BEHEER
DA KENRA A D NU MME R 127, SE P T E M B E R 2 015 A SB E ST SA NE R I NG
Het dak van een woning in Doetinchem
was gedekt met asbesthoudende
golfplaten. Gelet op het verbod op
asbestdaken met ingang van 2024 én
gelet op de gunstige btw-regeling voor
arbeidsloon tot 1 juli 2015 en voor de
aanschaf van zonnepanelen, was de
beslissing om voorjaar 2015 het dak te
renoveren niet moeilijk. In zes werkdagen
een nieuw, energiek dak. De nieuwe nokstukken zijn zorgvuldig gepotdekseld om inwateren
Asbesthoudende golfplaten vervangen
Tekst en beeld: Jan Bol
H
et was wikken en wegen. Eigenaren van gebouwen met asbesthoudende dakbedekking, golfplaten of leien, zijn verplicht om vóór 2024 die dakbedekking te vervangen. Het verbod op asbestdaken met ingang van 2024 geldt ook voor woningen. Nu komt er per 1 januari 2016 een subsidieregeling voor het vervangen van asbestdaken, van minimaal 75 miljoen euro. Alleen, het is nog niet bekend hoe deze regeling precies wordt uitgewerkt. Tot 1 juli 2015 was er wel de zekerheid van een gereduceerd btw-tarief op arbeidsloon, 6 procent in plaats van 21 procent, én was er wel de zekerheid van btw-teruggave gerekend over de materiaalkosten van zonnepanelen. Interessante regelingen voor woningeigenaren. De kost gaat voor de baat uit. Als de kosten omlaag kunnen, neemt de baat toe.
6
DR127_006-013.indd 6
17-08-15 08:40
door
ren
BEHEER
DA KENRA A D NU MMER 127, SE P T E M B E R 2 015 A SB E ST SA NE R I NG
Dakrenovatie inclusief plaatsing zonnepanelen door stuifregen te vermijden. Op de zuidhelling zijn de montagerails voor de zonnepanelen al gemonteerd.
Daarom was het gunstig om voorjaar 2015 asbesthoudende golfplaten te vervangen door nieuwe asbestvrije golfplaten en meteen ook zonnepanelen te laten monteren. Voor een woning in Doetinchem met een dak pal op het zuiden kwam dat mooi uit. De woning, ontworpen door de eerste bewoner architect Gerhard Simonetti, dateert van eind jaren ’80. De dakbedekking met asbesthoudende golfplaten was dus van vóór het Asbestverwijderingsbesluit 1993, dat zich richtte op de verwijdering van bestaand asbest, nadat eerder beleid vooral gericht was op het stoppen van de productie hiervan.
In de jaren voor het eerste Asbestverwijderingsbesluit van 1993 werden nog asbesthoudende golfplaten toegepast. Met ingang van 2024 moeten eigenaren de daken van hun gebouwen asbestvrij hebben.
7
DR127_006-013.indd 7
17-08-15 08:40
wk02 17:03
BEHEER
DA KENRA A D NU MMER 127, SE P T E M B E R 2 015 A SB E ST SA NE R I NG
Verbod op asbestdaken vanaf 2024
Onder de oude dakbedekking kwam nog goed houten regelwerk tevoorschijn. De sandwichelementen van het dak waren prima in tact. Weer of geen weer, voor alle zekerheid ging het dak wel onder zeil. Voorkomen is beter.
Inventarisatie asbest Om daadwerkelijk de toestand van het dak en de aard van de asbesthoudende golfplaten vast te stellen kwam een Deskundig Inventariseerder Asbest (DIA) van bureau GCB, in opdracht van het gespecialiseerde bedrijf Bergevoet dat asbest mag verwijderen. Het betrof een volledig zogenoemd Type A-onderzoek conform Certificatieschema SC-540: 2011 Asbestinventarisatie. Zo’n onderzoek is verplicht, omdat de verwijdering van asbesthoudende materialen pas mag gebeuren op het moment dat er een asbestinventarisatie rapport aanwezig is. Type A-onderzoek is een vorm van inspectie naar de aanwezigheid van asbesthoudende materialen die ‘direct’ waarneembaar zijn. De onderzoeker gebruikt handgereedschap en voert slechts licht destructief onderzoek uit. Waar nodig neemt hij materiaalmonsters en maakt hij foto’s van de toestand waarin het materiaal, de golfplaten op het dak in dit geval, verkeert. Het asbestinventarisatie rapport is ook nodig voor de verplichte aanvraag van een omgevingsvergunning bij de gemeente. De opdrachtgever moet die aanvraag verzorgen of laten doen. Vervolgens moet het gecer tificeerd bedrijf dat het asbest gaat verwijderen tijdig voorafgaand aan de werkzaamheden en na beëin diging van de werkzaamheden een sloopmelding doen. Al deze procedures kosten de nodige tijd. Voor je het weet ben je twee maanden verder, voordat het werk zelf echt kan beginnen.
De overheid geeft op de website Rijksoverheid.nl een toelichting op het asbestbeleid. Het beleid van het ministerie van Infrastructuur en Milieu is er op gericht dat met ingang van 2024 asbestdaken in Nederland verboden zijn. Het verbod houdt in dat particulieren, bedrijven en (overheids-)instellingen in 2024 geen asbestdaken meer mogen bezitten. Gemeenten kunnen eigenaren met een boete (dwangsom) dwingen om het asbestdak te verwijderen. De maatregel moet gezondheidsproblemen door asbest voorkomen. Oude daken kunnen door de jaren heen zijn aangetast door weer en wind. Daardoor kunnen asbestvezels vrijkomen. En die vormen een gevaar voor de volksgezondheid. In 2024 is het 30 jaar geleden dat bouwbedrijven geen asbest meer mochten gebruiken. Het verbod geldt voor asbestdaken die in contact staan met de buitenlucht. Bijvoorbeeld golfplaten en dakleien. Het verbod geldt niet voor asbesthoudend materiaal aan de binnenkant van gebouwen, zoals asbesthoudend dakbeschot of isolatiemateriaal dat onder de dakbedekking zit. En het verbod gaat alleen om dakbedekking, niet om bijvoorbeeld boeidelen, dakgoten en gevelpanelen. Als een asbestdak in een heel slechte toestand verkeert of verwaarloosd is, kan de gemeente nu al eisen om het dak meteen te (laten) verwijderen. Beschadigde daken mogen niet tot 2024 blijven liggen. Eigenaren van asbestdaken zijn zelf verantwoordelijk voor de verwijdering van asbest. In de meeste gevallen moet een gespecialiseerd asbestverwijderingsbedrijf het asbestdak verwijderen. Een particulier mag maximaal 35 m² asbestdak dat in goede toestand is zelf verwijderen. Alleen in strikt omschreven gevallen. Dat geldt niet voor het verwijderen van dakleien. In een analyse van het asbestbeleid constateerde Albert van den Hout, hoofdredacteur van Dakenraad, al eens terecht dat het een zo goed als onmogelijke opgave is om de naar schatting 120 miljoen m² asbestdaken in de nu nog resterende negen jaren te slopen. Want dat komt neer op per werkdag meer dan 50.000 m² verwijderen of vervangen en afvoeren.
Combinatie Voor het vervangen van de asbesthoudende dakbedekking op een woning in Doetinchem door nieuwe golfplaten was wellicht het benaderen van een bouwkundig aannemer een logische eerste stap geweest. De bedoeling was echter, gezien de btwregeling en de dakoriëntatie, om meteen ook de kans te benutten om zonnepanelen, dat wil zeggen PV-panelen, en de bijbehorende installatie aan te laten brengen.
De zinken goten aan noord- en zuidzijde liggen bovenin de spouw. De asbest dakbedekking sleet. Steeds meer erosiemateriaal lag in de goot. De nieuwe zinken goot is meteen een verbeterde versie. Op het kale dak kon de installateur zijn werk goed uitvoeren.
9
DR127_006-013.indd 9
17-08-15 08:40
BEHEER
DA KENRA A D NU MME R 127, SE P T E M B E R 2 015 A SB E ST SA NE R I NG
Investeren in zonne-energie
Het aanbrengen van zonnepanelen is een hele investering. Het helpt als er sprake is van subsidie of van een retourregeling van btw op het materiaal. Een dergelijke btw-regeling is van kracht in 2015. Overigens, Nederland is niet te scheutig met drempelverlagende acties om de opwekking duurzame energie te bevorderen. Toch is het de moeite waard om, zelfs zonder subsidie, zonnepanelen te laten installeren. In een relatief koel klimaat met behoorlijk wat zonne-uren kunnen PV-panelen vaak optimaal presteren. Elke kWh afkomstig van een zonnepaneel betekent door de jaren heen een milieubalans met winst, al was het maar door minder CO2-uitstoot. Ter illustratie het diagram van de maand juni 2015, voor een woning in Doetinchem waarop, na renovatie van het dak, 21 PV-panelen gemonteerd werden op een dakvlak dat onder een hoek van ongeveer 45 graden pal op het zuiden gericht is. Het geïnstalleerd piek vermogen is 5,46 kWp. Vanaf de eerste minuut na aansluiten van de zonnepanelen op de installatie in de meterkast van de woning is een substantiële opwekking van eigen kWh zichtbaar. De terugverdientijd is zoals gewoonlijk gebaseerd op gemiddelde aantallen zonne-uren, gekoppeld aan de locatie, de oriëntatie van het dak op de zon en de verwachte prijsontwikkeling voor elektriciteit. Wat betreft de prijsvorming van elektriciteit is het belangrijk te bedenken dat in de (naaste) toekomst meer betaald moet worden voor infrastructuur en vastrecht, omdat leveranciers en netbeheerders een heel netwerk voor extra of piekcapaciteit in stand moeten houden, terwijl ze tegelijk inkomsten derven door een verminderde afname van elektriciteit en soms ook van aardgas.
Golfplaten waren en zijn een deel van de architectuur van de woning. De nieuwe platen zijn natuurlijk asbestvrij, Ecolor van Eternit met profiel 76 FR.
De aansluiting van de oude goot tegen de gevel kende een uitlooppijpje voor watersnood. Een rommelig detail. De nieuwe zinken goot is aan de uiteinden omgezet, voor de aansluiting tegen de kopgevel. De verbeterde aansluiting is uitgevoerd met nieuw lood.
Tegen de beide kopgevels aan oost- en westzijde ligt aan de noord- en zuidzijde een verholen zinken goot. De aansluiting daarvan op het metselwerk is voorzien van een loodslabbe, die nog gaaf was en weer zorgvuldig aangeklopt moest worden.
10
DR127_006-013.indd 10
17-08-15 08:40
BEHEER
DA KENRA A D NU MMER 127, SE P T E M B E R 2 015 A SB E ST SA NE R I NG
Van een woning in Doetinchem zijn de asbesthoudende golfplaten op het dak vervangen door schone nieuwe. Tegelijk is van de gelegenheid gebruik gemaakt om de goten te vernieuwen en zonnepanelen aan te brengen.
11
DR127_006-013.indd 11
17-08-15 08:40
9-14 17:18
BEHEER
DA KENRA A D NU MMER 127, SE P T E M B E R 2 015 A SB E ST SA NE R I NG
Projectgegevens
Renovatie dak van een woning, vervangen asbesthoudende dakbedekking, vernieuwen goten en plaatsing zonnepanelen Coördinatie en Installatie zonnepanelen : EVO Energie, Doetinchem Bouwbedrijf : Kappert, Doetinchem Installateur : Vriezen, Doetinchem Asbestonderzoek : GCB Asbestonderzoek en Advies BV, Deventer Asbestverwijdering : Bergevoet Doetinchem BV Steigerwerk : J & S Steigers, Elten (D) Uitvoering en oplevering : eerste week juni 2015
Operatie dak De voorgestelde werkcombinatie van de drie bedrijven leverde bij de inventarisatie van werkzaamheden, voorafgaand aan de offerte, niet voorziene, maar De PV-panelen zijn conform een van tevoren bepaald wel verstandige besluiten op. Want als toch de hele legplan gemonteerd. Elk zonnepaneel krijgt zijn eigen dakbedekking eraf gaat om te vernieuwen, vervang montagenummer waardoor ze stuk voor stuk qua prestatie dan meteen de zinken goten en ook het slecht goed kunnen worden gevolgd. werkende dakraam. Tijdens de renovatie kun je er immers goed bij. Het resultaat is nu bijvoorbeeld dat Daarom was het nuttig eerst het licht op te steken de gootconstructie aanzienlijk beter en veiliger is en bij een bedrijf dat zonnepanelen levert en installeert weer tientallen jaren mee kan. en de monitoring van eenmaal in bedrijf zijnde Uitgangspunt voor het geven van de opdracht aan de panelen verzorgt. De insteek bij het zoeken naar bedrijvencombinatie EVO – Kappert – Vriezen was advies en naar uitvoerende partijen was: lokale een zo kort mogelijke tijd voor de uitvoering. Het dak bedrijven hebben de voorkeur. Korte lijnen, direct kwam minstens gedurende een dag bloot te liggen aanspreekbaar. en was dus gevoelig voor neerslag. De bewoners Uit het advieswerk van het Doetinchemse bedrijf EVO wilden en de omgeving ofwel de buurt moest zo min Energie kwam voort dat zij tevens de coördinatie van mogelijk en zo kort mogelijk belast worden door de het hele werk regelden. Zowel het bouwkundige deel werkzaamheden. Gevolg was dat de hele ‘Operatie als het installatiewerk. Zij houden het bij dit soort dak’ heel strak, haast als een militaire operatie opdrachten bij vaste partners, aannemer Kappert uitgevoerd werd in zes werkdagen, van rondom de en installatiebedrijf Vriezen. Ook weer: korte lijnen, woning steigers bouwen tot en met steigers compleet direct aanspreekbaar. De aannemer schakelde op zijn afvoeren. beurt het amoveerbedrijf voor de verwijdering van het Bovendien, een beetje mazzel moet zo’n werk asbest en de steigerbouwer in. hebben. Op de maandag van het slopen van de Het voordeel voor de opdrachtgever in zo’n werk asbesthoudende dakbedekking was het nagenoeg situatie is één aanspreekpunt. De vaste combinatie bladstil. De dagen daarna was het droog en zonnig van bedrijven betekent een gedeelde werkervaring en weer. Op vrijdagmiddag waren de zonnepanelen bewuste samenwerking op de lange termijn. gelegd en aangesloten via een omvormer. Toen zag je de elektriciteitsmeter De renovatie van het dak bood meteen de kans om de zuidzijde van het zadeldak vol te leggen in de meterkast meteen met 21 zonnepanelen. De productie op zonnige dagen is meer dan 30 kWh. al teruglopen. Resultaat: een schoon dak dat voortaan duurzame energie levert. Een investering waard. Laat het asbestvrije jaar 2024 maar komen.
Meer over dit onderwerp in Dakenraad:
• ‘De golfplaat die niet roest’, nr. 85, september 2008. • ‘Mensen willen van hun asbesthoudende dak af’, nr. 101, april 2011. • ‘Asbesthoudende dakbedekkingen saneren’, nr. 114, juni 2013.
13
DR127_006-013.indd 13
17-08-15 08:40
