Het laatste oordeel voorstel Bosch Parade 2011 Marieke van Riel - Henk de Wit - Don Henken - Charles Kluijtmans april 2011
contact :
[email protected] 06-41256991 Tweede Morgendreef 18 ‘s-Hertogenbosch
Het laatste oordeel “Moeder, het bejaardenhuis is echt beter voor je. Geloof me maar.” Is dit waar of niet? Is het goed of fout? Wie heeft het antwoord? Wie velt het oordeel? Wie bepaalt goed en kwaad? In de tijd van Jeroen Bosch geloofden mensen in hemel en hel. Al probeerde je nóg zo goed en zonder zonden te leven, het kwaad verleidde je van het rechte pad af te stappen. In het werk van Jeroen Bosch is een duidelijke scheidslijn tussen goed en kwaad te zien. Bijvoorbeeld in ‘Het laatste oordeel’ en ‘De tuin der lusten’. Zijn werk laat ook zien dat het kwaad vele gezichten heeft. Goed en kwaad zit in iedereen. We zijn allemaal onderdeel van de ‘grijze massa’: de groep waarmee we ons identificeren, de middenmoot waar we bijhoren. De grijze massa heeft een mening, een norm, een waarheid, de publieke opinie. De grijze massa velt een oordeel en bepaalt: goed of kwaad. Maar hee, ben jij het daar wel mee eens? Het individu kan zich losbreken van de grijze massa. De buren, je baas of je ouders zullen wel denken, maar wat maakt het uit? Je bent klaar met die groepsdruk, maakt je eigen keuze en stapt verder door het leven. Zonder oordeel, vertrouwend op je buikgevoel, en op dat van anderen. Want wanneer is lust liefde en luiheid zelfbeheersing? Kwoed wordt gaad en de donde een zeugd. Dat is jouw laatste oordeel.
Deugdzaam of zondig Ieder mens beweegt zich tussen goed en kwaad. In ons idee voor Bosch Parade presenteren we goed en kwaad als een hoge en een lage groep met ieder hun eigen waarheid: de deugd en zonde. Dit wordt vertolkt in de muziek en in beeld. De link met Jeroen Bosch De twee groepen zijn afgeleid van figuren uit de werken van Jeroen Bosch: de ‘Heilige Christoforus’ die door het water waadt, en de helle-figuren uit ‘Het duivelsschip’ en ‘De bekoring van Antonius’.
De vraag naar het verschil tussen goed en kwaad heeft ons de afgelopen tijd behoorlijk beziggehouden. Hoe bepaal je wie goed is en wie slecht. Mensen die er op het eerste oog aardig uit zien kunnen de verschrikkelijkste dingen denken en omgekeerd. Ogenschijnlijke bullenbakken kunnen dromen over een betere wereld. Als vingeroefening hebben we een reeks foto’s van mensen bij bushaltes bewerkt. Door ze te voorzien van mogelijke gedachtes kantelt ons eerste oordeel over de gefotografeerde persoon.
Beeld De groep ‘Deugdzamen’ loopt met een staf in de hand over het water. Zij beschouwt het water als louterend en bevrijdend. De groep ‘Zondaars’ gaat op in het water. Zij zitten met hun hoofd gevangen in een soort ‘kooi’. Voor deze groep is het water benauwend en verstikkend. De personages uit de twee groepen lijken op elkaar, zijn elkaars spiegelbeeld. Het is de grijze massa die je vandaag de dag zo op straat tegen kunt komen. De hoge groep vormt een tableau vivant dat de deugden uitbeeldt, waarin houding en expressie het beeld bepalen. De lage groep vormt een formatie dat de zonden uitbeeldt en waarin expressie het beeld bepaalt. Het individu dat zich losbreekt uit de grijze massa staat tussen het publiek, aan de kant. Hij zingt over de basisklank van goed en kwaad heen en verlaat het publiek als de gezongen monoloog afgelopen is. Het beeld van zangers is rustig. De zangers zijn letterlijk een ‘grijze massa’: alledaags gekleed in grijzige tinten. Ook hebben ze een grijs gezicht en hoofddeksel of accessoire. De twee groepen zijn elkaars spiegelbeeld. De peddels en ‘kooien’ hebben een rode signaalkleur. Wellicht de accessoires van de personages ook in deze kleur.
Muziek De hoge groep zingt over de zeven deugden, de lage groep over de zeven zonden. Hun stemmen stapelen zich en komen tot een gezamenlijke klank van goed en kwaad. Dit geluid is een rondgaande melodie die dient als basis en die zich kan blijven herhalen. Geen begin zonder einde, geen einde zonder begin. Een derde stem voegt zich toe aan de basisklank van goed en kwaad. Dit is een verhalende monoloog over zonder oordeel door het leven lopen, het goed en kwaad in jezelf, het vertrouwen op je buikgevoel en hoe je voor jezelf bepaalt of je op het juiste pad zit. De basisklank wordt opgebouwd uit verschillende zinnen die zijn afgeleid van de zeven zonden en deugden. Het ritme van deze teksten en de manier van zingen versterkt goed of kwaad. De deugden zullen voornamelijk lieflijk, zacht en licht klinken, de zonden wat zwaarder, harder en bozer. De wens is gebruik te maken van het materiaal van de staven en ‘kooien’, om zo de gezamenlijk gezongen basisklank van goed en kwaad meer body te geven.
Tekstideeën De basisklank van goed en kwaad wordt opgebouwd uit de volgende zinnen: Zonden: -Wat, deed je daar… Met wie, was je daar… Waarom, was je daar… Hoe vaak, was je daar… (jaloezie) -Hebbe hebbe hebbe hebbe hebbe hebbe (hebzucht) -Ik maak je kapot! (woede) -(hmmmm) ik heb zo’n zin in jou (lust) -een grote friet oorlog met extra saus (vraatzucht) -ik blijf lekker in mijn nest (luiheid) - tjongejonge, is dat nou zo moeilijk? (hoogmoed) -ik ben de beste / de grootste / de sterkste! (hoogmoed) -spiegeltje spiegeltje aan de wand, wie is de mooiste van het land? (ijdelheid) Deugden: -1, adem in, 2, adem uit... 3, adem in, 4, adem uit… 5, adem in, 6, adem uit… etc. (Of een andere variatie op 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 adem in, adem uit) (zelfbeheersing) -Heb uw naaste lief (naastenliefde) -Schip aan de horizon! (hoop en geloof) -alles is zoals het is (wijsheid) -ik hou van jou, alleen van jou (liefde) -voel je je vleugels? (geloof en hoop) -daarvoor ga ik door het vuur (moed) -ienemienemutten tienpondgrutten (rechtvaardigheid) -ze houdt van mij, ze houdt niet van mij (hoop, geloof) De wens is om in een later stadium persoonlijke teksten van de koorleden in het lied te verwerken. Ook de tableaus en formaties en de expressie kunnen aan de hand van improvisaties met het koor worden onderzocht.
1.
storyboard: muziek en beeld bouwen zich langzaam op
2.
3. storyboard: muziek en beeld bouwen zich langzaam op
4.
5.
storyboard: muziek en beeld bouwen zich langzaam op
6.
7. storyboard: muziek en beeld bouwen zich langzaam op
8.
9. en dan een solo vanaf de kant
8.
7.
6.
5.
4.
3. storyboard: muziek en beeld bouwen zich vervolgens langzaam af
2.
1.
Makers Henk de Wit is theatermaker, acteur en stedenbouwkundige. Hij maakte verschillende voorstellingen met het straattheaterduo Kloons. Ook speelt hij mee in diverse theaterproducties, geeft hij cursussen clownerie en werkt hij bij Stichting CliniClowns. Hij is verantwoordelijk voor de beeldregie. Marieke van Riel is schrijver/journalist en afgestudeerd aan de kunstacademie, fotografische vormgeving. Zij werkt aan uiteenlopende (journalistieke) projecten en schrijft scenario’s en korte verhalen. De gezongen teksten zijn van haar hand en zij coördineert de productie. Don Henken is arrangeur en dirigent van verschillende (theater)koren in de regio. Don heeft de muzikale leiding van het project. Charles Kluijtmans is aannemer van www.charlesmaakthet.nl. Charles draagt de zorg voor de materialen en de constructie. Samenwerking Wij werken samen met Theaterkoor Tot&Met! uit Den Bosch. Deze groep zorgt voor koorleden en toeschouwers die het spel vanuit het publiek meespelen..
