hgastvrij
Zwolle
Ontwikkelingsprogramma Binnenstad 2020 In vogelvlucht
hgastvrij
hgastvrij
Inleiding
zien hoe we deze beter bereikbaar maken, hoe we de singels beter gaan benutten, hoe we nog meer waarde geven aan de historische kwaliteit van onze binnenstad en hoe we Zwolle een nog aantrekkelijker stadshart geven. We laten in de visie ook direct zien met welke concrete activiteiten we in de komende jaren al aan de slag gaan. Tot slot leest u welke aanpak we hanteren om de nieuwe ambities te realiseren. Dat doen we als gemeente niet alleen, maar in samenwerking met inwoners, ondernemers, beleggers en organisaties in de stad. We dagen u dan ook uit om aan deze ontwikkelingen bij te dragen. Bijvoorbeeld door mee te doen met onze plannen. Of door zelf met initiatieven te komen. Het Ontwikkelingsprogramma kan daarbij dienen ter inspiratie.
De historische elementen in de
de mogelijkheid om de 19e eeuwse
Ontwikkelingen die beschreven staan in het Ontwikkelingsprogramma Binnenstad 2020. Het programma is een overkoepelende toekomstvisie gericht op versterking van het Zwolse stadshart. Zwolle gastvrije stad vormt hierin de rode draad. Het programma dient als inspiratiebron voor toekomstige ontwikkelingen en voor iedereen die onze binnenstad wil bezoeken, er wil gaan wonen, werken of ondernemen.
invloed, maar ook het consumentengedrag verandert. Bezoekers gebruiken de binnenstad vaker als een ontmoetingsplaats. Naast de mogelijkheid om te winkelen zoeken ze er vermaak en ontspanning. Om in te kunnen spelen op deze ontwikkelingen is een geactualiseerde versie van het Ontwikkelingsprogramma gemaakt.
stadswandeling om de binnenstad te
Perspectief
In het (herziene) Ontwikkelingsprogramma Binnenstad 2020 komt alles samen waar de gemeente afgelopen jaar aan werkte: onze bijeenkomsten met inwoners, ondernemers, gemeenteraad en maatschappelijke organisaties in maart en april 2011, het rapport “Zwolle bij de top van de Nederlandse binnensteden, de parkeerevaluatie en de bereikbaarheidsplannen. Dit leidt tot een samenhangend beeld dat inzicht geeft in waar we naartoe willen.
binnenstad als een fier decor van een gevarieerder aanbod van winkels, horeca en cultuur gecombineerd met
lopen. Die ontwikkeling draagt er toe bij dat de Zwolse binnenstad een vaste positie krijgt in de top 10 van meest gastvrije binnensteden in Nederland.
In 2004 is een Ontwikkelingsprogramma opgesteld voor de binnenstad. Daaraan is de afgelopen jaren hard gewerkt. Op verschillende gebieden zijn mooie, tastbare resultaten bereikt. Een binnenstad zoals Zwolle beweegt mee met de wensen en eisen van de huidige tijd. Ook de komende jaren wordt gewerkt aan de versterking en ontwikkeling van de Zwolse binnenstad. Diverse ontwikkelingen maken dat de functie van de Zwolse binnenstad verandert. De terugloop van het aantal bezoekers aan de binnenstad betekent dat er een nieuwe profilering nodig is om blijvend te boeien en te binden. Natuurlijk is de financiële crisis hierop van
2
Ontwikkelingsprogramma Binnenstad 2020, in vogelvlucht
In deze publicatie geven we een overzicht van de belangrijkste punten van het Ontwikkelingsprogramma. Het complete document – het Ontwikkelingsprogramma Binnenstad 2020 – kunt u downloaden op: www.zwolle.nl/binnenstad . Met vriendelijke groet, Het college van burgemeester en wethouders
Ontdekkingstocht
We willen iedereen die betrokken is bij de Zwolse binnenstad graag informeren over onze visie op de Zwolse binnenstad in 2020. Deze publicatie bevat de highlights van het Ontwikkelingsprogramma Binnenstad 2020. We laten Ontwikkelingsprogramma Binnenstad 2020, in vogelvlucht
3
hgastvrij
Aanleiding
aanpassingen van de laatste jaren bleken niet voldoende om de dalende trend in het aantal bezoekers aan de binnenstad te stoppen. Het succes van de binnenstad hangt namelijk ook samen met diverse niet-fysieke factoren of factoren buiten de directe stadskern.
Deze publicatie besteedt vooral aan-
Resultaten
Daarnaast zijn er nieuwe uitdagingen
Vanuit het bestaande Ontwikkelingsprogramma heeft de gemeente de laatste jaren een concrete impuls aan het stadscentrum gegeven. Zo werd er een aantal zeer herkenbare delen opgeknapt en opnieuw ingericht. Onder meer de Grote Markt, Melkmarkt, Rodetorenplein, Sassenstraat, Sassenpoort en Nieuwe Markt. Daarnaast kreeg de binnenstad een aantal nieuwe eyecatchers: de Spiegelbrug, het festivalterrein aan het Rodetorenplein en het Wonen boven winkelsproject in de Diezerstraat zijn inmiddels afgerond. Andere bouwplannen zijn al in een vergevorderd stadium. Zoals de Bankenlocatie Melkmarkt en de geplande Rodetorenbrug. Een ander resultaat is de geplande verhuizing van Waanders naar de Broerenkerk. Daarnaast kwamen er ondergrondse containers, nieuwe stadsverlichting, zijn er meer autoluwe gebieden ontstaan en is het voetgangersgebied uitgebreid.
waar het Ontwikkelingsprogramma
Uitdagingen
voor 2020 op inspeelt.
In haar huidige opzet kent de binnenstad echter diverse nieuwe uitdagingen. De fysieke
dacht aan het toekomstbeeld voor de Zwolse binnenstad. Dat staat natuurlijk niet op zichzelf. Alvorens we onze visie op de binnenstad in 2020 beschrijven, leest u hieronder meer over de context. De afgelopen jaren heeft de gemeente bijvoorbeeld al diverse projecten afgerond vanuit het bestaande Ontwikkelingsprogramma.
4
hgastvrij
Ontwikkelingsprogramma Binnenstad 2020, in vogelvlucht
• De bereikbaarheid van de binnenstad en de functies van het winkel- en horeca-aanbod versterken. • Inspelen op het veranderende gedrag van consumenten. Zwolle trekt ieder jaar meer bezoekers vanuit de nabije omgeving. Deze groei is echter niet te merken in de binnenstad. De bezoekers doen hun dagelijkse aankopen in de winkelcentra in wijken als Stadshagen en Zwolle-Zuid. Daarnaast bestellen steeds meer consumenten hun producten online. De kracht van de binnenstad is dat bezoekers hier op hun kunnen slenteren, winkelen en recreëren en daarnaast terecht kunnen voor unieke winkels en grotere formules. • Bezoekers verleiden om rondjes te lopen in het Winkelhart. De stad nodigt bezoekers van het kernwinkelgebied onvoldoende uit om de straten en stegen eromheen te ontdekken. Dit hangt samen met de weinig uitnodigende uitstraling van stegen en straten die aansluiten op of parallel lopen aan het kernwinkelgebied. • Bronpunten, zoals garages, fietsenstallingen en het station via een aantrekkelijke route verbinden met het Winkelhart. Voor bezoekers zijn de routes naar de binnenstad lastig te onderscheiden en niet erg aantrekkelijk. Gevoelsmatig is de afstand tussen station en binnenstad bijvoorbeeld groot. • De infrastructuur van en naar de binnenstad is nu nog voornamelijk gericht op auto’s. Voetgangers krijgen op veel bruggen maar weinig ruimte. De toegangsroute is hierdoor soms niet duidelijk en niet gastvrij.
een Structuurbeeld Binnenstad 2020. De ambities zijn gesteld per groep van samenhangende beleidsvelden (koersen): 1. Centrumvoorzieningen: versterking van de economie door in te spelen op de vraag naar en versterking van het aanbod in winkels, horeca, cultuur, leisure, ambulante handel en evenementen. 2. Bereikbaarheid: vergroting van mogelijkheden voor verkeer en vervoer. Voldoende parkeeraccommodaties en fietsenstallingen, verbeteren van de bereikbaarheid van het centrum en het realiseren van routes door het centrum. 3. Openbare ruimte en gebouwen: verdere verbetering van de ruimtelijke kwaliteit. Hierbij gaat het enerzijds om het woon-, werk- en verblijfsklimaat en anderzijds om een verzorgd aanzien van pleinen, parken, straten en panden.
Deze uitdagingen geven richting aan de ontwikkelingsopgave voor de komende jaren. De ontwikkelingsopgave is visueel uitgewerkt in Ontwikkelingsprogramma Binnenstad 2020, in vogelvlucht
5
hgastvrij
hgastvrij
Structuurbeeld 2020
6
Ontwikkelingsprogramma Binnenstad 2020, in vogelvlucht
Ontwikkelingsprogramma Binnenstad 2020, in vogelvlucht
7
hgastvrij
Warm welkom in Gastvrij Zwolle!
hgastvrij
Actiepunt 2013:looproute station-binnenstad De gemeente werkt op dit moment haar visie op de looproute station-binnenstad uit. Gericht op Potgietersingel en Sassenpoort. In december 2012 moeten de eerste aanpassingen van de route klaar zijn.
festivals, zet de gemeente flexibele of mobiele fietsenstallingen in. Actiepunt 2013: pilots verkeer In 2011 en 2012 zet de gemeente in op verschillende pilots en proeven om de bereikbaarheid van de binnenstad te verbeteren. Onder meer in het openbaar vervoer, met alternatieve parkeerlocaties, het dubbelgebruik van parkeerplaatsen en het gebruik van mobiele en flexibele fietsenstallingen.
Bereikbaarheid in 2020 In 2020 is de binnenstad voor bezoekers beter bereikbaar. Het station heeft een ingrijpende uitbreiding en verbouwing achter de rug en heeft een aantrekkelijk stationsplein, waar de bushaltes verdwenen zijn. Bezoekers kunnen lopend, maar ook via de nieuwe OV-halte aan het Katwolderplein de binnenstad bereiken.
Al bij binnenkomst ervaren bezoekers aan de Zwolse binnenstad een ‘gastvrije stad’. Of ze nu via het stationsgebied naar het centrum wandelen, hun auto parkeren in de nieuwe parkeergarage aan het Katwolderplein of de Spinhuisbrug en Diezerpoortenplas als toegangsroute gebruiken.
8
Bezoekers die vanaf het station naar het centrum lopen ervaren hier de lommerrijke, stedelijke rust. De ‘groene en statige’ uitstraling van de singels rond de binnenstad loopt door tot ver in de stationsbuurt. Dit in tegenstelling tot de entree bij het Katwolderplein. Hier bruist de stad met vrijetijdsactiviteiten. Onder meer door goede aanlegplaatsen voor boten, terrassen op de kades en de nieuwe megabioscoop. Het karakter van de entree bij Diezerpoort en Noordereiland kenmerkt zich door continue ontwikkeling. De omgeving verjongt zichzelf ieder jaar weer. Er zijn veel eigentijdse ondernemingen gevestigd.
Ontwikkelingsprogramma Binnenstad 2020, in vogelvlucht
Daarnaast is er voldoende parkeerruimte, zowel voor auto’s als fietsen. Aan het Katwolderplein komt een nieuwe parkeergarage. Bezoekers komen vanaf de A28 via een met groen omgeven route direct in de parkeergarage terecht. Via de nieuwe brug wandelen ze direct naar het Rodetorenplein. Ook op of in de omgeving van het Noordereiland kan de bezoeker zijn auto parkeren. Het aantal fietsparkeerplaatsen is aanzienlijk toegenomen. Er zijn bewaakte fietsenstallingen bij de Bankenlocatie aan de Melkmarkt, aan het Gasthuisplein en het Meerminneplein. Aan de randen van de Diezerstraat, zoals in de Nieuwstraat, komen extra fietsenrekken. Op drukke dagen, bijvoorbeeld op een marktdag of tijdens Ontwikkelingsprogramma Binnenstad 2020, in vogelvlucht
9
hgastvrij
Centrum als ontmoetingsplaats
hgastvrij
aanloopstraten, dat om versnippering te voorkomen compact wordt gehouden. In de woongebieden is menging met andere functies als cultuur en creatieve functies mogelijk. Actiepunt 2013: Sleutelprojecten In 2012 stelt de gemeente een programma van eisen op voor een alternatieve invulling van de huidige locatie Bibliotheek. Het pand krijgt een functie die past bij de Zwolse binnenstad als ontmoetingsplaats. Daarnaast ontplooit de gemeente initiatieven om de Weeshuisstraat te herontwikkelen. Voor de herinrichting van het Gasthuisplein ligt uiterlijk in 2012 een stedenbouwkundige studie klaar.
De binnenstad is in 2020 een belevingsgebied waar winkels, horeca, onderwijs, wonen, cultuur en evenementen elkaar afwisselen. Een verrassende ontmoetingsplaats waar bezoekers in aanraking komen met nieuwe winkelformules. Diverse aansprekende winkelketens bevinden zich op bijvoorbeeld de Bankenlocatie aan de Melkmarkt, de huidige bibliotheeklocatie in de Diezerstraat en in het Weeshuisstraatgebied. Bij ambachtelijke winkels en ateliers kunnen bezoekers live meekijken terwijl een kunstenaar 10
Cultuur en evenementen in 2020 Tussen de winkels, nieuwe horeca en in de woongebieden vestigen zich steeds vaker ateliers en werkplaatsen die dienen als broedplaats voor creativiteit. Een signaal dat Zwolle zich in 2020 steeds nadrukkelijker profileert als cultureel centrum. De gebieden rondom museum De Fundatie en theater De Spiegel zijn herkenbare cultuurzones. Interessante binnenstadlocaties zoals de Sassenpoort fungeren als cultureel podium. Evenementen in de binnenstad hebben een divers karakter en maken gebruik van de binnenstad als decor. Actiepunt 2013: Zwolle op de kaart Zwolle stevig op de kaart zetten. Dat is een veelgeuite wens. Samen met verschillende partijen wil Zwolle diverse marketinginitiatieven opstarten. Met elkaar ’verkopen’ wij onze gastvrije Zwolse binnenstad en maken deze beter zichtbaar.
of ambachtsman aan het werk is. Ook is er een showroom van een webwinkel gevestigd. De binnenstad verrast bezoekers continu. Aantrekkelijke stegen en onverwachte wandelroutes maken de stad uitnodigend voor bezoekers, ook buiten de belangrijkste winkelstraten en in de woongebieden. Waar het winkelende publiek vroeger vooral de oost-west verbinding van de Diezerstraat gebruikte, trekken nu ook de omliggende straten en stegen bezoekers. De route van het Gasthuisplein, via de Brouwerstraat en Broerenstraat, tot aan de Broerenkerk met boekhandel Waanders trekt bijvoorbeeld veel bezoekers. Dit komt onder meer door de aanwezigheid van populaire winkels met landelijke uitstraling aan de noord- en zuidkant die een groot publiek interesseert. Winkels concentreren zich in het winkelhart en de
Ontwikkelingsprogramma Binnenstad 2020, in vogelvlucht
Horeca in 2020 In 2020 zijn horecafuncties verdeeld over de binnenstad. Restaurants en lunchrooms bevinden zich in stegen, aan aanlooproutes of tussen winkels. Daarnaast hebben horecaondernemers meer vrijheid om het centrum levendig te maken. Zo zijn er betere mogelijkheden voor winterterrassen en is het uitbreiden van bestaande horeca naar de eerste verdieping van panden makkelijker te realiseren. Het uitgaansgebied met nachthoreca is gegroeid. Wel bevinden deze zich in de huidige horecaconcentratiegebieden. Daarmee is de overlast voor bewoners van de binnenstad beperkt. Ontwikkelingsprogramma Binnenstad 2020, in vogelvlucht
11
hgastvrij
Historische allure en ruimtelijke kwaliteit
hgastvrij
Zwolle verstevigt deze inzet door het stimuleren van nieuwe wandelroutes door de binnenstad. Zo kunnen bezoekers de 19e eeuwse stadswandeling langs de gracht weer lopen. De singels, parken en groenstroken bieden een geweldige ambiance om de Zwolse binnenstad te ervaren.
Cultuurhistorie in 2020 Het 19e eeuwse rondje langs de gracht is een mooi voorbeeld voor de wijze waarop de gemeente een belevingswereld voor bezoekers creëert. Zo krijgen de bezoekers bijvoorbeeld ook informatie over de geschiedenis van de stad. Onder meer door informatie op historische locaties, handige kaarten en mobiele applicaties. Tegelijk zijn historische elementen in de stad goed zichtbaar. Aan de singels en stadsgracht krijgt de oude vestingstad veel aandacht.
De historische binnenstad maakt de stad door de beperkte schaal en maat overzichtelijk. De karakteristieke opzet van eeuwen terug is nog steeds voelbaar. Dat komt onder meer naar voren in de opzet van de pleinen, straten en stegen.
12
Restanten van een laat-Middeleeuwse stadsmuur en een vestingstructuur – de singel met haar parken en groene stroken bevindt zich op de voormalige vestingwerken van de binnenstad – benadrukken het historische aanzien. Daarnaast droeg ook de ligging aan het water bij aan de ontwikkeling van Zwolle. De verbinding met het Zwarte Water en de Thorbeckegracht zijn bijvoorbeeld duidelijke herkenningspunten.
Actiepunt 2013: beeldkwaliteit In 2012 stelt de gemeente Zwolle een Beeldkwaliteitplan op voor de openbare ruimte. In dit beeldkwaliteitplan staat de bestaande ruimtelijke kwaliteit van het centrum en de schil daaromheen beschreven. Het beeldkwaliteitplan bevat regels voor het behoud en de versterking van de ruimtelijke kwaliteit. Zwolle wil actief inzetten op het behouden en versterken van haar kleinschalige, centrumstedelijk karakter.
De gevels aan de Thorbeckegracht bereiken een breed publiek omdat door een andere inrichting geparkeerde auto’s het straatbeeld niet langer domineren. Bezoekers kunnen het water weer beleven vanaf de kade. Daarmee past de Thorbeckegracht in een rijtje bijzondere plekken die weer makkelijker te vinden zijn voor bezoekers. Andere voorbeelden waarbij de historie zichtbaar wordt gemaakt zijn de Tanerij, Pelserbrugje en de Nieuwe Markt. De gemeente stimuleert daarnaast het gebruik van historische gebouwen. De vestiging van Waanders in de Broerenkerk is hier een goed voorbeeld van, maar een bed&breakfast in een monumentaal pand is ook denkbaar.
Deze historische kracht vormt het decor waarbij de sterke historische uitstraling zich vermengt met eigentijdse ontwikkelingen. Dit uit zich bijvoorbeeld in een duidelijke profilering van de voetgangerszone en een verbetering van de routering van overige verkeersstromen.
Ontwikkelingsprogramma Binnenstad 2020, in vogelvlucht
Ontwikkelingsprogramma Binnenstad 2020, in vogelvlucht
13
hgastvrij
Aanpak
hgastvrij
Samen Het programma in deze uitgave is tot stand gekomen in nauwe samenwerking tussen diverse belanghebbenden, ondernemers, bewoners, gemeenteraad en college. Zij konden tijdens workshoprondes in maart en april diverse aandachts- en actiepunten voor het Ontwikkelingsprogramma benoemen. In de kaders hieronder staat welke punten uit die bijeenkomsten zijn opgenomen in het programma.
Centrum als ontmoetingsplaats • daghoreca meer verspreiden over de binnenstad • nieuw soort winkels aantrekken • meer aandacht voor cultuur in de binnenstad • leefbaarheid en verblijfsgebied binnenstad naar hoger niveau • gastvrijheid uitstralen en versterken
Bereikbaarheid • looproutes naar binnenstad duidelijker maken • entrees aantrekkelijk, herkenbaar en zichtbaar maken • meer parkeergelegenheden • de binnenstad autoluw maken • betere voorzieningen voor fietsparkeren
Het Ontwikkelingsprogramma Binnenstad 2020 dient de komende jaren als inspiratie en leidraad bij verschillende projecten op het gebied van onder andere parkeren, bereikbaarheid, herinrichting en alle verschillende centrumfuncties, zoals winkelen, wonen, werken, horeca en cultuur. Het ontwikkelingsprogramma geeft inzicht in welke ontwikkelingen er tot 2020 in de binnenstad op stapel staan. Het uitgangspunt daarbij is dat het een toekomstbestendig en flexibel programma is dat - indien nodig - ruimte biedt aan tussentijdse bijstelling. Naast de activiteiten die de gemeente voor 2012 en 2013 nastreeft, staan er tientallen projecten op het programma. 14
Projecten die al in voorbereiding of uitvoering zijn lopen door. In samenspraak met ondernemers, investeerders, partners en initiatiefnemers kan de volgorde waarin deze projecten worden uitgevoerd wijzigen. Tegelijk is er de mogelijkheid om projecten aan de lijst toe te voegen of te verwijderen afhankelijk van omstandigheden en kansen die zich voordoen. Dit is een aanpak die past bij de rol die de gemeente bij de uitvoering van het programma wil vervullen: een gemeente die de ontwikkelingen stimuleert, coördineert, faciliteert, deels zelf uitvoert en vooral ook ruimte biedt aan de ondernemersgeest van anderen.
Historische allure • openbare ruimte beter beheren • beeldkwaliteit verbeteren in bijvoorbeeld de stegen • historisch karakter van de binnenstad beter benutten • meer aandacht geven aan het groen in de stad • het water in de stad gebruiken
Het College stelt zich proactief op en steunt waar mogelijk goede initiatieven van ondernemers of organisaties. Het centrummanagement krijgt een sterke positie, met verschillende teams die vanuit de gemeente acties coördineren. Bijvoorbeeld met het doel om nieuwe winkelformules aan te trekken.
Ontwikkelingsprogramma Binnenstad 2020, in vogelvlucht
Ontwikkelingsprogramma Binnenstad 2020, in vogelvlucht
15
Colofon Dit is een uitgave van: Gemeente Zwolle Eenheid Ontwikkeling Postbus 10007 8000 GA ZWOLLE Coördinatie: afdeling Communicatie December 2011