HVLS-verkoeling. HVLS-verkoeling. Verantwoord investeren tegen hittestress. DSD Stalinrichting BV Wouter Grimmius rev 03 juni 26 augustus

HVLS-verkoeling HVLS-verkoeling

Verantwoord investeren tegen hittestress

STALINRICHTING

DSD Stalinrichting BV DSD Stalinrichting 26 augustus Wouter Grimmius rev 03 juni 2009 2009 W.J. Grimmius, april 2005

   Inleiding

1

1

Hittestress

2

1.1 1.2 1.3 1.4

2 2 3 4

2

Wat is hittestress Gevolgen van hittestress Kosten hittestress Voorkomen van hittestress

Waarom kiezen voor HVLS-verkoelingsventilatoren

5

2.1 2.2

5 6

Kostprijsvergelijking diverse ventilatoren Productvergelijking

3

Resultaten Gebruikersenquête HVLS-verkoelingsventilatoren voorjaar 2009

8

4

Referenties

11

Verantwoording

DSD Stalinrichting BV, Dokkum rev 26 augustus 2009,

12

HVLS-verkoeling: verantwoord investeren tegen hittestress

Inleiding

Optimale prestaties kunnen alleen worden geleverd als alle omgevings- en lichaamsfactoren geoptimaliseerd zijn. Dit geldt voor de gehele levende natuur. Uw koe is dé producent in uw onderneming. Terecht dat u veel aandacht en tijd besteedt om haar conditie en welzijn zo optimaal mogelijk te laten zijn. Diermanagement en leefomgeving zijn hierin de kernzaken en bepalende factoren voor het welzijn van uw melkvee en uw bedrijfsrendement. Het comfort in melkveestallen dient daarom de natuur zo goed mogelijk te benaderen. Naast ligcomfort, ruimte, goede loopvloeren en tiptop drinkwatervoorzieningen is stalklimaat een cruciale factor voor dierwelzijn en productie. Of koeien nu het jaar rond binnen verblijven of dat ze worden geweid, tijdens hete en windstille dagen wordt het altijd kritiek voor uw dieren. Het heersende klimaat in de leefomgeving van de koe is direct bepalend voor haar welzijn, gezondheid en productie. Een koe voelt zich het best bij een lage luchtvochtigheid en een temperatuur tussen –10°C en 20°C. Al boven de 20°C wordt lichaamsenergie gebruikt om af t e koelen. Als gevolg van de vertering van voedsel en de melkproductie, produceren melkkoeien veel warmte. Om niet oververhit te raken moet deze warmte snel worden afgevoerd. Rundvee voert lichaamswarmte hoofdzakelijk af via de luchtwegen. In de longen wordt vocht verdampt, waarna uitademing zorgt voor de afvoer. Op deze manier kunnen koeien in de zomerperiode 30 liter water per dag uitademen. Aanhoudend hoge temperaturen en hoge luchtvochtigheid belemmeren haar natuurlijke afkoelingssysteem, waardoor hittestress ontstaat.



1





1.1

Wat is hittestress

Hittestress is de verzamelnaam voor storingen van de verschillende lichaamsfuncties onder invloed van extreme omgevingswarmte in combinatie met hoge luchtvochtigheid. Hittestress bij rundvee ontstaat, wanneer de dieren hun lichaamswarmte onvoldoende kunnen afstaan aan de omgeving. Dit kan al bij een temperatuur van 23° C met een luchtvochtigheid van 70%. Op het moment dat er sprake is van hittestress liggen er allerlei gevaren op de loer die welzijn en gezondheid negatief beïnvloeden. Onderstaande grafiek toont bij welke temperaturen en luchtvochtigheid hittestress optreedt.

Verhouding temperatuur en luchtvochtigheid in relatie tot de mate van hittestress

Grafiek 1.1

0

10

20

30

Luchtvochtigheid (%) 40 50 60

70

80

90

100

20

Geen Stress Stress

Temperatuur (º C)

25 30

Ernstige Stress

35

Zware Stres s

40

Sterfte

45 50 bron: Hendrix UTD, Zomer Optimalisatie Plan

1.2

Gevolgen van hittestress

• Daling melkproductie Bij hittestress gaat een koe over tot zelfbescherming. Om de warmteproductie te reduceren worden allerlei lichaamsfuncties teruggebracht tot een minimum. Ze zal daarom ook aanmerkelijk minder ruwvoer opnemen, want de vertering hiervan neemt warmteproductie met zich mee. Het direct zichtbare gevolg hiervan is, dat de melkproductie onderuit gaat. • Daling gehalten Wanneer ruwvoer (structuur) niet meer wordt opgenomen en brok nog wel, dan verschuift de verhouding van ruw- en krachtvoer. Hierdoor bestaat de kans op pensverzuring, met als gevolg dat de gehalten in de melk dalen. Daarnaast kunnen klauwproblemen als bevangenheid optreden.



2

• Celgetal - Mastitis Door de verminderde voeropname daalt ook de opname van energie, mineralen en eiwitten. Het weerstandsniveau van melkvee vermindert hierdoor sterk, waardoor het tankmelkcelgetal wel met 10% kan stijgen. Door de verhoogde temperatuur en luchtvochtigheid, ontstaat er in de directe leefomgeving een uitstekend milieu voor ziekteverwekkers. De infectiedruk neemt aanzienlijk toe en mastitis wordt een reëel gevaar. De schade van mastitis (door productiederving, medicatie/behandeling, wachttijd van medicijnen voor melklevering) kan per koe oplopen tot enkele honderden euro’s. • Vruchtbaarheid Hittestress heeft een verstorende invloed op de vruchtbaarheid. Koeien laten zich minder vaak en goed tochtig zien, omdat dit energie kost. Gevolgen hiervan kunnen zijn dat de inseminatie-interval en tussenkalftijd verhogen. Daarnaast bestaat de kans dat koeien vaker terugkomen door slechter drachtig te worden.

1.3 Kosten hittestress  Veelal wordt nog verondersteld dat in ons land het klimaat niet van werkelijke invloed is op de levensproductie van melkvee. De hitteperioden duren meestal niet zo lang en er wordt meestal gedacht dat de koeien dit wel doorstaan. Veevoederleverancier Hendrix UTD heeft vorig jaar, in het kader van het Zomer Optimalisatie Plan, berekend wat 10 dagen hittestress eigenlijk kost aan opbrengstderving. Het onderstaande overzicht toont de kostenberekening van Hendrix UTD. In de berekening is uitgegaan van maar 10 dagen hittestress en zijn alle items redelijkerwijs laag aangehouden. Niet meegenomen in de berekening zijn indirecte kosten voor conditieverlies en Mastitisbehandelingen. Reden hiervoor is dat hier geen absolute bedragen voor zijn te noemen. Hierdoor blijft de berekende opbrengstderving zelfs aan de lage kant. Overzicht 1.1

Kostenberekening van hittestress gedurende 10 dagen per koe

 • • • •

• •













Melkverlies 2 ltr/dag x 10 dagen x € 0,20 daarna 150 dgn *1 ltr* € 0,20 Eiwit%-verlies 10 dagen x 26 kgm x 0,15 x € 5,50 Mastitis – Celgetal 3% melkdaling in de 2e helft van de lactatie Vruchtbaarheid extra TKT 10% van de koeien

= =

€ 4,00 direct € 30,00 indirect

=

€ 2,15 direct

=

€ 24,00 indirect

=

€ 1,20 indirect

KOSTEN/KOE/10 DAGEN HITTESTRESS

=

€ 61,00

Conditieverlies: Mastitis behandeling:

= =

? ?

=

€ 4.270,00

Stel u heeft 70 melkkoeien, dan is uw meetbare schade: 70 melkkoeien x € 61,00



3

1.4

Voorkomen van hittestress

Voorkomen van hittestress is zowel op dierlijk als bedrijfseconomisch niveau zeker geen overbodigheid. Dierwelzijn is direct gerelateerd aan bedrijfsrendement. Wat kunt u tijdens een hitteperiode doen om hittestress onder uw koeien te voorkomen? • Preventief opstallen Als bescherming tegen direct zonlicht kunt u koeien overdag opstallen. Belangrijk hierbij is dat uw stal goed geventileerd is. Weidegang kan dan plaatsvinden op minder warme tijden van de dag, bijvoorbeeld ’s avonds of ’s nachts. • Voer en toevoeging Verstrek ruwvoer bij voorkeur in kleinere hoeveelheden, meerdere malen per dag. Doordat broei op deze manier minder kans krijgt blijft het voer fris en smakelijk; hierdoor blijven koeien langduriger vreten. Het bijvoeren van extra mineralen en zout (mengwagen/topdressing) draagt bij aan het op peil houden van de weerstand en het energieniveau van uw koeien. Door zweten verliezen koeien belangrijke zouten, zoals natrium. Door de verstrekking van zout wordt het verlies aangevuld en wordt wateropname gestimuleerd. • Drinkwater De drinkwaterkwaliteit en drinkwatervoorzieningen dienen in alle stallen altijd tiptop te zijn. Water moet altijd schoon, fris en onbeperkt beschikbaar zijn. Melkkoeien kunnen wel 180 liter water per dag opnemen. Zeker tijdens hitteperioden een belangrijk punt van aandacht. Zorg voor voldoende drinkplaatsen. Maakt u gebruik van zelfdrinkers, reken dan 1 drinkbak per 15 melkkoeien + 1 extra op de gehele koppel. Voor bijvoorbeeld 90 stuks melkkoeien adviseren wij: (90 ÷ 15) = 6 + 1 extra = 7 drinkbakken. • Mechanische verkoeling Natuurlijke ventilatie is tijdens hitteperiodes vaak niet afdoende. Zeker op windstille dagen kunnen temperatuur en luchtvochtigheid, mede door een hoge veebezetting, in stallen aanzienlijk oplopen. Zowel bij weidegang als bij het jaar-rond-opstallen van vee is tijdens de heetste periodes van het jaar extra verkoeling van groot belang. Mechanische verkoeling voorkomt dat uw dieren zich ophopen bij koele plaatsen in de stal. Met name bij drinkwaterpunten is groepsvorming gevaarlijk. De dieren urineren en mesten langdurig op dezelfde plaats waar ook drinkwater wordt opgenomen. De infectie- en ziektedruk neemt hierdoor aanmerkelijk toe. Mechanische verkoeling kan op verschillende manieren worden uitgevoerd. HVLS-ventilatoren verplaatsen in uw stal een enorme luchthoeveelheid in alle windrichtingen. Door de lange speciaal gevormde rotorbladen halen deze ventilatoren een Hoog Volume bij een zeer Lage Snelheid. De HVLS drukt de lucht naar beneden, waarna de lucht zich, door het raken van de vloer, verspreid door de hele stal. Vanaf de vloer ontstaat een luchtkolom van 2,5 meter hoog. De volgende pagina’s maken duidelijk waarom kiezen voor HVLS-verkoeling een verantwoorde keuze is.



4





2.1

Kostprijsvergelijking diverse ventilatoren

De onderstaande kostprijsvergelijking heeft betrekking op HVLS-, vertikaal- en horizontaalwerkende axiaalventilatoren. Voor deze vergelijking staat een ligboxenstal (lxb = 40x25 meter) voor 100 melkkoeien model. Tabel 2.1

Kostprijsvergelijking ventilatoren 





Plattegrond stal

Technische gegevens Luchtverplaatsing Luchtsnelheid Stroomverbruik/uur Garantie Directe kosten Aanschaf Schakelkast Montage Totale directe kosten Jaarlijkse kosten Stroomkosten/jaar Afschrijving 10 jaar Afschrijving 5 jaar Rente 5% Totale jaarkosten Stroomkosten:

1 HVLS fan

4 axiaal fans Vertikale werking

Horizontale werking met gestuurde luchtstroom (leidschoepen)

400.000 m3/uur Max. 5m/sec 1,1 kW 3 jaar aandrijving 20 jaar op bladen

160.000 m3/uur Max 20m/sec 5,2 kW (4x 1,3kW) 1 jaar

225.000 m3/uur Max 12m/sec 6,0 kW (3x 2,0kW) 1 jaar

€ 4.500 € 900 € 400 € 5.800

€ 2.000 € 700 € 700 € 3.400

€ 6.000 Incl. € 500 € 6.500

€ 145,00 € 580,00

€ 675,00

€ 780,00

€ 680,00 € 170,00 € 1.525,00

€ 1.300,00 € 325,00 € 2.405,00

€ 290,00 € 1015,00

3 axiaal fans

Gebaseerd op 1000 draaiuren en energiekosten van € 0,13 per kWh



5

2.2

Productvergelijking HVLS-ventilator

Aanschafkosten Jaarkosten Stroomverbruik Levensduur/Garantie Onderhoud Montage Schakelkast

0 ++ ++ ++ + + ++

Vertikaal-axiaal ventilator + 0 0 0 + 0 0

Horizontaal-axiaal ventilator -0 + 0 +

Luchtverplaatsing Luchtsnelheid Bereik

++ ++ ++

--

+ 0 +

Geluid Comfort Plaatsing Toepassingsmogelijkheden

++ ++ ++ 0

--+ +

0

Beoordeling : -- = onvoldoende / - = zwak / o = gemiddeld / + = voldoende / ++ = goed

• Montage De montage van een HVLS-ventilator is eenvoudig doordat de constructie van de stal niet hoeft te worden aangepast. De ventilator wordt met een ophangset aan het bestaande spant bevestigd. De montage van 1 HVLS-ventilator (inclusief het monteren van de bekabeling en aansluiten van de schakelkast) neemt, met één monteur en eventueel assistentie van veehouder, ongeveer 1/3 van de montagetijd voor axiaal ventilatoren. Voor het monteren van 4 axiaal ventilatoren wordt ongeveer 8 uur gerekend met 2 monteurs en assistentie van de veehouder. Voor het monteren van 3 horizontaal-axiaal ventilatoren worden eveneens 16 manuren gerekend. Het hoge aantal montage-uren bij deze laatste twee ventilatoren wordt veroorzaakt door de hoeveelheid bekabeling die geïnstalleerd moet worden. Bij de horizontaal-axiaal ventilatoren moet er tevens een standpaal worden geplaatst, waar de ventilator op wordt bevestigd. • Schakelkast De HVLS-ventilator wordt aangestuurd met frequentieregelaar d.m.v. handbediening, temperatuur-automaat of temperatuur&luchtvochtigheid-automaat. Axiaal-ventilatoren worden aangestuurd door een 5-standen transformator. Horizontaal-axiaal ventilatoren worden aangestuurd door een frequentieregelaar. • Luchtverplaatsing Eén HVLS-ventilator verplaatst meer lucht dan 4 axiaal-ventilatoren en 3 horizontaal-axiaal ventilatoren, hierdoor heeft de ventilator een veel groter bereik. Door het lage toerental produceert de HVLS-ventilator een lichtbriesje door de hele stal, met een luchtsnelheid van maximaal 5 m/s. Een axiaal-ventilator heeft een veel hoger toerental, waardoor de lucht in een kegel wordt weggeblazen en hierdoor heeft de ventilator een klein bereik. De luchtsnelheid is met max. 20 m/s vrij hoog. Uit onderzoek blijkt dat een luchtverplaatsing van 0 tot 6 m/s het meeste effect heeft op het brengen van verkoeling. Hogere luchtsnelheden dragen niet bij aan het brengen van meer verkoeling. De horizontaal-axiaal ventilator heeft een grotere diameter dan een axiaalventilator en doordat de ventilator de lucht gericht sturen d.m.v. kleppen heeft de ventilator een groter bereik. • Comfort Door het lage toerental van de ventilator en de vorm van de bladen maakt de ventilator geen geluid en zorgt voor een aangename lichte bries. Dit in tegenoverstelling tot de axiaal-ventilatoren die met een hoog toerental veel lawaai maken en hoge luchtsnelheden produceren, waardoor het comfort voor zowel koe als veehouder niet aangenaam is. De horizontaal-axiaal ventilatoren zijn niet geluidloos, maar maken minder lawaai dan de axiaal-ventilatoren. Het comfort voor de koeien is qua luchtsnelheid beter, maar omdat de ventilator direct boven de boxen hangt, is het comfort niet optimaal te noemen i.v.m. tocht en stof van het strooisel.



6

• Plaatsing Tijdens warme perioden moet er voor gezorgd worden dat koeien blijven vreten, hierdoor moet er aan het voerhek een aangename luchtverplaatsing zijn. Een lichte bries in de boxen is gewenst, omdat een liggende koe melk produceert en hierbij veel warmte vrijkomt. HVLS-ventilatoren worden in het midden van de stal opgehangen, waardoor er een luchtverplaatsing door de hele stal wordt bereikt. Axiaal-ventilatoren worden achter het voerhek boven de loopgang gehangen, waardoor de lucht over de koeien wordt geblazen tijdens het vreten. Hierdoor kan er wel een te hoge luchtsnelheid ontstaan in de eerste rij boxen, waardoor er tocht op de uiers kan komen of het strooisel waait uit de boxen. Horizontaal-axiaal ventilatoren worden recht boven de eerste rij boxen achter het voerhek geplaatst op een standpaal. Hierdoor is er een te hoge luchtsnelheid in de boxen, waardoor eveneens tocht op de uiers kan ontstaan en het strooisel niet in de boxen blijft liggen. • Toepassingsmogelijkheden HVLS-ventilatoren hebben als nadeel dat ze niet in iedere stal geplaatst kunnen worden, want bij een diameter van 6,10 en 7,30 meter moet de nok respectievelijk circa 5 tot 6 meter hoog zijn. Axiaal-ventilatoren kunnen in bijna iedere stal worden toegepast, afhankelijk van standpalen. Horizontaal-axiaal ventilatoren kunnen in veel stallen worden toegepast. Een nadeel van deze ventilatoren is dat ze minimaal 4-5 meter hoog moeten hangen en in veel stallen is het dak boven de eerste rij boxen vanaf het voerhek niet zo hoog.









7

Resultaten Gebruikersenquête HVLS-verkoelingsventilatoren voorjaar 2009 Gebruikersenquête HVLS-verkoelingsventilatoren is een samenwerkingsproject van DSD Stalinrichting BV en MaxXfan

1

Aantal respondenten

180 (totaal DSD en MaxXfan)

Diercategorie: Koeien (KI)Stieren Kalveren Geiten Varkens Akkerbouw

90% 0,5% 1% 6% 2% 0,5%

Wat is uw rollend jaargemiddelde? Kilogram % Vet % Eiwit

8.967 4,23% 3,39%

1.061 (Geiten)

Wat is uw huidige melksysteem? Melkstal Robot

70% 30%

Past u weidegang toe? Ja Nee Niet ingevuld

39% 59% 2%

Zo ja, hoeveel dagen/jaar?

146

Wat is uw reden geweest om een HVLS aan te schaffen? Algemeen : Verkoeling en luchtverplaatsing in de stal te brengen, ter voorkomen van hittestress. Hierdoor : Koeien aan het vreten en in beweging houden, zodat dierwelzijn en -gezondheid én dus de productie goed op peil blijven Doordat veel koeien het jaarrond op stal staan wordt ook meer verkoeld op minder warme dagen.

Welke type HVLS heeft u? 10 bladen 6 bladen

49% 51%

730 cm 610 cm

76% 24%



8


2

Wat is tijdens warmteperioden, in vergelijking tot koele perioden, het effect van HVLS-verkoeling ten opzichte van geen verkoeling in uw stal ? Minder 1% 0% 5% 32% 0% 15%

Conditie op pijl houden Productieniveau Gehaltes Uierontsteking Voeropname Strooisel gebruik

Gelijk 60% 41% 54% 45% 26% 61%

Hoger 31% 52% 30% 11% 67% 18%

Anders/leeg 8% 7% 11% 12% 7% 6%

Heeft u tijdens het gebruik van de HVLS nog andere voordelen heeft ondervonden? Minder vliegen in de stal Goed gevoel erbij, maar het is moeilijk uit te drukNHQLQ¼ZDWGH+9/6RSOHYHUW Voor de boer zelf ook wel fijn (koeler) Minder gezondheidsproblemen Koeien blijven lopen en bevinden zich verspreid door de stal Als jezelf in de stal aan het werk bent is het ook koeler Koeien actiever, minder vliegen Meer activiteit bij de koeien dus betere routing richting robot

Heeft u tijdens het gebruik van de HVLS ook nadelen heeft ondervonden? Moeilijker reinigen van roostervloeren met name bij hoge temperatuur en lage luchtvochtigheid Vloeren worden sneller droog, maar daardoor ook sneller glad (dichte vloer) Ter hoogte van ventilator meer korstvorming op roosters achter voerhek +9/6RQGHUYDQJWSUREOHHPWRWDDOYHQWLODWLHQLHW +LMZRUGWYLHV Geeft een beetje een onveilig gevoel als je er onder door loopt Stof verplaatsing Als het koeler wordt, houdt de ventilator warmte vast in de stal (lage kleppen in zijwanden) Zaagsel in boxen wil wegwaaien

Wat is uw inschatting van het aantal draaidagen per jaar van uw HVLS? Gemiddeld aantal dagen

162

Is dit meer of minder dan u had verwacht? Meer Minder Anders/ niet ingevuld

77% 10% 13%

Maakt u gebruik van de THI-regeling? (combinatie van temperatuur & luchtvochtigheid) Ja Nee Anders/niet ingevuld


41% 57% 2%


9


3

=RMDZDWLVXZJHEUXLNHUVHUYDULQJPHW7+," Werkt goed Goed, het hoort bij elkaar Begint snel te draaien, waardoor de stal droger is Minder vochtig in de stal Perfect, anders reageer je zelf altijd te laat Dat de ventilator soms draait, als je het niet zou verwachten Goed, gaan eerder aan dan jezelf zou doen

Voldoet de HVLS aan uw verwachtingen? Ja Nee Anders of niet ingevuld

94% 3% 3%

Bent u tevreden over de manier waarop de HVLS is geleverd en geïnstalleerd? Ja Nee Anders of niet ingevuld

92% 4% 4%

Zou u bij uitbreiding of nieuwbouw opnieuw een HVLS aanschaffen? Ja Nee Anders/niet ingevuld

87% 8% 5%

Hoe bent u destijds in contact gekomen met DSD Stalinrichting BV of MaxXfan? Beurs Mailing Website Advertentie Ervaring anderen Reeds klant anders, o.a. via adviseurs studiegroep

28% 2% 5% 27% 10% 9% 19%

Mogen DSD Stalinrichting BV en MaxXfan uw bedrijf als referentie gebruiken? Ja Nee Anders/niet ingevuld

86% 9% 5%

DSD Stalinrichting B.V.


Fortuinweg 4-8, 9101 PE Dokkum Nederland T +31 (0)519 - 228100 F +31 (0)519 - 228101 E [email protected] I www.dsd-stalinrichting.nl 01044652 HVLS-verkoeling: verantwoord investerenKvK tegen hittestress 10

Voorkom hittestress, verbete Voo Referenties NIEUWSBRIEF NIEUWSBRIEF NIEUWSBRIEF

Deze nieuwsbrief is een uitgave van MaxXfan en DSD Stalinrichting BV



Bedrijf

Adres

Postcode

Plaats

Telefoon

Melkveebedrijf J.P.M. van der Burg en zn Mts. Vijverberg Mevr. E. Schouten Mts. Van Meer-Rijken G. Peeters Mts. Stapel-Schoonvelde Mts. Niezing Waiboerhoeve bedrijfsleider dhr. J. Bloemert Mts. Wolters Mts. Hofman H. Helmers J.B. v.d. Weerd E. v.d. Bremer Menno Lenes E.F. Reuvekamp M. Pruiksma T. de Vries Mts. Bijsterbosch B. Drayer S. Alberda Mts. Bosch Spoelstra Mts. J. & H.A. Visser Kees Vlasma Piet Reitsma Mts. Ybema Mts. Konijn Dhr. H. Bijlsma Mts. R. en J.D. Bron H.J. Siegers Mts. J.+ A. de Jong-Oosterink Mts. Mandersloot J.W. Raangs Mts. Hofsteenge-Visser G. Havinga Mts. W. en L. v.d. Brug-Mulder Mts. Douma Mts. Winter Mts. Vermue Alta Genetics Semen Collection Centre stalmanager dhr. G. J. Hazenberg A.P.Y. Middelkoop

Oostermiddenmeerweg 20 Cultuurweg 9 Baardmeesweg 3 Prinsendijk 21 Groenestraat 2 Meenteweg 17 Hees 39 Postbus 65

1771 RR 1775 RA 3898 LD 4484 NZ 4849 PT 7942 RZ 7963 PA 8200 AB

Wieringerwerf Middenmeer Zeewolde Kortgene Dorst Meppel Ruinen Meppel

0227-555095 0227-656334 036-5221470 0113-302379 0161-416200 0522-492045 0522-472757 0320-293270

Sloefweg 22 Burg. G.W. Stroinkweg 90 Kanaaldijk 9 Spoorlaan 27 Weper 7 Nyekampen 3 Pieter Stuyvesantweg 67 Nummer 16 Harichsterdyk 13 De Soal 12 Jurisdictie 15 Eastryp 9 Piebewei 8 Hegedyk 1 Sybrandawei 2 Flieterpsterdyk 10 Finnen 13 Nije Heawei 6 Boerestreek 6 Kromhoek 28 Noordeinde 10 Wielwei 2A Nieuweweg 12 Provincialeweg 34 Woldjerweg 5 B Thesingerweg 8 Pieterzijlsterweg 3 Sarabos 13 Bosweg 31 Leensterweg 58 Dijksterweg 51

8316 PL 8343 XL 8355 VH 8397 GJ 8431 RH 8467 ST 8478 HE 8554 RD 8571 RK 8584 VS 8715 EP 9035 VN 9074 LH 9089 BM 9121 CE 9175 GG 9217 VV 9241 WB 9247 CC 9249 NE 9497 PL 9516 DC 9686 TX 9774 TB 9792 TC 9797 TG 9844 TA 9873 TA 9919 TG 9977 PD 9977 TD

Marknesse Zuidveen Giethoorn De Blesse Oosterwolde Vegelinsoord Sonnega Ypecolsga Harich Hemelum Stavoren Dronrijp Hallum Wytgaard Aalzum Reitsum Nijega Wijnjewoude Ureterp Frieschepalen Donderen Doniaga Beerta Adorp Wittewierum Thesinge Pieterzijl Gerkesklooster Loppersum Kloosterburen Kloosterburen

0527-204601 0521-512245 0521-362157 0561-441951 0516-520312 0566-650254 0561-611966 0514-591580 0514-602018 0514-582219 0514-681357 0517-232547 0518-431347 058-2551238 0519-292273 0519-339334 0512-371723 0516-471283 0512-301580 0512-301384 0592-559284 0513-431502 0597-333263 050-3061223 050-3021090 050-3021663 0594-213786 0512-351576 0596-573108 0595-481214 0595-526664

Jaagpad 7

9991 TD

Middelstum

050-3049494

Skaerbaekvej 32 Drivvej 4 Holmsovej 78

6520 6650 9690

Toftlund Brorup DK Holmso

0045-73830434 0045-24938105 0045-98213110

Denemarken I. & R. van Zon Boe Thomsen Rimmer Jansma

Voorkom hittestress, verbeter diercomfort! DSD Stalinrichting B.V.

Fortuinweg 4-8, 9101 PE Dokkum Nederland Wij verzoeken u vriendelijk om voorafgaand aan een bedrijfsbezoek, contact op te nemen met desbetreffende veehouder. T +31 (0)519 - 228100 Tijdens een bedrijfsbezoek gelieve geen eigen bedrijfskleding te dragen. F +31 (0)519 - 228101 E [email protected] I www.dsd-stalinrichting.nl KvK hittestress 01044652 DSD Stalinrichting BV, Dokkum rev 26 augustus 2009, HVLS-verkoeling: verantwoord investeren tegen 11

orkom er diercomfort! hittestress, verbeter diercomfort!  Benthem,

R. van, MaxXfan, Kostenvergelijking stalventilatoren 2005

Hendrix UTD,

Zomer Optimalisatie Plan, Hittestress economie, Rundveesector 2004

Heus,

De, Productmanagement Rundvee, 2003

Kerk,

Dr. P. van de, Rendérende rundveehouderij, Groene reeks, 2 druk Terra Zutphen 1979, ISBN 906255004 5

Osinga,

Dr. A., Kenmerken van gezondheid, ziekteverschijnselen en ziekten, Educaboek BV Culemborg 1987, ISBN 9011009959

e



12 13

HVLS-verkoeling. HVLS-verkoeling. Verantwoord investeren tegen hittestress. DSD Stalinrichting BV Wouter Grimmius rev 03 juni 26 augustus

Recommend Documents