Hoe bereidt u zich voor op het onderzoek? richtlijnen voor patiënten: • met diabetes mellitus (INSULINE EN TABLETTEN) • die voor het onderzoek EEN LAXEERSCHEMA volgen en NUCHTER moeten zijn
Waarom deze folder? Deze folder is bestemd voor patiënten met diabetes mellitus, die insuline en tabletten gebruiken en binnenkort een onderzoek in het ziekenhuis krijgen. Voor dit onderzoek moet u eerst gedurende één à twee dagen gelaxeerd worden en gedurende een bepaalde periode nuchter zijn. Dit laatste betekent dat u gedurende een periode niet mag roken, eten of drinken. Waarschijnlijk weet u dan uit ervaring dat dit problemen kan opleveren met uw bloedglucosespiegel. U kunt dan last krijgen van een aantal vervelende verschijnselen die wijzen op een te hoge of een te lage bloedglucosespiegel. Om te proberen deze problemen te voorkomen, is het belangrijk dat u de richtlijnen in deze folder nauwkeurig opvolgt.
Dagen vóór het onderzoek Om het onderzoek goed te laten verlopen is het belangrijk dat uw bloedglucosewaarden normaal blijven en uw dikke darm leeg en schoon is. Daarom wordt u één à twee dagen voor het onderzoek gelaxeerd. Laxeren kan door tabletten (twee dagen van te voren) of door een grote hoeveelheid spoelvloeistof (één dag van te voren). Welke keuze wordt gemaakt is afhankelijk van het soort onderzoek en uw klachten. De verpleegkundige informeert u hierover. Daarnaast krijgt u een speciaal dieet; dat wil zeggen na het ontbijt mag u alleen helder vloeibare produkten gebruiken. Melkproducten zijn dus niet toegestaan. Het is belangrijk dat u tijdens de voorbereiding veel meer drinkt dan u gewend bent. Dit helpt om de darm sneller schoon te maken.
Dieetadvies Houdt u zich strikt aan het onderstaande dieetadvies. Het is van groot belang dat u veel drinkt, zeker 2½ liter (=2500 ml) of meer. Eén kopje = 125 ml, één beker/glas = 150 ml. Als u vloeibare voeding gebruikt is de kans op een hypo groter. Daarom mag u veel heldere vruchtensappen en gewone limonade drinken. Bij een hypo neemt u een extra glas limonade of vijf dextro’s of een glas energierijke sportdrank. Op de volgende pagina vindt u voorbeeld van een dagmenu.
pag. 1 van 8
Ontbijt: 1-2 sneetjes witbrood dun besmeerd met halvarine belegd met vruchtenhagel, suiker of jam zonder pitjes en velletjes of kaas zonder korst en zonder pitjes/kruiden 2 kopjes thee of koffie (geen melk) of water 1 glas helder vruchtensap of limonade
Tussendoor: 2 kopjes thee of koffie (geen melk) of water 1 glas helder vruchtensap of limonade van siroop
Middagmaaltijd: 2 kopjes heldere, gezeefde bouillon 2 glazen helder vruchtensap of limonade van siroop
Tussendoor: 2 kopjes thee of koffie (geen melk) of water 1 glas helder vruchtensap of limonade van siroop
Avondmaaltijd: 2 kopjes heldere, gezeefde bouillon 2 glazen helder vruchtensap of limonade van siroop
Tussendoor: 2 kopjes thee of koffie (geen melk) of water 1 glas helder vruchtensap of limonade van siroop
Wat zijn heldere dranken? Onder heldere dranken wordt verstaan: alle soorten thee, koffie zonder melk, water, appelsap, druivensap, bessensap, limonade van gewone siroop, frisdranken zonder koolzuur zoals ice-tea. Gebruik geen: - producten met velletjes of vezels - dranken met koolzuur (“prik”) - light drinken omdat u anders tekort aan koolhydraten krijgt.
diabetespolikliniek 110113/2011.6 www.mca.nl
pag. 2 van 8
Dag vóór het onderzoek In het onderstaande tabel wordt uitleg gegeven hoe u zich met de tabletten en insuline voorbereidt op de dag voorafgaand aan het onderzoek.
soort insuline en tabletten
tijdstip waarop u insuline en
dosering*
tabletten gebruikt
alle tabletten
de gehele dag
50% van de gebruikelijke dosering
kortwerkende insulines = novorapid / humalog / apidra /
de gehele dag
actrapid / humuline regular /
50% van de gebruikelijke dosering
insuman rapid
mix insulines = humalogmix 25/ humuline
de gehele dag
30/70/ insuman comb 15-25-50/
50% van de gebruikelijke dosering
mixtard 30/70, 50/50, 40/60 novomix 30 50% van de gebruikelijke langwerkende insuline =
voor de avondmaaltijd
dosering
humuline NPH / humuline zin k/ ------------------------------------------ -----------------------------------------insulatard / insumanbasal /
voor slapen
ultratard / lantus / levimir
50% van de gebruikelijke dosering
* Zo nodig bij halve eenheden naar boven afronden.
diabetespolikliniek 110113/2011.6 www.mca.nl
pag. 3 van 8
Bloedglucosecontrole Het is verstandig om uw bloedglucose ’s nachts voorafgaand aan het onderzoek te controleren. Hieronder leest u wat voor actie u onderneemt bij welke bloedglucosewaarde.
tijdstip
bloedglucosewaarde
actie zes tabletten dextro of een glas
controle voor de nacht
lager dan 4.0 mmol/l (= hypo)
limonade (schenk 2 cm siroop vanaf de bodem in het glas en vul dit aan met water) na anderhalf uur opnieuw bloedglucose controleren, zo nodig actie herhalen.
------------------------------------------ -----------------------------------------lager dan 7.0 mmol/l
zes tabletten dextro of een glas limonade
------------------------------------------ -----------------------------------------hoger dan 7.0 mmol/l
goed
------------------------------------------ -----------------------------------------hoger dan 15 mmol/l
zo mogelijk zelf bijregelen of de situatie zo laten
diabetespolikliniek 110113/2011.6 www.mca.nl
pag. 4 van 8
Dag van het onderzoek In onderstaande tabel wordt uitleg gegeven hoe u zich voorbereidt op de dag van het onderzoek. tijdstip onderzoek
soort insuline en tabletten
tijdstip waarop u
dosering*
insuline en tabletten gebruikt
alle tabletten
voor het onderzoek
niet innemen
novorapid / humalog / apidra /
om 8 uur
geen insuline
actrapid / humuline regular / insuman
en 12 uur
kortwerkende insuline =
rapid -----------------------------------------
-----------------------------
---------------------
mix insuline = humalogmix 25 50% van de
humuline 30/70 nuchter, zowel voor
insuman comb 15,25,50
als na 12 uur
mixtard 30/70, 40/60, 50/50
(met overslaan van
novomix 30
ontbijt en lunch)
-----------------------------------------
om 8 uur
gebruikelijke dosering
------------------------------ ----------------------
langwerkende insuline in1xdgs schema =
om 8 uur
50% van de
humuline NPH / humuline zink
gebruikelijke
insulatard / insuman basal /
dosering
ultratard / lantus / levemir -----------------------------------------
------------------------------ ----------------------
langwerkende insuline in 4x daags schema =
om 8 uur (als dit het
100 % van de
humuline NPH / humuline zink
gebruikelijke tijdstip
gebruikelijke
insulatard / insuman basal /
van spuiten is)
dosering
ultratard / lantus / levemir
Na het onderzoek In de volgende twee tabellen op de volgende pagina wordt uitleg gegeven wat u doet na het onderzoek, als deze: •
voor 12.00 uur heeft plaatsgevonden.
•
na 12.00 uur heeft plaatsgevonden.
diabetespolikliniek 110113/2011.6 www.mca.nl
pag. 5 van 8
Onderzoek voor 12.00 uur wat moet u doen?
soort insuline en tabletten
tijdstip waarop u
dosering*
insuline en tabletten gebruik glucophage = metformine, glucovance
hele dag
niet innemen
-----------------------------------
----------------------------------
----------------------
glimepiride = amaryl gliclazide bij eerste maaltijd na
ochtenddosering
MR = diamicron MR
onderzoek
inhalen
-----------------------------------
----------------------------------- ----------------------
glibenclamide = daonil gliclazide = diamicron U gebruikt de
glipizide = glibenese
eerstvolgende maaltijd
repaglinide = novonorm
bij eerste maaltijd na
gebruikelijke
zoals u dit gewend bent
nateglinide = starlix
onderzoek
dosering hervatten
tolbutamide = rastinon acarbose = glucobay pioglitazon = actos
kortwerkende insuline = novorapid / humalog / apidra /
bij eerste maaltijd na
gebruikelijke
actrapid / humuline regular /
onderzoek
dosering
insuman rapid ---------------------------------------- ---------------------------------mix insuline = bij eerste maaltijd na onderzoek humalog mix 25
---------------------50% van de gebruikelijke dosering
humuline 30/70 insuman comb 15 25 50 mixtard 30/70 40/60 50/50 novomix 30 ---------------------------------------- --------------------------------langwerkende insuline in bij eerste maaltijd na
---------------------50% van de
1xdaags schema =
gebruikelijke
humuline NPH / insulatard /
onderzoek
dosering
humuline zink / insuman basal / ultratard / lantus / levemir
diabetespolikliniek 110113/2011.6 www.mca.nl
pag. 6 van 8
Onderzoek na 12.00 uur
wat moet u doen?
soort insuline en tabletten
tijdstip waarop u
dosering*
insuline en tabletten gebruikt
U gebruikt de
glucophage = metformine en
eerstvolgende maaltijd
glucovance
zoals u dit gewend bent
gehele dag niet innemen
niet innemen
-------------------------------
-----------------------------
----------------------
alle overige orale medicatie
voor de avondmaaltijd
gebruikelijke dosering
voor de avondmaaltijd alle soorten insuline
gebruikelijke dosering
-----------------------------
----------------------
voor het slapen
gebruikelijke dosering
Voor alle volgende maaltijden geldt dat u de gebruikelijke dosering kunt hervatten, ongeacht het soort insuline of tabletten.
Wat u verder moet weten Op de dag van het onderzoek doet u er verstandig aan om dextrotabletten (=druivensuikertabletten) mee te nemen naar het ziekenhuis. Ondanks de goede voorbereiding kunt u namelijk een hypo krijgen (= een bloedglucosespiegel lager dan 4.0 mmol/l). U heeft dan nu iets bij de hand om de hypo te behandelen. Neemt u in dat geval zes dextrotabletten in. In plaats van zes dextrotabletten kunt u ook een glas helder vruchtensap of limonade drinken: * u schenkt limonadesiroop in een glas tot 2 cm vanaf de bodem en u vult de rest aan met water. Limonadesiroop passeert de maag snel en is geen belemmering voor het onderzoek.
Bloedglucosecontrole Het is handig als u op de dag van het onderzoek uw bloedglucosemeter, uw insulinepen en naaldjes bij zich heeft. Wilt u op dat moment uw bloedglucose controleren, dan kunt u dit doen.
diabetespolikliniek 110113/2011.6 www.mca.nl
pag. 7 van 8
bloedglucosewaarde
actie
lager dan 4.0 mmol/l (hypo)
zes tabletten dextro of een glas helder vruchtensap of limonadesiroop met water, recept zie hierboven.*
------------------------------------------------------------------ -------------------------------------------------------------tussen de 4.0 – 10.0 mmol/l
goed
------------------------------------------------------------------ -------------------------------------------------------------tussen de 10.0 – 15.0 mmol/l
acceptabel
------------------------------------------------------------------ -------------------------------------------------------------hoger dan 15 mmol/l
zo mogelijk zelf bijregelen of de situatie zo laten
Uw vragen Als u nog vragen heeft over het bestaande, kunt u contact opnemen met de diabetesverpleegkundigen van het Medisch Centrum Alkmaar. U kunt hen op werkdagen bereiken tussen 9.00 en 16.30 uur op telefoonnummer (072) 548 3322. Kijk voor meer informatie over de diabetespolikliniek op www.mca.nl/diabetes.
diabetespolikliniek 110113/2011.6 www.mca.nl
pag. 8 van 8