Hijs- & Hef technicus

Rolight riggingdag 2011

De Verantwoordelijkheid van de

Rigger / Hijs- & Hef technicus

Rinus ‘Rhino’ Bakker Entertainment Techniek sinds 1970: Licht, Geluid, PA-bouw, Transportcases, Podiumconstructies & Rigging Univ. van Amsterdam: Biologie 1980: Historische klimatologie, Diergedrag, Geologie Rigger sinds 1983, pionier ‘huisrigger’ in NL en B; Sinds 1992 trainer & instructeur

- Lid VPT-Commissie Veiligheid (CvA-VPT ’94-’03) - Lid ARGH (1e Voorzitter van 2000-2006) - Waarnemend Lid ESTA-Tech.Stand.Committee -Rigging Task Group - Lid ad-hoc werkgroep ‘Handbediende Personen Vlieg Systemen’ - Lid NEN Evenementen Rigging Werk Groep - Deelnemer ETCP (1e EU-burger ETCP Certificaat Arena Rigger - Nov ‘05) - Lid CEN-CWA25 (Entertainment Lifting Machinery & ‘Truss’) - Lid Expert Werkgroep Entertainment Rigging Onderwijs - Lid BICKT Werkgroep Keuringen Theatermachinerie - Strijder tegen Bureaucratie in de Entertainment (‘Arbopodium’, OSAT, K-GOC) - Auteur over Entertainment Hijsen + Veiligheid - Mede-ontwikkelaar IAB ‘VBT’ cursus voor ‘Bedieningsman Mechanische Trekkenwand’ - Rigging-moderator 2002-2008 op J&H Prof. Internet Forum - Meer dan 220 cursussen: 2-, 5-, 10-, en 20-daagse in Nederland en België + Croatië, Dubai, -

-

Griekenland, Ierland, India, Mexico, Servië, Spanje, Portugal, Rusland, Zuid-Afrika.

- Panel-lid 2010 en 2011 PLASA ‘International Rigging Conference’, Londen. Rolight riggingdag 2011

Verantwoordelijkheid van de Rigger

Verantwoordelijkheid -

‘Arbeidsrecht’: Arbeids-omstandighedenwet (~ Bestuursrecht / Strafrecht) Iets doen wat wettelijk niet is toegelaten, of iets nalaten wat wettelijk juist zou moeten gebeuren.

Presentatie - Rolight riggingdag 2011


Aansprakelijkheid -

Civiel recht: Burgerlijk wetboek Geleden (letsel-)schade en/of inkomstenderving enz op de ander (de veroorzaker) te verhalen. $ € ₤

я ¥

… dat van die Verantwoordelijkheid: ”Waar staat dat?” Presentatie - Rolight riggingdag 2011


Verantwoordelijkheid Geregeld – beschreven in (Nationale):

- Wet, Besluit en Regeling (Lidstaat) Wetten zijn in Europa ‘ondergeschikt’ aan:

- EU Richtlijn(en) (tè) vaak verward met ‘Nederlandse Praktijk Richtlijnen’ - NPR. --------------------------------------------------------------Eng: British Laws & Legislation < European Directives ≠ ‘Codes of Practise’ – BS ≠ ‘Standards’ BGV / VPLT Du: Deutsche Gezetse < Europäische Richtlinien --------------------------------------------------------------Verder bestaan er: - EU Verordeningen - EU Besluiten - EU Aanbevelingen

> direct Wetgevend binnen elk land (meestal over voedsel en milieu) > bindende uitleg van een algemene regel (in bijv. Een Richtlijn) > niet juridisch bindend (vaak een politiek / procedureel karakter)



Europese Richtlijnen

(‘Directives’)

1) Economische Richtlijnen (‘eisen aan fabrikanten / landen’)

Laagspannings Richtlijn

www.eur-lex.europa.eu

(v/h: 73/23/EEG)

Richtlijn 2006/95/EG (…) van 12 december 2006 betreffende de onderlinge aanpassing van de wettelijke voorschriften der lidstaten inzake elektrisch materiaal bestemd voor gebruik binnen bepaalde spanningsgrenzen

Machine Richtlijn

(v/h: 89/392/EEG)

Richtlijn 2006/42/EG (…) van 17 mei 2006 betreffende machines en tot wijziging van Richtlijn 95/16/EG (herschikking) = ook voor ‘langzame liften’ (< 0,15 m/sec = < 9 m/min):

Liften Richtlijn (v/h: 84/528/EEG → nu: 95/16/EG) Bouwproducten Richtlijn

(v/h: 89/106/EEG)

Richtlijn 89/106/EEG (…) van 21 december 1988 betreffende de onderlinge aanpassing van de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen der Lid-Staten inzake voor de bouw bestemde produkten

EMC Richtlijn

(89/336/EEG)

Richtlijn 2004/108/EG (…) van 15 december 2004 betreffende de onderlinge aanpassing van de wetgevingen van de lidstaten inzake elektromagnetische compatibiliteit (..) Enz. enz.

Ð

Ð

Ð

Ð

Lidstaat = Nationale Wet- en Regelgeving (Wetten, Besluiten enz.) Presentatie - Rolight riggingdag 2011


Europese Richtlijnen

(‘Directives’)

2) Sociale Richtlijnen (‘eisen aan werkgevers’)

Kader Richtlijn Veiligheid & Gezondheid (89/391/EEG) Richtlijn 89/391/EEG (…) van 12 juni 1989 betreffende de tenuitvoerlegging van maatregelen ter bevordering van de verbetering van de veiligheid en de gezondheid van de werknemers op het werk

1e: Arbeidsplaatsen Richtlijn (89/654/EEG) 2e: Arbeidsmiddelen Richtlijn (89/655/EEG) Î (nu: 2009/104/EG) Á Õ Å % waarin opgenomen: Werken op Hoogte Richtlijn (2001/45/EG)

3e: Persoonlijke Beschermings Middelen Richtlijn

(89/656/EEG)

4e: Manueel lasten hanteren (‘Rugletsel’) Richtlijn

(90/269/EEG)

5e: Beeldschermwerk RL(90/270/EEG) 6e: Kankerverwekkende stoffen RL(2004/37/EG) 7e: Biologische stoffen RL(97/59/EG)

8e: Tijdelijke Arbeidsplaatsen Richtlijn

(92/57/EEG)

9e: Gezondheidssignalering RL(92/58/EEG) 10e: Zwangerschaps RL(92/85/EEG) 11e: Delfstofboringen RL (92/91/EEG) 12e: Mijnbouw RL (92/104/EEG) 13e: Visserij RL(93/103/EEG) 14e: Chemische stoffen RL (98/24/EEG) 15e: 16e: 17e: 18e:

ÐÐÐÐ

Lidstaat = Nationale Wet- en Regelgeving (Wetten, Besluiten enz.) Presentatie - Rolight riggingdag 2011


Europese Richtlijnen Ð Lidstaat Wetten, Regels en Besluiten Arbo-Wet +Arbo-Besluit, WarenWet +WW-Besluit Machines, Woningwet +BouwBesluit

Ð Europese Normen (‘-EN’ ……) ‘voornormen’ (prEN… CWA15901;

FEM 9.756)

Eurocodes EN 1990-reeks (‘Building Codes’) vervangt TGB - NEN 6700 reeks) EN ‘13000’-reeks ‘hijskraan-normen’ vervangt NEN 2017-2028 Ð

Nationale Normen (NEN) Nat. PraktijkRichtlijnen (NL: NPR 8020-10) (UK: ‘Code of Practise’= LOLER) Ø

Brancheregels: NERS, VVEM, VPT;

(UK: ABTT)

[ ≠ D: BGV-C1, IGVW… ]

Ö Bedrijfsregels: (‘podium-zwart’, ‘harness duty’), Ö Productie-regels (ook ‘backstage’ crew in gala-uniform)



EU - Machine Richtlijn ( + Arbowet & Warenwet ) ÚÚÚÚ

Bij elk werktuig moet een RI&E en gebruikershandleiding (‘user manual’) worden gemaakt (bijv. volgens NEN 5509) – met daarin:

1) Gebruiksdoel (…. en waarvoor zeker niet bedoeld) 2) Gebruiksgrenzen (belastbaarheid, hijs-/daalsnelheid, hijshoogte, omgevingstemperatuur enz.)

3) Montage, aansluiting, afstelling en gebruik 4) Bedieningsinstructies (en eventuele opleidingseisen) 5) Waarschuwingen (tegen misbruik; voor eventuele rest-risico’s) 6) Onderhoud en inspectie (frequenties, criteria) De gebruikershandleiding moet in de taal van de gebruiker zijn gesteld.

Â e Y ` P e x t w à { x Y==~ | ÇË ` t Ç â t Ä Â Presentatie - Rolight riggingdag 2011


EU- Machine Richtlijn ( + Arbowet & Warenwet ) Veiligheidseisen gesteld aan werktuigen (i.h.a): -

Sterkte / Capaciteit (‘gebruikscoëfficient’ = veiligheidsfactor)

-

Stabiliteit (kranen, statieven, ground supports….)

-

Gebruiksgrenzen (hijs/hef-snelheid, binnen/buiten omgeving, vocht enz.)

-

Bedieningscomfort (ergonomie)

-

Bedieningsfuncties (duidelijke knoppen, schakelaars, joy-sticks enz.)

-

Electrische veiligheid

Hijs- en hefwerktuigen vormen aparte groep in MR: 1 = voor algemeen gebruik

= met bijbehorende minimale eisen.

2 = voor verplaatsen van personen Î deze dienen een verdubbelde gebruikscoeffcient te hebben.



EU- Machine Richtlijn (+ Arbo-wet & Warenwet ) Bij een werktuig bestemd voor hijsen / heffen van personen moet de fabrikant zorgen voor een

verdubbeling van de veiligheidsfactor Wanneer de gebruiker voor een evenementen-productie een ‘nieuw’ werktuigen-samenstel ontwerpt, dan geldt in (de geest van) de Arbo-wet:

Bij hijs-/hefwerktuigen niet bestemd voor verplaatsen van personen moet de gebruiker zorg dragen voor de

verdubbeling van de veiligheidsfactor De basis hiervoor is de EU- Arbeidsmiddelen Richtlijn:



EU- Arbeidsmiddelen Richtlijn (+ Arbo-Wet + Besluit) Bijlage II 3.1.3

Er moeten maatregelen worden getroffen opdat werknemers zich niet ophouden onder hangende lasten, tenzij zulks is vereist voor het goede verloop van de werkzaamheden. (Opm: hangend = niet bewegend) Het is niet toegestaan hangende lasten te verplaatsen boven niet beschermde werkplekken waar zich gewoonlijk werknemers bevinden. (Opm: wat met ‘staande’ lasten?) Indien het goede verloop van de werkzaamheden anders niet kan worden gewaarborgd, moeten in voorkomend geval passende procedures worden vastgesteld en toegepast.



EU- Arbeidsmiddelen Richtlijn (+ Arbo-Wet + Besluit) Bijlage II 3.2.5. Alle handelingen voor het hijsen/heffen moeten correct gepland en onder adequaat toezicht worden uitgevoerd teneinde de veiligheid van de werknemers ¹ te garanderen. Met name wanneer een last gelijktijdig moet worden gehesen/geheven door twee of meer arbeidsmiddelen die dienen voor het hijsen/heffen van niet-geleide lasten², moet een procedure worden opgesteld en toegepast om een goede coördinatie van de handelingen van de bedieners te waarborgen. ¹ niets te maken met artiesten of publiek? (Engels: ‘all persons present at the workplace’) ² (sic! ) hijsen = niet geleid! Presentatie - Rolight riggingdag 2011



De aan een hijs- of hefwerktuig hangende lasten mogen niet zonder toezicht blijven, tenzij de toegang tot de gevarenzone wordt verhinderd en de last volkomen veilig is vastgemaakt en wordt vastgehouden. Zeg nooit “nooit” in de politiek… “100% garantie” is nooit haalbaar…

Dus…. “de machinist mag de kraan niet verlaten zolang er nog een last in hangt! ”




De aan een hijs- of hefwerktuig hangende lasten mogen niet zonder toezicht blijven, tenzij de toegang tot de gevarenzone wordt verhinderd en de last volkomen veilig is vastgemaakt en wordt vastgehouden. Geldt dan ook ….? “de operator (van theatertrekken) moet deze ‘zekeren’ voor hij het toneel verlaat”? En hoe zit het dan met….? “…bouwbedrijven die de ladders, generatoren en materiaalkisten in het weekeinde juíst in de onbeheerde kraan hangen. Krijgen die dan elke week een forse boete?....”



EU- Arbeidsmiddelen Richtlijn Niet hijsen/heffen boven personen (last bewegen, laten hangen)

Wat is een “passende procedure” (Bijlage II, Art. 3.1.3) ? 1) D, AUS, CH: Î BGV-C1; Î D8 mit Sicherungsseil; Î D8+ 2) UK, (IRL): Î Category A1; Î with ‘secundary’ ; [ Î Category A2, B1, B2 ] 3) NL: Î ‘speciaal ontwerp’; Î uitvoeren met safety Î ‘halveren’ van WLL 4) F: Î ‘speciaal ontwerp’; Î ‘met safety’ Î ‘verdubbelen’ (Vf = 10) 5) SV,NOR,DK,SF: Î ‘speciaal ontwerp’ Î ‘verdubbelen’ Vf Î met safety

6) Σ, P, E, I, B (enz.):

‘ …..what the hell is this all about?.....’

7) EU: Î CWA 15901 - dl.1 en dl. 2;


Î FEM 9.657


EU- Arbeidsmiddelen Richtlijn

(+ ArboWet + Besluit)

1. Werkzaamheden correct plannen = ‘Hijsplan maken’ (Bijl. II - Art. 3.2.5) 2. Risico Inventarisatie en Evaluatie uitvoeren a) Hijsplan = OK? b) Zo niet? Plan moet worden aangepast 3. Berekeningen maken a) Sterkte? Voldoende veiligheid? (Verdubbelde veiligheidsfactor) b) Standzekerheid? (Schuiven? Wegglijden? Optillen?) c) Stabiliteit? (Omvallen? Knikken? Kiepen?) 4. Verantwoordelijke aanstellen / vastleggen

(Bijl. II – Art 3.2.5)

- crew chief? – head rigger? – productie manager?



EU- Arbeidsmiddelen Richtlijn (+ Arbo-Wet + Besluit) Uitleg Art. 3.2.5: (NL: ‘AI-17’) (UK: ‘LOLER’) (D: ‘UVV’) (OSHA: Tandem Load = Critical Load) Bij hijsen/heffen met

2 of meer werktuigen aan 1 last

Gebruiker moet: 1) Hijswerkzaamheden plannen 2) Risico Inventarisatie & Evaluatie uitvoeren “Risico = Kans x Gevolg” (Risico = Waarschijnlijkheid van optreden x Ernst gevolgen)

3) Berekeningen maken 4) Elke last beperken tot 75% van ‘zwakste’ werktuig 5) Géén schuine reeptrek

Ð

Ô

6) Verantwoordelijke toezicht (laten) houden


(“laadreep” = machine -onderdeel)


1. Werkzaamheden plannen Î Hijsplan = op basis van gegevens van derden: Lichtplan (door licht ontwerper) - plaats en - gewicht van alle spots en kabels

Geluidsplan (door geluids ontwerper) - plaats en - gewicht van alle cabinets, clusters, ‘bananen’ en kabels

Décorplan (door décor ontwerper) - plaats en - gewicht van alle ‘hangstukken’, hijsdecors en doeken

AVplan (door “beeld-décor ontwerper”?) - plaats en - gewicht van alle LED-schermen, projectieschermen, beamers enz.

Special FXplan (door special effects ontwerper) - plaatsen + gewichten van performer flying, horizontale bewegingen enz.

NB: een plan dient te zijn terug te vinden = op papier!



1a. Hijsplan maken (door rigger) Anders dan Hijsplan voor kraan

(hijshoogte, hijslast, gieklengte, vlucht, op/af-topbereik, grondsoort en waterverzadiging, helling, talud, kraan-, stempel-schotten, wind-last, over gebouwen, auto’s of voetgangers, wegafzetting, hoogspanningsleidingen, bomen, werkbak, kantelen Î staartkraan enz )

In onze sector volgens NPR 8020-13: ‘riggingplot’ -plaats en -belasting van trussen, takels, statieven en/of towers.

Trussenplan: (modules en symbolen?) - welke soort truss wordt waar het best toegepast? (D= ‘doeken’-truss, V= ‘echte’ truss, F= ‘slimme’ truss, enz)

- waar moeten de takels worden gepland boven die trussen? (zwakke hoekstukken: L+V:2-weg, T:3-weg, X:4-weg, Vari*hoek en 6-weg)

- hoe, en hoe zwaar wordt de truss belast? Check truss-tabellen! (excentrisch belasten = tabellen reduceren!) (zie Berekeningen)

- wat zijn eventuele uitkragingen? (-aan truss? –aan sleeveblock?) - is er een verdubbelde veiligheid bij de geplande truss-overspanningen? - is de truss (nog) toelaatbaar voor een persoon? (klimmende technicus?) Presentatie - Rolight riggingdag 2011


1b. Hijsplan maken (door rigger) In onze sector volgens NPR 8020-13: ‘riggingplot’ -plaats en -belasting van trussen, takels, statieven en/of towers.

Takelplan: (capaciteiten en symbolen?) - wat is het effect van een valstoot van een technicus? Î Î - welke lasten (steunpuntreacties) komen er uit die trussbelastingen? - welke takels toepassen? (met een verdubbelde veiligheid)? - welke hijssnelheid is er nodig dan wel gewenst of haalbaar? - wat worden eventuele truss- / kantel-bewegingen? - hoe statisch onbepaalde (‘starre’) constructies te bewaken? - welke V-lasten komen voort uit H-loopkat-bewegingen? - wat is de beschikbare hoogte voor tweesprongen (bridles)? - wat worden de krachten op tweesprongen (bridles)?



1c. Hijsplan maken (vervolg) Tweesprongplan: (krachten en symbolen?) - knooppunten in de hoofd-draagconstructie? - zijn knooppunten omslaanbaar? Î basket (soft-)steel of flens-klembaar? Î beam clamp - kracht op hijsconstructie onderdelen? - kracht op draag-spanten/ -liggers?



1c. Hijsplan maken (vervolg) Bekabelingsplan: (bij losgekoppelde distro’s) - logische volgorde op de multikabels en break-outs? - lengte van multi+motorkabels? (USA: ‘Voltage drop’)

Statief / towerplan: (modules, capaciteiten en symbolen?) - welke statieven toepassen (met een verdubbelde veiligheid)? - krachten op de vloerconstructie? (stempelplaten?) - veiligheid tegen kantelen of omvallen (‘standzekerheid’)? - directe persoons-veiligheid? (Klimmen in de towers? Struikelen over outriggers?)



2a. Risico Inventarisatie en Evaluatie uitvoeren

kans van optreden van het gevaar van: a) Vallen van hoogte door personen (PBM’s ?) Î Minder

kans bij gebruik van loopbruggen of hoogwerkers dan bij spantklimmen of ladders.

b) Verpletterd worden door vallen / breken van de takel of truss Î

Minder kans bij nieuwe / goed onderhouden en/of ‘half belastte’ takels en truss.

c) Verpletterd worden door omvallende of instortende constructies Î Minder

kans bij goed berekende en stabiel gebouwde constructies (daken, GrndSupp)

d) Botsen? (Bewegingen vlak langs elkaar? Naar de vloer?) Î Minder

kans bij voldoende ruimte tussen werktuigen / lasten. (Lastiger bij theatertrekken)

e) Beknellen? (Hand in ketting? Voet onder truss?) f) Electrocutie? (380V stroomkabels op ‘kwetsbare’ plaatsen?) g) Rugletsel? (veel zware takels of onhandige truss moeten tillen of kantelen?) h) Struikelen? (outriggers, stempelpoten, stabilisatiestangen?) i) Snijden?

Branden?

Stoten?

Schuren?

Schaven?

Hoe is de kans erop te vermijden of te verkleinen? Presentatie - Rolight riggingdag 2011

Zagen? Enz


2b. Risico Inventarisatie en Evaluatie uitvoeren

gevolgen van het gevaar: a) Dood (bijv. door Vallen van hoogte?) Van één of meerdere personen? b) Blijvend letsel? Bij één of meerdere personen? Of alleen schade aan ‘klein’ materiaal? Spots, speakers enz. géén rigging-verantwoordelijkheid!

b) Verpletteren? Van één of meerdere personen? c) Botsen? Tegen personen op de vloer? d) Beknellen? Groep personen onder GS-platform? Voet onder truss? e) Electrocutie? Stroomkabels op ‘kwetsbare’ plaatsen? Aarding? enz. Hoe is de Ernst van die Gevolgen te reduceren?



2c. Risico Inventarisatie en Evaluatie uitvoeren

blootstelling aan het (potentiele) gevaar: a) Vallen? Één of meerdere personen? ‘Klein’ materiaal? Spiegelbol?

b) Verpletterd worden? c) Botsen? d) Beknellen? Groep personen onder GS-platform? Voet onder truss?

e) Electrocutie? enz.

Kortere blootstelling = kleiner risico



2d. Risico Inventarisatie + Evaluatie uitvoeren

afwending van het gevaar optreden: a) Vallen? – vangnet? – luchtmatrassen? ‘Klein’ materiaal? Gemakkelijk te zekeren…

b) Verpletteren? – wegstappen? (binnen 1 seconde?) c) Botsen? d) Beknellen? e) Electrocutie? enz.

Gevaarsafwending is in ons vak heel moeilijk Presentatie - Rolight riggingdag 2011


3a. Berekeningen maken Truss belasting? Î In tabellen

UDL?

CPL?

TPL?

QPL? Î

Truss belastingen? Î Niet in tabellen - Lastcombinaties? Î truss-tabellen interpreteren - Verdubbelde gebruiksfactor? Ook in hoekstukken?

- Statische last ? - Dynamische last? - Takels start / stop, Noodstop?

- Wel of Niet steunen van Hoekstukken?



3a. Berekeningen maken Truss belastingen? - 2 - Doorgaande statisch onbepaalde liggers? Î - Doorbuiging? Effect op gebruik? - Personen op (aan) de trussen? Î Valstoot-belastingen? - Aanslagmethode = optimaal? ? ? ? ? ?



3b. Berekeningen maken Takel belastingen? Steunpunt reacties: - Statische last? - Dynamische last? Start / stop van electro takels. Î Noodstop = Hoofdstroom of Stuurstroom?

- Personen op de trussen? Tech’s? Volgspotters? Ã ÎTrussladder belastingen Î Valstootbelastingen!

- Kantel-effecten? Zwaartepunt verplaatsing! Î - Railsystemen, rijdende lasten? ÎHorizontale zwaaibewegingen?

- Verdubbelde gebruiksfactor?


Î

Î


3c. Berekeningen maken voor hijsplan e) Statief / towerplan: (modules, capaciteiten en symbolen?) - Welke statieven toepassen? (met een verdubbelde veiligheid?) Gemaakt / gekeurd volgens: - D8? -C1?

- Gevaar voor kantelen of omvallen? Verstelbare stempelvoeten?

- Welke towers toepassen? Enkel of dubbel parts takel?

- Krachten op de vloerconstructie? Stempelplaten of vloer onderstempelen?

- Directe persoons-veiligheid? - Klimmen in towers? Geluidstechnici met eigen airbag? Of…. Transparante valbeschermingsgordels? - Struikelen over outriggers?



4. Beperken van last tot 0,75 x nominaal ‘Kritische’ last: -

Tandem Lift? elke truss

-

¾ x nominaal? elk statief

-

Multiple lift? ≈ 90% in entertainment Ô

-

Staartkraan? elke Line-Array Ð

Î Berekenen!


Î


5. Géén schuine reeptrek Takel, truss en ankerpunt belasting



6. Verantwoordelijke aanwijzen Voldoende ? deskundigheid “hijsmeester” a) Tijdens voorbereiding - deskundigheid? b) Tijdens opbouw - deskundigheid? c) Tijdens repetities / uitvoering - deskundigheid? d) Tijdens afbouw - deskundiheid? e) Communicatie met opdrachtgever en andere disciplines?



6. Verantwoordelijkheid Î

het voorkomen van:

Ongeluk = april 2004. Het civiele proces loopt nog = oktober 2011. Schade ca. € 500.000



Veiligheid

Ministerie

Arbeid? Machines? Bouwwerken?

SZW (Kamp) Ö AI EZ+L (Verhagen) Ö V+WA Bin.Z+V (Opstelten) Ö B&WT


Handhaving Ö Structuur Ö Landelijk-regio´s Ö Provinciaal Ö Gemeentelijk


U bent verantwoordelijk voor

de goede samenstelling!


het juiste gebruik!


Dank U voor Uw aandacht Heeft U vragen?


Hijs- & Hef technicus

Recommend Documents