Het scherventapijt 1-312:Opmaak :06 Pagina 1. Het scherventapijt

Het scherventapijt 1-312:Opmaak 1

27-10-2010

15:06

Het scherventapijt

Pagina 1

(Zwart/Black Plaat)


27-10-2010

15:06

Pagina 2

(Zwart/Black Plaat)

Abonneer u nu op de Karakter Nieuwsbrief. Ga naar www.karakteruitgevers.nl en: * ontvang maandelijks informatie over de nieuwste titels; * blijf op de hoogte van speciale aanbiedingen en kortingsacties; * én maak kans op fantastische prijzen! www.karakteruitgevers.nl biedt informatie over al onze boeken, Nova Zembla-luisterboeken en softwareproducten.


27-10-2010

15:06

Pagina 3

(Zwart/Black Plaat)

Loes den Hollander

Het scherventapijt


27-10-2010

15:06

Pagina 4

(Zwart/Black Plaat)

© Loes den Hollander © 2010 Karakter Uitgevers B.V., Uithoorn Opmaak binnenwerk: ZetSpiegel, Best Omslagontwerp: blauwblauw design – bno Omslagbeeld: Corbis ISBN 978 90 6112 488 7 NUR 301

Niets uit deze uitgave mag worden openbaar gemaakt en/of verveelvoudigd door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.


27-10-2010

15:06

Pagina 5

(Zwart/Black Plaat)

‘De tijd bestaat alleen maar omdat anders alles tegelijk zou gebeuren.’ – Albert Einstein


27-10-2010

15:06

Pagina 6

(Zwart/Black Plaat)


27-10-2010

15:06

Pagina 7

(Zwart/Black Plaat)

Annelies

1

Het rooster hangt aan de binnenkant van de keukendeur. Het zou er niet moeten hangen, het zou nergens moeten hangen, het zou niet eens moeten bestaan. Maar het hangt er, spottend, opdringerig en overheersend. Annelies weet niet hoe ze haar moeder moet uitleggen dat het rooster een manier is om hulp te bieden. Iedere keer als de discussie over dit onderwerp losbarst, bedenkt haar moeder belachelijke redenen om aan te tonen dat haar dochters tegen haar samenspannen. Achterdocht is een van de verschijnselen van dementie, heeft Annelies op de website van het NHG gelezen. Haar vriendin Suze attendeerde haar erop. ‘Je moet eens googelen op “Nederlands Huisartsen Genootschap”. Daarop staat een overzichtelijk verhaal over dementie.’ Ze bleek gelijk te hebben. Maar in de inleiding staat wel heel duidelijk vermeld dat de tekst alleen van toepassing is op mensen die zijn onderzocht door de huisarts en bij wie dementie is vastgesteld. De moeder van Annelies is nog nooit onderzocht. Ze weigert naar een dokter te gaan en ze is ook niet bereid om er een te ontvangen. ‘Met mij is niets aan de hand,’ houdt ze halsstarrig vol. ‘Ik ben soms een beetje vergeetachtig. Iedereen die oud is, wordt vergeetachtig. Ik ben niet gek. Ik weet hoe ik heet, waar 7


27-10-2010

15:06

Pagina 8

(Zwart/Black Plaat)

ik woon, in welk jaar ik geboren ben, hoe mijn kinderen heten. Ik kook iedere dag mijn eigen potje en houd zelf mijn huis schoon. Met mij is niets mis. Al dat toezicht is overdreven.’ Als haar moeder een paar dagen achter elkaar helder formuleert, zelfverzekerd een discussie aangaat, alle goede adviezen met een grimmige blik in haar ogen van tafel veegt en adequaat reageert op strikvragen, is Annelies geneigd te denken dat het allemaal wel meevalt. Misschien is het vooral een kwestie van geestelijke luiheid dat moeder op andere dagen vaak hetzelfde vertelt, naar woorden zoekt, dezelfde vragen stelt en de dagen van de week door elkaar haalt. Misschien is het niet meer dan een bewijs van lichamelijke veroudering dat ze haar huis minder goed schoonmaakt dan ze vroeger deed. Ze is vijfentachtig. Dan heb je niet meer de energie die je vroeger had. Dan word je waarschijnlijk minder kritisch, minder geïnteresseerd in wat er om je heen gebeurt. ‘Je moest je schamen dat je het je eigen moeder zo moeilijk maakt,’ is de steeds terugkerende beschuldiging, waar Annelies nauwelijks een weerwoord op heeft. Het verwijt klinkt eenzaam, ze kan er niet tegen en ze biedt dan snel haar excuses aan. Soms hoopt ze dat haar moeder het rooster gewoon verwijdert en onvindbaar maakt, zoals dat ook al gebeurde met haar nieuwe beha en haar pinpas. ‘Er is ingebroken,’ verklaarde ze doodleuk. Het rooster komt van Lineke, de oudste zus van Annelies. Het rooster lijkt op Lineke. Het ziet er even strak uit, is even statisch, doet even kil aan, heeft even weinig ruimte voor overleg. Het kijkt even boos. Annelies heeft Lineke dringend gevraagd om er rekening mee te houden dat zij de weekenden graag vrij wil zijn. Haar zus reageerde bits. ‘We willen allemaal wel eens een zaterdag en zondag vrij. Wat kunnen wij eraan doen dat jij hebt gekozen voor een weekendhuwelijk? Ik begrijp niet dat je je daar gelukkig in voelt.’ 8


27-10-2010

15:06

Pagina 9

(Zwart/Black Plaat)

Op zulke momenten zou Annelies willen antwoorden dat het Lineke niet aangaat of zij wel of niet gelukkig is. Maar ze komt meestal niet verder dan de gemompelde opmerking dat ze redelijk gelukkig is en het slechter had kunnen treffen. Maar ook béter, fluistert daarna een stemmetje in haar hoofd. Je zou als je het goed bekijkt toch liever een partner hebben die voor een fulltime relatie kiest, in plaats van eentje die alleen de weekenden bij je is. Die vier weken zomervakantie met je doorbrengt en niet de helft, omdat hij ook zo nodig ruimte moet hebben. Je zou willen weten waar hij die twee weken uithangt. Als het stemmetje die kant op gaat, grijpt Annelies in. Het gaat er niet om dat ze wil weten waar hij uithangt, ze is geen bezitterig type. Maar ze kan er niet tegen dat hij het risico neemt dat zij verongelukt, of haar moeder overlijdt, of hun huis afbrandt, of er iets anders onherstelbaars in hun leven gebeurt en hij van niets weet. Ze kan de gedachte niet verdragen dat hij er pas na veertien dagen achter zou komen. Annelies staat weer ingeroosterd voor het komende weekend. Ze baalt ervan. Ze heeft het gevoel dat ze aandacht aan Dennis moet besteden. Hij is al een tijdje erg stil en afwezig. Er broeit iets tussen hen. Ze wil niet weten wat dat is, ze wil haar eigen gedachten over dit onderwerp beter beheersen. Wat zal haar nu weer te wachten staan, als ze bij haar moeder komt? Wie weet welke chaos ze treft, ze wordt al moe als ze eraan denkt dat ze het hele huis moet schoonmaken. Maar tot nog toe is niemand erin geslaagd om verder te komen dan stofzuigen en afwassen. ‘Ik moet meer bewegen,’ is de reden die Annelies steeds aanvoert als haar moeder vraagt wat haar bezielt om zich met haar huishouden te bemoeien. ‘Ik word anders te dik en te stijf.’ ‘Jij dik? Je bent net een aangeklede spijker. En als je te stijf wordt, moet je meer bewegen,’ adviseerde haar moeder een paar dagen geleden. 9


27-10-2010

15:06

Pagina 10

(Zwart/Black Plaat)

2

De deadline komt akelig snel in zicht, Annelies weet dat ze zich strakker aan haar eigen schema moet houden. Het lukt altijd om haar werk op tijd in te leveren. Suze bewondert de discipline die Annelies zichzelf kan opleggen en ze zegt vaak dat ze daar jaloers op is. De vertaling van het boek waar Annelies nu aan werkt gaat moeizamer dan ze gewend is. Ze kan zich slecht concentreren, droomt voortdurend terwijl ze wakker is. De meest uiteenlopende gebeurtenissen uit het verleden verdringen zich in haar hoofd, eisend en claimend. Ze verlangt naar vakantie, ze zou het liefst in een vliegtuig stappen zonder te weten waar het gaat landen. Het is een fantasie die haar blij maakt: de ruimte opzoeken, de realiteit voorbij vliegen en achter je laten, elke verantwoordelijkheid die zich aandient negeren. De gedachte aan vakantie stimuleert de herinnering aan Marrakech, waar ze Dennis heeft leren kennen. Ze had een volledig georganiseerde reis geboekt en ze herinnert zich dat Suze haar afkeer uitsprak over deze keuze. Die vond zo’n vakantie iets voor ouden van dagen, te banaal voor woorden en het begin van geestelijk verval. ‘Waar is je fantasie gebleven?’ vroeg ze. ‘Wat heb je met je rugzak gedaan, sinds wanneer is er iets mis met een tent en het opzoeken van een nieuw avontuur?’ Marrakech wordt ook wel de rode stad genoemd, El Hamra. Die naam heeft betrekking op de kilometerslange muren met 10


27-10-2010

15:06

Pagina 11

(Zwart/Black Plaat)

hun terracottakleur. Het is een overweldigende stad, met moskeeën en paleizen die gebouwd zijn in de traditionele Marokkaanse stijl. Ze had beter een vijftiendaagse reis kunnen boeken, want ze kwam tijd tekort om alles te zien. Ze realiseerde zich al snel dat ze de tent niet miste en het avontuur toch meerdere gezichten had. Ze zag Dennis voor het eerst toen hij in het restaurant van het hotel geïrriteerd reageerde op een man die niet wilde ophouden met roken. ‘Ik heb deze reis speciaal geboekt omdat er bij dit hotel een buitenrestaurant is. Waarom gaat u daar niet zitten roken? Dat lijkt me toch logisch?’ zei hij tegen de man. Die pafte onverstoorbaar door. ‘Gaat u alstublieft naar buiten,’ verzocht Dennis. Hij keek om zich heen en hun blikken kruisten elkaar. Hij glimlachte. Ze voelde haar wangen gloeien. Verdorie, altijd dat stupide gebloos. Ze was dertig en single. Ze had in een opwelling deze reis geboekt en het commentaar van haar vriendin getrotseerd. Een achtdaags verblijf in een vijfsterrenhotel met buitenzwembad, openluchtrestaurant en hamam. De man weigerde weg te gaan en Dennis leek te twijfelen. Annelies stond op en liep naar hem toe. ‘Kom,’ zei ze kort. ‘We gaan buiten eten.’ ‘Ik weet niet wat me bezielt om je zomaar te volgen,’ zei Dennis, toen ze in het buitenrestaurant waren gaan zitten. ‘Ik ben helemaal geen type dat doet wat iemand hem opdraagt.’ Hij lachte. Hij was mooi. Interessante kop, heldere blauwe ogen, een volle bos donkerblond haar. Was hij alleen? ‘Ben je ook alleen?’ wilde hij weten. Ze had altijd een beetje schamper gelachen om verhalen over liefde op het eerste gezicht. Flauwekul, bouquetreeksgeneuzel. Ze was al een paar keer verliefd geworden, maar altijd met haar verstand op volle toeren. Tot die avond in Marrakech. Dennis, spitten boven vuren, fakkels, Duizend-en-een-nacht. 11


27-10-2010

15:06

Pagina 12

(Zwart/Black Plaat)

Er is iets met Dennis. Op het moment dat Annelies dit denkt, realiseert ze zich dat deze gedachte een van de redenen is waarom ze weg wil vliegen zonder achterom te kijken. Er is iets niet goed. Hij is al weken zwijgzaam en in zichzelf gekeerd. Hij heeft iets aarzelends over zich, hij is onzeker. Zo kent ze hem niet, Dennis is nooit onzeker. Hij is de doorgewinterde directeur van een woningstichting, die nergens meer van opkijkt. Hij is in staat om bezuinigingen door te voeren en toch met iedereen in het bedrijf on speaking terms te blijven. Hij heeft weinig vrienden, maar verlangt daar ook niet naar. Kwaliteit staat bij hem voorop, direct gevolgd door inzet en lef. Dennis haat angst en twijfel. Hij heeft het afgelopen weekend geprobeerd om iets met haar te bespreken, maar ze weerde het af. Ze moet hem vragen gaan stellen. Maar hoe begint ze? Welke openingszin zal de beste zijn? Het lijkt zo kort geleden dat het leven er veel ongecompliceerder uitzag. Dat het veel eenvoudiger was. Ze verlangt opeens hevig terug naar Marrakech.

12


27-10-2010

15:06

Pagina 13

(Zwart/Black Plaat)

3

Ze is net lekker bezig met het een-na-laatste hoofdstuk, als de telefoon gaat. ‘Ik neem niet op,’ mompelt ze in de richting van het toestel. Maar als het haar moeder is? Ze tuurt naar de cijfers op de display. Het is Gisela, haar zus. Dat betekent een verhaal dat dwars door ramen en deuren naar binnen komt. Vroeger dachten mensen vaak dat Gisela haar moeder was, omdat ze twintig jaar ouder is dan Annelies. Vreemd dat niemand dat ooit heeft geopperd met betrekking tot haar andere zus, Lineke, die zelfs vijfentwintig jaar ouder is. Vandaag blijkt Lineke het onderwerp van gesprek te zijn, Gisela begint direct te ratelen als een mitrailleur. ‘Ik word gek van dat rooster. Overdreven, dat toezicht op moeder. Die weert alles af en wij maar draven. Ik voel me geleefd. Nu ben ik vrij en zit ik weer vast aan mijn moeder. Ik kan net zo goed weer een vent zoeken en sokken gaan wassen. En Lineke heeft ook weer iets nieuws bedacht. Een schema voor huishoudelijk werk. Moeders huis vervuilt met een noodgang en wij moeten dat gaan oplossen. Nou, ik pas. Ik kan mijn eigen huis al nauwelijks op orde krijgen. Het wordt nu echt tijd dat we ons gaan richten op huishoudelijke thuiszorg.’ Hulp van de thuiszorg is een onoplosbaar punt van discussie tussen hun moeder en hen. ‘Geen vreemden in mijn huis,’ be13


27-10-2010

15:06

Pagina 14

(Zwart/Black Plaat)

sliste moeder nog geen week geleden, toen Annelies een voorzichtige opmerking in die richting maakte, ‘voor je het weet, ben ik mijn sieraden en het zondagservies kwijt. Wie heeft dit tegen je gezegd? Dat zal Lineke wel zijn, zoiets kan alleen Lineke verzinnen. Ze zou weer eens moeten gaan werken in plaats van ziek thuis te zitten Wat mankeert haar eigenlijk?’ ‘Lineke is uitgewerkt. Ze is met pensioen en daar wordt ze niet vrolijker van,’ antwoordde Annelies voor de honderdste keer. ‘Jij laat je ook alles wijsmaken.’ Daarna veranderde moeder van onderwerp. ‘Ze gaat achteruit,’ zegt Gisela. ‘Volgens mij is haar geheugen gehalveerd. Ze vraagt nooit meer naar mijn kinderen. En als ik haar iets over mijn kleinkinderen vertel, heb ik wel eens de indruk dat ze niet precies weet over wie ik het heb. Maar toegeven, ho maar. Ze begint vrolijk over iets anders.’ Annelies onderdrukt een diepe zucht. ‘Het is erg wisselend,’ aarzelt ze. ‘De ene dag lijkt er niets aan de hand en de volgende dag haalt ze alles door elkaar. Ik zal er dit weekend eens met Dennis over praten en vragen hoe hij ertegen aankijkt.’ ‘Dennis, ja, díé heeft mensenkennis. Jij boft maar met zo’n man. Hij is er te weinig om je aan hem te ergeren en hij brengt niet eens vuile was mee naar huis. Geef mij zo’n vent.’ Ze wacht even voordat ze verdergaat. ‘Ik vind het een vreemde situatie met moeder. Het is moeilijk te zeggen wat ze nu wel en wat ze juist niet begrijpt, welk deel van het verleden nog aangehaald kan worden en welk niet. Soms lijkt het of ze moet zoeken naar woorden.’ Volgens Suze kunnen mensen die aan het dementeren zijn zich vooral alles van vroeger herinneren en vergeten ze juist wat er recent is gebeurd. Zou moeder de vraag die al jaren tussen hen staat en op de meest onverwachte momenten opduikt, vergeten zijn? Zou ze het antwoord nog wel weten? 14


27-10-2010

15:06

Pagina 15

(Zwart/Black Plaat)

‘Ik weet het niet,’ zei haar moeder iedere keer als Annelies de vraag stelde. ‘Dat geloof ik niet,’ was steevast de reactie van Annelies. ‘Je hebt het antwoord ergens op een onbereikbare plaats in je hoofd geparkeerd.’ ‘Ik weet het niet’ en ‘Dat geloof ik niet’ zijn zinnen die Annelies haat. Ze probeert die zinnen tegenwoordig niet meer uit te lokken. Het lost niets op, het levert hooguit spanningen op en het zoveelste gevoel van afwijzing. Haar moeder weet het niet. Soit. Ze heeft een tijdje een wild leven geleid toen ze de veertig eenmaal was gepasseerd. Soms is ze in staat om een klein beetje te geloven dat haar moeder de waarheid spreekt. Op zulke momenten spreekt ze zichzelf toe. ‘Toen mijn moeder veertig was, had ze al een dochter van twintig en een van vijftien, plus een man die altijd aan het werk was. Ze is op zoek gegaan naar avontuur. En daar heeft ze mij per ongeluk aan overgehouden.’ Zou het haar ooit lukken om dat voor honderd procent te geloven? Over twee maanden wordt Annelies zelf veertig. Vreemde gedachte. Veertig. Toen ze een kind was, vond ze vrouwen van veertig stokoud. Statistisch gezien nadert ze de tweede helft van haar leven. Wat wil ze daarmee? Volgens Suze moet je vanaf je veertigste je jeugd en alle daarbij behorende ellende achter je laten. Dat is gebeurd en daar is niets meer aan te veranderen. Streep eronder, niet meer over zaniken. Maar Suze weet wie haar vader is.

15


27-10-2010

15:06

Pagina 16

(Zwart/Black Plaat)

4

Gisela heeft aangekondigd dat ze de hele maand juni op vakantie gaat en haar naam dus vier weken niet op dat idiote rooster kan staan. Annelies probeert verder te gaan met haar werk, maar ze is onrustig. De woorden dansen voor haar ogen, ze kan beter even ophouden en iets anders doen. Waarom begon Gisela nu ook over juni, die besmette maand? De herinnering is een opdringerige en ongewenste gast. Het gebeurde op 7 juni in Ponypark Slagharen en het ging om slechts vier woorden. Sindsdien zijn er al negenentwintig zevende juni’s geweest, heeft Annelies zich nooit meer in Slagharen vertoond en vallen die vier woorden haar nog altijd lastig. Sindsdien zou ze elk jaar opnieuw het liefst de dag van de vier woorden willen overslaan. Ze hadden op school een kalender voor de periode van 1 mei tot en met 7 juni gemaakt. Iedere schooldag mocht iemand een dag doorkrassen, en iedereen wilde op maandag aan de beurt zijn. Het voelde aan als een geweldige prestatie om met de dikke rode stift een stevig kruis te zetten door de zaterdag, de zondag en de maandag. Alsof je de tijd persoonlijk een handje had geholpen. Het gaf een gevoel van macht. Ze repeteerden weken achter elkaar het lied dat haar juf speciaal voor de schoolreis had gemaakt. Twee coupletten en een 16


27-10-2010

15:06

Pagina 17

(Zwart/Black Plaat)

refrein. Iedereen zong het op het schoolplein. Het lied heeft een stevig anker uitgegooid in haar geheugen. Juni, Slagharen, lied. En daarna vier woorden. Op de terugweg was ze ziek. Het viel mee dat zij het enige kind was dat drie papieren zakken vol spoog, constateerde een van de moeders die meegingen als begeleidster. Ze had zichzelf uitgeput, legde die vriendelijk uit. Dat kwam ervan als je de hele dag van alles door elkaar at, rondtolde in draaimolens en je eigen stem overschreeuwde. De moeder zorgde ervoor dat Annelies daarna in haar eentje op de achterbank mocht liggen en ze legde een deken over haar heen, omdat ze niet kon ophouden met rillen. Ze huilde om haar moeder. De begeleidster liet haar kleine slokjes water drinken, veegde haar mond af en streek over haar hoofd. ‘Wat heb jij toch prachtig rood haar,’ suste ze. ‘Wat zullen jouw moeder en vader trots zijn op zo’n mooie dochter.’ Ze brulde nog harder. Het meisje dat het gezegd had, keek haar spottend aan. Ze lachte en trok tegelijk haar neus op. De blik in haar ogen deed pijn. ‘Is er iets gebeurd?’ vroeg de moeder. ‘Ben je gevallen? Ergens met je hoofd tegenaan gestoten? Waarom klem je je handen zo tegen je borst? Heeft iemand je daar geslagen?’ Annelies schudde haar hoofd en lette op de reactie van het meisje. Die bleef staren, met een waarschuwende blik in haar ogen. Het meisje loog, ze zei wel vaker dingen die niet klopten. Ze stond erom bekend dat ze altijd overdreef en fantastische verhalen verzon, die niemand geloofde. Iedereen wist dat ze een leugenaar was. De ogen volgden iedere beweging die Annelies maakte. Het waren maar vier woorden. Ze kwamen uit het niets te17


27-10-2010

15:06

Pagina 18

(Zwart/Black Plaat)

voorschijn, werden zonder enige aanleiding de ruimte in gesmeten, raakten kant noch wal. Vier woorden. ‘Jij bent niet echt.’

18


27-10-2010

15:06

Pagina 19

(Zwart/Black Plaat)

5

Het was weer zo’n moppergesprek tussen Gisela en moeder. ‘Jullie hebben nu wel lang genoeg om elkaar heen gelopen en het is ook vervelend om alles dubbel te moeten organiseren,’ snauwde Gisela. Als ze snauwde, was het serieus. ‘Ik maak zelf wel uit of en wanneer ik hem wil zien,’ zei moeder. Het ging over hun vader, de vader die Annelies nog nooit had gezien, omdat haar moeder geen contact meer wilde hebben met haar ex. Later heeft ze zich vaak afgevraagd hoe ze precies op dit idee was gekomen, of iemand haar iets in die richting had verteld. Het antwoord was een lege plek in haar hoofd. Ergens in haar leven was het tot haar doorgedrongen dat hun vader niet bij hen woonde en dat er tussen haar ouders geen contact mogelijk was. Maar waar die wetenschap ooit ontstond, wist ze niet. ‘Hij heeft er zelf geen enkel bezwaar tegen,’ zei Gisela. ‘Zijn vrouw is een schat van een mens. Waarom zet je je niet gewoon over je teleurstelling heen? Hij heeft jou toch niets aangedaan?’ Gisela werd dertig. Ze vierde het groots, want ze was op dat moment ook vijf jaar met Patrick getrouwd. Ze had een zaaltje gehuurd. Er was eerst een koud buffet en daarna speelde de band van Patrick. Hij zat zelf achter de piano, dus Gisela danste 19


27-10-2010

15:06

Pagina 20

(Zwart/Black Plaat)

met andere mannen. Er was één man met wie ze veel op de vloer was. ‘Wie is die meneer?’ vroeg Annelies. Ze zag haar zusje aarzelen. Haar hart begon opeens wild te kloppen. ‘Dat is mijn vader,’ antwoordde Gisela. Annelies probeerde te begrijpen wat haar zus bedoelde. Er zat iets alarmerends in het antwoord, iets wat niet thuishoorde op een feest. ‘Jouw vader? Niet de vader van Lineke en mij?’ ‘De vader van Lineke en mij,’ benadrukte Gisela. ‘Niet van jou.’ Ze zuchtte diep. ‘Dit had je moeder je moeten vertellen, je had het allang moeten weten. Verdomme, wat een bullshit vind ik dit. Voor mij is het feest verpest!’ ‘Jij bent niet echt.’ De woorden striemden over haar ziel. ‘Ik ben niet echt,’ zei ze tegen Gisela. ‘Je bent een onecht kind, zo heet dat officieel. Een scheve schaats van je moeder. Verdorie, dat je het nu van mij moet horen. Sorry, mop, maar voor mij heeft het nooit iets uitgemaakt. Jij bent en blijft mijn kleine zusje, van wie ik heel veel hou.’ Ze knuffelde Annelies. Die stond stijf rechtop en voelde niets. ‘Je weet toch wel dat je een andere achternaam hebt dan wij?’ vroeg Gisela. ‘Lineke en ik heten Frederiks van onze meisjesnaam en jij heet Van Ravensdonk. Dat is de naam van onze moeder. Heb je je dan nooit afgevraagd hoe dat kon?’ ‘Mama zei dat ze haar naam mooier vond.’ De drummer begon een wilde solo te spelen. De roffelende geluiden dreunden tegen haar schedel, het ketsende slagwerk deed pijn aan haar oren. De mensen in de zaal bewogen, maar Annelies zag alleen die man. De vader die niet haar vader was. Ze voelde zich bedrogen. Gisela stond een paar minuten te fluisteren tegen hun moeder en Annelies zag haar moeder verschrikt in haar richting kijken. Toen kwam ze op haar af en greep haar vast. ‘We gaan naar huis.’ 20


27-10-2010

15:06

Pagina 21

(Zwart/Black Plaat)

Lineke rende achter hen aan. ‘Waar gaan jullie heen? Je gaat toch nog niet weg? Hij laat je netjes met rust. Het is ook nooit goed!’ Ze schreeuwde. Haar moeder schreeuwde nog harder.‘Vraag je zuster maar om een verklaring, die moest de boel nu eenmaal opfokken.’ Ze sleurde Annelies naar buiten en duwde haar in de richting van de fietsenstalling. Toen ze bij hun fietsen stonden, pakte ze Annelies bij de schouder en dwong haar om haar aan te kijken. ‘Luister goed,’ zei ze met een lage stem. ‘Ik ben in de ogen van mijn ex-man een hoer, de meeste van onze vroegere vrienden hebben mij uitgekotst, ik betaalde een hoge prijs voor mijn misstap. Maar ik heb geen moment spijt gehad van mijn besluit om jou geboren te laten worden. Je bent een gewenst kind. Door mij. En wat de rest van de wereld daarvan denkt, moet iedereen zelf weten.’ ‘Wie is mijn vader?’ ‘Ik weet het niet.’

21


27-10-2010

15:06

Pagina 22

(Zwart/Black Plaat)

6

‘Ik heb slagroomtaart, van de nieuwe bakker. Wil je een stuk?’ Annelies volgt de bewegingen van haar moeder. Die opent de ene keukenkast na de andere, bijt op haar lippen, schudt met haar hoofd. Ze smijt een deurtje dicht en zucht diep. Zou ze een mes zoeken? Annelies kan zich niet voorstellen dat ze het messenblok dat in de hoek van het aanrecht staat niet ziet. Ze grijpt een mes en legt het naast de taart. ‘Zoek je dit?’ ‘Ik zoek niets. Behandel me toch eens een beetje normaal.’ Annelies loopt de woonkamer in. Ze kijkt om zich heen en ziet dat er nodig moet worden schoongemaakt. Op de televisie ligt een dikke laag stof en de vloerbedekking is al minstens een week niet gezogen. Hoe pakt ze dit aan? ‘Valt er iets te vieren?’ informeert ze, als moeder een bordje met een enorm stuk taart voor haar heeft neergezet. ‘Het leven, ik vier het leven. Dat ik er nog ben, dat ik nog zelfstandig kan wonen, dat ik me goed voel.’ De smerige kamer zwijgt nadrukkelijk. ‘Is daar iets mis mee? Je zegt helemaal niets. Geloof je me soms niet?’ ‘Jawel. Lekkere taart. Je hebt me wel een groot stuk gegeven. Dat is meteen mijn lunch.’ ‘Je kunt het hebben. Je bent veel te mager. Daarom heb je het zo vaak koud. Te weinig vet op je lijf.’ 22


27-10-2010

15:06

Pagina 23

(Zwart/Black Plaat)

‘Ik heb een snelle verbranding.’ ‘Je bent de dunste van mijn dochters. Altijd al geweest. Mijn moeder was ook zo dun. Het zit er toch in, dat zie je maar weer.’ ‘Had je moeder ook rood haar?’ Moeder roert in haar koffie. ‘Ik mis mijn moeder nog altijd. Ze stierf veel te jong, jij was nog niet eens geboren. Als je moeder doodgaat, gebeurt er iets met je. Wees maar blij dat je me nog hebt.’ Ze veert overeind. ‘Ik schenk nog een bakkie in. Eet je taart eens op. Wat vroeg je eigenlijk?’ ‘Of je moeder ook rood haar had.’ ‘Nee.’ Ze is al op weg naar de keuken. Als ze terugkomt, ziet Annelies dat ze voor zichzelf een tweede stuk taart heeft meegenomen. Ze eet het met smaak op. Zou ze honger hebben? Eet ze wel genoeg? ‘Het is mooi weer,’ zegt haar moeder. ‘Ben je vrij? Heb je soms vakantie? Jij hebt altijd vakantie. Mazzelkont! Ik zou wel een stukje willen rijden. Misschien even koffie gaan drinken bij iemand.’ ‘Bij wie?’ ‘Maakt niet uit. Kies jij maar.’ ‘Gisela?’ ‘Ja! Gisela. Die bedoel ik. Of heb je geen tijd?’ ‘Ik heb de hele dag tijd. Ik heb gisteravond tot elf uur doorgewerkt en Dennis komt morgenochtend pas thuis. Goed, we gaan naar Gisela. Maar onder één voorwaarde. Ik wil hier eerst even stofzuigen en afstoffen. Dat is echt nodig.’ Moeder kijkt donker. ‘Dat heb ik gisteren nog gedaan.’ ‘Het is zo gebeurd.’ Annelies loopt naar de gang en pakt de stofzuiger uit de kast. Terwijl ze de kamer schoonmaakt, zit haar moeder aan tafel, met haar armen demonstratief voor haar borst gekruist. ‘Jij wordt al net zo’n bemoeial als alle anderen,’ zegt ze, als Annelies de stofzuiger weer wegzet. ‘En hoe kom je toch aan zo veel vakantie?’ 23


27-10-2010

15:06

Pagina 24

(Zwart/Black Plaat)

7

Vorig jaar om deze tijd sprak ze met Suze af om hun veertigste verjaardag samen te vieren, maar nu het bijna zover is moet Annelies niet aan een feest denken. Ze heeft geen zin in al die drukte, er valt niet genoeg te vieren. Ze spreekt zichzelf regelmatig bestraffend toe als ze haar sombere stemming niet in bedwang kan houden. Zou dit iets te maken kunnen hebben met een midlifecrisis? Dat overkomt soms ook vrouwen. Het is haar moeder overkomen. Zou haar onaangename gevoel te maken hebben met het feit dat ze weet dat haar moeder tegen haar veertigste begon los te breken? Annelies was daar het resultaat van. Een ongelukje, niet gepland, maar welkom. ‘Heb jij al last van een midlifecrisis?’ vraagt ze aan Suze. Die begint te schateren. ‘Hoe kom je daar nu weer bij? Zit je erover in, over veertig worden? Denk je dat er iets verandert? Ben je gek, het wordt vanaf nu alleen maar leuker. Ik verheug me erop. Ik trek een streep en begin aan het volgende deel. Mijn scheiding is verwerkt, de kinderen vliegen langzaam hun eigen richting uit, ik ben dertien kilo afgevallen, er wordt weer naar me gefloten. Maar ik weet beter dan ooit hoe ik daarmee moet omgaan.’ ‘Er zit iets onheilspellends in de lucht.’ ‘Wat is er precies aan de hand, Annelies? Gaat het niet goed tussen jou en Dennis? Wil je scheiden?’ 24


27-10-2010

15:06

Pagina 25

(Zwart/Black Plaat)

‘Jij denkt dat iedereen die de veertig nadert, gaat scheiden. Sommige mensen blijven gewoon getrouwd. Wij zitten elkaar niet in de weg.’ ‘Dat zou ook een punt kunnen zijn.’ Annelies heeft al vaker aan Suze gemerkt dat die niet bepaald positief is over haar weekendhuwelijk. De opmerking die ze net maakte heeft een kritische ondertoon. ‘Het is geen punt wat mij betreft. Het zou niet verstandig zijn om er een probleem van te maken. Dennis is geen man om zeven dagen per week met iemand samen te leven, dat weet jij ook wel. Ik wist dat toch toen we begonnen? Het zou stompzinnig zijn om er nu over te vallen.’ ‘Wie probeer je te overtuigen?’ ‘Niemand.’ ‘Ook goed. Hoe laat komt Dennis thuis? Hebben we nog tijd om even een marktje te pikken?’ Annelies heeft geen zin om met Suze naar de markt te gaan. Ze stapt niet zo gemakkelijk over een ergernis heen als haar vriendin. Ze denkt na over een goede smoes. ‘Ik heb niet veel tijd,’ zegt Suze. ‘Ik moet om twee uur ergens zijn. Raad eens! Ik heb een date met een leuke vent.’ ‘Een blind date?’ ‘Nee, het is al onze derde afspraak. Weet je hoe ik hem heb ontmoet? In de trein. Hij is conducteur, hij kwam mijn kaartje controleren. We raakten aan de praat. Ik had direct in de gaten dat hij niet dom is. Echt een vent die weet hoe het leven in elkaar zit. Hij heeft al veertien keer meegemaakt dat iemand voor de trein sprong, kun je je zoiets voorstellen? Ik niet. Ik zou na de eerste keer al afgehaakt zijn.’ ‘Wat een verhaal. Veertien keer? Verschrikkelijk. Hoe oud is hij?’ ‘Vijftig. Gescheiden. Zijn vrouw verliet hem toen hij na de veertiende zelfdoding een paar maanden moest bijkomen. Lekker type, hè?’ 25


27-10-2010

15:06

Pagina 26

(Zwart/Black Plaat)

Annelies haalt haar schouders op. ‘Je hoort zo’n verhaal altijd maar van één kant.’ ‘Dat is waar. Hij wil me vanmiddag meenemen naar zijn favoriete restaurant in Antwerpen.’ ‘En blijven jullie daar slapen?’ ‘Wie weet. Ik tref in ieder geval voorzorgsmaatregelen.’ ‘Wat is dat voor geluid? Het zit in jouw tas.’ ‘Mijn mobiel.’ Suze duikt onder de tafel en haalt haar mobiele telefoon tevoorschijn. Annelies loopt naar de keuken. In de kamer begint Suze te praten. Even later komt ze met een betrokken gezicht de keuken in. ‘Dat was Jasper. Zo heet hij. Het feest gaat niet door. Er is iets ernstigs gebeurd op Utrecht Centraal. Een mishandeling, geloof ik. Nogal heftig, ik kon het niet goed volgen. Jasper kan daar voorlopig niet weg. Maar hij belt later nog terug.’ ‘Utrecht Centraal?’ ‘Is Dennis daar nu? Hoe laat verwacht je hem thuis?’ ‘Over een uur of twee. Misschien is hij inderdaad nu op Utrecht Centraal. Dan zal hij wel vertraging hebben.’

26

Het scherventapijt 1-312:Opmaak :06 Pagina 1. Het scherventapijt

Recommend Documents