In dit nummer o.a. een terugblik op het Piekencongres in 2007 6 • APA spuit zonnecellen in Leeuwarden 12 Het nieuwe logo, een eigentijds statement 14 • Participaties in beeld 16 • IJkdijk, intelligente proefdijk 18 2007 in cijfers 23 • Nefit ‘Fabrik des Jahres 2008’ 26
INHOUD De meeste mensen associëren dat al snel met kou en guur en typische herfstbeelden. Zelf houd ik wel van wind. Als zeiler zeker en ook als Noorderling. Wanneer ik al hardlopend tegen de
6
12
wind in ga, is het alsof je gedachten als vanzelf wegwaaien en er ruimte komt voor nieuwe ideeën. Een frisse wind is een positief teken. Van zo’n frisse bries hebben we als NOM gebruik gemaakt om te kijken naar onze rol en plek in de Noordelijke economie. Het resultaat daarvan presenteren we nu in een nieuw jasje met
‘Het waait altijd in het Noorden...’
een nieuw logo en nieuwe huisstijl. Maar dat is niet alles, ook onze visie (zie pagina 5) en missie hebben we kritisch bekeken en geactualiseerd. Die uiterlijke kenmerken krijgen inhoud als ook
23
gedrag en houding van alle NOMMERS daaraan voldoen. Met elan willen we dat uitdragen.
Fris heeft ook iets van onafhankelijk zijn. Dat willen we graag waarmaken. Onafhankelijk wil niet zeggen dat je maar je gang gaat, maar dat je aanpak en opvatting niet gekleurd zijn door
18
vooringenomenheid of eigen belang. Wij zijn er voor onze omgeving, voor u dus. En om de economie te stimuleren relateren we al onze inspanningen in geld en mensen op lange termijn aan bedrijfsmatige activiteiten. Vanzelfsprekend houden we daarbij rekening met onze aandeelhouders die de NOM ruimte bieden om activiteiten te ondernemen in Noord-Nederland.
Om voorwaarts bezig te zijn moet je ook terugkijken. In deze eerste NOMMER dan ook ons jaarbericht. Er zijn goede prestaties Siem Jansen
[email protected]
geleverd. Nog nooit werden er zoveel financieringstransacties afgesloten met een stijgend percentage aan starters. Juist in deze
Aan het woord
2
‘Het waait altijd in het Noorden …’ vindt Siem Jansen, directeur N.V. NOM
Visie
5
Sabine en Rick investeren in de ontwikkeling van de NOM
Speerpunten
6
Noord-Nederland piekt! Hoe onze pieken piekten in 2007
Bedrijf in beeld
12
APA bv producent van zonnecellen om te sprayen in Leeuwarden
Investeringen
16
Participaties en leningen, we investeren in Noord-Nederland
In de schijnwerper
18
IJkdijk, intelligente proefdijk met wereldpotentie
Cijfers
23
De cijfers van 2007, interessante achtergronden
Successtory
26
Nefit, lean bedrijf wordt ‘Fabrik de Jahres’
categorie komen veel innovaties tot stand. Ook op het terrein van ontwikkelen en acquisities zijn prima scores gehaald. Een bijzonder hoogtepunt was de Noordelijke pieken-manifestatie in oktober jl. Een toonbeeld van Noordelijke trots met een uitstekend programma dat hoog gewaardeerd is door de bezoekers. Hierover meer op pagina x Kortom, de NOM bruist van energie. Achterover leunen willen we daarbij in ieder geval niet. We gaan blijvend voor goud…
Een nieuw magazine dus. Aan de voorbereiding is met
En verder … Colofon 4
• Schelte Meinsma over durven ondernemen in het Noorden 10 • Wist u dat al van de NOM? 11 • Het nieuwe logo, een eigentijds statement 14 • NOMMER Wytze G. Rijke 22 • nom.nl, interactief eentweetje 30 • Uitgelezen boeken 31
enthousiasme gewerkt en dat willen we ook uitstralen. De komende jaren zullen we dat volhouden. Ik hoop dat u deze eerste NOMMER met veel genoegen leest en we zijn benieuwd naar uw reactie. Houd ons ook in dat opzicht scherp.
INVESTEREN IN ONTWIKKELING
COLOFON
NOMMER is een magazine van N.V. NOM en
‘Ondernemers zijn geen thrill seekers. Eigenlijk hebben ze
speciaal bedoeld voor relaties en iedereen die
bij voorkeur zekerheid over de goede afloop vóór ze
geïnteresseerd is in de activiteiten van de
beginnen. Maar die zekerheid bestaat niet. Risico nemen
investerings- en ontwikkelingsmaatschappij
is onlos-makelijk met het ondernemerschap verbonden.
voor het Noorden. NOMMER is open, toekomst-
Daarom blijft het, als de voor- en nadelen, kansen en
en resultaatgericht en beschrijft de economische
bedreigingen op een rij gezet zijn, in laatste instantie een
ontwikkelingen, de ondernemingsgeest, en het leven
kwestie van gewoon durven.‘
en werken in Groningen, Friesland en Drenthe.
(Folkert de Groot, NOM)
Verspreiding: gratis onder alle relaties van N.V. NOM. Redactie: Communicatie N.V. NOM, Manisch Creatief. Eindredactie: Annemarie Atema,
[email protected]. Idee, art direction: Manisch Creatief.
‘Mijn traditionele beeld van een fabriek wankelt. ‘s Nachts, als de fabriek doordraait, is er zelfs niemand. De dienstdoende werknemer kan, als iets mis gaat, thuis op de computer zien wat er aan de hand is. Vaak kan hij het probleem daar ook oplossen.’ (Henk Nicolai over Holland Malt)
Pre-press: Digitaal.
Tekstbijdragen: Annemarie Atema, Manisch Creatief, Siem Jansen, Schelte Meinsma, Rudy Noordenbos, Wytze Rijke, Lolle Wijnja.
‘De Porsche-man kwam langs, liep door de fabriek en kwam na een uurtje weer bij mij op het kantoor. Wat hij ervan vond? Es gibt Chaos.’ (Gezienus Hoving, Nefit)
Fotografie: Roelof Bos (cover), Stijntje de Olde, Hans van Dijk.
Drukwerk: Grafische Industrie De Marne. Oplage: 2.500 exemplaren. Rechten: Niets uit deze uitgave mag worden over-
‘Misschien zou je als Friese bedrijven met een topproduct eens samen op de miljonairsbeurs moeten gaan staan. Horloges, jachten, bedden, dure fietsen ... Friesland op de kaart zetten. Het Nederlandse Scandinavië. Gewoon durven.’ (Roelf Kok, AVEK)
genomen, vermenigvuldigd of geproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de N.V. NOM of andere auteursrechthebbenden. Alle gegevens zijn onder voorbehoud, en er kunnen geen rechten aan worden
‘Een Chinees roept gewoon alle toeleveranciers bij elkaar, in één zaaltje, en loopt daar zelf van de een naar de ander,
ontleend.
onderhandelt, gaat weer verder, komt weer terug … net
NOMMER is een uitgave van N.V. NOM,
Hij speelt ze tegen elkaar uit waar ze bij staan. Niemand
Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland.
zolang tot hij vindt dat hij een goede prijs heeft bedongen. mag d’r uit vóór hij het voor elkaar heeft.’
Kijkend
over het noordelijke landschap aan de rand van het bedrijven terrein ben ik in afwachting van mijn bezoekster. Ik heb een afspraak met Sabine van de NOM. Een bezoekje van een Nommer levert altijd wel inspiratie op voor mijn bedrijf. Ze komt bijpraten. Het is trouwens boeiend om te horen wat ze vertelt over de dynamiek en creativiteit binnen de NOM om economische ontwikkeling te stimu leren. Een leuke tent om voor te werken. Sabine straalt dat uit. Bij de relatiedagen van de NOM ervaar ik dat ook. Goed opgezet, leuk programma en ze weten altijd wel iets of iemand te vinden die je opscherpt. Nee, die club weet waar ze het over hebben. Ze zijn goed geïnfor meerd over economische ontwikkeling. Hun financiële mensen zijn zakelijk en denken mee. Het financiële arrangement voor mijn bedrijf van vorig jaar zat goed in elkaar. Het netwerk naar de over heid is in orde. Hoewel ze gefinancierd worden door die overheid ervaar ik ze als één van ons. Geen geneuzel, to the point, met ken nis van zaken en gevoel voor ondernemen. Ze hebben een goede neus voor de nieuwste technologische ont wikkelingen, zitten dicht bij broedplaatsen waar jongeren komen en pikken goede ideeën en talent snel op. Daarmee bezorgen ze me soms wel nieuwe concurrenten, maar tegelijkertijd heb ik er eentje in huis gehaald waar ik wat mee kan. Mijn opvolger heeft zich zo al aangediend. Het idee om sensortechnologie toe te passen voor snelheidgeleiding langs provinciale wegen was prima. Een exportproduct waar ik nog jaren mee verder kan. Zij hebben mij in contact gebracht met een Vietnamees om dat systeem world-wide te gaan verkopen. Het business-plan ziet er goed uit. Daar heb je haar met collega Rick ... Ik zie het wel zitten met die mensen.
(Paul van der Graaf, Volharding Shipyards)
Paterswoldseweg 810, Groningen.
Jack van Slooten, NOFIXATION b.v.
Telefoon (050) 521 44 44, www.nom.nl. ‘Een enorme gok. De waarde van het contract was hoger dan onze jaaromzet. Dat doe je normaal nooit.’ (Henk Slik, PMF)
‘In een waterwereld die volop in beweging is wil Waterbedrijf Groningen de waterbelangen in de regio duurzaam veilig stellen. Samenwerken en innovatie zijn hierbij sleutelwoorden. Samenwerken is echter geen doel op zich. We doen het alleen als het toegevoegde waarde biedt. Niet alleen met andere partners in de waterketen, maar ook met kennisinstellingen en natuur- en milieuorganisaties. Om uiteinde lijk samen te komen tot creatieve en innovatieve oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken op het gebied van water.’ ‘Een congres Noord Nederland piekt! levert hier beslist een bij drage aan! Het geeft bedrijven de mogelijkheid zich te presenteren en kennis uit te wisselen. Tegelij kertijd zet het ook Noord-Neder land goed op de kaart! Kortom, het congres stimuleert zaken als innovatie, samenwerking en ken nisuitwisseling. Onderwerpen die ook voor Waterbedrijf Groningen van groot belang zijn.’ Harmen Hoogeveen Waterbedrijf Groningen
I N V E S T E R E N
I N
O N T W I K K E L I N G
24 en 25 oktober 2007 NOM organiseerde internationaal congres ‘Het piekencongres vond ik een goede mix van Noordelijk ondernemerschap en samenwerking. Er waren praktische workshops en een lezing over publiek private samenwerking (wat ik voor het gemak maar noem het ‘Leuvense model’). En dat allemaal op één dag. Daarnaast was het een uitstekende gele genheid om in een breder kader contacten te leggen tussen de verschillende pieken. Een geslaagde dag die wat mij betreft voor herhaling vatbaar is en een jaarlijks karakter verdient.’ Gerard Schouten, Westt BV
Noord-Nederland piekt! Hoezo ‘Noord-Nederland piekt’? Bescheidenheid wordt over het algemeen gezien als een eigenschap die de mens siert. Maar Noorderlingen overdrijven soms. Dan worden ze zó bescheiden, dat ze zichzelf tekort doen.
‘Zonder het bijzondere contact, opgedaan tijdens het piekencon gres, kunnen wij niet pieken op de Frisian Solar Challenge! Op het juiste moment kwam de juiste per soon in onze stand. En misschien brengt die kleine stap in onze stand, ons bedrijf een grote stap voorwaarts.‘
Dat moet maar eens afgelopen zijn, vond de NOM. En organiseerde een internationaal congres onder het motto ‘Noord-
‘Het piekencongres heeft ons veel goede contacten opgeleverd.’ ‘Met haar demonstratie van ge bundelde kracht, door het NOMcongres aan haar deelnemers getoond, is eens te meer helder gemaakt dat Noord-Nederland alles in huis heeft om innovatief een wereld te veroveren’.
Nederland piekt!’. Opinion leaders uit wetenschap, bestuur en bedrijfsleven, met wijdvertakte netwerken in binnen- en
Maurice Tax, Bright Spark BV
buitenland, werden op zelfbewuste toon geïnformeerd over de Vier Pieken. En kregen ook nog eens een goede indruk van de kwaliteit van het leven alhier. En nu maar hopen dat ze het doorvertellen... www.noordnederlandpiekt.nl
Bauke Lettenga Energy consultant, BioMCN
P I E K E N !
life sciences
sensor technologie
P I E K E N
water
energie
O N Z E
Wist u dat de noordelijke energiesector groeit? De afgelopen
Wist u dat er 145 watergerelateerde bedrijven in Noord-
Wist u dat er inmiddels bijna 22.000 mensen werkzaam
Wist u dat de noordelijke sensormarkt nog klein is, maar
jaren is het aantal bedrijven toegenomen tot ruim 300, met
Nederland zitten en dat er 5.550 mensen werkzaam zijn in
zijn in de Life Sciences / Agro sector en dat zo’n 300 bedrijven
ook snel groeit? Op dit moment zijn bijna 100 bedrijven en
zo’n 18.000 werknemers.
de Noord-Nederlandse watersector?
in Noord-Nederland gespecialiseerd zijn in die sector?
organisaties actief, met bij elkaar zo’n 1.200 arbeidsplaatsen. En dan hebben we het over hooggekwalificeerde banen.
II N N VV EE SS TT EE RR EE N N
II N N
O ON N TT W W II KK KK EE LL II N NG G
Pieken door samenwerking Het Noorden piekt op veel verschillende manieren. Alleen krijgen we dat niet altijd zo mee. En dat heeft natuurlijk alles te maken met de verschillende stadia van onderzoek en vaak lange doorontwikkeltijden. Innovaties, nieuwe technologieën met economische hitpotentie, ze komen niet uit de lucht vallen. Ze zijn het resultaat van een innige samenwerking tussen bedenkers, makers en marktpartijen. De NOM vervult in dit proces vaak en graag de rol van ‘matchmaker’. Op ons verzoek bracht Meinoud Sportel een aantal samenwerkende partijen in beeld. Hij maakte, speciaal voor Noord-Nederland piekt! een reportage die laat zien
Wat is de gedachte erachter?
Vier Pieken in de Delta
wat pieken in de praktijk nu echt betekent. Bekijk op www.nom.nl onder het kopje NOM-TV de integrale film. Zie hoe Wetsus, technologisch topinstituut voor duurzame watertechnologie en Westt, een bedrijf dat zorgt voor de vertaling van technologie naar toepassingen in de markt, samen werken aan ‘Blue Energy’. Energie die opgewekt wordt door het
Heel eenvoudig. Je kunt als regio niet in alle sectoren
onze bodem zit, waardoor wij alles weten van het
uitblinken. Daarom moeten er keuzes gemaakt worden.
vinden, winnen, bewerken, opslaan en transporteren
Keuzes die gebaseerd zijn op de kracht van Noord-
van energie. Water omdat we wereldleiders zijn als
En luister naar het verhaal van de Baarsma Wine Group, wijndistributeur met
Nederland: de kennis en de ervaring van het verleden,
het gaat om de duurzame zuivering en behandeling
wijngaarden over de hele wereld, die met de teeltadviezen van het op de agrarische
maar ook de kansen en het talent van de toekomst.
van water. Life sciences omdat het hier al eeuwenlang
sector gerichte IT-bedrijf Dacom nog efficiënter kan werken.
Keuzes ook, die ondernemers in staat stellen om samen
goed boeren is. En Sensortechnologie omdat de regio
een stevige sector te vormen.
recht van spreken heeft, met partijen als Astron en
Door de kennisbundeling van TNO-ICT en Landustrie, die samen werken in IJkdijk,
Zo ontstonden de Pieken Energie, Water, Life Sciences
Sensor Universe als stuwende krachten.
testfaciliteit voor de toepassing van sensortechnologie in dijken, kades en keringen,
en Sensortechnologie. Energie omdat er gas en olie in
concentratieverschil tussen zoet en zout water.
kan de kwaliteit van dijken op afstand beter bewaakt worden. Samen met GasTerra ontwikkelt Nefit in Buinen een nieuwe generatie HR-ketels: de HR-E ketels. Waarbij de E staat voor elektriciteit. Want deze ketels leveren niet alleen warmte maar ook elektriciteit. Hiermee staan deze bedrijven aan het begin van een nieuwe ontwikkeling: de decentrale opwekking van energie. Of wat te denken van de samenwerking tussen glastuinbouwbedrijf Hartman in Sexbierum en het innovatieve adviesbureau E-kwadraat. Bij Hartman worden op laboratoriumschaal ontwikkelde energie-experimenten toegepast in de praktijk. Vanzelfsprekend zijn dit nog maar enkele voorbeelden van het groot potentieel aan economische kansen en mogelijkheden in Noord-Nederland. Op www.noordnederlandpiekt.nl is te zien dat dit nog maar het begin is.
I N V E S T E R E N
Heerlijk uitdagend! Ondernemen in het Noorden van Nederland is We zijn heerlijk stug, gaan niet zomaar overstag en zijn niet makkelijk in het uitgeven van geld. Maar daar staat tegenover dat als we iets doen, we het goed doen en voor een langere tijd. De ondernemer uit
nieuwsbrief van de NOM?
het Noorden kiest steeds meer voor loyaliteit en kwaliteit. Dat past bij ons, daar voelen we ons lekker bij.
tegenkomt. Inmiddels pakken wij zelf, hier in het Noorden, ook veel initiatieven op. De Bedrijfscontactdagen in Friesland waren een ongekend succes: veel deelnemers en veel bezoekers. En de Kamer van Koophandel Noord Nederland heeft sinds kort www.kvknetwerk.nl, daarop zijn inmiddels al zo’n 800 ondernemers actief.
Ondernemen in Groningen Ik ben in 2007 in Groningen begonnen. Eerst op de Grote Markt en sinds begin 2008 in de Mediacentrale op het Helperpark. Groningen heeft een ideaal ondernemersklimaat voor bedrijven in de interneten communicatiebranche. Naast goede netwerken is ook de onderlinge sfeer tussen ICT-bedrijven erg plezierig. Het tweewekelijkse
10
ICT-netwerk in ’t Feithhuis is bijvoorbeeld een succesvol initiatief. Groningen heeft als ICT-stad een duidelijke uitstraling naar buiten toe en past bij het ondernemen in de ICT.
DoDo Drenthe, actief en aantrekkelijk In Drenthe loopt het initiatief DoDo Drenthe als een trein. Dodo probeert op een aantrekkelijke manier kennis van ICT aan Drentse ondernemers over te dragen. Veel ondernemers zijn hier enthousiast over. Dit stimulatieproject wordt geïnitieerd door Syntens, de Kamer
GEWOON DURVEN!
Schelte Meinsma,
van Koophandel en de NOM.
directeur BekenT Internet Marketing BV
De uitdaging van het Noorden Mijn uitdaging ligt in het zaken doen met het Noorden. Inmiddels reis ik wekelijks af naar Amsterdam, Woerden, Den Bosch, Zaltbommel, Almere, Den Haag en Utrecht. Werk is daar ruim voldoende. En toch
NEED TO KNOW
Wat mij enorm opvalt is dat de Noordelijke markt relatief klein is.
Er in 2007 totaal 27 extra zelfstandige bedrijven zijn bijgekomen, naast de reeds ???? zelfstandige bedrijven in de regio, waar de NOM in participeert?
De NOM er is voor nieuwe bedrijven, maar zeker ook voor bestaande bedrijven? De NOM het alle ondernemers gemakkelijk maakt door one stop shopping te bieden? Dus alle relevante info over Noord-Nederland voorhanden is: over infrastructuur, wegen en waterwegen, over energie en grondstoffen, over de beschikbaarheid van werknemers en zelfs over de kwaliteit van het leven alhier?
De NOM een gidsrol kan vervullen op het traject van idee naar implementatie? De NOM u helpt met informatie, u in contact brengt met een groot netwerk en u ondersteuning biedt bij innovatie-projectmanagement?
NICE TO KNOW
Er dagelijks gemiddeld 270 mensen www.nom.nl bezoeken?
De kleine Noordelijke markt Ik kom steeds meer bekenden tegen. Zoals iedereen hier bekenden
O N T W I K K E L I N G
WISTErgeabonneerd Uinmiddels DAT... ruim 1.400 mensen zijn op de digitale
heel anders dan in de rest van het land. Ik geniet er enorm van.
DE UITDAGING VAN ONDERNEMEN IN HET NOORDEN
I N
blijft mijn basis het Noorden. Ik wil blijven genieten van de cultuur en de eigenheid van de zakelijke ondernemer in onze regio. Schelte Meinsma,
[email protected]
U samen met de NOM uw financieringsplafond kunt verhogen?
11
I N V E S T E R E N
Een film met de zon in de hoofdrol
I N
O N T W I K K E L I N G
Geproduceerd op locatie in Leeuwarden APA bv gaat de nieuwe film produceren in Leeuwarden. Daarvoor wordt een gebouw gerealiseerd dat onderzoeks- én productiefaciliteiten combineert.
De NOM als regisseur
De techniek om zonnecellen te sprayen kan hier wor-
Een onderneming als APA bv past precies
den ‘opgeschaald’ van laboratorium- naar pro-
bij de energie ambities van het Noorden.
ductieniveau. Er is capaciteit voor ±40.000 m2 zonne-
Daarom heeft de NOM de rol van project-
paneel per jaar. De investering bedraagt ca. 7 miljoen
coördinator van de acquisitie van APA bv
en levert 130 arbeidsplaatsen op.
op zich genomen. Vanaf het 1e contact (april 2007) tot de 1e paal (begin 2008) van
Een happy end voor het milieu
het nieuwe gebouw is sprake geweest van
De uitvinders van APA bv hebben jaren gewerkt aan
een intensief samenspel tussen APA en de
het ontwikkelen van de spray-techniek. Want zon-
NOM met een optimale vestigingsomgeving
necellen laten zich niet zomaar spuiten, die moeten
als inzet. Niet alleen overigens, maar samen
eerst met innovatieve chemie gebruiksklaar gemaakt
de gemeente Leeuwarden, Rabobank en
worden.
Stichting Bedrijfsgebouw Leeuwarden.
APA bv wil met de nieuwe techniek een prijsdoor-
Zo kon een winnende combinatie van
braak veroorzaken op de markt voor zonnepanelen,
advies, financiering en huisvesting aan-
die nu nog 17 eurocent per kWh kosten. Omdat
geboden worden.
zonne-energie brandschoon én duurzaam is, is de APA-film goed nieuws voor het milieu.
12
APA bv vestigt zich in Leeuwarden
Voor niets gaat de zon op. Helaas geldt dat niet voor zonnepanelen; die zijn zelfs tamelijk kostbaar. Maar dat gaat veranderen, want de onderneming Advanced Photovoltaic Applications bv (afgekort: APA bv) heeft een revolutionaire techniek ontwikkeld om zonnepanelen goedkoper te produceren: de zonnecellen worden met een spray-techniek aangebracht op de panelen, eigenlijk net als lak op een auto. Zo ontstaat een dunne laag, ofwel film, van zonnecellen. Een film met de zon in de hoofdrol.
13
Nieuw hoogtepunt voor de Piek Energie We hadden al olie en gas, we hadden al verstand van het opsporen, winnen, verfijnen en distribueren van energie. Maar in de sector znne-energie kon het Noorden nog wel wat versterking gebruiken. Ook daarom is de komst van APA bv een nieuw hoogtepunt – en we gaan voor meer - voor één van de vier pieken in de Delta: Energie.
I N V E S T E R E N
Dus...
Het nieuwe logo van de NOM vertelt nog beter het huidige en toekomstige verhaal van de Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland. Logo, kleurgebruik, typografie en vormtaal zorgen samen voor een nieuwe visuele identiteit. Het laat zien dat we van nu zijn en de tijdgeest begrijpen.
Een eigentijds statement
2 S 42
PM
PMS
383
PMS 425
De NOM staat voor investeren in ontwikkeling. Niet alleen door middelen als
Kleurstelling Ook de gekozen kleuren
kennis, kapitaal en contacten aan te wenden, maar vooral ook door energie,
hebben zeggingskracht. Groen staat voor
enthousiasme en betrokkenheid te tonen. Het nieuwe logo van de NOM is een
groei en ontwikkeling. Grijs is verbindend
verbeelding van dit gedachtegoed.
en staat voor samenwerking en zakelijkheid. Ook de kleurovergang van licht
De letters N, O en M lopen op in dikte: er zit ontwikkeling in. De O vormt een
naar donkerder grijs draagt bij aan het
beeldmerk binnen het logo. Zo uitgevoerd dat het symbool voor inschakelen en
idee van ontwikkeling.
stand-by is ontstaan. De in de O verzonken I visualiseert ook de essentie van het werk van de NOM: investeren in ontwikkeling. Op deze manier presenteert de NOM zich in alle verschijningsvormen als een actieve en betrokken partner.
Het nieuwe logo, de bijbehorende huisstijl en de the-
De ronde vormen tonen vriendelijk en toegankelijk, en verder is het beeldmerk
matiek Investeren in Ontwikkeling zijn ontwikkeld door
stevig, helder en duidelijk. Typisch Noordelijk dus.
Manisch Creatief.
O N T W I K K E L I N G
Investeringen in 2007
Agressief verkeersgedrag ligt in NoordNederland (8,4%) lager dan in de rest van Nederland (10,6%)
De NOM investeert in participaties.
Dierenpark Emmen is onlangs door de lezers van het ANWB-blad Kampioen tot de beste dierentuin van Nederland gekozen.
Basis hiervoor ligt vooral in onze
In Noord-Nederland kun je overnachten in een vuurtoren, reddingsboot of havenkraan.
Niet alleen door het verschaffen
Ieder jaar aan het begin van de zomer vindt in Leeuwarden het bekende Fries Straatfestival plaats. Met twee dagen lang muziek en acts op bijzondere locaties en in een fantastische sfeer.
14
I N
Mensen in Noord-Nederland voelen zich veiliger op straat dan in de rest van Nederland.
Het Groninger museum trekt jaarlijks zo’n 230.000 bezoekers met spraakmakende tentoonstellingen.
We zetten ons kapitaal in als we verwachten dat er meerwaarde gecreëerd kan worden voor de bedrijvigheid in het Noorden. ervaringen. Niet alleen vanuit ons eigen ondernemen, maar zeker ook vanuit de ervaringen met andere ondernemers. Als betrokken partner kan de NOM meerwaarde bieden. van kapitaal, maar ook door een rol als commissaris, als adviseur. En als het nodig is schakelen we daarbij ook ons uitgebreide netwerk in. In 2007 zijn we 46 participaties aangegaan en zijn er leningen verstrekt aan 46 bedrijven; een all time high! En in meer dan de helft van de gevallen was dat aan starters of doorstarters. Het aandeel starters neemt nog jaarlijks toe, en de verwachting is dat dat nog wel even door zal gaan. Want onze plannen zijn er in elk geval op gericht ons ons nog meer te concentreren op jonge ondernemingen, in de starten in de pre-startfase. Ook in de pieken (energie, water, sensor technology en life sciences) hebben we meerwaarde kunnen
De luchtkwaliteit van Noord-Nederland is heel goed. De concentraties fijnstof en stikstofdioxide zijn hier lager dan in de rest van Nederland Restaurant Doozo in Leeuwarden was in 2007 verliezend finalist van Mijn Tent is Top, en Bij Jansen uit Groningen in 2008. Voorwaar geen slechte prestaties!
bieden. Hier is er sprake van 11 participaties en leningen, en dat betreft dan vooral de energiesector.
15
I N V E S T E R E N
Participaties en leningen
Zijdewind
Cosmocows B.V. Amdico B.V., H.E.S. Heerema Holding B.V., Interwell Holding B.V., Nofiq Holding B.V. NOM / ABN AMRO Startersfonds B.V. More-to.com C.V. Europark Coevorden - Emlichheim GmbH, J.G. van den Pol Holding B.V., Profibas Brandalarmeringssystemen B.V. Koninklijke Wagenborg B.V., RSP Holding B.V. Prins Holding N.V. BAIR B.V., Haswold B.V. R.T. Dwingeloo B.V. Groningen Airpark Eelde B.V. Eemshaven Sugar Terminal C.V., Holland Malt B.V., V&F Holding B.V. Catch Holding B.V., Color Wings B.V., Storage & Network Equipment Holding B.V., Wireless Value Beheer B.V. BioMethanol Chemie Holding B.V., Noord-Nederlandse Oliemolen B.V. ALU-Bouw Fryslân V.o.F, Bijlsma Meubelen Holding B.V. Mennega Metaalconstructies B.V. Alobi B.V. Antheus Magnesium B.V., Avesis B.V., BekenT Internet Marketing B.V., Bioclear Holding B.V., De Verbinding B.V., DHP Holding B.V., Enable IT B.V., Gino B.V., Greenship B.V., Integron Industrieel Totaalconcept B.V., IQ Corporation B.V., Kalooga B.V., Kiadis Pharma B.V., Mucosis B.V., Participatiemaatschappij Ondernemend Groningen B.V., Pezy Holding B.V., Polyganics B.V., Solenne B.V., Sound Intelligence B.V., Stichting Groningen Internet Exchange, TCN/SIG Telehousing B.V., TSC Holding B.V., Zernike Seed Fund B.V., Zwartwoud Beheer B.V. S. Hoekstra Warten B.V (h.o. DATC) Oreel Beheer B.V. Domatops B.V. Tohil Nederland B.V. Machandel B.V., Thazza B.V. Hoora V.o.F. Abel Telecom B.V., Glice International B.V., Health Prevent B.V., LetsStat B.V., Massolt Holding B.V. HSF Holding B.V., N.C.H. Beheer B.V., Rovecom Holding B.V. Axes Automotive B.V., Cryo Store B.V., Eye Locus Netherlands B.V., Global Environmental Solutions B.V., Trilobes B.V. / Trilobes Power International B.V.
2 2 Farmsum
1 Ten Post Groningen
1 Dokkum
1 Hallum
Noordhorn 1
1
2
1 Harlingen
1 Haren 3 Leek
1 Winsum
2 1 Grou
Drachten
1
Sappemeer
1
1 Noordlaren
5
Veendam
2 Oude Pekela
1 Zuidlaren Vlagtwedde
2 Haulerwijk 1 Waskemeer
1 Assen
4
Beetsterzwaag
3
2
Glimmen
1 Eelde
1 Marum
11
Franeker
1 Winschoten
2
Kornhorn
Leeuwarden
Westerbroek
24
1 Zwaagwesteinde
1 Stadskanaal 1 Gasselte Ter Apel
Sneek
5
1 Heeg 5
1
Nijehaske
Joure
Heerenveen
5
1 Westerbork
1 Oranjewoud 1 1 Dwingeloo
1
Bruntinge
4
Wolvega
Emmen
1 Veenoord
1 Lemmer
1 Wijster 3
Hoogeveen
3 4
Peildatum participaties: 1 mei 2008.
Delfzijl
1 Middelstum
Oldehove 1
Meppel
O N T W I K K E L I N G
Eemshaven
3 Amsterdam Assen Beetsterzwaag Bruntinge Coevorden Delfzijl Dokkum Drachten Dwingeloo Eelde Eemshaven Emmen Farmsum Franeker Gasselte Glimmen Groningen Grou Hallum Haren Harlingen Haulerwijk Heeg Heerenveen Hoogeveen Joure
I N
Coevorden
Kornhorn Leek Leeuwarden Lelystad Lemmer Marum Meppel Middelstum Nijehaske Noordhorn Noordlaren Oldehove Oranjewoud Oude Pekela Sappemeer Sneek Stadskanaal Ten Post Ter Apel Veendam Veenoord Vlagtwedde Waskemeer Westerbork Westerbroek Wijster Winschoten Winsum (FR) Wolvega Zijdewind Zuidlaren Zwaagwesteinde
Storteboom Group B.V. CIM Flight Decks B.V., Data B. Mailservice Holding B.V., PendraCare Holding B.V. Advanced Photovoltaic Applications B.V., AquaExplorer B.V., Datacenter Fryslân B.V., Grendel Games V.o.F., Heijne Reklame Groep, IT Accent B.V., Living Foods B.V., S. Keikes (h.o. De Gouden Phoenix), Paintcube B.V., Van Ulzen Leeuwarden Beheer B.V., Vergnes Holding B.V. Eclair-E N.V. Intelligent Controls Ymir V.o.F. Coöperatieve Vereniging De Nieuwe Band Agrifirm Verdeel B.V., Astava Holding B.V., B.V. Drentse Participatiemaatschappij, Varibel B.V. Vast Holding B.V. F. Bosma Beheer B.V., Merkus Hekwerk Expert B.V., Newion Investments Management B.V., R&G Beveiliging B.V., TBV Holding B.V. Micro Key B.V. Lyonesse B.V. I2 Controls Tjaarda Oranjewoud B.V. Drenth Holland B.V., Strating Beheer B.V. Smit Sappemeer Beheer B.V., Studio 4 Beheer B.V. Lampe Holding B.V., PID Stainless Products V.o.F., Thermo-Sound Cell Productions B.V. CrystalQ B.V. Amca Beheer B.V. / Amca Engineering B.V. Indugroep Participaties B.V. / Witronic | Witec Holding B.V. ABS Beheer B.V., Kisuma Euro B.V., N.V. Ontwikkelings- maatschappij Rail Service Centrum Groningen, Nedmag Industries Mining and Manufacturing Holding B.V., Zechstein Minerals B.V. Bischop Holding B.V. Emslandermeer B.V. ZiuZ B.V. Intelligent Lectern Systems B.V. A. Houwing Winschoten Beheer B.V., Volharding Shipyards Holding B.V. Hilbrands Laboratorium B.V. Degaboard B.V. / Adwen Beheer B.V. Miedema Holding Winsum B.V. Travaillé Beheer B.V. Teamwork Technology B.V. Ritinimara B.V. O.K. Fish B.V.
INVESTEREN IN ONTWIKKELING
Het water keren,
de gedachten laten stromen
18
19
Wat wil je, als je land voor een groot deel onder de zeespiegel ligt. Dan moet je vechten tegen het oprukkende water. Daarom zijn Nederlanders nogal goed in het ontwerpen en bouwen van waterkeringen, zoals dijken. Zo goed, dat we niet alleen zelf droge voeten houden, maar ook kennis en techniek exporteren naar andere landen waar het water loert en dreigt. En nu is er de IJkdijk, waarmee Nederland op zevenmijlslaarzen voortgaat op de ingeslagen weg. www.ijkdijk.nl
I N V E S T E R E N
I N
O N T W I K K E L I N G
IJkdijk, intelligente dijk De IJkdijk is op het eerste gezicht een gewone dijk. Maar dat is het niet. Want deze dijk is uitgerust met een groot aantal sensoren, die voortdurend metingen doen. Peilmeters voor het waterniveau, glasvezel voor temperatuurverschillen en zogenaamde luisterbuizen voor trillingen, om er maar enkele te noemen. De gegevens die deze sensoren leveren, worden verwerkt en geïnterpreteerd door de supercomputer Stella op de RUG in Groningen. Zodoende komen we steeds meer aan de weet over de oorzaken van dijkverzakking, -breuk of instorting en kunnen nieuwe gedachten over het ontwerpen en bouwen
Overal op de wereld liggen overstromingen
van waterkeringen vrijelijk stromen.
op de loer. Daarom is expertise van water-
Meer zekerheid, minder kosten
keringen veel geld waard. Reden waarom
De nieuwe ideeën die ontstaan dankzij de IJkdijk, kunnen mensenlevens
de NOM mede-initiatiefnemer van de
redden én een hoop geld besparen. Neenee, geen miljoenen, maar miljarden. Want een dijk met sensoren houdt in de gaten hoe hoog het waterpeil is en slaat alarm als er gevaar dreigt. Daardoor kunnen rampen voorkomen worden, omdat hun komst door sensoren ‘verraden’ wordt. Onnodige evacuaties, plus de overlast en kosten die ermee gepaard gaan, behoren tot 20
De NOM als founding father
IJkdijk is, één van de vijf founding fathers. De andere vier zijn Deltares, IDL Sensor Solutions, STOWA en TNO.
het verleden.
De vijf partners hebben elkaar nodig.
Een ander voordeel is dat de IJkdijk ons in staat stelt het ontwerp van een
Niet alleen omdat IJkdijk grootschalig is
dijk beter af te stemmen op de werkelijke dreiging. Dat kan betekenen dat een dijk veel minder hoog hoeft te worden dan aanvankelijk werd gedacht. En de rekening ook.
en aanzienlijke investeringen vereist, maar vooral omdat ze elkaars kennis aanvullen. Deltares en TNO zijn gericht op kennis, IDL
Kansen als water De IJkdijk is een levensgrote proeftuin waarin instellingen en ondernemers uit verschillende disciplines diverse experimenten uitvoeren en ideeën toetsen op haalbaarheid. Weg- en waterbouw, meet- en regeltechniek en
Sensor Solutions bevordert de toepassing van sensoren, STOWA legt de nadruk op de
Laat ‘m maar breken, verzakken en instorten! Het dorp Wilnis werd in de zomer van 2003 opgeschrikt door een dijkbreuk. Een hele woonwijk kwam onder water te staan. De ramp verraste iedereen, want de dijk leek zo solide. Nederland was in rep en roer, het nieuws haalde voorpagina’s over de hele wereld. Hoe kon dit gebeuren, uitgerekend in het land dat zo veel ervaring met waterke-
informatietechnologie zijn de peilers, maar ook wetenschappers, adviseurs
aansluiting bij de dagelijkse praktijk van het
ringen heeft? En hoe zat het met die andere 17.000 kilo-
en overheden denken en doen enthousiast mee.
watermanagement en de NOM maakt zich
meter dijk in ons land? Was die wel veilig? Daar wilden we
De IJkdijk vergroot de kansen van Nederlandse ondernemers op de wereldmarkt, want de kennis en de systemen die hier ontwikkeld worden, zijn toepasbaar in alle landen waar het water weleens wat té opdringerig wordt.
sterk voor het waarmaken van de economische belofte.
het fijne van weten! Om te voorkomen dat er nieuwe rampen gebeuren, mogen wetenschappers nu rampen nabootsen met de IJkdijk.
Bellingwedde • Bonn • Dhaka • New Orleans • Paris
Laat ‘m maar breken, verzakken en instorten, maar breng alle processen die zich daarbij voltrekken in kaart met sensoren en de brute force computer Stella. Dan krijgen
Welke plaats hoort in dit rijtje niet thuis?
interesse uit tal van landen die leven met water: Duitsland, Frankrijk en de Verenigde
we meer inzicht in de oorzaken van dijkverzwakkingen en
Het lijkt een makkelijke vraag, maar u
Staten participeren al in het project, er is concrete belangstelling uit Bangladesh. Een
kunnen we rampen in de toekomst voorkomen. In eigen
kunt zich zomaar vergissen: Belling-
dramatisch voorbeeld is de belangstelling uit de Amerikaanse stad New Orleans, die
land, maar ook in de rest van de wereld.
wedde is de hoofdstad van de wereld
door toedoen van de orkaan Katrina overstroomde en grotendeels verwoest werd.
als het gaat om waterkeringen. Dat
Het stadsbestuur hoopt in Bellingwedde te leren hoe herhaling van dat scenario
komt allemaal door de IJkdijk. Die wekt
voorkomen kan worden.
21
I N V E S T E R E N
I N
O N T W I K K E L I N G
‘Voor mij is de NOM een dynamische en duurzame (bio)brandstof voor heel
Donderdagmorgen, de wekker gaat om kwart voor zes, het is 10 april en vandaag is
ondernemend Noord-
de grote dag. Het belooft ook een mooie dag te worden, het is vannacht helder geweest.
Nederland.’
Door de mistflarden rijd ik naar Harlingen. Onderweg steekt een koe af en toe haar kop boven de laaghangende mist uit, de thermometer zegt dat het iets boven nul is. Ik ga naar Harlingen want daar ligt Georgina P.G., een productentanker van bijna 130 meter met een vrachtcapaciteit van 10.000 ton. De tanker ligt klaar voor de laatste proefvaart met de mensen van de rederij,
Rob Prins,
Over 2007 heeft NOM Finance een resultaat behaald van 3,5 miljoen.
voorzitter Raad van Commissarissen
Dat is ongeveer gelijk aan het vorige jaar. Hierdoor hebben we fors in ontwikkelingen kunnen investeren: naast subsidies zo’n 1,8 miljoen
keuringsinstanties, leveranciers en natuurlijk de werf Volharding. Lekker op tijd loop ik de
uit onze eigen middelen. Hierdoor zal de concurrentiepositie van het
helling op, het is al een drukte van belang. De cateraars sjouwen eten voor een hele week aan boord, hoeveel mensen gaan er eigenlijk mee?
‘Ik zie de NOM vooral als een succesvolle par-
Trots op NoordNederlands Fabrikaat
Het schip ziet er fantastisch uit, keurig in de verf, de pijpen aan
ticipatiemaatschappij
dek glimmen en alles is lekker nieuw. Via een hoge trap bereik ik het
die stevig bijdraagt aan
dek en loop ik richting dekhuis alwaar de BHV-er de inschepingslijst
de ontwikkeling van
bijhoudt. ‘Naam?’ Ik zeg mijn naam en ik sta gelukkig als gast op de lijst. ‘Zeg, hoeveel mensen gaan er eigenlijk mee vandaag?’ De man antwoordt: ‘Ruim 40, dat wordt dus een gezellige boel!’
Noord-Nederland.’
Henk Bosma,
MKB nog steviger worden. Met onze aandeelhouders en subsidiegevers hebben we een aantal doelstellingen vastgesteld over de periode 2007-2010. De resultaten tot nu toe laten zien dat we goed op schema liggen: • Tot 2010 willen we € 80 miljoen uitzetten. Het resultaat van 2007 was € 15,4 miljoen. Dat vraagt om extra inspanningen.
lid Raad van Commissarissen
• Met de afspraak dat we in vier jaar 3.000 arbeidsplaatsen zouden creëren of behouden, lopen we met 1.490 in 2007 mooi op schema.
Inmiddels wordt het steeds drukker aan boord en ik begin zo hier
• Nuon besloot tot de vestiging van een multi fuel centrale. Hiermee
en daar eens even rond te neuzen. Het is lang geleden dat ik met een
‘De NOM heeft een
technische proefvaart mee ben geweest. Omdat ik voor de NOM de
belangrijke rol gespeeld
maritieme sector behartig, is het reuze leerzaam om dit oer Noord-
In het wegwerken van de
Nederlandse eindproduct binnenstebuiten te keren, en daar is
achterstandsituatie van
vandaag alle tijd en gelegenheid voor.
miljoen in vier jaar. Het resultaat over 2007 is € 15 miljoen. En hier-
Noord-Nederland.’
bij is het aandeel in pieken en speerpunten 52%.
De loods is al op de brug en de sleepboot komt langszij, de tros-
Dolf Vogd,
sen worden binnengehaald en langzaam varen we de Harlinger haven
lid Raad van Commissarissen
uit. Als we het zeegat tussen Vlieland en Terschelling naderen gaat de
is een investering gemoeid van 1,3 miljard. Het plan was om tot 2010 zo’n 800 miljoen aan investeringen uit te lokken! • In de voorfase wilden we een investeringsimpuls creëren van € 50
loods van boord en kunnen de proeven op zee beginnen. Wytze G. Rijke
[email protected]
Naast bijvoorbeeld het testen van het ankergerei is er ook
‘Nuchter Noordelijk
een groot aantal testen dat minder spectaculair is. Zo worden geluid
ondernemerschap, de best houdbare factor!
en trillingen op verschillende plaatsen in het schip gemeten tijdens wisselende snelheden. Volgens mij is hier met het ontwerp en de bouw prima rekening mee gehouden. De ‘noodstop’, van volle kracht vooruit naar volle kracht achteruit, valt qua lawaai en trilling ook enorm mee, maar goed, ik was niet in de machinekamer aanwezig. Verder is het de bedoeling dat we vier uur op vol vermogen draaien zonder dat er alarmbellen vanuit de machinekamer gaan rinkelen. Dit houdt in dat we met volle vaart tussen de Waddeneilanden heen en weer varen, en inderdaad, er klinken geen alarmsignalen. Ik heb het gevoel dat deze boot gewoon super is
Jan E. de Vries, lid Raad van Commissarissen
2007 in cijfers
en knoop een praatje aan met de toekomstige Engelse kapitein. Hij weet mij te vertellen dat zijn rederij het liefst met Noord-Nederlands fabrikaat werkt en straalt nu al trots uit dat hij binnenkort met dit kwaliteitsschip mag varen.
Later op de avond varen we Harlingen weer binnen. Georgina P.G. wordt de volgende week aan de rederij overgedragen. De Georgina P.G. voldoet meer dan uitstekend aan alle eisen waarvoor ze gemaakt is. Het was een lange mooie dag … H. Weggemans, lid Raad van Commissarissen
23
I N V E S T E R E N
O N T W I K K E L I N G
Geconsolideerde winst- en verliesrekening
Geconsolideerde balans per 31 december 2007 (x € 1.000,-) (voor resultaatbestemming)
over 2007 (x € 1.000,-)
2007
Activa
I N
Financieringsbedrijf
Financiële vaste activa Participaties Vorderingen op participaties Overige leningen u/g Effecten
25.473 23.864 7.994 9.749 8.756 7.959 2.050 2.143 44.273
2007
2006
Opbrengsten Rente- en provisiebaten Ontvangen dividenden Opbrengst commissariaten Resultaat verkopen participaties
43.715
2006
Bijdrage EU Programma Secretariaat
6.224 5.610 3.918 7.119 144 199 1.818 4.355 2.324 -
Resultaat Stimuleringskredieten
Vlottende activa Vorderingen en overlopende activa Liquide middelen
en Innovatie- en Ontwikkelingskredieten
1.814 2.016 44.386 44.362 46.200
Projectmanagement
88 411 9 9 14.525
17.703
46.378 Kosten
Totaal activa
90.473
90.093
Personeelskosten Overige kosten
24
Passiva
1.585 1.070
1.403 1.002
25
Saldo van de dotaties aan de voorziening
Groepsvermogen
79.569
77.896
voor financiële vaste activa
8.393
Resultaat financieringsbedrijf
Voorzieningen Personeelsvoorziening
1.934
1.896
Langlopende schulden
Kredietinstellingen EU Programma Secretariaat
Ontwikkelingsbedrijf
Opbrengsten / vergoedingen Ministerie van Economische Zaken
Staat der Nederlanden / Samenwerkingsverband Noord Nederland inzake Innovatiefaciliteit
13.723 3.980
1.896
1.934
11.318
11.048 3.477
1.851 5.001 -
2.388
513
501
1.777 3.749
Bijdrage Provincies inz. Reg. Netwerken 415 415 Diensten aan derden
1.974
6.852
2.379
Bijdrage Provincies
7.500
137
387
3.444
3.691
Kosten Kortlopende schulden Totaal passiva
2.118 90.473
2.801 90.093
Personeelskosten
2.791
Overige kosten
2.457
Resultaat Ontwikkelingsbedrijf
Resultaat voor en na belastingen
2.825 2.138
5.248
4.963
-1.804
-1.272
1.673
2.708
I N V E S T E R E N
De wereld ligt open voor noordelijke bedrijven. Maar dat geldt ook voor concurrenten uit lagelonenlanden. Om een rol te spelen in de strijd om de wereldmarkt is innovatie
I N
O N T W I K K E L I N G
fitness voor bedrijven
Lean Thinking
pure noodzaak. Autoproducent Toyota toont al jaren hoe zoiets aangepakt moet worden. Als een van de 26
weinige autofabrikanten ter wereld blijven zij groeien en veel winst maken. Hun recept: Lean Thinking!
Lean maakt een bedrijf transparant, maakt duidelijk wat beter kan. Het betekent wel dat er grote veranderingen doorgevoerd moeten worden. Lean bedrijven zijn constant en systematisch bezig hun processen te verbeteren of te vernieuwen. Verspilling is een hoofdzonde en Pull het sleutelwoord: de orders van de klant bepalen wat er gemaakt wordt, niet de beschikbaarheid van machines
27
I N V E S T E R E N
O N T W I K K E L I N G
NOM heeft het gedachtegoed
‘Ook voor het personeel moest de
resterende handelingen zijn tot
achter Lean omarmd omdat het
knop om. Dat kostte tijd, ondanks
een absoluut minimum beperkt. In
MKB-bedrijven fitter maakt en
trainingen en workshops. Iedereen
een hefboomfunctie vervult naar
moest opeens denken in termen
innovatie. De afgelopen twee jaar
van verbeteren. Als iemand een
organiseerden we het netwerk-
fout ontdekte werd alles stil gezet
programma Lean Innovation; een
tot er een oplossing was.’ Ondanks
volgend, nog breder programma is
de aanloopproblemen had de
in voorbereiding.
nieuwe aanpak wel degelijk effect.
Lean werken loont. Toyota laat dat
Al snel kon dezelfde productie
zien in Japan, Nefit bewijst het in
gedraaid worden op 3 in plaats van
Noord-Nederland. Hoe een Drents
7 productielijnen. In 2003 was het
werker krijgt een kaart met het
bedrijf zich met behulp van Lean
bedrijf toe aan de volgende stap:
bestelde type, leest die in en kan
ontwikkelde tot internationaal rol-
één productielijn die helemaal aan
beginnen. Bij alle onderdelen die
model…
de Lean-principes voldeed.
hij voor zijn apparaat nodig heeft
De juiste onderdelen zijn steeds op de juiste plek voorhanden via een uitgekiend supermarktsysteem.
branden lampjes. We kunnen elk
‘Verdubbel de productie binnen vijf jaar’ In 1993 werd ketelproducent Nefit overgenomen door het Duitse Buderus. Een droomhuwelijk, want via Buderus kon Nefit eindelijk 28
I N
de Europese markt op. In 1999 vernam Plantmanager Hoving wat dat precies inhield: verdubbeling van de productie in vijf jaar. ‘Na de eerste schok was onze reactie: grond aankopen en uitbreiden!
‘Alles kan altijd beter’ Nefit wint industrieprijs ‘Fabrik des Jahres’ door Lean montageproces
plaats van een vaste taak aan een band, werkt elke medewerker aan zijn eigen apparaat. De werkplek draait mee met het productieproces, de juiste onderdelen zijn steeds op de juiste plek voorhanden via een uitgekiend supermarktsysteem. ‘De klantvraag bepaalt de productie’, legt Hoving uit. ‘Een mede-
type binnen een uur maken en dus op zeer korte termijn leveren. Onze leverbetrouwbaarheid is inmiddels 99,7%. Op deze manier hoeft de klant geen grote voorraden aan te houden en kunnen we onze productie precies afstemmen op de vraag uit de markt.’ Aan toeleveranciers stelt Nefit hoge eisen. Alle onderdelen moeten binnen 4 uur leverbaar zijn. ‘We
Maar daar stak Buderus een stokje
proberen de lean-principes ook
voor. Volgens hen kon de bestaan-
Elke verspilling de deur uit
aan onze toeleveranciers over te
de productie een stuk efficiënter.
Deze overzichtelijke montagelijn
brengen. Onnodige voorraden in
Ik was het daar niet mee eens, ik
is de basis van het recente succes.
hun magazijn is ook verspilling.’
dacht toen nog dat we het prima
Sinds 2003 zijn er continu verbete-
De meeste toeleveranciers houden
deden. Tót we in contact kwamen
ringen aangebracht die het werken
Gezienus Hoving (links op de foto) heeft het de laatste tijd al
een voorraad voor 2 weken aan in
met leanspecialist Porsche Consul-
nog makkelijker maken. ‘Alles kan
vaak uitgelegd. Wat Lean nu precies inhoudt. Wat er allemaal
een extern beheerde supplier hub
ting. Na een paar bezoeken aan de
altijd beter! Dat is het uitgangs-
veranderd is bij Nefit. Hoe het zo gekomen is. Sinds Nefit in
in het Friese Heeg. Nefit zelf heeft
Porschefabrieken was ik helemaal
punt van Lean en de filosofie van
2008 de prestigieuze Duitse industrieprijs ‘Fabrik des Jahres’
het onderdelenmagazijn afgeschaft.
om. Bekeerd.’
ons bedrijf. Als je alles transparant
won in de categorie ‘Hervorragende Montage’, staat de
De kleine voorraad die resteert, ligt
maakt, zie je steeds meer verbe-
Buinense fabriek in het middelpunt van de belangstelling.
direct naast de productielijn. ‘Als
Stapje voor stapje werd het produc-
terpunten.’ Elke verspilling bij
ons Kanban-systeem aangeeft dat er
tieproces aangepakt volgens vier
Nefit is aangepakt. Wachttijden,
onderdelen nodig zijn gaat er een
Leanprincipes: Nul fouten, Klan-
omsteltijden, onontdekte fouten,
signaal naar Heeg en dan is het hier
tentact, One-piece-flow en Pull.
overbodige voorraden en onnodige
binnen 4 uur. Met dit systeem heb-
Dit ging gepaard met de nodige
handelingen zijn geëlimineerd.
ben we een voorraadreductie van
kinderziektes en aanloopkosten.
(Interne) transporttijden en de
30 naar 6 dagen gerealiseerd.’
29
Uitgelezen
www.nom.nl
Wie durft?
nom.nl
Een nieuw logo, een nieuw magazine, een nieuwe website, ‘New NOM’. Is er nog iets bij het oude gebleven?
www.nom.nl
I N
O N T W I K K E L I N G
Bestellen U bestelt het boek (à € 20,-) door een mail met uw naw-gegevens te sturen naar
[email protected].
Een boek met als titel ‘Gewoon
Dertien ondernemers namen ook
U kunt het bedrag overmaken (aantal boeken x € 20,00
Durven!’ maakt nieuwsgierig! En
het risico hun verhaal te vertellen.
incl. 6% BTW en verzendkosten) op TxU Bankrekening
terecht! Geen verhalen over bungy-
Folkert van der Meulen (NOM) en
67.04.47.595, o.v.v. Gewoon Durven. TxU BTW nummer
jumpen, het beklimmen van de
Henk Nicolai tekenden op.
NL804127451B01. U ontvangt het boek direct nadat uw betaling binnen is.
hoogste berg of gapende afgronden.
Het resultaat is bijna een ‘jongens-
betere uitstraling en meer mogelijkheden. Toch zullen we ook die
Participaties
Wel verhalen van ondernemers uit
boek’, aldus Folkert, ‘maar is beslist
binnenkort alweer inhoudelijk opnieuw onder de loep nemen.
Mag niet ontbreken: een overzicht
Noord-Nederland. Ondernemers
ook leesbaar voor meisjes’. De toon
Gelukkig kan dat vrij gemakkelijk.
van onze participaties. Bedrijven
die risico’s hebben durven nemen
is semi-literair, de verhalen zijn
Onze site is opgebouwd op basis van MMBase (leuk weetje voor
waar de NOM door middel van een
of moesten nemen. En die samen
eerlijk en openhartig, en er ontstaat
de kenners) en maakt het mogelijk om ca. 90% van de informatie
achtergestelde lening, risicoka-
met de NOM, in het kader van het
een beeld van ontwikkeling van
zelf aan te kunnen passen. Niks lange lijnen dus. Korte klappen,
pitaal, aandelen of anderszins in
TxU (Toeleveren x Uitbesteden)-
mensen en hun bedrijven, maar
daar houden we van. Als we nu iets nieuws te melden hebben,
participeert. In het hart van deze
programma hun concurrentie- en
zeker ook van de noordelijke eco-
dan weet u dat direct. Nom.nl geeft altijd een overzicht van de
NOMMER vindt u alle participaties
groeistrategie bepaalden.
nomie in de afgelopen decennia.
meest actuele stand van zaken.
letterlijk in kaart gebracht. De site
In 2007 ontwikkelden we een nieuwe site. Met meer content, een
I N V E S T E R E N
geeft meer achtergrondinformatie
30
Handige iconen
per bedrijf met (als die aanwezig
De huizen zijn ruim en relatief goed-
Alle content op www.nom.nl is gekoppeld aan een onderwerp.
is) een directe doorlinkmogelijk-
koop; mensen voelen zich veilig;
En deze onderwerpen zijn weer gekoppeld aan een icoon. Een klik
heid.
files komen nagenoeg niet voor; de lucht is écht schoon; en dan zijn er
hierop geeft een overzicht van alle berichten. Wel zo handig.
Projecten
nog de festivals, musea, sterren-
Evenementenkalender
Soms is het een project, vaak is het
restaurants, et cetera.
We hebben bijvoorbeeld dé evenementenkalender van Noord-
veel meer dan dat. Toch hanteren
Nederland. Evenementen die passen binnen de strategie van de
we de term projecten om verdere
Dit en nog meer
NOM plaatsen we. Laat het ons weten!
uitleg te geven over activiteiten,
leest u in Dit is
waar de NOM in participeert.
super! Roadbook
Bedrijventerreinen
Duidelijk een groeiend element op
van het Noorden.
Op zoek naar een bedrijventerrein in Noord-Nederland? Op
de site. Leuk project! Hé, daar is de
Het boek bestaat
www.nom.nl kun je je eigen criteria aangeven. De site geeft een
NOM bij betrokken!
uit twee lagen. De eerste vertelt
overzicht én maakt een vergelijking tussen de terreinen. De selectie ervan is gedaan door de NOM in samenspraak met de Noord-
Nieuwsbrief
Nederlandse gemeenten. Centraal criterium hierbij is dat de terreinen
Elke donderdag versturen we
geschikt zijn voor nationale en internationale acquisitie.
onze nieuwsbrief naar zo’n 1.400
De noordelijke economie doet het
De getoonde bedrijven per terrein hebben een bovenregionaal/
lezers! Noord-Nederlands nieuws,
goed! De werkloosheid neemt af,
internationaal karakter. Dit wil zeggen dat ze een miljoenenomzet
wekelijkse kost zeg maar. Nog niet
nieuwe bedrijven worden opgestart
hebben en het grootste deel van deze omzet verwerven buiten
aangemeld? Gewoon snel even
en ambitieuze plannen gereali-
Noord-Nederland. De bedrijvenselectie is gemaakt door de NOM.
doen! Op nom.nl.
seerd. Maar dat is niet de enige
het verhaal van
reden waarom steeds meer mensen graag in Noord-Nederland wonen. Minstens zo belangrijk is het uitstekende woon- en leefklimaat.
DIT IS SUPER!
Roadbook van het Noorden
Dylan en Charlotte, die een rondreis maken door het Noorden. De tweede laag toont aan de hand van cijfers en kaarten aan dat het goed wonen, werken en leven is in Noord-Nederland. Geïnteresseerd? Stuur een mail naar
[email protected]
31
Ambitie om te groeien? Schakel de NOM in!
Het zit in de natuur van iedere ondernemer: de ambitie om te groeien. De zaak van de grond te krijgen, tot bloei te brengen en - uiteindelijk - resultaat te oogsten.
Dat is hard werken. Maar u staat er niet alleen voor, want de NOM helpt u graag om uw ambities waar te maken. Bijvoorbeeld door u in contact te brengen met partners, leveranciers of adviseurs. Door u een lening te verstrekken, op subsidiemogelijkheden te wijzen, u te helpen met het vinden van een geschikte locatie. Of door aandeelhouder in uw bedrijf te worden en u met raad en daad terzijde te staan. Zo legt de NOM een vruchtbare voedingsbodem voor Noord-Nederlandse ondernemingen. Kijk eens rond op www.nom.nl. Ontdek wat de NOM voor u kan betekenen, bepaal met wie u om de tafel wilt en bel of stuur een e-mail.
INVESTEREN IN ONTWIKKELING
Paterswoldseweg 810 Postbus 424 • 9700 AK Groningen T (050) 521 44 44 • F (050) 521 44 00 E
[email protected] • I www.nom.nl
N.V. NOM Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland
