1 Visie van de directeur
Het onmerkbare bespeuren De kansen en mogelijkheden in situaties worden slechts gezien vanuit rust. Het is in de – schijnbare – stilstand de beweging zien. De verf veroudert vanaf het moment van aanbrengen en verandert na het eerst uur evenveel als na drie jaar. Hiernaar kijken, lijkt kijken terwijl er niets verandert. Zo is het gesteld met creativiteit. De geleidelijke verandering is ook verandering. Dit zien vereist afstand nemen van de eigen wensen en verlangens. Het vereist één zijn met de eigen situatie en die als van een ander te zien… Het is op weg zijn tussen verschillende werkelijkheden.
Uit: ‘Tao van creativiteit’ (2009) Hans Kokhuis
2 2012: op weg naar een nieuwe werkelijkheid Parktheater Eindhoven kende in 2012 wederom een goed jaar. Zowel in cultureel opzicht, als in financieel opzicht en in maatschappelijk opzicht bleef het Parktheater fier overeind. En dat in een wereld die maar niet echt uit de crisis wil geraken. En in die grote wereldse ontwikkelingen, ontkwam ook de culturele sector niet aan een deel van de malaise. Het jaar stond voor de culturele sector dan ook veelal in het teken van bezuinigingen, afnemende subsidies en fondsen, grillig publiek, terugloop in het aanbod, het verdwijnen van gezelschappen en theaterhuizen, het vrijwel volledig reduceren van de productiehuizen en werkplaatsen. Parktheater heeft in al die tijden een eigenwijze koers willen varen. Niet in de laatste plaats omdat het theater in de periode 2004-2007 stevige financiële problemen had gekregen. Vanaf 2008 werd gewerkt aan een nieuw herstel middels het ’now-how-now’-plan. In de Pa-troonrede, een state of the art van het Parktheater op de derde dinsdag van september, werd hierover in 2011 het volgende aangekondigd:
“In de media, in onze eigen omgeving, in de portemonnaie, overal ondervinden we de hindernissen van de huidige crisistijd. Een economische crisis die niet alleen banken en burgers bedreigt, maar zelfs hele landen doet wankelen. Naast de feitelijke financiële problemen, zien we vooral een afname van het vertrouwen. Zelden worden er nog hoopvolle woorden uitgesproken over de nabije toekomst. En in die gevoelde slechte tijden, neemt ook nog eens de afstand tot elkaar toe en de mening over wat vreemd of anders is wordt heftiger, meer bevooroordeeld en minder open. Meer nog dan de financiële klappen, zullen we moeten waken dat we geen land, of in ons geval geen theater, worden dat geen oog en krediet meer heeft voor alles wat vreemd, nieuw of anders is. Juist in deze omstandigheden helpt het opnieuw en anders te kijken naar elkaar. Om extra ruimte te bieden aan het anders zijn, anders denken en anders doen. De meeste aandacht dient niet uit te gaan naar koopkracht, maar naar hoopkracht. Wat is voor 2012 jouw persoonlijke hoopkrachtplaatje? Hoeveel procent stijgt je persoonlijke optimisme-index? Met hoeveel scheppen tegelijk groeit jouw vertrouwen? Hoe deel jij het beste uit jezelf met collega’s, artiesten en publiek? Waaruit bestaat jouw positieve kijk en hoe ga je dat vormgeven?” Uit: Pa-troonrede Parktheater, september 2011
3 Het Parktheater koos bewust voor een positiever, liever gezegd: hoopvol en zinvol geluid. In dezelfde Pa-troonrede werd een andere kijk op het landelijk georganiseerde ‘Schreeuwen om cultuur’ genoteerd:
“Schreeuwen, protesteren en stampvoeten tegen deze maatregelen had het afgelopen jaar geen zin. Ook het komend jaar zal dat geen effect hebben op de beleidsbeslissers, behalve averechtse effecten. Klagen over de valse toon die over de kunstwereld is gevaren, heeft ook geen zin. We zullen zelf nieuwe woorden moeten vinden om onze eigen rug recht te houden. We zullen stoer, eigenwijs en dapper ons prachtige programma moeten blijven aanbieden aan steeds meer bezoekers. Onze rol op aarde, ons bestaansrecht, invullen door simpelweg te doen wat we denken en voelen te moeten doen. Daar kunnen we vervolgens de middelen bij zoeken. En niet andersom. Want op afstand reikhalzend blijven uitkijken naar de bestaande middelen van de politiek en bestaande partijen, die steeds geringer zullen worden, zet geen zoden aan de dijk. Het verzwakt slechts de aandacht voor de dijk, om in die beeldspraak te blijven. Verspilde energie.” Uit: Pa-troonrede Parktheater, september 2011
Deze toon werd gaandeweg 2012 nog steviger. In de woorden van de Pa-troonrede 2012 werd daar de keuze voor een culturele taalslag aan toegevoegd:
“Wie de afgelopen periode bestempelt als ‘kaalslag’ in de culturele sector, ziet vooral een verlaten, verdord en verbrand slagveld. Een slagveld waar nog jarenlang geen nieuw leven zal ontstaan en waar het enige leven in de brouwerij bestaat uit klagen over vroeger tijden. Wie echter het perspectief kiest van de ‘taalslag’ ziet misschien in eerste instantie ook een verlaten veld, maar tegelijk een open veld waar weer nieuwe zaken kunnen groeien en bloeien. Waar een nieuwe manier gevonden is om cultuur bij de mensen te brengen en andersom . Waar een nieuwe taal gevonden wordt om hier uitdrukking aan te geven. In minder dan no-time is het er weer levendig, vrolijk en goed.” Uit: Pa-troonrede Parktheater, september 2012
4 Parktheater komt van ver en is juist nu gebaat bij een nog positievere doorstart. Vanuit de plek die het heeft weten te verwerven, kan de sprong worden gemaakt van ‘theater dat er weer toe doet’ naar ‘theater dat er echt toe doet’. Dat een rol heeft in de samenleving. Een samenleving die met het grootste gemak het theater en haar activiteiten weet te vinden. Daarbij is het geloof in ieders talent en creativiteit, zowel op het podium als achter de schermen, erg groot.
“Parktheater was in 2007 op sterven na dood. Met startsteun van de gemeente kregen we een herkansing. Deze herkansing hebben we met beide handen aangepakt. In 2009 was Parktheater alweer een gezonde, culturele onderneming. Ook in 2010 en naar het zich laat aanzien 2011, behoort het Parktheater tot de gezondere en betere organisaties in het culturele veld. Vele factoren hebben hieraan bijgedragen, maar de allerbelangrijkste is: de mensen. Als mensen blijvend bereid zijn hun vooroordelen los te laten, hun normale paden en patronen durven te verlaten, hun creativiteit durven aan te spreken, fouten durven maken om te kunnen leren en positief en vol vertrouwen naar de toekomst kijken, is er heel veel mogelijk.” Uit: Pa-troonrede Parktheater, september 2011
Het Parktheater heeft de afgelopen jaren een eigenwijze koers gevolgd, die meer dan recht doet aan wat Eindhoven mag verwachten van een creatieve, succesvolle culturele onderneming. Het heeft in 2012 wederom geleid tot een positief financieel resultaat. Een resultaat dat past bij een cultureel familiebedrijf. Het beleid van het Parktheater is namelijk niet zozeer gericht op de korte termijn, maar meer op de langere termijn. Want naast het elk jaar aanbieden van een gevarieerd en aantrekkelijk programma, dient een solide en gelijk creatief en gewaagd beleid er voor zorg te dragen dat de komende 10-20 jaren Eindhoven en omgeving kan blijven genieten van een dergelijk gevarieerd en aantrekkelijk aanbod, van hoge kwaliteit tegen een betaalbare prijs. Daarin is het Parktheater in 2012 wederom geslaagd. Om ook in de komende jaren deze rol verder te kunnen vervullen, zal er nog meer aandacht komen voor innovatie. Niet alleen in de ontwikkeling van nieuw programma en nieuw publiek. Maar vooral in de ontwikkeling van mensen. Mensen op het podium. En mensen achter de schermen. Het in 2012 begonnen innovatiefonds thinX (zie bij innovatie) versterkt dit proces.
5
“Juist in een regio die tot de aller-slimste ter wereld is gekroond, heeft het theater een rol om die slimheid op vele facetten te benutten. De komende jaren zal ons aandachtsveld nadrukkelijker de stad om het Parktheater heen en de wereld buiten het theater, omarmen. Slim is niet alleen maar ‘de slimste van de klas’. Slim kan op meer manieren. Handiger, efficiënter, flexibeler, daadkrachtiger, origineler, leuker, verrassender. Er zijn zoveel manieren om je slimheid creatief aan te spreken. Gebruik dat talent dat iedereen al als vanzelf bezit. Die creativiteit, dat oplossend vermogen, de kracht om te scheppen, zal ons de komende jaren niet alleen kunnen redden, maar zal ons zelfs in een nog interessantere positie brengen. In de begroting is nadrukkelijk ruimte gemaakt om de organisatie en haar medewerkers nog meer kansen te bieden en handvatten te geven voor de ontwikkeling van creativiteit.” Uit: Pa-troonrede Parktheater, september 2011
Parktheater werd in 2012 verblijd met een drietal aansprekende prijzen. In januari werd het uitgeroepen tot ‘beste Brabantse werkgever 2011’. In mei won het, samen met het Tilburgse Incubatefestival, de zogeheten Gouden Struis, de belangrijkste marketingprijs in de podiumkunsten. En in november werd het Parktheater door Syntens, samen met 11 andere bedrijven, uitgeroepen tot ‘Slimste bedrijf van Nederland. Die prijzen doen het theater en haar medewerkers goed. Een mooie waardering van buitenaf en vaak ook nog een leuke bijkomstigheid in een mooi prijzengeld. Ze zijn ook goed als tegengas in de ietwat in zichzelf gekeerde en somberende culturele sector. Tegelijk leidt het ons niet af van de werkelijke route die ons voor ogen staat. Daarbij is het zaak elke dag het beste uit onszelf en uit de ander te halen en te zorgen dat dit elke dag een beetje beter, mooier of creatiever lukt. Die voortdurende ontwikkeling, van individu en organisatie, staat voorop. Het is dan ook heel gezond om een nominatie soms niet te zien veranderen in een overwinning. Voor het tweede jaar op rij werd het Parktheater in 2012 genomineerd door de Vereniging van Vrije Theaterproducenten (60% van het aanbod) als één van de vijf kanshebbers op de titel ‘Theater van het Jaar’. Voor de tweede keer werd het Parktheater niet de winnaar. Dat is heel goed voor het ontwikkelingsproces en wordt met net zoveel gebak en gemak gevierd. Het sterkt ons in de wens en de noodzaak om vanuit de huidige positie nog meer te kunnen betekenen voor Eindhoven, voor het theater en voor onszelf.
6 Missie en kernwaarden
“Meer dan ooit is onze missie ‘raak elkaar’ van toepassing. Elkaar raken, inspireren, enthousiasmeren, in beweging krijgen is harder nodig dan ooit. Niet alleen voor een mooier, liever en fraaier Parktheater, maar ook voor een mooiere, lievere en fraaiere werkomgeving, leefomgeving en samenleving. Onze opdracht is groter dan het tonen en faciliteren van kunsten. We werken aan het geluk van ons publiek, onze artiesten en onszelf. Niet alleen voor nu, maar ook voor de generatie na ons.” Uit: Pa-troonrede Parktheater, september 2012
Meer dan ooit heeft de missie van het Parktheater, ‘raak elkaar’ in 2012 gestalte gekregen. Het gaat daarbij niet alleen om de artiest die vanaf een podium zijn publiek weet te raken. Het is veel omvattender. Allesomvattend eigenlijk. Het gaat ook om de ontvangst bij de receptie van het Parktheater, de wijze waarop de koffie wordt geschonken, de inspiratie van een gewoon bezoek op kantoor, het delen van de kennis in een training of presentatie, het delen door bezoekers op sociale media, de inzet om meer te betekenen voor de samenleving, een willekeurige ontmoeting met een medewerker. Enzovoort. Om er als organisatie invulling aan te geven, zijn er de afgelopen jaren 10 kernwaarden ontwikkelt, die ook steeds meer het gedrag en uitkomsten van ons gedrag bepalen.
Die kernwaarden van het Parktheater hebben betrekking op de volgende zaken: heb vertrouwen wees wijs geef en ontvang liefde lever en vraag kwaliteit leef hoopvol en moedig koester het kind voel je verantwoordelijk voor de samenleving durf anders te doen d(r)aag je dromen uit blijf bescheiden
Hoewel die kernwaarden essentieel zijn, zitten ze niet als een strak harnas, maar vormen ze voor iedereen een unieke, gegoten jas. Voor medewerkers geldt: ‘als we je ’s nachts wakker maken hoef je ze niet alle tien te kennen, maar als we je overdag wakker maken, dan zou het mooi zijn als er drie of vier in je werk en gedrag naar buiten stralen’. Het zijn de kleine stappen die de grote verandering vormgeven.
7
Cultural Scorecard als ontwikkelmodel Het groeipad (ver)loopt sinds 2008 langs een strak model van vijf krachten, de zogeheten ‘Cultural Scorecard’. Deze Scorecard kijkt naar een vijftal krachten, die – in juiste balans zorgen voor succesvol cultureel ondernemen. De krachten hebben betrekking op de culturele strategie en het cultureel profiel, de publieke belangstelling en gastenbenadering, de ontwikkeling van de organisatie en haar medewerkers, de financiële huishouding en het innovatief vermogen. Het model is een doorlopend model. Het is zaak om de krachten in evenwicht te krijgen. Zodra dat evenwicht er is, is het zaak een bewuste onbalans te zoeken. In eerste instantie door de mogelijkheden van de Culturele Kracht weer verder te verkennen. Dit dient vervolgens weer in evenwicht te worden gebracht met de andere krachten: gasten, medewerkers, financiën en innovatie.
Deze CSC-krachten hebben in 2012 de volgende ontwikkeling doorgemaakt:
8
“Parktheater wil met haar programma publiek uit deze regio trekken, maar ook van heinde en verre. Dat lukte met La Fura dels Baus en gaat wellicht ook lukken met Best of the Fest. Dat neemt niet weg dat we met onze benen in de modder van Eindhoven staan. Nog veel meer kan het Parktheater inzetten op het raken van en met Eindhovense gezelschappen. Nog veel meer kunnen we onze ligging gebruiken door de straat, de buurt en de wijk echt te raken door ze te betrekken bij ons werk en onze manier van werken. En als dat lukt met deze wijk, waarom ons dan ook niet sterker maken voor andere wijken. Nog veel meer kunnen we onze vierkante meters open stellen voor Eindhovense mensen met hun Eindhovense initiatieven. Over 20 jaar tellen bezoekcijfers, exploitatieoverzichten en begrotingen niet, maar telt alleen wat we daadwerkelijk hebben doorgegeven en meegegeven aan anderen en onszelf. Dat schrijven we vol bravoure in onze seizoensbrochure. In 2013 gaan we verder invulling geven aan dit aspect. We gaan het niet zozeer allemaal goed doen, maar we gaan gewoon ‘goed doen’. Daar waar nu al briljante projecten ontstaan met ERVO, Vitalis, Neos, Ergon, Trudo Weekendschool en Twinkelbel, gaan we in 2013 versterkt door op dit pad. Het zal Eindhoven goed doen. Het zal het Parktheater goed doen. En niet in de laatste plaats zal het ons zelf goed doen.” Uit: Pa-troonrede Parktheater, september 2012
Cultuur is meer dan een voorstelling Menig culturele onderneming heeft moeite het hoofd boven water te houden in deze tijden. Deze zin schrijven we al enkel jaren. Echter, nu vallen er ook daadwerkelijk instellingen en instituten om. Hun reserves zijn aangesproken en inmiddels op. In het licht van al die veranderingen staat de grondgedachte van het Parktheater, een zo breed en gevarieerd en aantrekkelijk mogelijk programma aanbieden, ook onder druk. In 2012 is dat nog gelukt. Bewust is niet gekozen voor het snijden in het programma. Een huis met minder programma maakt namelijk het begin van een negatieve spiraal: minder aanbod betekent minder publiek, betekent minder inkomsten, betekent minder mogelijkheden, betekent nog minder aanbod, enzovoort.
9 Het Parktheater heeft derhalve anders gekozen. Het aanbod dans, toneel, jeugdtheater, muziek, muziektheater, opera, cabaret, musicals en show was wederom rijk. Daarnaast werd meer werk gemaakt van het internationale aanbod, waarbij het Parktheater zich via bijvoorbeeld ‘Best of the Fest’ nog aantrekkelijker wil maken voor de in Eindhoven belangrijke doelgroep van kenniswerkers uit het buitenland. Best of the Fest werd meegenomen als één van de majorprojects in het bidbook van Eindhoven/CultureleHoofdstad2018. Ons vaste publiek bleek in 2012 nog trouwer aan het Parktheater. Ook de eenmalige bezoeker komt nog altijd naar die speciale voorstelling die hij of zij gewoon gezien moet hebben. De tussengroep, die een aantal keren het Parktheater pleegt te bezoeken, is voorzichtiger en terughoudender geworden. Men wacht op een speciale kortingsactie, maar die komt niet meer. Parktheater kiest nadrukkelijk voor het opbouwen van loyaliteit, niet voor korting. De markt heeft namelijk met wilde kortingsacties voor een deel haar eigen graf gegraven. Vooral de musicalmarkt, met grote gevolgen voor het aanbod in de komende jaren. Parktheater hield in deze omgeving, het aanbod overeind. En op het gevaar af een voorstelling te kort te doen, waren de smaakmakers in 2012 de volgende:
Jongerengezelschap Theaterplan met ‘Footloose’ en ‘werkplaatsproductie’; ‘Gekkebekken’ en ‘Levedeliefde’ van Introdans voor de Jeugd; Spraakmakende voorstellingen van NTGent zoals ‘Nero’; Net zo spraakmakende voorstellingen van nationaal topgezelschap Toneelgroep Amsterdam zoals ‘In ongenade’, ‘Nora’ en ‘Na de zondeval’; De samenwerking tussen NTGent en Toneelgroep Amsterdam met ‘Tartufe’; De zeer succesvolle, op avonturiers gerichte voorstellingen in de serie Ontroerend Goed; Weer een nieuwe, nog meer internationale editie van het Cabaret & Comedyfestival; Internationale toppers als ‘Beijing Contemporary Dance Theater’, Spektakelstuk ‘Vertellingen van 1001 nacht’ van Het Zuidelijk toneel; Een groot aantal, zeer goed ontvangen voorstellingen van Theo Maassen; Nationale culturele A-merken als Het Nederlands Danstheater, Het Nationale Ballet en De Nationale Reisopera, Scapino Ballet,; De a-capella verrassing van het seizoen: Voca People; De net-even-anders-opera’s van Opera Zuid; Stevige musicals als ‘Saturday Night Fever’, ‘Next to normal’ en ‘Little mermaid’; De droom van Leon van der Zanden; Een zonnige en zeer goed bezochte Open Dag in september; Een geslaagde, uitgebreidere versie van Best of the Fest met o.a. de wereldpremière van Maria Juncal’s ‘El encierro de Ana frank’; Mooie uitvoeringen van Eindhovense gezelschappen ‘hetpaarddatvliegt’, Afslag Eindhoven en United-C;
10
Een overweldigende, en terugkerende ‘Midzomernachtdroom’ van Het Nationale Toneel; Een zestal kinderpremières , waaronder de musical ‘Doornroosje’; De eerste onderdelen van het innovatiefonds thinX: de optredens van Kim Leeuw, Andre Grekhov, Leon van der Zanden en de samenwerking met Marcel Osterop; Een aangrijpende ‘Rainman’ van De Utrechtse Spelen; De prachtige, ontroerende ‘Jane Eyre, in samenwerking met Vitalis, gespeeld door hoog bejaarden, van wie enkelen met dementie; De net zo aangrijpende en ongelooflijke Straatmonologen, samen met NEOS, waarin exdak- en ex-thuislozen het verhaal over ‘hun strijd’ deelden met uitverkochte zalen; Toneel, dans en opera van alle grotere gesubsidieerde gezelschappen; Een sfeervol en druk bezocht Jeugdtheaterweekend; Een succesvol Kerstwintercircus met een combinatie van een aantrekkelijk familiecircus met ‘Cirque du Soleil’-achtige elementen. En een spetterende opening door Hiphoplab040.
11
Gasten: strategie betaalt zich uit. “Om het trouwe publiek te behouden, maar ook om mee te kunnen blijven bewegen met een steeds grilliger publiek, zal ook in 2013 verder worden geïnvesteerd in marketing. Dat wil zeggen in nieuwe en innovatieve marketing. Niet meer in oude marketing. Nieuwe marketing is, mits goed uitgevoerd, goedkoper en doeltreffender dan de marketingmethoden waar veel theaters zich de laatste 20 jaren van hebben bediend. We hebben op dit terrein al reuzensprongen gemaakt, maar er liggen nog fraaie kansen aan de net iets verdere overkant. Maar vooral gaat er geïnvesteerd worden in mensenmarketing. Want hoezeer het ook nodig is om de machinerie op orde te hebben, het werkelijke raken gebeurt van mens tot mens. Als wij stralen, straalt ons programma. Als wij juichen, juicht het Parktheater. Als wij aandacht schenken groeit de ander. En daardoor groeien we zelf.” Uit: Pa-troonrede Parktheater, september 2012
Parktheater hanteert sinds 2011 in missie en uitstraling het ‘raak elkaar’. Begonnen als een overkoepelend thema voor achtereenvolgens ‘I love Parktheater’ (2008/2009), ‘Follow me?’ (2009/2010) en ‘Tell me’ (2010/2011). Vanaf 2011/2012 staat ‘raak elkaar’ centraal in het Parktheater en voorop in de marketingaanpak. In de publieksaanpak heeft een verschuiving plaatsgevonden van algemene marketing naar de segmentatie in zogeheten persona’s. In deze segmentatie worden een drietal persona’s onderscheiden, in onze woorden: Willem, Daphne en Isa. Willem is de trouwe bezoeker die vijf keer of vaker per jaar naar het Parktheater komt. Daphne komt 2 tot 5 keer. En Isa brengt een eenmalig bezoek. Daar waar Willem zeer betrokken is, het beleid van het Parktheater volgt en van commentaar voorziet, is Isa alleen geïnteresseerd in die ene artiest of die ene voorstelling. Dat het in Eindhoven is, is voor haar toevallig. Gekeken naar de klantwaarde (hoe lang blijft iemand klant en hoe is de bezoekfrequentie?) is Willem 75x meer waard dan Isa. Het verliezen van 1 Willem zou dan gecompenseerd moeten worden door het binnenhalen van 75 Isa’s.
Deze kennis heeft er toe geleid dat onze aanpak is gericht op het binnenhouden, ‘verwennen’ en betrekken van Willem, veel meer dan op Isa (zij wordt beter bereikt door artiest en impresariaat). Daphne heeft wel veel aandacht van het Parktheater, omdat zij enerzijds op de drempel staat van het ‘Willem-schap’, maar anderzijds ook behoorlijk afhaakt op dit moment.
12 Dit heeft alles te maken met de crisis en het persoonlijke spitsuur waar deze persona zich in bevindt. Het heeft echter ook te maken met het feit dat er door Parktheater geen kortingsacties meer worden aangeboden. Deze acties hebben de afgelopen jaren de markt kapot gemaakt en de loyale bezoeker argwanend en afwachtend gemaakt. De aanpak werkt, tweezijdig. De vaste bezoeker (Willem) komt nog vaker dan voorheen. De geregelde bezoekster (Daphne) wacht op korting die niet komt en haakt wat meer af. Per saldo merken we dat ook aan de bezoekersaantallen. Gekeken naar de verschillende genres, zien we dat cabaret, toneel en dans nog altijd kunnen rekenen op veel bezoekers. De genres musical, show en deels ook het jeugdaanbod hebben wel te lijden onder stagnerend bezoek. De impresariaten hebben daar al op gereageerd door minder aan te bieden voor de komende jaren. Parktheater heeft besloten om, hoe dan ook, het jeugdaanbod groot te houden en daar waar mogelijk zelfs uit te breiden. Marketing is al lang niet meer de theatermarketing van vroeger, maar steeds meer en nadrukkelijker de sociale media. Ook de inzet van je bezoekers als marketeers heeft in 2012 in het Parktheater geleid tot verdere uitbreiding van het pionierschap. Dat zijn bezoekers die, meer dan gemiddeld kennis hebben van een artiest, gezelschap of genre, en dat ook op die manier naar buiten uitdragen. Als een zeer waardig en actief ambassadeur van het Parktheater.
13
Medewerkers: het beste halen uit jezelf en de ander Kernwaarden Parktheater Eindhoven heb vertrouwen wees wijs geef en ontvang liefde lever en vraag kwaliteit leef hoopvol en moedig koester het kind voel je verantwoordelijk voor de samenleving durf anders te doen d(r)aag je dromen uit blijf bescheiden
Het Parktheater hanteert vanaf 2008 de stelregel dat de (ontwikkeling van de) creativiteit van de medewerkers het allerbelangrijkste is. Alleen op die manier kan er met minder mensen blijvend meer gepresteerd worden. Alleen op die manier kunnen de dagelijkse veranderingen positief worden aangepakt. Alleen op die manier kan het Parktheater overeind blijven en verder groeien. In 2012 is met een nagenoeg zelfde groep medewerkers weer een positief resultaat bereikt. Het ziekteverzuim nam, voor het eerst sinds jaren, weer wat toe. Dit is vrijwel volledig te wijten aan enkele langdurige, persoonlijke ziektegevallen. Hoewel het Parktheater daar niet zoveel aan kan doen wordt het ziekteverzuimcijfer wel nauwlettend gevolgd en doen we er van alles aan om met preventie en begeleiding de medewerker zo goed mogelijk te helpen.
In eerdere jaarverslagen hebben we wel eens de vraag gesteld of deze ‘lean & mean’ organisatie niet de onderkant van de mogelijkheden had bereikt. Die constatering was niet voor niets. We merken dat we met regelmaat op een (voor onze normen) spannend randje lopen. Uit: Pa-troonredes Parktheater, september 2011 en 2012
Daar komt bij dat Parktheater steeds meer inzet moet plegen om een gevarieerd aanbod overeind te houden, inclusief nieuwe activiteiten en festivals en internationale projecten. Deze zaken zullen een beroep doen op de creativiteit van de huidige medewerker, maar er zullen ook nieuwe krachten nodig zijn. Om voortdurend te blijven leren gaan de (interne) ontwikkeltrajecten van de Parktheater Academy, het Koffertje, presentaties geven, les geven, trainingen en cursussen onverminderd voort.
14 Ook het lesgeven aan studenten van o.a. Fontys, NHTV, Universiteit Utrecht gaf in 2012 niet alleen veel plezier, maar leidde aan beide zijden tot kennisverbreding. In 2012 werd het al jaren bestaande, maar wat stroeve loopbaangesprek (een combinatie tussen een functionerings- en beoordelingsgesprek) omgebouwd tot een zogeheten Groeigesprek. In een Groeigesprek bespreekt de medewerker met zijn directe leidinggevende vier terreinen: know, flow, glow en grow. ‘Know’ heeft betrekking op je diploma’s, vaardigheden, kennis en wat je kunt. ‘Flow’ heeft betrekking op de situatie van je werk, of je goed in je vel zit, niet teveel stress of te weinig uitdaging hebt. ‘Glow’ gaat over de onderwerpen waar jij als medewerker gepassioneerd voor bent en hoe je dat uitstraalt. ‘Grow’ tenslotte, gaat over waar je als medewerker nog wilt groeien en ontwikkelen. In grote woorden ‘wat wil je nog achterlaten?’. Gedurende 2012 is op verschillende plaatsen in de organisatie het nieuwe format van het Groeigesprek uitgetest. Het format bleek dermate perfect dat een gemiddeld gesprek meer dan 4 uur duurde. Hieruit werd besloten om voor 2013 een handzamer en leuker alternatief te bedenken. Aan dit Groeigesprek-spel wordt gewerkt en dit zal in 2013 worden ingevoerd. De organisatie van het Parktheater is voortdurend in beweging. Dat moet ook. Onze omgeving, ons publiek, ons aanbod is dat namelijk ook. Voor de toekomst zal nog meer worden ingezet op juist die creatieve ontwikkeling van de medewerker. Teneinde nog beter een bijdrage te kunnen leveren aan het innovatieve vermogen van dit theater, van de culturele sector en van deze stad.
15 Financiën: investeren in de toekomst
“Een bredere kijk op kapitaal geeft aan dat we er maar liefst vijf soorten van kunnen hebben: financieel kapitaal (geld), creatief kapitaal (ideeën), menselijk kapitaal (talent), sociaal kapitaal (relaties) en spiritueel kapitaal (bezieling). Het blijkt dat organisaties die tegelijkertijd meerdere kapitalen opbouwen het beste in staat zijn om hun doelstellingen te realiseren en overeind te blijven in een alsmaar veranderende omgeving. In het Parktheater zijn deze kapitaalsoorten voldoende voorhanden. Maar we moeten ze nog beter zien en benutten. Nog meer de focus op de vier soorten leggen die niets met geld te maken hebben en die juist allesbepalend zijn voor het uiteindelijke financiële resultaat.” Uit: Pa-troonredes Parktheater, september 2012
Wie in 2008 zijn geld in de aandelen van het Parktheater had kunnen stoppen, was nu beter uit geweest dan menigeen op de ‘normale’ aandelenmarkten. Van een cultureel bedrijf met een miljoenentekort en geen vermogen naar een raakinstituut met groeiende reserves en de broodnodige middelen voor vernieuwing en innovatie. Ook in 2012 is het resultaat positief. Weliswaar lager dan het jaar ervoor, maar een goede prestatie. Zeker in vergelijking met andere theaters en muziekgebouwen. Maar in een markt die op instorten staat, moet het Parktheater vooral niet vergelijken met een kwakkelende sector, maar haar eigen positie steeds opnieuw kritisch bekijken. Wat valt op in die beschouwing van 2012: het eindresultaat is positief, maar ook het Parktheater merkt in de opbrengsten het aanhoudend terughoudende gedrag van de bezoeker. Daar tegenover staat dat het theater er steeds meer in slaagt het gebouw, de mensen en de middelen op andere manieren te benutten, steeds in relatie tot (een onderdeel van) de podiumkunsten. Zowel de verhuur als de horeca maken, tegen de trend in, een groei door en compenseren een deel van de voorstellingsterugloop.
Aan de kostenzijde is het Parktheater nog altijd zeer ‘lean & mean’. De voorstellingskosten bewegen flexibel mee met dan weer volle zalen en dan weer minder volle zalen. Ook de personeelskosten blijven nog altijd strak in de pas. De belangrijkste stijging van de kosten is te wijten aan de veel hogere huur, zoals die in 2011 met de gemeente is overeengekomen. Het Parktheater is de afgelopen jaren in staat gebleken om een gezondere culturele onderneming te worden. Deze aanpak zet het theater graag door. Door een nog sterkere reserve op te bouwen, voor als er nog spannender tijden aanbreken. Door bewust en actief te investeren in creativiteit en innovatie, ondermeer via thinX.
16 De administratieve organisatie is zeer goed op orde en ‘in control’ en wordt steeds vaker geraadpleegd voor advies aan andere culturele organisaties. Tenslotte, blijkt het culturele business model wederom een interessante. Met de € 3 miljoen subsidie is het Parktheater in 2012 in staat om zelf € 6 miljoen uit de markt te halen. Een cultiplier (=culturele multiplier) van maar liefst 2. Een prachtige co-prestatie van gemeente en Parktheater.
“Wie vandaag niet innoveert, heeft morgen geen onderneming meer.” algemene wijsheid
Innovatie: van dingen zeggen naar thinX doen Parktheater is voortdurend bezig met de creatieve ontwikkeling van de medewerkers en de organisatie. Alleen door scherp te blijven en te vernieuwen, kan het theater de toekomst in. En door niet alleen over innovatie te praten, maar er vooral mee aan de slag te gaan. Vernieuwen gebeurt daarbij op twee manieren. Enerzijds door kleine stapjes te maken vanuit de werkelijkheden die nu Parktheater, culturele sector of Eindhoven heten. Anderzijds door te onderzoeken hoe theater en podiumkunst er uit zou zien als we helemaal opnieuw zouden mogen beginnen. Beide wegen zijn nodig om zodanig te vernieuwen dat het Parktheater overeind kan blijven. Of liever nog: een grotere rol van betekenis kan gaan spelen. Naast gebruikelijke vernieuwingen in organisatie en organiseren, is het innovatiefonds thinX van start gegaan, voor een deel al in 2012. Via thinX (=theater innovatie 10.0) wil het Parktheater vorm gaan geven aan het theater van de toekomst, de 10.0-versie. Een versie die hout snijdt. Een versie die stand houdt. Een versie die echt betekenis geeft. Aanstormende talenten, of reeds bekende grootheden die iets nieuws willen proberen, krijgen binnen thinX de mogelijkheid te experimenteren, te leren en nieuwe vormen en manieren te ontdekken. In 2012 gingen Kim Leeuw, Andre Grekhov, Marcel Osterop en Leon van der Zanden al de weg van thinX op.
17 Maar ook achter de schermen is het Parktheater bezig met nieuw talent. Nieuwe, jonge frisdenkers en anderskijkers die nu nog studeren, maar graag die culturele wereld in willen. Aan hen geeft het Parktheater college in ruil voor hun gedachtegoed, het waarom van hun theaterbezoek, het waarom van hun afwezigheid, etcetera. Naast het delen van kennis, gebruikt het Parktheater dit ook om eigen talenten te ontdekken en ontwikkelen. De culturele sector ontbeert de middelen om supertalenten en experts te kopen. En ook de gemiddelde stagiair die zich aandient met dat hij stage ‘moet’ lopen, gaat het niet worden. Parktheater wil werken aan eigen kweek. De nieuwe theaterdirecteur c.q. cultureel ondernemer komt dan ‘uit de eigen jeugd’. Deze ‘eigen kweek’ kan ook ingezet worden in de samenwerking met andere kunstinstellingen in de stad en de regio. Met de kennis die men daar op doet, kan men ‘versterkt en verrijkt’ aan de slag in het Parktheater. Maar thinX gaat nog verder. Vanuit dit innovatiefonds vinden steeds meer projecten plaats die te maken met het toevoegen van iets nieuws, die onderdeel zijn van die ontdekkingstocht. Daaronder vallen ook de projecten met Vitalis en NEOS, het opbouwen van het festival en netwerk rond Best of the Fest. Parktheater werd eind 2012 , samen met 11 andere bedrijven, door Syntens uitgeroepen tot Slimste bedrijf van Nederland. Deze twaalf winnaars hebben zich verenigd in een InnovatieLeerkring om met elkaar kennis te delen over (innovatie in) elkaars vakgebied.
18
Social Return Het begrip ‘social return’, waarbij een ‘return on investment’ vooral maatschappelijk dient te worden uitgelegd en ingevuld, is bezig met een grote opmars. Parktheater is al enkele jaren bezig om dit in haar beleid en aanpak mee te nemen en ziet tot haar genoegen dat het een noodzakelijke voorwaarde aan het worden is. Aan de buitenkant uit zich dit in de samenwerkingsprojecten met ondermeer Vitalis Woonzorggroep, de Trudo Weekendschool, NEOS dak- en thuislozenopvang en de letterlijke ruimte die de ERVO verplegingsomroep in het Parktheater heeft gevonden. Maar ook in de diensten (postbezorging/groenvoorziening) die aan Ergon zijn uitbesteed en de schoonmaakpitch 2013 waaraan nadrukkelijk partijen meedoen die medewerkers hebben met een afstand tot de arbeidsmarkt. Maar ook de keuze voor een nieuwe koffie, duurzaam en fairtrade, waarvan de uiteindelijke definitieve koffiekeuze is gemaakt door de bezoekers zelf. Door het afscheid van de oude koffieleverancier, werd afscheid genomen van het oude servies. Dat werd geschonken aan enkele goede doelen in Eindhoven en in het buitenland, waar Eindhovenaren bij betrokken zijn. Het nieuwe ontwerp voor het huidige servies werd bedacht en ontworpen door Twinkelbel, onderdeel van Lumensgroep. En, last but not least, zit het sociale karakter besloten in de kernwaarden van het Parktheater. Waarden die ook op tafel liggen als we zaken doen met leveranciers. Van artiesten en impresariaten tot bierbrouwers en adviseurs op welk terrein dan ook. Een gesprek over hoe zij zich verhouden tot de kernwaarden van het Parktheater maakt direct duidelijk met welke partner wij de toekomst het beste kunnen vormgeven.
19 De toekomst in…..en wel nu! Nu het stof van het plan 2008-2012 heerlijk neerdaalt, is het jaar 2012 gebruikt om de toekomst van het Parktheater verder te verkennen. In de verschillende Pa-troonredes is daar ook al een en ander over gemeld.
“Een beeld voor die toekomst ontstaat wanneer we onze missie (raak elkaar) in het extreme gaan uitrekken, onderzoeken en uitvoeren. Zodat heel Nederland, maar om te beginnen Eindhoven en omgeving, weet dat er op het gebied van ‘elkaar raken’ maar 1 club mensen is, die dat als de beste voor elkaar krijgt: Parktheater Eindhoven. Deze Brainportregio staat al bekend om haar vooraanstaande positie als high tech area, met een sterk innovatief vermogen en een groot aandeel in de in Nederland aangevraagde patenten. En is leidend in de maakindustrie. Het wordt tijd dat Parktheater Eindhoven dat aanvult en verder gaat bouwen aan een vooraanstaande positie als high touch area, met een sterk menselijk innovatief vermogen en een groot aandeel in de in Nederland ontdekte talenten. En leidend wordt in de raakindustrie. Uit: Pa-troonrede Parktheater, september 2012
Parktheater wilde in 2008 dat het weer een voorbeeldtheater zou worden, uiterlijk in 2012. Nu een groot deel daarvan is geslaagd, komt het volgende station in beeld. Een nieuwe stip aan de horizon. Die nieuwe stip is gevonden in de opdracht aan onszelf om voorop te willen lopen in de raakindustrie. Zonder overigens al precies te weten wat het is. Maar dat is de zoektocht en ontdekkingstocht die in 2012 in gang is gezet. Door gesprekken, ontmoetingen en sessies met medewerkers, artiesten, commissarissen, publiek, bedrijfsleven, sociale partners, politiek, buurtbewoners en overige betrokkenen. Het kenmerkende van een tocht is dat we er zijn als we er zijn. Alle kennis die we onderweg op gaan doen is nodig om het doel te halen. Of zoals verwoord in de Pa-troonrede:
“Ons vergezicht is vooroploper te willen zijn in de Raakindustrie. In 2014 of 2015. Zo snel als het gaat. Zo sterk als het moet. Zo mooi als het kan.” Uit: Pa-troonrede Parktheater, september 2012
20 Uit al die sessies en bijeenkomsten komen steeds duidelijker de contouren naar voren waarop het Parktheater onderscheidend kan zijn en als podiumkunstinstelling voorop kan lopen in de raakindustrie.
“Om voorop te lopen in de raakindustrie willen we ons, naast het aanbieden van een kwalitatief, gevarieerd en aantrekkelijk programma verder ontwikkelen op de aandachtsgebieden ‘wetenschap’, ‘samenleving’ en ‘generaties’. En terwijl we trachten steeds meer voorop te lopen, gaan we tegelijkertijd op ontdekkingstocht. Want wie weet er nu hoe het theater/de podiumkunsten/de wereld er over een aantal jaren uitzien? In onze aanpak van de drie aandachtsgebieden gaan we dan ook uitzoeken hoe theater er over pakweg 5 tot 10 jaar uitziet. En omdat we die kennis ontwikkelen en die antwoorden gaan vinden, vullen we als vanzelf de route in en worden we een theater van de toekomst. Een theater dat voorop loopt in de raakindustrie.” Uit: TussenPa-troon Parktheater, maart 2013
Op het terrein van ‘Wetenschap’ wordt onderzocht en achterhaald welke kennis we al hebben rond het ‘raken’. Parktheater denkt dat juist in het innovatieve en technische Eindhoven, dat het hier mogelijk moet zijn de wetenschap over wat mensen raakt en beweegt verder te ontwikkelen. Podiumkunsten zouden wel eens kunnen zorgen voor gezondere en gelukkigere mensen in Eindhoven. Parktheater gaat met meerdere partners op zoek naar antwoorden, oplossingen en kansen rond dit vraagstuk. Ten aanzien van ‘Samenleving’ gaat het over onze deuren verder openen. Hoe krijgen we de samenleving in het Parktheater? Maar ook: hoe krijgen we het Parktheater meer in de samenleving? Nog meer willen we ons verbinden met allerlei partijen uit de samenleving, van wijkbewoners tot mensen uit onderwijs en zorg, van expats tot de alsmaar grotere groep zzp-ers. Ook het ‘netanderswerken’, waarbij het theater flexplekken aan biedt, is daar een onderdeel van. En wat ‘Generaties betreft, is het doel om onze producten en diensten duurzamer te maken, of met een mooier woord: ‘kleinkindgeschikt’. Daar waar het ons prima lukt de vaste bezoeker (‘Willem’) aan ons te binden, lukt het nog te slecht om zijn (klein)kind te winnen voor de kunsten. Op dit terrein onderzoeken we de mogelijkheden van nalatenschappen en bankrekeningen voor de kunsten. Maar ook nieuwe rondleidingen van generatie op generatie, de ontwikkeling van moderne spreekbeurtpakketten en het project waarbij de musical in groep 8 zorgt voor meer zelfvertrouwen en creativiteit.
21 In dit onderdeel zitten als vanzelf al die zaken die te maken hebben met kennis delen, dat wil zeggen lesgeven, presentaties geven, bijeenkomsten houden met kinderen. Dat is tenslotte de toekomstige generatie die Eindhoven gestalte moet gaan geven. En na de periode waarin dat op een now-how-wow-aanpak is gebeurd gaat deze fase plaatsvinden op een tao-manier. De kracht van de eenvoud, zoals verwoord in het TussenPatroon:
“En de manier waarop we daar zouden willen komen is niet een kopie van de beproefde ‘now-how-wow’-manier, maar de tao-manier. Van enkelen kreeg ik de vraag of we nu het taoïsme moeten gaan bestuderen en kennen. Dat mag. Maar het hoeft niet. Veel belangrijker is dat je de essentie van het taoïsme tot jezelf en je werk laat doordringen. Want dan (op de tao-manier) moet het mogelijk zijn om de fraaie resultaten overeind te houden en dan op een manier die eenvoudiger is, slimmer, creatiever. Zodat het minder tijd, geld, energie kost om je doelen te realiseren. Waardoor je tijd, geld en energie overhoudt om nieuwe en noodzakelijke dingen te ontwikkelen. Waardoor je tijd, geld en energie overhoudt om elkaar te helpen het verschil te blijven maken.” Uit: TussenPa-troon Parktheater, maart 2013
22 Gelukkig zijn er risico’s “Wie geen fouten maakt, heeft gewoon te weinig risico genomen.” algemene Parktheaterwijsheid
Een culturele onderneming speelt met risico’s. Dat hoort ook zo. Zonder risico durven nemen, ontstaat er totaal geen programma en helemaal geen extra activiteiten.
In 2012 werd aan programma ingekocht voor bijna € 3,5 miljoen. Een programma waarvan het meeste vooraf niet is gezien, simpelweg omdat het nog gemaakt moet worden. De inkoop vindt plaats op vertrouwen, voorkennis en ervaring met een bepaalde artiest/gezelschap en de uitwerking op het publiek. Risico nemen is dus inherent aan het cultureel ondernemen, maar daarom is het ook ondernemen. En daar loopt het Parktheater niet voor weg. We kunnen echter niet de ogen sluiten voor de ontwikkelingen om ons heen. Een cultureel landschap dat zowel aan de aanbod- als aan de vraagzijde onder druk staat. De kans dat er over enkele jaren niet meer 150 theaters zijn zoals nu, is groot. Hoe dat dan opgevangen kan of zou moeten worden, is nog onduidelijk. Parktheater wil graag wel tot de theaters behoren die overeind blijven, in welke vorm dan ook. Ook het aanbod heeft te maken met een sterke terugval. Als dit zich verder doorzet, zal een volwaardig programma steeds meer uit internationale netwerken ontstaan. De publieke belangstelling is ‘grillig’, het mooiste woord hiervoor. De vaste bezoeker blijft vooralsnog meer dan trouw. Voor alle anderen zal het theater nog harder moeten werken. Als de economische situatie nog langer zo spannend blijft, zal dat zeker gevolgen hebben voor de inkomsten via voorstellingen. Het is bekend dat gemeentes ook in moeilijke omstandigheden moeten werken. Voor die werkelijkheid sluit het Parktheater de ogen niet. In de toekomstige afwegingen zou echter meer dan nu een visie voor het totaal mogen ontstaan, waarbij cultuur een drager is van de komende tien jaar. Vaak wordt het nog vooral gekenmerkt als een (aan te pakken) kostenpost, zonder de relevante opbrengsten en de cultiplier daarin mee te nemen. Er bestaat een risico, dat het kostenbewustzijn harder werkt dan het opbrengstenbewustzijn en het kansdenken. Dat zou grote gevolgen kunnen hebben voor bijvoorbeeld het Parktheater.
23
Ergens in een bijeenkomst in 2008 besloot het Parktheater om niet deel te nemen aan de crisis. De crisis werd gezien en in volle omvang geaccepteerd, om vervolgens hard te werken en positief te kijken naar kansen en oplossingen. Dat heeft ons ver gebracht. Daarbij heeft het Parktheater veel steun mogen ontvangen. Onontbeerlijke steun. Waarvoor dank. Voor de toekomst vragen we opnieuw die steun. Eerder nog in morele zin, als duwtjes in de goede richting en op het juiste moment de juiste deur voor ons ontsluiten, dan in concrete financiële zin. Parktheater heeft in 2012 de bouwstenen gelegd voor de verdere ontwikkeling in wat een nieuwe werkelijkheid gaat worden. Het belangrijkste vermogen voor die komende jaren is dan ook aanpassingsvermogen. Met alle betrokkenen passen we ons graag aan. Het liefst aan onze zelf en samen vormgegeven toekomst. Op weg naar een nog betekenisvoller Parktheater. Voor een nog innovatiever en mooier Eindhoven. Voor een nog kansrijker Brainport. Voor een liefdevolle samenleving.
Giel Pastoor Directeur/beweegstrateeg Parktheater Eindhoven April 2013
