HIV: niet genderneutraal

6

35

november 2007

HIV: niet genderneutraal Pagina 7, 8, 10, 11

STOP-POP Manifest vnVa PAGINA 9

vnVa weer lid van MWIA PAGINA 19

Een migraineaanval duurt vaak wel 24 uur

Het antwoord:

1

Om migraine te onderdrukken vertrouwen steeds meer patiënten op triptanen. Fromirex® is een triptaan met een terminale halfwaardetijd van 26 uur.2,3,4,5 De aanbevolen dosis Fromirex® is 2,5 mg met een maximale dagelijkse dosering van 5 mg. Fromirex® dient zo snel mogelijk na de eerste tekenen van een migraineaanval te worden ingenomen, maar is ook effectief wanneer het in een later stadium wordt ingenomen. Uw patiënt heeft in de meeste

MENARINI

gevallen genoeg aan één tablet. Bovendien is Fromirex® gunstig geprijsd, weer een kopzorg minder!6

ENARINI FARMA NEDERLAND Postbus 189 • 3440 AD WOERDEN • Tel: 0348 43 23 60 • Fax: 0348 43 29 62

Voordat u overweegt om het product voor te schrijven dient u de IB-tekst te bestuderen. Verwezen wordt naar de referenties. Hierin treft u meer informatie aan over het betreffende onderwerp. Raadpleeg voor uitvoerige informatie de IB-tekst. Alle informatie is opvraagbaar bij Menarini.

Géén half werk.

Inhoud

IN DIT NUMMER

7

2

Hoe doorbreek je het isolement?

7

Spreekuur voor (Ghanese) vrouwen met HIV

Amira Elkrim uit Sudan werkt in een Nijmeegs project om vrouwenbesnijdenis te voorkomen. Een openhartig gesprek.

Internist Mieke Godfried verzorgt al 11 jaar spreekuur voor vrouwen en kinderen met HIV op de polikliniek in het AMC.

10

Een zaak van en voor vrouwen

HIV/AIDS is allesbehalve een genderneutrale aandoening. Vrouwen en meisjes ondervinden veel meer last, wereldwijd.

12

De anticonceptiepil in Japan

In Japan wordt het condoom nog steeds meer gebruikt dan de anticonceptiepil. Waarom eigenlijk?

VAMP Jaargang 35 november 2007 www.vnva.nl

14

Nieuws vanuit de vnVa

9

Manifest

De vnVa wil gedragscode voor artsen bij medische ingrepen. De KNMG onderzoekt dit.

15

STOP-POP

De documentaire Beperkt houdbaar heeft veel reacties opgeroepen bij vnVa leden. Naar aanleiding hiervan schreef de vereniging het manifest.

19

Een warm ‘Akwaaba’ van de MWIA

In Ghana is het lidmaatschap van de MWIA voor de vnVa hernieuwd tijdens het wereldcongres. Een impressie.

24

Gezocht: vrouwelijke opleiders

27

Commissie Gelijke Behandeling

25

Emancipatienota

27

Zwangerschapsverlof

Meer vrouwelijke huisartsopleiders zijn hard nodig, o.a. als voorbeeldfunctie voor de jonge (zwangere) artsen.

Begin september was de hoorzitting over het beleid van de UMCU betreffende de

Actuele informatie en discussie op vernieuwde website www.vnva.nl

15

De emancipatienota is veelbelovend. De vnVa heeft inmiddels aangeboden om te helpen bij de uitwerking.

Op 24 september was de zitting met als eis: aanvullende arbeidsongeschiktheidsverzekering bij zwangerschapsverlof.

19

VOORWOORD

De commissie Internationale Betrekkingen heeft met plezier dit themanummer samengesteld. De gevarieerde inhoud geeft goed weer waar de commissie zich mee bezighoudt. Enerzijds een blik op wat er elders in de wereld gebeurt en hoe dat van belang is voor vrouwelijke artsen en anderzijds hoe we in ons eigen land geconfronteerd worden met de toenemende internationalisering.

Aagje Papineau Salm, voorzitter commissie.

In elk nummer 04 09 14 18 23 25

Recensie Te recenseren Van de voorzitter Over sekse en gender Agenda column

VAMP november 2007

Arts en maatschappij

Hoe doorbreek je het isolement? door ANITA KRAAK

3 Augustus 2007, een van de eerste dagen dat we in

Nederland

weer

buiten op een terras kunnen zitten. ‘Sudanese vrouwen moeten nog beter worden voorgelicht over meisjesbesnijdenis, die hier in gelukkig verboden is.’ Aan het woord is

Nederland

Amira Elkrim, geboren in Sudan, sinds 11 jaar in Ne-

derland. Zij is een van de tien sleutelfiguren in een project ter voorkoming van meisjesbesnijdenis van de gemeente

Nieuwkomer in de Nederlandse gezondheidszorg

Nijmegen en de GGD Nijmegen.

mdat de lezers van dit stuk met name autochtone, Nederlanse vrouwelijke artsen zullen zijn, van wie de grote meerderheid werkzaam is in de klinische setting, soms ver weg van het leven van alledag staan we stil bij de eerste ervaringen van Amira binnen de Nederlandse gezondheidszorg. Amira vindt dat ze het zelf ontzettend getroffen heeft met de artsen die ze de eerste keren in het AZC tegengekomen is. Volgens haar waren

het allemaal artsen die heel snel begrepen dat het niet lukt om in 10 minuten ‘nee’ te zeggen tegen die dingen waarvan zij, vanuit haar achtergrond, had geleerd dat ze hard nodig waren. In Sudan zijn mensen gewend dat ze naar de dokter gaan, hun klacht presenteren en een medicijn krijgen. Vragen stellen aan de dokter is taboe. Het is de taak van de dokter om vertrouwen te geven door medicatie te verstrekken die binnen de lijn der verwachting ligt. Aangezien dat in Nederland meestal niet gebeurt, is het belangrijk eerst te luisteren naar de beleving, verwachtingen en achterliggende ideeën van de patiënt. Kortom: eerst contact

en daardoor vertrouwen en dan pas ‘nee’. In de woorden van Amira: ‘als je maar vriendelijk “nee” tegen ons zegt, dan komt het allemaal goed. Zeg je echter té Nederlands nee, dan ontstaan er grote problemen’. Sommige dingen passen aanvankelijk niet binnen de 10 minuten of minder die voor een patiënt staan. Maar, volgens Amira, verdient de in het begin extra geïnvesteerde tijd zich dubbel en dwars terug. Zij kent veel allochtone gezinnen die, vanuit de regio Nijmegen, naar Duitsland trekken of in hun vakanties in Sudan de dokters opzoeken om toch te krijgen wat ze nodig achten.

‘Mijn oudste dochtertje had 40 graden koorts. In Sudan had ik geleerd dat kinderen daar snel aan dood kunnen gaan (de kindersterfte in sub-sahara Afrika is natuurlijk ook een stuk hoger dan in Nederland). Je mag deze kinderen niet laten slapen, omdat ze dan niet meer wakker worden. Ook kunnen deze kinderen door

de duivel gegrepen worden. Na keurig drie dagen wachten, drie nachten niet slapen, om mijn dochtertje maar wakker te houden, ga ik eindelijk naar de huisarts. De huisarts zegt dat antibiotica niet nodig zijn. Op dat moment voelde ik alleen nog maar paniek. Ik had lang niet geslapen, was doodop, mijn dochterje kreeg

niet waarvan ik in Sudan had geleerd dat dat noodzakelijk was om een overlijden te voorkomen. Op dat moment was ik vreselijk blij met mijn huisarts die heel goed weet hoe ze vriendelijk en met vertrouwen ‘’nee’’ tegen me kan blijven zeggen.’

O


Amira Elkrim arriveerde in oktober 1996 als vluchteling in Nederland na vier jaar studie in Marokko, waar zij een opleiding internationaal recht, politiek en maatschappij afrondde. In Sudan was zij niet meer welkom. De eerste vier jaar heeft Amira hier op verschillende asielzoekerscentra (AZC’s) gewoond. Daar heeft ze altijd geprobeerd met vrijwilligerswerk ‘aan de gang’ te blijven. Als zij in 2000 de Nederlandse status krijgt volgt zij in de periode 2000-2005 de ‘verplichte stof’ voor iedere nieuwkomer in Nederland; doet o.a. het Nederlands als tweede taal (NT2) examen en de inburgeringscursus. Daarnaast werkt Amira als buddy en begeleidt een chronisch zieke Marokkaanse vrouw. In het medische circuit ervaart zij aan den lijve hoe taalproblemen en onbegrip voor veel onnodig leed kunnen zorgen. Na alle noodzakelijk behaalde examens gaat Amira vanaf 2005 in het kader van een talenstage bij Interlokaal werken, een loket voor sociaaljuridische hulpverlening van met name allochtonen. Al vrij snel krijgt zij een gesubsidieerde baan als spreekuurmedewerkster. Amira wordt in 2006 door de subsidiegever in de gelegenheid gesteld de opleiding Sociaal Pedagogische Hulpverlening (SPH) te volgen. Samen met andere allochtonen, doet zij sinds anderhalf jaar de versnelde SPH opleiding ‘maatwerk in kleur’. Vriendinnen, gesubsidieerde kinderopvang en soms ook haar ex-man helpen Amira opleiding, werk en de zorg voor haar twee dochters van 8 en 3,5 met elkaar te combineren.

Meisjesbesnijdenis in Sudan

Hoe is Amira zelf met meisjesbesnijdenis opgegroeid? Hoe kijkt zij daar nu naar en hoe gaat zij daarover als sleutelfiguur in gesprek met andere, vaak ook Sudanese moslimvrouwen? ‘Meestal rond het 4e jaar word je als meisje voorbereid op een groot feest. Je bent niet geïnformeerd door oudere zusjes of andere familieleden en als je vaag wel iets weet dan leef je als kind vanuit de norm: als ze willen dat het gebeurt, dan gebeurt het. Je geniet van de aandacht, totdat de besnij-

denis begint. Na de besnijdenis blijf je een week thuis. Je krijgt veel cadeaus en goud. Meestal zorgen je moeder en tante voor je. Je herstelt met het idee dat dit maar even duurt en dat het daarna helemaal goed en klaar is voor je hele leven.’ De vrouwenbesnijdenis wordt gezien als een garantie van maagdelijkheid voor het huwelijk. Daarnaast zou het hygiëne bevorderen. De oma aan moederszijde heeft, naast de vader, veel autoriteit. Zij hangt meestal sterk aan de culturele tradities. Oma’s wil niet opvolgen kan niet volgens de Koran. Een boze oma betekent dat je hele leven, en dat van je gezin, kapot zal gaan. Amira beschrijft haar eigen familie als redelijk liberaal. Ze erkent dat dit pas echt mogelijk geworden is sinds het overlijden van haar oma. Daarnaast heeft een triest voorval rondom de besnijdenis van een van haar nichtjes daar ook aan bijgedragen. Een oom van Amira wilde namelijk zijn dochter niet laten besnijden. Oma dreigde daarop haar zoon dat hij haar kind niet meer zou zijn. Dat zou een onleefbare situatie voor de oom en zijn gezin opleveren. Er werd een compromis gesloten waarbij het nichtje ‘Suna’ ondergaat (de minst rigoreuze vorm van besnijdenis). De inmiddels 19-jarige vrouw raakte door de ingreep echter getraumatiseerd en blijft forse psychiatrische problematiek houden. Nadat dit alles in de familie gepasseerd was en oma overleden, weet Amira dat haar jongere zus niet meer besneden is. Zij benadrukt dat dit ook komt omdat haar familie in de hoofdstad Khartoum woont. In de dorpen is niet besnijden onmogelijk. Culturele normen zijn echter niet de enige verklaring voor het nog steeds in grote getalen besnijden van meisjes. De invloed van de ‘marktwerking in de zorg’ moet zeker niet uitgevlakt worden. Vrouwelijke artsen in Khartoum en verloskundigen, aanwezig in iedere stadswijk, verdienen een belangrijk deel van hun inkomen door het verrichten van meisjesbesnijdenissen of het weer ‘dichthechten’ van vrouwen na de bevalling. Een vermindering van het aantal besnijdenissen zou binnen

deze behoorlijk machtige beroepsgroep het ontstaan van persoonlijke financiële armoede in de hand werken.

Sleutelf i guur in Nederland

Amira heeft in het kader van het sleutelfigurenproject van de gemeente Nijmegen en de GGD Nijmegen vijf gezinnen gesproken waar mogelijk in de nabije toekomst dochters besneden gaan worden in Sudan. Binnen dit project zijn er nog negen collega’s, onder wie ook twee mannen. Amira ziet het als haar belangrijkste taak de vrouwen te informeren over hoe er in Nederland over meisjesbesnijdenis gedacht wordt. Dat is niet gemakkelijk, want de meeste Sudanese vrouwen leven geïsoleerd binnenshuis, spreken geen Nederlands en hun man gaat mee voor boodschappen en doktersbezoek. Hoewel deelname aan de NT2 verplicht gesteld is, ontbreekt het de vrouwen vaak aan tijd en ruimte want ze zijn druk met de zorg voor hun kinderen. Amira geeft, nadat ze benaderd is door de GGD, vrouwen een folder met informatie in hun eigen taal. Zij toont hen een DVD met informatie over besnijdenis, de strafbaarheid daarvan in Nederland, de gezondheidsrisico’s op korte en lange termijn

‘Op mijn zevende werd ik door mijn moeder meegenomen naar een trouwfeest. Aan het eind van de dag ging iedereen voor een huisje staan. Na enige tijd kwam de bruidegom naar buiten met een bebloed doekje. Mijn moeder legde mij uit dat dit altijd zo hoorde, het was onderdeel van het feest. Later begreep ik dat als de man het doekje niet zou tonen, de voorgestelde bruidsschat, vaak een combinatie van kamelen en goud, niet uitbetaald zou worden. De vrouw zou teruggegeven worden aan haar eigen familie, het huwlijk zou ontbonden worden en haar hele familie zou afgedaan hebben. Haar overige broers en zussen zouden niet meer in staat zijn een goede partner te vinden en de familie zou het financieel zwaar krijgen om in eigen onderhoud te blijven voorzien’.

VAMP november 2007


en zij legt de vrouwen uit dat meisjesbesnijdenis geen onderdeel van de Koran is. Volgens Amira hebben haar contacten een meerwaarde. De vrouwen worden zich ervan bewust wat ze op het spel zetten als ze afreizen naar Sudan voor een meisjesbesnijdenis. Reizen lijken uit- of afgesteld te worden. Ook zijn er gezinnen die kiezen voor een definitieve terugkeer naar Sudan, met name door de informatie dat terugkeer naar Nederland na een meisjesbesnijdenis lastig is in verband met strafrechterlijke vervolging. Vanuit het perspectief van deze vrouwen vindt Amira dit heel begrijpelijk: de vrouwen hebben daar veel meer vrijheden en sociale contacten. Zelf voelt zij zich volledig geïntegreerd. Zij beweegt zich voorzichtig en respectvol onder de meer traditioneel ingestelde Sudanese vrouwen. Zij houdt een professionele afstand aangezien ze zelf immers deel uitmaakt van die Nijmeegse Sudanese gemeenschap. Daarbij realiseert Amira zich dat ze soms niet voor ‘vol’ aangezien wordt als alleenstaande, gescheiden ongesluierde vrouw met liberale

Recensie

Rituelen en gewoonten - Geboorte, ziekte en dood in de multiculturele samenleving, Martha van Endt-Meijling . Uitgeverij Coutinho, 2006. ISBN 9789062834952

ideeën. Het afgelopen jaar heeft Amira gemerkt dat het (nog) niet mogelijk is om met de echtgenoten van deze vr-ouwen te praten. Zij draaien hun hoofd weg en willen er (nog) niet over praten. Ook bleek het lastig de vrouwen apart te spreken. Ze zitten vaak thuis ‘vast’ in de zorg voor jonge kinderen.

Toekomstdromen

In 2008 hoopt Amira de Sudanese vrouwen ‘naar buiten’ te halen door in buurtcentra bijeenkomsten te organiseren van de Sudanese vereniging waar vrouwen en kinderen naar toe kunnen komen. Terwijl de kinderen worden vermaakt met leuke spelletjes, kunnen de vrouwen aan hun taalcursus werken en geeft Amira hun informatie over de risico’s van meisjesbesnijdenis. De mannen zijn natuurlijk ook welkom, al heeft zij het gevoel dat dat in Nijmegen nog een stap te ver is. Recent was ze bij een bijeenkomst van sleutelfiguren en Sudanese vrouwen in Amsterdam. Voor deze bijeenkomst waren de man-

Bij ingrijpende gebeurtenissen grijpen we graag terug op rituelen uit de cultuur van onze herkomst. Deze ‘gewoonten van het hart’ zijn hardnekkig. En dat is maar goed ook, aldus de auteur in de inleiding: ze geven een gevoel van troost en saamhorigheid, wat de verwerking van deze gebeurtenissen gemakkelijker maakt. Voor zorgen hulpverleners is het dan ook zinvol om mensen op belangrijke momenten in hun leven aan te moedigen de weg terug te vinden naar hun tradities. Dit boek geeft kennis van en inzicht in diverse gewoonten en opvattingen van dertien bevolkingsgroepen in Nederland. Deze kennis en inzichten zijn bruikbaar voor het verwerven van empathie, een belangrijke peiler van hulpverlening. In het eerste hoofdstuk worden begrippen als cultuur, rituelen en symbolen behandeld,

De commissie Internationale Betrekkingen wil zich na het hernieuwde lidmaatschap met de MWIA meer richten op wat er in Europees verband gebeurt. Veel van de beslissingen die in EU kader worden genomen hebben grote gevolgen voor de positie van vrouwelijke artsen in Nederland en dus voor de vnVa. Goed op de hoogte zijn van wat er in Brussel gebeurt en contacten met lobbyorganisaties zijn daarbij van groot belang. Met de huidige samenstelling van de commissie komen we daar niet aan toe. Dus versterking is welkom en nodig. Geïnteresseerd? Aarzel dan niet en neem contact op met ons via www.vnva.nl of via het secretariaat.

nen ook uitgenodigd. Amira was blij verrast over de manier waarop dit taboeonderwerp daar bespreekbaar was. Graag zou zij dat ook in Nijmegen bereiken. Zelf wil zij haar SPH opleiding afronden in 2009 en gaan werken binnen de jeugdzorg, bij de Raad voor de Kinderbescherming, of in de vrouwenopvang. Mocht u naar aanleiding van dit interview meer informatie willen over meisjesbesnijdenis dan is Pharos (www.pharos.nl) een goede entree. Tevens bestaat er een lespakket meisjesbesnijdenis dat door de Rutgers Nisso Groep (RNG) en Pharos is opgesteld. Voor suggesties van lezers omtrent stageplaatsen in de regio Nijmegen houdt Amira zich van harte aanbevolen. ‘Wat ik echt niet begrijp is dat vrouwen zich na hun bevalling opnieuw dicht laten naaien.’ Anita Kraak is lid van de commissie Internationale Betrekkingen

ook komen verschillende religies, levensbeschouwingen en animisme en magie aan bod. Het tweede hoofdstuk gaat over geboorte, ziekte en dood / rouw in het algemeen. Hierop wordt nader ingegaan in de volgende hoofdstukken, die per bevolkingsgroep zijn ingedeeld. Verschillende voorbeelden en vragen geven de gelegenheid tot zelfreflectie: eigenlijk is er helemaal niet zoveel verschil tussen ‘wij’ en ‘zij’. Zo geeft Van Endt-Meijling uitleg over de personalistische attributie en de naturalistische attributie. Beide verklaringsmodellen voor ziekten komen in alle culturen voor, óók in het westen. Het vlot leesbare boek is met foto’s en tekstkaders verluchtigd. Natuurlijk kan het in 216 bladzijden niet volledig zijn, maar het zet ‘autochtone’ rituelen en idee_n in een boeiend perspectief. Rituelen en gewoonten is geschreven voor middelbaar en hoger (beroeps)onderwijs, maar is zonder meer voor iedere professionele hulpverlener zeer de moeite waard. Op de website van de uitgever staan bij dit boek behorende casuïstiek, opdrachten, adressen en links.

door Heleen de Vaan

SolutionS for addiction problems • Een integrale aanpak van doserings- c.q. verslavingsproblemen op basis van het Twelve Step Minnesota Model • Efficiënte, op maat gesneden behandeling; van de eerste kennismaking tot en met de afronding van het uitgebreide nazorgtraject • SolutionS hanteert geen wachtlijsten, bovendien zijn onze counselors 24 uur per dag, 7 dagen per week bereikbaar • Werkterrein: alcohol, drugs, gokken, seks, medicijnen, nicotine, eetstoornissen, al dan niet in combinatie met psychische defecten (depressiviteit, stress, burn-out) en persoonlijksheidsstoornissen (borderline, ADHD, bipolair) • Soms vormt een behandeling in één van SolutionS particuliere partnerklinieken in Engeland, Zwitserland, Duitsland, de USA, Portugal, Zuid-Afrika, Antigua en binnen enkele maanden ook in onze eigen kliniek in Nederland onderdeel van het plan van aanpak • Opname binnen 24 uur mogelijk • Het behandelteam bestaat uit gekwalificeerde psychiaters, psychologen, psychotherapeuten, artsen en counselors; veelal zelf met een verslavingsverleden Meer informatie over SolutionS vindt u op onze website

www.addiction-solutions.nl

[email protected]

tel. +31 (0) 342 470 930

Hoe ver ga je voor een goed pensioen? “Vrouwen, dus ook vrouwelijke huisartsen, worden gemiddeld 5 jaar ouder dan hun mannelijke collega’s” U weet dat vroeg starten met de opbouw van een goed pensioen belangrijk is, en u vraagt zich af waar u dan het beste terecht kunt. Voor de meeste huisartsen is SPH, het beroepsfonds van, voor en door huisartsen, daartoe de beste mogelijkheid. Doordat de regeling door huisartsen ontworpen is en door hen onderhouden wordt, kan de regeling zoveel mogelijk toegespitst zijn op de individuele belangen van huisartsen. Via de Vergadering van Afgevaardigden kunt u zelf ook meebeslissen over de inhoud van de regeling. De regeling omvat, naast een adequate pensioenopbouw, ondermeer ook de mogelijkheid van deeltijdpensioen, een variabele ingangsdatum tussen 60 en 70 jaar, de mogelijkheid tot uitruil van pensioenen, een voorziening voor partner en kinderen bij overlijden en premieovername bij arbeidsongeschiktheid als huisarts. Omdat er geen andere belanghebbenden dan huisartsen zijn bij SPH komen alle rendementen ook toe aan de huisartsen. Bovendien kunt u bij SPH terecht voor onafhankelijk financieel advies. Indien u meer informatie wilt, kunt u contact opnemen met onze pensioenspecialisten: 030 252 87 50 of kijk op www.huisartsenpensioen.nl

4".&/8&3,&/*/&&/ .""54$)"1 %"5)0&' *,50$)/*&5"--&&/ 5&#&4-*44&/ .FFSXFUFO #FMFOWSBBHOBBS(FFSU3JDIUFSPG (VVTWBOEFS8JMUPGLJKLPQXXXLVJKLIPWFOOM

"EWJTFVSTWPPSIFUNFEJTDIFCFSPFQmOBODJFSJOH WFS[FLFSJOHFO QFOTJPFO mOBODJÑMFQMBOOJOH mTDBBMBEWJFT 5&JOGP!LVJKLIPWFOOM*XXXLVJKLIPWFOOM

Voorlichting

SPREEKUUR VOOR (GHANESE) VROUWEN MET HIV door Mieke H. Godfried, internist

In de HIV-polikliniek van het AMC verzorg ik sinds 11 jaar een spreekuur voor vrouwen met HIV infectie, in het bijzonder voor vrouwen met HIV-geïnfecteerde kinderen en zwangere vrouwen. Het is in die tijd zo gegroeid, dat een tweede spreekuur geopend is met een eveneens vrouwelijke internist. Desondanks kunnen wij niet de zorg voor alle vrouwen op onze polikliniek verzorgen. Wel komen alle zwangere vrouwen en de vrouwen met kinderen met HIV-infectie bij ons terecht.

O

nder de Ghanese vrouwen op onze polikliniek werden bij de Stichting HIV Monitoring, de landelijke stichting die gegevens van alle patiënten met HIV-infectie volgt, ruim 45 zwangerschappen geregistreerd bij 30 vrouwen. Dit betreft waarschijnlijk een onderrapportage omdat niet alle

zwangerschappen uiteindelijk doorzetten c.q. er soms een abortus provocatus plaatsvindt die niet gemeld wordt. HIV-infectie treft vaak jonge vrouwen in de reproductieve leeftijd. Door invoering van de landelijke screening van alle zwangeren worden tegenwoordig vaak asymptomatische vrouwen met HIV-infectie herkend.

Het spreekuur

Wanneer een vrouw tijdens de zwangerschap hoort dat zij HIV-seropositief is, is dit een enorme schok. Veel vrouwen weten wel wat HIV-infectie is, maar weten weinig tot niets van de nieuwe ontwikkelingen, en zien HIV als een soort doodsvonnis. Ook de angst voor mogelijke besmetting van het nog ongeboren kind en eventueel reeds aanwezige kinderen heeft een grote impact. Een vrouw die in de zwangerschap HIVpositief getest wordt, wordt via dr. K. Boer, gynaecoloog, verwezen naar ons spreekuur, waar met name de medische zorg en (profylactische) antiretrovirale behandeling plaats heeft. Op de polikliniek Verloskunde worden de vrouwen bovendien intensief begeleid door de maatschappelijk werkster, mw. M. Kreyenbroek. Zij bemiddelt ook bij illegaliteit, onverzekerd of onbehuisd zijn. Een vaste verpleegkundig consulent, mw. A. Hes, waakt over de therapietrouw en geeft educatie over HIV-infectie en de consequenties daarvan. Na de zwangerschap blijft de vrouw alleen bij ons in zorg. Om de behandeling te stroomlijnen is er wekelijks regulier overleg tussen gynaecoloog, internist, maatschappelijk werker, verpleegkundig consulent en kinderarts, die postpartum de neonaat vervolgt en post-expositie profylaxe voorschrijft. Tweewekelijks is er overleg tussen kinderarts en internist met de verpleegkundig consulenten en maat-

VAMP november 2007

Voorlichting

over de met HIV-geïnfecteerde kinderen en hun gezinnen, om de behandeling van moeder en kind zoveel mogelijk te stroomlijnen. Iedere maand is er een ‘groot kinderoverleg’ waar de meest ingewikkelde probleemgezinnen besproken worden. Toch kan de begeleiding en therapietrouw van (zwangere) vrouwen met HIV-infectie bemoeilijkt worden door een groot aantal factoren:

• Socio-economische problemen komen frequent voor en een sociaal netwerk ontbreekt nogal eens, terwijl deze vrouwen vaak wel de zorg voor kinderen en een partner hebben.

• HIV-geïnfecteerde vrouwen vormen een veel heterogenere groep dan HIV-geïnfecteerde homoseksuele mannen. • Zij zijn vaak afkomstig uit etnische of raciale minderheidsgroepen, of zijn uit hun land van herkomst gevlucht. Voor Ghanese vrouwen geldt dit laatste meestal niet, maar veelal wel dat zij wegens economische motieven in Nederland zijn, met achterlating van alle familieleden, onder wie soms eerdere kinderen, in Ghana. • Soms is het opleidings- en kennisniveau heel laag (sommigen zijn analfabeet) en is er een forse taalbarrière, omdat de vrouw maar weinig Nederlands of Engels spreekt. Uitleg over de HIV-infectie en alles wat daarmee samenhangt wordt hierdoor bemoeilijk. • Culturele verschillen en magisch denken over het menselijk lichaam en de HIV-infectie kunnen een enorm struikelblok vormen. Soms gelooft de vrouw de diagnose van HIV-infectie niet, maar gebruikt zij wel de haar voorgeschreven therapie ‘omdat de dokter dit zegt’. • Vrouwen weten meestal niet goed hoe zij toegang tot medische zorg moeten krijgen en komen soms pas laat in zorg, waardoor er sprake kan zijn van zeer ernstige ziekte.

Geheimhouding blijft meestal, ook jaren na het stellen van de diagnose HIV-infectie, zeer belangrijk. Veel vrouwen worden namelijk in de steek gelaten door hun partner en/of directe familie wanneer ze vertellen dat ze HIVpositief zijn. Daarbij zijn zij vaak afhankelijk van hun partner, spreken de Nederlandse taal niet en hebben geen eigen inkomsten. Soms zijn zij illegaal. Velen leven hierdoor in eenzaamheid en sociale isolatie; ze zijn somber en depressief en hebben de grootste moeite om verder te leven. Veel vrouwen kunnen hier alleen vrijuit over praten met hun arts en hun verpleegkundig consulent of maatschappelijk werkster. Soms kan onze maatschappelijk werkster hulp bieden, soms kunnen vrouwen hulp krijgen bij een vrijwilligersorganisatie. In Amsterdam zijn er enkele vrijwilligersorganisaties, speciaal voor met HIV-geïnfecteerde mensen. De Stichting AFAPAC (African Foundation for Aids Prevention and Counseling) richt zich op hulp aan Afrikanen, in het bijzonder Ghanezen, met een HIV-infectie. In 2004 werd door Sylvia Rugama, een Mexicaanse vluchtelinge met HIV-infectie, een organisatie speciaal voor HIV-geïnfecteerde migrantenvrouwen opgericht, PWW (Positive Women of the World). Deze organisatie beoogt migrantenvrouwen sterker te maken en te steunen; uitwisseling van persoonlijke ervaringen rond het omgaan met leven en HIV; opzetten van nieuwe netwerken onder minderheden om stigma en isolatie te door-

In 2006 woonden naar schatting ruim 10.000 Ghanezen in Amsterdam1. De meesten wonen in Amsterdam Zuidoost, d.w.z. in het basiszorggebied van het Academisch Medisch Centrum. Het AMC is aangewezen als een van de centrumziekenhuizen voor de behandeling van HIV infectie en heeft een grote HIV-polikliniek. Momenteel zijn ruim 1700 patiënten in zorg op de HIV-polikliniek, waarvan ±25% vrouwen (484). 346 Patiënten komen uit Sub-Sa-

hara Afrika, waarvan 219 vrouwen (ruim 60%). Er zijn 96 patiënten uit Ghana, van wie 60 vrouwen (62.5%). De prevalentie van HIV1 infectie onder Ghanezen is vrij hoog (rond 0.6-1%), vergeleken met een HIV-prevalentie onder de algemene bevolking van minder dan 0.2%2. De prevalentie onder de in Nederland wonende Ghanezen is lager dan in Ghana zelf (2.3%). De man:vrouw verhouding onder patiënten van Afrikaanse afkomst verschilt aanzienlijk van die onder patiënten van Nederlandse

Stigma en isolatie HIVmigrantenvrouwen moet verder worden doorbroken. breken; stimuleren van verdere integratie in de Nederlandse samenleving. PWW bereikt vrouwen in samenwerking met het ziekenhuis bijvoorbeeld wanneer de vrouw voor zwangerschapscontrole komt, maar niet zonder informed consent van de patiënte en met 100% garantie dat deze vertrouwelijke en gevoelige informatie geheim blijft. Verder bereikt PWW vrouwen via opvangcentra, kerken, schuilplaatsen en scholen. PWW heeft bovendien een groep opgezet die iedere maand bijeenkomt en waar HIV-geïnfecteerde vrouwen en hun kinderen elkaar kunnen ontmoeten. PWW werkt vooral in de regio Amsterdam, maar is in noodgevallen bereid ook elders in het land te komen. Tot nog toe werden 121 vrouwen bereikt, 79 in het AMC, 15 in andere Amsterdamse ziekenhuizen en 27 buiten Amsterdam. Met dank aan Colette Smit, epidemioloog, Stichting HIV Monitoring, Amsterdam voor het leveren van de epidemiologische gegevens, aan Marion Kreyenbroek voor het ter beschikking stellen van de gegevens van PWW, en aan Kees Boer voor het kritisch lezen van dit stuk.

afkomst (117 vrouwen op een totaal van 868 patiënten ofwel 13.5%). 1. Amsterdam in cijfers 2006, http://www. os.amsterdam.nl/pdf/2006_jaarboek_hoofdstuk_02.pdf. 2. RIVM rapport 441100021/2005, HIV-surveys bij hoog-risicogroepen in Amsterdam 2003-2004. M.G. van Veen1, M.A.J. Wagemans, E.L.M. Op de Coul, J.S.A. Fennema, T.C.M. van der Helm, J. Walter, M. Prins, M.J.W. van de Laar.t

te recenseren

te recenseren

Onderstaande titels zijn opvraagbaar via secretariaat VNVA Genesis! Of het leven als machine, Emilie Gomart. Uitgeverij Meulenhoff, 2007. ISBN 9789029079204 Worden we geleid door moleculen of zijn we zelf heersers over ons lot?

Het

Arnon Grunberg en de studenten van Arnon Grunberg. Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar, 2007. ISBN 978 90 388 90128 Pijn is goed, maar dosering luistert nauw.

Afvallen

en opstaan.

Een jaar in een Wieke Biesheuvel. Uitgeverij Archipel, september 2007. Vrouw beschrijft haar eigen proces, afgewisseld met reizen naar India en Afrika. obesitaskliniek,

Over

nieuwe lijden,

deze wankele balans schreven de

studenten van

Arnon Grunberg

zeer uiteenlo-

Medische missers, en hoe die voorkomen hadden kunnen worden, Ton van Dijk met commentaar van prof. dr. P. Pob. Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar, oktober 2007. ISBN 978 90388 90340 Researchjournalist Ton van Dijk dook twee jaar de medische wereld in en woonde vele zittingen bij van de medische tuchtcolleges.

pende teksten.

Manifest van de vnVa vnVa wil gedragscode voor artsen bij cosmetische ingrepen De vnVa deelt de zorg van minister

len, staat de vnVa positief. Verder

ken en ingrepen, resultaten en

Plasterk over beeldvorming van

heeft de VNVA de KNMG gevraagd

complicaties.

meisjes en vrouwen als lustob-

om een gedragscode voor art-

• Onderzoek naar indicatie, the-

ject en een onhaalbaar schoon-

sen bij cosmetische ingrepen, met

rapie en (psychologische) bege-

heidsideaal, zoals verwoord in de

daarin aandacht voor:

leiding.

emancipatienota.

• Verdere

bewustwording van

Deze zorg wordt gevoed door sig-

maatschappelijke

invloed

op

nalen uit de praktijk, bijvoorbeeld

vraag naar cosmetische opera-

door de vraag van jonge meisjes

ties.

• Ontwikkelen en toepassen van richtlijnen. • Stimuleren van gezond leven boven uiterlijke schijn.

naar borsten schaamlipcorrec-

• Verspreiden en gebruiken van

De KNMG herkent de zorgen van de

ties. Deze vraag lijkt toe te nemen.

goed voorlichtingsmateriaal

VNVA en onderzoekt de moge-

met daarin heldere referenties

lijkheden voor een dergelijke ge-

Tegenover het idee van minister

– in tekst én beeld – over wat

dragscode voor artsen.

Plasterk om gedragscodes voor

normaal is.

audiovisuele media te ontwikke-

• Registreren van aantal verzoe-

De vnVa heeft een bericht voor pers en politiek verzonden over dit manifest op 4 oktober, voorafgaand aan een discussie in het kabinet op 5 oktober over de ontwikkeling van gedragscodes voor audiovisuele media.

VAMP november 2007

AIDS en gender

Een zaak van en voor vrouwen door Aagje Papineau Salm

Vorig jaar werd ‘gevierd’ dat HIV/AIDS 25 jaar onder ons is, met nog steeds geen zicht op het einde van de epidemie. Volgens de gegevens uit het UNAIDS rapport 2006 (UNAIDS is de overkoepelende organisatie van de Verenigde Naties) waren er eind 2006 40 miljoen mensen die leven met het HIV-virus, van wie er 4 miljoen (!) in de loop van 2006 geïnfecteerd raakten, en zo’n 3 miljoen mensen overleden aan AIDS (Report on the Global Aids epidemic 2006). Daarbij is inmiddels wel duidelijk dat de gevolgen van AIDS voor vrouwen wereldwijd veel groter zijn.

D

e last en de gevolgen van de epidemie vertonen grote verschillen tussen regio’s, vrouwen en mannen, jongeren en ouderen en arme en rijke mensen. Wordt door de komst van goede behandelmethoden in westerse landen HIV/AIDS steeds meer beschouwd als een chronische ziekte, elders geldt dit niet. Met name Afrika is zwaar getroffen, maar ook in andere regio’s neemt het aantal geïnfecteerden toe. In landen als India en China verspreidt de epidemie zich razendsnel en hetzelfde geldt voor landen in Oost-Europa en de vroegere Sovjet-Unie. Vooral de laatste epidemie, zeker in combinatie met de toename van het aantal TB gevallen, betekent ook een bedreiging voor landen binnen de Europese Unie en dus ook voor Nederland.

Feminisering

Bovenstaande globale cijfers verhullen nog het feit dat AIDs geen genderneutrale aandoening is. Vooral in ontwikkelingslanden worden vrouwen zwaarder getroffen door de epidemie. Dat geldt zowel voor de mate waarin ze geïnfecteerd raken als

Genderverhoudingen vergroten kwetsbaarheid van vrouwen en meisjes. 10

voor de gevolgen. Onderstaande cijfers spreken voor zich en in toenemende mate worden de genderaspecten erkend en benoemd in literatuur, HIV/AIDS-programma’s en activiteiten. Maar de grote uitdaging is en blijft om die kennis te vertalen in de praktijk.

UNAIDS

• Worldwide, 17.3 million women aged 15 years and older are living with HIV. • 76% of all HIV positive women live in subSaharan Africa, where women comprise 59% of adults living with HIV. • 74% young people aged 15–24 years living with HIV in sub-Saharan Africa are female. • In Asia, Eastern Europe and Latin America, an increasing proportion of people living with HIV are women and girls. • Women currently represent 30% of adults living with HIV in Asia. Figures are higher in some countries in the region, reaching 39% in Thailand and 46% in Cambodia. • In Ukraine, which has one of the fastest growing epidemics in Europe, women now make up close to half (46%) of adults living with HIV. • In the Caribbean, 51% of adults living with HIV are female, while in the Bahamas and Trinidad and Tobago, figures are 59% and 56% respectively. • AIDS is the leading cause of death for African-American women aged 25–34 years in the United States of America. (Updated May 2006)

Kwetsbaarheid

Fysiologische factoren, maar vooral genderverhoudingen zorgen ervoor dat meisjes en vrouwen kwetsbaarder zijn dan jongens en mannen. Hoewel er grote verschillen zijn tussen culturen hebben vrouwen minder mogelijkheden om zich te beschermen tegen besmetting. Dit is een van de redenen waarom de ABC boodschap (Abstain, Be faithful and use Condom, if necessary), die in veel preventieprogramma’s uitgedragen wordt, niet werkt. Vooral getrouwde vrouwen zijn kwetsbaar, omdat ze niet in de positie verkeren om onthouding of condoomgebruik af te dwingen. Al zijn ze ‘trouw’, dan nog lopen ze het risico besmet te raken als hun echtgenoten er buitenechtelijke relaties op

AIDS en gender

Rol en positie van vrouwelijke gezondheidswerkers is zeer belangrijk. nahouden, wat in veel gevallen normaal is. Ook het veelvuldig voorkomen van (seksueel) geweld tegen vrouwen, een verschijnsel dat pas recentelijk ook aandacht krijgt in ontwikkelingslanden, vergroot de kwetsbaarheid. Helaas lijkt dit geweld verder toe te nemen, waarbij werkloosheid en economische uitzichtloosheid in ieder geval een rol spelen. Bovendien laten economische omstandigheden vrouwen en meisjes geen andere optie dan het verlenen van seksuele diensten tegen ‘vergoeding’ in geld of anderszins, zoals schoolmeisjes die voor hun cijfers afhankelijk zijn van de gunsten die ze verlenen aan leraren. Een ander onderbelicht aspect is de kinderwens van vrouwen en mannen. Bewust kiezen voor het niet krijgen van kinderen is in de meeste culturen geen optie.

Gevolgen

Behalve dat vrouwen en meisjes een grotere kans op besmetting hebben, dragen zij ook in grotere mate de gevolgen van de epidemie. De zorg voor zieke familieleden komt veelal op hen neer, evenals het huishouden. Meisjes worden eerder weggehouden van

school dan jongens, waardoor hun kansen op ontwikkeling weer afnemen en de vicieuze cirkel rond is. Een aparte groep vormt de HIV-positieve vrouwen. Angst voor stigma en uitsluiting verhindert velen om zich te laten testen, waardoor de besmetting van hun ongeboren kinderen gewoon doorgaat. Als ze hun status weten durven ze daar vaak niet voor uit te komen. Hoewel HIV/AIDS een negatieve impact heeft op alle onderdelen van de maatschappij, wordt de gezondheidssector toch extra getroffen. Zo neemt de (mentale) belasting voor de staf toe: in veel zwaar getroffen landen is het aantal patiënten met AIDs gerelateerde aandoening vaak meer dan 50%. De kans op besmetting met HIV tijdens het werk is ook niet gering, zeker als er geen middelen zijn om dit te voorkomen of als er geen PEP beschikbaar is. Dit zou volgens de WHO een van de factoren zijn, die bijdragen aan de brain-drain van medisch personeel uit ontwikkelingslanden.

Hoe nu verder?

Een eenvoudige oplossing voor de AIDS problematiek bestaat niet, de aanpak zal multisectoraal moeten zijn en is een kwestie van lange adem. Economische ontwikkeling, scholing van meisjes en verandering van man/vrouw verhoudingen zijn niet van de ene op de andere dag te realiseren. Het is ook van groot belang om mensen en in dit geval vrouwen met HIV te bereiken en hen in te schakelen bij de formulering en uitvoering van programma’s. Hoewel de gezondheidssector zeker niet als enige sector de oplossing kan bieden is er

toch een belangrijke rol voor weggelegd. Genderaspecten zouden bij de opzet en uitvoering van programma’s een veel grotere rol moeten spelen dan tot nu toe het geval is, op alle terreinen. Onderzoek naar ‘female-controlled’ preventiemethoden zoals microbiciden, is zwaar ondergefinancierd. Reproductieve gezondheidsprogramma’s bereiken vaak alleen vrouwen, waardoor mannen niet betrokken worden bij de problematiek. Algemene gezondheidszorgvoorzieningen zijn daarentegen vaak moeilijker toegankelijk voor vrouwen om economische of culturele redenen. Vrouwen hebben vaak geen eigen financiële middelen of mogen niet zonder begeleiding hun huis verlaten. Specifieke aandacht betreft ook de rol en positie van vrouwelijke gezondheidswerkers. Programma’s en activiteiten besteden hier weinig aandacht aan, terwijl zij enerzijds een belangrijke rol kunnen spelen in de kwaliteit van de zorg, maar anderzijds ook kwetsbaar zijn door de zware taak die ze hebben en het besmettingsrisico via hun werk. Aagje Papineau Salm is voorzitter van de vnVacommissie Internationale Betrekkingen.

VAMP november 2007

11

Arts in buitenland

Juzobeeldjes met rode kleedjes.

Als vrouwen een abortus hebben gekregen, of een miskraam of een kind verliezen wordt voor de verwerking van het verdriet een rood lapje om het

Juzobeeldje gehangen. Soms zie je tempels

De anticonceptiepil in Japan

met wel

1000 beeldjes bij elkaar.

Als Nederlandse, inmiddels twee jaar wonend in Japan, heb ik een schitterende gelegenheid om het Japanse gezondheidszorgsysteem beter te leren kennen. Algemeen bekend zijn de cijfers van een lagere prevalentie van hart- en vaatziekten, en het hoogste gebruik in de wereld van aanvullend technologisch onderzoek als CT-scan en MRI. Een heel ander verhaal vormen de arts-patiëntrelatie (weinig tot geen uitleg/informed consent over diagnostiek, therapie en verwachtingen), logistiek en efficiëntie (uren wachten voor een consult van een paar minuten), en het hoge gemiddeld aantal bezoeken aan de arts per jaar: 20 maal per jaar versus ongeveer 5 maal per jaar in Nederland. Maar het meest opvallend vind ik de extreem late goedkeuring in 1999 van de anticonceptiepil.

Bedreiging voor de gezondheid

D

e ouderwetsere hooggedoseerde pil was wel al vanaf 1959 beschikbaar voor de indicatie dysmenorroe. De lange weg tot 1999 is te verklaren door een aantal factoren waarbij manlijke politici een grote rol speelden. Zij zagen de pil namelijk als een bedreiging voor de gezondheid van de Japanse familie-eenheid, met name vanwege de issues HIV en soa’s. Zo wist met de verwachte goedkeuring van de pil in 1963/1964 een conservatieve groep van politici en dokters (de Japan Family Planning Union) deze tegen te houden, zodat vele procedures bij het ministerie van volksgezondheid vertraagd werden. Tussen 1963 en 1984 kwamen vervolgens enkele ouderwetsere ‘mid-dose pills’ op de markt in Japan voor hypermenorroe en

12

dysmenorroe. Soms werden die ‘off-label’ als orale anticonceptie gebruikt, onder andere in de Japanse prostitutie. Dit bezorgde het pilgebruik een slechte naam. In de jaren 70 stelde Chu Pi Ren de women’s liberation op: abortus en anticonceptiepil zijn rechten van de vrouw. Maar de Japanse prime minister Eisaku Sato (1964-1972) besliste anders: de pil zal nooit worden geïntroduceerd in Japan. Alle eerdere initiatieven tot legalisatie werden gestopt. In 1992 werd de HIV problematiek opgebracht door de minister van volksgezondheid. Hij stelde dat legalisatie van de pil geassocieerd zou zijn met het verspreiden van Aids. Er volgde een publieke discussie in de lekenpers, maar ook in de medische tijdschriften, waarbij een artikel in de Lancet (waarin een studie werd beschreven dat de uitbreiding van Aids niet ge-

Japanse overheid stimuleert pilgebruik niet. relateerd is aan pilgebruik) de stelling teniet deed. De Japanse medische associatie droeg opnieuw de pil voor goedkeuring en legalisatie voor, maar een nieuw issue volgde: een verhoogd risico op veneuze trombose onder nieuwe gebruikers in vergelijking met niet-gebruikers in eerste en derde generatiepillen. Zelfs in 1997 stelde de minister van volksgezondheid, op dat moment de prime minister tot 2006, Junichiro Koizumi: Don’t use medicines that ‘suppress’nature. In een mangeoriënteerde samenleving als Japan is zelfs beoordeeld of Ethinyl Estradiol (EE) het drinkwater zou kunnen vervuilen. Met dit duidelijke gebrek aan overheidssupport en slechts een handvol dokters die pilgebruik actief aanmoedigen, gebruikt zelfs vandaag - 7 jaar na de eerste introductie van de tweede genera-

Arts in buitenland

WHO

Other

Japanese

5%

0,9%

Pill

15%

1,9%

IUD

19%

2,7%

Surgery

26%

6,4%

Rhythm

7%

16,3%

Withdraw

8%

26,8%

Condom

10%

75,3%

tabel

1

tiepil in Japan - slechts 1.9% van de Japanse vrouwen in de vruchtbare leeftijd de pil als anticonceptiemiddel. Overigens interessant te melden dat de introductie van Viagra maar 6 maanden nodig had in Japan. Niet ontmoedigd door bovengenoemde historie en cijfers heeft Nippon Organon vorig jaar hun product Marvelon, de enige derde generatiepil beschikbaar op de Japanse markt, geïntroduceerd met momenteel 8% marketshare. Er is echter nog veel ruimte voor verbetering, met name de vrouwen zelf behouden veel angst voor alle misvattingen. Ook jonge vrouwen hebben veel vooroordelen ten aanzien van hormoongebruik. Niet verwonderlijk dus dat de meest populaire vorm van anticonceptie hier het condoomgebruik is (tabel 1), hoewel 1 van de 2 vrouwen die een abortus hebben doorgemaakt, een zwangerschap probeerden te voorkomen met condooms. Japan heeft dus een hoog abortuspercentage (tabel 2). Japanse gynaecologen schijnen het pilgebruik ook lang tegen te hebben gehouden, want een abortus verdiende beter dan het voorschrijven van een pil. De toekomst van de pil is dus ook afhankelijk van de bereidheid van de Japanse gynaecologen een switch te maken van abortus naar an-

Karolien van den Brekel-Dijkstra voor wensplaatjes bij een Japanse tempel. Vrouwen wensen hier bijvoorbeeld voor

vruchtbaarheid of een kind, of om maar niet zwanger te raken.

ticonceptie en pilgebruik in een positiever daglicht te plaatsen. Ook zullen toekomstvoorspellingen ten aanzien van de ‘acceptatie’ van de pil afhangen van het al dan niet vergoeden door de verzekeringen, of de pil alleen via de arts verkrijgbaar zal zijn (op dit moment het geval), of ook bij de apotheek, of in de toekomst misschien over the counter (OTC). De morningafterpil is nog steeds niet verkrijgbaar in Japan. En opnieuw heeft de politiek bezwaren: er moet grondig worden onderzocht wat de effecten van deze pil zullen zijn met name ten aanzien van soa’s en de seksuele moraal. Nog een ander interessant issue is dat Japan de laagste seksfrequentie in de wereld heeft en dat veel vrouwen niet gemotiveerd zijn elke dag een pil te moeten slikken. Hoewel er een lichte vooruitgang lijkt te zijn onder de jonge Japanse vrouwen ten aanzien van hun gevoel over seks en abortus (grafiek). Misschien zou een tv-film/serie - waarin de hoofdrolspelers de pil gebruiken – uitkomst bieden in dit land.

Age 1st intercourse

Age 1st sex education Frequency of sex/yr

INDIA

19.8

15.6

75

JAPAN

17.2

12.5

45

NETHERLANDS

16.6

11.9

115

USA

16.9

12.5

113

UK

16.6

12.5

118

SWEDEN

16.1

12.2

92

GERMANY

15.9

11.3

104

ICELAND

15.6

12.0

109

Source: Durex global sex survey 2005

tabel

2

Karolien van den Brekel-Dijkstra werkt 1 dag in de week op de internationale divisie van het Kobe Kasei Hospital in Kobe, Japan. Zij werkt daar onder supervisie van een Japanse arts aangezien zij geen eigen Japanse medische registratie bezit. Karolien is huisarts en life & health coach. -

Jonge vrouwen hebben veel vooroordelen t.a.v. de pil. VAMP november 2007

13

de pop als sc hoonh ei dsi deaal: stop pop

Van de voorzitter vnva

Vrouwen

die

eruit

willen

zien

als

Barbie.

Overbodige

(schaamlip)correcties, uitgevoerd door artsen. Beperkt houdbaar. Hebben we zitten slapen? door Patricia Assmann

A

cht jaar was ik. Sinterklaas had mijn mooiste droom verwezenlijkt: een Barbiepop! Mijn vriendinnen hadden allang zo’n pop, maar ik had er tijden op moeten wachten. Mijn moeder vond het zo’n flauwekul. Maar nu was het dan toch zover. Ik kon het nauwelijks geloven. Regelmatig zat ik op mijn slaapkamer verliefd naar Barbie te kijken. Wat was ze mooi! Dat gave gezicht, die slanke hals, die stevige borsten, haar wespentaille. Lange gladde benen, altijd op hoge hakken, al had ze geen schoenen aan. Zou ik ooit ook maar een beetje zo gaan worden? Barbie kreeg een prominente plaats op mijn bureau, op een standaard. Want zelf kon ze natuurlijk niet staan… In de jaren daarna verloor Barbie haar prominente positie, kwam bij een verhuizing in een vochtige garage, verschimmelde en verdween met het afval. Als student geneeskunde zat ik in de tweede feministische golf: Vrouwen als Andreas Burnier, Renate Rubinstein, Anja Meulenbelt en Germaine Groenier leerden ons dat we als vrouwen zelfstandig moesten zijn. We waren gelijkwaardig aan mannen. Zonodig konden we ook best zonder die mannen. We werden Baas in eigen Buik. En we waren er vooral niet om mannen te behagen. Dus weg met cosmetica. Scheren was overbodig. We dachten toen dat vrouwen zelfbewuster zouden gaan worden, minder afhankelijk van het oordeel van mannen. Maar het ging anders. De cosmetica-industrie werd booming business. Een open

14

zomerjurk aantrekken zonder oksels en benen te scheren? Not done. En dat was pas het begin. In Amerikaanse films is inmiddels geen vrouw meer te vinden die haar voorhoofd nog kan fronsen. Vrouwen als lustobject met opgepompte borsten en billen overvallen je stelselmatig in de reclames op de Nederlandse TV. Filmsterren en fotomodellen komen er rond voor uit als ze een paar nieuwe borsten hebben. Zelfs meisjes van 15 krijgen ze cadeau voor hun verjaardag!

Word wakker! Toch schokte de documentaire Beperkt houdbaar van Sunny Bergman mij; juist omdat de beelden zo herkenbaar waren. Eigenlijk wisten we het wel; maar zo bij elkaar gezet waren die beelden erg confronterend. En dan die schaamlipcorrecties bij jonge meisjes! Nieuw voor mij was dat meisjes menen dat ze afwijkend zijn omdat hun schaamlippen niet overeenkomen met beelden van internet en glossy’s. Wat hebben ze dan voor beeld? Sunny liet het zien: een gladgeschoren schaamstreek en zelfs geen contour van welke schaamlip dan ook! Dat beeld herkende ik! Daar was mijn Barbie weer!

Nog zeker een hele dag ben ik er misselijk van geweest. Hoe hebben we het zover laten komen? Ja oké, ik was ook zwaar onder de indruk geweest van Barbies vormen. Maar ik was acht. Dit waren meisjes en vrouwen die zichzelf laten ombouwen tot Barbiepop. En erger nog: het zijn artsen die dit uitvoeren! Natuurlijk, schaamlipcorrecties dienen ook een praktisch doel; voor meisjes die last hebben bij het fietsen. En in Nederland moet je kunnen fietsen. Maar daar zijn eenvoudiger oplossingen voor hoor. Ooit nagedacht over het ontwerp van een fietszadel in relatie tot de gewone anatomie van vrouw of man? Industriële ontwerpers wel; met als resultaat een zadel met een gat in het midden. Een hele uitkomst voor vrouwen én mannen. De fietsenmaker heeft het. Leuk idee voor Sinterklaas? Er wordt beweerd dat het streven naar een onrealistisch schoonheidsideaal van een pop niet meer is terug te draaien. Is dat zo? Moeten we niet gewoon erkennen dat we hebben zitten slapen? En dat het tijd is om wakker te worden? De vnVa vindt van wel, en startte de actie: STOP-POP

Zie manifest elders in deze VAMP.

Opinie

STOP-POP

Om een standpunt te bepalen over onhaalbare schoonheidsidealen en de rol van cosmetische chirurgie

daarin, nodigde de vnVa haar leden per e-mail uit om te kijken naar de documentaire Beperkt houdbaar van Sunny Bergman, op 7 september jl. We ontvingen veel betrokken reacties, waaruit hieronder een selectie. Naar aanleiding van de reacties heeft de vnVa een manifest opgesteld (zie pagina 9). Patricia Assmann, voorzitter

Reacties Prima dat de vnVa zich uitspreekt over dit thema. Schokkend dat op basis van foute informatie meisjes/vrouwen denken dat hun vulva niet in orde is. Informatie afkomstig van fotoshoptechnieken, waar in het preutse Amerika de (geschoren) vulva van een volwassen vrouw wordt weergegeven als een pueriele vulva. Valse informatievoorziening dus. Niet iedereen heeft de gelegenheid gehad menselijke anatomie te studeren, dus de onwetendheid van vrouwen is voor bepaalde cosmetische knutselaars een goudmijn.

Hoewel weten regelgeving niet zaligmakend zijn, vind ik het goed om de grens op te trekken naar 18 jaar. En graag voorzien van een degelijke implementatie en handhaving ervan. Jongeren- en damesbladen zouden de uitdaging aan moeten gaan om het probleem van de insufficiëntiegevoelens die mensen zijn aangepraat als een doorlopend thema in hun redactiebeleid op te nemen. En durf kritisch te zijn t.a.v. advertenties met gefotoshopte schoonheden.

Een dokter hoort niet mee te gaan in de wens van een puber om aan haar lichaam te sleutelen. Of de grens van 18 jaar daarvoor hoog genoeg is betwijfel ik. Misschien moeten we meer propageren dat het voorgespiegelde schoonheidsideaal in de media niets te maken heeft met toekomstig geluk. Meer actie richting onze collega’s met dollartekens in hun ogen, zodat die niet iedere wens honoreren, lijkt me ook nodig.

Willemien Boland, arts consultatiebureau

Reinie Kaas, Inwendige geneeskunde

Opinie

Vanuit de Werkgroep Psychosomatische Obstetrie en Gynaecologie (WPOG), die valt onder de Nederlandse Vereniging van Obstetrie en Gynaecologie (NVOG), zijn met name Philomeen Weijenborg en ik actief bezig om dit punt op de agenda te zetten. Ons artikel is tweemaal in het NTOG (eenmaal in de gewone editie en eenmaal in de speciale huisartseneditie) verschenen. We hebben afgelopen zomer samen met de Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgie (NVPC) een artikel in Medisch Contact geplaatst. Het ligt in de bedoeling om samen (NVOG en NVPC) een modelprotocol te schrijven voor labiumreducties. Daarnaast heb ik onlangs meegewerkt aan de documentaire van Sunny Bergman. Voorlichtingsmateriaal met voorbeelden van vulvae van jonge vrouwen: - Als je het niet kent zie je het niet (deel2), CDrom. Te bestellen bij: [email protected] - Femalia. Joani Blank. Boekje, te bestellen via Amazon.com

Gezonde opgroeiende meisjes en jonge vrouwen worden steeds onzekerder over hun uiterlijk.

Als arts-assistente plastische chirurgie (Hanneke Tielemans) sluit ik me volledig aan bij de reactie van mijn vereniging, de Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgie. (zie hieronder) Wet cosmetische chirurgie bij jongeren is overbodig Utrecht, 30 augustus 2007. Een wettelijk verbod op cosmetisch chirurgie bij jongeren onder de 18 jaar is volstrekt overbodig. Dat stelt de Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgie in een reactie op een verklaring die is uitgegeven door de Nederlandse Vereniging voor Seksuologie. In deze verklaring wordt een wettelijk verbod bepleit.

Marieke Paarlberg, gynaecoloog Contra-indicaties voor labiumreductie: - Labiumbreedte minder dan 40 mm - Leeftijd jonger dan 18 jaar; genitalia ondergaan forse veranderingen in puberteit en de ontwikkeling is nog niet af. Wel counseling door psycholoog. - Discrepantie tussen ernst van de klachten en grootte van de labia - Spontaan pijn aan de vulva. Aanbevelingen: - Brochure en/of cd-rom met afbeeldingen van normale variatie in de anatomie van labia minora laten zien aan vrouwen met verzoek om labiumreductie - Onderzoek naar indicatiestelling, therapie en begeleiding en uitkomst - Registratie aantal verzoeken en daadwerkelijk uitgevoerde labiumcorrecties in jaarverslag. (Uit NTOG, vd 119, december 2006. Verzoek om labiumreductie. De visie van twee gynaecologen)

16

Volgens de NVPC is de roep om een wettelijk verbod een slag in de lucht. Slechts minder dan 1 procent van alle operaties door plastisch chirurgen betreft cosmetische operaties bij minderjarigen. De chirurgen hanteren daarvoor strikte criteria. Zo moet het lichaam van de jongere volledig zijn uitgegroeid. Ook moet de cliënt een reëel zelfbeeld hebben. De chirurgen stellen als voorwaarde dat het verzoek om een operatie van de cliënt zelf komt en niet is ingegeven door een partner, familie of een mediabeeld. De vereniging stelt dat een wettelijke regeling ook overbodig is omdat er al regeling bestaat. Bij operaties van kinderen onder de twaalf jaar moeten ouders toestemming geven. Voor jongeren tussen twaalf jaar en zestien jaar geldt dat de ouders moeten zijn geïnformeerd. Jongeren boven de 16 jaar mogen zelf beslissen. Deze regeling werkt goed en geeft in de praktijk geen problemen.

Oksels ontharen...mijn moeder heeft het nooit gedaan. Nu moeten ook benen, schaamstreek in bikinilijn of erger nog: geheel geschoren. En dan alles zichtbaar. Ik herinner me nog de voorzichtige exploraties met behulp van een handspiegel om te zien hoe je er daar uit zag. Jij als enige wist dat. En tegenwoordig? Mijn dochters gruwen bij het zien van een enkele haar op een vrouwenbeen… Meisjes afkomstig uit de hoorn van Afrika willen we beschermen tegen (onvrijwillige) besnijdenis. Is dat iets anders? Waarom eigenlijk? Wat is het wezenlijke verschil? Een 15-jarig meisje in deze reportage praat vol afschuw over haar eigen vagina. Ook bij haar is het de omgeving die het haar heeft aangepraat: glossy beelden, onderlinge meisjesbabbels, een moeder die geen weerwoord heeft, of erger nog: de beslissing tot ‘reconstructie’ van haar dochters schaamlippen stimuleert! Ook moeders in Sudan zijn ervan overtuigd dat een besnijdenis hun dochters goed zal doen. Gaan we die richting uit? Wij vrouwen hebben we ons veertig jaar geleden trachten te bevrijden van waanideeën over het te grote belang van uiterlijk schoon, mannelijke suprematie en noodzaak tot serviele beschikbaarheid. Is dit een terugslag? Een beweging terug naar af? Zijn wij, zeker wij als vrouwelijke artsen, in staat het tij te keren? Wat is onze taak hierin - als huisartsen, bij de vraag van meisjes in de spreekkamer om verwijzing naar de plastische chirurg? - als gynaecologen en plastische chirurgen, die die ingrepen zouden uitvoeren? - als jeugdartsen die in staat behoren te zijn misbruik en besnijdenis te voorkomen of op te sporen en anderzijds vragen over dit onderwerp in goede banen moeten kunnen leiden?

Opinie

Of moeten we als totale (vrouwelijke) beroepsgroep een weerwoord laten horen in het openbaar? Jeanny Janssen-Jacobs, jeugdarts

Vrouwen meten zich aan beelden die helemaal niet bestaan! Als arts ben ik het eens met het commentaar dat je niet meteen de vragende partij (de vrouwen) psychiatrisch moet gaan onderzoeken, maar dat de verantwoordelijkheid vooralsnog bij de behandelaars ligt. Zeker na het zien van zo’n Amerikaanse cosmetisch chirurg die iedereen als ‘candidate’ bestempelt, denk ik dat wij als arts hier voor een groot gedeelte verantwoordelijk voor zijn. Niet voor de hele beeldvorming, dat ligt wat mij betreft meer bij de cosmetische industrie, maar wel voor het gemak waarmee in gezonde lijven gesneden wordt. Het verhogen van de leeftijdsgrens van 16 naar 18 jaar lijkt mij een goede start. De resultaten van de schaamlipcorrecties leken wel erg op de resultaten van genitale verminking zoals in veel Afrikaanse landen wordt verricht. Hedwig Vos, huisarts

Mensen die psychisch in de knel zitten worden slachtoffer van dit soort praktijken en laten maar aan zichzelf opereren zonder dat ze vinden wat ze zoeken. Binnen de centra is hier naar mijn idee geen enkele aandacht en ruimte voor. Loes Meijer, huisarts

De vnVa zou moeten ageren tegen het feit dat men totaal onnodige medische ingrepen laat doen. Laten we daarbij ook onze collegae aanspreken die beweren dat vrouwen inderdaad een ingreep nodig hebben. En een voorbeeld nemen aan een boekje met alle mogelijke (dus normale) verschijningsvormen van vrouwelijke geslachtsdelen. Misschien kunnen we ook uitdragen dat elke vouw uniek is en dat zij daarmee echte schoonheid bezit met welke leeftijd dan ook.

Tijdens mijn werk als medisch adviseur verbaasde ik mij over de jonge leeftijd van aanvragers voor schaamlip’correcties’: tussen 15 en 18 jaar!

Willy-Anne van Stiphout, arts Maatschappij en Gezondheid

Goede voorlichting over wat normaal is, is van wezenlijk belang, zie ook: www.sexwoordenboek.nl/schaamlippen_ binnen. www.sexwoordenboek.nl/schaamlippen_ pijn.

Een reactie van de vnVa lijkt mij zeer op zijn plaats. Hierbij enkele suggesties: 1. De reactie zou allereerst moeten inhou den: verontwaardiging over het vol strekt onpro- fessionele gedrag van cosmetisch chirurgen die gezonde meis jes en vrouwen steunen in hun waan idee dat ze een lichamelijke afwijking hebben. In de film zagen we een arts die zelfs actief afwijkingen ‘aanpraatte’, met als enig doel er veel geld aan te ver dienen. 2. De vnVa kan bepleiten de leeftijdsgrens voor cosmetische chirurgie te bepalen op 18 jaar. 3. De vnVa kan overwegen om iets te doen aan publieksbeïnvloeding (meisjes én ouders), door duidelijk te maken wat hier in feite gebeurt: een nieuwe vorm van onderdrukking van de vrouw. 4. Psychologen zouden eens kunnen na denken over een actiever aanbod van hulp bij ernstige onzekerheid over het eigen lichaam.

Het is en blijft belangrijk om de waardering van normale vrouwelijke lichamen hoog in het vaandel te hebben. Advertenties zoals die van Dove bijvoorbeeld, met foto’s van normale vrouwen, zie ik liever dan die van producenten die hun producten met magere, zogenaamd ‘perfecte’ vrouwen aan de man/vrouw willen brengen.

Heleen de Vaan, medisch adviseur

Ik zou o.a. heel graag zien dat er meer aandacht en waardering in media/onderwijs komt voor het gewone vrouwenlichaam en de veroudering hiervan. Anneke Kramer, huisarts

18 jaar (op z’n vroegst) ... en alle hulpverleners bijscholen in gesprekstechniek .... een kunst op zich! Zet ‘m op. Carien Dagnelie, huisarts

Veel succes ermee, ik ben blij met jullie initiatief. Els Borst-Eilers, hoogleraar

VAMP november 2007

17

Over sekse en gender

Seks en vrouwenemancipatie

Het wordt hoog tijd voor andere oplossingen dan cosmetische chirurgie bij jonge vrouwen. Geen onnodige ingrepen. ‘Hoe kan in Nederland prostitutie nou gelegaliseerd zijn?’, riep mijn feministische Zweedse collega-huisarts. Ze was fel tegen. Mijn uitleg dat dan in elk geval de arbeidsomstandigheden van prostituees beter in de gaten gehouden kunnen worden en dat ze een legale arbeidsstatus hebben ontving weinig bijval. Eveneens mijn argument dat niet alle prostituees willoze slachtoffers zijn. ‘Maar’, zo betoogde zij, en ik moest haar gelijk geven, ‘prostituees uit vrije wil zijn zeldzaam en dus staan ze meestal onder druk en regime van een pooier en verkeren ze in een machteloze en rechteloze positie. Pooiers die heel vaak, zo niet altijd, in het criminele circuit vertoeven.’. Daarover zag ik recent Sex Traffic, een gedramatiseerde film over internationale vrouwenhandel. Huiveringwekkend. Jonge vrouwen in armoede, die met loze beloften op een goede baan als winkelmeisje of bediende werden geronseld en dan onder levensbedreiging in de prostitutie belanden. Van prostitutie naar pornografie is vervolgens een kleine stap. We kwamen tot de conclusie dat porno niet over seks gaat, maar over de lust tot vernedering en geweld door middel van seks met een dader en een slachtoffer. Slachtoffers zijn meestal vrouwen. Vrouwen als lustobject. Het blijft een akelig en tegelijk mij woedend makend onderwerp: seksuele en geweldshandelingen tegen meisjes en vrouwen. Dit jaar verscheen de Nederlandse vertaling van Female Chauvinist Pigs van de New York Times journaliste Ariel Levy, waarin zij de opmars van pornografie beschrijft in de Amerikaanse populaire cultuur. Zij noemt dat de ‘pornoficatie’ van de samenleving. Het is niet moeilijk om ook in Nederland, denk maar aan teksten en clips van rappers, hetzelfde fenomeen te signaleren. Levy ziet in onze samenleving een vrouw ontstaan die zichzelf gaat spiegelen aan de ideaalbeelden uit de porno-industrie, de playboymodellen: glad geschoren, grote borsten en zonder schaamlippen. Vrouwbeelden en seksualiteit als commercieel lustobjecten en op de markt verkocht als bevrijding en emancipatie, waar moderne vrouwen zelf voor kiezen. Jonge

18

meisjes die voor Breezers van rijkere jongens/ mannen uit de kleren gaan, de ‘breezersletjes’. Seks gepropageerd, ook voor vrouwen buiten de seksindustrie, als commercieel artikel. Gemanipuleerde vrouwideaalbeelden. De documentaire Beperkt houdbaar illustreerde de schaamteloze aanpak van een polikliniek plastische chirurgie in Los Angeles. Gevoelens van aarzelingen en twijfels over het eigen uiterlijk van de documentairemaakster werden uitgebuit met voorstellen voor een totale correctie van vulva, vagina en venusheuvel, tegen een behoorlijke prijs van 8000 dollar. De zorgen van vrouwen over het uiterlijk omvatten anno 2007 óók de genitalia. In Nederland zouden ieder jaar 1000 jonge vrouwen vragen om cosmetische genitale operaties, vooral een operatieve reductie van de labia minora betreffend. Veel vrouwen denken door de getoucheerde afbeeldingen in advertenties of pornografie dat de labia minora en clitoris

Vrouwideaalbeelden worden gemanipuleerd. niet buiten de labia majora mogen uitsteken. De variatie in breedte van de labia minora is echter groot, tussen de 7 en 50 mm bij vrouwen zonder klachten. We moeten veel meer bekendheid geven aan deze variatie en er moeten andere oplossingen dan het mes komen voor de ontevredenheid van vrouwen met hun lichaam. Seks als consumptieartikel heeft niets met vrouwenemancipatie te maken.

door Toine Lagro-Janssen

Vakvereniging

Een warm ´Akwaaba` van de MWIA

In Hollandse kleuren op het Gala, vlnr: Maayke Sluman, Cisca Griffioen en Liselot Hoornweg

Welkom betekent ‘Akwaaba’ in het Ghanees. En dat voelden wij ons zeker. Cisca Griffioen, Maayke Sluman en ondergetekende zijn namelijk op 28 juli naar Ghana gevlogen om het 27ste internationale congres Women in the World of Medicine van de Medical women International Association (MWIA) bij te wonen. Na 9 jaar hebben we als vnVa besloten om weer lid te worden van deze organisatie. Dit lidmaatschap is tijdens de eerste algemene ledenvergadering meteen geëffectueerd, met de grappige woorden van de president: ‘The Netherlands will decrease the average age significantly’. Opvallend waren de vele warme en leuke reacties van alle landen over ons hernieuwde lidmaatschap.

We zijn weer lid!

Voordat ik dieper inga op de congresonderwerpen wil ik eerst de bijzondere organisatiestructuur van de MWIA verduidelijken met een diagram. Tijdens dit congres is het voorzitterschap overgegaan van dr. Gabrielle Casper naar dr. Atsuko Heshiki, radioloog in Japan. Dr. Afua Hesse, kinderchirurg in Ghana, is in de eerste algemene ledenvergadering verkozen tot president elect. Zij zal na het congres in 2010 de nieuwe voorzitter worden. De voorzitters van de verschillende regio’s zijn vice-presidents en zij zijn verant--

VAMP november 2007

19

Vakvereniging

woordelijk voor het contact tussen de landen van hun regio. De vnVa heeft voor de regio Noord-Europa gekozen waarvan de Ijslandse Olöf Sigurdadottir voorzitter is de komende 3 jaar. Tijdens het congres in Malmö 2008 wordt de volgende regiovoorzitter gekozen. Naar aanleiding van de 3 subthema’s bespreek ik onderstaand het congres.

Gender in Medicine

Charlotte Abaka, consulent van de WHO, gaf een inspirerende keynote lecture. Kort samengevat kwam het erop neer dat er inmiddels meer dan genoeg bewijs is dat gender de gezondheid en het welzijn van elk individu gedurende het hele leven beïnvloedt.

Leadership for medical women

Markt in Accra.

In ieder westers land is het percentage vrouwen in leidinggevende functies laag in vergelijking met dat van mannen. Op de site van de MWIA, mwia.webtop.de, staan alle presentaties die tijdens het congres over dit thema gegeven zijn. Het zijn praktische presentaties, waarbij hoofdzakelijk de eigenschappen aan bod komen waaraan een vrouw voor een leidinggevende positie zou moeten voldoen. Ook de balans tussen privé-leven en werk is besproken.

Health in a multicultural world

Professor F.T.Sai (WHO) gaf een indrukwekkende keynote lecture over o.a. feminisatie van de AIDS epidemie waarvoor ik jullie ook graag verwijs naar het artikel van Aagje Papineau Salm in deze VAMP. Zeer aangrijpend was het middagthema over vrouwenbesnijdenis. Zo worden o.a. in Sierra Leone en Sudan nog 9 van de 10 meisjes besneden! Illustratief hiervoor is de Deense documentaire The Secret Pain. Die kan ik iedereen aanraden. Tevens staat in deze VAMP een interview met Amira Elkrom over dit onderwerp. Het congresprogramma bood ook de mogelijkheid een ziekenhuis in Accra, de hoofdstad van Ghana, te bezoeken. Wij, de Nederlandse delegatie, bezochten het Korle-Bu ziekenhuis. Met veel liefde en trots voor hun ziekenhuis zijn we rondgeleid door de kinderen vrouwenafdeling, en, jawel, zelfs een cardiothoracale unit. Kortom: een bijzondere ervaring om vrou-

20

Korle-bu teaching Hospital in Accra

welijke artsen uit zoveel verschillende landen te spreken en te horen dat de problemen waar wij in Nederland mee kampen vaak universeel zijn.

door Liselot Hoornweg, nationaal coördinator Mocht je vragen hebben over de MWIA of meer informatie willen, neem dan gerust contact met mij op.

Vakvereniging

Oprichting van de MWIA

De MWIA is opgericht in 1919. Amerikaanse vrouwelijke artsen hadden een congres georganiseerd van 15 september tot 26 oktober. Tijdens een diner ontstond het idee

voor een internationale organisatie en op 25 oktober 1919 was de eerste executive een feit. Dr. Esther P. Lovejoy was de eerste president van de MWIA. In 1919 werden al direct 16 landelijke organisaties lid. In 1922

De Nederlandse delegatie

De vnVa en de MWIA

In januari 1934 stuurde Marie Philippie, een nieuw vnVa lid in Den Haag, een brief naar het bestuur om aansluiting bij de internationale organisatie te bepleiten. De tijden zijn niet veel veranderd, want ook toen besloot de vnVa eerst navraag te doen hoeveel het zou kosten. Dat leidde in 1937 tot een negatief besluit. Toch namen in 1937 drie vnVa leden actief deel aan het congres in Edinburgh. In 1939 werd zelfs contributie betaald. Inmiddels overschaduwde de oorlogssituatie ook de MWIA en lag deze stil tot 1946. Kort na de oorlog ging een delegatie van de vnVa naar Londen en werd het congres van 1947 in Amsterdam voorbereid. Het congres, gehouden in het Tropeninstituut, trok 350 vrouwelijke artsen uit de

werd het eerste MWIA congres in Genève georganiseerd. Als niet-gouvernementele organisatie (NGO) heeft de MWIA een stem bij de Verenigde Naties en bij de WHO. Cisca Griffioen

Vlnr: A. Hesse, A. Heshiki, G. Casper

hele wereld. Duitse vrouwelijke artsen waren toen nog niet welkom, maar Charlotte Ruys die zelf nauwelijks de oorlog had overleefd, heeft als voorzitter van de MWIA een belangrijke rol gespeeld in het terugkeren van de Deutsche Ärztinnenbund in de internationale gelederen in 1951. In die tijd was Hilly de Roever-Bonnet ook 14 jaar lang penningmeester van de MWIA. In 1973 werd een regionaal congres van de regio Noord-Europa georganiseerd in Amersfoort, waarna Henny Verhagen vicepresident van deze regio werd. Hierna volgde nog een regionaal congres in Papendal. Het zeer succesvolle wereldcongres in Den Haag vond plaats in 1995 met Riet Ansink als voorzitter van het MWIA Scientific Com-

mittee. Hoewel de vnVa een van de grootste organisaties van vrouwelijke artsen ter wereld was (en is) en daardoor dus ook veel bijdroeg aan de financiële mogelijkheden van de MWIA bleef het lang moeilijk de idealen en denkbeelden van de vnVa door te laten klinken in het MWIA beleid. Dit leidde tot een herbezinning op het lidmaatschap, resulterend in een besluit van de ALV tot uittreden in het voorjaar van 1998. Na 9 jaar is er wel wat veranderd in de MWIA organisatie hetgeen leidde tot een besluit van de ALV om opnieuw lid te worden. Dit hernieuwde lidmaatschap is bij het 27e congres van de MWIA (juli 2007) in Accra geëffectueerd. Cisca Griffioen

Congressen van de MWIA Bridge gender gap - Regionaal congres van regio Noord Europa 3-6 september 2008, Malmö, Zweden 28ste internationale congres van de MWIA 2010 Münster, Duitsland VAMP november 2007

21

Opm. Bijsluiter

10-12-2004

14:17

Pagina 1

Verkorte productinformatie voor FROMIREX 2,5 mg tabletten Samenstelling: Elke filmomhulde tablet bevat 2,5 mg frovatriptan (als succinaatmonohydraat). Therapeutische indicaties: Acute behandeling van de hoofdpijnfase van migraine-aanvallen, met of zonder aura. Dosering en wijze van toediening: Algemeen: Frovatriptan dient zo snel mogelijk na de eerste tekenen van een migraine-aanval te worden ingenomen, maar is ook effectief wanneer het in een later stadium wordt ingenomen. Frovatriptan mag niet profylactisch worden gebruikt. De tabletten moeten heel en met water worden doorgeslikt. Wanneer een patiënt geen respons vertoont op de eerste dosis frovatriptan, mag geen tweede dosis worden genomen voor dezelfde aanval, aangezien geen verbetering is gezien. Frovatriptan kan voor volgende migraine-aanvallen worden gebruikt. Volwassenen (leeftijd 18 – 65 jaar): De aanbevolen dosis frovatriptan is 2,5 mg. Wanneer de migraine na de eerste verlichting terugkeert, mag een tweede dosis worden ingenomen, op voorwaarde dat er een tussenpoos is van tenminste 2 uur tussen de twee doses. De totale dagelijkse dosis mag niet hoger zijn dan 5 mg. Kinderen en adolescenten (jonger dan 18 jaar) en patiënten ouder dan 65 jaar: Het gebruik wordt afgeraden. Patiënten met nierinsufficiëntie of met milde tot middelmatige leverinsufficiëntie: Dosisbijstelling is niet noodzakelijk. Contra-indicaties: - overgevoeligheid voor frovatriptan of voor één van de hulpstoffen, - patiënten met een voorgeschiedenis van myocardinfarct, ischemische hartziekte, coronaria- spasmen (b.v. Prinzmetal angina), perifere vaatziekte, patiënten die symptomen of tekenen hebben die duiden op ischemische hartziekte, - matig ernstige of ernstige hypertensie, onbehandelde milde hypertensie, - eerder cerebrovasculair accident (CVA) of voorbijgaande cerebrale ischemie (TIA), - ernstige leverinsufficiëntie (Child-Pugh C), - gelijktijdige toediening van frovatriptan met ergotamine, ergotaminederivaten (inclusief methysergide), of andere 5-hydroxytryptamine (5-HT1) receptoragonisten. Speciale waarschuwingen en voorzorgen: - alleen gebruiken als de diagnose migraine met zekerheid is vastgesteld. - niet geïndiceerd voor de behandeling van hemiplegische, basilaire of oftalmoplegische migraine. - het is noodzakelijk andere, potentieel ernstige neurologische condities uit te sluiten, alvorens de hoofdpijn van patiënten zonder een eerdere diagnose van migraine, of migrainepatiënten die atypische symptomen hebben, te behandelen (migrainepatiënten hebben een verhoogd risico op bepaalde cerebrovasculaire incidenten (CVA of TIA)). - veiligheid en werkzaamheid tijdens de aurafase, vóór de hoofdpijnfase van migraine, zijn niet vastgesteld. - mag zonder voorafgaande cardiovasculaire evaluatie niet worden toegediend aan patiënten met kans op coronaire hartziekte (CAD), inclusief zware rokers of gebruikers van nicotinesubstitutiebehandeling. Speciale aandacht moet worden gegeven aan postmenopauzale vrouwen en aan mannen ouder dan 40 jaar met deze risicofactoren (in zeer zeldzame gevallen hebben zich ernstige hartaanvallen voorgedaan bij patiënten zonder onderliggende cardiovasculaire ziekte). - bij klachten van voorbijgaande aard, waaronder pijn op de borst en een benauwd gevoel dat intens kan zijn en zich mogelijk uitstrekt tot de keel, waarbij er vermoeden is van hartischemie, mogen geen verdere doses frovatriptan worden toegediend en dient extra onderzoek te worden uitgevoerd. - tussen toediening van frovatriptan en gebruik van een ergotaminebevattend middel dient een periode van ten minste 24 uur in acht te worden genomen. - in geval van te frequent gebruik, kunnen de bijwerkingen toenemen en kunnen dagelijkse, chronische hoofdpijnen optreden. - de aanbevolen dosis frovatriptan mag niet worden overschreden. - patiënten met zeldzame erfelijke aandoeningen als galactoseintolerantie, Lapp lactasetekort of het glucose-galactosemalabsorptiesyndroom, mogen dit geneesmiddel niet gebruiken. Bijwerkingen kunnen vaker voorkomen bij gelijktijdig gebruik van triptanen (5-HT-agonisten) en plantaardige preparaten die sint-janskruid (Hypericum perforatum) bevatten. Bijwerkingen: Vaak voorkomend: duizeligheid, paresthesie, hoofdpijn, somnolentie, dysesthesie, hypo-esthesie, misselijkheid, droge mond, dyspepsie, buikpijn, moeheid, afwijkend temperatuurgevoel, pijn op de borst, flushing, toegeknepen keel, skeletpijn, visusstoornis, sterk zweten, palpitaties. Verpakking: FROMIREX 2,5 mg : 6 tabletten – RVG 27212. Raadpleeg voor uitvoerige inlichtingen de IB-tekst. UR, Mei 2004. Wordt volledig vergoed binnen het GVS. Voor prijzen zie Z-index. Menarini Farma Nederland Postbus 189 • 3440 AD WOERDEN • telefoon: 0348-432360 • E-mail: [email protected]

1. Goadsby PJ, Lipton RB, Ferrari MD. Migraine - current understanding and treatment. N Engl J Med. 2002 Jan 24; 346(4):257-70. 2. Géraud G, Keywood C, Senard, J. Migraine Headache Recurrence: Relationship to Clinical, Pharmacological, and Pharmacokinetic Properties of Triptans. Headache 2003; 43:376-88. 3. Easthope E, Goa K. Frovatriptan. CNS drugs 2001;15(12):969-976. 4. Goldstein J. Frovatriptan: a review. Expert Opin. Pharmacother. 2003;4(1):83-93. 5. IB-tekst Fromirex® mei 2004. 6. Taxe AIP. FROMIREX®PRODUCTINFO 06.10.04

Vakmanschap in m/v plastische chirurgie

OWKU

www.parkkliniek.nl tel.: 010 436 15 37 OWKU

Geïnteresseerd in liposculpture, borstvergroting of een andere cosmetische correctie?

OWKU

*GV2CCTF

PARKKLINIEK BIEDT NU OOK VERZEKERDE ZORG, ALGEMENE HEELKUNDE, DERMATOLOGIE EN FLEBOLOGIE AAN

'GPTGXQNWVKGKPFGCCPRCMXCP45+

Vrijblijvend consult over cosmetische correcties, óók op zaterdag! Inclusief tevredenheidsgarantie

*GV2CCTFKUFGGGTUVGEQORWVGTOWKUYCCTOGGWQPVURCPPGPMWPV OWK\GP9GVGPUEJCRRGNKLMKUCCPIGVQQPFFCVVKLFGPUYGTMGP OGV*GV2CCTFFGURKGTGPOKPKOCNYQTFGPDGNCUV4GUWNVCCV!
/GGTYGVGP!YYYJGVRCCTFKPHQ

Calandstraat 62 3016 CD ROTTERDAM [email protected]

Kleine correctie, groots gevoel

Informeer vrijblijvend bij Parkkliniek, de kliniek waar een professionele behandeling hand in hand gaat met een betrouwbaar advies.

INFORMEER OOK NAAR ONZE FINANCIERINGSMOGELIJKHEDEN

600206 Het paard85x125 v3.indd 1

14-08-2006 14:56:14

Onderwijs

Gezocht: vrouwelijke opleiders

Bij een onderzoek in 2003 naar de arbeidsomstandigheden van de aios in de huisartsenopleiding (in opdracht van de SBOH uitgevoerd door TNO) viel het hoge aantal zwangerschapsverloven van de tweedejaars vrouwelijke aios op én het ziekteverzuim van de vrouwelijke aios in het derde jaar. Hoewel niet wetenschappelijk bewezen, lijkt het logisch een verband tussen deze twee zaken te leggen. Zijn de vrouwelijke aios wel voorbereid op deze tweede fase in de opleiding, die met een gezin? En wie is verantwoordelijk voor die voorbereiding: de aios alléén of toch ook de opleider en de opleiding ? Is er binnen de huisartsenopleiding een speciale begeleiding voor zwangere aios om hen voor te bereiden op de komende ‘dubbele belasting’. De huisartsenopleider, de HAO, is natuurlijk de directe begeleider en heeft naar mijn idee ook een taak om de aios voor te bereiden op het leven na de bevalling En hoe zit het met de rolmodellen in de praktijk, de vrouwelijke huisartsen? Komen die in contact met de aios? Hoeveel vrouwelijke opleiders zijn er eigenlijk? 2006

hoofd

staf

Opleiding

%

Vanuit deze vragen deed ik onderzoek naar het percentage vrouwelijke HAO’s en naar de speciale begeleiding van de zwangere aios. In de meeste jaarverslagen van de huisartsenopleidingen stonden geen man-vrouwverdelingen vermeld en de namen van de stafleden stonden zonder Mw/Hr vermeld in het jaarverslag. In 2006 heb ik via de Huisarts en Verpleeghuis Registratie Commissie (HVRC), waarvan ik lid ben, een verzoek gedaan aan de afdelingshoofden om geslachtsverdelingen te vermelden in de jaarverslagen en met name ook van de opleiders.

Aantal vrouwen (percentage) Staf: staflid HAB: huisartsbegeleiders GW: gedragswetenschapper

Hieronder vindt u het overzicht van het aantal en percentage vrouwen in de huisartsenopleiding in het jaar 2006:

Word opleider, zoek eventueel

HAB

V

%

GW

V

%

HAO

V

%

%

V

%

AMC

V

2

50

21

72

7

78

70

31

172

71

VU

M

2

27

11

52

8

60

?

?

100

62

Utrecht

M

1

25

14

56

4

40

51

24

134

68

Leiden

V

2

33

11

61

5

56

36

21

131

75

Rotterdam

M

0

0

4

16

7

78

49

20

126

64

Nijmegen

M

2

40

7

26

10

91

71

25

146

74

Maastricht

M

2

50

6

40

1

20

23

14

92

66

Groningen

M

1

20

6

33

6

60

32

17

90

Gemiddeld

Agenda

2

0,25

64

246

356

483

152

544

30,75

44,5

60,38

21,71

68

Agenda

10 en 11 december 2007 Voorjaar 2008 vnVa Kadertraining groep 52

19 en 20 november 2007 Workshop Lastpakken o.l.v. Ina Vader. Zie www.vnva.nl

een sessie van trainer, auteur en inspirator

collega is u eeuwig dankbaar! Katinka Dirken-Heukensfeldt Jansen, huisarts te Almere, lid HVRC, actief vnVa lid, met dank aan de hoofden van de huisartsenopleidingen en de HVRC.

(Oproep) Huisarts gezocht voor Australië In Ben

Tiggelaar. Locatie: Visio, Amersfoortseweg 180, 1272 RR Huizen. Kosten: 425 euro. Info en inschrijfformulier: www.vrouwenhogerop.nl ook

22 november Masterdag Passie en talent, georganiseerd door Vrouwen Hogerop. Drie ondernemers laten u delen in hun passie, onder wie Krijn Koetsveld, dirigent van het Nederlands Bach ensemble die een interactieve workshop verzorgt. Verder o.a.

een partner, doe het samen. Uw jonge startende vrouwelijke

Aios

V

Zoals u kon lezen in de VAMP 4 (35, juli 2007) zit de 50% grens van vrouwelijk artsen nu in de leeftijd van 40 jaar, bij de huisartsen ligt die grens nog lager. Deze vrouwen hebben hun kinderen op de middelbare school of ze zijn het huis uit. Bij deze een oproep aan u, van alle specialisaties:

04 december XX en XY: Herken de verschillen. KNMG-district Groot-Gelre. Er spreken Toine Lagro-Janssen, hoogleraar seksespecifieke geneeskunde (Sekseverschillen in een diagnostisch proces),; Freek Verheugt, hoogleraar cardiologie (Gender bias bij angina pectorus), Sylvie Lo Fo Wong (Huiselijk geweld). Locatie: UMC St. Radboud,

het landelijke stadje

Mackay (90.000

inwo-

ners) kan een praktijk worden overgenomen van een

Nederlandse huisarts. Meer informatie hier-

over vindt u op de site van de vnVa onder nieuws

Geert Grooteplein Nijmegen, Hippocrateszaal. Aanvang: 18.30 uur. 21.00 uur borrel. 17 en 18 januari 2008 21 en 22 november 2008 27 en 28 maart 2008 vnVa Kadertraing groep 53 Meer info, ook over de Kadertraining: zie www.vmva.nl

VAMP november 2007

23

Politiek

Commissie Gelijke Behandeling

Meisjes even welkom als jongens?

Op 7 september was de hoorzitting over de voorkeursbehandeling van het UMCU voor jongens bij een masteropleiding voor de studie geneeskunde. De vnVa heeft aan de Commissie de vraag voorgelegd of deze maatregel in strijd is met de Wet Gelijke Behandeling. In de aanloop naar de hoorzitting gaf het UMCU reeds te kennen dat er geen voorkeursbehandeling wordt toegepast. Bovendien zou prof. Croiset ongelukkig zijn met de onjuiste wijze waarop haar mening is weergegeven in het U-blad. Tijdens de zitting bleek dat de onjuiste weergave slechts één woord betrof: ‘besloten’. Het UMCU had niet besloten tot een voorkeursbehandeling, maar zou die graag willen toepassen. Immers, een voorkeursbehandeling van jongens mag niet omdat het tegen de wet is. Daarmee bleef de vraag bestaan of er daad-

werkelijk geen voorkeursbehandeling wordt toegepast, bij deze uitdrukkelijke wens van de voorzitter van de toelatingscommissie en een subjectieve toelatingsmethode. De commissie heeft tijdens de zitting zoveel mogelijk informatie ingewonnen om hierover een oordeel te kunnen vormen.

formuleren. Daarop vroeg de voorzitter of prof. Croiset nu bij de ontvangst van de nieuwe studenten zou vertellen dat meisjes even welkom zijn als jongens. Dat vond zij niet nodig. De voorzitter heeft zijn vraag nog tweemaal herhaald. Er kwam geen volmondig ja.

Daarnaast had prof. Croiset, bij wijze van onderbouwing, diskwalificerende opmerkingen gemaakt in de media over vrouwelijke artsen. Deze opmerkingen waren volgens haar vooral uitgelokt door de journalisten om een duidelijk verhaal te kunnen schrijven. Zelf had zij het genuanceerder willen

Een uitspraak volgt 8 weken na de zitting. Cisca Griffioen Patricia Assmann

advertorial

Van hulpverlener naar hulpvrager, een grote stap?

Artsen zoeken in het algemeen niet snel of gemakkelijk hulp. Soms is er toch behoefte aan een helpende hand. Bij het kiezen of realiseren van een bepaalde loopbaan, of bij het veranderen van loopbaan: wat past bij mij, hoe kan ik mijn wensen combineren met mijn privé-leven, wat zijn mijn ambities en hoe ga ik daar mee om. Ook kun je tobben met kleinere vragen: hoe bespreek ik in mijn maatschap de vakantiedagen? De vnVa beschikt over een bestand met mentoren en professionele coaches die je kunnen helpen met grote en kleine vragen.

www.vnva.nl coaching mentorcoaching (gratis voor leden) professionele coaches

24

Column Ina Vader

A

fgelopen week las ik Duizend schitterende zonnen van Khaled Hosseini. Het is een vreselijk en prachtig boek. Vreselijk vanwege het toenemend geweld in de Afghaanse samenleving en speciaal de gevolgen daarvan op vrouwen. Zij verdwijnen uit het openbare leven en verliezen hun zeggenschap over lijf en leven. En prachtig hoe over kracht en zusterschap geschreven is. Twee vrouwen van één man. Zij leven de eer-

VERBINDEN ste jaren in een soort haatverhouding met elkaar. Als het gedrag van de man steeds gewelddadiger wordt, zoeken zij toenadering tot elkaar en vinden zij vriendschap. In de gegeven omstandigheden is het voor hen een kwestie van leven of dood om zich met elkaar te verbinden. Gelukkig is dit alles bij ons niet zo aan de orde. Maar wel geldt dat vrouwen vaker elkaars rivalen zijn dan elkaars bondgenoten. Terwijl het heel belangrijk is om te onderzoeken wat nodig is om ons leven en werk zo

vorm te geven, dat wij tot ons recht kunnen komen. Willen we die condities gezamenlijk formuleren, moeten we niet ten prooi vallen aan de condities van het bestaande. Van: zo werkt het nu eenmaal. Het verhaal van de twee vrouwen uit het boek kan stimuleren om te zoeken naar verbinding. En het zou goed zijn om daar niet mee te wachten tot het, op welke manier dan ook, levensnoodzakelijk wordt. Ina Vader

Emancipatienota veelbelovend door Patricia Assmann, voorzitter

De emancipatienota ‘Meer kansen voor vrouwen’ van het ministerie van emancipatie, van 28 september is veelbelovend. De toon van de nota is zeer constructief; het talent van vrouwen kan niet gemist worden. Het kabinet en de sociale partners moeten fors investeren om werk te scheppen dat loont en dat te combineren is met zorg voor kinderen en mantelzorg. Niet alleen moeders maar ook vaders hebben daar baat bij. www.vnva.nl.

Alle punten die de vnVa aangedragen heeft zijn erin opgenomen. - De publieke regeling voor uitkering bij zwangerschapsverlof is reeds gerea liseerd. - Om de combinatie arbeid en zorg te faciliteren, voor vrouwen én mannen worden maatregelen voorgesteld voor flexibele arbeidstijden en verbetering van de toegankelijkheid van kinderop vang. - Het aandeel van vrouwen aan de top wordt gestimuleerd. En verder: - Beloningsverschillen worden terugge bracht. - De emancipatoire kennisinfrastruc tuur wordt verbeterd. Bovendien stelt de emancipatienota maat-

regelen voor in het kader van de toenemende seksualisering van de maatschappij: - Het verkrijgen van inzicht in de gevol gen van seksualisering voor meisjes en vrouwen in de maatschappij. - Het vergroten van de weerbaarheid van jongens en meisjes tegen (seksu eel) geweld. - Het voorkomen van tienerzwanger schappen. De departementen sturen hun eigen bijdragen aan het emancipatiebeleid en hun reactie op de eindrapportage van de Visitatie Commissie Emancipatie ieder afzonderlijk naar de Kamer. De vnVa kijkt vol verwachting uit naar de reactie van VWS en heeft minister Klink aangeboden om een bijdrage te leveren aan de uitwerking.

VAMP november 2007

25

Groene Tuin 1, 3078 KA Rotterdam T + 31 (0)10 – 4798621 F + 31 (0)10 – 4798629 E [email protected]

Kennis Kunde Kunst is het motto van Leerhuizen Palliatieve Zorg: Kennis gaat over hoe vragen, problemen en oplossingen in elkaar zitten. Kunde gaat over hoe we ons bewegen en gedragen ten opzichte van die vragen, problemen en oplossingen. Kunst gaat over onze expliciete en verborgen talenten: onze creativiteit, waar halen we inspiratie vandaan, hoe brengen we het beste uit ons zelf en hoe laten we de ander tot zijn/haar recht komen. Stichting Leerhuizen Palliatieve Zorg organiseert praktijkgericht en ambachtelijk onderwijs voor allen die bij palliatieve zorg betrokken zijn. Alle cursussen voor artsen zijn geaccrediteerd.

Advitronics

Samen één HOED, samen één NEC Aspíre ! Back-office werkplek

Een greep uit ons cursusaanbod:

l

Lijden en dood in de filosofie 6 en 7 sept

Accreditatie 12 - 14

Teaching the Teacher 19-21 sept en 13 dec

28 - 29

l

l l

Voor gezamenlijke telefonie met eigen identiteit optimale bereikbaarheid en werkindeling door samenwerking en techniek

Palliatieve zorg in het ziekenhuis, arts-assistenten 26 sept Palliatieve zorg in de huisartsenpraktijk 11 en 12 okt

12

l

Palliatieve zorg, de rol van internisten en longartsen 2 nov

Basiscursus Palliatieve Zorg voor verpleeghuisartsen 19-23 nov

6

l

29

www.leerhuizenpalliatievezorg.nl

Bent u ook benieuwd hoe u uw telefonische bereikbaarheid kunt optimaliseren? Bel voor een geheelvrijblijvend persoonlijk gesprek en/of offerte! 0486 - 47 62 63 Advitronics Telecom B.V. Industriestraat 2 5361 EA GRAVE Tel. 0486 - 47 62 63 Fax. 0486 - 47 65 40

Nu eens even over jouw leven Vaak moet je alles uit de kast halen voor het leven van een ander. Dat doe je, dat is je werk. Het voelt goed en vertrouwd. Maar hoe staat het eigenlijk met je eigen leven? Haal je daar ook alles uit? Ligt het niet voor de hand om ook je eigen leven maximaal te benutten? Met CoFactor Coaching weet je zeker dat dat gaat gebeuren. Dat is bij ons in vertrouwde handen. Geïnteresseerd? Bel 0343 – 55 67 44 en we vertellen graag hoe het werkt.

De Horst 1,3971 KR Driebergen Telefoon: 0343 – 55 67 44 | voor meer info en contact kijk op www.cofactor.nl

Uitkering

bij

Zwangerschaps-

Politiek

verlof van zelfstandigen Op 3 september stemde de regering in met een publieke regeling voor zwangerschapsverlof van zelfstandigen. Op 5 oktober was de vnVa op de rechtbank in Utrecht als eiser naast het Clara Wichmann proefprocesenfonds in het proefproces tegen Movir voor aanvullende verzekering bij arbeidsongeschiktheid tijdens zwangerschapsverlof. Wat ging eraan vooraf? En hoe zit het nu met die uitkeringen? Hieronder volgt een overzicht.

Uitgangspunten:

vnVa De vnVa strijdt voor gelijke kansen voor vrouwelijke artsen op de arbeidsmarkt. En die kansen zijn niet gelijk wanneer: A. Een arts tijdens zwangerschapsverlof geen inkomen heeft. B. Een arts in de vruchtbare leeftijd, als zelfstandig ondernemer, zich onvoldoende kan verzekeren tegen de onkosten bij arbeidsongeschiktheid tijdens zwangerschapsverlof, zoals een waarnemer. Dat beperkt de concurrentiepositie van de vrouwelijke arts, ook als zij géén kinderwens heeft. Nederlandse regering In 2004 werd in Nederland de publieke regeling afgeschaft voor uitkering bij zwangerschapsverlof van zelfstandigen. Daarmee werd Nederland het enige land in de Europese ruimte zonder enige regeling voor zwangerschapsverlof voor zelfstandigen. Arbeidsongeschiktheidsverzekeraars Movir (evenals de andere verzekeraars) definieert arbeidsongeschiktheid ‘in directe relatie tot ziekte en ongeval’. Arbeidsongeschiktheid bij normale zwangerschap en bevalling valt hier niet onder. Europese wetgeving De Europese richtlijn (2004/113/EG) bepaalt dat discriminatie op grond van geslacht verboden is, inclusief de ongunstigere behandeling van vrouwen wegens zwangerschap en moederschap.

2006 5 Juni vnVa sluit zich aan als eiser in proefproces tegen Movir. 3 November Nederlandse VrouwenRaad organiseert flitscongres, met een panel van vertegenwoordigers van de Tweede Kamer. vnVa pleit voor regeling/uitkering bij zwangerschapsverlof . 2007 17 Januari vnVa schrijft brief aan informateur Wijffels met verzoek om regeling/uitkering bij zwangerschapsverlof . 31 Januari Open brief aan de politiek met verzoek om voorziening bij zwangerschapsverlof. Van Clara Wichmann; de vnVa heeft medeondertekend en de Nederlandse VrouwenRaad en Federatie Zakenvrouwen hierbij betrokken. 4 Mei en 24 Juli vnVa schrijft brief aan minister Plasterk met verzoek om regeling/uitkering bij zwangerschapsverlof . 25 Juni De Nederlandse Vereniging voor Arbeidsen Bedrijfsgeneeskunde (NVAB) autoriseert een richtlijn, waarin gesteld wordt dat ook tijdens een normaal zwangerschapsverlof sprake is van verminderde arbeidsgeschiktheid. 29 Juni De Commissie Gelijke Behandeling adviseert de regering:

A. Instelling van een publieke regeling bij zwangerschapsverlof. B. Bij een beperkte publieke regeling: de garantie dat bij verzekering de voorwaarden voor zwangerschap- en bevalling overeenkomen met die voor arbeidsongeschiktheid. 21 Juli Volledige implementatie van de Europese richtlijn (2004/113/EG) in de Algemene Wet Gelijke Behandeling (AWGB) 25 Juli De rechter oordeelt dat de regering wettelijk niet verplicht is tot een publieke regeling. Juli-Augustus De Tweede Kamer eist een publieke regeling. 3 September De regering stemt in met een publieke regeling tot maximaal het minimumloon. 24 September Petitie aan de Tweede Kamer voor overbruggingsregeling voor zwangeren in de periode 2004-2007. Van Clara Wichmann, medeondertekend door vnVa, en ondertekenaars van open brief dd. 31 januari 2007 inzake uitkering zwangerschapsverlof. 5 Oktober Zitting proefproces: eis voor aanvullende arbeidsongeschiktheidsverzekering bij zwangerschapsverlof zonder extra beperkende voorwaarden. Uitspraak: streefdatum 21 november.

Patricia Assmann, voorzitter

Voor Dagelijks Bestuur, Vertegenwoordigers, Commissies en Werkgroepen zie www.vnva.nl

VAMP november 2007

27

Colofon

Mission Statement: De Vereniging van Nederlandse Vrouwelijke Artsen bevordert de positie van vrouwelijke artsen en de deskundigheid in seksespecifieke geneeskunde. De vnVa is opgericht in 1933 en heeft nu ongeveer 2100 leden. Zij organiseert activiteiten die te onderscheiden zijn in de categorieën belangenbehartiging, netwerkfunctie en vakverenigingsfunctie. De vnVa streeft ernaar op te treden als gesprekspartner en adviseur van beleidsbepalende en uitvoerende organisaties in de gezondheidszorg, wanneer het gaat om onderwerpen die van belang zijn voor vrouwelijke artsen of voor de gezondheidszorg voor vrouwen. Contact: Secretariaat vnVa, Concordiaweg 149-151 t.a.v. J.A. Selhorst Postadres: Postbus 432, 4200 AK Gorinchem tel 0183 - 646 300, fax 0183 - 621 601 e-mail: [email protected] website: www.vnva.nl Advertentieacquisitie: Zadkine Media Postadres: Postbus 551, 3100 AN Schiedam tel 010 - 436 91 24, fax 010 - 436 49 67 e-mail: [email protected] website: www.zadkinemedia.nl Het Dagelijks Bestuur van de vnVa is met Zadkine Media B.V. overeengekomen dat de inhoud van de advertenties in de VAMP aansluit bij het redactionele beleid van de vnVa. Zadkine Media B.V. is verantwoordelijk voor de advertenties. Losse nummers zijn verkrijgbaar bij Secretariaat vnVa en kosten € 7,- per stuk inclusief porto. Een jaarabonnement voor niet-leden kost € 34,10. De Vamp verschijnt zesmaal per jaar. Oplage: 2700 stuks/ ISSN 1383-1100. Gironummer: 24 55 32, t.n.v. Penningmeester vnVa, Utrecht. Opzegging abonnement min 3 maanden voor 1 januari.

Colofon Aan dit nummer werkten mee: Coördinatoren: Liselot Hoornweg Relinde Noordegraaf Bureauredactie: Marga Helwegen Eindredactie: Annelies van Hommelen Redactie: Clara Peters, Relinde Noordegraaf, Ay Liën The

Amsterdam e.o.: Carla Weenink tel. (023) 547 39 37, e-mail: [email protected] Den-Haag e.o.: Els Plag tel (0172) 42 11 77, e-mail: [email protected] Noord-Nederland: Hedwig Grooten tel (050) 526 41 79, e-mail: [email protected] Oost-Nederland: Ay Liën The tel (0570) 65 52 63, e-mail: [email protected] Rotterdam e.o.: Vacature Maastricht e.o.: Trea Keun tel (045) 525 40 32, e-mail: [email protected] Nijmegen e.o.: Marije Sterckx tel (024) 329 52 39, e-mail: [email protected]

VAMP nr. 1 2008 Gezond leven Sluitingsdatum: 07.11.2007

Brabant en Zeeland: Denise Schraven tel (013) 463 77 90, e-mail: [email protected] Midden-Nederland: Vacature tel (030) 247 47 95, e-mail: [email protected]

Mutaties Indien u mutaties heeft, meld deze dan svp aan Secretariaat vnVa, t.a.v. Joke Selhorst, [email protected] informatie over actuele zaken sturen wij regelmatig electronisch, Daarvoor dienen wij uiteraard op de hoogte te zijn van een actueel e-mailadres.

VAMP nr. 2 Jaarverslag Sluitingsdatum: 02.01.2008

Kopij altijd welkom Heeft u iets bijzonders meegemaakt in de zorg waarin het genderaspect een belangrijke rol speelt? Laat het ons dan weten! Mail Marga Helwegen: [email protected]

Advertentierubriek voor leden

Heeft u een bijdrage voor personalia, zoals een promotie of functieverwijzing? Meld het aan het Secretariaat vnVa, t.a.v. Joke Selhorst.

VAMPiertjes

VAMPIERTJES zijn bedoeld om leden met elkaar in kontakt te brengen. Opgeven via www.zadkinemedia.nl of stuur de bon op!

Diversen

Mededelingen

Steun Artsen zonder Grenzen Direct medische hulp bieden waar en wanneer die het hardst nodig is. Met uw vaste bijdrage beschikken wij altijd over voldoende fondsen om hulpverleners en noodgoederen te sturen. Steun ons en word donateur. Kijk op: www.artsenzondergrenzen.nl

28

Adressen afdelingen

HAAL MEER UIT JEZELF Hoe ziet je toekomst er uit? Wat wil je eigenlijk? Ontdek nieuwe uitdagingen Vrl. arts Co’tje Admiraal: coach en sparringpartner telefoon: 0182 525 609 WWW.ONSPEAKINGTERMS.NL

Adverteren? Dat kan! Surf naar: www.zadkinemedia.nl En geef uw advertentie direct online op

Bewezen effectief tegen HPV 6, 11, 16 of 18 gerelateerde genitale ziekten Met Gardasil® kan voorkomen worden: • • • •

Baarmoederhalskanker Voorstadia van baarmoederhalskanker (CIN 2/3) Voorstadia van vulvakanker (VIN 2/3) Genitale wratten

Voor brede ziektepreventie en snel effect

© Sanofi Pasteur MSD/Mark/NL 096 01/Sept 2007. Voor verkore bijsluiter zie elders in dit blad.

Het baarmoederhalskankervaccin met 4 Papillomavirus typen

SCHRIJFT U STATINESVOOR OM HET CHOLESTEROLGEHALTE TE VERLAGEN? DAN HEBBEN WIJ DE IDEALE PARTNER

Becel pro-activ is een effectieve manier om het cholesterol te verlagen, zelfs voor mensen die statines gebruiken. Voedingsmiddelen met plantensterolen kunnen in combinatie met statines (als onderdeel van een gezonde leefstijl) het cholesterol extra* verlagen. Dat is wetenschappelijk bewezen. Meer weten? Kijk op www.becel.nl

*Simons LA Additive effect of plantsterolester margarine and cerivastatin in lowering low density lipoprotein, cholesterol in primary hypercholesterolemia. Am J. Cardial 2002; 90: 737-740.

HIV: niet genderneutraal

Recommend Documents