Hoe is dit werk tot stand gekomen?... 13

Instrument vd berekening aanvullende steun.fm Page 3 Tuesday, March 23, 2010 10:34 AM

Inhoud Hoe is dit werk tot stand gekomen? .....................................................

13

WEGWIJZER 1. 2. 3.

4.

Doel van deze pocket ..................................................................... Wat is aanvullende steun? ............................................................... 2.1 Geen eenvormig systeem ................................................... De pocket en het instrument voor de berekening van aanvullende steun ........................................................................... 3.1 Het instrument kan niet alle vormen van aanvullende steun berekenen .......................................................................... 3.2 Een instrument voor de OCMW’s ....................................... 3.3 Een hulpmiddel voor het berekenen van aanvullende steun 3.4 Een instrument gebaseerd op een visie ............................... 3.5 Het instrument invullen vereist het lezen van de pocket ...... 3.6 Terminologie: cliënt of hulpvrager? .................................... De inhoud van deze pocket in een notendop .................................

15 15 16 17 18 18 18 18 19 19 19

DE BOUWSTENEN VAN HET INSTRUMENT VOOR DE BEREKENING VAN AANVULLENDE STEUN Hoofdstuk 1: Juridisch kader .................................................................

21

1. 2.

21 22 22

Juridisch kader OCMW’s ................................................................. Juridisch kader financiële steun ....................................................... 2.1 Sociale zekerheid: geen beslissingsmarge ............................ 2.2 Recht op maatschappelijke integratie: weinig beslissingsmarge ................................................................. 2.3 Recht op maatschappelijke dienstverlening: redelijk wat beslissingsmarge ................................................................. 2.4 Aanvullende steun: het OCMW beslist ................................ 2.5 Het instrument voor de berekening van aanvullende steun verenigbaar met de wet? .................................................... 2.6 Vreemdelingen: een bijzondere groep ................................

INHOUD

23 23 24 24 25

3


Hoofdstuk 2: De visie op aanvullende steun ......................................... 1.

2.

3. 4.

4

De visie op aanvullende steun: maatschappelijke participatie en een menswaardig leven als doel ..................................................... 1.1 Wat verstaan we onder maatschappelijke participatie? ....... 1.2 Verhogen van maatschappelijke participatie = belangrijk onderdeel visie op aanvullende steun ................................. 1.2.1 Kansen en kapitaal .............................................. 1.2.2 De culturele, sociale en economische levenssfeer 1.2.3 Dynamiek ........................................................... 1.2.4 De link tussen de levenssferen en de basisrechten in de Grondwet .................................................. Definitie aanvullende steun voor het instrument ............................. 2.1 Welke aanvullende steun kan WEL via het instrument berekend worden? ............................................................. 2.1.1 Aanvullende steun die past binnen de visie op aanvullende steun ............................................... 2.1.2 Aanvullende steun die residuair is ........................ 2.1.3 Aanvullende steun voor de kosten die binnen de ‘soorten aanvullende steun’ ondergebracht kunnen worden .................................................. 2.1.4 Aanvullende steun op basis van recurrente kosten 2.1.5 Aanvullende steun voor niet-recurrente kosten onder bepaalde voorwaarden ............................. 2.2 Welke aanvullende steun kan NIET via het instrument berekend worden? ............................................................. 2.2.1 Aanvullende steun voor kosten die niet binnen de ‘soorten aanvullende steun’ ondergebracht kunnen worden .................................................. 2.2.2 Hulp in natura ..................................................... 2.2.3 Aanvullende steun als voorschot op uitkeringen en opleg voor een verblijf in ouderenvoorzieningen en andere instellingen .................. 2.2.4 Aanvullende steun voor het volledig betalen van rekeningen ................................................... 2.2.5 Aanvullende steun voor investeringen ................. 2.2.6 Aanvullende steun die terugvorderbaar is ............ 2.2.7 Thematische aanvullende steun, bv. communievergoedingen ...................................................... De invloed van aanvullende steun op maatschappelijke participatie Aanvullende steun en OCMW-begeleiding .....................................

27 27 27 28 29 29 30 30 31 31 31 31

32 32 32 32

32 33

33 33 33 33 34 34 35

INHOUD


DE PRINCIPES VAN HET INSTRUMENT VOOR DE BEREKENING VAN AANVULLENDE STEUN Hoofdstuk 1: De zeven basisprincipes van het instrument voor de berekening van aanvullende steun .................................................. 1. 2. 3. 4. 5. 6.

7.

Aanvullende steun als onderdeel van een globaal hulpverleningstraject ...................................................................... Aanvullende steun gebaseerd op de situatie van de cliënt ............... Aanvullende steun voor specifieke behoeften .................................. Vertrekpunt berekening aanvullende steun: bestedingsbudget van de cliënt ................................................................................... Duurzaamheid staat voorop bij aanvullende steun .......................... Het instrument voor de berekening van aanvullende steun: individuele afwijkingen blijven mogelijk .......................................... 6.1 De cliënt heeft aanvullende steun nodig, maar komt volgens het instrument niet in aanmerking. ........................ 6.2 Aanvullende steun voor zware investeringen: geen berekening met het instrument .................................. 6.3 Voorwaarden koppelen aan het toekennen van aanvullende steun .............................................................. 6.4 Afwijkingen voor bepaalde situaties .................................... Aanvullende steun voor iedereen met beperkte participatiekansen, maar binnen bepaalde grenzen ......................................................

37 37 38 38 39 39 39 40 40 40 41 41

Hoofdstuk 2: Soorten aanvullende steun ..............................................

43

1. 2.

Algemeen ....................................................................................... Wonen: huisvesting en nutsvoorzieningen ...................................... 2.1 Huisvesting ......................................................................... 2.2 Nutsvoorzieningen ............................................................. Medische kosten en zorgkosten ...................................................... Opleiding ....................................................................................... Sociale, culturele, sportieve en economische participatie ................ ‘Andere’ kosten / aanvullende steun ...............................................

43 43 44 45 45 47 48 49

Hoofdstuk 3: De voorbereiding op de berekening aanvullende steun ....

51

1.

51 51 52

3. 4. 5. 6.

Cliëntsysteem ................................................................................. 1.1 Definitie ............................................................................. 1.1.1 Samenwonende personen ................................... 1.1.1.1 De cliënt en de samenwonende vormen een koppel..............................

INHOUD

52

5


1.1.1.2

2.

6

De cliënt en de samenwonende vormen geen koppel .......................... 1.1.2 Inwonende kinderen ........................................... 1.1.2.1 Het inwonend kind vormt een koppel met een inwonende derde ................. 1.1.2.2 Het inwonend kind heeft zelf kinderen 1.1.2.3 Co-ouderschap ................................... 1.1.2.4 Kinderen op kot, internaat, instelling, studies in het buitenland .................... 1.2 Toelichting bij enkele bijzondere situaties ........................... 1.2.1 Personen met een handicap ................................ 1.2.2 Enkele voorbeelden van bijzondere situaties ........ 1.2.2.1 Oudere inwonende zorgbehoevende... 1.2.2.2 Een grootmoeder en een kleinkind dat bij de grootmoeder inwoont ........ 1.2.2.3 Een koppel dat samen een kind heeft en waarbij de vrouw een ander kind uit een vorige relatie in co-ouderschap heeft en de man ook een ander kind uit een vorige relatie in co-ouderschap heeft .................................................. 1.3 Afwijkingen om billijkheidsredenen .................................... 1.4 Berekening aanvullende steun op basis van het cliëntsysteem ...................................................................... 1.4.1 Algemeen ........................................................... 1.4.2 Berekening aanvullende steun bij meerdere cliëntsystemen op hetzelfde adres........................ Berekening bestedingsbudget ........................................................ 2.1 Het hoofdinkomen ............................................................. 2.2 Hoofdinkomen en schuldenregeling ................................... 2.3 Hoofdinkomen vóór loonbeslag .......................................... 2.3.1 Loonbeslag omwille van een alimentatievergoeding/onderhoudsgeld ............................... 2.3.2 Loonbeslag omwille van andere redenen ............ 2.4 Inkomsten bovenop het hoofdinkomen .............................. 2.4.1 Kinderbijslag ....................................................... 2.4.2 Ontvangen alimentatievergoedingen/ onderhoudsgelden............................................... 2.4.3 Vakantiegeld, vakantiegeld uitdiensttreding, eindejaarstoelage ................................................ 2.4.4 Ontvangen premies gelinkt aan de soorten aanvullende steun ...............................................

52 52 52 53 53 53 54 54 54 55 55

55 55 56 56 56 56 58 58 58 58 59 59 59 60 60 61

INHOUD


2.4.5

2.5

2.6

INHOUD

Opleidings- en tewerkstellingspremies (enkel indien het totaal bedrag van de premies hoger ligt dan 216,69 €/maand) ......................... 2.4.6 Specifieke tegemoetkomingen aan personen met een handicap ............................................... 2.4.7 Inkomsten uit afstand van goederen ................... 2.4.8 Inkomsten uit onroerende goederen ................... 2.4.9 De door de staat terugbetaalde belastingen (op basis van de meest recente belastingaangifte) 2.4.10 Maaltijdcheques .................................................. 2.4.11 Extralegale voordelen .......................................... 2.4.12 Eventuele andere inkomsten ................................ 2.4.13 Opmerking over spaargelden .............................. 2.4.13.1 Wat verstaan we onder spaargelden? .. 2.4.13.2 Mogelijkheid om van de algemene regel af te wijken ................................ Kosten die in mindering gebracht worden .......................... 2.5.1 Achterstallige schulden: algemene regel .............. 2.5.1.1 Waarom de helft van de achterstallige schulden? ........................................... 2.5.1.2 Aan welke voorwaarden moet voldaan zijn? .................................................... 2.5.1.3 Achterstallige schulden die betrekking hebben op de inkomstenbelasting (jaarlijkse belastingaangifte) ................ 2.5.1.4 Achterstallige schulden: personen in collectieve schuldenregeling ............... 2.5.1.5 Achterstallige schulden: wat wanneer de hoeveelheid schulden nog niet bepaald is? ......................................... 2.5.1.6 Wanneer achterstallige schulden en spaargelden samen voorkomen .......... 2.5.1.7 Instrument voor aanvullende steun is niet gelijk aan schuldhulpverlening ..... 2.5.1.8 Mogelijkheid om van de algemene regel af te wijken ................................ 2.5.2 Betaalde alimentatievergoedingen/ onderhoudsgelden .............................................. 2.5.3 Te betalen belastingen (op basis van de meest recente belastingaangifte) ................................... Vrijstellingen ....................................................................... 2.6.1 SPI ...................................................................... 2.6.2 SPI artistieke activiteiten ......................................

61 62 63 63 63 64 64 64 65 65 65 65 66 67 67

68 69

69 69 70 70 70 71 72 72 73

7


2.6.3

3.

SPI studenten met voltijds leerplan zonder studiebeurs / SPI studenten met voltijds leerplan met studiebeurs .................................................. 2.6.4 Opleidings- en tewerkstellingspremies met een maximum van 216,69 € per maand ............. 2.6.4.1 Productiviteits- of aanmoedigingspremies .............................................. 2.6.4.2 PWA-cheques ..................................... 2.6.4.3 Andere soorten premies die verband houden met opleiding en werk ........... 2.6.4.4 Vrijwilligerswerk .................................. 2.7 Enkele belangrijke opmerkingen over het bestedingsbudget 2.7.1 Wanneer het bestedingsbudget sterk fluctueert .. 2.7.2 Bestedingsbudget: wat doen we met niet-regelmatige giften? ...................................... 2.7.3 Bestedingsbudget: fiscaliteit en werkloosheidsvallen ............................................ Toegang tot het systeem: gezinsfactoren, gewogen bestedingsbudget, armoedetoets .................................................... 3.1 Gezinsfactoren ................................................................... 3.2 Gewogen bestedingsbudget .............................................. 3.3 Armoedetoets: toetsing van het bestedingsbudget aan de armoedegrens ................................................................ 3.3.1 Armoedegrenzen ................................................ 3.3.1.1 Armoedegrens ‘leefloon +10 %’ ......... 3.3.1.2 Europese armoedegrens ..................... 3.3.1.3 Andere mogelijke armoedegrenzen .... 3.3.1.4 Noodzakelijke raadsbeslissing: welke armoedegrens hanteren? .......... 3.3.2 Spaargelden ........................................................ 3.3.3 Armoedetoets: toegang tot aanvullende steun? .. 3.3.3.1 Algemeen ........................................... 3.3.3.2 Wat wanneer het instrument geen toegang tot aanvullende steun verleent? ............................................

73 74 74 75 75 75 76 76 76 77 77 77 78 79 79 79 79 80 80 81 81 81

82

Hoofdstuk 4: Berekening aanvullende steun ........................................

83

1. 2. 3.

83 83 84 85 85

3.2

8

Wat gebeurt er bij de berekening van aanvullende steun? .............. Recurrente en niet-recurrente aanvullende steun ............................ Totaal aanvullende steun ................................................................ 3.1 Controle: realistisch bedrag aanvullende steun? ................. Wat met kleine bedragen aanvullende steun? .................................

INHOUD


PRAKTISCHE HANDLEIDING BIJ HET INSTRUMENT AANVULLENDE STEUN Hoofdstuk 1: Algemene handleiding .....................................................

87

1.

87

2.

3.

De raadsbeslissingen vooraleer het instrument gebruikt wordt ........ 1.1 De noodzakelijke beslissingen: werken met het instrument voor de berekening van aanvullende steun en de eenmalige selectie van de armoedegrens ............................................. 1.1.1 Noodzakelijke raadsbeslissing: werken met het instrument voor de berekening van aanvullende steun ................................................................... 1.1.2 Noodzakelijke raadsbeslissing: eenmalige selectie van de armoedegrens .......................................... 1.2 Mogelijke afwijkingen die via een raadsbeslissing vastgelegd moeten worden .................................................................. 1.2.1 Mogelijke raadsbeslissing: geen rekening houden met achterstallige schulden of op een andere manier rekening houden met achterstallige schulden ............................................................. 1.2.2 Mogelijke raadsbeslissing: geen rekening houden met spaargelden of op een andere manier omgaan met spaargelden ................................... 1.2.3 Mogelijke raadsbeslissing: begrenzen van de groep die in aanmerking komt voor aanvullende steun.................................................................... Stappenplan vooraleer het instrument in gebruik genomen wordt .. 2.1 Stap 1: communicatie naar de maatschappelijk werkers ...... 2.2 Stap 2: armoedegrens die bepaald werd, blokkeren ............ 2.3 Stap 3: begeleiding ............................................................ 2.4 Stap 4: de pocket doornemen ............................................ 2.5 Stap 5: evaluatie en eventueel bijstellen van bepaalde beslissingen in functie van de ervaren noden ...................... Aandachtspunten voor de maatschappelijk werker bij het gebruik van het instrument ......................................................................... 3.1 Het instrument voor de berekening van aanvullende steun is een nieuwe manier van werken ....................................... 3.2 Sociaal onderzoek is noodzakelijk ....................................... 3.3 Gebruik instrument voor het berekenen van recurrente en niet-recurrente aanvullende steun onder bepaalde voorwaarden ...................................................................... 3.4 Gebruik instrument met aandacht voor maatschappelijke participatie, begeleiding van de cliënt en preventie ............

INHOUD

88

88 88 88

89

90

90 91 91 91 91 92 92 92 92 93

93 94

9


3.4.1 3.4.2

Aandacht voor maatschappelijke participatie ....... Kosten invoeren en bepalen wat de bestemming van de aanvullende steun is ................................ 3.4.2.1 Kosten invoeren ................................. 3.4.2.2 Bestemming van het bedrag aanvullende steun .............................. 3.4.3 Begeleiding ......................................................... 3.4.4 Preventie ............................................................. Opvolging .......................................................................... Een voorbeeld ....................................................................

95 95 95 95 96

Hoofdstuk 2: Handleiding bij het exceldocument ................................

97

3.5 3.6

1. 2.

10

Opbouw van het exceldocument ................................................... De tabbladen van het exceldocument ............................................ 2.1 Tabblad identificatiegegevens ............................................ 2.2 Tabblad voorbereiding berekening bestedingsbudget ........ 2.2.1 Samenstelling van het cliëntsysteem ................... 2.2.2 Achterstallige schulden ....................................... 2.2.3 Betaalde alimentatievergoedingen/ onderhoudsgelden .............................................. 2.2.4 Ontvangen alimentatievergoedingen/ onderhoudsgelden .............................................. 2.2.5 Ontvangen premies gelinkt aan de soorten aanvullende steun ............................................... 2.3 Tabblad berekening bestedingsbudget ............................... 2.3.1 Inkomsten ........................................................... 2.3.1.1 Hoofdinkomen cliëntsysteem .............. 2.3.1.2 Andere inkomsten .............................. 2.3.2 Kosten die in mindering gebracht worden .......... 2.3.3 Vrijstellingen ....................................................... 2.3.4 Bestedingsbudget ............................................... 2.3.5 Toepassing wanneer er een raadsbeslissing genomen is in verband met achterstallige schulden ............................................................. 2.3.5.1 De OCMW-raad beslist op basis van een raadsbeslissing om geen achterstallige schulden van het totaal inkomen af te trekken ......................... 2.3.5.2 De OCMW-raad beslist op basis van een raadsbeslissing om onder de door ons bepaalde voorwaarden alle achterstallige schulden van het totaal inkomen af te trekken .........................

94 94 94

97 98 98 98 98 100 100 101 101 101 102 102 102 103 103 104

104

104

105

INHOUD


2.3.5.3

2.4

2.5 2.5.1

2.6

De OCMW-raad beslist op basis van een raadsbeslissing om alle achterstallige schulden van het totaal inkomen af te trekken zonder dat hiervoor aan bepaalde voorwaarden voldaan moet zijn ............................................ 105 Tabblad toegang tot het systeem ....................................... 105 2.4.1 Keuze armoedegrens ........................................... 106 2.4.1.1 Hoe de armoedegrens blokkeren? ....... 106 2.4.2 Spaargelden ........................................................ 107 2.4.3 Bestedingsbudget ............................................... 108 2.4.4 Gezinsfactor ........................................................ 108 2.4.5 Gewogen bestedingsbudget ............................... 108 2.4.6 Armoedetoets ..................................................... 109 Tabblad berekening aanvullende steun ............................... 109 Wonen ............................................................................... 109 2.5.2 Medische kosten en zorgkosten ........................... 110 2.5.3 Opleiding ............................................................ 110 2.5.4 Sociale, culturele, sportieve en economische participatie .......................................................... 110 2.5.5 Opmerking over ‘andere’ binnen de soorten aanvullende steun ............................................... 111 2.5.6 Totaal aanvullende steun, totaal inkomen en controle op het totaal bedrag aanvullende steun ... 111 Tabblad bedragen en vrijstellingen ..................................... 112

BIJLAGEN Bijlage 1: Bestaande systemen .............................................................. 113 1. 2. 3. 4.

Het Quételet-systeem ..................................................................... Het Levensminimumsysteem .......................................................... Het Conferentiesysteem .................................................................. Het Kantonsysteem .........................................................................

113 116 118 120

Bijlage 2: Overzicht specifieke vormen van aanvullende steun ........... 123 Bijlage 3: Vergelijking vormen inkomensberekening, mogelijke vrijstellingen .......................................................................................... 127 Bijlage 4: Het socio-vitaal minimum ...................................................... 151 Bijlage 5: Het instrument voor de berekening van aanvullende steun ... 153 Bibliografie: ............................................................................................ 159

INHOUD

11

Hoe is dit werk tot stand gekomen?... 13

Recommend Documents