Het Landelijk Spreekuur Partydrugs Studiedag 10-06-15
Even voorstellen
[email protected] Voorheen: - methadonposten Sociale Verslavingszorg - onderwijs basiscursus verslavingszorg
Huidig: - LSP landelijk spreekuur partydrugs (Alkmaar/Heerhugowaard) - www.drugsinfoteam.nl: interactievraagstukken - Brijder Jeugd, Feniks jeugddetox Transferium
SYMPTOMEN Visueel : • Visual snow/sneeuw/static/televisieruis/oogruis/pixels • Toegenomen waarneming van floaters/mouches volantes • Nabeelden, na-strepen’ ( palinopsie) • Glinsteringen • Flitsen •(Gekleurde) vlekken • Halo’s om voorwerpen‘ • Bewegen van statische situaties ( vooral perifeer) • Dimensieverstoringen (micropsie, macropsie) • Scherpstellen/waarneming vertraagd.
HPPD : sneeuwbeelden ( visual snow, oogruis, pixels)
Floaters ( mouches volantes)
Nabeelden/nastrepen (palinopsie)
Halo’s
SYMPTOMEN Akoestisch : • Tinnitus • Hyperacusis/overgevoelig voor geluid
Evenwicht: • Duizeligheid • Bewegingsperceptie Tast: • Vreemde sensaties aan het hoofd • Tintelingen/verdoofd
SYMPTOMEN Psychiatrisch: •Angstklachten •Stemmingsklachten
Cognitief: •Concentratie/geheugen
SYMPTOMEN
• Depersonalisatie: vervreemd zijn van zichzelf • Derealisatie: vervreemd zijn van de omgeving NB: “Het is alsof…”
Casus 1 Intake 11-08-2014 Dhr. C.B, 21 jaar, student rechten Groningen klaagt over : • • • •
Zien van bewegende stippen op objecten waarop hij focust Hinderlijke floaters Nabeelden en nastrepen Depressiviteit ( moe, energieafname, somberheid, afname eetlust)
Klachten bestaan een half jaar, zijn dagelijks en continu, erger in het donker. Het ontstond na een paniekaanval, een week na zijn 3 e XTC gebruik lifetime. Gebruikte 8 x cannabis zonder complicaties en excessief alcohol 4/7 tot Ontstaan van klachten. Nu abstinent voor alle middelen
11
Casus 2 D.M, een 20 jarige vrouw, bezorgster van beroep na HAVO diploma, muzikant, klaagt over verergering van al 6 jaar lang bestaande klachten: • • • • • • •
Het zien van bewegende aan- en uitgaande witte of zwarte stippen, vooral op witte muren, en strepen daar waar op gefocust wordt halo’s om voorwerpen en een beetje flitsen Een gevoel alsof ze continu op een schip zit Overgevoeligheid voor geluid Ervaart haar handen als verder van haar lichaam. Angstklachten Onwerkelijk gevoel, alsof ze naar een film kijkt
12
Casus 2 Gebruiksanamnese:
• • • •
XTC van haar 13 e tot 14 e een half jaar 1/7 ; 1 of 2 avonden 1 tablet Speed 10/52 met als exces een slaapdeprivatie van 3 dagen. Cannabis op 12 e kortdurend met 1 x een bad trip en 2 x lifetime cocaïne. Alcohol episodisch excessief
13
Casus 3 Mw T.K. 34 jaar, gevangenisbewaarder, klaagt over: • • •
Het zien/ervaren van een bliksemschicht/een stroompje door het hoofd, bovenop beginnend. Sinds 4 jaar, 2/30 soms 2 maanden niets. Overgevoelig geluid en licht: last vooral van lichten in tunnels Liftgevoel, licht in het hoofd, evenwicht dan verstoord. In donker moeilijk rechtlopen, regelmatig 1/7. Draaiduizeligheid lijkt over te zijn. Opvallend was dat beelden vooruit draaiden. Praktische last in verkeer neem toe.
14
Casus 3 Gebruiksanamnese: • • • • •
XTC, lifetime zo’n 100 tabletten. Vanaf 17 e, op haar 22 e 1/7 en eindigend 2/365. Cannabis vanaf 14 e en op 22 e 5 jr dagelijks ‘s avonds 2 joints Na behandeling VZ gestopt op 27 e. LSD: 3 x lt rond haar 22 e. Paddo’s 5x en 2 CB 1 x
15
Waar naar toe?
• Huisarts : ‘het gaat wel over’ • Neuroloog: ‘ u bent gezond, we kunnen niets vinden’ • Psychiater: ‘ik weet het niet’ • Oogarts: ‘geen bijzonderheden’ • Internet: risicovol en behulpzaam ->
Sinds oktober 2008 : Het Landelijk Spreekuur Partydrugs (LSP) Haarlem>Alkmaar>Heerhugowaard www.brijder.nl www.drugsinfoteam.nl •Reguliere aanmelding via HA •Trimbos drugsinfolijn (0900-1995) •Geen reguliere verslavingszorg •Financiering DBC structuur •Gemeentekosten zonder inschrijving •Maandagen 5 uur (088-3582940)
Gaarne aandacht voor twee syndromen
1. (Drug-induced) Depersonalisatiesyndroom (DPS) 2. HPPD: Hallucinogen Persisting Perception Disorder
en/of
De depersonalisatiestoornis volgens de DSM code 300.6 • Het aanhoudende of herhaalde gevoel los te staan, een externe waarnemer te zijn van de eigen geestelijke of lichamelijke processen (het leven voelt aan als een droom). • De toetsing van de realiteit blijft tijdens de depersonalisatie intact. • De depersonalisatie veroorzaakt klinisch ernstig lijden of beperkingen in het sociaal of beroepsmatig functioneren of op andere terreinen. • De depersonalisatie treedt niet uitsluitend op als onderdeel van een andere psychische aandoening, zoals schizofrenie, paniekstoornis, acute stressstoornis of een andere dissociatieve stoornis. Ook is de aandoening geen gevolg van directe fysiologische bijwerkingen van een substantie (bijvoorbeeld een drug of geneesmiddel) of een lichamelijke aandoening (bijvoorbeeld epilepsie).
2.HPPD ( Hallucinogen Persisting Perception Disorder) DSM code 292.89 A. Het herbeleven van een of meer van de symptomen die tijdens de intoxicatie aanwezig waren. ( bv. geometrische hallucinaties, bewegingshallucinaties in de perifere visuele gezichtsvelden, kleurflitsen, toename van de intensiteit van een kleur, nabeelden, nastrepen van bewegende voorwerpen, halo’s rond voorwerpen, macropsie en micropsie.
B. De symptomen onder A veroorzaken klinisch significant lijden of verstoring van sociaal, werkgrelateerd of ander belangrijk functioneren. C. De symptomen zijn geen gevolg van een medische aandoening ( bv. hersenaandoeningen/infecties, visuele epilepsiëen) en zijn niet toe te schrijven aan een andere psychische aandoening ( bv. delier, dementie, schizofrenie) of hypnopompische hallucinaties.
Toekomstig: ”Visual snow syndrome? “
•Visual snow e.a. visuele stoornissen •Psychiatrische en cognitieve stoornissen
CIJFERS LSP • Ong 400 telefonische consulten in 6 jaar. • 146 Intakes in 6 jaar (2008-2014) • Leeftijd tussen 17 en 35 jaar DPS 67 x Hiervan DPS met HPPD 47 x DPS solo 20 x 57 mannelijk 10 vrouwelijk • HPPD 76 x Hiervan HPPD + DPS 59 x HPPD solo 17 x 61 mannelijk 15 vrouwelijk
DPS verklaring
•Afweerreactie op levensbedreigende situaties.
DPS psychisch of lichamelijk?
DPS neurobiofarmacologie
Het serotonerge systeem: • Psylocybine, sterke 5-HT 2a/1a agonist, geeft DP.
• M-CPP, 5HT2c agonist, geeft DP en paniekaanvallen. *Discussie: psychogeen/somatisch XTC niet direct, maar wel indirect.
DPS neurobiofarmacologie Het glutamaterge systeem:
• Glutamaterge neuronen uit de mPFC remmen emotionele respons, d.m.v, NMDA afhankelijke activatie van GABA-erge neuronen in de amygdala. • Ketamine, NMDA receptor blokkade geeft DP, emotionele afvlakking en DR, door verhoging glutamaatwerking op non-NMDA receptoren. • Lamotrigine, een presynaptische remmer van Glu-release, remt een ketamine effect op bewustzijn en cognitie. .
DPS neurobiofarmacologie Het opioïde systeem
• Activatie van het endogene opioïde systeem door stress leidt tot een verlaging van fysiologische en emotionele pijn. • Het opioïd gestuurde stressdempende effect verlaagt cortisolspiegels bij patiënten met DPS, wat naloxon weer verhoogt. • Bedreiginggerelateerde activatiedrempels worden verlaagd in de amygdala. Naloxon als antagonist kan dit effect blokkeren. Paniek geeft ook een dysregulatie van het opioïde systeem en triggert dissociatieve reacties. • Selectieve opioïde κ-receptor agonisten kunnen DP-DR opwekken. DPS patiënten hebben een verhoogde pijngrens.
DPS neurobiofarmacologie Het cannabinoïde systeem
• Moduleert o.a. emotionele processen, i.h.b. de adaptatie aan onvermijdelijke stressvolle stimuli. • Rimonabant, een CB1-antagonist, behoort/behoorde tot toekomstige opties om te onderzoeken.
Farmacotherapie
Er zijn diverse casereports en kleine case-studies over effectieve behandelingen van DPS met medicatie. • Clonazepam • SSRI’s (citalopram, venlafaxine ) • Lamotrigine • Lamotrigine + SSRI • Naltrexon • Stimulantia Modafinil/Ritalin
DPS Niet-medicamenteuze behandeling •Cognitieve gedragstherapie Angstbehandeling GGZ/VZ waaronder: * Psycho-educatie en stabilisatie van klachten * Reduceren van het focussen van de aandacht op zichzelf * EDIT / Vroegdetectie psychose teams / dissociatieve klachten * Aandachtgerichte Cognitieve Therapie (Mindfulness) * Psychomotorische therapie (PMT) beweging, aarden •Herbeleving ( EMDR , hypnose) •Psychodynamische therapie en de faktoren: angst om controle te verliezen’ life-events zeer beschermde opvoeding inzichtgevende therapie
HPPD Prevalentieonderzoek
HPPD prevalentieonderzoek • 16.192 personen kregen vragenlijst • 2455 deelnemers geincludeerd •Daarvan 60,6 % met abstinent visuele waarnemingen die op hallucinogene effecten leken. •104 personen of 4.2%, hadden genoeg last om behandeling te overwegen. •LSP 76 op 146 intakes
HPPD differentiaal diagnose •Encefalitis •Epilepsie •Delirium •Dementie •Schizophrenie •M.Parkinson •Migraine •Bijwerking medicijnen ( topiramaat) •Tumoren •Schade aan het visuele systeem of in de lobus occipitalis •Sub-corticlae bloeding, AV malformaties
LSP : welke middelen geven HPPD? N=76 • Paddo’s ( 1x) paddo’s + salvia (1x) , cannabis ( 4 x) en LSD ( 2 x) • XTC 20 x monodrug • XTC onderdeel polydrugsgebruik N=48 • XTC chronologisch de laatste na alcohol, cannabis, speed, coke of paddo’s
HPPD neurobiologie/visual tract
Etiologie Brainstorm naar ontstaansfaktoren drug-induced DPS en HPPD • Gecombineerde gebruik van meerdere middelen ( bv. XTC+cannabis+speed+alcohol) • Hyperthermie/ neurotoxiciteit • Rapid onset/ slow onset vgl. de ‘dinsdagdip’ • Slaapdeprivatie (een of twee nachten doorhalen) • Een bad-trip, kort voor het ontstaan van de klachten of in de eerdere voorgeschiedenis doorgemaakt. • Migraine (N=25)
HPPD toxicologie MDMA (R.Litjens, T. Brunt Trimbos , R. Westerink UMCU) Serotonergic agents cause HPPD
DPS/HPPD therapie: algemene maatregelen •Aanvaarding •Afleiding •Vermijd internet •Weekagenda •Middelen en voeding: abstinentie, aminozuren, soja, 5-HTP, tryptofaan. •Delen •Rust •Slaap •Beweging •Prikkelvermindering •Positief denken
Slot en take home: •Hallucinogenen waaronder XTC kunnen DPS/HPPD opwekken •Vroeg gehoord en (h)erkend worden is belangrijk Gehoord op het LSP: Als ik het had geweten had ik het niet gedaan ( paardrijden?) Mijn vrienden hebben het niet Gaat dit over? Kan ik nog drinken? Heb ik iets stuk gemaakt? Als dit blijft kan ik niet verder leven •Kennisverspreiding onder gebruikers, HA’ s , VZ en GGZ is belangrijk
Preventie idee : het XTC brevet Slaag voor je XTC diploma op school : start op 14 e jaar en upgrade op 16 e en op 18 jaar. In biologieles of bij maatschappijleer: •XTC liever niet, maar als je het doet zo laat mogelijk •Geteste tabletten en op de hoogte van de dosis •Niet bij angststoornissen en depressie •Niet bij epilepsie of migraine •Niet met medicatie of andere drugs •Geen nacht doorhalen. Cocktail met benzo’s ? •Herstelfase gebruik 3 maanden • Vind de XTC bijsluiter op elke info site.
