Het Natuurmo(NU)mentje

Het Natuurmo(NU)mentje Nieuwsbrief voor vrijwilligers in de Kempen en Midden-Limburg Gratis PROMS met Natuurmonumenten Hierbij mogen wij u uitnodigen voor het bijwonen van de MAX PROMS op vrijdag 9 december a.s. in Utrecht. MAX PROMS is een muzikale kerstshow met diverse artiesten o.l.v. het Metropole Orkest. In het kader van de Telegraafactie ‘kerstgroet aan de vrijwilligers’ stelt omroep MAX toegangskaarten beschikbaar voor de MAX PROMS. Op 9 december is MAX PROMS exclusief toegankelijk voor vrijwilligers uit heel Nederland. U kunt hierbij aanwezig zijn, want Natuurmonumenten mag 500 kaarten voor deze bijzondere muzikale kerstshow weggeven aan haar vrijwilligers!

Sfeerplaatje MAX PROMS in Utrecht

nr 5 december 2011

Staat u op de lijst? Dan kunt u op 9 december vóór aanvang van het concert, tussen 18.45 en 19.45 uur, uw kaart(en) afhalen bij de Natuurmonumentenmedewerkers in de hal van de Jaarbeurs. Zij staan duidelijk zichtbaar bij de Natuurmonumentenbanier.

10 jaar groepenkap in de Laurabossen Door Bert Kruyntjens (Natuurmonumenten) De Laurabossen liggen bij Weert langs de ZuidWillemsvaart. Dit grove dennenbos is rond 1900 aangeplant door exploitanten van de Lauramijnen in Zuid-Limburg. Zij gebruikten het hout om de mijngangen te stutten. Het natuurgebied is 300 hectare groot. Natuurmonumenten vormt het voormalige eentonige productiebos geleidelijk om tot een gevarieerd eikenberkenbos. Van 1999 tot 2002 hebben er dunningen plaats gevonden. Dit betekent dat er over de hele oppervlakte van het bos maximaal 15% van de bomen gekapt is. De laatste 10 jaar heeft er zogenaamde groepenkap plaatsgevonden.

MAX PROMS: vrijdag 9 december a.s. om 20.00 uur in de Jaarbeurs te Utrecht. Feestelijke show met onder andere Rob de Nijs, Los Angeles The Voices, Gloria Gaynor, The New London Chorale o.l.v. Tom Parker, The Inspirational Community Gospel Choir, allen onder leiding van het Metropole Orkest. Zie voor meer informatie www.omroepmax.nl Voor de gratis kaarten kunt u zich alleen telefonisch aanmelden bij de ledenservice van Natuurmonumenten: (035) 655 99 55 (op werkdagen tijdens kantooruren). U hoort dan gelijk of er nog kaarten beschikbaar zijn. Zo ja, dan komt u op de lijst. Let op: u krijgt geen bevestiging toegestuurd en aanmelden kan t/m 7 december a.s.

Groepenkap in de Laurabossen Over de hele oppervlakte van het bos zijn groepsgewijs bomen gekapt. Hierdoor zijn er overal ronde open plekken in het bos ontstaan met een diameter van 30 tot 40 meter. Op deze

December 2011 nr 5

1

open plekken heeft zich loofbos ontwikkeld. Dat loofbos is structuurrijker en gevarieerder dan grove dennenbos. Op de open stukken bos vangen de nachtzwaluwen al vliegend insecten. Omdat het bos vroeger een heidegebied was zie je nu ook dat er op open plekken weer struikheide terug komt. Het zaad van die heide heeft vele jaren onder de grond onder de dennen gelegen. Nu na jaren de zon er weer kan schijnen ontkiemen die zaden en komt de prachtige heide weer tevoorschijn. Door de toegenomen structuur en variatie is de natuurbeleving voor de wandelaar toegenomen; er valt nu veel meer te genieten.

“Mag ik mee?”, vraagt hij. Tja…uhmmm….Ja, waarom niet! Samen rollen we de kabels af, bouwen we de vallen op, starten het aggregaat en wachten we met koffie en appelsap in de hand op de eerste nachtvlinders. Als we in de vogelhut staan zien we vleermuizen over de lichtval scheren en vlinders uit de lucht plukken. “Er zitten er, pap” en hij loopt met een potje in de hand naar de val om de vlinders uit de bak te halen.

Nachtzwaluw

De vrijwillige nachtelijke fladderaar(s) Door Lothar Rutten (IVN Bergeijk) Aggregaat: check!, val: check!, determineergidsen: check!, slaapzak en luchtbed: check!, koffie: dubbel check! O.k. let’s go… Het is 28 oktober en het weer is prachtig. Te mooi om thuis te blijven en dus een nacht het veld in om te inventariseren. Nachtvlinders om precies te zijn en om die lijn door te trekken het gebied voor komende nacht is de Maaij in Bergeijk. “Pap, wat ga je doen?”, vraagt mijn zes jaar oude zoon Quentin. Vannacht ga ik vlinders vangen en kijken hoe ze heten, vertel ik hem. En als ik dan in de ochtend wakker geworden ben met de mooiste zonsopgang, het gefluit van de prachtigste vogels en de rust van een schitterende omgeving laat ik ze weer vliegen en kom ik naar huis voor een heerlijk ontbijtje met jullie.

Zwarte herfstspinner (Poecilocampa populi) “t Is geen citroenvlinder, roept hij op gedempte toon, maar wel een mot, misschien een uil of zo…”. Mooi om te zien dat er geen angst is voor de nacht, de dieren, het onbekende; alleen maar verwondering en uitdaging. Met een gevoel van trots zie ik de vrijwilliger van de toekomst hier geboren worden! We vangen een kleine 200 vlinders verdeeld over 13 soorten. Meer dan 60 Epirrita’s (bleke) november- en herfstspanner, 70 exemplaren van de kromzitter (Asteroscopus sphinx), een zwarte herfstspinner (Poecilocampa populi) en ook de niet zo gewone herfstbremspanner (Chesias legatella). In meerdere opzichten een prachtige nacht!

Vangplaats nabij de vogeluitkijkhut

December 2011 nr 5

2

u zoekt. Waterschap Roer en Overmaas http://roerovermaas.gisinternet.nl/ en Waterschap Peel en Maasvallei http://peelmaasvallei.gisinternet.nl/op/

Knutselen met petflessen en zakjes Je kunt een diepvrieszakje hermetisch afsluiten door afsluitingen van petflessen te hergebruiken. Knip de bovenkant van de petfles (zonder statiegeld) af zoals je kunt zien op de foto. Steek het zakje door de opening en sluit de fles af. Klaar is kees. Herfstbremspanner (Chesias legatella)

Cursus Waarneming.nl www.waarneming.nl is een website die het mogelijk maakt om je waarnemingen overzichtelijk te bewaren en te raadplegen (bv stippenkaarten, lijsten per gebied). Je kunt, indien je wenst, waarnemingen delen met anderen. En je kun waarnemingen van anderen raadplegen om zo een volwaardig beeld van “je natuurgebied” te krijgen. Dit kan een terrein van Natuurmonumenten zijn of je eigen achtertuin. Natuurmonumenten wil alle vrijwilligers in de mogelijkheid stellen deze site te gebruiken door een cursus te organiseren. Niek Louwers “admin” bij waarneming.nl zal je stap voor stap op weg helpen om deze site optimaal te benutten. Inschrijven kan op [email protected] Indien er voldoende kandidaten zijn gaat de cursus van start en ontvangt u extra informatie. De cursus zal plaatsvinden in de avonduren.

Het spinnenweb: •

•

•

Er is een heel interessante site beschikbaar voor iedereen waarop alle bekende wetenschappelijke planteninventarisaties bekeken kunnen worden: Landelijke Vegetatie Databank. http://www.synbiosys.alterra.nl/natura2000/goo glemapslvd.aspx Eerst dient u via een overzichtskaart het deelgebied te selecteren en daarna kunt u verder specificeren wat u wilt weten. Via de tabblaadjes kunt u dan een keuze maken over het informatieniveau. In de soortendatabase van het Ministerie kan je wettelijke bescherming per soort opzoeken http://mineleni.nederlandsesoorten.nl/lnv.db/lnv .db/i000000.html Wist u dat u de maaikalenders van Waterschap Peel en Maasvallei en Waterschap Roer en Overmaas geraadpleegd kunnen worden via internet? Op die manier kunt u zien wanneer de greppel of sloot bij u in de buurt opgeschoond wordt. Ga naar de site van een van de 2 waterschappen en via maaikalender vind u wat

Zo maak je een petfleszakje

Blauwvleugelsprinkhaan Dit jaar werden meerdere meldingen gedaan van de blauwvleugelsprinkhaan rond het Weertse: Weerter- en Budelerbergen, Stramprooierheide, Tungelerwallen maar ook in de Maasvallei nabij Meers. De voorgaande jaren werd deze soort veel minder waargenomen, waar deze plotselinge stijging aan ligt is onduidelijk. Feit is wel dat de soort vooral te vinden is op zandige terreinen, randzones van stuifzand, droge heide, spoorwegen, steenkoolbergen, kapvlaktes en grindrijke rivierstranden en houdt van warmte. De dieren zijn behoorlijk mobiel wat aansluit bij de status als pionierssoort.

December 2011 nr 5

3

Natuurmonumenten in Kempen en MiddenLimburg roept studenten op, zich aan te melden voor een maatschappelijke stage in de natuur.

Nieuwe wandelpaden De Plateaux

Blauwvleugelsprinkhaan Deze sprinkhaan is heel goed gecamoufleerd en ook het geluid is niet gemakkelijk herkenbaar. Sprinkhanen kun je goed determineren op basis van het geluid en hierbij kun je een batdetector (vleermuisdetector) gebruiken om je te helpen als de oren niet zo goed (meer) mee willen. De sprinkhaan is wel goed te herkennen als hij zijn vleugels opentrekt: een fel blauwe achtervleugel met zwarte rand verraden hem en verklaart zijn naam. Hopelijk mogen we deze soort langer als een jaar verwelkomen in onze gebieden.

Maatschappelijke stage Natuurmonumenten nodigt jongeren uit om hun maatschappelijke stage in de natuur van GrensPark Kempen~Broek uit te voeren. In deze gebieden hebben we volop werk als het planten van bomen en het schoonmaken van poelen. Lekker buiten aan de slag en ook nog wat opsteken is het motto. Zin om je handen uit de mouwen te steken voor de natuur? Meldt je dan aan op www.dejongevrijwilliger.nl

Jongeren aan het werk in het Kempen~Broek

Dit najaar is het Life project venherstel op De Plateaux in Bergeijk afgesloten. Dit project omvatte herstel van o.a. vennen, droge heide, natte heide, vloeiweiden, broekbossen in het Dommeldal van Eksel (B) tot Borkel en Schaft (Nl) (dus meer dan alleen De Plateaux). Naast natuurherstel kun je ook een nieuwe hangbrug en vogeluitkijkpunt ontdekken in het gebied. De wandelroutes zijn ook verlegd om de rechte structuur te vermijden die nog stammen uit de tijd dat de bossen productiebosHangbrug over de Dommel sen waren. Ga genieten van dit moois en ook van een lekker Gagelaar- of Belvalbier en tentoonstelling in bezoekerscentrum De Wulp/Hageven te Neerpelt (B) (ongeveer halfweg). Meer info op www.natuurmonumenten.nl/content/plateaux-0 of www.natuurpuntneerpelt.be

Duikend visonderzoek Ravon in Grote Heggeplas Visonderzoek hoef je niet altijd met een hengel, netten of elektriciteit te doen, dat bewijst een wel heel aparte inventarisatie-activiteit van RAVON (Reptielen Amfibieën Vissen Onderzoek Nederland). Zij organiseren in de late zomer een duikactiviteit in de avond om vissen te bekijken en dus te determineren onder water. Tegen de avond komen de vissen naar de oevers om te foerageren en dan kan je ze goed bestuderen. Dit was ook het geval in de Grote Heggeplas in de Maasvallei nabij Thorn. Soorten als paling, rivierdonderpad, marmergrondel, blankvoorn, pos, roofblei, sneep, snoek, snoekbaars en zeelt werden gezien.

Maatschappelijke stage houdt in dat jongeren in het voortgezet onderwijs minimaal 30 uur vrijwilligerswerk doen als onderdeel van hun schoolcarrière. Op deze manier leren ze hun directe omgeving op een andere manier kennen en leveren ze een actieve bijdrage aan de samenleving. Ook binnen Natuurmonumenten zijn er tal van jongeren op deze manier actief. December 2011 nr 5

4

Nieuwsbrief of andere kanalen Laat ons eens weten wat u van de nieuwsbrief vindt. Zou u hem vaker willen ontvangen? Moet de inhoud lokaler? Vaker geschreven worden door andere vrijwilligers? We horen het graag.

Visseninventarisatie op de Grote Heggeplas Meer info en foto’s op http://www.ravon.nl/Fotos/tabid/224/AlbumID/392 -225/Default.aspx

Na vlinderstraat nu vlinderinham Keversbroek

We overwegen ook een aantal andere kanalen te gebruiken zoals facebook of een eigen website voor de beheereenheid aan te maken met extra informatie. U kun uw mening doorgeven op [email protected] of 0495 58 31 34

Winterslaap

Ondertussen is de eerste vlinderinham van dit jaar afgewerkt. Aan de rand van een vochtig hooiland is een inham aangelegd in een vochtig bos. Zo hopen we een mooie bosrand te creëren waar kruiden en struiken nectar kunnen leveren in een windluwe zone. Voorheen werd al een vlinderstraat aangelegd met meteen succes voor nectarzoekers. Deze vlinderinham was geen gemakkelijke klus aangezien het water in het broekbos nog vrij hoog stond (hoger dan de gemiddelde laars melden ervaringsdeskundigen ☺) en we voorzichtig wilden zijn met het laten zakken van het waterpeil (in de winter worden broekbossen “opgeladen” met grondwater). Maar met de nodige loopplanken, zwalkende evenwichtsoefeningen en opspattend water als een els viel mag het resultaat er zijn. Nu de kruiden en de struiken nog en de vlinders hebben er weer luwte bij. Er worden nog inhammen gemaakt op de hogere drogere delen in het Keversbroek onder de hoogspanningsmast. Wie eens mee wil helpen kan contact opnemen met Bert Kruyntjens [email protected]

Zo'n egeltje, dat in november slapen gaat en dromend alles mist: de Sint als kreupelrijmer, de kerstcommercie en het oudejaarsgemijmer, de nieuwjaarsborrels en de nieuwjaarsleuterpraat, fantastisch toch? En wat hem verder blijft bespaard: sneeuw, ijs en hagelbuien, bibberen en rillen en carnaval... Zoiets zou u toch ook wel willen? Pas als de lente terugkomt in de loop van maart ontwaakt hij fit en fris na bijna twintig weken. En daarna gaat hij een verkeersweg oversteken… Jan Boerstoel uit: Een beetje wees

Contactgegevens en aan- en afmelding Ken je nog iemand die deze nieuwsbrief ook wil ontvangen of wil je hem liever niet meer ontvangen, dan kun je een mailtje sturen naar onderstaand mailadres. Gaby Bollen, 0495 58 31 34 of 06 100 818 02, [email protected]

Soms worden ook bomen opgesnoeid December 2011 nr 5

5