(Interview 28-08-2004 door Jonkvrouwe Ds. Peronne P. Boddaert, remonstrants predikant)
‘HET VERMOGEN OM DE JUISTE BALANS TE VINDEN’ Cor Denneman zit behaaglijk en enthousiast op zijn teakhouten deckchair in de lommerrijke bostuin. Zijn eigen natuur is zo ongeveer de natuur. Een reflectie.
Als kleine jongen voelde hij zich al zeer verbonden met de schoonheid van de aarde, de dieren en vooral de bomen. Het kon niet langer uitblijven, alleen al vanwege zijn achternaam was hij blijkbaar voorbestemd. Als zelfstandig ondernemer vanaf 1985 is hij zich sinds 1994 steeds meer gaan toeleggen op verantwoorde groeninvesteringen. Vooral in de bosbouw, zowel binnen Europa als in de tropen, met name Costa Rica, Brazilië en Ghana. Een impressie van zijn bijdrage aan de heelheid van de schepping. Cor, wie ben je op dit moment? ‘Een intens gelukkig mens; ik weet mij gekoesterd door familie en andere dierbaren. Ik voel me volkomen leeftijdsloos want ik heb besloten om kind te blijven zonder overigens te naïef te zijn. Mijn leven was en is niet volledig rimpelloos. Ook ik heb zowel lauwering als loutering gekend. Ik voel mij een gezegend mens. Ik probeer door de jaren heen mijn in aanleg heerszuchtige natuur (hij is een zonnige leeuw, red.) te transformeren naar het liefdevollere in mezelf. Dat zijn groeifasen waar ik hard aan wil blijven werken. Hoewel ik naar buiten gericht lijk, ben ik eigenlijk een teruggetrokken man die stelselmatig de stilte opzoekt. En om mezelf samen te vatten: ‘één dag niet gelachen is één dag niet geleefd’. Hetgeen ook voor leren geldt trouwens…’ Zie je je levensbenadering als religieus? ‘In de zin van een holistische visie op de dingen, de onderliggende verbondenheid en afhankelijkheid van het al wel, ja. Mijn vader Cor van 82 is Rooms-Katholiek. Mijn moeder Anneliese van 80, van oorsprong Lutherse, is voor haar huwelijk overtuigd Rooms-Katholiek geworden. 1
Dat zij zo in het geloof is opgegaan roert mij oprecht. Ook als zij kaarsen aansteekt als ik weer zo’n -in haar ogen gevaarlijke- tropenreis naar Amazonas, Ashanti, Corcovado of Cordillera Talamanca onderneem.
Want ik gedraag mij daar natuurlijk wel eens als een soort Indiana Jones. En als een rechtgeaarde moeder maakt zij zich dan wel eens zorgen om mij. Ik geloof in de kracht van rituelen mits deze oprecht worden uitgevoerd. Dat kan helend en rustgevend werken, althans voor mij is dat zo. Een kwestie van op zoek blijven naar de juiste balans. Het kerkelijke huwelijk met mijn vrouw Joke Kloppenborg werd in 1971 op een voortreffelijke, deels vrijzinnige, wijze vormgegeven door Pastoor Müter. Met weemoed denk ik ook terug aan het toen door mijn vader zo mooi gezongen Ave Maria. Hij had -en heeft ondanks zijn vergevorderde leeftijd nog steeds- een prachtige tenorstem. De overgang van Utrecht naar het Brabantse ’s Hertogenbosch bleek ook qua geloof een ware cultuuromslag. Joke en ik staan sinds jaar en dag open voor vele verschillende religieuze stromingen mits het niet ontaardt in mensonvriendelijk fundamentalisme. Hetgeen impliciet niet alleen geldt voor bepaalde mohammedanen. Ook sommige katholieken kunnen soms flink doorslaan. Onze zoons Onno van 30 en Joris van 26 jaar hebben wij ook in oecumenische geest opgevoed. En ook onze -van geboorte Indiase- schoondochter Rekha is op deze wijze grootgebracht.
2
Maar spiritualiteit reikt voor mij veel verder dan gevestigde religie alleen. Ik ben me de laatste 20 jaar steeds meer gaan verdiepen in oosterse filosofie en mystieke tradities: datgene wat het verstand te boven gaat trekt me aan. Ondanks mijn stevige bèta-achtergrond. Of misschien wel dankzij…Dat verklaart ook deels mijn fascinatie voor de natuur. Zo houd ik er als archaïsch geaard menstype enorm van om met oermaterialen bezig te zijn, van hout, klei, steen tot edelmetaal. Waarmee ook mijn eeltige handen deels verklaard zijn. Ook mijn grote passie voor modelbouw, de laatste 28 jaar op de zeer kleine schaal 1 : 220, Märklin spoor Z, hangt daarmee samen. Wie het kleine niet eert…
Feitelijk wil ik graag mijn ideale landschappen herscheppen zonder mij overigens een soort god te willen voelen. Of schuilt er een god in ieder mens ? Verder blijf ik denk ik een analytisch en logisch denkend mens. Zoveel mogelijk althans. Ook hier weer de zoektocht naar de juiste balans tussen ratio en emotie.’ Wat drijft je in de dingen die je op dit moment doet? ‘Op mijn 25e was ik reeds directeur en voelde me al een hele Cor. Vooral in Emmerich als Geschäftsführer van een Duitse GmbH op het gebied van deels houten trappen. Ik begon gaandeweg in te zien dat mijn leven wel erg beperkt was. De mooiste dingen zijn immers niet te koop.
3
Er ontstond een zekere queeste die ik zou omschrijven als het “zoeken naar het vermogen om de juiste balans te vinden”. Dit adagium loopt dan ook als een groene draad door mijn levenswerk en is dan ook voor velerlei uitleg vatbaar. Mijn werk leren zien als deel van mijn levensvervulling, niet als separate entiteit. Ik wilde mij bewuster worden van de wereld om me heen; de maatschappelijke en de milieuproblemen die er zijn. Omdat ik in mijn voorgaande werksituaties zowel te maken had met bosbouw en hout als met de financiële wereld, besloot ik deze interesses samen te laten vloeien. Vele schepen heb ik achter mij verbrand. Ook geldschepen trouwens… Zo kwam ik uit op de solide combinatie ‘groen en geld’. Of in het Bargoens ‘groen en poen’.
Hoe heb je dat verder vorm willen geven ? Zowel met het structureel aanpakken van sterk bedreigde regenwoudarealen zoals bijvoorbeeld in Amazonas als het solide helpen ontwikkelen van boomplantages. Bij onze plantages gaat het steevast om aanplanten op kale arealen.
In de gematigde streken met nadruk op bijvoorbeeld Robinia pseudoacacia L en in de tropische streken met accent op Tectona grandis L, ofwel teak. Doch wel in juiste samenhang met een vitale biodiversiteit in optima forma. Het herscheppen van ecologische corridors is dan ook een stokpaardje van mij, niet alleen
4
maar een verwijzing naar mijn voornaam. Het totale concept van Forest Returns is inderdaad als autonoom begrip dubbelzinnig bedoeld. Onze visie en missie is voor mij meer dan alleen maar het gemotiveerd en gepassioneerd werken vanuit ons Stichtse Plantage-kantoor, een tropische oase van rust temidden van een asfaltjungle.
Ik vond het best een stevige stap; investeringen in bosbouwprojecten van velerlei pluimage brengen nu eenmaal risico’s met zich mee –minimaal weliswaar als je er met kennis, kunde en ervaring mee om kunt gaan- en er is ook helaas veel charlatanerie tussen. Mijn uitdaging werd, om deze ‘tak’ van investeren zo integer mogelijk een faire kans te geven.
Het kaf van het koren te kunnen leren onderscheiden. Dat resulteert per saldo in redelijke tot riante rendementen en vooral … rust. Dat kun je op veel manieren realiseren; wij hebben er meer dan een dagtaak aan. Inmiddels worden wij als autonoom platform steeds vaker geconsulteerd door gezaghebbende partijen als het gaat om goed afgewogen risico-analyses op het snijvlak van bosbouw en geld. Zo heeft ook de kritische Consumentenbond uit onze kennis- en kundebronnen kunnen putten. En menig bankinstelling. Ook op onze goeddoortimmerde website www.forestreturns.com hebben wij wezenlijke aandacht besteed 5
aan houtsnijdende risico-analyses. Maar –en dat vind ik het belangrijkste- ik wil kunnen garanderen dat het ecologische, economische èn humane welzijn van een investeringsgebied wordt gewaarborgd. Vandaar onze actieve steun aan het strikt onafhankelijke non-gouvernementele instituut Forest Sterwardship Council (FSC). Dat volgroeide bomen gefaseerd, getrancheerd en getemporiseerd gekapt worden en dat er tegelijkertijd nieuwe opgroeien. Dat voor werk in onze bossen en op onze plantages redelijk betaald wordt. Inderdaad, ‘fair trade’. Dat er scholing is voor de mensen in een gebied. Dat er adequate medische verzorging is of komt, zoals een veldapotheek, een mobiele tandarts. En ook dat er alle ruimte is voor het bouwen en/of herstellen van godshuizen, ongeacht de religie. Ook dat er een toereikende infrastructuur is of komt. En zo nog veel meer.
Ik ben wars van neo-kolonialisme en zie mijn werk als het ware als een samenspel tussen “people, planet & … profit.” In de gebieden waar wij actief zijn werden en worden waardevolle persoonlijke contacten opgebouwd, hetgeen overigens de efficiëntie en vooral effectiviteit van leveringen als ook de kwaliteit van het hout ten goede komt’. Dus als natuurlijke afgeleide wordt er ook geld mee verdiend, in het belang van alle betrokkenen…’ Waarom zou je in bosbouw investeren en niet in iets anders? ’Het is vanuit onze optiek bezien niet of/of maar veelal en/en. Binnen elk goed afgewogen investeringsportfolio hoort hoe dan ook bosbouw als component thuis. Om een aantal redenen. Naast het mentale rendement levert het financieel gezien een jaarlijks rendement op van 10% of meer. Daar heb ik mij als rechtgeaarde bedrijfseconoom daadwerkelijk in verdiept. Er dienen zich tevens extra financiële en fiscale voordelen aan. En soms ook subsidies die natuurlijk pas worden verstrekt als je met goed gewortelde bosbouwprojecten aan komt. Zo krijgen wij in Nederland voor ons BomenBrink project een stevige subsidie van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Want wij zetten
6
giftig CO2 om in zuivere zuurstof èn wij transformeren inmiddels braakliggende akkers en niet meer begraasde weilanden gefaseerd naar duurzame bossen.
Niet alleen voor houtproductie doch ook als schuilplaats voor dieren en voor recre-actieve doeleinden. Zo willen wij als het ware een groen tapijt over Nederland uitrollen. En tevens een groene dam opwerpen tegen de steeds meer oprukkende asfaltering en verstening van een land, waarvan de naam nota bene afstamt van ‘holtland’, juist ja houtland… Ook het International Tree Seed Centre Ltd. in Ghana -waarbij ook wij aan de wieg hebben gestaan- heeft een snelle start kunnen maken met een subsidie van het Ministerie van Economische Zaken. Nederland is immers één van de 20 donorlanden van Ghana. En er wordt dankzij ITSC Ltd. nauw samengewerkt tussen de universiteiten van Wageningen en Kumasi. Zo kunnen wij samen met de Ghanese overheid dan ook 400.000 hectaren degraded forest aan de grens met Ivoorkust gaan herbebossen dankzij onze nieuwe zaden. Onlangs nog hielpen wij actief mee aan het door verwerving veiligstellen van 183.000 hectaren bedreigd regenwoud in Amazonas/Brazilië.
In 4 maanden tijd ben ik daar samen met mijn compagnon Ton Hoegee 4 maal geweest om orde op zaken te stellen. In Costa Rica verbeteren wij bestaande plantages en nemen daar zelf actief in deel. Dichterbij huis zijn wij actief met lommerrijke landgoederen, Hollands Hardhout II C.V. en met BomenBrink. 7
Investeren in duurzame bosbouw is ook een goede manier om een pensioenbreuk te lijmen. Vandaar ons begrip GroenPensioen. Het is een win/win situatie want het milieu verdient aan de investeerder en de investeerder verdient aan het milieu. Afgezien van het geldelijke vind ik duurzame bosbouw cruciaal. Beschouw het dus als mijn persoonlijke kruistocht, Peronne !
De gruwelijke hoeveelheden oerwoud die zonder enig gevoel of ecologisch besef verdwijnen puur vanwege een korte termijnvisie; elke keer krimpt mijn hart ineen. Zo er ooit een natuurlijk medicijn tegen verschrikkelijke ziekten zoals kanker – vorig jaar nog overleed tot groot leedwezen mijn 46-jarige compagnon Frank Caron hieraan- wordt gevonden, dan komt deze met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid uit een oerbos. En die willen wij allemaal kappen ? Onacceptabel ! Jaarlijks sterven 50.000 dier- en plantensoorten uit. Dat zijn 140 soorten… per dag !
(coverfoto ‘Ankerplaats Amazone’)
Het houtgebruik zal voorlopig met 2,3 % per jaar blijven stijgen als wij Food & Agriculture Organization (FAO) van de Verenigde Naties moeten geloven. En het kan anders! Zoveel bezielder, verstandiger ook. Dat is helemaal niet zo moeilijk. Het gaat om sympathie, synchroniciteit, synergie èn om symbiose; de mens leeft met en is afhankelijk van de natuur. Grondstoffen voor medicijnen raken uitgeput; de lucht die we inademen gaat qualitate qua achteruit. 8
Er ligt kortom een stuk verantwoordelijkheid bij mij doch ook bij jou en bij de lezers, waarde jonkvrouwe ! Ik denk vooral ook aan de toekomst van generaties na ons. Waarmee tevens mijn rentmeesterschap en mijn persoonlijke betrokkenheid bij de Nationale Boomfeestdag, het Bossenoverleg èn mijn rol als mede-bestuurder van de Bomenstichting zijn verklaard. Zie je lichtpunten? ‘Jazeker; ook door mijn werk voor Forest Returns. We hebben een groeiend netwerk van medestanders op dit terrein. En dankzij ook een actief netwerk van consuls, zowel mannen als een groeiende groep vrouwen trouwens, zien wij kans een soort ‘zwaan kleef’ aan effect’ te bewerkstelligen. Zo investeren steeds meer religieuze internationale, nationale en locale organisaties een deel van hun kapitaal in duurzame bosbouw. Een tip trouwens ook voor de vrijzinnigheid. Door religies die samen investeren in Zuid Oost Azië blijft zo een beboste berg-keten in stand, die tegelijk als heilige plaats wordt beschouwd. Er staat een belangrijke tempel die nu in oorspronkelijke staat wordt teruggebracht. Dit bewerkstelligt de zogeheten ARC; zeil eens naar: www.arcworld.org
En ook ons bedrijf Forest Returns maakt zich sterk voor een herstelde natuurlijke spreiding van flora en fauna. Ik put kracht uit onze positieve resultaten in deze. Kortom: ‘Positive Change’. Als visualisatie daarvan draag ik graag een tweezijdig kleurrijke zilveren reversspeld met de Morpho (peleides limpida L).
Prachtige veelzijdige vlinders zie ik vaak in Midden- en Zuid-Amerika en staan voor mij -na de ontpoppingsfase- voor vrijheid, vriendelijkheid en vrolijkheid. 9
Onze bedrijfsmascotte, de Onca pintado, ofwel de Jaguar is bijvoorbeeld in sommige van de gebieden waar wij werkzaam zijn weer terug van weggeweest! Dankzij de herbebossing werd immers de biodiversiteit hersteld en daardoor de voedselpiramide. Een evenwicht is opnieuw mogelijk, wanneer wij dit bewust en persoonlijk maar gezamenlijk echt willen! En waar een wil is, is een weg… Natuurlijk: Het vermogen om de juiste balans te vinden.’
Voor meer informatie: (065) 123 00 70; www.forestreturns.com
Peronne Boddaert, Amsterdam, 28 augustus 2004; www.peronneboddaert.nl 10
