‘A Most Wanted Man is de eerste Le Carré-verfilming die ik van a tot z snapte en dat is geen goed teken’ – Joyce Roodnat, L4 03 Binnenkijken in de Rotterdamse wijnhaven 10 Populaire apps voor de thuissporter 11 Fitnessattributen voor onder het bed 12 Media en service
Zaterdag 13 september & Zondag 14 september 2014
FOTO ROBIN UTRECHT
home trainers
L6 THUISSPORTEN
Thuisfit tijdlijn
Lux
1945
Jaren 50
1981
OCHTENDGYMNASTIEK
YOGA
OLIVIA NEWTON JOHN
Eerste uitzending van Ochtendgymnastiek op de radio, gepresenteerd door Ab – Staat u allen klaar? – Goubitz
De eerste yogalessen in Nederland
Let’s get physical van Olivia Newton John nodigt uit tot sporten in de slaapkamer (Let me hear your body talk)
1968 HOMETRAINER Uitvinding van de hometrainer
Thuis zweten
Yoga in de slaapkamer. Bootcamp voor de tv. Apps en huiskamergoeroes houden de thuissporter in beweging. Voor zolang de motivatie duurt. tekst Martine Kamsma foto’s Robin Utrecht
L
aten we even onder het bed kijken. Wat treffen we daar aan? Een stepbankje, een setje halters. Daarachter een elastiek geval voor de biceps, een leeggelopen skippybal en een hoepel. En dan staat er in het berghok waarschijnlijk nog dat buizenapparaat waarvan we het fijne niet meer weten, maar het deed iets voor je buikspieren, het kostte 70 euro en we hebben het twee keer gebruikt. Op Marktplaats zien we z’n lotgenoten, vanaf 5 euro. Als nieuw! Makkelijk uit elkaar te halen! Kan eenvoudig onder het bed! Misschien beginnen daar wel alle problemen. Dat al die spullen zo makkelijk onder het bed kunnen. Het kerkhof van het schuldgevoel. Terwijl daar langzaam het pilatesmatje ligt te verpulveren, liggen we daarboven languit de nieuwste dvd-series te kijken. Koekje erbij? Er zijn natuurlijk ook mensen die het wel volhouden. Die in de slaapkamer al tien keer heen en weer naar Moskou zijn gefietst en die elke ochtend hun matje tevoorschijn halen voor hun zonnegroet. Op de sportschool willen we niet voor een ander onderdoen, maar thuis onderscheiden zich de doorzetters van de slappelingen. Als je op jezelf bent aangewezen, als het aankomt op intrinsieke motivatie, blijven alleen de echte sporters over.
Jane Fonda Voor de handel maakt het niet uit. Zoals er uitgevers zijn die met hun boeken op niet-lezers mikken, zo zijn er talloze fitnessmarketeers die het meest verdienen aan niet-sporters.
Jan van den Hoven (45), Amstelveen Wat P90X, thuisfitnessprogramma van 90 dagen, dvd Hoe vaak 6 dagen per week Attributen yogamatje, setje gewichten, resistance bands (elastiek) „Maar dat hoeft niet veel te kosten.” Na een knieblessure en operatie kwam Jan van den Hoven, sportmasseur, tien kilo aan. Na drie maanden
P90X, met de Amerikaan Tony – Beach Body – Horton als huistrainer, was Jan zijn kilo’s weer kwijt. Het geheim? Geen geheim: gewoon elke dag doen wat Tony zegt. „De kracht van het programma is: je hoeft er niet veel bij na te denken. In de sportschool sta je soms wat verloren tussen de apparaten, bij P90X weet je precies wat je op welk moment hoe moet doen. En je hebt geen loze mo-
menten, terwijl je uitrust van het één doe je spiertraining met iets anders.” P90X is niet voor watjes, Jan erkent dat voor ongetrainde sporters overbelasting op de loer ligt. Zelf traint hij nu voor een triatlon, als het buiten koud wordt, hangt hij weer met P90X in zijn werkkamer in de deuropening. „Sport, en vooral krachttraining, helpt me de winter door. Het houdt de somberte buiten de deur.”
1982
1986
JANE FONDA
CALLANATICS
Jane Fonda begint de aerobicsrage met Jane Fonda’s Workout (boek en VHS)
Callan Pinckley verstoot Jane Fonda van de fitnessbestsellerlijsten met Callanatics
1987
1983
SPINNING
DEBBIE JENNER Debbie Jenner (Doris D & the Pins), van de hit Shine Up, brengt aerobics naar Nederland
Jane Fonda
Johnny G (Goldberg) ontwerpt en bouwt zijn eerste Spinning-machine en komt met een trainingsprogramma om je binnenshuis het leplazarus te fietsen
We markeren onze intenties met een aankoop Jane Fonda, met wie begin jaren tachtig de aerobicshype begon, verkocht 17 miljoen fitnessvideo’s en dvd’s, en vast niet alleen aan vrouwen die al drie keer per week naar aerobics gingen. Het verkoopkanaal Tel Sell dat ons op de commerciële zenders liet toeschreeuwen door de sportschoolkarikatuur Tony Little, moest het vooral hebben van de verkoop van fitnessapparatuur aan klanten die op onchristelijke tijden voor de tv hingen. Je zou hier een discrepantie kunnen zien, maar het klopt waarschijnlijk als een bus: fit zijn is een heel aantrekkelijk concept voor wie het niet is. En hoewel we tegenwoordig voor de rest van ons leven elke dag gratis fitnessinstructies kunnen krijgen op internet, zijn we nog steeds bereid te betalen voor dvd’s, online lessen en fitnessapps. Juist, denkt Koen Breedveld, hoogleraar sportsociologie in Nijmegen. „Want als je betaalt, heb je er wat voor over. Dan ben je serieus.” We markeren onze goede voornemens met een aankoop. Zodra we de uitgave vergeten zijn, gaat het om wilskracht. Breedveld weet hoe moeilijk het is om jezelf te motiveren thuis te sporten. Negatieve redenen – we maken ons zorgen over onze gezondheid, we hebben te weinig tijd om buiten de deur te sporten, we schamen ons tussen de sixpacks in de sportschool – helpen even, maar zijn niet genoeg om gemotiveerd te blijven. Om te blijven sporten heb je positieve stimulans nodig. Teamgenoten die op je wachten, een schouderklopje van een coach, supporters langs de lijn. Typisch van die dingen die je thuis zelden treft. „En plezier. Plezier is het allerbelangrijkste om het vol te houden.” App-ontwikkelaar Paul Braam – hij verkoopt de populaire app VirtuaGym – wijst er in dat verband op hoe belangrijk de Wii is geweest voor het thuissporten. Ineens zag je ons ’s avonds in de woonkamer tennissen, dansen, aerobiccen. En we hadden plezier! Heel geavanceerd was het nog niet en echt fit werden we er niet van, maar de gamification stond niet stil en nu is er Kinect voor de Xbox, dat met sensoren en camera’s ook nog registreert hoe we bewegen en daar dan weer op reageert. En als we Braam mogen geloven: we ain’t seen nothing yet. Nina Havermans (25), Oslo Wat hangen en wiebelen Hoe vaak als ze zin heeft Attributen Shay, fingerboard „Als kind zit je altijd te wiebelen, je bent voortdurend bezig. Waarom stopt dat als je volwassen bent?” vraagt Nina zich af. Vroeger rolde ze met een afvoerbuis door de tuin, daaraan dacht ze toen ze voor haar afstudeerproject aan de Design Academy haar wiebelkruk/fitness tool Shay ontwierp. Een object dat niet voorschrijft wat je
moet doen, maar dat uitnodigt tot spelen. Je kunt er op zitten, lopen, opdrukken én het is een spel in balanceren. „Ik pak ’m wel een paar keer per dag om lekker te bewegen. Het voelt niet als sporten, maar soms ben je toch heel intensief bezig.” Buitenshuis doet Nina aan boulderen: klimmen zonder touw. Thuis traint ze daarvoor de spieren in haar handen en vingers door aan een fingerboard – een plank met gaten – te hangen. En daarna weer lekker wiebelen op haar kruk.
Ik mis je De techniek komt ons snel tegemoet. Wat je volgens Braam nodig hebt om gemotiveerd te blijven – inzicht in wat je moet doen, hoe je het doet en wat je voortgang is – hoeven we niet meer buiten de deur te halen, bij een sportschool of een personal trainer. Apps, computers en slimme horloges doen het voor ons. Sportscholen, die de behoefte van de ‘quantified self ’ bij hun klanten herkennen, kopen bij Virtua software waarmee ze hun toch al zo moeilijk vast te houden sporter ook thuis kunnen begeleiden. „Menselijke controle motiveert het meest, maar we komen met de techniek wel steeds meer in de buurt.” We geloven het soms bijna, als onze trainingsapp, als we het een tijdje hebben laten hangen, mailt » met de boodschap: „Ik mis je”.
L7
EXCLUSIEF BIJ COBRA: HAIDER ACKERMANN
NRCWEEKEND ZATERDAG 13 SEPTEMBER & ZONDAG 14 SEPTEMBER 2014
Advertentie
Een van de meest exclusieve labels van dit moment, alleen voor de ware fashionista. Zangeres Janet Jackson en actrice Tilda Swinton dragen creaties van de designer die een sterrenstatus heeft bereikt in
de modewereld.
Klein Lombardje 2, 5211 HJ ’s-Hertogenbosch www.cobramode.nl
L8 THUISSPORTEN
Lux
Begin jaren 90
1993
1995
SWISS STABILITY BALL
TEL SELL
CROSSTRAINER
Oprichting Tel Sell, 140 uur per week nagesynchroniseerde reclame voor vooral fitnessapparaten. Hoofdact: Tony Little
De Swiss Stability Ball (skippybal zonder handvat) wordt een favoriet attribuut bij yoga en pilates
De crosstrainer is de nieuwe hometrainer
1999 TAE BO
Tony Little
Tae Bo komt de Nederlandse sportzaal en huiskamer binnen met de dvd’s van Billy Blanks
‘Thuissporten is een uiting van onze obsessie met het besparen van tijd’
» Het innerlijke conflict van de thuissporter is niet veranderd sinds de Ab Roller. We willen echt iets aan die muffin top doen, maar dan wel met minimale inspanning. De populairste apps zijn de apps die zeggen dat dat kan. Neem de 30 day Ab Challenge: een wasbord in 30 dagen. Of de programma’s van 7: No workout equipment & just 7 minutes a day! Tel Sell bestaat nog steeds en verkoopt nog steeds hometrainers waarop je zittend op je luie stoel kunt fietsen. De onderkant van het lichaam sport, de bovenkant ontkent dat – dat deel waar ook de hersenen zitten, die zouden moeten signaleren dat hier iets heel raars aan de hand is. Koen Breedveld noemt thuis sporten „een uiting van onze obsessie met het besparen van tijd.” We zouden ook wat vaker de fiets kunnen pakken. „En door thuis te sporten, in plaats van buiten de deur, snijden we ons af van andere belangrijke dingen – contact met anderen, genieten van de natuur, de vogels die fluiten.” Toch is uit geen enkel onderzoek af te leiden dat we door thuis te sporten minder naar de vogels zijn gaan kijken of dat we massaal ons lidmaatschap van de sportclub hebben opgezegd. Na een enorme explosie van fitnesscentra die tot 2007 duurde is de groei er nu weliswaar een beetje uit, maar dat heeft waarschijnlijk meer met verzadiging van de markt dan met concurrentie van het thuissporten te maken. Eentiende van de Nederlanders sport thuis – vooral fitness en yoga. Van de ongeveer 3 miljoen Nederlanders die aan fitness doen (van zumba tot body building), doet ongeveer tweederde dat bij een fitnesscentrum. Die cijfers zijn de laatste jaren vrij constant (bron: Mulier Instituut). Misschien motiveert het sporten buitenshuis ons wel om thuis door te gaan, misschien zijn sommige sporten gewoon heel geschikt voor thuis, zoals yoga, dat door bijna 40 procent (ook) thuis wordt beoefend. Misschien is thuissporten een opstapje naar de sportschool. En niet ondenkbaar: misschien sporten we thuis juist om tijd over te houden voor ‘belangrijke’ dingen. Zoals samen in het weekend op de fiets stappen en de vogels horen fluiten. Doris D Soms sporten we thuis omdat onze instructeur ook niet meer in de sportschool komt. Debbie Jenner, bekend als Doris D van Doris D and the Pins, behoorde tot de eersten die aerobics naar Nederland haalden, begin jaren tachtig. Jarenlang kwamen mensen naar haar studio in Amsterdam voor haar lessen. Tot Debbie Jenner besloot op het platteland van Engeland te gaan wonen. Nu biedt ze online pilates aan. Op flexibele tijden geeft Jenner live les, één op één of in groepjes van maximaal vier die ze via de webcam begeleidt. „Het is persoonlijk, flexibel, laagdrempelig – ik kan ze alleen niet aanraken.” Ze bereikt nu ook vrouwen die geen sportschool in de buurt hebben, „en de meesten blijven toch wel naar een studio gaan, voor het sociale contact”. De thuissporter die voortdurend nieuwe impulsen nodig heeft om zichzelf in beweging te houden, hoeft zich over opdrogend aanbod geen zorgen te maken, geen jaar gaat voor-
José van der Ven (61), Bussum Wat yoga op zolder Hoe vaak bijna elke dag Atributen „Ik gebruik weleens een kussen, of een blok, maar je hebt genoeg aan een matje. Het enige wat echt belangrijk is: niet uitglijden.” José van der Ven doet al zo’n dertig jaar yoga, maar tijdens een retreat,
zeven jaar geleden, ontdekte ze hoe prettig het is om dagelijks een serie oefeningen te doen. „Door veelvuldig yoga te doen verander je, je hebt altijd middelen paraat in stresssituaties of als je lichaam erom vraagt, bijvoorbeeld als je stram het vliegtuig uit komt.” Internet barst van de gratis yogafilmpjes maar José gebruikt Yoga TV bij haar oefeningen, een betaald
online abonnement. „Dat biedt een mooi volledig aanbod met goede docenten. Mijn lichaam en geest geven de behoefte aan en ik kies een thema dat daarbij aansluit.” José gaat nog steeds ook naar een yogaschool, voor de sfeer, en het contact met de docent, de spiritualiteit. Maar yoga is bij uitstek geschikt om thuis te doen. „Een kwartiertje is al fijn.”
L9
NRCWEEKEND ZATERDAG 13 SEPTEMBER & ZONDAG 14 SEPTEMBER 2014
2001
2008
2009
TRILPLAAT
FITNESSAPPS
QUANTIFIED SELF
De trilplaat is de nieuwe crosstrainer. Connie Breukhoven brengt haar eigen Power Plate op de markt
De eerste winkels voor apps gaan open, met ook fitnessapps (vooral cardio)
Opkomst van het datasporten: je lichaam vangen in cijfers en statistieken
2009
2010
ZUMBA
KINECT
Fitnesshit bereikt de huiskamer
Xbox spelcomputer registreert met hulp van camera’s en sensoren alle bewegingen
2007 NINTENDO Wii Sports: het hele gezin springt
WEL/NIET THUIS? VOORDELEN VAN THUISTRAINEN
Robert-Paul Visser (44), A’dam Wat Insanity van Shaun T (online) Hoe vaak 6 dagen per week Attributen een matje is genoeg De wekker van Robert-Paul gaat om tien voor zes. Hij doet zijn hartslagmeter om, legt zijn matje en iPad klaar en laat zich drie kwartier over de kling jagen door Shaun T („Dig deeper y’all!”) wiens online programma Insanity wordt verkocht als de zwaarste dvd-workout ooit. Zelfs voor Robert-Paul, marathonloper, is het pittig. „Mijn hart-
slag is gemiddeld 170 per minuut.” Dat hij het volhoudt, heeft ook met Shaun te maken. „Je ziet zijn klasje zweten. Je moet er voor open staan, maar dan is het net alsof hij tegen jou praat, hij sleurt je erdoor.” Eerder voltooide hij T25, de iets lichtere versie. „In juli was ik klaar voor het strand.” Na Insanity – 60 dagen – verwacht Robert-Paul zijn vorm te behouden met drie keer per week Shaun T, en „een beetje” hardlopen. „Ik doe dit niet uit pure ijdelheid. Het fijnst van alles is dat je zwevend door de dag gaat.”
bij zonder nieuwe fitnesstrends, die zich meteen naar instructiesvideo’s, apps en spullen voor thuis laten vermarkten. Bootcamp – je laten afbeulen door een drill instructor alsof je in het Amerikaanse leger zit – kan ook per dvd. High intensity interval trainingen, waarbij je korte explosieve conditieoefeningen afwisselt met rustmomenten waarin je je spieren traint, zijn ook in de appstore een hit. Yoga en pilates komen in talloze varianten in combinatie met conditieen krachttraining. En waar een paar jaar geleden ‘cardio’ het toverwoord was, is dat nu ‘functional training’: je traint om je lichaam sterker te maken voor dagelijks gebruik, met ballen, gewichtjes, zandzakken. De term die je minstens evenveel hoort is core stability: het versterken van je romp, ‘het centrum van de functionele kinetische keten’, de ‘powerhouse’ waarmee je, mits goed getraind, beter kunt tillen, kunt hardlopen, achter je bureau kunt zitten zonder rugpijn. En elke nieuwe trend heeft zijn eigen huiskamergoeroes om ons van de bank te houden. We praten op feestjes over Cassey Ho, Shaun Thompson, Tony Horton en Kayla Itsines alsof het over onze nieuwe beste vrienden gaat. („Shaun T is gay, wist je dat niet?”) Ze laten ons niet alleen alle hoeken van de kamer zien, ze geven ons dieetadvies en mentale steun. Ze zijn er altijd voor ons. En elke nieuwe trend en trainer geeft ons dezelfde belofte als Jane Fonda in de jaren 80, Billy Blanks in de jaren 90 en Jillian Michaels in 2005. Maar deze keer gaan we het echt volhouden. Het enige wat we nog even moeten doen is die kettlebell bestellen.
1. Je bespaart tijd. Je hoeft nergens naartoe, de training duurt zo kort als je wilt 2. Het kan ook als de sportschool gesloten is 3. Je wordt niet geconfronteerd met perfecte of juist onappetijtelijke lichamen 4. Het kan ook in je onderbroek, geen speciale kleding vereist 5. Je kiest de instructeur en het programma die passen bij je humeur of het moment 6. Je bent verlost van de takkeherrie waarmee veel sportscholen hun leerlingen denken te motiveren 7. Thuis douchen 8. Je kunt sjoemelen NADELEN VAN THUISTRAINEN 1. Overbelasting: sommige programma’s (zie Insanity van Shaun T) zijn simpelweg te zwaar voor ongetrainde sporters 2. Blessures: er is niemand in de buurt om je te corrigeren bij verkeerde houdingen of bewegingen 3. Er is niemand om je te motiveren, dat moet je zelf doen 4. Als je het op elk moment van de dag kunt doen, kun je het ook makkelijk laten 5. Huisdieren, echtgenoten, kinderen, de pakketbezorger: allemaal stoorzenders 6. Crosstrainer, roeimachine, gewichten: waar laat je al die spullen? 7. Het kan thuis soms te warm zijn 8. Je kunt sjoemelen Advertentie
L10 THUISSPORTEN
Lux
2010
2012
BOOTCAMP
HIGH INTENSITY TRAINING
Bootcamp-dvd’s: beul jezelf af met een drill-instructor
Kort, hard, snel een serie oefeningen afwerken, ideaal voor thuis
2011
2013
2014
KETTLEBELL
FITBIT
FIT EN HEALTH
De kettlebell is de nieuwe trilplaat
Fitbit en andere trackers tellen door bij het traplopen
Google Fit en iPhone 6 met Health; altijd en overal inzicht in je fysieke gesteldheid
Jennie (20), Rotterdam Wat pilates, coretraining (buik, rug, billen) Hoe vaak circa twee keer per week ’s avonds een half uur, ’s ochtends buikspieroefeningen Attributen soms een springtouw of hoepel maar met een boek kun je ook trainen
Maria de Groot (55) en Henk Hermsen (64), Almere Wat roeien (beiden), buik- en rugspieren (Henk) Hoe vaak elke dag Attributen Concept 2 roeimachine Maria en Henk waren al actief: hardlopen, fietsen en Henk roeit soms.. „We vinden lekker eten belangrijk, maar onze gezondheid ook.” De roei-ergometer was een idee van hun dochter, die zelf ook roeit. Sinds een week staat het apparaat in de huiskamer, ze rollen ’m zo de tuin in. „De bedoeling is om er elke dag op te trainen”, zegt Maria. Ze roeit nu, om rustig op te bouwen, telkens vijftien minuten. „En dan zweet je al behoorlijk.” Haar dochter helpt haar om blessures te voorkomen: „Benen-rug-armenarmen-rug-benen: in die volgorde moet het.” Ja, op een sportschool zou het ook kunnen, maar Maria houdt niet van sportscholen en thuis kan het op ieder moment van de dag. „Dan gaat Henk bijvoorbeeld ’s ochtends en ik ’s avonds, na het werk. Lekker met de hond ernaast en de vogels rondom.”
Op jenniefromtheblog.com staan twee foto’s: Jennie op een surfplank, beetje chubby. En Jennie tien maanden later, in fitnesstopje, geen grammetje vet. Ze heeft het afgelopen jaar vooral een mentale transformatie doorgemaakt. „Ik had een hekel aan sporten, maar ik heb de knop omgezet. En nu zit het zo in mijn systeem dat ik me lui voel als ik een dag oversla.” Ze gaat naar de sportschool maar traint thuis graag met Cassey Ho van Blogilates. „Ze is geen megagespierde fitnessinstructeur, maar iemand die je vriendin zou kunnen zijn.” Jennie wil binnenkort met het Bikini Body-programma van de Australische Kayla Itsines beginnen – met een website die vol staat met voor- en nafoto’s. „Dat werkt heel aanstekelijk.”
De populairste apps voor thuissporters Deze apps zijn gratis. Wie serieus aan de slag wil, of geen kamerplanten wil zien, moet betalen. 7 MINUTE WORKOUT *4 Maker Perigee
De appwinkels verkopen talloze ‘7’ apps, die van Perigee is gebaseerd op training van 12 zware oefeningen (zoals push-ups en squats) die vorig jaar in The New York Times stonden beschreven als de ‘wetenschappelijke workout’. High intensity interval training, in dit geval zeven minuten extreem hoge inspanning met korte pauzes, zou volgens onderzoekers net zo effectief zijn als een lange duurtraining.
DAGELIJKSE TRAININGEN * 4 Maker Daily Workout Apps Veel apps werken met grafische instructies. Dagelijkse trainingen laat echte instructeurs zien die de oefeningen voordoen. Kies voor het te trainen deel van het lichaam (‘kont’, ‘buik’, ‘been’) of voor cardio. Kies een trainingsduur en start het filmpje. Heel esthetisch is het allemaal niet (waarom toch steeds die kamerplanten op de achtergond?), en de doorlopende reclame („haaruitval?”) gaat snel irriteren.
De ballen zijn een gemiddelde van de sterren in App Store en Google Play
VIRTUA FITNESS HOME * 5 Maker VirtuaGym.com Mooi vormgegeven app met uitgebreide Nederlandstalige trainingsprogramma’s (ook yoga) met prettig neutrale 3D-instructeurs. Ook geschikt voor echte beginners en ouderen. Nadeel: zonder account komt je niet ver en bij veel oefeningen stuit je op de betaalmuur: dit is geen grote-stappen-snel-thuisapp. Als je serieus aan de slag wilt, wordt je pro (30 euro per jaar).
30 DAY AB CHALLENGE diverse makers, uiteenlopende waardering De 30 Day Challenges komen in talloze varianten (butt, cardio, etc.), van talloze makers. Simpel principe: elke dag een serie oefeningen, elke dag een x-aantal bewegingen/seconden erbij, af en toe een rustdag. Op dag 30 zou je 125 sit-ups, 200 crunches, 65 leg raises en 120 seconden ‘planken’ moeten kunnen volhouden. Lijkt een eitje, maar vanaf dag 15 wordt het behoorlijk pittig voor de gemiddelde thuissporter.
YOGA & PILATES KRISTIN MCGEE * 3 Maker Appcession LLC Yoga en pilates vragen, vooral voor beginners, om bewegende beelden. Veel mensen kiezen daarom voor YouTube en dvd’s. De simpelste apps bieden vaak weinig uitleg en zijn niet om aan te zien. Bij yoga- en pilatesapps is de aanschaf vaak gratis en betaal je voor de video’s. Populair is de Amerikaanse instructeur Kristin McGee. Poses met uitleg zijn gratis, video’s circa 3 euro. Gegarandeerd geen kamerplanten.
