Het schoolondersteuningsprofiel en ondersteuningsplan als basis voor inhoudelijke samenwerking
Gerard van Uunen & Eelco Dam Algemene Vereniging Schoolleiders 26 november 2013
1
Primair Onderwijs Voortgezet Onderwijs Middelbaar Beroeps Onderwijs 2
sport
ouders
onderwijs
samenwerkingsverband
cultuur
jeugdzorg gemeente
3
onderwijs
afstemming tussen:
gemeenschap
familie
4
5
SOP / OP
JEUGD
AFSTEMMING
6
begin oktober 2013 opstellen concept schoolondersteuningsprofiel (SOP)
….in 2013….
schoolondersteuningsprofiel op schoolniveau
7
Samenwerkingsverband 8
9
Waar zijn we goed in…
• goede pedagogische aanpak
10
Wat willen we niet…
• complexe problemen • meervoudige problemen • onveilige situaties
11
Wat willen we leren…
• omgaan met gedragsproblemen • omgaan met hoogbegaafdheid • sociaal emotionele problemen • angststoornissen
12
inclusief onderwijs
dekkend aanbod
“gat” te dichten
zorgprofiel schoolniveau
basisprofiel
Vaststellen basisprofiel
13
OP
SOP Analyse ambities team
OOGO GEMEENTE (JEUGDZORG) 14
“Het schoolondersteuningsprofiel en ondersteuningsplan als basis voor inhoudelijke samenwerking ” 15
event Praktijkvoorbeeld “Noor” rollenspel ervaren vertaling
praktijksimulatie
richten praktijkrealisatie inrichten verrichten
16
PROGRAMMA WAAROM EEN PRAKTIJKSIMULATIE? INTRODUCTIE “”De Casus Noor” - artikel OPDRACHT - rollenspel NABESPREKING - relatie naar de praktijk
17
WAAROM EEN PRAKTIJKSIMULATIE: • • • • • •
Wat onthouden mensen: 10% van wat ze lezen 20% van wat ze horen 30% van wat ze zien 40% van wat ze horen én zien 70% van wat ze (zelf) zeggen 90% van wat ze doen
18
WAT DOET EEN PRAKTIJKSIMULATIE? • • • • • • • •
Ontwikkelen van bewustzijn Spiegel en venster Laten zien wat je doet, hoe je het doet Laten zien hoe het anders kan Koppelen denken en doen Betekenis geven: “hier gaat het om” Experimenteren / oefenen Bewust onbekwaam maken
19
VIJF FUNCTIES VAN EEN PRAKTIJKSIMULATIE 1. 2. 3. 4. 5.
Bewustwording en motivatie Vaardigheidstraining Kennis en inzicht Communicatie en samenwerking Integratie van leerervaringen
20
Ongedwongen
Mensen nemen deel op eigen initiatief en zijn vrij om te experimenteren.
Afgebakend
De oefening wordt uitgevoerd binnen een bepaalde tijd en ruimte.
Plezierig
Deelnemers worden geënthousiasmeerd en uitgedaagd door de oefening.
Regels
De activiteiten van deelnemers worden uitgevoerd binnen kaders van rollen en regels.
Ervaringen
Regelmatige opeenvolging van doen, (er over) praten en weer doen.
21
PRAKTIJKSIMULATIE Waarom: • Herkenbaar en veilig • Haalt je uit de werksituatie • Inspireert en enthousiasmeert Keuze:
Rollenspel “Het schoolondersteuningsprofiel en ondersteuningsplan als basis voor inhoudelijke samenwerking ”
Want: • Vergelijkbaar primair proces • Maatschappelijke functie • Spreekt tot de verbeelding 22
ROLLENSPEL
Doel: Hoe kunnen we in gezamenlijkheid zo optimaal mogelijk aansluiten bij behoefte van Noor. 23
PIANO
HOOGBEGAAFD EN ADHD
MEDICIJNEN
“NOOR”
OUDERS ETEN
HOCKEY
VRIENDINNEN
24
Stap 1 ___ Opdracht Oriëntatie Opdracht: o Afstemming rollen, taken en verantwoordelijkheden o Bepaal wat de beleidsonderwerpen zijn o Prioriteer de onderwerpen o Bepaal de procedures
25
Gedragsstijlen Stap 1 ___ Oriëntatie
Dominant, afstandelijk en sociaal gedrag is bijvoorbeeld in een vergadering goed te herkennen:
o Iemand die zeer dominant is, is veel aan het woord, zelfs als hij zich nauwelijks voorbereid heeft. o Iemand die heel afstandelijk is, is goed voorbereid en neemt pas het woord als hij goede argumenten heeft. Omdat hij zich laat overstemmen door dominante mensen, komen de goed onderbouwde ideeën niet altijd over. o Iemand die overwegend sociaal is, steunt gemakkelijk anderen. Omdat een sociaal iemand vooral aardig gevonden wil worden, is wel eens onduidelijk waar hij of zij zelf voor staat. 26
Afspraken
5 afspraken 1) Respecteer elkaar 2) Speel geen rol, blijf jezelf 3) Hoe meer energie je in het spel stopt, hoe meer je eruit zult halen 4) Praat niet over het spel tijdens het spel 5) Alle informatie is vertrouwelijk
27
PROCES
Stap 1 ___ Oriëntatie
Stap 2____ 1e Overleg
Stap 4__ Plannen presenteren
Stap 3__ 2e Overleg
28
Stap 1 ___ Oriëntatie Periode: 1 januari – 15 februari (5 min.) (individueel) • •
Inlezen: Casus Noor, rolbeschrijving + opdracht Strategie bepalen
•
Taken verdelen (afhankelijk van het aantal deelnemers) Opdracht: o o o o
Afstemming rollen, taken en verantwoordelijkheden Bepaal wat de beleidsonderwerpen zijn Prioriteer de onderwerpen Bepaal de procedures 29
Stap Stap 2____ 1 ___ e Overleg 1Oriëntatie
Periode: 15 februari – 30 april (15 min.) 1e fase • Overleg Bestuurders • Overleg Uitvoerders 2e fase Plenair beleidswensen kenbaar maken en presenteren Opdracht: o Afstemming rollen, taken en verantwoordelijkheden o Bepaal wat de beleidsonderwerpen zijn o Prioriteer de onderwerpen o Bepaal de procedures 30
Stap 13___ Stap ___ e Overleg 2Oriëntatie Periode: 30 april- 15 juni (10 min.) • •
Overleg Bestuurders Overleg Uitvoerders
•
Vertalen van beleidswensen naar doelen (proces en product) Opdracht: o Afstemming rollen, taken en verantwoordelijkheden o Bepaal wat de beleidsonderwerpen zijn o Prioriteer de onderwerpen o Bepaal de procedures 31
Stap1 4__ Stap ___ Plannen Oriëntatie presenteren Periode: 15 juni– 15 juli (10 min.) •
Presenteren van de doelen
Opdracht: o Afstemming rollen, taken en verantwoordelijkheden o Bepaal wat de beleidsonderwerpen zijn o Prioriteer de onderwerpen o Bepaal de procedures 32
Stap 1 ___ EVALUATIE Oriëntatie Opdracht: o Afstemming rollen, taken en verantwoordelijkheden o Bepaal wat de beleidsonderwerpen zijn o Prioriteer de onderwerpen o Bepaal de procedures Belangrijkste leerervaringen voor de eigen situatie?
33
De Rollen
UITVOERDERS Combinatiefunctionaris Ouder Leerkracht Pianoleraar
BESTUURDERS Directeur basisschool Wethouder onderwijs en sport Directeur muziekschool Directeur sportservice centrum
34
CASUS NOOR
Noor is 9 jaar en zit in groep 6 van basisschool ‘De Meander’ in Venlo. Ze gaat met steeds minder plezier naar school. In groep 4 zijn er een aantal toetsen afgenomen om haar intelligentie te testen. Uit vervolgonderzoek, op initiatief van de ouders, is gebleken dat Noor niet alleen hoogbegaafd is maar dat ze ook kenmerken van ADHD heeft.
De ouders van Noor hebben aangegeven dat de school te weinig kan inspelen op de behoefte van Noor: ze wordt niet uitgedaagd en wordt als lastig gezien. Er zijn regelmatig conflicten met mede-ouders, de groepsleerkracht en schoolleiding. De laatste maand slikt ze ook haar medicijnen niet meer op school. De groepsleerkracht heeft bij de schoolleiding aangegeven dat er sprake is van handelingsverlegenheid. Tijdens de sportlessen kan ze niet goed meekomen omdat ze wat overgewicht heeft en daardoor wordt uitgelachen. Ze doet regelmatig niet mee met de sportlessen. Noor zit sinds haar zesde jaar op hockey. Dit doet ze met veel enthousiasme. De vader van Noor is coach om te zorgen dat het gedrag van Noor gereguleerd kan worden. De aansluiting in het hockeyteam is niet optimaal. De combinatiefunctionaris traint het team en heeft meerdere pogingen ondernomen om het groepsproces positief te beïnvloeden. Er zijn momenteel geen verbindingen tussen school en de hockeyvereniging. Op de muziekschool heeft Noor pianoles. Er is een goede klik met de pianoleerkracht. Ze wordt uitgedaagd om zelf arrangementen te schrijven en geeft regelmatig uitvoeringen van haar eigen gecomponeerde muziekstukken. Noor is hier erg trots op. 35
1. UITVOERDER ROL: Combinatiefunctionaris in dienst van sportservice centrum OPDRACHT: o Je hebt een rol toegewezen gekregen (handel en redeneer vanuit deze rol) o Lees de casus Noor o Bekijk je verlanglijstje en bespreek de belangen in je groep van uitvoerders o Zorg voor gezamenlijke afstemming o Speeltijd maximaal 40 minuten VERLANGLIJSTJE / BELANGEN: o Multifunctionele hal bij een school o Meer uren en versterken van de rechtspositie o Meer sporturen in de school o Sportverenigingen ondersteunen bij het omgaan van leerlingen met gedragsproblemen zoals Noor o Verbindingsofficier tussen sport en onderwijs GEDRAGSSTIJL: o Dominant 36
2. UITVOERDER ROL: Ouder OPDRACHT: o Je hebt een rol toegewezen gekregen (handel en redeneer vanuit deze rol) o Lees de casus Noor o Bekijk je verlanglijstje en bespreek de belangen in je groep van uitvoerders o Zorg voor gezamenlijke afstemming o Speeltijd maximaal 40 minuten VERLANGLIJSTJE / BELANGEN: o Meer individuele aandacht op school voor Noor o Reduceren van het medicijngebruik o Samenwerking hockey, school, muziekschool en huisarts o Een aanpak om het gedrag van Noor te reguleren o Begrip verkrijgen voor het gedrag van Noor GEDRAGSSTIJL: o Dominant en afstandelijk 37
3. UITVOERDER ROL: Leerkracht OPDRACHT: o Je hebt een rol toegewezen gekregen (handel en redeneer vanuit deze rol) o Lees de casus Noor o Bekijk je verlanglijstje en bespreek de belangen in je groep van uitvoerders o Zorg voor gezamenlijke afstemming o Speeltijd maximaal 40 minuten VERLANGLIJSTJE / BELANGEN o Meer materialen om Noor te kunnen begeleiden o Doorgaande lijn voor de pedagogische aanpak voor Noor o Minder conflicten met ouder(s) o Meer handen in de klas o Goede muzikale musical in groep 6 GEDRAGSSTIJL: o Sociaal 38
4. UITVOERDER ROL: Pianoleraar in dienst bij de muziekschool OPDRACHT: o Je hebt een rol toegewezen gekregen (handel en redeneer vanuit deze rol) o Lees de casus Noor o Bekijk je verlanglijstje en bespreek de belangen in je groep van uitvoerders o Zorg voor gezamenlijke afstemming o Speeltijd maximaal 40 minuten VERLANGLIJSTJE / BELANGEN: o Meer afstemming met school over Noor o Meer kinderen op pianoles o Ambitie om muziekles te willen geven op school (betaald)
GEDRAGSSTIJL: o Sociaal en afstandelijk 39
1. BESTUURDER ROL: Directeur basisschool OPDRACHT: o Je hebt een rol toegewezen gekregen (handel en redeneer vanuit deze rol) o Lees de casus Noor o Bekijk je verlanglijstje en bespreek de belangen in je groep van bestuurders o Zorg voor gezamenlijke afstemming o Speeltijd maximaal 40 minuten VERLANGLIJSTJE / BELANGEN: o Expertisecentrum in de regio worden m.b.t. hoogbegaafdheid o Extra ruimte in de school om hoogbegaafde op te vangen o Professionaliseren van leerkrachten op school (hoogbegaafde en autisme) o Training omgaan met ouderparticipatie o Structureel overleg met de gemeente (LEA) m.b.t. financiën o Meer leerlingen o Wil graag het vignet gezonde school ontvangen GEDRAGSSTIJL: o Sociaal en afstandelijk
40
2. BESTUURDER ROL: Wethouder onderwijs en sport OPDRACHT: o Je hebt een rol toegewezen gekregen (handel en redeneer vanuit deze rol) o Lees de casus Noor o Bekijk je verlanglijstje en bespreek de belangen in je groep van bestuurders o Zorg voor gezamenlijke afstemming o Speeltijd maximaal 40 minuten VERLANGLIJSTJE / BELANGEN: o Willen profileren in de gemeente aangaande gezonde leefstijl o Koppelen stelselwijziging passend onderwijs en jeugd o Inhoudelijke afstemming met het onderwijsveld op basis van inhoud waarbij de beleidsvisie van de gemeente leidend is o Voldoen aan de wetgeving o Leidend zijn in de regionale samenwerking met gemeenten GEDRAGSSTIJL: o Dominant en afstandelijk 41
3. BESTUURDER ROL: Directeur muziekschool OPDRACHT: o Je hebt een rol toegewezen gekregen (handel en redeneer vanuit deze rol) o Lees de casus Noor o Bekijk je verlanglijstje en bespreek de belangen in je groep van bestuurders o Zorg voor gezamenlijke afstemming o Speeltijd maximaal 40 minuten VERLANGLIJSTJE / BELANGEN o Meer klanten voor de muziekschool o Profileren m.b.t. gedragsproblemen en muziek o Altijd op zoek naar geldstromen om de muziekschool in stand te kunnen houden o Wil muziek prominent op de agenda zetten van de gemeente GEDRAGSSTIJL: o Sociaal 42
4. BESTUURDER ROL: Directeur sportservice centrum OPDRACHT: o Je hebt een rol toegewezen gekregen (handel en redeneer vanuit deze rol) o Lees de casus Noor o Bekijk je verlanglijstje en bespreek de belangen in je groep van bestuurders o Zorg voor gezamenlijke afstemming o Speeltijd maximaal 40 minuten VERLANGLIJSTJE / BELANGEN: o Meer kinderen aan het sporten o Profileren m.b.t. gedragsproblemen en sport o Meer uren combinatiefunctionaris/ buurtsportcoach o Wil een kindcentrum in de gemeente waarin sport centraal staat GEDRAGSSTIJL: o Sociaal en in hoge mate dominant 43
Samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs Situatie per 18 november 2013
Primair Onderwijs: Voortgezet Onderwijs: Totaal: landelijk: 2; rest: regionaal
77 75 152 44
voor 1 januari 2014 opstellen concept ondersteuningsplan
ondersteuningsplan op niveau samenwerkingsverband 45
….in 2014….
voor 1 maart 2014 instemmen ondersteuningsplanraad (OPR) met concept ondersteuningsplan
voor 1 mei 2014 vaststellen ondersteuningsplan en toesturen naar inspectie
1 augustus 2014 invoering zorgplicht
46
schooljaar 2014 - 2015 implementeren van schoolbeleid (schoolondersteuningsprofiel)
ondersteuningsplan (SWV) omzetten naar schoolniveau (school)
47
1. De ouder als gelijkwaardige gesprekspartner. Deze rol komt vooral naar voren als het gaat om beleidsvorming en –ontwikkeling.
Rollen van ouders in Passend De ouder als bestuurlijke tegenspeler. Wanneer Onderwijs:
2. het gaat om besluitvorming (bijvoorbeeld binnen de (G)MR) heeft een ouder deze rol. 3. De ouder als consument van het onderwijs dat zijn/haar kind ontvangt en de daar omheen liggende infrastructuur. In deze rol toetst de ouder de kwaliteit van het onderwijs. 48
De 1e groep. De ouder die alleen informatie nodig heeft over de juiste onderwijsvorm en vervolgens zelf de juiste onderwijsvorm vindt. Het gaat dan om informatie die de school in principe zou moeten kunnen geven.
Drie groepen van ouders:
Allereerst is van belang dat er voldoende heldere en actuele informatie beschikbaar is over Passend Onderwijs. In eerste instantie moet de school e zij voor deze groep ouders het eerste hierover beschikken, omdat aanspreekpunt vormt. De vraag is echter of zij altijd de meest actuele informatie heeft. Veel informatie is ook op landelijk niveau beschikbaar bij diverse (ouder)organisaties. Een andere vraag is hoe deze informatie te ontsluiten voor een grotere groep ouders. Via een website, een informatiebrochure of een stroomdiagram? Hierin kunnen de (ouder)organisaties (ook de AVS) een belangrijke rol spelen.
1 groep
49
De 2e groep. De ouder die enige ondersteuning nodig heeft bij het vinden van de juiste onderwijsvorm. Deze ondersteuning kan via bijvoorbeeld een onderwijsloket verkregen worden.
Drie groepen van ouders:
Voor ouders die enige ondersteuning nodig hebben, is het van belang dat deze ondersteuning e laagdrempelig is. In sommige gevallen kan dit wellicht via de school of het regionale netwerk Passend Onderwijs aangeboden worden. In andere gevallen valt te denken aan een lokaal onderwijsloket, bijvoorbeeld binnen een (deel)gemeente of Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG). Van belang is dat deze ondersteuning laagdrempelig en direct toegankelijk is voor ouders. Het netwerk of de gemeente dient hiervoor zorg te dragen.
2 groep
50
De 3e groep. De ouder die intensieve begeleiding nodig heeft van een onafhankelijke ondersteuner.
Drie groepen van ouders: Wanneer ouders intensieve begeleiding nodig hebben, dan is het van belang dat de begeleider, zoals bijvoorbeeld een ouderconsulent, voldoende deskundig iseen zich goed kan verplaatsen in de positie van de ouders en het kind. De regionale netwerken zijn de aangewezen partij om zorg te dragen voor professionalisering van deze ondersteuners. Een andere mogelijkheid is om deze ondersteuning onder te brengen binnen een CJG. In dat geval is de gemeente primair verantwoordelijk voor beschikbaarheid van middelen en deskundigheidsbevordering.
3 groep
51
Individuele ouderondersteuning & Collectieve belangenbehartiging
52
Individuele ouderondersteuning Individuele ouderondersteuning is belangrijk op momenten dat een kind: • problemen heeft op school; • extra begeleiding nodig heeft; • naar een andere school moet omdat deze school beter Passend Onderwijs kan bieden. 53
Voor advies en ondersteuning willen de meeste ouders terecht kunnen bij de school van hun kind. Bij vragen en/of problemen is echter in de meeste gevallen een onafhankelijke, deskundige begeleider gewenst. Dan volstaat ondersteuning via de school van hun kind niet meer, maar dient er één laagdrempelig aanspreekpunt of loket te zijn waar de ouders terecht kunnen. Het belang van het kind en de ouders staat echter in alle gevallen voorop. 54
Met betrekking tot de individuele ouderondersteuning vinden de ouders dat de volgende aspecten er het meest voor zorgen dat de kwaliteit goed is en blijft:
• goede communicatie en samenwerking tussen alle betrokkenen (ook ouders); • voldoende actuele en duidelijke informatie; • voldoende kennis en deskundigheid; • voldoende tijd en budget.
55
Collectieve belangenbehartiging Bij collectieve belangenbehartiging is gewenst: • dat er goed geluisterd wordt; • dat er (h)erkenning is voor de problematiek; • dat er een bundeling van kennis en ervaringen van ervaringsdeskundige ouders plaats kan vinden. 56
Regionaal Ondersteuningsplanraad
Met de invoering van Passend Onderwijs zal de collectieve belangenbehartiging meer regionaal geregeld worden:
• de invulling van het Passend Onderwijsaanbod kritisch volgen; • opkomen voor de belangen van ouders (met kinderen met speciale onderwijsbehoefte); • meedenken over de invulling van Passend Onderwijs in de regio. 57
58
59
Gerard van Uunen & Eelco Dam adviseurs Algemene Vereniging Schoolleiders 60
