Het ontwerpen en maken van een product door probleemoplossend vermogen, aan de hand van 21st century skills

      Het  ontwerpen  en  maken  van  een   product  door  probleemoplossend   vermogen,  aan  de  hand  van  21st   century  skills                                       Anco  Salari   Docent  ABV   Duaal  2013/2014   Studentnr.:  275351  

 

1  

Inhoudsopgave     Pag.  1:………………………………………………………Voorblad     Pag.  2:……………………………………………………….Inhoudsopgave     Pag.  3:……………………………………………………….Inleiding     Pag.  6:……………………………………………………….1.1.  Probleemoplossend  vermogen:                                Wat  houdt  het  in?     Pag.  9:……………………………………………………….1.2.  Probleemoplossend  vermogen:       Wat  is  het  doel  ervan?     Pag.  10:……………………………………………………..1.3.  Wat  houdt  het  ontwerpen  en   maken  van  een  product  in?     Pag.  12:……………………………………………………...1.4.  wat  heeft  probleemoplossend   vermogen  voor  uitwerking  op  het   ontwerpen  en  maken  van  een   product?     Pag.  14:……………………………………………………..2.  Probleemoplossend  vermogen:     Wat  wordt  er  op  dit  moment  gedaan   aan  de  ontwikkeling  binnen  Scala?     Pag.  15:……………………………………………………..  2.2.  Analyse  lesobservatie       Pag.  18:……………………………………………………...  3.  Conclusie     Pag.  21:  ……………………………………………………..  Bronvermelding     Pag.  23:  ……………………………………………………..2.1.  Lesobservatie     Pag.  28:  …………………………………………………….4.  Probleemoplossend  vermogen:          Aanbeveling  ter  verbetering              

 

2  

Inleiding   Ontwerpen  en  maken  is  iets  wat  me  altijd  energie  heeft  gegeven.  De  uitdaging  bij   het  ontwerpen  was  het  probleem  dat  opgelost  moest  worden.  Bijvoorbeeld  het   oplossen  van  een  constructieprobleem  bij  het  ontwerpen  van  een  gebouw.     21st  century  skills   Afgelopen  schooljaar,  tijdens  één  van  de  lessen  onderwijstheorie  van  dhr.  G.  Van   Coenen,  kwam  het  onderwerp  21st  century  skills  voorbij.  Het  onderwijs  is   onderhevig  aan  veranderingen  door  onder  andere  technologische   ontwikkelingen.     Voor  deze  ontwikkelingen  in  de  samenleving  zijn  voor  het  onderwijs  de  21st   century  skills  ontwikkeld.  Deze  7  skills,  die  de  leerling  tijdens  zijn  studie   loopbaan  ontwikkeld,  moeten  hem  voorbereiden  op  hoe  het  er  op  de  werkvloer   van  zijn  toekomstige  baan  aan  toegaat.   één  van  deze  skills  is  probleemoplossend  vermogen.  Deze  skills  sprak  mij  tijdens   de  les  aan,  omdat  ik  vroeger  tijdens  de  techniek  lessen  die  ik  kreeg,  niet  vanuit   een  dergelijk  aspect  ben  onderwezen,  waardoor  het  voor  mij  destijds  moeilijk   was  om  te  begrijpen  hoe  dingen  werkten.     Tijdens  de  lessen  techniek  (onderbouw)  van  dhr.  M  Maes,  één  van  de  vakken   tijdens  mijn  stage  op  Scala,  is  me  opgevallen  dat  de  leerlingen  vooral  producten   maken  vanuit  één  methode.  Ik  vind  belangrijk  dat  leerlingen  zelf  tot  het   bedenken  van  een  oplossing  van  een  (ontwerp)probleem  moeten  kunnen   komen.  De  leerlingen  doen  nu  ook  praktische  opdrachten,  maar  er  worden  geen   opdrachten  ”gedaan”  vanuit  een  eigen  zoektocht  naar  een  oplossing.  Het  doen  is   vooral  kopiëren.     Onderzoekende  houding   Daarnaast  is  deze  onderzoekende  houding,  die  de  docent  de  leerling  via  deze   manier  aanleert,  ook  in  te  zetten  in  het  dagelijks  leven.  Zo  leert  de  leerling   omgaan  met  tegenslagen,  kritiek  en  andere  vormen  van  probleem  die  opgelost   moeten  worden.     Mijn  specifieke  doel  is  om  te  onderzoeken  of  de  leerlingen  uitgedaagd  worden   om  een  product  te  ontwerpen  en  te  maken  aan  de  hand  van  probleemoplossend   vermogen.  Waarom  ik  juist  voor  dit  aspect  kies,  is  omdat  (zoals  hierboven   aangegeven)  het  vak  techniek  een  praktijkgericht  vak  is  en  ik  ben  van  mening   dat  het  lezen  van  technische  theorie  nog  niet  betekent  dat  je  het  ook  begrijpt.  Het   begrijpen  gebeurt  pas  als  de  leerling  ondervind  (door  te  onderzoeken  en  te   experimenteren,  te  maken)  hoe  de  theorie  in  praktijk  werkt.  Het  zgn.   ervaringsgericht  leren     Met  behulp  van  verschillende  bronnen  heb  ik  onderzocht  wat  de  inhoud  en  het   doel  is  van  deze  skill.  Voor  de  concrete  uitwerking  heb  ik  via  www.slo.nl   onderzocht  wat  er  in  de  praktijk  omtrent  dit  gebied  gevraagd  wordt.   Ook  op  sites  die  meer  betrekking  hebben  op  het  bedrijfsleven,  is  veel  informatie   te  vinden  waarom  zoveel  vraag  is  naar  medewerkers  die  probleemoplossend   kunnen  denken.    

3  

Scala   Om  een  betrouwbare  conclusie  en  aanbeveling  te  kunnen  maken  door  mijn   onderzoek,  heb  ik  een  praktijkgericht  onderzoek  uitgevoerd  bij  VMBO  school   Scala  te  Teteringen,  mijn  stage.   In  de  visie  van  Scala  komt  naar  voren  dat  ze  leerlingen  vooral  willen  uitdagen  om   hun  talenten  te  ontdekken  zodat  ze  dit  nu  en  later  kunnen  toepassen  binnen  hun   eigen  omgeving.  De  leerling  staat  centraal.  Expressief,  eigenzinnig  en  inspiratie   zijn  de  termen  die  de  school  gebruikt  om  aan  te  geven  hoe  ze  dit  doen.     Eigenzinnig   Scala  heeft  uitgesproken  opvattingen  over  hun  leerling.  Over  het  onderwijs.  Over   de  maatschappij.  Over  de  wereld.  Hier  durven  zij  voor  te  staan.  Hun  non   conformistische  houding  spreekt  van  een  grote  mate  van  zelfbewustzijn.  Dit   stralen  zij  uit  naar  de  leerlingen,  ouders  en  het  beroepenveld.  Zij  zijn   gecommitteerd  en  vasthoudend  aan  het  doel  van  de  gezamenlijke  reis  die  zij  als   school  maken  met  de  leerling!     Inspiratie   De  jonge  mensen  die  een  opleiding  volgen  bij  Scala,  zijn  de  inspiratiebron.  Zij   vinden  het  dagelijks  bijzonder  om  met  hen  te  werken  en  van  hen  te  leren.  De   leerlingen  brengen  hen  nieuwe  inzichten  en  doen  hen  versteld  staan  van  de   ontwikkelingen  die  zij  doormaken,  de  "rijkdommen"  die  zij  al  bezitten.  Op  hun   beurt  zijn  zij  een  inspiratiebron  voor  de  leerlingen.  Geloof  in  mensen,   persoonlijke  groei  en  talentontwikkeling,  mogelijkheden,  het  vormgeven  van  de   toekomst,  dat  voelt  iedereen  die  met  Scala  in  contact  komt.     Expressief   Scala  uit  waarvoor  het  staat.  De  leerlingen  en  ideeën  verdienen  geen   bescheidenheid.  wat  wordt  gedacht  dat  wordt  gezegd,  er  worden  ruimte  en   credits  gegevens  aan  de  leerlingen  en  successen  worden  gevierd.       Elk  individu  levert  een  eigen  en  waardevolle  bijdrage  aan  de  wereld  van  morgen.   Talenten  zijn  veelzijdig  en  divers  en  alle  waardevol.  Scala  gelooft  in  de   mogelijkheden  van  de  leerlingen  en  medewerkers;     “Onze  leerlingen  zijn  (deels  ongeslepen)  pareltjes  die  hun  glans  krijgen  in  hun   VMBO  periode:  als  persoon  en  in  de  voorbereiding  op  werkhouding.  De  jonge   tienerjaren  (12-­‐16  jaar)  zijn  hiervoor  één  van  de  belangrijkste  perioden  in  een   mensenleven.  Deze  jaren  vormen,  leveren  herinneringen  die  bepalen  hoe   mensen  de  rest  van  hun  leven  leiden.  Wij  willen  deze  periode  zo  waardevol   mogelijk  maken  voor  onze  leerlingen.  Eventueel  ten  onrechte  gerezen  twijfels   over  de  eigen  waarde  en  competenties  wegnemen  en  vervangen  door   vertrouwen”.  (www.scalabreda.nl)     Mijn  onderzoek   Om  dit  onderzoek  richting  te  geven  heb  ik  me  de  volgende  hoofdvraag  gesteld:   • Waarom  moeten  leerlingen  leren  denken  vanuit  probleemoplossend   vermogen  op  het  gebied  van  ontwerpen  en  maken,  binnen  het  vak   techniek?  

 

4  

Mijn  onderzoek  splits  ik  op  in  de  volgende  deelvragen:   • Wat  is  probleem  oplossend  vermogen  en  wat  is  het  doel  ervan?   • Wat  houdt  het  ontwerpen  en  maken  van  een  product  in  binnen  het  vak   techniek?   • Wat  heeft  probleemoplossend  vermogen  te  maken  met  het  ontwerpen  en   maken  van  een  product?   • Hoe  wordt  er  nu  tijdens  de  technieklessen  op  Scala  aandacht  besteed  aan   probleemoplossend  vermogen  bij  het  ontwerpen  en  maken?     Binnen  het  praktisch  onderzoek  heb  ik  me  de  volgende  vragen  gesteld:   • Waar  zijn  de  leerlingen  mee  bezig?   • Wat  moeten  de  leerlingen  ontwerpen?   • Wat  moeten  de  leerlingen  maken?   • Welke  problemen  komen  de  leerlingen  tegen?   • Hoe  lossen  de  leerlingen  deze  problemen  op?   • Wat  doet  de  docent?     Aan  de  hand  van  het  theoretisch  kader  en  het  praktische  onderzoek,  geef  ik   daarna  een  conclusie  op  de  vraag:   • Probleemoplossend  vermogen:  hoe  en  wat  te  verbeteren?                                        

         

5  

Theoretisch  kader   1.1  Probleemoplossend  vermogen:  wat  houdt  het  in?   21st  century  skills   Heden  ten  dage  zijn  we  omringt  met  technologie  en  dit  heeft  ons  leven  en  onze   manier  van  werken  veranderd.  Dit  heeft  tot  gevolg  dat  er  meer  vraag  is  gekomen   vanuit  de  samenleving,  naar  kenniswerkers  en  mensen  die  goed  als  coach  o.i.d.   werkzaam  zijn.  Het  veranderen  van  het  beroepsperspectief  moet  vertaald   worden  in  het  onderwijs.  Er  moeten  veranderingen  doorgevoerd  worden  die  de   leerling  een  opleiding  bieden  waarbij  ingespeeld  wordt  op  nieuwe  banen    en  de   daarbij  behorende  competenties.   Door  deze  veranderingen  moeten    we  ook  onze  economie  en  samenleving  anders   gaan  indelen.  De  ontwikkelingen  binnen  de  samenleving,  die  van  industriële   samenleving  via  de  informatie-­‐  en  kennissamenleving  naar  de   netwerksamenleving  transformeert,  moeten  worden  aangepakt  met  de   competenties  die  voor  het  onderwijs  zijn  vastgesteld  als  21st  century  skills.  1     Verschillende  organisaties  wereldwijd  hebben  onderzocht  wat  jongeren  nu   precies  moeten  leren  om  goed  te  kunnen  functioneren  in  de  samenleving  van  de   21ste  eeuw.  Deze  informatie  is  door  Kennisnet  weer  vertaald  naar  de   Nederlandse  situatie.     Naast  de  standaard  kernvakken  en  taal  en  rekenen,  zijn  er  nu  dus  ook  de  21st   century  skills  (vaardigheden).  Deze  vaardigheden  zijn:   • Samenwerken   • Creativiteit   • Ict-­‐geletterdheid   • Communiceren   • Probleemoplossend  vermogen   • Kritisch  denken   • Sociale  en  culturele  vaardigheden     Naast  de  standaardvakken  en  deze  nieuwe  skills,  komt  een  betrokken,   ondernemende  en  nieuwsgierige  houding  ook  goed  van  pas  in  de  21ste  eeuw.  2     Probleem  oplossend  vermogen     Voor  mijn  onderzoek  heb  ik  gekozen  om  de  skill  probleemoplossend  vermogen   ui  te  diepen.  Probleemoplossend  vermogen  houdt  in,  dat  de  leerling  op  allerlei   mogelijke  manieren,  maar  vooral  vanuit  eigen  optiek,  gaat  bepalen  hoe  hij  tot  de   beste  en  vooral  meest  interessante  oplossing  komt.  3  

                                                                                                                1  http://www.kennisnet.nl/themas/21st-­‐century-­‐skills/waarom-­‐21st-­‐century-­‐skills/   2  http://www.kennisnet.nl/themas/21st-­‐century-­‐skills/vaardigheden/benodigde-­‐ vaardigheden-­‐voor-­‐de-­‐21ste-­‐eeuw/   3  http://www.kennisnet.nl/themas/21st-­‐century-­‐skills/vaardigheden/probleemoplossend-­‐ vermogen/  

 

6  

Op  deze  manier  leren  de  leerlingen  hoe  zij  een  probleem  ook  vanuit  eigen  inzicht   in  combinatie  met  bestaande  kennis  tot  (nieuwe)  en  eigenzinnige  oplossingen   kunnen  komen.       Sigrid  Loenen,  leerplanontwikkelaar  bij  SLO  zegt  hierover:     “Het  doen  van  proefjes  motiveert  leerlingen.  Ze  houden  van  zelf  experimenteren,   ontdekken  zonder  vooropgesteld  plan,  bedenken  hoe  het  kan  dat…  Of  wat  er   gebeurt  als…  Er  wordt  een  beroep  gedaan  op  hun  probleemoplossend  vermogen,   een  belangrijke  21e  eeuwse  vaardigheid.  Ook  het  leren  leren  en  zelfregulering,   wordt  gestimuleerd.”4     Op  de  site  van  het  landelijke  kennisinstituut  voor  cultuureducatie  en   amateurkunst,  staat  een  artikel  over  cultuur  en  educatie  (jaargang  13  |  2013  |  nr.   36).  In  dit  artikel  staat  een  stuk  over  probleemoplossend  vermogen.     Voorts  zien  docenten  het  openstaan  voor  mogelijkheden,  associatief  en     nieuwsgierig  zijn  als  belangrijke  kenmerken  van  een  creatieve  leerling.     Die  eigenschappen  hebben  vooral  te  maken  met  het  genereren  van  ideeën.     Veel  docenten  in  het  voortgezet  onderwijs  beschrijven  creatieve  leerlingen     als  leerlingen  die  met  gekke,  nieuwe  en  prachtige  ideeën  komen  en  een     groot  probleemoplossend  vermogen  hebben.5     In  hoofdstuk  5.3  van  dimensie  4  ui  het  boek  van  R.  Merano  (Leren  in  5   dimensies,  moderne  didactiek  voor  het  voortgezet  onderwijs)  wordt  hier  op  de   volgende  manier  op  ingehaakt:   “Een  belangrijk  doel  van  probleemoplossend  vermogen  is  dus  altijd  het  zoeken   naar  alternatieve  manieren  om  je  doel  te  bereiken.  dat  vergt  creatief  denken:   buiten  de  gebaande  paden  treden!”   met  probleemoplossend  vermogen,  schrijft  Marzano,  moeten  steeds  3  dingen   worden  gedefinieerd:  het  doel,  de  beperking  of  de  barrière,  en  alternatieve   manieren  om  het  doel  te  bereiken.  6     Hoe  deze  punten  tot  uitwerking  kunnen  worden  gebracht  ondervinden  we  aan   de  hand  van  5  vragen  uit  het  boek  van  Marzano,  hoofdstuk  5.5  dimensie  4.     1:  Bedenk  als  docent  een  doelformulering,  die  niet  geheel  helder  is.  Hierdoor   gaan  de  leerlingen  zelf  nadenken  over  het  doel  wat  ze  willen  bereiken  en  kan  de   docent  hen  hierbij  begeleiden.     2:  Begeleid  de  leerlingen  bij  het  helder  krijgen  van  hun  beperkingen/barrières.   Als  de  barrières  niet  duidelijk  zijn,  is  het  voor  de  leerling  ook  onmogelijk  om   deze  uit  de  weg  te  ruimen.  Pas  wanneer  de  beperkingen  duidelijk  zijn  kan  er   over  worden  gegaan  op  het  oplossen  hiervan.                                                                                                                     4  http://www.slo.nl/organisatie/slomagazines/context/contextpo/SLO_Context_10_-­‐_PO.pdf/   (pag.  11)   5  http://www.lkca.nl/~/media/downloads/ws_2013_ce_36.pdf#page=41  (Pag.  50)   6  Marzano,  R.,  Miedema,  W.  (2011)  Leren  in  5  dimensies.  Moderne  didactiek  voor  het  voortgezet   onderwijs.  Assen:  Van  Gorcum  B.V.  pag.  170    

7  

3:  Leerlingen  kunnen  zoeken  naar  oplossing  die  er  al  zijn  en  beslissen  welke  de   beste  is.  Ze  kunnen  ook  aan  de  hand  van  de  gevonden  oplossingen  zelf  iets   ontwerpen.  Door  deze  combinatie  te  maken  worden  leerlingen  uitgedaagd  om   zelf  te  onderzoeken  wat  zij  vinden  dat  de  beste  beslissing  is.  Hun  kritische  blik   wordt  op  deze  manier  ook  nog  eens  aangescherpt.     4  -­‐  5:  Laat  de  leerling  de  oplossing  kiezen  die  zij  het  beste  vinden  en  laat  hen  dit   ook  onderbouwen.  Evalueer  het  met  hen  aan  het  einde  van  het  project.  Heeft  de   oplossing  het  juiste  effect  gehad?  Wat  kan  de  volgende  keer  verbeterd  worden   bij  het  maken  van  keuzes?  Door  te  kijken  naar  alternatieven  leren  zij  kritisch   kijken  en  beter  dingen  analyseren  en  keuzes  overwegen.     Met  het  ontwikkelen  van  de  skill  leert  de  leerling  dus  te  denken  buiten  de   gebaande  paden,  waardoor  hij  tijdens  het  denkproces  en  werkproces  allerlei   informatie  tegenkomt  die  bruikbaar  kan  zijn,  ook  voor  een  probleem  in  een   volgend  project  of  situatie.  Hierdoor  raken  de  leerlingen  breder  bekend  met   allerlei  informatie  die  er  zowel  binnen  en  buiten  de  gebaande  paden  te  vinden  is.   In  het  hoofdstuk  dimensie  2:  nieuwe  kennis  verwerven  en  integreren  (Marzano,  R.,   Miedema,  W.  (2005)  (pag.  62)  stellen  de  schrijvers  aan  de  kaak  dat  het   verwerven  van  nieuwe  kennis  een  combinatie  is  van  kennis  en  vaardigheden  en   het  denken  en  het  doen.  Leerlingen  leren  vaardigheden  om  iets  te  doen  met   inhoudelijke  kennis,  zoals  bijvoorbeeld  onderzoek  doen.  Het  uitvoeren  van   vaardigheden  zonder  de  bijbehorende  kennis  leidt  volgens  Marzano  tot  leren   zonder  begrip.  Het  gaat  er  dus  om  dat  leerlingen  grip  krijgen  op  een  onderwerp   door  te  begrijpen  wat  en  hoe  er  binnen  dat  onderwerp  opgelost  moet  worden.  De   leerling  leert  zichzelf  de  juiste  vragen  te  stellen.     In  dimensie  4  van  het  boek  staat  een  stappenplan  met  vragen  voor  de   onderbouw,  die  de  leerlingen  handvatten  biedt  om  helder  te  krijgen  wat  ze   moeten  doen  om  hun  project  vorm  te  geven.     De  vragen  die  de  leerling  zichzelf  moet  stellen  zijn:   1:  Wat  probeer  ik  te  bereiken?   2:  Wat  staat  me  in  de  weg?   3:  Wat  voor  oplossingen  kan  ik  hier  voor  vinden?   4:  Welke  oplossing  kies  ik?   5:  Lukt  het  nu?  Moet  ik  wat  anders  proberen?     Door  een  duidelijk  stappenplan  op  te  zetten,  is  het  voor  de  leerlingen  duidelijk   waar  ze  aan  moeten  werken.  Wanneer  de  leerlingen  niet  helder  hebben  wat  ze   willen  bereiken,  weten  ze  ook  niet  wat  ze  moeten  onderzoek  en  weten  ze  dus   ook  niet  naar  welke  oplossingen  ze  moeten  zoeken.     Op  de  manier  is  het  reflecteren  op  het  project  en  het  proces  ook  makkelijker  te   doen,  omdat  ze  zelf  weten  welke  keuzes  zij  hebben  gemaakt  en  aan  de  hand   daarvan  kunnen  ze  zien,  wat  er  bij  een  volgend  project  verbeterd  moet  worden   of  wat  juist  een  goede  manier  is  geweest  en  ook  de  volgende  keer  gehandhaafd   kan  worden.  Hier  krijgt  de  skill  “probleemoplossend  vermogen”  dus  een   concrete  vorm.  Het  stuurt  het  didactisch  handelen  van  de  docent.    

 

8  

1.2  Probleemoplossend  vermogen:  wat  is  het  doel  ervan?   Zoals  eerder  aangeven  is  onze  samenleving  aan  het  veranderen.  Waar  we  tot   vorige  eeuw  nog  in  een  kennissamenleving  waren,  zijn  we  nu  in  rap  temp  aan  het   overschakelen  naar  een  netwerksamenleving.  Digitale  ontwikkelingen  en   technologische  vooruitgang  hebben  ervoor  gezorgd  dat  ons  leven  er  anders  uit  is   gaan  zien.  Informatie  kunnen  we  overal  verkrijgen  via  internet  op  onze  telefoon   of,  nog  moderner,  google  glas.  Daarnaast  komt  deze  informatie  steeds  sneller  via   anderen  tot  ons,  bijvoorbeeld  wanneer  iemand  een  link  plaatst  op  Facebook  of   wanneer  deze  link  wordt  doorgestuurd  via  whatsapp.7   Een  onderzoekende  houding  neemt  steeds  meer  aan  belang  toe  omdat  denken  en   doen  meer  en  meer  met  elkaar  in  verhouding  komen  te  staan  in   competentiegericht  werken.  8  Het  netwerk  dat  ze  aanspreken  zal  de  komende   jaren  verder  uitdijen  over  de  rest  van  de  wereld,  door  de  globalisering  met  de   komst  van  de  sociale  netwerken  etc.,  waardoor  het  heel  gemakkelijk  wordt  om  in   contact  te  komen  met  en  informatie  op  te  vragen  over  andere  culturen.     Door  de  leerlingen  te  laten  denken  vanuit  een  probleem  en  in  oplossingen  zou  je   bijna  kunnen  zeggen  dat  niets  meer  onmogelijk  is.     Technologische  ontwikkelingen  helpen  hier  ons  enorm  bij.   Maar  deze  technologische  ontwikkelingen  vragen  ook  om  een  nieuwe  kijk  op   dingen  en  zorgen  vaak  ook  weer  voor  nieuwe  problemen.   Door  te  onderzoeken  welke  (nieuwe)  mogelijkheden  er  zijn,  verschaft  de  leerling   zich  informatie  die  beklijft  omdat  hij  proefondervindelijk  ontdekt  hoe  iets  werkt   of  wat  een  bepaalde  techniek  nu  precies  inhoudt.  Door  het  construeren  van   kennis  is  het  mogelijk  om  deze  kennis  ook  op  een  creatieve  manier  in  te  zetten   binnen  een  ander  vakgebied  wat  hier  totaal  niet  mee  verwant  is.  Door  deze   onderzoekende  houding  ontstaan  er  dus  oplossingen  die  anders  niet  gevonden   zouden  worden.                                                                                                                                                     7  http://w3.howardshome.com/2012/10/24/de-­‐veranderende-­‐rol-­‐van-­‐de-­‐media-­‐social-­‐media-­‐ als-­‐bron/   8  http://toetswijzer.kennisnet.nl/html/literatuur/competentiegericht_leren.pdf  (pag.  9)    

9  

1.3  Wat  houdt  het  ontwerpen  en  maken  van  een  product  in?   Probleemoplossend  vermogen  moet  dus  leiden  tot  een  oplossing  voor  een   barrière  die  je  tegenkomt.  Bij  het  vak  techniek  komen  technische  aspecten   voorbij  die  wij  als  samenleving  gebruiken.  Denk  hierbij  aan  het  gebruik  maken   van  zonne-­‐energie.  Door  het  gebruik  van  zonne-­‐energie  hoeven  we  niet  gebruik   te  maken  van  het  verbranden  van  steenkool  wat  ervoor  zorgt  dat  we  minder   schadelijke  stoffen  het  milieu  inpompen  en  zuiniger  omgaan  met  onze  planeet.   Door  de  leerlingen  te  laten  ondervinden  welke  mogelijkheden  er  zijn  op  het   gebied  van  efficiëntie,  dragen  we  bij  aan  de  ontwikkeling  van  de  leerling    zodat   hij  zichzelf  goed  inzetbaar  kan  maken  in  zijn  toekomstige  baan  en  de   samenleving.     Via  SLO,  stichting  leerplan  ontwikkeling,  worden  er  einddoelen  vastgesteld  die   een  leerling  per  jaar  moet  hebben  afgewerkt  om  ervoor  te  zorgen  dat  hij  een   niveau  behaalt  en  dit  steeds  verder  uitbouwt.   Omdat  het  vak  techniek  een  praktijkgericht  vak  is,  zoom  ik  voor  dit  onderzoek  in   op  het  gebied  van  praktische  vaardigheden.  Één  van  die  einddoelen  omtrent   praktische  vaardigheden  staat  op  SLO  te  boek  als  het  ontwerpen  en  maken  van   een  product.  9   In  onderstaand  schema  is  te  zien  wat  dit  inhoudt.     Ontwerpen  en  maken  van   Technisch  ontwerpprobleem  oplossen   producten   Probleemoplossend  handelen       Soort  problemen:                          -­‐  constructie                          -­‐  overbrengingen                          -­‐  besturing   Ontwerpen:   -­‐  analyseren  en  beschrijven   -­‐  opstellen  van  programma  van  eisen   -­‐  bedenken  van  (deel)uitwerkingen   -­‐  formuleren  van  ontwerpvoorstel   -­‐  realiseren  van  ontwerp   -­‐  testen  en  evalueren     Maar  wat  leren  de  leerlingen  nu  precies  van  het  ontwerpen  en  maken  van  een   product  en  waarom  is  dat  zo  noodzakelijk?   Het  maken  van  een  ontwerp,  stelt  Marzano,  voldoet  altijd  aan  een  behoefte.  Een   ontwerp  kan  bijvoorbeeld  een  ding  zijn,  een  redevoering,  een  wet,  een  machine   of  een  show,  aldus  Marzano  (2010)  pag.  173.  In  het  boek  wordt  aangegeven  dat   er  bij  het  ontwerpen  als  eerst  bedacht  moet  worden  wat  je  wilt  bereiken.  De  stap   daarna  is  het  stellen  van  eisen  aan  het  ontwerp.  Het  verdere  ontwerpen  is   afhankelijk  van  de  creativiteit  van  de  persoon.     Het  ontwerpen  en  maken  zorgt  er  dus  voor  dat  de  leerling  zijn  project  kadert  en   aan  de  hand  daarvan  gaan  tekenen  of  schrijven.  In  dit  geval  gaat  het  om  het                                                                                                                   9  http://ko.slo.nl/vakgebieden/00004/00001/00007/00001/    

10  

tekenen.  Al  tekenend  komt  de  leerling  erachter  welke  barrières  er  zijn.  Dit  moet   weer  vertaald  worden  in  de  tekening.  Als  de  leerling  een  huis  wilt  ontwerpen   moet  hij  ook  weten  hoe  zo’n  tekening  is  opgebouwd  en  welke  aspecten  daarbij   komen  kijken.  Hoe  zien  zonnepanelen  op  het  dak  van  een  huis  eruit  op  het   gevelaanzicht,  wat  heeft  dat  tot  gevolg  voor  de  maatvoering  etc..   Kortom,  een  complex  proces.                                                                                        

 

11  

1.4  Wat  heeft  probleemoplossend  vermogen  voor  uitwerking  op  het   ontwerpen  en  maken  van  een  product?   Het  vinden  van  een  oplossing  (of  meerdere  oplossingen)  kan  bereikt  worden   door  te  imiteren,  door  te  experimenteren  of  door  inzichtelijk  te  maken  waar  je   naar  toe  wilt.   Bij  imiteren  gaan  de  leerlingen  opzoek  naar  oplossing  die  er  al  zijn  en  bekijken   dan  hoe  dit  in  zijn  werk  gaat.   Bij  het  experimenteren  wordt  de  leerling  uitgedaagd  om,  los  van  alle  kennis  die   er  al  bij  hen  of  rondom  hen  aanwezig  is,  zelf  te  bedenken  wat  er  eventueel   mogelijk  zou  kunnen  zijn.  Wat  is  er  haalbaar  en  wat  niet.   Bij  het  inzichtelijk  maken  van  het  probleem,  sorteert  de  leerling  al  meteen  uit   wat  wel  of  niet  van  toepassing  is.  Of  wat  hij  wel  of  geen  goede  oplossing  vindt.  10   Het  experimenteren  met  bepaalde  gevonden  oplossingen,  en  dus  het  toepassen   van  vergaarde  kennis,  leidt  tot  nieuwe  inzichten.  De  leerling  ziet  op  deze  manier   naderhand  in  wat  er  goed  en  minder  goed  ging  tijdens  het  proces.  Dit  gebeurd   aan  de  hand  van  evaluatie.  Het  proces  wat  een  leerling  doorloopt  is  een   essentieel  onderdeel  van  het  probleemoplossend  vermogen.  Doordat  de  leerling   zelf  bepaalde  keuzes  neemt,  zal  hij  erachter  komen  wat  dit  voor  gevolgen    heeft   voor  de  rest  van  het  project.  Keuzes  maken  geeft  oplossingen  en  ook  nieuwe   problemen  die  weer  opgelost  moeten  worden.  Net  zo  lang  tot  het  project  van  alle   problemen  is  ontdaan.  Deze  manier  van  werken  wordt  gekenmerkt  als  zijnde  de   hogere  niveau’s  van  de  taxonomie  van  Blom.  Bij  de  lagere  niveaus  gaat  het  erom   dat  de  leerling  enkel  kennis  heeft  in  dit  kan  opdreunen  vanuit  het  geheugen.   Daarnaast  geeft  de  kennis  inzicht  in  hoe  dingen  werken.  Echter,  de  lagere   niveaus  van  taxonomie  zorgen  er  niet  voor  dat  leerlingen  deze  kennis  in  inzicht   kunnen  toepassen  in  een  nieuwe,  onbekende  situatie.     Wanneer  een  opdracht  aan  de  leerlingen  is  voorgelegd  en  duidelijk  is  gemaakt   wat  er  ontwerpen  en  gemaakt  moet  worden,  gaan  de  leerlingen  bedenken  de   leerlingen  zelf  hoe  het  ontwerp  eruit  moet  komen  te  zien  en  hoe  het  werkt  en   gemaakt  moet  worden.   Hierbij  moeten  de  3  elementen,  zoals  gesteld  in  het  boek  leren  in  5  dimensies,  in   acht  genomen  worden:   • het  doel,   • de  beperking  of  de  barrière,     • alternatieve  manieren  om  het  doel  te  bereiken     Door  de  ontwerptechnische  besluiten  die  de  leerlingen  nemen,  worden  er   automatisch  beperkingen  opgelegd.  Vaak  zien  de  leerlingen  deze  beperkingen   niet,  omdat  ze  nog  te  weinig  kennis  hebben  op  dit  gebied.  De  docent  wijst  hen   hier  op  waardoor  de  leerlingen  weer  verder  kunnen  met  het  onderzoeken,   ontwerpen  en  uiteindelijk  oplossingen  bedenken  om  het  doel  te  behalen.     De  didactische  eigenschappen  van  de  docent  zullen  dus  ook  ingesteld  moeten   zijn  op  deze  manier  van  werken.                                                                                                                     10  http://ontwikkeltips.orga-­‐toolkit.nl/home/conceptueel-­‐vermogen/probleemoplossend-­‐ vermogen  

 

12  

De  docent  moet  de  leerlingen  uitdagen  om  steeds  een  probleem  op  te  lossen.  Hij   draagt  slechts  een  idee  aan  waarmee  de  leerling  en  verder  onderzoek  naar  een   mogelijke  oplossing  kan  doen.       Zoals  eerder  aangeven  is  onze  samenleving  aan  het  veranderen.  Waar  we  tot   vorige  eeuw  nog  in  een  kennissamenleving  waren,  zijn  we  nu  in  rap  tempo  aan   het  overschakelen  naar  een  netwerksamenleving.  Deze  samenlevingsvormen   hebben  allebei  een  andere  onderwijsvorm.  Op  de  site  www.21stcenturyskills.nl   worden  de  verschillen  tussen  deze  onderwijsvormen  beschreven.  Hieruit  blijkt   dat  in  de  industriële  samenleving  de  docent  de  kennisbron  is.  Er  wordt  veel   gewerkt  vanuit  boeken  en  de  leerlingen  hebben  een  passieve  werkhouding.   In  onze  huidige  samenleving,  de  zgn.  kennissamenleving,  wordt  het  noodzakelijk   geacht  dat  de  leerling  zelf  meer  het  voortouw  neemt  als  het  op  het  verwerven   van  informatie  aan  komt.  Hierdoor  hebben  de  leerlingen  een  actieve   werkhouding.  Het  onderwijs  meer  gericht  is  op  het  lessen  trekken  uit,  en  kennis   op  doen  uit  het  zelf  doen  (onderzoeken)  en  daarop  evalueren  en  reflecteren.   Inhoudelijk  zal  er  dus  tijdens  de  technieklessen  het  meest  door  de  leerling  zelf   onderzoek  gepleegd  moeten  worden  naar  (nieuwe)  oplossingen  voor  een   bepaald  probleem,  zodat  de  kennis  constructief  wordt  opgeslagen.  Hierdoor  is  de   docent  minder  actief  aan  het  woord  en  meer  een  coach.       Het  coachen  van  de  docent  is  vooral  noodzakelijk  bij  het  evalueren  en  reflecteren   op  het  proces.  Reflecteren  is  het  nadenken  over  hetgeen  je  gedaan  hebt.  Men   moet  dan  goed  weten  wat  er  gedaan  is  en  welke  acties  er  zijn  ondernomen.   Door  kritisch  te  kijken  en  te  bespreken  wat  er  goed  in  minder  goed  ging  bij  het   maken  van  het  project,  wordt  het  voor  de  leerlingen  inzichtelijk  hoe  hij  de   volgende  keer  stappen  zou  kunnen  ondernemen  om  dingen  te  verbeteren  en   fouten  te  voorkomen.   Dit  kan  de  leerling  doen  door  na  te  gaan  of  hij  het  probleem  wel  goed  genoeg   heeft  onderzocht,  of  hij  de  juiste  informatie  hiervoor  heeft  gebruikt  en  of  hij  deze   informatie  op  de  juiste  manier  heeft  verwerkt,  hoe  de  eventuele  samenwerking   verliep,  etc.  (Marzano,  dimensie  5).     De  docent  moet  bij  deze  reflectie  en  evaluatie  opschrijven  wat  de  leerling  zegt  en   geeft  hierbij  tips  over  het  proces.  Deze  tips  en  tops  kan  de  leerling  in  het   volgende  project  gebruiken  om  zichzelf  en  het  nieuwe  project  (nog)  beter  ui  te   werken.                          

 

13  

2.  Scala   De  reden  waarom  ik  de  competentie  “ontwerpen  en  maken  van  een  product”    als   belangrijkst  element  beschouw,  is  omdat  de  leerlingen  op  dit  gebied  niet  alleen   informatie  krijgen  over  deze  technische  aspecten,  maar  ze  deze  aspecten  ook   daadwerkelijk  zelf  onder  de  loep  zullen  nemen  en  ermee  gaan  experimenteren.   Daarnaast  dient  dit  onderwerp  ook  als  aansluitingspunt  voor  de   (afstudeer)richting  Kunst  Vormgeven  binnen  Scala.  Binnen  deze  richting  krijgen   de  leerlingen  ook  te  maken  met  technische  aspecten,  omdat  ze  binnen  deze   richting  allerlei  (kunst)objecten  maken  die  gepaard  gaan  met  techniek.     2.1  Observaties   Om  te  vergelijken  of  de  inhoud  van  het  begrip,  zie  tabel  pagina  7,  overeenkomt   met  de  technieklessen  zoals  gegeven  op  Scala,  heb  ik  een  lesobservatie  gedaan  en   aan  de  hand  van  deze  observatie  heb  ik  daaruit  een  analyse  gemaakt.       Voor  deze  observatie  heb  ik  de  volgende  vragen  opgesteld:     • Waar  zijn  de  leerlingen  mee  bezig?  (Wat  probeer  ik  te  bereiken?)   • Wat  moeten  de  leerlingen  ontwerpen?  (Wat  probeer  ik  te  bereiken?)   • Wat  moeten  de  leerlingen  maken?  (Wat  probeer  ik  te  bereiken?)   • Welke  problemen  komen  de  leerlingen  tegen?  (Wat  staat  me  in  de  weg?)   • Hoe  lossen  de  leerlingen  deze  problemen  op?  (Wat  voor  oplossingen  kan   ik  hier  voor  vinden?)  (Welke  oplossing  kies  ik?)   • Wat  doet  de  docent?     Op  pagina  7  van  dit  onderzoek  heb  ik  een  aantal  vragen  opgesomd  die  voor  de   leerling  belangrijk  zijn  om  aan  zichzelf  te  stellen  om  een  probleem  op  te  lossen.   Met  bovenstaande  vragen  heb  ik  onderzocht  of  de  vragen  die  door  Marzano   (2010)  aangedragen  worden,  ook  in  de  technieklessen  op  Scala  gehanteerd   worden.   Door  als  neutrale  partij  te  kijken  naar  welke  problemen  de  kinderen   ondervinden  tijdens  de  lessen  en  hoe  zij  deze  oplossen,  tracht  ik  te  doorgronden   in  hoeverre  het  probleemoplossend  vermogen  ingebed  zit  in  de  technieklessen   Ik  stel  met  bovenstaande  vragen  dezelfde  vragen  die  de  leerling  zichzelf  moet   stellen  maar  dan  op  een  reflectieve  en  evaluerende  manier.     Voor  de  observatie  wil  ik  u  verwijzen  naar  de  bijlage.                      

 

14  

2.2  Analyse  lesobservatie  a.d.h.v.  pagina  8,  10  en  14   Op  pagina  8  van  dit  onderzoek  staan  vragen  opgesomd  die  de  leerlingen  zichzelf   moeten  stellen  tijdens  een  proces.     Op  pagina  10  staat  een  kader  afgebeeld  waarin  de  eindtermen  staan  die   vastgesteld  zijn  door  SLO  en  waar  de  technieklessen  inhoudelijk  aan  moeten   voldoen  en  de  leerlingen  dus  op  getraind  worden.     Op  pagina  14  staan  een  aantal  vragen  die  ik  mezelf  heb  gesteld  om  te  kijken  of  de   vragen  vanuit  Marzano  gehanteerd  worden  door  de  leerlingen.  Dus  of  er  door  de   docent  ook  in  word  gespeeld  op  deze  vragen.     Waar  het  in  alle  drie  de  gevallen  omgaat,  is  dat  de  leerling  zélf  oplossingen  zoekt   voor  problemen.  Vanuit  SLO  is  dat  bijvoorbeeld  het  oplossen  van  een  technisch   ontwerpprobleem.  Vanuit  Marzano  wordt  aangedragen  dat  de  leerling  zichzelf   bijvoorbeeld  de  vraag  stelt  wat  hem  bij  dit  ontwerpprobleem  dan  in  de  weg  staat   en  hoe  hij  dit  gaat  oplossen.  Tijdens  mijn  observatie  heb  ik  onderzocht  of  er   daadwerkelijk  een  ontwerpprobleem  is  dat  opgelost  moet  worden  en  zo  ja,  hoe   de  leerling  dit  dan  oplost.     De  lessen  van  dhr.  Maes  zijn  gericht  op  kennisoverdracht.  Hij  verteld  wat  hij   weet  en  hoe  de  objecten  in  elkaar  zitten  of  hoe  de  leerlingen  een  vijl  of  zaag   moeten  gebruiken.  De  docent  en  de  boeken  zijn  de  kennisbronnen  waar  de   leerlingen  de  meeste  informatie  vandaan  halen.  Ook  wordt  er  gebruik  gemaakt   van  film  om  informatie  te  verstrekken.  De  lessen  zijn  docentgestuurd.   Doordat  de  docent  de  informatie  verstrekt  over  het  project,  zien  de  leerlingen  hoe   zij  te  werk  moeten  gaan  en  wat  het  uiteindelijke  product  moet  worden.  Het  steeds   herhalen  van  bepaalde  handelingen  zorgt  ervoor  dat  de  informatie  blijft  hangen.   Het  nadeel  is  alleen,  dat  de  leerlingen  zelf  geen  programma  van  eisen  op  hoeft  te   stellen  of  moet  analyseren  en  beschrijven  wat  er  moet  gebeuren  om  tot  het   eindproduct  te  komen.  Ze  leren  niet  na  te  denken  over  welke  bewerkingen  bepaalde   producten  hebben  ondergaan  of  wat  er  gebeurt  als  er  een  bepaalde  bewerking   wordt  overgeslagen.     Het  nadeel  van  de  actieve  rol  van  de  docent,  is  dat  de  lesinhoud  gericht  is  op   lagere  taxonomie  niveaus.  Dit  houdt  in  dat  de  leerling  wel  kennis  opdoet  en   inzicht  krijgt  in  deze  kennis,  maar  deze  kennis  verder  niet  toepast  in  een  nieuwe   situatie.  Hierdoor  leert  de  leerling  niet  om  te  evalueren  op  zijn   project,  wat  tot  gevolg  heeft  dat  bij  het  volgende  project  wat  gedaan  wordt   dezelfde  fouten  op  kunnen  treden.  Ook  het  creëren  en  uitwerken  van  eigen   ideeën  is  eigenlijk  niet  aan  de  orde.  Er  wordt  veel  gewerkt  met  vooraf  gemaakte   mallen  en  alle  leerlingen  maken  hetzelfde  object.   Een  technisch  ontwerpprobleem  oplossen  is  met  deze  manier  van  werken  dus  niet   aan  de  orde.  De  stof  die  de  leerling  voor  het  desbetreffende  leerjaar  moet  kennen   wordt  aangeboden  en  over  deze  stof  wordt  een  toets  afgenomen.  Echter,  de  leerling   wordt  niet  uitgedaagd  om  probleemoplossend  te  handelen  door  bijvoorbeeld  zelf   een  ontwerp  te  maken  en  deze  te  onderwerpen  aan  bepaalde  problemen  als   constructie,  overbrengen  of  besturing.    

 

15  

De  leerlingen  hebben  een  passieve  leerhouding.  Dit  komt  omdat  ze  niet  op  pad   worden  gestuurd  om  over  bepaalde  theorie  zelf  dingen  op  te  zoeken.   Bijvoorbeeld  het  doen  van  kleine  proefjes.   Er  wordt  de  leerlingen  geen  tijd  geboden  om  zelf  te  ondervinden  hoe  bepaalde   oplossingen  voor  bepaalde  problemen  werken.  De  problemen  die  zich  voordoen,   worden  voorgelegd  aan  de  docent,  die  verteld  hoe  het  wel  moet.     De  lessen  zijn  fragmentarisch.  De  leerlingen  zijn  bijvoorbeeld  wel  met  een   project  bezig  waarin  een  aantal  theorie  onderdelen  verwerkt  zitten,  maar  de   theorie  wordt  niet  altijd  op  het  moment  gegeven  wanneer  de  leerlingen  er  mee   bezig  zijn.  Daarnaast  wordt  ook  niet  aan  de  leerling  gevraagd  wat  het  gevolg  van   de  theorie  bijvoorbeeld  op  andere  vlakken  inhoudt.     De  inhoud  van  de  lessen  is  gericht  op  de  industriële  maatschappij  en  zijn   werkgevers.  Nieuwe  technologische  ontwikkelingen  komen  niet  aan  bod.     Er  wordt  op  deze  manier  niet  onderzoek  gedaan  naar  de  mogelijkheden  die  er  nog   meer  zijn  behalve  de  opties  die  aangedragen  worden.  Zo  weet  de  leerling  dus  ook   niet  dat  hij  nog  meer  opties  heeft  en  komt  dus  informatie  te  kort.  Daarnaast  hoeft   de  leerling  niet  voor  één  bepaalde  optie  te  kiezen.  De  leerling  moet  weten  welke   oplossingen  er  voor  een  bepaald  probleem  zijn  en  moeten  deze  kunnen  opdreunen   tijdens  een  klassikale  schriftelijke  toets.     De  boeken  en  pennen  staan  centraal.  En  dan  vooral  het  werkboek.  Hierin  staat   stap  voor  stap  beschreven  wat  er  gedaan  moet  worden.  De  leerlingen  krijgen   niet  de  opdracht  om  op  internet  filmpjes  te  bekijken,  om  informatie  te   verwerven  voor  het  project  of  om  klassikaal  een  kleine  analyse  over  een  bepaald   onderwerp  te  geven.  De  theorie  die  aan  wordt  geboden  is  niet  altijd  direct  toe  te   passen  op  het  werkstuk  wat  de  leerlingen  aan  het  maken  zijn.  Alle  gevraagde   theorie  (vanuit  SLO)  komt  wel  aan  bod,  maar  heeft  niet  altijd  een  concreet  doel.   Omdat  alle  stappen  van  te  voren  zijn  vastgesteld,  hoeft  de  leerling  zichzelf  geen   vragen  meer  te  stellen  als  “wat  staat  me  in  de  weg”  en  “  welke  oplossing  kies  ik”.  Op   de  manier  leert  de  leerling  zichzelf  ook  geen  probleemstelling  te  formuleren  (wat   bijvoorbeeld  in  de  arbeidsmarkt  wel  eens  zou  kunnen  gebeuren).     Een  nadeel  van  het  stapsgewijs  werken  uit  een  werkboek,  is  dat  de  leerlingen  de   toegepaste  technieken  en  theorie  niet  toepassen  op  een  levensechte  situatie.  Er   is  wel  een  leerproces  maar  niet  op  een  breed  vlak.   Deze  manier  van  werken  heeft  tot  gevolg  dat  de  leerling  zichzelf  niet  de  5  vragen   uit  het  boek  van  Marzano  hoeft  te  stellen.  Wat  bereikt  moet  worden  staat  immers   vast  (kopie  van  het  voorbeeld),  hetgeen  dat  in  de  weg  staat  wordt  verholpen  door   imiteren  van  het  werk  van  medeleerlingen  of  de  oplossing  wordt  gevraagd  aan  de   docent  (er  wordt  niet  geëxperimenteerd),  er  hoeft  naar  oplossingen  gezocht  te   worden  en  ook  niet  één  oplossing  uit  meerdere  gekozen  te  worden  voor  een   ontwerpprobleem  (voor  de  ontwerpproblemen  zijn  vooraf  mallen  gemaakt  die   door  de  leerlingen  gebruikt  worden),  er  hoeft  ook  niets  anders  geprobeerd  te   worden.  Zoals  het  in  het  boek  staat  is  de  manier  die  werkt.  De  leerling  hoeft  niet  op   onderzoek  uit  om  erachter  te  komen  hoe  het  niet  werkt  of  waarom  het  juist  wél  op   die  manier  werkt.    

 

16  

Gedurende  dit  schooljaar  hebben  alle  lessen  binnen  school  plaatsgevonden.  Ook   bij  het  onderwerp  windenergie  zaten  de  leerlingen  in  het  lokaal.  Er  wordt  geen   gastdocent  uit  het  bedrijfsleven  aangetrokken,  er  wordt  niet  aan  den  lijven   ondervonden  hoe  en  wat  windenergie  doet.     Wanneer  de  leerlingen  bezig  zijn  met  windenergie  leert  de  leerling  alles   theoretisch.  De  theorie  wordt  getoetst  aan  de  hand  van  een  schriftelijke  overhoring.   Aangezien  techniek  een  praktijkvak  is,  is  het  interessanter  om  de  leerlingen   praktisch  hun  kennis  te  toetsen  zodat  er  ook  zelf  achter  kunnen  komen  hoe  ze  de   theorie  om  kunnen  zetten  naar  praktijk.                                                                                  

 

17  

3.  Conclusie   De  hoofdvraag  die  ik  me  aan  het  begin  van  dit  onderzoek  gesteld  heb  was:     • Waarom  moeten  leerlingen  leren  denken  vanuit  probleemoplossend   vermogen  op  het  gebied  van  ontwerpen  en  maken,  binnen  het  vak   techniek?     Daarbij  zijn  de  deelvragen  die  aan  de  hand  van  de  observatie,  de  inhoud  van  het   sleutel  begrip  ontwerpen  en  maken  van  producten,  en  de  kernwoorden  van  Scala   inspiratie,  expressie  en  eigenzinnig,  daarop  antwoord  moeten  geven.     Deze  deelvragen  waren:   • Wat  is  probleem  oplossend  vermogen?   • Wat  is  het  doel  van  probleemoplossend  vermogen?   • Wat  houdt  het  ontwerpen  en  maken  van  een  product  in?   • Wat  heeft  probleemoplossend  vermogen  te  maken  met  het  ontwerpen  en   maken  van  een  product?   • Hoe  wordt  er  tijdens  de  technieklessen  aandacht  besteed  aan   probleemoplossend  vermogen  en  ontwerpen  en  maken?     Uit  mijn  onderzoek,  observatie  en  analyse,  de  kernwoorden  van  Scala  en  het   sleutelbegrip  vanuit  SLO  moet  ik  vaststellen  dat  er  momenteel  meer   ontwikkeling  voor  de  leerlingen  plaats  kan  vinden  op  het  gebied  van   probleemoplossend  vermogen.       Inhoud  en  doel   Probleem  oplossend  vermogen  houdt  in,  dat  de  leerling  op  allerlei  mogelijke   manieren,  maar  vooral  vanuit  eigen  optiek,  gaat  bepalen  hoe  hij  tot  de  beste  en   vooral  meest  interessante  oplossing  komt.  Het  doel  van  probleemoplossend   vermogen,  is  de  leerlingen  te  trainen  een  onderzoekende  houding  aan  te  laten   nemen  bij  alles  wat  ze  doen  en  ze  te  laten  leren  wat  de  gevolgen  zijn  van   bepaalde  keuzes  die  zij  maken,  bij  het  oplossen  van  een  (ontwerp)probleem.       In  de  technieklessen  wordt  het  doel  wordt  vooraf  bepaald.  De  leerlingen  worden   hierdoor  niet  (genoeg)  uitgedaagd  met  een  probleem.     De  uitdaging  die  de  leerling  krijgt,  is  een  product  te  maken  aan  de  hand  van  een   vastgestelde  beschrijving,  stap  voor  stap.  Er  is  dus  vanaf  moment    één  geen   probleem  aanwezig.  Er  hoeft  geen  onderzoek  gedaan  te  worden  naar  één  of   meerdere  oplossingen  voor  het  maken  van  het  object,  aangezien  deze  gegevens   er  al  zijn.  Er  zijn  dus  geen  barrières  die  de  leerling  zelf  hoeft  op  te  lossen.  Die   worden  door  de  methode  zelf  opgelost.     De  stap  voor  stap  werkmethode  brengt  wel  veel  structuur  in  de  lessen.  De   leerlingen  weten  daardoor  precies  waar  ze  aan  toe  zijn.  Dat  kan  voor  veel   leerlingen  als  voordeel  dienen  omdat  vaak  dezelfde  stappen  ondernomen   moeten  worden.  Voor  leerlingen  kan  dit  als  voordeel  hebben  dat  bij  het   bewerken  en  afwerken  van  bijvoorbeeld  hout,  op  een  gegeven  moment  precies  

 

18  

weten  wat  ze  moeten  doen.  Een  ander  voordeel  van  het  stappenplan,  is  dat  de   leerlingen  hun  fouten  terug  kunnen  zoeken  en  alsnog  kunnen  verbeteren.     Ontwerpen  en  maken   Het  vinden  van  een  oplossing  (of  meerdere  oplossingen)  kan  bereikt  worden   door  te  imiteren,  door  te  experimenteren  of  door  inzichtelijk  te  maken  waar  je   naar  toe  wilt.   In  de  technieklessen  is  er  voor  de  leerlingen  al  bepaald  wat  er  gemaakt  moet   worden.  Aan  de  hand  van  een  stappenplan  in  het  werkboek  werken  zij  naar  een   eindproduct  toe.  De  leerlingen  hoeven  hierdoor  ook  niets  te  ontwerpen.  Alle   onderdelen  die  bij  het  project  gebruik  moeten  worden,  zijn  vooraf  bepaald  en   dienen  alleen  nog  op  maat  gemaakt  te  worden.  Er  dus  vooral  sprake  van  imiteren   weinig  van  experimenteren  en  inzicht.     Probleemoplossend  vermogen  en  ontwerpen  en  maken   Door  de  leerlingen  te  laten  ondervinden  welke  mogelijkheden  er  zijn  op  het   gebied  van  efficiënt  gebruik  maken  van  de  wereld  om  ons  heen,  dragen  we  bij   aan  de  ontwikkeling  van  de  leerling    zodat  hij  zichzelf  goed  inzetbaar  kan  maken   in  zijn  toekomstige  baan  en  in  het  gewone  leven.     In  de  technieklessen  worden  de  oplossingen  van  nu  getoond.  Er  wordt  niet  aan   de  leerling  gevraagd  te  bekijken  wat  er  met  deze  methodes  nog  meer  bereikt  kan   worden,  of  dat  zij  eventueel  een  nieuwe  methode  kunnen  bedenken.     Daarnaast  ondervindt  de  leerling  ook  niet  wat  en  hoe  de  hedendaagse   oplossingen  werken.  Ze  leren  niet  wat  er  gebeurt  als  je  iets  aan  deze  oplossingen   verandert.  Onderzoek  en  experiment  wordt  niet  gedaan.     SLO   “Het  doen  van  proefjes  motiveert  leerlingen.  Ze  houden  van  zelf  experimenteren,   ontdekken  zonder  vooropgesteld  plan,  bedenken  hoe  het  kan  dat…  Of  wat  er   gebeurt  als…  Er  wordt  een  beroep  gedaan  op  hun  probleemoplossend  vermogen,   een  belangrijke  21e  Eeuwes  vaardigheid.  Ook  het  leren  leren  en  zelfregulering,   wordt  gestimuleerd.”11     In  de  techniek  lessen  worden  de  leerlingen  niet  aangespoord  na  te  denken  over   een  oplossing  over  hoe  iets  te  maken,  omdat  het  voorbeeld  van  het  eindproduct   er  al  is.  De  leerlingen  hoeven  ook  niets  te  ontwerpen,  te  experimenteren  en  te   ontdekken  om  tot  een  product  te  komen.  Het  nadeel  hiervan  is  dat  zij  op  deze   manier  ook  niet  leren  hoe  een  product  daadwerkelijk  in  elkaar  zit  en  waarom  het   zo  in  elkaar  zit.  Er  worden  geen  ontwerptechnische  problemen  onderzocht  en  er   wordt  ook  niet  nagedacht  wat  voor  andere  mogelijkheden  er  nog  meer  zijn.     Scala   Eigenzinnig,  inspiratie  en  expressie  zijn  de  woorden  die  Scala  uniek  maakt  in   hun  onderwijs.  Helaas  moet  ik  concluderen  dat  deze  woorden  niet  in  de   technieklessen  voorkomen.  Dit  komt  omdat,  zoals  hierboven  beschreven,  alles                                                                                                                   11  http://www.slo.nl/organisatie/slomagazines/context/contextpo/SLO_Context_10_-­‐_PO.pdf/   (pag.  11)    

19  

volgens  één  pad  loopt,  wat  elke  leerling  volgt.  Door  de  leerling  niet  na  te  laten   denken  en  te  laten  onderzoeken  wat  ze  met  bepaalde  kennis  zouden  kunnen   doen  en  maken,  worden  zij  niet  geïnspireerd  en  komt  hun  eigenzinnigheid  ook   niet  tot  uiting.     Verder  komt  ook  het  evalueren  van  het  gemaakt  project  niet  aan  de  orde.  Dit   heeft  tot  nadeel  dat  de  leerling  bij  het  volgende  project  ook  niet  weet  of  hij  iets   goed  of  fout  doet.   Kortom,  er  is  op  veel  punten  nog  heel  wat  verbetering  mogelijk.     De  verbeterpunten  (aanbeveling  ter  verbetering)  kunt  u  vinden  in  de  bijlage.                                                                                

 

20  

Bronvermelding   Literatuur  

-­‐ -­‐

Halem  van,  M.  (2013)  Merlijn.  Visie  op  onderwijs  en  leren.  Baarn:     BakkerBaarn     Marzano,  R.,  Miedema,  W.  (2005).  Leren  in  5  dimensies.  Moderne  didactiek   voor  het  voortgezet  onderwijs    

Online   Kennisnet     Verkregen  op  5  mei  2014,  via  link   •

http://www.kennisnet.nl/themas/21st-century-skills/

Video’s  en  dossiers  voor  de  onderwijspraktijk   Verkregen  op  5  mei  2014,  via  link   •

http://www.leraar24.nl/video/2967/vaardigheden-van-de-21ste-eeuw

  www.21stcenturyskills.nl   Verkregen  op  5  mei  2014,  via  link   •

http://www.21stcenturyskills.nl/?s=21st+century+skills    

  Nationaal  expertisecentrum  leerplanontwikkeling   Verkregen  op  5  mei  2014,  via  link   •

http://ko.slo.nl/vakgebieden/00004/00001/00007/  

  www.youtube.nl   verkregen  op  5  mei  2014,  via  link  

 

•

http://www.youtube.com/watch?v=UZEZTyxSl3g

  landelijk  kennisinstituut  voor  cultuur  educatie  en  amateurkunst   Verkregen  op  30  mei  2014,  via  link:   • http://www.lkca.nl/~/media/downloads/ws_2013_ce_36.pdf#page=41     Scala  Breda   Verkregen  op  30  mei,  via  link:   • www.scalabreda.nl     Ixly   Verkregen  op  30  mei  2014,  via  link   • http://ontwikkeltips.orga-­‐toolkit.nl/home/conceptueel-­‐ vermogen/probleemoplossend-­‐vermogen    

 

21  

Howards  home   Verkregen  op  30  mei  2014,  via  link:   • http://w3.howardshome.com/2012/10/24/de-­‐veranderende-­‐rol-­‐van-­‐de-­‐ media-­‐social-­‐media-­‐als-­‐bron/   • http://martinferdinandgroenewegenvanderweijden.files.wordpress.com/2012/ 05/taxonomie-­‐van-­‐bloom.pdf  

                                                                                         

22  

 

Bijlagen   2.1  Lesobservatie  Techniek  

Docent:  M.  Maes     Opstart:   Bij  de  opstart  van  een  nieuw  project  wordt  er  uitleg  gegeven  over  wat  het   eindproduct  moet  worden,  wordt  ook  getoond.  Er  wordt  dan  ook  door  de  docent   a.d.h.v.  voorkennis  bij  de  leerlingen  geactiveerd.  Dit  wordt  klassikaal  gedaan.   Bij  een  reeds  lopend  project,  wordt  er  een  kleine  herhaling  van  theorie  van  de   week  ervoor  gedaan.  Ook  dan  worden  er  vragen  gesteld  a.d.h.v.  theorie  van   vorige  week.  Enkele  leerlingen  antwoorden.  Onderwijsleergesprek.   De  leerlingen  zijn  op  dit  moment  bezig  met  het  maken  van  een  ventilator.  Bij   deze  opdracht  moeten  de  leerlingen  kunststof  buigen,  hout  zagen,  afteken,  boren,   en  een  ventilatormotortje  aanturen  d.m.v.  een  batterij  en  elektriciteitssnoertjes.       Theorie:   Gedurende  het  project  wordt  er  theorie  overgedragen  waarbij  de  docent  een   actieve  rol  heeft.  Er  vindt  kennis  overdracht  plaats  doordat  de  docent  belangrijke   woorden  uitlegt  a.d.h.v.  de  theorie  die  in  het  werkboek  staat.   Zo  nu  en  dan  lezen  de  leerlingen  ook  een  stuk  tekst  klassikaal  voor  waarna  de   vragen  die  in  het  boek  staat  klassikaal  besproken  worden  en  de  leerlingen  de   antwoorden  kunnen  noteren.   Bij  de  theorie  worden  ook  de  werkstukken  van  een  aantal  leerlingen  behandeld.   Wat  moet  er  nog  aan  gebeuren,  wat  moet  er  nog  beter,  etc.   Soms  wordt  er  bij  de  theorie  ook  een  praktisch  voorbeeld  gegeven  zoals  het   gebruik  van  een  fiets  met  tandwielen  bij  het  hoofdstuk  “overbrengingen”.   Af  en  toe  krijgen  de  leerlingen  ook  een  filmpje  te  zien  waarin  informatie  wordt   verstrekt  over  een  bepaald  onderwerp  (bijvoorbeeld  zonne-­‐energie).     Uitvoering:   Nadat  de  theorie  is  behandeld  gaan  de  leerlingen  aan  de  slag  met  het  werkstuk   waar  ze  mee  bezig  zijn.  Er  wordt  een  voorbeeld  getoond  van  het  eindproduct   zodat  de  leerlingen  weten  waar  ze  naartoe  moeten  werken.     Tijdens  de  uitvoering  dienen  de  leerlingen  aan  de  hand  van  een  stappenplan  in   hun  werkboek  het  werkstuk  te  maken.  Wanneer  ze  niet  snappen  wat  de   volgende  stap  is  of  niet  goed  weten  wat  die  stap  inhoud,    wordt  de  docent  om   hulp  gevraagd.  De  gegeven  theorie  wordt  verder  niet  onderzocht  in  de  vorm  van   kleine  praktijkopdrachten.     Beoordeling:   Wanneer  de  leerlingen  hun  werkstuk  afhebben  tonen  ze  dit  aan  de  docent  wdie   hier  een  cijfer  voor  geeft.  Er  wordt  gelet  op  afwerking,  netheid  en   nauwkeurigheid.  De  leerling  krijgt  een  cijfer  en  is  daarmee  kundig  genoeg  of  niet   kundig  genoeg  mee  bevonden.            

23  

Project:  ventilator     Wat  moet  de  leerling  ontwerpen   De  leerling  hoeft  bij  dit  project  niets  te  ontwerpen.  Het  ontwerp  staat  al  vast.     Wat  moet  de  leerling  maken?   de  leerling  moet  aan  de  hand  van  beschrijvingen  en  een  tekening,  stap  voor  stap   een  ventilator  maken.  De  onderdelen  die  hiervoor  gemaakt  moeten  worden  zijn:   • Houten  standaard   • Gat  in  houten  standaard  boren  en  deze  onder  een  hoek  van  45°  afzagen   (verstek)   • Kunststof  plaatje:  gaatjes  in  boren  en  een  stuk  afteken  en  uitzagen,  daarna   ombuigen  (zodat  er  later  een  batterij  in  geplaatst  kan  worden.   • Batterij  contactpuntjes:  stukjes  aluminium.  Moeten  op  bepaalde  punten   gebogen  worden.  Op  maat  knippen,  daarna  aftekenen  waar  het  gebogen   moet  worden   • Houten  standard  op  plaatje  lijmen   • Aluminium  strip  op  standard  schroeven   • Kunststof  plaatje  plaatsen   • Batterij  erin   • Batterij  contactpuntjes  voorzien  van  een  snoertje   • Contactpuntjes  vastmaken  aan  standaard   • Snoertjes  vast  maken  een  schakelaar   • Schakelaar  verbinden  met  motortje     Welke  problemen  doen  zich  voor  tijdens  het  maken  van  de  ventilator?   In  de  opdracht  staat:  monteer  de  gemaakte  batterij  contactpuntjes  (2  aluminium   stripjes  die  contact  maken  met  de  batterij)  links  en  rechts  van  de  standaard  en   zorg  dat  ze  contact  maken  met  de  batterij.     • Een  vraag  die  veel  voorkomt  tijdens  het  maken  van  dit  project,  is  waar  de   batterijcontactpunten  geplaatst  moeten  worden,  hoe  ze  geplaatst  moeten   worden.  De  leerlingen  hebben  een  opdrachtblad  waar  alles  opstaat.       • Veelal  zien  de  leerlingen  van  andere  leerlingen  hoe  zij  het  project  maken   en  kopiëren  dit.  Als  het  ventilatortje  klaar  is  maar  het  motortje  draait  niet,   weten  ze  niet  hoe  dit  komt.     • Buigen  van  contactpuntjes.  Weten  niet  welke  kant  op  te  buigen  of  waar  af   te  tekenen  om  te  buigen.     • Snoertjes  moeten  aan  contactpuntjes.  Draadjes  moeten  zo  geknipt   worden  dat  ze  precies  passen.  Er  zit  een  gaatje  in  de  contactpuntjes  maar   leerlingen  begrijpen  niet  waar  het  gaatje  voor  dient.     • Maten  aftekenen:  opmaken  uit  tekening  als  deze  er  niet  staan.  niet  alle   maten  zijn  gegeven  in  dit  project.  Dit  is  gedaan  om  de  leerling  zelf  te  laten  

 

24  

uitrekenen  welke  maten  er  over  blijven.  Weten  vaak  niet  hoe  dit  moet  of   zien  niet  in  dat  ze  dat  zo  moeten  doen.  

  Wat  doet  de  leerling  om  dit  probleem  op  te  lossen?   • De  leerling  vraagt  aan  de  docent  waarom  zijn  object  het  niet  doet.  De   leerling  vraagt  om  de  oplossing.   • Aftekenen:  leerling  vraagt  wat  de  maat  is  die  het  moet  zijn.   • Mede  leerling  wordt  gevraagd  het  te  doen   • Er  wordt  gekopieerd  van  medeleerling     • Motortje:  Er  wordt  aan  medeleerling  gevraagd  hoe  hij  het  heeft  gedaan     Wat  doet  de  docent?   • Contactpuntjes  plaatsen:  Docent  wijst  op  tekening.  Geeft  aan  waar  ze   moeten  komen  en  hoe  dit  gedaan  moet  worden     • Docent  verteld  waar  de  fout  zit,  en  hoe  het  verbeterd  moet  worden  zodat   het  geheel  wel  werkend  wordt.     • Aftekenen  en  buigen  van  contactpuntjes:  leerlingen  vragen  op  welke  plek   ze  moeten  af  tekenen.  Staat  op  blad,  alleen  minder  uitgebreid  dan   normaal  (leerling  moet  inmiddels  inzicht  hebben).  Docent  wijst  maat  aan   en  vraagt  wat  er  staat.  Leerling  weet  nu  de  maat  en  kan  verder       • Snoertjes  aan  contactpuntjes:  docent  doet  voor  hoe  en  waar  het  snoertje   moet  komen.     • Aftekenen:  docent  zegt  dat  er  berekend  moet  worden.  Geeft  aan  welke   maat  van  welke  maat  afgehaald  moet  worden.                                              

25  

Lesobservatie  techniek   Klas:  2Kd   19  –  06  -­‐  2014     Waar  werken  de  leerlingen  aan?   Ventilatorproject.   Knikkerspel   Eindopdracht  (klein  object  van  hout,  kunststof  en  metaal  waarbij  alle  materialen   met  bepaalde  bewerkingen  aan  elkaar  bevestigd  moeten  worden.     Wat  moeten  de  leerlingen  ontwerpen?   Geen  ontwerpopties.  Opdracht  staat  stap  voor  stap  in  werkboek  omschreven   (ventilator  en  knikkerspel).     Eindopdracht:  leerlingen  hoeven  niets  te  ontwerpen.  Moeten  wel  kennis  hebben   van  materiaalbewerking.     Wat  moeten  de  leerlingen  maken?   Knikkerspel:  houten  bakje,  semi  gesloten,  met  een  dakje  van  kunststof.     • Hout  op  maat  zagen   • Gaatjes  boren  in  hout  en  kunststof   • Lijmen   • Kunststof  aftekenen   • Kunststof  buigen   • Gaatjes  voor  knikkers  verzinken   • Tekening  maken  voor  achtergrond.     Ventilator:  houten  standaard,  met  kunststof  batterijhouder,  aangesloten  op   schakelaar  en  propeller.     • Houten  balkje  zagen  (  onder  x  aantal  graden)   • Balkje  op  onderlaag  plakken   • Kunststof  batterijhouder  aftekenen   • Kunststof  batterijhouder  zagen  en  bewerken   • Kunststof  batterijhouder  buigen   • Kunststof  batterijhouder  bevestigen  aan  houten  standaard  (alu  strip  +   schroeven)   • Batterijcontactpuntjes  aftekenen,  knippen  en  buigen   • Batterijcontactpuntjes  op  standaard  en  tegen  batterij  bevestigen   • Batterijcontactpuntjes  verbinden  (d.m.v.  snoertjes)  met  schakelaar  en   motortje     Eindopdracht:   Object  van  kunststof,  hout  en  metaal     • Hout  aftekenen   • Houten  onder  verstek  zagen  

 

26  

• • • •

Kunststof  bewerken  (schuren)  en  gaatje  in  boren   Kunststof  verwarmen  en  op  juiste  plek  buigen  in  hoek  van  90°   Plaatstaal  aftekenen  en  met  zetbank  op  juiste  manier  buigen   Alle  onderdelen  aan  elkaar  bevestigen  

  Welke  problemen  doen  zich  voor?   Ventilator:   Aansluiting  elektriciteitsdraden   • Wat  moet  waar?     Hout  aftekenen  onder  juiste  hoek  i.v.m.  zagen  onder  verstek     Kunststof  aftekenen     Batterij  contactpuntjes     Vinden  van  de  juiste  maten.  Niet  alle  maten  zijn  gegeven  zodat  leerling  zelf  goed   moet  lezen  en  rekenen  om  tot  sommige  maten  te  komen.     Knikkerspel:   Juist  aftekenen  en  kunststof  te  buigen   Plaats  bepalen  om  gaatjes  te  boren  in  kunststof   Langs  welke  zijde  kunststof  buigen?     Eindopdracht:   Kunststof  buigen  met  zetbank  (is  voor  metaal)   Onjuist  aftekenen   Verkeerd  aflezen     Hoe  lossen  de  leerlingen  hun  problemen  op?   • Wanneer  de  leerlingen  niet  weten  hoe  dat  ze  iets  moeten  doen   (bevestigen,  aftekenen,  knippen  etc.),  dan  vragen  ze  aan  de  docent  wat  de   manier  is  om  het  te  doen.   • Leerling  kopieert  werkzaamheden  van  medeleerling   • Vragen  naar  oplossing  (bijv.  Wanneer  batterij  niet  in  houder  past)   • Vragen  hoe  het  kan,  dat  iets  niet  past/  waarom  het  fout  is     Wat  doet  de  docent  aan  de  problemen?   • Docent  laat  zien  waar  de  fout  zit  (ventilator  en  knikkerspel)   • Docent  geeft  aan  hoe  het  moet  (ventilator  en  knikkerspel)   • Eindopdracht:  Docent  hoeft  niets  te  doen,  alles  staat  op  blad.  Docent  mag   ook  niets  zeggen:  is  toets.                  

27  

4.  Probleemoplossend  vermogen:  aanbeveling  ter  verbetering   Uit  het  theoretisch  kader  en  het  praktijkgerichte  kader  is  gebleken  dat  niet   genoeg  op  het  probleemoplossend  vermogen  van  het  ontwerpen  en  maken   ingegaan  wordt.  In  deze  aanbeveling  staat  stap  voor  stap  uitgelegd  wat  er  moet   gebeuren  om  dit  wel  te  kunnen  bewerkstelligen.     Als  handvat  voor  deze  ommezwaai,  is  een  stappenplan  beschreven  waarin  stap   voor  stap  uitgelegd  wordt  hoe  deze  lessen  ingericht  zouden  kunnen  worden  om   het  meer  conform  het  probleemoplossend  vermogen  in  te  richten.   Aangezien  we  te  maken  hebben  met  de  onderbouw,  is  het  noodzakelijk  dat  de   docent  de  leerling  stuurt  bij  het  beantwoorden  van  deze  vragen.   Hoe  te  sturen  is  terug  te  vinden  op  pagina  5  van  dit  onderzoek  (hoofdstuk  5.5,   dimensie  4,  Marzano).     De  belangrijkste  punten  die  bij  het  inrichten  van  de  lessen  aan  de  hand  van   probleem  oplossend  vermogen  moeten  worden  behandeld  zijn     • het  doel,   • de  beperking  of  de  barrière,     • alternatieve  manieren  om  het  doel  te  bereiken     Stap  1  -­‐  Doel:     Allereerst  moet  de  docent  niet  meer  de  kennisbron  zijn.  De  leerlingen  moeten   zelf  opzoek  naar  kennis  om  zo  zelf  de  kennisbron  te  worden.  De  docent  geeft  aan   welke  bronnen  kunnen  worden  geraadpleegd  binnen  de  kaders.   Dit  doet  de  docent  door  een  opdracht  te  geven  waarin  een  probleem  verwerkt   zit.  Dit  probleem  wordt  door  de  docent  aangehaald  en  evt.  kort  belicht  a.d.h.v.   een  voorbeeld  van  een  reeds  bestaande  oplossing.       Stap  2  -­‐  Beperking/barrière:     Daarnaast  moeten  de  opdrachten  zo  ingericht  worden  dat  de  leerlingen  een   vraagstuk  voorgeschoteld  krijgen  i.p.v.  dat  zij  al  een  oplossing  voorgeschoteld   krijgen  en  de  oplossing  aan  de  hand  van  vooraf  bepaalde  stappen  proberen  te   kopiëren.  Wanneer  er  gewerkt  wordt  met  een  bepaalde  beperking  of  barrière  is   het  noodzakelijk  dat  de  leerlingen  voor  deze  beperking/barrière  ook  een   oplossing  te  zien  krijgen.  Hierdoor  kunnen  ze  op  bestaande  oplossing   voorborduren.       Stap  3  -­‐  Alternatieven:     De  docent  moet  de  leerlingen  bij  het  probleem  een  kader  aanreiken  waarbinnen   zij  een  oplossing  moeten  bedenken.  Aangeven  waar  ze  naar  moeten  zoeken.   Binnen  deze  kaders  moeten  de  leerlingen  zelf  bedenken  wat  ze  bruikbaar  vinden   en  ook  kunnen  gebruiken.  De  kaders  mogen  door  de  leerlingen  opgerekt  worden   (over  de  grenzen  kijken)  mits  het  toepasbaar  is  en  haalbaar  is  om  uit  te  voeren  in   het  project.  Binnen  deze  kaders  kan  de  docent  waar  nodig  en  op  bepaalde   momenten,  nog  wat  extra  informatie  verschaffen  die  de  leerlingen  een  beter   inzicht  geven  in  hetgeen  waar  ze  mee  bezig  zijn,  wat  ze  aan  het  onderzoeken  zijn   of  aan  het  uitwerken  zijn.      

28  

Stap  4  –  Reflecteren  en  evalueren   Het  is  van  belang  dat  de  leerling  niet  zomaar  een  cijfer  krijgt  van  de  docent.  De   leerling  moet  weten  waar  zijn  cijfer  op  gebaseerd  is.   Door  de  leerlingen  in  het  kort  te  laten  vertellen  welke  keuzes  hij  gemaakt  heeft   tijdens  zijn  project,  en  deze  keuzes  toelicht,  haalt  de  leerling  het  project  van   begin  tot  eind  voor  zichzelf  weer  op.    Door  te  bekijken  welke  uitwerkingen  er   zijn  gedaan  bij  de  gemaakte  keuzes  (vragen  op  pagina  7),  word  het  inzichtelijk   waar  de  leerling  eventuele  stappen  heeft  gemist  of  niet  goed  genoeg  heeft   uitgedacht.   Het  toelichten  van  het  werkproces  kan  gebeuren  aan  de  hand  van  een   presentatie,  digitaal  via  PowerPoint  of  analoog  met  tekeningen  e.d.     Het  evalueren  heeft  als  doel  de  leerling  duidelijk  te  maken  welke  punten  stappen   goed  zijn  uitgevoerd  en  welke  stappen  de  volgende  keer  beter  onerzocht  moeten   worden.   de  docent  dient  het  project  te  beoordelen  op  hoe  de  leerlingen  de  opgelegde   berperking  heeft  opgelost,  hoe  hij  tot  deze  oplossing  is  gekomen  en  hoe  dit  terug   te  zien  is  in  het  uiteindelijke  product.  Ook  de  nauwkeurigheid  van  het  werk   (aftekenen,  bewerken,  afwerken  etc.)  dient  te  worden  bekeken.   Naast  het  afgeleverde  product  is  het  ook  van  belang  om  te  kijken  welke   (persoonlijke)  vorderingen  de  leerling  heeft  gemaakt  en  hoe  de  werkhouding   van  de  leerling  is  geweest.                                                        

 

29  

Voorbeeldproject   Opbergkistje     Wat  is  het  doel?  (wat  probeer  ik  te  bereiken)   Een  gereedschapskistje/opbergkistje  maken  van  hout  (wat  meegenomen  kan   worden  in  de  tas  of  in  het  kluisje  opgeborgen  kan  worden.       Begin  elke  les  (of  in  ieder  geval  elk  nieuw  onderdeel  binnen  het  project)  met  een   korte  intro.  Dit  kan  bijvoorbeeld  d.m.v.  een  film,  een  quiz  etc.   Op  deze  manier  worden  de  leerlingen  al  geactiveerd  op  het  wakker  maken  van   de  voorkennis.   Na  de  introductie  uitleg  voor  deze  lessen  en  evt.  de  volgende  lessen.     Beperkingen:  Welke  beperkingen  moeten  de  leerlingen  oplossen  en/of   uitwerken?  (Wat  staat  me  in  de  weg?)     • Moet  in  kluisje  en/of  tas  passen   • Gemaakt  van  hout   • Moet  afgewerkt  worden   • Afsluitbaar  zijn     Wat  voor  oplossingen  kan  ik  hiervoor  vinden?   • Leren  onderzoek  te  doen  naar  inspiratie  materiaal   • Leren  uit  inspiratiemateriaal  bruikbare  beelden  en  informatie  te  halen   • Aftekenen   • Werken  met  schaal   • Omrekenen  van  eenheden   • Idee  uitwerken  op  papier   • Idee  van  papier  naar  3D  brengen   • Beperkingen  oplossen  d.m.v.  informatie  onderzoek   • Verschillende  houtsoorten  herkennen   • Houtbewerkingen       Onderzoek   Doel  van  onderzoek  is  goed  om  je  heen  kijken  naar  wat  er  al  aan  oplossingen  en   ontwerpen  op  de  markt  is.  Hoe  hebben  andere  ontwerpers  dingen  bedacht?   Kasten,  laden  etc.,  zoveel  en  zo  breed  mogelijk  orienteren.  Laat  de  leerlingen   zoeken  naar  bevestigingen,  afsluitingen  beweegbare  delen,  uitneembare  delen   etc.   Alle  gevonden  afbeeldingen  verzamelen  in  een  document  (digitaal  of  analoog).   Stel  bij  het  doen  van  het  onderzoek  ook  steeds  de  vraag  aan  de  leerlingen  waar   zij  precies  naar  opzoek  zijn.  Wellicht  hebben  ze  al  een  idee  voor  een  ontwerp   (doel)  en  daar  kan  dan  al  naar  toe  gewerkt  worden.   Laat  tijdens  het  proces  ook  regelmatig  door  de  leerlingen  foto’s  maken.  Dit  komt   later  weer  van  pas  tijdens  het  reflecteren  en  evalueren.        

 

30  

Aftekenen  en  werken  op  schaal   Voordat  de  leerlingen  gaan  ontwerpen,  is  het  handig  om  hen  alvast  kennis  te   laten  maken  met  het  aftekenen,  meten  en  omrekenen  en  werken  op  schaal.   Hiervoor  zou  je  de  leerlingen  de  opdracht  kunnen  geven  om  in  tweetallen  op  te   zoeken,  welke  maatsystemen  er  zijn  en  hoe  deze  werken.   Vervolgens  laat  je  de  leerlingen  het  metrieke  stelsel  onderzoeken,  analyseren  en   vastleggen  in  een  verslag  en  vorvolgens  het  Imperial  Standard  System  (engels  en   amerikaans)  om  zetten  naar  metrieke  stelsel.   Daarna  laat  je  de  leerlingen  een  aantal  opdrachten  doen,  waarbij  omgerekend   moet  worden  in  alle  eenheden  van  het  metrieke  stelsel  (van  mm  naar  km,  van   hm  naar  cm  etc.).   Om  inzichtelijk  te  maken  is  het  ook  interessant  voor  de  leerlingen  om  te  zien   waar  deze  eenheden  nu  voor  gebruikt  worden.  Denk  bijvoorbeeld  aan  een   (tuin)architect  of  een  indsutrieel  ontwerper.  Over  deze  beroepen  staan   verschillende  filmpjes  op  youtube  welke  goed  lesmateriaal  zijn.     Uitwerking  op  papier.   Met  de  inspiratiebeelden  en  de  kennis  over  het  aftekenen  en  schaal,  kan  nu   begonnen  worden  met  het  uitwerken  op  papier.   De  leerling  heeft  een  idee  wat  hij  wil  gaan  maken  maar  dit  moet  ook  op  papier   komen.  Een  ontwerp  in  het  hoofd  is  namelijk  voor  niemand  anders  te  lezen.   Leerling  moet  rekening  houden  met  afmetingen  van  tas  en  kluisje.  Deze  moeten   zij  opmeten  en  in  beeld  brengen.  Bijvoorbeeld  foto  maken  met  telefoon  en  deze   in  een  fotobewerkingsprogramma  met  de  maten  bewerken.   Wanneer  de  leerlingen  het  ontwerp  zover  af  hebben,  is  het  aan  de  docent  om  te   vragen  hoe  zij  de  kistjes  in  elkaar  gaan  zetten.   Kan  je  zomaar  gaan  boren  in  hout?  Welk  houtsoort  gebruiken  we?  Wat  zijn  daar   de  voor  en  nadelen  van?  En  vooral,  welke  technieken  ga  je  gebruiken?  Verstek?   Pen  gat  verbinding?   Al  deze  vragen  moeten  door  de  leerlingen  ook  weer  onderzocht  worden   (internet  of  boeken)  en  vastgelegd  worden  in  een  verslag.  Deze  verslagen   kunnen  ook  opgedeeld  worden  en  later  toegevoegd  worden  tot  één  boekwerk   (naslagwerk).   De  leerlingen  moeten  ook  bedenken  hoe  het  kistje  word  afgesloten.  Schuift  er   een  deksel  in?  Met  een  slotje?       Na  dat  het  verslag  is  aangemaakt,  kunnen  de  leerlingen  eerst  een  kleine  proef   maken  van  de  gevonden  oplossingen  om  te  kijken  hoe  dit  nu  eigenlijk  in  zijn   werk  gaat.  Op  die  manier  lezen  en  leren  ze  de  informatie,  en  werken  het  daarna   uit  in  de  praktijk.   Laat  tijdens  het  proces  ook  regelmatig  door  de  leerlingen  foto’s  maken.  Dit  komt   later  weer  van  pas  tijdens  het  reflecteren  en  evalueren.     Uitwerking  3D   Wanneer  het  ontwerp  helemaal  is  uitgewerkt  (maten  bepaald,   verbindingstechnieken)  kan  er  worden  begonnen  met  maken.   Laat  de  leerlingen  met  zachte  houtsoorten  werken  omdat  dit  het  makkelijkst   door  te  zagen  en  te  boren  is.   Laat  tijdens  het  proces  ook  regelmatig  door  de  leerlingen  foto’s  maken.  Dit  komt   later  weer  van  pas  tijdens  het  reflecteren  en  evalueren.  

 

31  

Wanneer  het  kistje  helemaal  in  elkaar  zit,  moet  het  worden  afgewerkt.   Laat  de  leerlingen  opzoeken  wat  het  afwerken  van  hout  precies  inhoud  en  hoe   dit  in  zijn  werk  gaat.  Laat  hen  ook  hier  weer  een  klein  verslag  van  maken.  Deze   stappen  dienen  ook  nu  weer  als  stappenplan  om  het  kistje  af  te  werken.   De  woorden  die  in  het  verslag  moeten  zitten  zijn:   Fijn  schuur  papier   Groef  schuurpapier   Vochtige  doek   Plamuur     Presenteren,  reflecteren  en  evalueren   Het  project  is  nu  afgerond.   Om  te  bekijken  wat  de  leerling  geleerd  heeft,  en  in  welke  mate  hij  vooruit  is   gegaan,  is  het  noodzakelijk  om  te  reflecteren  op  het  proces.   Om  te  reflecteren  moet  de  leerling  een  kleine  presentatie  geven  over  zijn  proces.   Dit  kan  digitaal  d.m.v.  een  powerpoint  presentatie,  of  analoog  door  alle   tekeningen  en  andere  papieren  op  te  hangen.  De  leerling  vertelt  in  beide  gevallen   welk  doel  hij  had  en  welke  keuzes  hij  gemaakt  heeft  om  dit  doel  te  bereiken.  de   foto’s  en  tekeningen  die  gemaakt  zijn  tijdens  het  proces  worden  ingezet  tijdens   de  presentatie.  Er  moet  goed  gekeken  worden  of  de  leerlingen  de  juiste   informatie  heeft  onderzocht  en  wat  hij  hiermee  gedaan  heeft.  Heeft  hij  hierop   zelf  een  nieuw  idee  ontwikkeld?  Welke  inspiratiebeelden  zijn  gevonden?  Zit  er   een  grote  mate  van  diversiteit  in?   Ook  is  het  zaak  om  te  kijken  hoe  de  verslagen  van  de  leerling  zijn.  Zijn  ze   beknopt  en  duidelijk  of  is  het  te  summier?  Hoe  is  de  inhoud  van  het  verslag  te   weerleggen  op  het  product  wat  de  leerling  heeft  afgeleverd?   Op  deze  manier  kan  de  docent  tips  en  tops  geven  voor  het  volgende  project.  De   leerlingen  wat  dan  wat  er  beter  moet  en  hetgeen  wat  goed  ging  kan  gewoon   vervolgd  worden.                                          

 

32