Samen opleiden van Leraren Technisch Beroepsonderwijs
Hogeschool Bedrijfsmanagement, Educatie en Techniek
Samen opleiden van Leraren Technisch Beroepsonderwijs Met bedrijfsleven, beroepsonderwijs en lerarenopleiding De laatste jaren is de instroom van studenten voor de opleiding Leraar Technisch Beroepsonderwijs (de opleidingen van de Pedagogisch Technische Hogeschool) steeds verder gedaald, terwijl de vervangingsbehoefte in vmbo en mbo, door de sterke vergrijzing, juist toeneemt. Enerzijds ontstaat er een dreigend tekort aan technische leraren, terwijl anderzijds de voortzetting van de opleidingen in gevaar komt als de instroom niet sterk toeneemt. Dat is de reden om stevig in te zetten op het laten groeien van de instroom, vooral bij de voltijdse opleiding.
Samen opleiden In samenwerking met:
De sector techniek speelt in de Brainport regio zuidoost Brabant een uiterst belangrijke rol. Geconstateerd kan worden dat de behoefte aan technisch opgeleide jongeren, zeker wat betreft technisch vakmanschap, alleen maar toeneemt. Het opleiden van voldoende jongeren in de techniek blijft voorlopig een punt van zorg voor de gehele technische sector van Brainport. Leraren technische vakken kunnen aan de oplossing van dit probleem een bijdrage leveren. Niet alleen in aantal, maar zeker ook wat betreft de kwaliteit. Leraren vervullen een belangrijke functie als rolmodel en voldoende, goed opgeleide leraren kunnen jongeren motiveren voor een technische opleiding. De rol van leraren bij het oplossen van het tekort aan technisch geschoolde vakmensen wordt nog steeds onderschat. Het dreigend tekort aan technische leraren is niet alleen een verantwoordelijkheid van de lerarenopleidingen. Het zou een verantwoordelijkheid moeten worden van de gehele technische sector: bedrijven, overheden, koepelorganisaties, scholen voor beroepsonderwijs, etc. Een gezamenlijk campagne kan een dreigend tekort aan technische leraren voorkomen.
Hoe bereiken we een grotere instroom Om te kiezen voor een opleiding tot leraar hebben jongeren incentives nodig. Techniek is momenteel niet automatisch aantrekkelijk en jongeren hebben geen concreet beeld van het functioneren als leraar in het technisch beroepsonderwijs. Een aantrekkelijk beroepsperspectief is daarbij erg belangrijk.
Leraar Technisch Beroepsonderwijs
de verbinding tussen
Bedrijfsleven
Onderwijs
Een aantrekkelijk beroepsperspectief
Ook samen met scholen
De afgestuurde Leraar Technisch Beroepsonderwijs (LTB) van de toekomst werkt in twee omgevingen. Met een been staat hij/zij in het onderwijs en met het andere been in het bedrijfsleven.
Leerlingen laten zich inspireren door gedreven leraren voor de klas. Dat betekent dat scholen voor beroepsonderwijs eigen leerlingen kunnen enthousiasmeren voor het beroep van leraar. Een extra stap kan gezet worden als scholen eigen geschikte leerlingen gaan selecteren en benaderen om een lerarenopleiding te gaan volgen. Scholen kunnen die leerlingen alvast aan zich binden voor een toekomstige baan als leraar. Naast een rol bij de instroom is de bijdrage van scholen aan de uitvoering van de opleiding belangrijk: als partner van de lerarenopleiding in het samen opleiden en het vormgeven van het werkplekleren in het onderwijs. We werken samen met veel vmbo- en mbo-scholen. Daar leert de student het beroep in een contextrijke leeromgeving. In de nieuwe opzet zal het Summa College een pilotpositie innemen.
De leraar is de bruggenbouwer tussen bedrijfsleven en onderwijs. De leraar op school maakt op een aantrekkelijke manier techniek begrijpelijk en uitdagend voor jonge mensen. Maar ook voor een bedrijf kan de leraar een perfecte rol vervullen. De leraar in een bedrijf: • vertaalt nieuwe technologische ontwikkelingen in het bedrijfsleven naar aantrekkelijke en uitdagende leerstof voor leerlingen in het (v)mbo; • neemt leerlingen in techniek mee naar bedrijven, creëert een realistisch beeld van werken in de techniek en enthousiasmeert leerlingen hiervoor; • begeleidt als ‘meester’ in het bedrijf leerlingen die het vak komen leren; • draagt bij aan talentontwikkeling van collega’s / bedrijfsbegeleiders van bbl’ers, die affiniteit hebben met het overdragen van expertise aan jonge mensen. De student kan na het behalen van het diploma naast een baan in het onderwijs, deels in een bedrijf blijven werken. Het mes snijdt dan aan twee kanten. De leraar blijft kennisnemen van recente ontwikkelingen en raakt niet achterop, terwijl het bedrijf gebruik kan maken van de communicatieve en didactische vaardigheden van de leraar. Voor de student een aantrekkelijk beroepsperspectief.
Een aantrekkelijke opleiding samen met bedrijven Een nieuwe visie met betrekking tot de opleiding, en met name de stageopdrachten is neergezet. De opleiding Leraar Technisch Beroepsonderwijs bestaat uit twee hoofdcomponenten: • het beroep van leraar (onderwijskundige beroepscomponent); • de technische vakcomponent. Belangrijk onderdeel van de opleiding is het leren op de werkplek, zowel de werkplek in het onderwijs, als de werkplek in een bedrijf. In de oude opzet werden bedrijfsstages geconcentreerd in een full time blok van een halfjaar. Voor het leren van diverse vaktechnische vaardigheden en bedrijfsprocessen is een meer in de tijd uitgesmeerde werkvorm niet alleen praktischer, maar ook effectiever. Dit vanwege de langere periode met meer gespreide momenten van leren. In de nieuwe opzet wordt het werkplekleren zowel in het onderwijs als in bedrijven gedurende langere tijd voor een beperkt deel van de week in de opleiding geprogrammeerd. Er is dus behoefte aan stagebedrijven waar studenten in de praktijk vaktechnische vaardigheden kunnen leren.
Gezamenlijke, maar ook eigen verantwoordelijkheid Alle partijen, lerarenopleiding, scholen en bedrijven hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid op het gebied van technische opleidingen in het algemeen, maar voor het opleiden van leraren in de techniek in het bijzonder. Elke partij heeft daarbinnen een eigen verantwoordelijkheid en kan daarin een eigen bijdrage leveren. • Bedrijven (Brainport Industries, maar ook andere) organiseren voldoende ‘stageplaatsen’ met de juiste vakkundige begeleiding en promoten gecombineerde banen voor leraren. Het gaat hierbij om circa 20 plaatsen voor het studiejaar 2013-2014, oplopend naar 60 in 2016-2017. • Scholen maken eigen leerlingen enthousiast voor een baan in het onderwijs en geven vorm aan het werkplekleren in hun school. • Overheden, opleidingsfondsen, belangenorganisaties zorgen samen met bedrijven en scholen voor promotie en financiële prikkels voor studenten van een lerarenopleiding. Ook scholen en bedrijven leveren een bijdrage.
De rol van het bedrijfsleven Het bedrijfsleven gaat een belangrijke rol spelen bij het tot stand brengen van de beoogde nieuwe opleiding Leraar Technisch Beroepsonderwijs: • Promoten en faciliteren van gecombineerde banen voor techniekleraren; • Stageplekken aanbieden als leerbedrijf met deskundige ‘meesters’ uit de praktijk. Fontys biedt bedrijven aan om de begeleiders via een Fontys Associate degree (2-jarige opleiding in deeltijd) op te leiden tot gecertificeerde coaches, waar mogelijk met financiële ondersteuning van de opleidingsfondsen A+O Metalektro, OOM en OTIB.
De nieuwe opleiding Leraar Technisch Beroepsonderwijs Fontys biedt lerarenopleidingen aan voor de sector techniek van het beroepsonderwijs. Het doel is dat de opgeleide leraar inzetbaar is als leraar in zowel het vmbo en het mbo. Bij de lerarenopleidingen wordt onderscheid gemaakt tussen de onderwijskundige kant van de opleiding (de beroepsvoorbereiding of beroepscomponent) en de vakinhoudelijke kant (technisch vak of vakcomponent). Daarnaast wordt nog een aantal algemene en ondersteunende onderwerpen onderscheiden. Bij de ondersteunende vakken gaat het om exacte vakken wiskunde, natuurkunde en scheikunde en aandacht voor taal, ethiek, duurzaamheid en ICT-gebruik. Leerlijnen en opleidingsonderdelen Onderwijskundige beroepscomponent
Samen opleiden
percentage 31%
inclusief werkplekleren onderwijs Technische vakcomponent
44%
inclusief werkplekleren bedrijven Ondersteunende vakken
12%
Vrije keuze minor
13%
De opleiding van vier jaar wordt ingedeeld in drie fasen: het eerste jaar is de propedeusefase; de hoofdfase beslaat de leerjaren twee en drie en het laatste studiejaar is de afstudeerfase. In onderstaand schema is de verdeling van de studielast globaal aangegeven.
Globale opzet lerarenopleiding
Studieroutes Studenten kiezen binnen de opleiding Leraar Technisch Beroepsonderwijs een studieroute in lijn met hun eigen voorkeur en vooropleiding. Studenten kunnen uit één van de volgende studieroutes kiezen: • Bouwkunde • Bouwuitvoering • Hout- en interieurbouw • Onderhoud, restauratie en afwerking • Elektrotechniek • Motorvoertuigentechniek • Werktuigbouwkunde • Docent ICT • Techniekbreed Voor alle studieroutes is het eerste leerjaar gemeenschappelijk. Na het eerste jaar is de vakcomponent van de opleiding voor elke studieroute verschillend. De beroepscomponent blijft voor alle studieroutes hetzelfde.
Toelichting Werkplekleren Bedrijven Gedurende leerjaar 2 en leerjaar 4 zijn bedrijfsstages opgenomen. Per leerjaar kan dat op andere dagen plaatsvinden. Doelen van de bedrijfsstage zijn: • Kennismaking met het bedrijfsleven, werkwijze, bedrijfscultuur, bedrijfsprocessen; • Vakkennis opdoen en verdiepen, toepassen van theoretische concepten; • Vaardigheden oefenen, werken met machines en gereedschap. 80 % van de studenten bezitten reeds een mbo-diploma. 20% hebben havo als achtergrond. Daardoor zijn de leerdoelen voor het werkplekleren niet voor alle studenten gelijk. Elke student maakt een leerwerkplan en zoekt een bedrijf dat het best past bij dat plan. Het leerwerkplan is de basis voor de afspraken die met het stagebedrijf gemaakt worden. Belangrijk is dat alle studenten in hun eerste leerjaar het VCA-certificaat hebben behaald.
Toelichting Afstuderen De afstudeerfase is gericht op verdere verdieping in zowel het leraarsberoep als in de vaktechnische componenten per studieroute. In het afstudeerwerk kiest de student een onderwerp dat valt binnen het gekozen studieprofiel. De onderzoekscomponent binnen het afstuderen is prominent aanwezig. Een student kan ervoor kiezen om het afstudeerproject op een school of in een bedrijf uit te voeren. Dus ook tijdens de afstudeerfase kunnen bedrijven een duidelijke rol spelen. Leerjaar 1
Werkplekleren onderwijs
Leerjaar 2 Werkplekleren onderwijs
Werkplekleren bedrijven
Leerjaar 3 Minor
Werkplekleren onderwijs
Werkplekleren bedrijven*
Afstudeerstage
Leerjaar 4
*
Opdracht in leerjaar 4: realiseren van de brugfunctie onderwijs-bedrijven
Samen opleiden van Leraren Technisch Beroepsonderwijs Voor meer informatie Jan Timmers Projectleider Fontys Hogeschool Bedrijfsmanagement, Educatie en Techniek
[email protected] 08850 - 78309 Frank van der Chijs Consultant zakelijke dienstverlening
[email protected] 08850 - 71261 John Blankendaal Managing Director Brainport Industries
[email protected] 040 7512425 Marty Willems Manager Onderwijs Summa Bouw & Infra en Wonen & Design
[email protected] 040 2694950
Hogeschool Bedrijfsmanagement, Educatie en Techniek
48.M.4345.01.13
In samenwerking met:
