1
Het oudste
& het mooiste
Het oudste & het mooiste
plek voor de archeologische en museale schatten van Zutphen
Het Hof van Heeckeren
Het oudste & het mooiste
Wat is het Hof van Heeckeren?
Wat is het Hof van Heeckeren?
Het rijksmonumentale stadspaleis Hof van Heeckeren is eind 2016 de huisvesting van de Musea Zutphen, Museum Henriette Polak en het Stedelijk Museum Zutphen, en de Archeologische dienst. Het wordt dé plek in Zutphen waar geschiedenis, cultuurhistorie, beeldende kunst en actualiteit samenkomen. De naamgeefster en mecenas van Museum Henriette Polak ondersteunde vele culturele en maatschappelijke initiatieven. Het stadspaleis vormt na de verbouwing door het gerenommeerde architectenbureau BiermanHenket (o.a. Fries Museum, Noordbrabants Museum, uitbreiding Museum de Fundatie) een fraaie setting voor de moderne kunst collectie, van waaruit verbindingen worden gelegd met andere kunstdisciplines en maatschappelijke thema’s.
Zoals de resten van een Vikingaanval uit 882 na Christus. Zutphen dankt zijn blauwdruk van de stad aan deze aanval. In de 11e eeuw was Zutphen korte tijd een ‘palts’, een paleisachtige pied-à-terre voor Duitse koningen en de bisschop van Utrecht wanneer zij op doorreis waren. Het Hof van Heeckeren ligt aan het plein waar de Vikingaanval plaatsvond en de palts stond: het ’s-Gravenhof, de kiemcel van de provincie Gelderland. De herbestemming van het Hof van Heeckeren is de kiemcel voor de musea en archeologische dienst om samen met de ondernemers en organisaties rond het ’s-Gravenhof, opnieuw een vorstelijke verblijfs- en ontmoetingsplek te creëren voor inwoners en bezoekers.
Bovendien wordt hier straks het ‘Verhaal van Zutphen’ verteld met gebruikmaking van unieke objecten uit de museale, archeologische en archiefcollecties. Sommigen daarvan zijn van nationale en zelfs internationale betekenis.
2
Het oudste & het mooiste
Missie
Musea
Zutphen
Missie Musea Zutphen De Musea Zutphen, het Stedelijk Museum Zutphen en het Museum Henriette Polak, werken vanuit de overtuiging dat kennis, waardering en beleving van kunst en cultuur en geschiedenis essentieel zijn voor persoonlijke en maatschappelijke ontwikkeling. De Musea Zutphen willen een laagdrempelige en uitnodigende presentatieplek voor cultuurgeschiedenis en -historie, archeologie en beeldende kunst, waar bezoekers van alle leeftijden en uit alle geledingen zich thuis voelen.
Zutphen actief bij aan het vergroten van de toeristische aantrekkingskracht van de gemeente. De Musea Zutphen willen de lokale cultuurparticipatie bevorderen en bijdragen aan een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor (nieuwe) inwoners en (nieuwe) bedrijven. Daarom wordt steeds actief de samenwerking gezocht met culturele, maatschappelijke en zakelijke partners binnen en buiten Zutphen.
Gestreefd wordt de waardevolle collecties van de musea en archeologische dienst optimaal tot hun recht te laten komen door inspirerende presentaties en een zorgvuldig behoud- en beheerbeleid. Veel aandacht wordt besteed aan het toegankelijk maken van de collecties door o.a. educatieve activiteiten, digitalisering en onderzoek. Ook organiseren de musea jaarlijks meerdere wisseltentoonstellingen en diverse nevenactiviteiten. Met deze aanpak dragen de Musea
4
Het oudste & het mooiste
Profiel Stedelijk Museum Zutphen
Profiel
Stedelijk
Museum Zutphen
Het Stedelijk Museum Zutphen brengt de cultuurhistorie en –geschiedenis van Zutphen en omgeving treffend en vanuit verrassende invalshoeken in beeld. Het museum kan dit doen dankzij een grote verscheidenheid aan collecties en objecten (30.000 objecten, > 500.000 afbeeldingen), waarbij ook geput wordt uit de bijzondere collecties van de Archeologische dienst en het Regionaal Archief Zutphen.
Een glanzend hoogtepunt binnen de tweede collectie is het beroemde Zutphens zilver. Verschillende zilveren gebruiksvoorwerpen, waaronder de voor Zutphen zo kenmerkende potpourri’s, tonen het vakmanschap van de makers. Nog steeds staat ambachtelijkheid hoog in het vaandel van Zutphen, het museum besteedt hier regelmatig aandacht aan.
De collecties kunnen ruwweg onderverdeeld worden in twee hoofdcollecties: de geschiedenis en cultuurhistorie van stad en streek en – ondersteunend hieraan - woonen leefcultuur in algemene zin. Een onderscheidend onderdeel van eerstgenoemde collectie is de nalatenschap van de uit Zutphen afkomstige Jo Spier (1900-1978) een van de bekendste illustratoren die Nederland gekend heeft, maar ook de omvangrijke fotocollectie met als topstuk ‘de oudste foto van Nederland’ in 1839 door een Zutphense apotheker gemaakt.
6
Het oudste & het mooiste
De Archeologische schatkist gaat open
De Archeologische
schatkist
gaat open
Het archeologische depot is gevuld met voorwerpen en vondstcomplexen die de vroegste bewoningsgeschiedenis van stad en streek vertelt. Verschillende van deze vondsten zijn van nationaal, zelfs internationaal belang. Het Stedelijk Museum Zutphen kan uit deze schatkist putten en daarmee ‘Het verhaal van Zutphen’ op aansprekende wijze vertellen.
bezoeken. Uit Zutphens bloeitijd, de 13e – 15e eeuw, zijn bijzondere voorwerpen die het verhaal vertellen van een stad vol actieve Hanzekooplieden die de Noord-Europese kusten bevoeren. Het Zutphense kwadrant, het oudste horloge en navigatie-instrument van Noord-Europa dat in 2013 werd gevonden, staat symbool voor de Hanzetijd.
Zo kan het publiek in het Hof van Heeckeren kennis maken met de eerste mensen die ruim 10.000 jaar geleden het gebied bezochten, met de prinses van Leesten die drieduizend jaar geleden al een halsketting droeg van glas uit Zuid Europa en het Midden-Oosten, met de Frankische krijger Gerward, de stamvader van de Fransen uit de Volksverhuizingentijd. Hoogtepunt zijn de macabere resten -de crime scene- van een Vikingaanval in 882. Nergens op het vaste land van Noordwest-Europa is zoiets aangetroffen. Ook kunnen bezoekers zich in een 3D-reconstructie van de Palts letterlijk terugwanen in de tijd van de vorstelijke
8
Het oudste & het mooiste
Profiel
Museum
Henriette Polak
Profiel Museum Henriette Polak De bijzondere ontstaansgeschiedenis van Museum Henriette Polak is duidelijk terug te vinden in de kerncollectie. Het museum werd opgericht door een groep bevriende kunstenaars in nauwe samenwerking met mecenas Henriette Polak-Schwarz. De oprichters kenden elkaar met name vanuit de Rijksakademie in Amsterdam. Hun werk had de zichtbare werkelijkheid als uitgangspunt en wortelde in de klassieke kunsttraditie, maar zij schuwden de abstractie en het experiment niet. Sinds de opening in 1975 heeft Museum Henriette Polak zich ontwikkeld tot hét museum voor modern-klassieke schilder- en beeldhouwkunst in Nederland. Het museum is befaamd om de vele geschilderde en gebeeldhouwde (kunstenaars)portretten, die mede het persoonlijke en intieme karakter van het museum bepalen. Joop Sjollema, Han Wezelaar, Piet Esser, Charlotte van Pallandt, Kees Verwey, Arie Kater, Arie Schippers, Aat Veldhoen, Wendelien Schönfeld, Willem den Ouden zijn slechts enkele van de kunstenaars die in de collectie zijn vertegenwoordigd.
Binnen het Nederlandse museumlandschap wordt Museum Henriette Polak herkend en gewaardeerd als een museum dat moderne en hedendaagse kunst op een toegankelijke manier presenteert, zonder populistisch of elitair te zijn. Schilder- en beeldhouwkunst vormen nog steeds de hoofdmoot, maar ook andere technieken of combinaties van technieken worden getoond.
Theresia van der Pant werkt aan beeld van Henriette Polak
10
Het oudste & het mooiste
Tentoonstellingen
Fact & figures
Prenten, Prenten, wát een Prenten! Zilveren Haring
15.248 Bezoekers
2014 -2015
Winnaar ‘zilveren haring’ 2014 door Zutphen positief in het voetlicht te brengen
700 leden
2013 -2014
50 jaar
2012 160 musea
een van de grootste museale Vriendenorganisaties in Nederland
Top 20 best bezochte musea in Gelderland
Rembrandt in Zwart-Wit
Vrienden Musea Zutphen
11.966 Bezoekers
Gecertificeerd leerwerkbedrijf * collectiebeheer * grafische vormgeving * communicatie & marketing
105 vrijwilligers
Het oudste & het mooiste
Doelen Musea
Zutphen
Doelen Musea Zutphen De Musea Zutphen streven naar een stevige verankering in de Zutphense samenleving en een sterke en heldere profilering binnen en buiten de gemeentegrenzen. Het Hof van Heeckeren wordt een plek voor ideeën en debat, met een aanbod ter lering, vermaak, ontroering en vervoering. In de presentaties en activiteiten van de musea wordt aandacht gevraagd voor duurzame waarden en onderwerpen met maatschappelijke relevantie waarbij publieksparticipatie wordt gestimuleerd.
• bezoekers van Museum Henriette Polak zijn geconfronteerd met een vitale traditie van werken naar de zichtbare werkelijkheid binnen de beeldende kunst, hebben aandachtiger leren kijken en zijn gestimuleerd om te reflecteren.
De Musea Zutphen streven ernaar dat bezoekers ‘rijker’ weggaan dan dat ze zijn gekomen. De verrijking kan bestaan uit een aangename ervaring/herinnering en/of door informatie/kennisoverdracht: • voor bezoekers van het Stedelijk Museum Zutphen is de (lokale) geschiedenis (meer) gaan leven na een bezoek aan het museum en is de relatie gelegd met de tegenwoordige tijd.
14
Het oudste & het mooiste
Voor wie en met wie
Voor wie en met
wie
De Musea Zutphen zijn een voorziening voor de eigen inwoners, maar nadrukkelijk ook voor bezoekers van buiten Zutphen. Door een gevarieerde programmering en het benutten van de unique sellingpoints van de collecties en de locatie willen de musea zowel jonge als oudere bezoekers boeiende ervaringen bieden. Bezoekers beschouwen het Hof van Heeckeren idealiter als hun favoriete third space: een plek voor creatieve uitwisseling en een anker binnen de gemeenschap.
de Museumvereniging, Coöperatie Erfgoed Gelderland, het Nederlands Netwerk Stadsmusea. De Musea Zutphen hechten veel belang aan de relatie met het onderwijs. Lokaal participeren de musea in het Cultuurconvenant met het basisonderwijs. De contacten met het Voortgezet Onderwijs en het volwassenen onderwijs zoals HOVO, Universiteit van de Derde Leeftijd, Helicon, Vrije Academie breiden zich jaarlijks uit.
De Musea Zutphen zijn samenwerkingsgericht en participeren in diverse lokale, (boven)regionale en landelijke netwerken en samenwerkingsverbanden. Er wordt samengewerkt met musea, niet-museale culturele partners, kunstenaars en belangenbehartigers van kunstenaars (stichtingen, etc.) particuliere verzamelaars, bedrijfscollecties (zoals ING, ABN AMRO), galeries, opleidingsinstituten en maatschappelijke partners (Alzheimer vereniging, Humanistisch Verbond). De Musea Zutphen zijn aangesloten bij de ICOM,
16
Het oudste & het mooiste
Plaats/rol in de
Zutphense samenleving
Plaats/rol in de Zutphense samenleving De Musea Zutphen willen in sociale, economische en fysieke zin een relatie aangaan met de gemeente Zutphen. Door de locatie van het Hof van Heeckeren is de verbinding met het ’s-Gravenhof en de historische binnenstad een vanzelfsprekende. De historische binnenstad is de toeristische trekker par excellence van Zutphen door de combinatie architectuur, cultuur, horeca en detailhandel. Hier is ook het merendeel van de lokale (culturele) samenwerkingspartners van de musea gevestigd.
De Musea Zutphen leggen echter ook verbindingen met andere plekken in de stad door te verwijzen naar archeologische vindplaatsen en vondsten die in situ te bewonderen zijn en naar monumenten en kunst in de openbare ruimte. De bedoeling is om hiermee een ‘trek’ door de stad te creëren naar en vanuit het Hof van Heeckeren.
De Musea Zutphen streven ernaar dat de uitvoering van de museale kerntaken leidt tot: • • • • •
Versterken identiteit van de stad Bevorderen positief imago Vergroten toeristische aantrekkingskracht Bijdrage leveren aan een goed vestigingsklimaat Stimuleren van samenwerking
18
Het oudste & het mooiste
Herkomst bezoekers
aantal bezoekers
1500
1254
>100.000 50.000 - 100.000
31%
25.000 - 50.000
Musea Zutphen
900
10.000 - 25.000
17%
2.500 - 10.000 tot 2.500
se a
0
Musea
465
43% rest van
48% Oost Nederland
Nederland
waarvan
36% Gelderland
Bezoekersprofiel
382
300
mu
32%
547
600
aa nta l
9%
5% 6%
1200
in he gesc t m hr us eve eu n mr in eg wa ist Mu arv er se an um lid ve va ren n d wa igi e de arv ng Sti an ch de tin el g M nem us er eu aa mk n aa rt
Positie in het museale landschap
Musea Zutphen
> 60 jaar (30%)
9% uit buitenland
40 - 60 jaar (40%) 20 - 40 jaar (20%)
gebruikt
> 50% museumjaarkaart
< 20 (10%)
Het oudste & het mooiste
Colofon Tekst: Michel Groothedde Tiana Wilhelm Fotografie: Musea Zutphen Regionaal Archief Zutphen Archeologische Dienst Zutphen Patrick van Gemert Willem Feith Bierman Henket architecten Hans Westerik Ontwerp: Tom Affourtit
© Musea Zutphen, 2015
22
