Hole in one bij SAB op de Provada

Hole in one bij SAB op de Provada 10 tot en met 12 juni Amsterdam RAI

externe dimensie is een uitgave van SAB Adviesgroep nummer 5 | juni 2008

Gemeente Deventer maakt werk van gebiedsontwikkeling

4

Nieuwe Wet ruimtelijke ordening

6

Handboek openbare buitenruimte voor Het Gietelinck

8

Werk in uitvoering

10

Ruimte voor...

12

SAB actief bij trajecten golfbanen De rol van SAB in dit proces was die van intermediair tussen initiatiefnemer en overheden. Verder zorgde SAB voor het opstellen van varianten, ruimtelijke kaders en een bestemmingsplan. De werkzaamheden bestonden vooral uit onderzoek en uitvoering. SAB Arnhem heeft in de afgelopen jaren voorbereidende en planologische trajecten bij golfbanen uitgevoerd. Deze activiteit behelsde het in hoofdlijnen aangeven wat er mogelijk was vanuit de gewenste ruimtelijke kwaliteit en de inpassing in het landschap. Dat werd door golfbaanarchitecten vervolgens weer verder uitgewerkt in een concreet inrichtingsplan voor golfbanen.

Landgoed Engelenburg Een voorbeeld is de golfbaan ‘Landgoed Engelenburg’ in het Gelderse Brummen. Een paar jaar geleden vond hier de omvorming plaats van de bestaande baan naar een volwaardige 9-holes-baan. De werkzaamheden van SAB waren: • Het samenbrengen van de verschillende partijen. • De begeleiding van een het

•

•

•

•

proces: ombuigen naar een positieve grondhouding vanuit verschillende partijen, met name natuurbeschermende instanties. Gezocht naar win-winsituaties, onder andere voor waterschap en natuurontwikkeling. Herstel van het beektracé op het landgoed en ruimte bieden aan waterberging en natuur op en rondom de golfbaan. Het ruimtelijke kader en randvoorwaarden aangeven waarbinnen de golfbaan moest worden ontworpen. Opstellen van het inrichtingsen beheersplan en tevens het bestemmingsplan.

SAB aanwezig op de Provada 2008 10 tot en met 12 juni Amsterdam RAI SAB Adviesgroep is van dinsdag 10 tot en met donderdag 12 juni 2007 aanwezig op de Provada 2008 in de Amsterdam RAI, hét Nederlandse vastgoedplatform, plaats in de Amsterdam RAI. Drie dagen lang is de RAI het ontmoetingspunt voor

institutionele beleggingsfondsen, banken, aannemers, woningcorporaties, gemeenten, projectontwikkelaars, architecten, makelaars, de overheid en huurders/gebruikers. In de stand van SAB kunt u met een

van onze oranje ballen een hole in one slaan. U vindt SAB Adviesgroep in hal 9 direct naast de entree Forumzaal. Meer informatie leest u op www.provada.nl en www.sab.nl

2

SAB: wat u nog niet wist en niet durfde te vragen

SAB XTD Succes in het maken en realiseren van ruimtelijke plannen is het gevolg van een goede samenwerking. Wij beseffen dat als geen ander. Alles valt en staat met de wil om samen de schouders onder een product, een project of een proces te zetten. Een zorgvuldige analyse van de vraag, een persoonlijke en een vlotte samenwerking in een project zorgen ervoor dat processen soepeler lopen. Dit komt ten goede aan de kwaliteit van het product. Wij merken dat de vraagstukken in de ruimtelijke ordening steeds complexer worden en dat de markt sterk verandert. Overheden, adviesbureaus, marktpartijen en woningcorporaties sluiten steeds vaker coalities om gezamenlijk problemen op te lossen en om kansen te creëren. Wij menen dat de nieuwe Wet ruimtelijke ordening en met name de structuurvisies nieuwe stijl hiervoor goede kansen bieden. Onder één voorwaarde: samenwerken, van start tot finish.

SAB Adviesgroep is 120 man en vrouw sterk. Wij werken vanuit onze vier werkmaatschappijen: Arnhem, Eindhoven, Amsterdam en Strategie & Ontwerp. SAB is bijna 50 jaar jong. Het bureau is begin jaren zestig van de vorige eeuw door architecten opgericht om overheden met stedenbouwkundige advisering in de wederopbouw beter van dienst te kunnen zijn. SAB stond dan ook voor ‘Stedenbouwkundig Advies Bureau’ en is nu een merknaam. Na het van kracht worden van de Wet op de Ruimtelijke Ordening in 1965 heeft SAB gemeenten bijgestaan in het opstellen van bestemmingsplannen. Sindsdien is het SAB voor de wind gegaan en heeft het bureau zich ontwikkeld tot een van de grootste bureaus op het gebied van ruimtelijke ordening en stedenbouwkundig ontwerp in Nederland. SAB is een onafhankelijk, commercieel en toonaangevend adviesbureau. We zijn werkzaam in heel Nederland en een enkele keer in het buitenland. Van oudsher heeft SAB een stevige basis in Midden- en Oost-Nederland, maar door de vestigingen in Amsterdam en Eindhoven zitten we ook dicht bij onze klanten in het westen en het zuiden van Nederland. 3

SAB werkt in toenemende mate voor de grote gemeenten, provincies en marktpartijen. Marktpartijen en woningcorporaties zijn goed voor bijna een derde van onze omzet. Daarnaast trekken wij steeds vaker samen op met andere grote adviesbureaus in complexe en langlopende advies-, ontwerp- en ontwikkelopgaven. SAB heeft veel gezichten en persoonlijkheden. De organisatie bestaat uit een prettige mix van fris en jong talent, ervaren mannen en vrouwen en grijze haren. Wij zijn stedenbouwkundigen, planologen, juristen, ecologen, gebiedsontwikkelaars, milieukundigen, landschapsarchitecten en procesregisseurs die samen werken aan een mooi en leefbaar Nederland. SAB beheerst het gehele proces van de ruimtelijke planvorming in het stedelijk en landelijk gebied, van verkennende schetsen, inspirerende visies, strategische adviezen, ondersteunende onderzoeken tot milieueffectrapportages, bestemmingsplannen en inrichtingsplannen aan toe. Wij zijn hiermee een breed en compleet adviesbureau op het gebied van ruimtelijke ontwikkeling en inrichting.

Plannen maken en plannen realiseren draait om de samenhang van processen, prestaties en samenwerken. Dit geldt voor onze eigen organisatie, maar ook voor het samenwerken met onze partners en met onze opdrachtgevers. Samenwerken betekent het samen zoeken naar creatieve en effectieve oplossingen en het werken aan draagvlak voor ruimtelijke vraagstukken. Onze positie is dat wij staan voor kwaliteit en duurzaamheid. Onze kracht en onze passie zit in het integraal adviseren in complexe opgaven. Ruud van Noord directeur SAB Adviesgroep

“Wij zijn een lerende organisatie” Gemeente Deventer maakt werk van gebiedsontwikkeling

Marco Odding is naast teammanager gebiedsontwikkeling, inrichting en beheer ook programmamanager vastgoed. Daardoor is hij naast het organiseren van gebiedsontwikkelingen en het beheer van gebieden ook verantwoordelijk voor het grondbeleid en het beheer van het vastgoed van de gemeente Deventer. Een ingewikkelde functiecombinatie? Marco Odding: “Die dubbelrol is geen probleem. Ik werk met een divers team waarin de beide denkrichtingen, gebiedsontwikkeling als beheer, goed vertegenwoordigd zijn. Daarbij is mijn stelling dat in de gemeentelijke context beide zaken elkaar dienen te versterken. Met het geld dat we verdienen in de gebiedsontwikkeling kunnen we ook juist maatschappelijke doelen financieren. Zo blijf ik zuiver in mijn taak.” Odding geeft aan dat het soms wel lastig is om te schakelen tussen de inhoud en het aansturen van mensen. “Als teammanager ben ik ook ambtelijk opdrachtgever. Je wilt niet dat er ‘stiefkindjes’ ontstaan.”

Gebiedsontwikkeling Het professionaliseren van de gebiedsontwikkeling in Deventer én de invoering van de nieuwe Grondexploitatiewet. Deze combinatie ziet Odding als een persoonlijke uitdaging. “Doelstellingen moet je vanuit de gemeentelijke autonomie steeds goed vastleggen. Dat doen wij in een programma van uitgangspunten of een masterplan. Daarna start er een proces met ontwikkelaars of corporaties. Deze twee stappen zijn bij ons de voorwaarde voor gemeentelijke goedkeuring, een proces dat enkele vaste en dus herkenbare stappen kent die voor de gemeente toetsmomenten vormen voor de gemeentelijke medewerking. Houdt deze werkwijze in de praktijk ook stand? Odding is hier positief over. “We zijn een lerende organisatie die net nieuw is opgezet. In het begin gaat het daarom met vallen en opstaan. Maar we krijgen er nu steeds meer vat op. Dat moet ook wel, want de invoering van de nieuwe Grondexploitatiewet dwingt ons

om onze doelstellingen, plannen en processen op orde te hebben. Op dit moment borrelt het in de organisatie, omdat er grote dingen staan te gebeuren. Corporaties met ruime middelen zijn bijvoorbeeld bereid om te investeren in de stad. Zo kunnen we verschillende herstructureringen voortvarend aanpakken.” Heeft minister Vogelaar de relatie met deze partijen niet verstoord? Odding: “Nee, juist niet. Wij hebben als eerste gemeente onze handtekening onder het convenant van Vogelaar gezet. We hebben er echter wel voor gekozen geen gebruik te maken van de middelen van Vogelaar. Zo bepalen we samen met de corporaties wat er gebeurt.”

Proces versus inhoud Hoe vind je evenwicht tussen het stellen van randvoorwaarden en het vastleggen van ontwikkelingen? Odding: “Als gemeente zijn we procesgericht, maar we willen tegelijk ook inhoudelijke feedback van onze adviseurs. In de teams zitten altijd mensen met zowel procesmatige als inhoudelijke kennis te plaatsen. De uitwisseling tussen ambtenaren en externe adviseurs speelt daarbij een grote rol. Daarnaast merken wij dat het steeds belangrijker wordt om continuïteit te waarborgen.” Hoe zijn de ervaringen met ontwikkelaars in relatie tot de inhoud en het proces? Odding: “In Deventer zijn onze ervaringen wisselend. We hebben gewerkt met zeer betrouwbare ontwikkelaars, die ook echt waarmaken wat ze in het begin van het traject beloofd hebben. Er zijn echter ook keiharde ‘freeriders’ die gedurende het proces alles proberen te laten vallen. De verleiding is groot, maar tegenwoordig is het door het openbaar aanbestedingsrecht moeilijker geworden om met vaste partijen te werken. Uiteraard zijn wij voor transparantie, maar aan de andere kant zijn wij nog niet altijd voldoende alert op deze freeriders. Door de komst van de nieuwe Wro en Grondexploitatiewet staan we gelukkig sterker in ontwikkelprocessen.” Wat zijn de komende tijd de belangrijkste ontwikkelingen voor Deventer? Odding somt op: “Er zijn op dit moment drie punten voor

ons het belangrijkste. Ten eerste het op peil houden van de economie met het ontwikkelen van bedrijfslocaties langs de A1. Ten tweede de herstructurering van drie woonwijken en als derde het vitaliseren van de binnenstad. Daar willen we aan de slag met het stadhuis en de haven zonder de historie daarbij geweld aan te doen.”

Externe adviseurs Odding heeft, als interne opdrachtgever bij de gemeente, goede ervaringen met het inschakelen van externe adviseurs, waaronder SAB. “Soms schakel ik, vooral bij brede

4

opdrachten, externe adviseurs in. Zij zijn punctueel en hebben veel kennis in huis of organiseren deze. Dat komt onze processen weer ten goede. Een groot voordeel van externe adviseurs is ook dat zij met een frisse blik naar onze gemeente kijken en met nieuwe ideeën komen. Een voorwaarde is wel dat je zaken blijft doen met de persoon aan wie je de opdracht gegeven hebt. Wanneer deze het werk doorgeeft aan een minder ervaren collega dan trekken wij de opdracht weer in.”

5

Nieuwe Wet ruimtelijke ordening: ‘Gemeenten moeten zich goed voorbereiden’ Op 1 juli treedt de nieuwe Wet ruimtelijke ordening (Wro) in werking. In de dagelijkse praktijk van plannen maken en uitvoeren zal veel gaan veranderen. De Wro heeft niet alleen ingrijpende gevolgen voor gemeenten en provincies, maar zeker ook voor marktpartijen. Mariël Gerritsen, planoloog en projectleider, is één van de adviseurs van SAB die gemeenten en marktpartijen opleidt en adviseert over de implementatie van de nieuwe Wro.

De meest in het oog springende veranderingen in de Wro zijn dat de veel gebruikte artikel 19-procedure komt te vervallen, dat de bestemmingsplanprocedure korter wordt en dat gemeenten betere mogelijkheden krijgen voor het verhalen van kosten bij de initiatienemers van projecten. Structuurvisies en bestemmingsplannen worden weer de centrale instrumenten in de ruimtelijke ordening, hoewel de Wro meer mogelijkheden biedt. Mariël Gerritsen: ‘Er komt echt veel meer bij kijken dan je in eerste instantie zou

denken. Gemeenten moeten op korte termijn behoorlijk wat inspanning leveren om bij de inwerkingtreding van de wet voorbereid te zijn.’ Dat gaat om praktische zaken zoals (indien gewenst) het delegeren van de vaststelling van het projectbesluit en het exploitatieplan van raad aan college. Daarnaast vloeit uit de wet een herzieningsplicht van alle geldende bestemmingsplannen voort. Hier zit de nodige druk achter, omdat een gemeente voor de gebieden waar de bestemmingsplannen niet op orde zijn, geen leges meer mag heffen. Verder moet de gemeente zich afvragen hoe

zij bijvoorbeeld met het nieuwe instrument ‘projectbesluit’ omgaat. De verwachting is dat dit instrument weinig zal worden gebruikt, hoewel best omstandigheden te bedenken zijn waardoor het projectbesluit toch een snellere procedure kent dan een bestemmingsplan nieuwe stijl. Maar dan moeten de overige nadelen van het projectbesluit ook goed kunnen worden ondervangen. Mariël Gerritsen: ‘Wij assisteren gemeenten bij het gehele implementatietraject. Zowel inhoudelijk als procesmatig. Van het schrijven van draaiboeken tot het geven van cursussen 6

XTD Opinie voor alle lagen van de gemeentelijke organisatie.’ De overgang naar de nieuwe Wro zal niet overal soepel verlopen, verwacht ze. ‘Veel gemeenten zijn er druk mee bezig, meer dan marktpartijen. Ik hoop dan ook dat de marktpartijen de gevolgen van de Wro niet onderschatten’.

Structuurvisie De meest ingrijpende wijziging van de wet is het onderdeel ‘grondexploitatie’. Mariël Gerritsen verwacht dat veel gemeenten sneller dan nu een passieve grondpolitiek zullen omarmen, in plaats van zelf risico te lopen bij gronduitgifte. ‘Door het nieuwe publiekrechterlijke instrument ‘exploitatieplan’ heeft de gemeente altijd een stok achter de deur als ze met een marktpartij niet tot een overeenkomst komt. Bij de bouwvergunning moet dan alsnog worden afgerekend. De risico’s voor kostenverhaal bij een passieve rol worden hierdoor voor gemeenten een stuk kleiner. Voor marktpartijen worden deze wellicht groter. Bijdragen aan ruimtelijke ontwikkelingen en enkele bovenplanse kosten kunnen alleen worden verhaald als deze een grondslag krijgen in een structuurvisie. Deze visie wordt hét instrument van de toekomst’.

Nieuwe rollen In de aanloop naar de invoering van de nieuwe Wro is veel geschreven over de nieuwe rollen van provincies en gemeenten. ‘De praktijk zal uit moeten wijzen of die rollen inderdaad zullen verschuiven,’ aldus Mariël Gerritsen. ‘De nieuwe Wro geeft gestalte aan de decentralisatie van bevoegdheden in de ruimtelijke ordening en dwingt de provincie vóóraf mee te denken met ruimtelijke ontwikkelingen. De provincies zijn weliswaar niet meer in de positie om aan een bestemmingsplan hun goedkeuring te onthouden, maar daar heeft de wetgever mijns inziens voldoende alternatieven voor terug gebracht, bijvoorbeeld via een reactieve aanwijzing. Alle veranderingen zijn lastig, maar ik ben ervan overtuigd dat op de langere termijn de nieuwe wet voor gemeenten een verbetering is. Ik ben er echter nog niet zo zeker van of dit voor de marktpartijen ook het geval zal zijn’.

Winkelcentra zijn de spiegels van de samenleving

Ontwikkeling en herontwikkeling van dorps- en winkelcentra is een ingewikkelde, maar zeer belangrijke maatschappelijke opgave. De kwaliteit van deze centra is namelijk mede bepalend en noodzakelijk voor de leefbaarheid van dorpen, stadsdelen en woonwijken. Als stedenbouwkundige bij SAB Strategie en Ontwerp heb ik veel met deze complexe materie te maken. De complexiteit ligt in de vergaande ingrepen die nodig zijn om van een winkelcentrum weer het kloppende winkel- en boodschappenhart te maken en daar komt heel veel bij kijken. De kern van de opgave wordt vooral bepaald door de noodzaak dat verouderde winkelcentra moeten worden aangepast aan de eisen van deze tijd. De samenleving is veranderd en de consumenten van nu stellen heel andere eisen dan in het verleden. Winkelen en boodschappen doen zijn, mede onder invloed wat het internet te bieden heeft, de afgelopen jaren sterk veranderd. Winkelcentra zie ik als de spiegels van onze samenleving. Winkelcentra moeten beantwoorden aan de toenemende behoeften aan kwaliteit, bereikbaarheid, veiligheid, vitaliteit en diversiteit van het winkelapparaat. Goedlopende winkelcentra gaan met de tijd en de tijdgeest mee. Waren voorheen winkelcentra vanzelfsprekende gebieden om te winkelen en boodschappen te doen, tegenwoordig is de consument mobieler, kritischer en trendbewuster. De huidige consument laat zich niet alleen door prijs, kwaliteit en locatie leiden, maar ook door een ruim aanbod, service, sfeer, beleving en uitstraling. Martin Dubbeling, SAB Strategie en Ontwerp

7

Handboek openbare buitenruimte voor Het Gietelinck ‘De cultuurhistorie moet op straat zijn af te lezen’

De landschapsontwerpers Barbara van Dijk en Koen Schrauwen hebben in opdracht van de gemeente Oude IJsselstreek het handboek gemaakt voor de openbare buitenruimte van Het Gietelinck. Dit is het voormalige fabrieksterrein van de voormalige ijzergieterij DRU-fabriek aan de Oude IJssel in Ulft, in de Achterhoek. Het bijzondere van deze locatie is dat er niet alleen nieuwe woningen worden gebouwd maar dat ook de monumentale industriële gebouwen nieuwe functies krijgen. Het stedenbouwkundig plan bestaat uit drie delen. In de noord- en zuidrand komt dorpse bebouwing. Centraal in het plan ligt de Cité Industrielle waarin het industriële erfgoed compact bij elkaar ligt. ‘We hebben hier te maken met een van oudste industriële bedrijventerreinen van Nederland. De ijzergieterij is de basis van de ijzerindustrie in de regio. Hier is ruim 250 jaar nagenoeg onafgebroken gewerkt. Het kleine industriestadje Ulft is in de loop der jaren om de ijzergieterij heen gegroeid. Zo goed als elke inwoner van Ulft heeft familie die in de fabrieken heeft gewerkt.’ Barbara van Dijk is enthousiast over de sfeer van de plek. Ze is eerder betrokken geweest bij een voormalig industrieel complex, De Bleekerij in Boekelo. ‘In Ulft is verhoudingsgewijs meer van de structuur van het oorspronkelijke industriële complex bewaard gebleven. Hierdoor ontstaan interessante ruimtes en sfeervolle confrontaties tussen oud en nieuw’.

In het groen en aan het water De Cité Industrielle staat in het groen, los van de twee randen met dorpse bebouwing. ‘Met het ruime, weelderige groen aan de flanken naast de stenige, stoere inrichting van het centraal gelegen

Cité Industrielle ontstaat een scherp contrast tussen het dorpse karakter en de industriële bebouwing. Dit is een belangrijk ontwerpmotief voor de inrichting van de openbare buitenruimte.’ Koen Schrauwen heeft in het ruim 100 pagina’s dikke boekwerk de inrichting tot in detail uitgewerkt. ‘Het industriële erfgoed en de bijzondere ligging aan het Oude IJssel zorgen ervoor dat aan de inrichting van de Cité Industrielle veel en bijzondere eisen worden gesteld. Daarbij komt ook het zeer gevarieerde programma met zo’n 275 woningen, een cultuurcentrum met raadszaal, bibliotheek, poppodium, theater en horeca, woonwerkeenheden en wellicht een museum en een klein hotel. Dit betekent dat elk detail een ontwerpopgave op zichzelf is en dat je heel slim moet omgaan met de beschikbare ruimte en budgetten’.

Als de ondergrond maar goed is ‘Ons geluk is dat er geen discussie was over de status van de stedenbouwkundige plattegrond,’ vervolgt Barbara van Dijk, ‘hierdoor hebben we ons van het begin af aan kunnen concentreren op landschap, inrichting en materialisering. Onze stedenbouwkundigen Martin Dubbeling en Bram Nieuwenhuis hebben van begin af aan met ons meegedacht en ons aangespoord om vooral te blijven ontwerpen.’ Koen Schrauwen sluit zich hierbij aan. ‘Er is heel veel creativiteit en vakmanschap nodig is om de inrichting van een bijzonder gebied tot zijn recht te laten komen. Dat wordt vaak onderschat, de ontwerpfase wordt maar al te vaak overgeslagen. Het handboek hebben we binnen drie maanden en samen met de gemeente Oude IJsselstreek, Klaassen Vastgoed Ontwikkeling en Ingenieursbureau BOOT afgerond. Deze samenwerking was erg constructief. Ik kijk er met plezier op terug’. 8

9

Werk in uitvoering In het kader van de nieuwe Wet ruimtelijke ordening en duurzame stedelijke ontwikkeling heeft SAB onlangs de volgende opdrachten verworven:

Projectnaam: Structuurvisie stedelijk en landelijk gebied Opdrachtgever: Gemeente Hilvarenbeek Soort project: Structuurvisie nieuwe stijl Contactpersoon: Gijs Nouwens

Projectnaam: Structuurvisie stedelijk en landelijk gebied Opdrachtgever: Gemeente Borne Soort project: Structuurvisie nieuwe stijl Contactpersoon: Wouter Akkerman

Projectnaam: Implementatieplan nieuwe Wet ruimtelijke ordening Opdrachtgever: Gemeente Gorinchem Soort project: Adviesopdracht Contactpersoon: Mariël Gerritsen

Projectnaam: Duurzame stedelijke ontwikkeling Maastricht Noord-Oost Opdrachtgever: Gemeente Maastricht Soort project: Opstellen strategische visie Contactpersoon: Martin Dubbeling

Ruimtelijk plan paleiskwartier-zuid, ’s-Hertogenbosch

In opdracht van de Ontwikkelingsmaatschappij Paleiskwartier heeft SAB Eindhoven het ruimtelijk plan opgesteld voor het zuidelijk plandeel van het Paleiskwartier. Het ruimtelijk plan beschrijft het nieuwe stedenbouwkundig ontwerp met de aanverwante uitgangspunten, de relatie met het planologisch beleid en de milieutechnische aspecten. Hiermee vormt dit plan de basis voor de procedures voor toekomstige bouwplannen.

Door de transformatie van het voormalig bedrijventerrein Wolfsdonken naar een dynamisch stedelijk gebied geldt het Paleiskwartier als uitbreiding van het centrum van ’s-Hertogenbosch. Het Paleiskwartier heeft tevens een sterke relatie met de in ontwikkeling zijnde Willemspoort, de Onderwijsboulevard en het natuurgebied De Gement. Hierdoor functioneert het Paleiskwartier als scharnierpunt tussen Binnenstad en West. Een helder stedenbouwkundig kader voor functies als appartementen, kantoren, onderwijsvoorzieningen, uitgaansgelegenheden, culturele voorzieningen en winkels is hier gecombineerd met een zorgvuldig vormgegeven openbare ruimte.

betrokken partijen niet alleen hebben gebundeld, maar tevens onderlinge met elkaar verbonden. Hiervoor hebben wij een dynamisch en intensief proces doorlopen met de gemeente, Credo Integrale Planontwikkeling, Aveco de Bondt en Khandekar. Het ruimtelijk plan is dusdanig vormgegeven dat het eenvoudig is om te bouwen naar een ruimtelijke onderbouwing voor de artikel 19 procedure of projectbesluit voor de afzonderlijke bouwplannen. De haalbaarheid van Paleiskwartier-Zuid als geheel is onderbouwd. Hiermee vormt het ruimtelijk plan het startpunt voor een succesvolle afronding van het Paleiskwartier. Contactpersoon: Rob van der Wijst, SAB Eindhoven

SAB Eindhoven heeft het ruimtelijk plan opgesteld waarbij wij de input van diverse

Hoog Dalem – Gorinchem SAB werkt sinds eind 2003 aan de planvorming voor de nieuwe uitbreidingswijk van Gorinchem, Hoog Dalem. Ter plaatse worden circa 1.400 woningen en bijbehorende voorzieningen gerealiseerd. SAB heeft gemeente en marktpartijen geassisteerd bij het uitvoeren van de eerste haalbaarheidsstudie, het vervaardigen van een stedenbouwkundige visie en stedenbouwkundig plan, het opstellen van

het bestemmingsplan. Momenteel wordt het stedenbouwkundig plan uitgewerkt in concrete bouwplannen en een inrichtingsplan voor de buitenruimte, waarover SAB Arnhem onder meer de supervisie voert. Contactpersonen: Ard Bijsterbosch en Mariël Gerritsen, SAB Arnhem

10

Herontwikkeling Prozee terrein Hoograven Utrecht In het ontwerp is behoud van industrieel erfgoed uitgangspunt geweest. De oude fabriekshal blijft voor een deel behouden, de zuidelijke gevel en de westelijke kopgevel worden opgenomen in het plan. Op een eigentijdse manier worden in de voormalige fabriekshal woningen gerealiseerd. De te handhaven gevels van de fabriekshal dienen tevens als geluidsscherm voor de Rijksweg

A12. De oude gevels maken onderdeel uit van de nieuw te realiseren woningen en de hieronder te situeren parkeergarage. Op deze manier kan het industrieel erfgoed behouden blijven voor de toekomst. Contactpersoon: Ard Bijsterbosch, SAB Arnhem

Masterplan Waalfront In het hart van de Betuwe ligt de oude handelsstad Tiel, prominent in de buitenbocht van Europa’s drukst bevaren rivier de Waal. Aan de Waal ligt voor Tiel de kans zich te profileren als stad met historie, centraal in het recreatieve rivierenlandschap. In het masterplan voor het Waalfront, opgesteld door SAB in samenwerking met Okra landschapsarchitecten en de gemeente,

11

zijn deze ambities verwoord. Bijzonder aan het Waalfront van Tiel is allereerst het gebied zelf. Prachtige gelegen aan de rivier met een hoge diversiteit: het historische stadshart, naoorlogse woonwijken, de ruige natuur van de Wetlands. Ook de provinciale en landelijke overheid hebben het Tielse Waalfront als bijzonder aangemerkt. Vandaar ook dat het Waalfront door VROM is benoemd als locatie

voor experimenten met aangepast bouwen (EMAB) in het buitendijks plandeel. De kracht van het masterplan is dat het ambitieus is en passend bij de schaal en identiteit van Tiel. Contactpersonen: Erik Mekelenkamp, Jan Pieter Romijn, Peter Abels, SAB Arnhem

vacatures

colofon

SAB Adviesgroep geeft de ruimte aan resultaatgerichte medewerkers die met hun kwaliteiten de klanten steeds weer weten te boeien. Wij hebben ruimte voor verschillende disciplines, op verschillend niveau en op verschillende vestigingen.

SAB XTD is een uitgave van SAB redactie: Martin Dubbeling, Marcel Elfrink, Edwin Edel, Jos de Geest, Gerard Popkema fotografie: Jan Wamelink, Rens Plaschek realisatie: Diep Arnhem

Planologen stedelijk en landschap

oplage: 2200 stuks

contactpersoon Eric Westerhuis tel.nr. 020-5682990

Ontwerpers stedenbouwkundig en landschap contactpersoon Gijs Nouwens tel.nr. 040-2125575

ruimte voor….

Tekenaars bestemmingsplannen/ontwerp

In ‘Ruimte voor…’maakt u kennis met een medewerker van SAB. XTD licht de persoon achter de profesional uit, zet achtergrond, ervaring en bijzondere wapenfeiten op een rij.

contactpersoon Leon Emonds tel.nr. 026-3576811

SAB adviesgroep (SAB) is een onafhan-

Juristen RO

kelijk ontwerp- en adviesbureau dat zich

contactpersoon Edwin Harleman tel.nr. 040-2125575

richt op vraagstukken met betrekking tot

Ecologen, Milieu deskundigen

haar brede kennis en ervaring wil SAB

contactpersoon Edwin Bonekamp tel.nr. 026-3576911

een bijdrage leveren aan de inrichting van

stedenbouw en ruimtelijke ordening. Met

de openbare en private ruimte. Kwaliteit en haalbaarheid staan hierbij voorop. SAB is zich nadrukkelijk bewust van

SAB Adviesgroep heeft constant ruimte voor meer mensen dan de specifieke vacatures waarvoor wij nu op zoek zijn.

de verantwoordelijkheid die zij draagt bij het inrichten van de ruimte. Vanuit dit bewustzijn streeft SAB ernaar de publieke en private markt in Nederland te voorzien van creatieve ontwerpen en on-

Arnhem

afhankelijke adviezen, die in elk opzicht

Jurist RO (senior) Ecoloog Planoloog (medior)

realistisch en doordacht zijn. Adviezen waaruit respect blijkt voor natuur, cultuur en leefomgeving. SAB wil zo zorgvuldig mogelijk met de inrichting van de ruimte

Amsterdam Edwin Harleman, 37 jaar Ik ben sinds 1 januari 1996 in dienst bij SAB als jurist. Sinds enkele jaren ook als leidinggevende en vanaf 1 januari 2008 als vestigingsmanager van SAB Eindhoven. Ik heb rechten gestudeerd in Nijmegen. Mijn hobbies zijn muziek luisteren, gitaar spelen, mountainbiken. Mijn beste eigenschap is mijn rust. Ik ben niet snel over de rooie of gestresst. Mijn slechtste eigenschap is dat ik het altijd iedereen naar de zin wil maken. SAB is mijn eerste echte baan. Ik heb wel de eerste jaren bij SAB

regelmatig gedetacheerd gezeten bij diverse gemeenten. Mijn specialisme is recht van ruimtelijke ordening in het algemeen en bestemmingsplannen in het bijzonder.

Jurist RO (senior) Ontwerper (senior) Planoloog (junior) Planoloog (medior) Tekenaar bestemmingsplannen

omgaan. SAB Amsterdam Jacob Bontiusplaats 9 (unit 582) 1018 LL Amsterdam T 020 568 29 90

Eindhoven

SAB Arnhem

Planoloog (junior) Planoloog (medior)

Frombergdwarsstraat 54 6814 DZ Arnhem T 026 357 69 11

www.sab.nl SAB Eindhoven

Mijn meest uitdagende opdracht tot nu toe was de herziening van bestemmingsplan Schuytgraaf in Arnhem.

Meerkollaan 9 5613 BS Eindhoven T 040 212 55 75 SAB Strategie en Ontwerp

Ik werk bij SAB omdat SAB mij veel ruimte biedt om mezelf te ontwikkelen en tegelijkertijd een erg ontspannen en prettige werksfeer heeft.

Lovinklaan 1 6821 HX Arnhem T 026 357 69 11

12