BLIKOPENER
Het kan verkeren
Drs. J.A. Schippers
Een halve eeuw terug was Nederland massaal solidair
directeur Wetenschappelijk
met Israël. Kom daar vandaag de dag nog eens om.
Instituut voor de SGP
Het is bon ton om op te komen voor de Palestijnen en bakken vol kritiek uit te storten over de Israëlische regering. De enige functionerende democratische rechtsstaat in het Midden-Oosten moet het vaak ontgelden. Vanwaar die koerswijziging?
Het beeld staat nog op mijn netvlies. De foto in de
worden belaagd door Israëlische militairen met tanks,
krant van Joodse kinderen met gasmaskers op. Ze
bulldozers en geweren. Onmiskenbaar is het een vorm
vreesden voor hun leven. Want de Iraakse dictator
van consistentie om telkens de onderliggende partij in
Saddam Hoessein bestookte de Israëlische bevolking
een conflict te steunen. Maar het leidt tot een
met scudraketten. Het beeld raakte een gevoelige snaar
ondeugdelijke en onbetrouwbare solidariteit.
bij welhaast iedere Nederlander. Het was dan ook
Onbetrouwbaar omdat de kansen voor een partij in het
boven elke discussie verheven dat de Nederlandse rege-
conflict kunnen keren. Ondeugdelijk omdat de steun
ring een regiment Patriotraketten naar Israël stuurde
gebaseerd is op sympathie voor de zwakkere partij,
om de bevolking aldaar zoveel mogelijk te beschermen
ongeacht of deze in haar recht staat.
tegen de scuds van Saddam.
Compenserende solidariteit We leven nu zo’n twintig jaar later. Saddams regime
Het moet gezegd dat in de decennia na de Tweede
bestaat niet meer. Maar ook de Nederlandse solidariteit
Wereldoorlog de jonge staat Israël veel steun kreeg van
met de Joodse kinderen is vervlogen - al worden ze nog
Nederlandse zijde. Dat kwam zonder meer door een
steeds bestookt met raketten. Nu niet vanuit Bagdad,
zeker schuldgevoel jegens de Joden. Want ze hadden
maar vanuit de Gazastrook en Zuid-Libanon. Het kan
zeer zwaar geleden onder de vervolging en de poging
verkeren, zei Bredero al.
tot uitroeiing door het nazisme. Er was hun – ook door Nederlanders – veel kwaad aangedaan. Van de 140.000
Sympathie voor de underdog
Joodse medelanders overleefden slechts 35.000 de
De gewoonte van Nederlanders om zich te
Tweede Wereldoorlog. Schokkend. Maar ook dit
identificeren met de underdog - de zwakke,
schuldgevoel en deze zwarte bladzijde uit onze
onderliggende partij in een conflict - lijkt in de vroege
nationale – en Europese – geschiedenis vormen geen
jaren negentig aan de basis te hebben gelegen voor de
duurzame en deugdelijke basis voor solidariteit met
solidariteit met Israël. Evenzo zijn steeds meer
Israël. Waarom? Omdat de steun dan eerder een tegen-
Nederlanders nu solidair geworden met
prestatie of een tegemoetkoming voor berokkend leed
stenengooiende Palestijnse jongeren omdat deze
lijkt te zijn. Op een gegeven moment – en de een doet
ZICHT 2010-4
1
‘Alleen vanuit een oprechte verbondenheid zal een pleidooi voor recht, verzoening en vrede geloofwaardig zijn.’
dat op een eerder tijdstip (Gretta) dan de ander
Echte solidariteit
(Dries) – vind je dat je wel genoeg compenserende
Echte solidariteit met Israël berust op de verworteling
solidariteit ‘bewezen’ hebt. En dan gaat het verkeren.
van het christendom met het Jodendom. De Joodse Tenach is het Oude Testament in onze Bijbel. Jezus
Twee partijen
Christus kwam niet om ‘Wet en Profeten’ af te schaffen,
Misschien zit in dat ‘verkeren’ wel de crux van het
maar om die te vervullen. Gods verbond met Abraham,
verhaal. Want waarom zou solidariteit met de ene
Jakob en Izak blijft – ondanks de ontrouw van Israël –
partij ten koste moeten gaan van de andere partij?
bestaan. En zo komt God in Christus met Zijn Evange-
Gaat het om een of/of-kwestie? Is vrede tussen Joden
lie naar ieder mens toe, ondanks opstand, ongehoor-
en Palestijnen geen zaak waarbij beiden betrokken zijn
zaamheid en ontrouw van mensenkinderen. Wie leeft van
en waarin beiden de stap moeten zetten om de ander
deze verwondering over Gods trouw en goedertierenheid,
– inclusief het leed van die ander – te erkennen?
past ervoor de solidariteit met Israël op te geven.
De zogenaamd kritische Nederlanders zouden er
Tegelijk beseft zo iemand dat het slepende conflict in
wijzer aan doen, mogelijk ook veel meer kunnen
het Midden-Oosten aan beide zijden een kluwen van
bereiken, door enerzijds tegen de Israëlische regering
acties en reacties oproept en tot rampspoed en
te zeggen: ”Wij staan voor de zaak en de veiligheid van
slachtoffers leidt bij Israëliërs, Palestijnen, Arabieren,
het Joodse volk, maar hebben ook oog voor de misera-
Joden, christenen en moslims. Echte solidariteit bewijst
bele leefsituatie van vele Palestijnen”; en anderzijds
haar duurzaamheid in goede en kwade dagen. Ware
aan de Palestijnse Autoriteit duidelijk te maken:
solidariteit heeft geen kritiekloze oogkleppen, maar wel
“We willen jullie helpen waar dat kan, maar we doen
oog voor verleden, heden en toekomst. Alleen vanuit
dat niet op voorwaarde dat we vierkant tegen Israël
een oprechte verbondenheid zal een pleidooi voor
zullen zijn.”
recht, verzoening en vrede geloofwaardig zijn.
Boeiende presentatie?
Nodig ons uit! Aandacht besteden aan taalverruwing? Nodig de Bond tegen het vloeken uit! Wij geven een aansprekende presentatie die past bij uw vereniging, school, club of thema-avond. Bel (0318) 512 002 voor een afspraak. Mailen kan ook:
[email protected] Postbus 362, 3900 AJ Veenendaal - www.bondtegenvloeken.nl
2
ZICHT 2010-4
BIJBEL S TUDIE …maar over het huis van Juda zal Ik Mijn ogen openen... Zacharia 12 : 4m
De Heere verlost Jeruzalem
Ds. H. Paul
In deze verzen uit Zacharia 12 worden rijke heilsbelof -
Emeritus predikant van de
ten aan Juda en Jeruzalem toegezegd. Het voorgaande
Gereformeerde Gemeenten
hoofdstuk bevatte nog onheilsprofetieën over de stad. Ze draagt de straf voor het verwerpen van de Herder, die de Heere had geschonken. Nu echter spreekt de profeet van de terugkeer van de Heere tot stad en volk. Hij zal er Zijn woning in maken. Hij trekt partij voor de stad Jeruzalem, die door alle volken aangevallen en verdrukt wordt.
Uit de wijze waarop deze profetie wordt aangekondigd,
“Eens ieders hand zal tegen de hand zijns naaste
blijkt dat het Woord zeker vervuld zal worden. De pro-
opgaan.” Dus in plaats van Jeruzalem te beoorlogen,
feet spreekt in de Naam van de HEERE: “Die de hemel
voeren zij tegen elkaar krijg. Daartegenover zal het oog
uitbreidt, en de aarde grondvest, en des mensen geest
van de Heere in gunst geslagen zijn op het benarde
in zijn binnenste formeert.” De Heere zegt hier wat Hij
huis van Juda en over de inwoners van Jeruzalem.
doen zal. Er ligt zekerheid in deze woorden. Hij regeert, Zijn troon staat vast. Zijn werk komt de heilige stad en
Jeruzalem
allen die daarin wonen ten goede. “Ziet”, geeft er acht op.
De vraag die opkomt is: Wat wordt er met Jeruzalem bedoeld? Wordt er het aardse Jeruzalem mee aange-
Daarom zal hen het onheil treffen, die deze stad aan-
duid? Of geheel Israël? Of de kerk van alle eeuwen?
tasten. Blijken zal dat zij gesteld is tot een beker met
In ieder geval mogen we Gods beloften voor Jeruzalem
wijn, die ieder dronken maakt die ervan drinkt. Het is
nooit scheiden van wat de apostel Paulus in Rom. 9 -
een beker vol bedwelming. Ze raken buiten bewustzijn
11 zegt over de genadegiften en roeping Gods die
en zijn ten dode opgeschreven die hem ter hand nemen
onberouwelijk zijn. Tegelijk zullen we de beloften voor
om eruit te drinken.
Jeruzalem niet los kunnen maken van wat hij in
Ook zal de stad voor iedere vijand tot een lastige,
Galaten 4 schrijft over het Jeruzalem dat boven is en
scherpe steen worden. Wie die steen op wil nemen, ver-
dat ons aller moeder is. Het Godswoord van de
tilt er zich aan. Hij verwondt de dwaas die er zich mee
profeten is zo rijk, dat het niet op een enkelvoudige
belaadt. Zo wordt zij tot verderf van de vijanden.
wijze te verklaren is.
Zelfs de paarden zal de Heere buiten gevecht stellen
Tegen de achtergrond van de boodschap van Haggai en
door ze schichtig en onbestuurbaar te maken. Hun
Zacharia mogen we zeggen, dat het gaat over dat
berijders zal de Heere ontwapenen door hen tot onzin-
Jeruzalem, waar de Heere woont te midden van Zijn
nige daden te brengen. Wellicht is hier van toepassing:
volk. Dat is immers het hart van de boodschap: dat de
ZICHT 2010-4
3
‘God trekt partij voor de stad Jeruzalem, die door alle volken aangevallen en verdrukt wordt.’
Heere Zijn huis wil herbouwen in Zijn stad om daar te
vijanden worden verdelgd, de inwoners van Jeruzalem
wonen. Tot die herbouw roepen ze op. Van het wonder
worden beschermd. Dat houden de woorden in: “over
van de inwoning spreken ze keer op keer. Dat maakt de
het huis van Juda zal ik Mijn ogen openen.” Hij doet
toekomst, de veiligheid en fundament van de stad uit.
hen ondervinden wat tot Zijn eer en hun welzijn strekt.
Maar de Heere woont niet in tempelen met handen gemaakt. Op Goede Vrijdag is de aardse tempel
Daarvoor is het huis van Juda en in de stad Jeruzalem
onbruikbaar en onbewoonbaar geworden. De Heere
zelf geen grond aanwezig. Maar de Heere heeft Zelf het
Jezus in Wie al Gods beloften vervuld zijn is meer dan
Fundament gelegd waarom Hij hen gedenkt. Om Zijn
de aardse tempel. In Hem ligt die vervulling vast. Die
verbond dat vast ligt in Christus’ offer, zal Hij het doen.
inwoning van de Heere is echter geen automatische
Daar is een hoge prijs voor betaald. Want voor Hem
zaak. Als dit gedacht wordt gaat het altijd verkeerd. Die
was er slechts een oog van toorn. Hij is er voor
inwoning wordt gerealiseerd in de weg van bekering en
verlaten geweest aan het kruis. Opdat de Heere in
geloof.
gunst zal gedenken aan allen uit Joden en heidenen die in Hem hun bescherming en behoud zoeken. Hij ziet
Toekomstverwachting
in gunst op die Hem vrezen.
We zien met grote betrokkenheid en met een biddend hart naar het aardse Jeruzalem. Of de Heere ook nu dit
Gods hand
beloftewoord zal vervullen. Het zijn immers de bemin-
Laten we Zijn oog ook maar niet losmaken van Zijn
den om der vaderen wil en het gaat om de beloften van
hand, van Zijn almacht en trouw. Ook niet van Zijn
God. Het gaat er met betrekking tot Jeruzalem om of
oor, dat openstaat voor hun geroep. Van Zijn hart dat
de Heere daar in Christus in woont. Dat is ons
in ontferming over hen is bewogen. Stad en land delen
voortdurend gebed.
in Gods bescherming.
Maar evenzeer kijken we naar de gemeente van het Nieuwe Verbond en naar onszelf. Woont de Heere hier
Dat gaat niet zonder strijd. In de volgende verzen 6 en
en ziet Hij in gunst op ons neer? We zingen met het
8 lezen we dat de strijders ingeschakeld worden. De lei-
oog op de Kerk: “Om ‘s Heeren huis in u gebouwd,
ders van Juda worden door de Heere bemoedigd en
waar onze God zijn woning houdt, zal ik het goede
gesterkt tot de strijd. Zij zijn “een vurige haard onder
voor u zoeken.” Van het nieuwe Jeruzalem geldt ten
het hout.” Zij zullen de vijand in brand steken alsof het
volle: “De Heere is aldaar.” Dat is de toekomstverwach-
droge takkenbossen en rijp koren waren. Alles wat niet
ting van Joden en van heidenen, die hun zaligheid
vuurbestendig is zal verteerd worden. Ook hier treffen
buiten zich in Hem hebben leren zoeken en vinden.
we de scherpe tegenstelling aan, die geen compromis toelaat. We worden door de Heere in vuur en vlam
4
Van de gemeente des Heeren geldt: “De poorten der hel
gezet of door het vuur verteerd. Duidelijk is dat te zien
zullen Mijn gemeente niet overweldigen.” In de Schuil-
bij het optreden van Haggai en Zacharia. Wat troffen ze
plaats van de Allerhoogste God is veiligheid. De
een ingezonkenheid en moedeloosheid aan toen zij de ZICHT 2010-4
‘We zien met grote betrokkenheid en met een biddend hart naar het aardse Jeruzalem. Of de Heere ook nu dit beloftewoord zal vervullen.’
boodschap moesten brengen. Maar wat een opleving
helden en vreesachtigen doen krachtige daden.
had er plaats toen de Heere hen aangordde met kracht.
Gods Kerk is een strijdende Kerk. Maar de Heere is in
Ook daar is de Heere de Bron van.
het midden van haar. Hij heeft hulp besteld bij een sterke Held. Daarom heeft Jeruzalem toekomst. Jeruza-
Bijzonder is dat te zien bij het ontstaan van de Nieuw
lem zal blijven in haar plaats te Jeruzalem (vs 6b). Want
Testamentische gemeente. Petrus had zijn Meester
Hij houdt getrouw Zijn Woord. Ook nu! Geen onheil
verloochend toen hij in eigen kracht stond. Maar
zal de stad verstoren, waar God Zijn woning heeft
verkondigde het Evangelie met veel licht en vuur op de
verkoren. Dat staat vast. De vraag is of wij door genade
Pinksterdag. En met veel zegen. De Heere woonde met
inwoner mogen zijn van die Godsstad en eeuwig zullen
Zijn Geest in de gemeente en Zijn oog was op haar.
blijven. De poort is nog open. Ook voor dat Jeruzalem,
Wat een verschil. Door de Geest worden zwakken
dat Hem nu nog niet erkent.
Nieuw bij de boekhandel Met verstand en hart
Davids soete lier A. Ros Vijf eeuwen nederlandse psalmberijmingen
Dr. W.H. Velema Christelijke ethiek in de praktijk
9,95 Nieuwsgierig? www.debanier.nl
ZICHT 2010-4
34,90 Lees het eerste hoofdstuk op www.debanier.nl
Alle uitgaven zijn verkrijgbaar bij de boekhandel.
verantwoord lezen
5
INTERVIEW Ds. G. Hette Abma: ‘Palestijnen zijn slachtoffer van islamitische cultuur’
Christenen worden geroepen Israël te troosten Christenen voelen als het goed is een diepe verbondenheid met het Joodse volk. De Heere Jezus Christus is immers uit dit volk voortgekomen. Deze verbondenheid komt helaas niet altijd tot uitdrukking. Maar er zijn ook lichtpuntjes. We spreken hierover
drs. J.A. Schippers
drs. J.W. van Berkum
met ds. G. Hette Abma uit Gouda.
directeur Wetenschappelijk Instituut voor de SGP
medewerker Wetenschappelijk Instituut voor de SGP
De Nederlands Hervormde Kerk was in 1951 de eerste
[hoogmoedig], maar vrees.” (Rom. 11:20). We staan wat
kerk die zich in haar kerkorde rekenschap gaf van haar
dat betreft in een rijke traditie. De Nadere Reforma-
houding ten opzichte van het Joodse volk. In de
toren hebben de verbondenheid met het Joodse volk
Dordtse Kerkorde (1619) komt de verbondenheid met
verstaan. Dat blijkt ook uit de indrukwekkende studie
het volk Israël niet tot uitdrukking. Ds. Abma is
van dr. M. van Campen “Gans Israël”. Wie de opdracht
dankbaar dat in de kerkorde van de Protestantse Kerk
van de kerk verstaat en de verbondenheid voelt, zal het
in Nederland (PKN) de lijn van de Nederlands
volk Israël ook troosten. God heeft een plan met hen.
Hervormde Kerk is voortgezet. We lezen daar: “De kerk
Troosten is moed geven en steunen in woord en daad.
is geroepen gestalte te geven aan haar onopgeefbare
Mooie woorden worden er genoeg gesproken. Het
verbondenheid met het volk Israël.” De Goudse
komt op de kerkelijke daden aan.”
predikant vindt het belangrijk deze traditie goed vast te houden.
In 2009 presenteerden Palestijnse christenen een document met de titel: “Uur van de waarheid”. Ze roepen in
Maar hoe dient de kerk aan deze verbondenheid vorm en
dit zogeheten Kairosdocument kerken, overheden en
inhoud te geven?
de internationale gemeenschap op economische
Abma: “De kerk moet zich realiseren dat ze niet op zich-
sancties en een boycot tegen Israël in te stellen. Net
zelf staat. We delen de aan Israël geschonken verwach-
zoals het geruchtmakende Kairosdocument in 1985
ting. Door Jezus Christus is er een onopgeefbare band
opriep om een eind te maken aan de wreedheden van
met Israël. Je kunt niet Jezus Christus liefhebben en
het apartheidsregime in Zuid-Afrika, hopen de
tegelijkertijd niet van Zijn volk houden. De kerk deelt
initiatiefnemers dat er door hun oproep een eind zal
in de rijkdom die het volk Israël in de Torah van God
komen aan het lijden en de onderdrukking van de
ontvangt. De kerk is geënt op de olijfboom. De olijf-
Palestijnen ten gevolge van de Israëlische bezetting.
boom is Israël. De kerk is erbij gekomen en niet in de
6
plaats van het volk Israël gesteld. Wanneer we dit niet
Wat vindt u van de vergelijking met de apartheids-
beseffen, speelt hoogmoed ons parten. De apostel Paulus
politiek?
waarschuwde daar al voor: “Zijt niet hooggevoelende
“Ik vind dit zeer kwalijk. In plaats van “Uur van de ZICHT 2010-4
‘Je kunt niet Jezus Christus liefhebben en tegelijkertijd niet van Zijn volk houden.’
delingsplannen niet geaccepteerd? Wat vaak onderbelicht blijft is dat het hier gaat om een religieus conflict. Maar het is niet politiek correct om dat te zeggen. Wie dat niet ziet, heeft echter oogkleppen op. Het is de taak van de christelijke politiek daarop te attenderen. De Joodse staat Israël ligt midden in de dar al-islam, het huis van de islam. Dat deel van de wereld waar de islam nog niet heerst, wordt de dar al-harb genoemd, het huis van de strijd. De dar al-islam zal waarheid” had het geschrift beter “Uur van de misleiding”
volgens moslims uiteindelijk de hele wereld omvatten.
kunnen heten. Zelfs de linkse vredesactivist Uri Avnery
Een gebied dat deel uitmaakt van de dar al-islam kan
vindt deze vergelijking apert onjuist. De apartheid was
en mag nooit terugvallen tot de dar al-harb. Dat
gebaseerd op racistische theorieën. God maakt
betekent dat Israël volgens de islamitische theologie
onderscheid tussen Israël en alle andere volken. Maar
niet kan en mag bestaan. Israël ligt immers op
dat is geen racisme. God heeft niet een ras uitgekozen
grondgebied waar de islam heeft geheerst, het is islami-
met speciale lichamelijke kenmerken, maar het eigen
tisch gebied. Het is voor moslims daarom onmogelijk
volk. Het Joodse volk, bestaat niet uit één ras. Je kunt
het bestaansrecht van de staat Israël te erkennen.”
ook toetreden tot het Joodse volk, zoals de Moabitische Ruth dat destijds ook gedaan heeft. Door Israël van
De Palestijnse christenen zijn van mening dat Christus
apartheid te beschuldigen, wordt de legitimiteit van de
een nieuwe leer heeft gebracht. De verkiezing van het volk
staat Israël ter discussie gesteld.”
van God en de landbelofte zouden daardoor een andere duiding hebben gekregen. De landbelofte was een
De bezetting wordt in het Kairosdocument op grond van
voorspel op een universele verlossing: het begin van de
het internationaal recht als zonde bestempeld. Hoe ziet u
vervulling van het Koninkrijk van God op aarde. Hoe
dat?
kijkt u hier tegen aan?
“Wat zonde is, wordt niet bepaald door het internatio-
Ds. Abma kan dit niet anders zien dan ‘vervangings-
naal recht, maar door Gods recht. De Verenigde Naties
theologie in een nieuw jasje’. “Dit denken is funest. Als
zijn eenzijdig en bevooroordeeld. Het land is aan Israël
wij ons verbonden weten met het Joodse volk, zullen
beloofd. Dat lezen we in Genesis 12. Een volk kan toch
we ook zicht hebben op de betrokkenheid op Sion, dat
niet zijn eigen land bezetten? Het is dus geen Palestijns
is het land, en in het land gaat het om de stad en in de
land. Land en volk kun je niet scheiden. Door de
stad gaat het uiteindelijk om de berg die God heeft uit-
historische ontwikkelingen moet het land nu worden
verkoren om daar te wonen. In het al dan niet erken-
verdeeld. Alle voorstellen tot deling hebben de Palestijnse
nen van deze bijbelse openbaring ligt de kern van het
Autoriteit en de omringende Arabische landen tot op
probleem. De gedachte dat de kerk in plaats van Israël
heden echter verworpen. Waarom hebben ze de eerdere
is gekomen, is een ontsporing. Die foute voorstelling
ZICHT 2010-4
7
Curriculum vitae ds. G. Hette Abma Geboren op 26 december 1947 te IJsselstein Gehuwd met N. Abma-de Roon; drie kinderen
Opleiding Aan de theologische faculteit van de Rijksuniversiteit te daar te wonen te midden van Zijn volk en om van
Utrecht
daaruit ook Zijn heerschappij uit te oefenen over de
Kerkelijke loopbaan
hele wereld. De Palestijnen die het Kairosdocument
• Van 1974 tot 1979 predikant te Poortvliet
hebben opgesteld vallen geweldig door de mand,
• Van 1979 tot 1983 predikant te Ederveen
omdat ze Jesaja 2 vers 2 t/m 5 citeren, maar vers drie
• Van 1983 tot heden predikant te Gouda
weglaten. Daarin staat dat de volkeren zullen optrekken naar Sion om daar Torah-onderwijs te
Nevenfuncties
ontvangen. Hier staat Jeruzalem centraal en vanuit
• Van 1984 tot 1992 lid van de hervormde raad voor de
Sion zal de Torah uitgaan, het richtinggevende woord
verhouding van Kerk en Israël • Voorzitter van de commissie Kerk en Israël in de classis Gouda van de Protestantse Kerk in Nederland
van God. Dat past niet in hun denkraam. Dit is het machtige bijbelse visioen van de pelgrimage der volkeren naar Jeruzalem. Het is belangrijk niet op Gods han-
• Voorzitter van de Stichting Jaffa Project Nederland
delen vooruit te grijpen, maar er wel op alert te zijn. En
• Lid van de werkgroep Vanuit Jeruzalem
dat betekent dat we in ons denken en leven
• Lid van de werkgroep Israël van het Evangelisch
georiënteerd dienen te zijn op Sion. God heeft
Werkverband
Abraham uitverkoren en toegezegd: Ik zal u brengen in
• Columnist van Israël Aktueel
het land dat Ik u wijzen zal. En dat is het land waar
• Lid van de redactie van Israël en de kerk
God uiteindelijk Zijn volk uit alle delen van de wereld
• Eindredacteur van Profetisch Perspectief
zal terugbrengen. Wij zijn daar nu in onze tijd getuige van. De landbelofte geldt dus nu nog. In het Kairosdocument wordt dit ontkend.”
8
van zaken heeft de theologie in de loop der jaren
Aartsbisschop Butros heeft de woede van Israël gewekt
vergiftigd. Maar het is nog erger dat er in plaats van
door tijdens de Midden-Oostensynode in het Vaticaan te
een tempel nu een Rotskoepel en Al-aqsamoskee op de
zeggen dat de Joden geen uitverkoren volk zijn. Ook zou
tempelberg staan. En dat er zelfs ontkend wordt dat er
voor Joodse aanwezigheid in de Palestijnse gebieden geen
ooit een Joodse tempel heeft gestaan. Volgens veel mos-
rechtvaardiging zijn. Is deze houding typerend voor de
lims is Allah dezelfde God als de God van de Bijbel. Ik
Rooms-Katholieke kerk?
vraag me dan af of dit betekent dat we Allah moeten
“Butros heeft gezegd dat de belofte door Christus is
zien als de God van Israël. Maar als ik dit tegen een
vernietigd. Dat is vloeken in de kerk. Deze man zouden
moslim zeg, ben ik bang dat mijn gesprekspartner niet
ze onder censuur moeten zetten. Alle mensen zijn
direct instemmend zal reageren. Het contact kan zelfs
volgens hem het uitverkoren volk geworden. Dat is het
geheel verstoord raken.”
universalisme dat we ook in het Kairosdocument tegen-
“De kern van het probleem is dat er nu strijd wordt
komen. Bij de verkiezing heb je een centrum nodig.
gevoerd om een plaats die God heeft uitverkoren om
Dat is het volk Israël. Pas daarna komen alle volkeren ZICHT 2010-4
‘De kerkleiders willen laten zien hoe correct ze zijn om zo de gunst van de Arabische wereld te verwerven.’
Brief PKN aan ambassadeur De PKN roept in een brief aan de Israëlische ambassadeur in Nederland de regering van Israël op tot de volgende drie punten. 1. Wij roepen u op om de verschillende uitspraken van internationale gerechtshoven die over het traject van de afschei-
in het vizier. Maar zij slaan het centrale volk over en
dingsbarrière zijn gedaan, te erkennen, het traject te
gaan meteen naar de uiteinden der aarden. Zij snijden
herzien en geleden schade te vergoeden aan de getroffen
het hart van de verkiezing weg. Dit standpunt komen
boeren en anderen.
we voortdurend tegen. Vooral bij de kerkleiders in het
2. De nederzettingen hebben, mede door het bijbehorende
Midden-Oosten. Deze houding heeft ook te maken met
wegennet en veiligheidsmaatregelen, een negatieve uitwer-
dhimmitude. Je bent een dhimmi als je als niet-moslim
king op het leven en de economie van de lokale bevolking.
leeft in een islamitische samenleving. De kerkleiders
Ook inzake deze kwestie roepen wij u op het internationaal
willen laten zien hoe correct ze zijn om zo de gunst van
recht te erkennen.
de Arabische wereld te verwerven. We moeten natuur-
3. We verzoeken u om het restrictieve beleid voor Palestijnen
lijk oog hebben voor het lijden van de Palestijnen.
in de Westbank en Oost-Jeruzalem om hun woning te ver-
Maar we moeten de oorzaak daarvan opsporen, omdat
beteren of uit te breiden te verlaten en af te zien van
er anders geen verbetering mogelijk is.”
gedwongen onteigening en van “housedemolitions” en zich
“Tijdens het concilie Vaticanum II van de Rooms-
ook op dit punt te houden aan het internationaal recht.
Katholieke kerk (in de jaren zestig) is er wel een verandering gekomen. Dat moeten we dankbaar noteren. Maar het is wel een eeuwenoud instituut dat benadrukt dat de kerk nooit fouten kan maken. Het zou heilzaam
nauwelijks een bijdrage leveren aan meer begrip en
zijn als de kerkelijke leiders zouden erkennen dat er in
verzoening.’ Ik denk dat het gepast is wanneer de PKN
het verleden fouten gemaakt zijn. Helaas weigeren ook
erkent dat ze hier de fout is ingegaan. We moeten dit
de meeste protestantse kerken schuld te belijden.
geluid van de PKN dus blijven weerspreken anders
Reformatie is iedere keer weer opnieuw hervormd
laden we schuld op ons. De PKN moet niet alleen
worden, durven schuld te belijden. Dan maak je weer
lippendienst bewijzen aan de onopgeefbare verbonden-
schoon schip.”
heid met Israël. Die verbondenheid moet vooral in daden tot uitdrukking komen.”
Wat vindt u van de kritische brief van de PKN aan de Israëlische ambassadeur in Nederland? (zie kader)
In het midden van de vorige eeuw werd de
“Het is een vriend die je je feilen toont. Als er een
vervangingstheologie nog breed gedeeld binnen de
goede vriendschap bestaat, zal ik kritiek onder vier
reformatorische kerken. Nu lijkt er meer oog te zijn voor
ogen uiten en het niet in de krant zetten. Het is brutaal
de beloften die er zijn voor het volk der Joden. Ziet u deze
om zo luidkeels en eenzijdig als PKN kritiek te uiten op
ontwikkeling?
Israël. Het draait in het Midden-Oostenconflict om
“Ja en daar ben ik heel erg dankbaar voor. In de
twee partijen. Terecht zei de Israëlische ambassadeur
reformatorische kerken wordt uitgesproken dat de ver-
Kney-Tal: ‘ Door één van die verhalen te omhelzen en
vangingstheologie heel erg verkeerd is. We moeten als
vrijwel alle schuld voor de huidige sombere situatie in
gereformeerde christenen elkaar vasthouden en stimu-
het Midden-Oosten bij Israël te leggen, kan men
leren. We moeten er ook de consequenties uit trekken
ZICHT 2010-4
9
‘Er is een bedekking bij het Joodse volk, maar er zit bij ons een plaat voor ons hoofd.’
dat de kerk niet in de plaats van Israël is gekomen. Dat wil niet zeggen dat de hele dogmatiek bij het oud papier moet. Er moet wel het een en ander herschreven worden. Maar we kunnen voldoende opdelven uit een oude traditie. In de oude schrijvers staat heel veel goeds over Israël. Er is nog veel te herstellen. Een juist zicht op Israël verrijkt je geloof. Er is een bedekking bij het Joodse volk, maar er zit bij ons een plaat voor ons hoofd. Wij moeten veel meer besef hebben van de soevereiniteit van God. God heeft een plan met Israël en zal Zelf met hen in het reine komen. Daar moeten wij niet teveel met onze vingers in gaan zitten wroeten.” Binnen het christendom heeft men niet altijd een positieve houding ingenomen tegenover de Joden. Denk aan de tijd van de Vroege Kerk en de visie van Maarten Luther. Hoe is Luther hiertoe gekomen? “Het is onmiskenbaar dat Luther vreselijke uitspraken heeft gedaan. Die citeer ik liever niet. Hans Jansen kwam tijdens de samenkomst van Refo-500 in de St.-Janskerk tot de slotsom dat Luther geheel in de Rooms-Katholieke traditie staat. In die zin is hij geen reformator. Laten we hem hoog eren als reformator, maar niet als
10
hij de oude traditie van de Rooms-Katholieke Kerk
Veel christenen hebben moeite met het Oude Testament.
heeft vertolkt op dit punt, net zoals ook Erasmus deed.
Ook predikanten tonen nogal eens een voorkeur voor
Bij Calvijn komen we overigens ook aanzetten tot een
preken uit het Nieuwe Testament. Hoe verklaart u dat?
negatieve houding tegenover het volk Israël tegen.
“Het is verklaarbaar dat er veel uit het Nieuwe
Maar het feit dat Calvijn het Oude Testament hoog
Testament wordt gepreekt. Dit heeft ook te maken met
waardeerde heeft hem behoed voor de excessen van
het kerkelijk jaar. Calvijn trok zich daar niet zoveel van
Luther. Ook Augustinus heeft ons op het verkeerde
aan, die preekte op de Kerstdagen rustig over Daniël.
been gezet. Wij zitten nu wel een oordeel te geven over
Toch is het belangrijk om ook uit het Oude Testament
mensen die in een heel andere tijd leefden. In de refor-
te preken. De vader van H.F. Kohlbrügge zei: ‘Als je de
matorische gezindte wordt kritiek op kerkvaders en
vijf boeken van Mozes verstaat, versta je heel de Bijbel.’
reformatoren vaak niet geduld. Maar dan is het wel de
Wat dat betreft zou het een idee zijn om een jaar te
vraag of we niet aan heiligenverering doen.”
preken volgens het rooster dat in de synagogen wordt ZICHT 2010-4
‘Om Palestijnse christenen te helpen moeten we niet Israël gaan bestrijden.’
gebruikt. Daar wordt elke sabbat uit de vijf boeken van
Een Messiasbelijdende Jood vertelde onlangs dat christe-
Mozes gelezen. In de Oud-testamentische wetten liggen
nen geen zending moeten bedrijven onder de Joden. Hij
ook rijke lessen voor onze tijd. Het gaat er niet om dat
zei: “Jezus komt pas tot de Joden wanneer de heidenen tot
we als gelovigen uit de volken alle wetten onder-
bekering zijn gebracht. Daarom is het beter dat christe-
houden, die God speciaal aan Zijn volk heeft gegeven.”
nen zending bedrijven in het heidense Nederland en Europa.” Wat is uw reactie op dit standpunt?
Hebben christenen die solidair willen zijn met Israël wel
“Iemand heeft eens gezegd: ‘Het is de ergste vorm van
voldoende oog voor het lijden van Palestijnse christenen
antisemitisme als je de Joden het Evangelie onthoudt.’
(zij worden verdrukt zowel door moslims als door
Maar toch ben ik geneigd deze Messiasbelijdende Jood
Israeliërs)?
gelijk te geven. We lezen in Romeinen 11 dat God over
“We moeten de Palestijnen niet met Israël op één lijn
Zijn volk een diepe slaap heeft gegeven. Dan kunnen ze
stellen. Voor ons en de Palestijnse christenen is het van
ook niet zien wie Jezus is. Hier heeft God Zelf de hand
het allergrootste belang dat we de unieke relatie zien
in. Het betreft, zoals de apostel Paulus zegt, een
die God heeft met Zijn volk. Er zijn gelukkig
geheimenis. God heeft verlossing geschonken aan Zijn
Palestijnen die dit zien. Het is echter moeilijk om met
volk, maar het volk wil met Jezus niet te maken
hen in contact te komen. Als ze namelijk publiek
hebben. Daarom heeft God de verlossing aan anderen
zeggen dat de Joden het uitverkoren volk zijn, is hun
gegeven. Het heil gaat nu naar de volkeren. De vreugde
leven in gevaar. Het is echter evident dat Palestijnse
onder de heidenen over het hun geschonken heil moet
christenen moeten lijden. We moeten ons wel afvragen
Israël jaloers maken. Dan zullen ze tot inkeer komen.
waar dat lijden vandaan komt. Ze worden niet verdrukt
We moeten aan Israël zichtbaar maken wat het inhoudt
door Israëliërs. Het kan wel zijn dat Palestijnse christe-
wanneer de volkeren Christus als de Messias erkennen.
nen last hebben van veiligheidsmaatregelen die Israël
Dat deed Paulus ook. Dat is de enige vorm van zending
moet treffen, zoals checkpoints en blokkades. Maar de
die wij als christenen mogen bedrijven. Er is dan een
Palestijnse christenen zijn voor alles slachtoffer van de
machtig perspectief: als de volheid der heidenen zal
islamitische cultuur. Ze kunnen niet in vrijheid hun
zijn ingegaan, zal gans Israël zalig worden.”
geloof belijden. Neem bijvoorbeeld Bethlehem. Daar waren de christenen jaren geleden in de meerderheid; nu is het een zeer kleine onderdrukte minderheid. In Israël kunnen christenen daarentegen in vrijheid hun geloof belijden. Om Palestijnse christenen te helpen moeten we niet Israël gaan bestrijden. We moeten juist bidden om vrede voor Israël. Dan zullen andere volken die Israël willen zegenen ook in die zegen delen. De volkeren die Israël vloeken, zullen zich echter een vloek op de hals halen (Gen. 12:3).” ZICHT 2010-4
11
THEMA
De cognitieve oorlog tegen Israël
Het beeld dat de media van het conflict tussen Israël
Yochanan Visser
en de Arabische wereld geven is vaak eenzijdig en
onderzoeker Missing Peace
incorrect. Demonisering van Israël, leugens en
Jeruzalem
manipulatie van beelden beïnvloeden de Nederlandse beeldvorming over Israël in negatieve zin. Missing Peace beoogt de berichtgeving aan te vullen om de beeldvorming over Israël te corrigeren.
Cognitieve oorlog
in het Engels. De eerste beelden die door de Israel
“Voor de Islamisten is het echte slagveld de geest, in
Defense Forces (IDF) werden vrijgegeven waren na vier
zowel de Islamitische als de Westerse wereld. Dat is het
uur ’s middags te zien op het internet. Tegen die tijd
slagveld dat Israël leeg heeft gelaten, met de
had bijna iedere Europese minister van Buitenlandse
verderfelijke consequenties voor ieder van ons als
Zaken, met uitzondering van de Nederlandse minister
gevolg. Consequenties die nu zo duidelijk zichtbaar
Verhagen, Israël al veroordeeld.
1
zijn ”. Deze uitspraak van Melanie Philips werd
Verhagen gaf pas vroeg in de avond een persconfe-
gepubliceerd vijf dagen nadat Israël een nieuwe slag
rentie waarbij hij een afwijkend standpunt innam ten
had verloren in wat Richard Landes noemt “de
opzichte van zijn meeste collega’s. Eén van de oorzaken
cognitieve oorlog”.
daarvan was dat hij over completere informatie
Het strijdtoneel was dit keer de Middellandse Zee en de
beschikte. Informatie en met name de snelheid daarvan
vijand was een Turkse Islamistische terreurbeweging
is dus uiterst belangrijk bij de beeldvorming.
met de naam IHH. Nog voordat enige Israëlische functionaris een verklaring had kunnen afleggen over de
Beeldvorming in Nederland
gebeurtenissen op het Turkse schip Mavi Marmara was
De Nederlandse beeldvorming over het Arabisch-Israë-
de mondiale publieke opinie al gevormd aan de hand
lische conflict wordt voornamelijk bepaald door de
van de beelden die vanaf het schip werden verstuurd
media. Zelfs parlementariërs baseren hun opinie op
door geselecteerde media.
TV-beelden zoals uit de onderstaande opmerkingen van PvdA-woordvoerder Blom duidelijk blijkt.
12
Snelheid informatie
Blom maakte op 2 januari 2009 in de vergadering van
De eerste Israëlische overheidsvertegenwoordiger die
de vaste commissie Buitenlandse Zaken de volgende
een persconferentie gaf over het drama was
opmerking aan het adres van collega van der Staaij
onderminister Danny Ayalon van Buitenlandse Zaken.
(SGP): “U ziet toch wat er gebeurt? (in Gaza) Laten we
Dat was zes uur na het incident. Echter, tot
heel eerlijk zijn als ik ’s avonds naar de televisie kijk zie
verbijstering van de aanwezige buitenlandse journalis-
ik wat daar gebeurt, de slachtoffers die daar vallen en
ten hield Ayalon zijn briefing in het Hebreeuws en niet
de manier waarop Israël omgaat met de aanvallen.” ZICHT 2010-4
‘De Nederlandse beeldvorming over het Arabisch-Israëlische conflict wordt voornamelijk bepaald door de media.’
Zag hij werkelijk wat daar gebeurde? Zowel in het
van de opinie een goed uitgangspunt.
geval van de Gaza oorlog als bij het drama op de Mavi
Zelfs voor mensen die in Nederland op professionele
Marmara werd naderhand duidelijk dat de media rap-
basis dit conflict volgen bestaat er een handicap in de
portage niet compleet of zelfs onjuist was. Dit leidde
beeldvorming, omdat men niet zelf in het Midden
tot verkeerde beeldvorming. Onderzoeken van JCPA
Oosten verblijft. Een fact finding tour door het gebied
analist Jonathan Halevi en Ma’ariv journalist Ben Dror
kan dan helpen voor een iets betere beeldvorming,
Yemini naar het aantal burgerslachtoffers in de Gaza
maar met de nadruk op iets beter.
oorlog, bewezen dat veel minder burgers bij de strijd
Een van de Nederlandse journalisten in Israël vertelde
omkwamen dan oorspronkelijk werd beweerd.
dat een dagelijkse portie studie inzake het conflict en
De beladen term “buitensporig geweld” die voor de
langdurige aanwezigheid in het gebied, nog niet
IDF oorlogsvoering werd gebruikt kwam daardoor in
betekenden dat ze beter zicht had gekregen op de situ-
een geheel ander daglicht te staan. Het zelfde gebeurde
atie. Het gaat om een complex conflict in een nog com-
toen de IDF haar videomateriaal over de
plexer deel van de wereld, dat bovendien op een totaal
gebeurtenissen op de Mavi Marmara publiceerde. De
andere wijze functioneert dan het Westen - was onze
in september gepubliceerde BBC documentaire “Dead
gezamenlijke conclusie.
2
at the med” bewees dat de oorspronkelijke beeldvorming ook hier gebaseerd was geweest op
Subjectiviteit journalisten
incorrecte informatie. In die documentaire zegt een
Een andere factor die gebrekkige of incorrecte
woordvoerder van Free Gaza openlijk dat de media een
beeldvorming over het Midden-Oosten conflict in de
deel zijn van de actie. Meer specifieker zei zij: “de
hand werkt is de subjectiviteit van journalisten. De
media zijn een middel om de aandacht gevestigd te
wijze waarop journalisten (of hun redacties) tegen het
krijgen op Gaza, ons doel is om Gaza te openen. Daar-
conflict aankijken bepaalt voornamelijk welk deel van
mee erkende zij dat er geen sprake was geweest van een
de informatie wordt aangeleverd.
humanitaire missie.
De NOS-Journaal redactie bijvoorbeeld heeft een bepaald wereldbeeld dat haar van waarnemer tot partij
Cognitieve afstand
heeft gemaakt in het Midden-Oosten conflict. Voor de
Het bovenstaande laat zien dat de opinievorming regel-
NOS-journaal redactie staat de humanitaire
matig gebaseerd is op incorrecte informatie. Het zou
component in het conflict voorop. Men heeft als het
daarom voor parlementariërs een goede gewoonte
ware oorzaak en gevolg omgedraaid. Israël is Goliath
kunnen zijn wanneer zij voorzichtiger worden in het
en de Palestijnen zijn David. De keuze uit het
vormen van hun opinie. Zeker op momenten dat er
nieuwsmateriaal wordt bij NOS-Journaal consequent
een nieuwe crisis te rapporteren valt over Israël. Door
op dat beeld van het conflict afgestemd. Wanneer er nu
de cognitieve afstand, de complexiteit van het conflict
een gebeurtenis plaatsvindt waarbij Israël niet als dader
in het Midden Oosten en de pogingen om het nieuws
kan worden aangemerkt lijkt er voor de redactie een
te manipuleren lijkt voorzichtigheid bij het vormen
probleem te ontstaan.
ZICHT 2010-4
13
‘NOS-journaal is door nieuwsmanipulatie partij geworden in het conflict en beïnvloedt de beeldvorming over Israël in Nederland op een zeer negatieve wijze.’
Dat werd schrijnend duidelijk toen er op 3 augustus jl. aan de noordgrens van Israël een ernstig incident plaatsvond waarbij een Israëlische kolonel en drie
Originele foto waarop een mes te zien is waarmee een
Libanezen werden gedood. NOS-Journaal negeerde de
Israëlische commando was verwond.
Israëlische versie van de gebeurtenissen en zond een reportage uit van Nicole Lefevre, die volledig was gebaseerd op Al Jazeerah berichtgeving met toevoeging van een Libanese woordvoerder (een Israëlische woordvoerder ontbrak). De dag daarop negeerde NOS een IDF verzoek om een briefing bij te wonen in het grensgebied op een moment dat de dreiging van oorlog heel reëel was. In plaats daarvan ging NOS-Journaal verslaggever Van Hoorn naar de Palestijnse stad Jenin op de West Bank om een reportage te maken over de opening van een bioscoop. Op dat moment beschikte de Journaalredactie over de volledige informatie over de gebeurtenissen
De foto zoals die door Reuters werd gepubliceerd, het mes is eruit geknipt.
aan de Noordgrens, inclusief een VN-verklaring die de Israëlische versie van het incident onderstreepte.
eerste keer dat Valk zo openlijk blijk gaf van zijn
De Nederlandse televisie kijker werd zodoende cruciale
persoonlijke afkeer van Israël.
informatie onthouden en bleef achter met het Al Jazee-
Uit betrouwbare bronnen en eigen ervaring weet ik dat
rah beeld, namelijk dat Israël agressie had gepleegd
Valk hypergevoelig is voor kritiek op zijn reportages.
tegen Libanon. NOS-journaal is door dit soort nieuws-
Daarbij ging het tot nu toe echter om onjuistheden en
manipulatie partij geworden in het conflict en
niet over hetzes. Valk lijkt echter meegetrokken te zijn
beïnvloedt de beeldvorming over Israël in Nederland
in het algemene klimaat waarin alles gezegd en
op een zeer negatieve wijze.
geschreven lijkt te kunnen worden over Israël. Dat het nog erger kan bewees de onlangs overleden
14
Demonisering en leugens
RTL-correspondent Conny Mus in zijn reportage over
Sommigen gaan echter nog verder. Guus Valk die als
de opening van weg 443 tussen Jeruzalem en Modi’in
correspondent voor NRC het Arabisch-Israëlische con-
voor Palestijns verkeer op 4 mei dit jaar. Mus loog sim-
flict verslaat gaf onlangs openhartig blijk van zijn
pelweg over de werkzaamheden die de IDF uitvoerde
afkeer van Israëli’s. In een artikel in NRC onder de titel
pal naast de plek waar hij zijn reportage maakte. In een
“De nieuwe Jood is los van alle conventies” gaf hij een
reportage die bol stond van de beschuldigingen aan het
volstrekt eenzijdig beeld van de Israëlische mentaliteit
adres van Israël zei hij dat de IDF een besluit van het
op een wijze die grensde aan demonisering. Het was de
Israëlische Hooggerechtshof over de opening van de ZICHT 2010-4
‘De Islamisten zijn erin geslaagd om hun versie van het Midden-Oosten conflict in het Westen als het ware verhaal te verkopen door de collaboratie van een groot deel van de Westerse media.’ Op de foto’s hiernaast is een voorbeeld van “Pallywood” te zien. Hamas beweerde dat er geen elektriciteit was in Vergadering Hamas parlement bij kaarslicht in Gaza.
Gaza door de blokkade van Israël. Het bewijs hiervan moest een foto zijn van Hamasleden die bij kaarslicht vergaderden. Op de andere foto zien we echter dat het dag is en de vergaderruimte donker is gemaakt door de gordijnen te sluiten. Een ander probleem is het gebruik van zogenaamde Palestijnse “fixers” en cameramensen. Fixers 4 zijn locale employees die ingehuurd worden door buitenlandse journalisten voor vertaalwerk e.d., wanneer zij werken in de gebieden die onder Palestijns bestuur staan. Charles Enderlin van France 2 maakte bijvoorbeeld gebruik van een Palestijnse cameraman bij de Al Dura hoax.
Zelfde vergadering van bovenaf gefotografeerd, daglicht komt door de gordijnen
De beelden van deze jongen en zijn vader die “beschoten” zouden zijn door Israëlische militairen bepaalden voor een groot deel de reacties in de wereld op de Tweede Intifada, die in 2000 begon.
weg voor Palestijns verkeer, had genegeerd. Dit terwijl
Een blogger in Frankrijk won uiteindelijk een rechts-
de IDF op dat moment de laatste hand legde aan de
zaak tegen France 2 nadat hij had aangetoond dat de
aanleg van nieuwe afritten met controle posten op vier
beelden een hoax waren. Ook NOS-journaal verslag-
plaatsen langs het traject.
gever Sander van Hoorn gebruikte een Palestijnse cameraploeg tijdens de Gaza oorlog. Tijdens een repor-
Media manipulatie
tage in januari 2009, verdedigde hij deze beslissing.
Andere middelen die in deze cognitieve oorlog worden
Hij gaf toen toe dat Palestijnen de neiging hebben om
ingezet zijn het ensceneren van bepaalde gevechtshan-
toneel te spelen voor de camera.
delingen en gebeurtenissen met medewerking van de
Het meest recente voorbeeld van het ensceneren van nieuws
media. Ook het bewerken van authentiek beeldmateri-
vond waarschijnlijk plaats in de wijk Silwan in Jeruzalem
aal komt voor. Reuters is al twee keer betrapt op het
begin oktober. Gemaskerde Palestijnse jongeren bekogel-
bewerken van foto’s om een Israëlische actie agressiever
den Israëlische auto’s met stenen en een van hen werd daar-
te doen voorkomen dan in werkelijkheid het geval was.
bij geschept door een Israëlische automobilist. Oplettende
Pallywood3 is de term die door professor Richard Landes
bloggers 5 toonden wederom aan dat er waarschijnlijk
voor dit soort praktijken werd geïntroduceerd ten tijde
sprake was van een nieuwe Pallywood-productie 6. Daar-
van de ontdekking van de Mohammed Al Dura hoax
bij ging het om die ene dramatische foto of video die
(zie kader op pagina 16).
een negatief beeld van Israël moest verschaffen.
ZICHT 2010-4
15
De Mohammed Al Dura hoax In 2000 verzamelden honderden Palestijnse jongeren zich in de Gazastrook en bekogelden een Israëlische militaire post met stenen en molotov cocktails. Hierbij ontstond een vuurgevecht tussen Israëlische soldaten en Palestijnen. Vader en zoon Al Dura hadden zich verscholen achter een betonnen bak. De jongen wordt echter door kogels dodelijk geraakt. Het Franse
De enige wijze waarop Israël dit tij alsnog kan doen
tv-station France 2 maakte opnamen die het deden voorko-
keren, is door deze strijd net zo te benaderen als de
men alsof de jongen opzettelijk door het Israëlische leger was
meer conventionele vormen van oorlog. Door te inves-
vermoord. Na onderzoek bleek dat Mohammed Al Dura waar-
teren in goede en snelle informatievoorziening via alle
schijnlijk door Palestijns vuur om het leven was gekomen.
moderne communicatiekanalen en het inschakelen van
De impact van de filmbeelden die de wereld rond gingen was
alle spelers in de public diplomacy moet er een
enorm: het zette veel kwaad bloed tegen Israël, wakkerde anti-
kentering worden veroorzaakt. Daarnaast moeten
semitisme aan, en maakte Mohammed al-Dura tot martelaar
Europese beleidsmakers op een snelle en directe
en symbool van de Palestijnse intifada. Er werden door de hele
manier worden voorzien van alle essentiële informatie.
Arabische wereld straten, pleinen en scholen naar hem vernoemd
Tot slot zal het volledige potentieel van vernieuwende
en postzegels met de filmbeelden erop uitgegeven. Al Dura
initiatieven en technologische middelen moeten
werd het gezicht van Israëlische agressie en Palestijnse onschuld,
worden gebruikt om onjuiste mediaberichtgeving con-
en heeft zowel zelfmoordterroristen als pro-Palestina activisten
sequent en snel te exposeren. De ontwikkelingen in
gemotiveerd in hun daden en acties. De Al Dura zaak is een
Israël het laatste jaar, duiden erop dat men eindelijk
schoolvoorbeeld van de impact van de media, en met name
heeft ontdekt dat het twee voor twaalf is.
van beelden, op het conflict in het Midden-Oosten.
In Nederland zou een debat moeten plaatsvinden over de overheidsfinanciering van gemanipuleerde berichtgeving zoals het geval is bij het NOS-Journaal. Een initiatief zoals Missing Peace (www.missingpeace.eu) dat
Conclusies
gericht is op het aanleveren van de ontbrekende infor-
Na de conventionele oorlogen die Israël tot 1973
matie in de berichtgeving van de reguliere media zou
voerde tegen haar vijanden, werd “low intensity
kunnen helpen de beeldvorming in Nederland te corri-
conflict” het volgende wapen dat een einde aan het
geren.
bestaan van de staat moest brengen. Daarbij was terreur het wapen dat Israël van binnenuit moest uithollen. Beide vormen van oorlog werden door Israël gewonnen. In de cognitieve oorlog die sinds 2000 in intensiteit is toegenomen lijkt Israël echter de verliezende partij. De Islamisten zijn erin geslaagd om hun versie van het Midden-Oosten conflict in het Westen als het ware verhaal te verkopen door de collaboratie van een groot deel van de Westerse media. Het imago van Israël lijkt daardoor onherstelbare schade te hebben opgelopen en heeft haar internationale positie ernstig verslechterd. 16
Noten 1 Melanie Philips, Spectator GB op 5 juni 2010. 2 www.jcpa.org/JCPA/Templates/ShowPage.asp?DRIT=1&DBID= 1&LNGID=1&TMID=111&FID=442&PID=0&IID=3081&TTL= Palestinian_ 3 www.democraticunderground.com/discuss/duboard.php?az=show _mesg&forum=124&topic_id=286298&mesg_id=286623 4 www.youtube.com/watch?v=SXrzF0IOQYE 5 http://seconddraft.org/index.php?option=com_content&view= article&id=522:pallywood-qaccording-to-palestinian-sourcesq& catid=58:according-to-palestinians-sources&Itemid=159 6 www.honestreporting.com/articles/45884734/critiques/new/Exposed _How_Palestinian_Fixers_Manipulate_their_Media_Bosses.asp 7 http://cgis.jpost.com/Blogs/guest/entry/mohammed_dura_redux_ posted_by 8 www.youtube.com/watch?v=STOaCl-cES0&feature=player_ embedded
ZICHT 2010-4
THEMA
Het Palestijns-Israëlische conflict in een wijdere context Dr. Manfred Gerstenfeld
De dreiging van radicale groeperingen uit moslim-
Chairman Board of Fellows
landen moeten we niet bezien door de lens van het
Jerusalem Center for Public
Palestijns-Israëlische conflict. Het Westen moet niet
Affairs
denken dat er een eind komt aan het moslimextremisme wanneer er vrede komt tussen Israël en de Palestijnen. Dat is volkomen misleidend. Radicale islamitische stromingen zijn totalitair en vormen een bedreiging voor de hele wereld, inclusief het Westen.
In de komende decennia zal de situatie in de wereld
jaren voordat Israël een onafhankelijke staat werd in
sterk beïnvloed worden door twee structurele factoren
1948. Eén van de belangrijke invloeden was de
die globale instabiliteit veroorzaken. Eén is het uit
opkomst van het moslimfundamentalisme in de 19de
balans zijn van de wereldeconomie, en het gebrek aan
eeuw en daarna vooral de latere ontwikkeling van de
kennis en/of politieke wil om die te stabiliseren. De
Moslim Broederschap.
tweede factor is het grote aantal radicale krachten in de moslimwereld die op verschillende manieren hun
Mordechai Abir, een specialist in Midden-Oosten en
invloed wereldwijd merkbaar maken. De problemen
Islamitische studies aan de Hebreeuwse Universiteit in
worden nog verstrekt door incidentele extreme
Jeruzalem, concludeerde in de negentiger jaren van de
klimaatgebeurtenissen waar op korte termijn niets aan
vorige eeuw dat de opkomst van het
gedaan kan worden. Het komende decennium zal daar-
moslimfundamentalisme verbonden was met het feit
door gekarakteriseerd worden door een stijgende
dat de Arabische- en moslimwereld de bittere waarheid
globale kwetsbaarheid, alsmede voor veel mensen, ook
onder ogen zagen dat zij achtergebleven waren bij de
in Westerse landen, door onzekerheid over hun
globale ontwikkeling. Zij begrepen dat ze niet langer
toekomst.
een belangrijk onderdeel van de beschaafde wereld waren, maar tot de derde wereld behoorden. Abir zei
Context
ook: “De zo geminachte ongelovige christelijke
Dit perspectief bemoeilijkt de toch al complexe analyse
maatschappijen waren niet alleen de Arabieren op alle
van de toekomstige ontwikkeling van het Palestijns-
gebieden voorbij gestreefd, maar hadden hen ook nog
Israëlische conflict. Dit kan niet op een zinnige manier
gekoloniseerd.”1
bestudeerd worden zonder rekening te houden met de context waarin het zich afspeelt. Gebeurtenissen in de
Toenemende vreemdelingenhaat
Arabische- en wijdere moslimwereld hebben al invloed
De radicalisering van de Arabische en wijdere moslim-
op deze confrontatie gehad lang voordat de Palestijnen
wereld leidde tot toegenomen vreemdelingenhaat. Een
zich als één volk begonnen te beschouwen en tientallen
gevolg daarvan was dat in vele moslimlanden de plaat-
ZICHT 2010-4
17
‘52% van de moslimbevolking in de Palestijnse gebieden heeft vertrouwen in Bin Ladens wereldbeschouwing.’
selijke Joden slachtoffers werden van frequente wreed-
wen hadden in Bin Laden meer dan 100 miljoen
heid en discriminatie. Een groot aantal wetgevende,
moslims.3 Dit is een niet onbelangrijk gedeelte van de
economische en politieke maatregelen isoleerden de
omstreeks anderhalf miljard moslims in de wereld. Dit
Joden die in deze gemeenschappen sinds oudsher leef-
aantal totalitaire fundamentalisten is groter dan dat
den. Hun nationaliteit werd hen vaak afgenomen,
van de volgelingen van Hitler toen Duitsland Polen
nieuwe wetten legden de basis voor discriminatie, hun
aanviel in 1939.
legale status werd ook verder ondermijnd.
Jihadistische islam In de economische sfeer was er bezitsroof gepaard met
De jihadistische islam, een totalitaire beweging, is een
socio-economische discriminatie. In sommige landen
bedreiging voor de hele wereld. De meeste slachtoffers
waren er ook pogroms of andere moorddadige acties
van geweld bedreven door moslims zijn tot dusverre
tegen de Joden. Tussen 1920 en 1970 werden 900.000
andere moslims.4 Andere slachtoffers leven in landen
Joden verjaagd uit Arabische en moslimlanden van
die grenzen aan moslimstaten of zelf aanzienlijke mos-
2
Marokko tot Iran, van Turkije tot Jemen.
limbevolkingen hebben. Israël is een belangrijk doelwit, maar lang niet het enige. Andere doelwitten
Wereldbeschouwing Bin Laden
zijn bijvoorbeeld christenen in Nigeria, de Philippijnen
De huidige, gedeeltelijk afgedwongen, exodus van
en elders, alsmede hindoes in bijvoorbeeld India.
christenen uit de moslimwereld moet ook gezien
18
worden tegen de achtergrond van de radicalisering van
Zelfmoordaanslagen zoals die van 11 september 2001
delen van moslimbevolkingen en de discriminatie van
in de Verenigde Staten illustreren dat de jihadisten, in
andersdenkenden door hen. In 2009 heeft het
dit geval buitenlandse, ook in het Westen een doelwit
belangrijke Amerikaanse instituut PEW-Research
zien. De terreuraanslag op 11 maart 2004 in Madrid en
Center de steun voor Bin Ladens moordzuchtige
de zelfmoordaanslagen in Londen op 7 Juli 2005 door
wereldbeschouwing geanaliseerd in 9 moslimlanden en
plaatselijke moslims hebben dat verduidelijkt. De vele
-gebieden. Ondanks het feit dat het aantal aanhangers
terreurdreigingen sindsdien, waaronder ook tegen
verminderd was sinds het begin van deze eeuw betreft
Nederland, moeten niet alleen als grootspraak gezien
dit nog steeds grote getallen.
worden.
De studie concludeerde dat in Nigeria 54% van de
Dreiging
moslimbevolking vertrouwen had in Bin Ladens
Israël is dus een belangrijk, maar niet het enige doelwit
wereldbeschouwing. In de Palestijnse gebieden was dat
van de genocidaire stromingen in de moslimwereld.
52%. Zelfs in zogenaamd gematigde landen als
Indien radicale moslims in het bezit komen van
Jordanie, Indonesie en Egypte waren de percentages
atoombommen wordt de dreiging dat zij die
respectievelijk 28%, 25% en 23%. In de 9 bestudeerde
aanwenden tegen Israël concreet. Een dergelijke
gebieden bereikte het aantal van diegenen die vertrou-
dreiging is in voorbereiding in het Shi’ietische Iran. ZICHT 2010-4
‘Volgens Westerse politici en media zal de gewelddadigheid van moslims in het Midden-Oosten en elders verdwijnen als de Palestijnen en Israël een vredesverdrag sluiten. Dit is bedrieglijk.’ Mahmoud Ahmadinejad, president van dit land, heeft
De moslimwereld is niet alleen nu in grote gisting maar
vaak gezegd dat Israël van de aardbol geëlimineerd
zal dat ook in de voorspelbare toekomst blijven. Er is
moet worden. De Amerikaanse regering heeft de Israë-
een langdurige strijd gaande tussen Soennieten en
lische regering in augustus 2010 geïnformeerd dat Iran
Shi’ieten en er zijn veel spanningen tussen radicalen en
5
in ruim een jaar een atoombom zal bezitten.
gematigden. Deze conflicten worden nauwelijks beïnvloed door het Palestijns-Israëlische conflict.
Een andere mogelijkheid tot genocide van de Israëlische bevolking bestaat als atoombommen van het
Vernietiging
Soennietische Pakistan in handen vallen van radicale
Een werkelijke Palestijnse-Israëlische vrede in de nabije
moslims. Dat dit gebeurt is niet uit te sluiten. In
toekomst is hoogst onwaarschijnlijk, zij het niet totaal
september 2010 heeft de president van Pakistan Asif Ali
onmogelijk. Israël heeft echter geen interesse in een
Zardari gewaarschuwd dat het voortbestaan van zijn
akkoord dat als ‘vrede’ betiteld wordt in het Westen,
land bedreigd wordt door de gecombineerde krachten
maar voor de meerderheid van de Palestijnen en vele
van extremisme en de gevolgen van de grote
andere Arabieren niets anders betekent dan het
6
terugdrijven van Israël naar onverdedigbare grenzen,
overstromingen.
en dus een intermediaire stap op weg naar de door hen
Blijvende onrust
gewenste vernietiging.
Vooral Westerse politici en media claimen vaak dat als de Palestijnen en Israël een vredesverdrag sluiten de
Nu al grenst Israël in Gaza en Libanon aan gebieden waar
gewelddadigheid van moslims in het Midden-Oosten
de macht volkomen of in belangrijke mate in handen is
en elders grotendeels zullen verdwijnen. Dit is bedrieg-
van twee genocidaire bewegingen die onder invloed
lijk. Een positief resultaat van zulke vredesonderhande-
staan van Iran, respectievelijk Hamas en Hezbollah.
lingen zal slechts weinig invloed hebben op de vele
Hamas onderstreept deze wens voor massamoord op
andere dreigingen van geweld.
Joden, in haar handvest ondere andere als volgt:
De wereldbeschouwing van de huidige regeerders van
‘De Islamitische Verzetsbeweging [streeft] ernaar de
Iran en de aanhangers van Bin Laden alsmede hun
belofte van Allah te realiseren, ongeacht hoeveel tijd
gewelddadige houding zal nauwelijks of niet verande-
dat zal kosten. De Profeet [Mohammed], moge Allah
ren als een dergelijk vredesverdrag tot stand komt. In
hem zegenen en hem vrede geven, zegt: “De tijd van
oktober 2010 heeft Bin Laden op een tape Frankrijk
het oordeel zal niet aanbreken totdat de moslims de
met aanslagen en het nemen van gijzelaars bedreigd als
Joden zullen bevechten en hen zullen doden; bij gevolg
het zijn troepen niet uit Afghanistan terugtrok. Hij zei
waarvan de Joden zich achter rotsen en bomen zullen
verder nog dat het nemen van vijf Franse gijzelaars in
verstoppen. En iedere boom en [iedere] steen zal [dan]
de Afrikaanse staat Niger gerechtvaardigd was omdat
zeggen: ‘O moslim, o slaaf van Allah, achter mij zit een
7
Frankrijk zijn mosliminwoners slecht behandelde. ZICHT 2010-4
Jood, kom hier en dood hem!’ 8 19
Regeren is vooruitzien.
Politiek is net ondernemen en ondernemen is net politiek. Het gaat om een vooruitziende blik en een frisse kijk op de zaak. Daar zijn niet alleen cijfers, maar vooral inzichten voor nodig. Inzichten die wij als accountants en adviseurs uit de cijfers halen. Opmerkelijke trends. Ontwikkelingen in het resultaat. Veranderende prestaties. Groeiende kansen… We hebben oog voor de natuurlijke dynamiek van uw organisatie. Profit of non-profit, internationale onderneming of zzp’er. Maak een afspraak en ervaar de meerwaarde van een frisse kijk!
VAN REE. EEN FRISSE KIJK OP CIJFERS. ALPHEN AAN DEN RIJN | BARNEVELD | DOORN | GELDERMALSEN
AUDIT & ASSURANCE | ACCOUNTANCY | BELASTINGEN | CONSULTANCY
20
WWW.VANREEACC.NL
ZICHT 2010-4
‘De tijd van het oordeel zal niet aanbreken totdat de moslims de Joden zullen bevechten en hen zullen doden.’
Bedreiging voor het Westen Vele Westerse politici zijn zich wel bewust dat de gewelddadigheid, voortkomend uit gedeeltes van de moslimwereld, langdurig de toekomst zal beïnvloeden. Om bondgenoten in moslimstaten niet voor het hoofd te stoten wordt dat vaak niet expliciet gezegd. Het geplande raketschild van de NAVO is echter duidelijk bedoeld om Iraanse dreigingen af te wenden. Het lijkt vaak alsof radicale moslims vooral proberen atoombommen te verkrijgen om Israël te vernietigen. Deze zouden echter ook gebruikt kunnen worden tegen Saoedie-Arabië, de belangrijkste olieleverancier van de wereld, of tegen andere landen die weinig terug kunnen doen. Ze zouden ook direct tegen westerse landen gebruikt kunnen worden, hetgeen een nog grotere impact zou hebben.
Noten 1 Manfred Gerstenfeld interview met Mordechai Abir, “Islamic Fundamentalism, the Islamic Threat”, in: Israël’s New Future-Interviews, Jerusalem 1994, p. 72. 2 Shmuel Trigano (ed.), La Fin du judaisme en terres d’islam, Paris 2009. 3 Juliana Menasce Horowitz, “Declining Support for bin Laden and Suicide Bombing”, PewResearchCenter Publications, 10 september, 2009. http://pewresearch.org/pubs/1338/declining-muslim-support-forbin-laden-suicide-bombing 4 Voor het veelvuldige geweld in de moslim wereld zie bijvoorbeeld: www.thereligionofpeace.com/ 5 Mark Mazzetti en David E. Sanger, “U.S. Assures Israël That Iran Threat Is Not Imminent”, in: The New York Times, 19 augustus 2010. 6 Rob Crilly en Ashfaq Yusufazi, “Pakistan’s survival threatened by terror and flooding, says president”, in: The Telegraph, 6 september 2010. 7 Maïa de la Baume, “New Bin Laden Tape Threatens France”, in: New York Times, 27 oktober 2010. 8 Wim Kortenoeven, Hamas, Portret en Achtergronden, Soesterberg 2007. Artikel 7 Handvest Hamas. 9 Manfred Gerstenfeld, “Beleven we de jaren dertig opnieuw?”, in: Volkskrant, 10 november 2008.
De Westerse pogingen om het enorme problemenpotentieel uit de moslimwereld te bezien door de lens van het Palestijns-Israëlische conflict en de mogelijke oplossing daarvan zijn volkomen misleidend. Dat moet leiden tot het verkeerd beoordelen van veel grotere problemen die uiterst negatieve – maar niet in detail voorspelbare – gevolgen kunnen hebben voor de hele wereld, incluis het Westen. Een soortgelijk patroon heeft zich in de jaren dertig voltrokken, toen velen de illusie koesterden dat na het opofferen van Tsjechoslowakije aan het door Nazi’s geregeerde Duitsland de totalitaire lust gestild was. Er zijn grote verschillen tussen de dertiger jaren en nu. Er zijn echter ook belangrijke overeenkomsten, waaronder de velen in de Westerse wereld die ten onrechte appeasement voorstaan.9 ZICHT 2010-4
21
THEMA
De positie van christenen in Israël
Wie de positie van christenen in Israël wil verkennen,
Miriam Verwijs
komt alleen al door de vraagstelling in een complexe
pseudoniem van een in Israël
problematiek terecht. Wat is Israël? Wie zijn de
wonende christin
christenen in Israël? Hoe tolerant is Israël ten opzichte van christenen? Een complexe vraagstelling met een nog complexer antwoord.
Israël
Joods-chistelijke kerk werd uiteindelijk door het conci-
De vraag wat Israël is, kan men eigenlijk alleen met
lie van Nicea veroordeeld, maar kleine groepen bleven
tegenvragen beantwoorden. Wat zijn de grenzen van
hier en daar samenkomen.
Israël? Horen de Westbank, Gaza en de Golanhoogte
In de zevende eeuw veroverden de Arabieren het Heilige
bij Israël? Wie zijn Israëli? Worden alle Israëli’s op
Land. Hierbij werden de bewoners van het land, chris-
dezelfde wijze behandeld? Op de meeste vragen is geen
tenen en Joden, onder dwang gearabiseerd. Vele christe-
eenduidig antwoord te geven. Bovendien zullen Joodse
nen vermengden zich niet met de binnengekomen
christenen op vele vragen een ander antwoord geven
Arabieren, maar bleven in aparte enclaves wonen, die
dan Palestijnse christenen. Aangezien deze antwoorden
veelal onderling trouwden en zo de bloedlijn vrij zuiver
buiten het bestek van dit artikel vallen, zal hier alleen
hielden. Een percentage Palestijnen, zowel van christe-
gebruik gemaakt worden van de geografische
lijke als van moslimzijde, claimt nu van Joodse
aanduidingen van Israël, Gaza en de Westbank, zonder
afkomst te zijn. Recente bloedonderzoeken wijzen op
hieraan een waardeoordeel toe te kennen.
zeer nauwe verwantschap. Ook Ben Goerion was de mening toegedaan dat een groot deel van de
Palestijnse christenen
Palestijnen Joods bloed hadden. Deze theorie is verder
Arabische christenen in Israël, Gaza en de Westbank
onderzocht en uitgewerkt door de Joodse Tsvi Misinai.3
noemen zichzelf Palestijnse christenen. Zij zijn
Het levert een heel interessant gezichtspunt op als vele
verdeeld over vele kerkgenootschappen, waarvan de
oude Palestijnse families Joods zouden blijken te zijn.
Grieks-orthodoxe kerk de oudste is. Deze voert terug op de Byzantijnse kerk, die ontstond vanuit de vele
Agressie
buitenlandse pelgrims die zich in Israël vestigden. De
Palestijnse christenen hebben te maken met een toene-
eerste Joodse gelovigen vormden eigen gemeenten
mende agressie van de kant van de Islam. Ze leefden
onder leiding van Jacobus, de broeder des Heeren, en
vroeger als dhimmi’s, inferieure niet-moslims, die extra
hielden vast aan hun eigen gewoonten.1 Onder de vloer
belasting betaalden in ruil voor bescherming.
van de basiliek in Nazareth is de mozaïekvloer van een
Deze houding van stilzwijgende acceptatie blijkt ook
2
zeer oude Joods-christelijke synagoge gevonden. De 22
nu het veiligst. ZICHT 2010-4
‘In de zevende eeuw werden christenen en Joden onder dwang gearabiseerd.’
Nazareth bijvoorbeeld was voor 1948 overwegend
zoals Rami Ayyad, de manager van de Bible Society
christelijk. Bij een tegenoffensief van het Joodse leger
boekhandel in Gaza. Hij werd gemarteld en
werden vooral moslimdorpen aangevallen. De bewo-
doodgeschoten. Zijn weduwe is naar Bethlehem
ners vluchtten naar de christelijke dorpen en steden,
gevlucht en zit daar in feite gevangen. Zij heeft geen
waardoor Nazareth voor de helft moslim werd. Tegen-
visum. Zou zij zich buiten Bethlehem wagen en door
woordig is de verdeling 75% moslim en 25% christen.
het Israëlische leger gecheckt worden, dan wordt ze
In Nazareth hangen voor de rooms-katholieke basiliek
naar Gaza teruggebracht, waar haar de dood wacht.
grote moslimspandoeken, die benadrukken dat Naza-
De Hamas heerst met ijzeren hand in Gaza.
reth een moslimstad is. Wie niet in de Islam gelooft, is
Hamasleden die iets afwijken van de norm, worden
in het hiernamaals een looser. De christenen zwijgen.
geliquideerd, laat staan dat men Fatah-aanhangers die
Moslims hangen bij een christelijke kapper een tekst
van collaboratie met de Israëli’s beschuldigd worden,
uit de Koran in zijn zaak. Hij zwijgt. Spreken is te
een eerlijk proces geeft. Zeker als een Fatah-aanhanger
gevaarlijk. Hij probeert naar Australië te emigreren.
christen blijkt te zijn, maakt men op een gruwelijke
Christenen uit het Arabische Nazareth verhuizen naar
wijze korte metten met hem, zonder dat dit
het Joodse Nazareth-Illit, om aan de druk van de Islam
christenvervolging genoemd wordt.
te ontkomen. Velen emigreren naar Canada of
In Gaza leven minder dan 2000 christenen. Er is een
Australië. Hun plaats wordt door een moslim
kleine Baptistengemeente die tot voor kort 150 leden
ingenomen.
had, maar waarvan velen nu naar Bethlehem of Jorda-
Naamchristenen kiezen ervoor om te zwijgen. Wie wel
nië gevlucht zijn.4
spreekt, loopt gevaar. Dit geldt vooral voor protestantse gelovigen die actief evangeliseren. George Khalil uit
Westbank
Nazareth is vanwege evangelisatie in moslimdorpen
De situatie in de Westbank lijkt iets beter. Hoge kerklei-
met de dood bedreigd. Hij kreeg drie Molotov-
ders scharen zich in het koor dat de staat Israël veroor-
cocktails naar zijn kerkgebouw. Hij zwijgt echter niet.
deelt. Israëlische agressie is volgens hen de oorzaak dat
“Ook moslims hebben een ziel voor de eeuwigheid.”
vele christenen emigreren. Maar over de werkelijke
Omdat hij door de intifada geen Bijbels en Bijbel-
oorzaak, de moslimagressie, wordt gezwegen. Spreken
cursussen meer via de post naar Gaza en de Westbank
is te gevaarlijk. Het is veiliger Israël te beschuldigen om
kon zenden, heeft hij alles op internet gezet. Zijn
niet de toorn van de moslims over zich heen te roepen.5
online-Bijbelschool bereikt nu zelfs de gesloten
In het ontwerp van de grondwet van de Palestijnse
Arabische landen. Maar regelmatig gaat hij er toch op
Autoriteit wordt vrijheid van godsdienst gewaarborgd,
uit om in dorpen te evangeliseren.
maar tegelijkertijd wordt de Islam als officiële religie genoemd en de shari’a als bron voor rechtsspraak.6
Gaza
Moslims die zich tot het christendom bekeren,
De situatie van christenen in Gaza en de Westbank is
verdienen volgens de shari’awet de doodstraf. Dit
echter veel ernstiger. Wie niet zwijgt, riskeert de dood,
ondervond Ahmad El-Achwal, een ex-moslim die
ZICHT 2010-4
23
‘Messiasbelijdende Joden komen niet in aanmerking voor immigratie naar Israël.’
ondanks herhaalde gevangenisstraffen en martelingen
naar Israël. Wie op zijn papieren invult dat hij christen
doorging met Bijbelstudies in zijn huisgemeente. Hij
is, wordt afgewezen. Wie overgegaan is tot het christen-
7
werd met kogels doorzeefd. In Ramallah en Jenin zijn
dom, is volgens het rabbinaat geen Jood meer, maar
ondergrondse kerken van ex-moslims, waarover uit
een christen, wat bij jongeren tot een identiteitscrisis
veiligheidsoverwegingen geen gegevens gepubliceerd
kan leiden.
kunnen worden. Christelijke meisjes worden verkracht, om zo hun
Gevaar
huwelijkskansen te verkleinen. Winkeleigenaars
Ook bij Messiasbelijdende Joden geldt dat wie spreekt,
moeten grote sommen geld betalen voor ‘bescherming’
het meeste gevaar loopt. In Israël is de Yad le’Achim,
van moslimzijde. Weigeren zij dit, dan worden ze
een zeer actieve anti-zendingsorganisatie, erop gericht
zonder pardon neergeschoten. Onroerend goed wordt
alle christelijke activiteit in de kiem te smoren. Leden
met valse documenten afhandig gemaakt. Er worden
van deze organisatie vindt men tot in de hoogste
geen leningen verleend aan sommige christenen.
instanties, waardoor hun invloed groot is. Wie eenmaal
Kortom, een ontmoedigingsbeleid, erop gericht om de
op de zwarte liijst van de Yad le’Achim terecht
8
christenminderheid totaal te laten verdwijnen. Bethle-
gekomen is, krijgt met vervolging te maken. Omdat de
hem bijvoorbeeld, vanouds een christelijke stad, heeft
macht van de orthodoxen erg groot is, grijpt de politie
nu nog minder dan 15% christenen.
nauwelijks in. De Messiasbelijdende gemeente van Arad is een bekend
24
Messiasbelijdende Joden
voorbeeld. Zowel voorganger Yakim Figueras als
In 1948 waren er ongeveer 10 Messiasbelijdende Joden,
andere gemeenteleden hebben te maken met wekelijkse
nu lopen de schattingen uiteen van 10.000 to 15.000,
demonstraties van ultra-orthodoxen voor hun huis.
varierend van reformatorisch, via charismatisch tot
Vele demonstranten in Arad worden door de Yad le’A-
judaïserend, waarbij sommigen zelfs de Godheid van
chim betaald. Ook voor het kerkgebouw werden de
Christus loochenen. De meeste groepen komen, om
kerkgangers wekelijks lastig gevallen en vervloekt door
niet op te vallen, in huizen of op fabrieksterreinen bij
ultra-orthodoxen. Zij brachten zelf stoelen mee met
elkaar. Een enkele gemeente heeft een eigen
het opschrift Yad le’Achim. De Russische, Hebreeuwse
kerkgebouw.
en Sudanese gemeenten van Arad hebben onlangs te
Ook Israël heeft op papier vrijheid van godsdienst.
horen gekregen dat het enige toegestane bedehuis in
Door de tegenwerking van de ultra-orthodoxen kon
Arad een synagoge is.9 De gemeente van ds. Figueras
men in 1948 niet tot een grondwet komen. Deze ultra-
huurt nu elke week een bus om in de openlucht een
orthodoxen bepalen nog steeds welke wetten er wel of
kerkdienst te houden.
niet komen. Staat en religie zijn niet gescheiden. Alleen
De schaakclub van een Messiasbelijdende Jood in Arad
iemand met een Joodse moeder wordt door het opper-
werd door brandstichting verwoest. Mensen verliezen
rabbinaat als Joods erkend. Messiasbelijdende Joden
hun baan of hun huis, waarna zij door ultra-
komen dan ook niet in aanmerking voor immigratie
orthodoxen worden nageroepen dat dit hun werk is. ZICHT 2010-4
‘Palestijnse christen en Messiasbelijdende Jood zijn broeders van hetzelfde huisgezin. Zij hebben beiden uw gebed en steun nodig.’
Een doopdienst in Be’er-Sheva werd door honderden orthodoxen verstoord. De gemeente spande hierop een proces aan tegen de rabbi van Be’er-Sheva en de Yad le’Achim, wegens het oproepen tot verstoring, maar zij zijn zelf veroordeeld door de rechter. Ami Ortiz, de 15-jarige zoon van voorganger David Ortiz van de gemeente van Ariel, raakte levensgevaarlijk gewond, toen er een bom in een Purimpakket in zijn handen ontplofte. De dader bleek later een
‘Draft Palestine Constitution’, http://www.mideastweb.org/ palconstitution.htm. 7 Justus Reid Weiner, ‘Human rights of Christians in Palestinian society’, http://www.jcpa.org/text/Christian-PersecutionWeiner.pdf, p. 28,29. 8 ‘Christians in the Holy Land: persecuted under the Palestinian Authority’, http://www.standwithus.com/pdfs/flyers/ christianspersecuted.pdf. 9 ‘Messiaanse gemeente in Arad verdreven’, in: Reformatorisch Dagblad, 24-09-2010, http://kerkplein.refdag.nl/kerkplein/ kerknieuws/messiaanse_gemeente_in_arad_verdreven_1_504576, 10 http://www.maozisrael.org/site/PageServer?pagename=maoz_ projects_persecution. 6
orthodoxe Jood te zijn. Penina Conforty, een Messiasbelijdende Jodin met een eigen taartenbakkerij, Penina Pie, verloor het kashrutcertificaat van haar beide winkels, alleen omdat ze Messiasbelijdend is 10. De lijst is met vele voorbeelden aan te vullen.
Gebed en steun Het is goed dat in het Westen regelmatig wordt opgeroepen tot gebed en steun voor de vervolgde Messiasbelijdende Joden. Maar helaas zijn Palestijnse christenen een vergeten groep, ook in de reformatorische gezindte. Zij zijn echter ook huisgenoten des geloofs. Wie bidt om de vrede van Jeruzalem, mag niet vergeten wat psalm 87 zegt: “Ziet, de Filistijn, en de Tyriër, met
Gezondernemerschap? ROZA!
den Moor, deze is aldaar geboren.” Palestijnse Christen
Ondernemen is keuzes maken, iedere dag. Gaat u investeren, groeien of zelfs overnemen? Of kiest u voor consolideren? ROZA ondersteunt u bij het beantwoorden van deze vragen. Met heldere cijfers én de vertaling daarvan naar concreet bedrijfsbeleid. Wij noemen dat gezond ondernemen. Wilt u eens proeven hoe zo’n samenwerking smaakt? Bel (0318) 559 559 voor een kennismaking of kijk op www.roza.nl.
en Messiasbelijdende Jood zijn broeders van hetzelfde huisgezin. Zij hebben beiden uw gebed en steun nodig.
Noten 1 2
3 4 5
Reuven Efraim Schmalz and Raymond Robert Fischer, The Messianic Seal of the Jerusalem Church, Tiberias 2004, p. 34-41. Rivka Shpak Lissak, ‘Nazareth Was A Jewish Town for Hundreds of Years’ http://www.rslissak.com/content/nazareth-was-jewishtown-hundreds-years. Tsvi Misinai, Brother shall not lift sword against brother, Tel Aviv 2008. http://en.wikipedia.org/wiki/Gaza_Baptist_Church. Justus Reid Weiner, ‘Human rights of Christians in Palestinian society’, http://www.jcpa.org/text/Christian-PersecutionWeiner.pdf, p. 5,6.
ZICHT 2010-4
roza accountants & adviseurs audit & assurance belastingadviseurs corporate finance salarisverwerking
& kerngezond
gezond ondernemen
25
FOCUS
Vrede in Israël
De SGP voelt zich verbonden met het Joodse volk.
Mr. C.G. van der Staaij
In de media en politiek wordt vaak gekozen voor een
voorzitter Tweede-Kamerfractie
eenzijdige pro-Palestijnse houding. Daartegenover
SGP
pleit de SGP voor het recht van Israël op zelfverdediging. De Palestijnse kwestie vraagt om een rechtvaardige oplossing. Maar Israël heeft recht op veilige en erkende grenzen.
Veilige vrede
niets van terecht als niet van onderaf meer uitzicht
De media staan steeds weer bol van de berichten over
komt op een betere onderlinge verstandhouding.
Israël. Op dit moment richt de aandacht zich vooral op
Economische en politieke hervormingen in het
de lopende vredesbesprekingen in het Midden-Oosten.
Palestijnse gebied zijn broodnodig. Ook is aanpassing
Het valt vurig te hopen dat het vredesproces in deze
nodig van het schoolsysteem en de schoolboeken waar
periode uit het slop kan worden gehaald. We gunnen
steeds weer de haat tegenover Israël erin wordt
het de Israëlische burgers van harte: een leven zonder
gepompt. Ya’alon beklemtoonde terecht dat de
constante vrees voor zelfmoordaanslagen of
radicaal-islamitische krachten niet moeten worden
raketaanvallen. Ook vele Palestijnen – onder wie ook
onderschat. Velen weten zich helaas nog steeds geïnspi-
christenen – zuchten onder het terreurbewind van
reerd door de Islamitische revolutie in Iran. Zij zijn
Hamas en hunkeren naar vrede. Denk slechts aan de
niet vatbaar voor compromissen. Erger nog: territoriale
moord- en martelcampagne die Hamasleiders voerden
tegemoetkomingen zouden een aanmoediging kunnen
tegenover Palestijnen die in hun ogen te weinig loyaal
zijn voor voortzetting van de strijd tegen Israël! Een
zijn geweest in de strijd tegen Israël.
vredesakkoord met de Palestijnen zal hoe dan ook spijkerharde veiligheidsgaranties voor Israël moeten
De vooruitzichten van het vredesoverleg zijn evenwel
inhouden: een veilige vrede.
niet erg rooskleurig. Het ontbreekt Abbas, de president van de Palestijnse Autoriteit, aan draagvlak. Hamas kan
Evenwichtigheid
geen gesprekspartner zijn. Deze terreurorganisatie is
De herstelde staat Israël heeft vanaf het begin te
uit op de vernietiging van Israël en weigert het geweld
kampen gehad met een vijandige Arabische wereld, die
af te zweren.
het op de ondergang van dit land heeft gemunt. Niets is nagelaten in de pogingen om de jonge republiek van
26
Daar komt nog iets bij. Bij een bezoek dat ik enige tijd
de kaart te vegen. Tegen deze achtergrond mag er geen
geleden aan Israël bracht, wees de voormalige chef van
onduidelijkheid zijn over de positieve houding van de
de Israëlische Defensiestaf, Moshe Ya’alon, op de beper-
SGP tegenover de staat Israël.
kingen van de internationale politieke pressie. Er komt
Verbondenheid betekent niet een goedpraten of ZICHT 2010-4
Program van Beginselen SGP Artikel 29b
‘Via het schoolsysteem en de schoolboeken wordt steeds weer de haat tegenover Israël erin gepompt.’
Gods hand leidt het wereldgebeuren, en daarmee ook het ontstaan, voortbestaan en verdwijnen van volken. Israël, als volk van het oude verbond, neemt daarbij een bijzondere plaats in: de Joden zijn de ’beminden om der vaderen wil’, die door de
recht op zelfverdediging en de bescherming van de
HEERE hun land toebedeeld kregen, zoals
bedreigde bevolking. Ik zie dit uitdrukkelijk als mijn
beschreven is in het Oude Testament. De meest
plicht als parlementariër tijdens Kamerdebatten over
wezenlijke belofte van het genadeverbond is, dat
het Midden-Oosten.
Christus de Enige Naam tot zaligheid is voor Jood en heiden. Daarom is er een diepe verbondenheid
De Palestijnse kwestie vraagt om een rechtvaardige
met het volk Israël, waaruit de Christus is voortge-
oplossing. Maar Israël heeft recht op veilige en erkende
komen. Dit alles brengt met zich mee dat de
grenzen. Dat wordt ook beklemtoond in het SGP-
Nederlandse regering streeft naar goede diploma-
beginselprogramma, dat een aantal jaren geleden is uit-
tieke betrekkingen met de staat Israël. Mede met
gebreid met een afzonderlijk artikel over onze
het oog op het welzijn van het Joodse volk en
verbondenheid met Israël. Daarin worden ook de
veilige en erkende grenzen voor de staat Israël, zet
bijbelse wortels aangeduid. De Joden zijn en blijven de
zij zich in voor vrede en stabiliteit in het Midden-
beminden om der vaderen wil, die door de Heere hun
Oosten.
land toebedeeld hebben gekregen. Uit dit volk is ook de Heere Jezus voortgekomen.
Perspectief klakkeloos toejuichen van alles wat Israël doet. Er moet
Cruciale vraag is: is er een vreedzame oplossing moge-
ook oog zijn voor de positie van Palestijnen. Ook de
lijk in het Joods-Palestijnse conflict? Ik vind dit eerlijk
politiek van Israël moet de toets van de bijbelse kritiek
gezegd altijd de moeilijkste vraag om te beantwoorden.
kunnen doorstaan en zich houden aan het inter-
Steun voor Israël is vanzelfsprekend, maar hoe dan
nationale recht. Al moet hierbij eerlijk worden aangete-
concreet verder? Is er een vreedzame oplossing
kend, dat niet alles wat in naam van het internationaal
mogelijk in het Joods-Palestijnse conflict? En langs
recht wordt uitgesproken, ook recht is. Vaak wordt dit
welke weg?
recht gedomineerd door politieke overwegingen van dubieuze regimes.
Als we puur menselijk naar het conflict kijken, is een vreedzame oplossing momenteel ver weg. Niet in de
‘Evenwichtigheid’ is in de politieke stellingname in het
laatste plaats vanwege de godsdienstige dimensie van
Midden-Oostenconflict een veel gebezigd woord. Dat is
het conflict. Sinds medio jaren tachtig is er een islami-
terecht. Daarbij moeten we wel bedenken dat
tische radicalisering van de Palestijnen waarneembaar.
tegenwoordig in veel media een eenzijdige pro-
Stond ook voordien voor de meeste moslims al vast dat
Palestijnse houding wordt gekozen. Bijvoorbeeld de
Israël geen bestaansrecht had en dat de heilige grond
positie van de Palestijnse vluchtelingen is van meet af
weer in handen moest komen van de moslims, daar is
aan als politiek wapen tegen Israël gebruikt. Daarom is
nu voor de meerderheid helemaal geen twijfel meer
het vaak nodig juist het pleit te voeren voor Israëls
over mogelijk.
ZICHT 2010-4
27
‘Of er ooit een Palestijnse staat van de grond komt, hangt sterk af van de politieke volwassenheid van de Palestijnen zelf.’
Dit feitelijke gegeven moet ertoe brengen om serieuze
Palestijnen vooral van ‘onderop’ tot stand zal moeten
vraagtekens te plaatsen bij de mogelijkheid van een aan
komen, via onder meer economische en humanitaire
de onderhandelingstafel te bereiken duurzaam
samenwerking. Vredesakkoorden vormen het dak van
compromis over de verdeling van het land en – in het
een gebouw. Eerst moet er echter een fundament
verlengde daarvan – de mogelijkheid van een solide
worden gelegd. Druk van bovenaf om te komen tot een
Palestijnse staat.
twee statenoplossing wijst de SGP dan ook uitdruk-
Er wordt heel vaak openlijk getwijfeld aan de bereid-
kelijk af. Tot nu toe blijken territoriale tegemoetkomin-
heid van Israël om land op te geven. Dat is niet helemaal
gen aan de Palestijnen vooral een stimulans te zijn om
terecht, want Israël heeft al vaker bewezen om bereid te
de strijd tegen Israël voort te zetten.
zijn om land op te geven voor vrede. Denk slechts aan het opgeven van de Gazastrook. Het effect voor Israël
Judea en Samaria (samen de zogenoemde ‘Westelijke
was een rakettenregen uit de Gazastrook. Er is wat dat
Jordaanoever’) vormen bovendien de bakermat, het
betreft helaas dus veel meer aanleiding om te twijfelen
bijbelse hart, van de Joodse beschaving. Het is ondenk-
aan de compromisbereidheid aan Palestijnse zijde.
baar dat Nederland en de EU van Israël zouden eisen dat het van die bakermat afstand doet. Zo vind ik het
Palestijnse staat
ook aanmatigend en ongewenst, dat vanuit Den Haag
Of er ooit een Palestijnse staat van de grond komt,
en Brussel zou worden bepaald dat Joden zich niet in
hangt sterk af van de politieke volwassenheid van de
deze landstreken mogen vestigen.
Palestijnen zelf. Evengoed is een complete burgeroorlog denkbaar, en er zijn tekenen die daarop
Profetisch vergezicht
wijzen. Denk slechts aan de extreem gewelddadige con-
Menselijk gesproken zijn de perspectieven op een
frontaties tussen de terroristische organisatie Hamas en
vreedzame oplossing niet gunstig te noemen. Iedere
de Fatah-beweging. Het grootste obstakel voor een
christen zal het echter met mij eens zijn als ik zeg: ‘Wie
Palestijnse staat zouden de Palestijnen zelf wel eens
niet in wonderen gelooft, is geen realist.’ Wij geloven in
kunnen zijn.
wonderen en óók de SGP gelooft in wonderen. Een
De optie dat Israël en de Palestijnen toch aan de onder-
vreedzame oplossing veronderstelt ook niets minder
handelingstafel eruit komen, wordt pas weer realistisch
dan een Godswonder. Een Godswonder waarin
als de Palestijnen het geweld afzweren, het
bekering tot de God van de Bijbel gepaard gaat met
bestaansrecht van de staat Israël erkennen en de reeds
onderlinge verzoening.
gesloten overeenkomsten (i.c. de Oslo-akkoorden) onderschrijven. Wordt aan die voorwaarden niet
Ik wil graag de verzen 23-25 uit Jesaja 19 aanhalen,
voldaan, dan is vrede niet denkbaar.
waarin de bekering van de Joden en de omliggende heidense volken en de onderlinge vrede die daarvan het
28
Ik voeg hier heel nuchter aan toe – in lijn met de eerder
gevolg zal zijn, besloten liggen. Uiteraard wordt hier
aangehaalde Ya’alon – dat vrede tussen de Joden en
nog niet over Palestijnen gesproken, maar hier wordt ZICHT 2010-4
‘Een vreedzame oplossing veronderstelt niets minder dan een Godswonder. Een Godswonder waarin bekering tot de God van de Bijbel gepaard gaat met onderlinge verzoening.’ wel een profetisch vergezicht getekend, een vergezicht
zegenen, zeggende: Gezegend zij Mijn volk de
waarbij de Joden verzoend zijn met hun buurvolken en
Egyptenaars, en de Assyriërs, het werk mijner handen,
samen de God van de Bijbel dienen.
en Israël, Mijn erfdeel.”
“Te dien dage zal er een gebaande weg wezen van
Ik lees bij die teksten in de kanttekeningen van de
Egypte naar Assyrië, dat de Assyriërs in Egypte, en de
Statenvertaling: “De profeet wijst hier verder aan dat de
Egyptenaars in Assyrië komen zullen; en de
gelovige Joden met de heidenen, die zich tot de ware
Egyptenaars zullen met de Assyriërs den HEERE
God zouden bekeren, goede vriendschap en
dienen. Te dien dage zal Israël de derde wezen met de
broederlijke gemeenschap zouden houden”. Voor zo’n
Egyptenaars en de Assyriërs, een zegen in het midden
goede vriendschap en broederlijke gemeenschap wil ik
van het land. Want de HEERE der heirscharen zal hen
tekenen. Liever vandaag dan morgen.
Groeien doe je samen Steeds meer organisaties betrekken Bunt Groep bij hun uitdaging om te groeien. Bunt Groep is de nieuwe verzamelnaam voor Bunt Management en Bunt Persoonlijke ontwikkeling. Bunt Management kent u al langer dan vandaag. Bunt Management is vooral gericht op de ontwikkeling van organisaties. Van trainingen en interim-management tot organisatieadvies en coaching. Omdat organisatieontwikkeling staat of valt met de prestaties van individuen, zijn we ons nog meer gaan toeleggen op persoonlijke ontwikBunt Groep is een onafhanke-
keling. Vandaar Bunt Persoonlijke Ontwikkeling.
lijk adviesbureau, gespecialiseerd in trainingen, coaching,
Wordt het ook voor u tijd om te groeien? Kijk dan op www.buntgroep.nl of
organisatie- en management-
bel voor een afspraak naar 0318-830226.
advies en psychosociale hulpverlening. Wij helpen organisaties en mensen zich te ontwikkelen.
Bunt Groep - Galileilaan 23d - 6716 BP Ede - T 0318-830226 - E
[email protected]
ZICHT 2010-4
29
THEMA Joodse aanwezigheid in betwist gebied
Israël en de Westbank
De bouw van nederzettingen op de Westelijke
Drs. J.W. van Berkum
Jordaanoever is omstreden. Palestijnen beschuldigen
medewerker Wetenschappelijk
Israël van landroof en bezetting van land. De
Instituut voor de SGP
Israëlische premier Netanyahu is bereid opnieuw een bouwstop in te stellen wanneer de Palestijnen Israël erkennen als Joodse staat. In hoeverre is de Israëlische aanwezigheid op de Westbank rechtmatig?
Mandaatgebied
profiteerden. Het gevolg was een massale Arabische
De Westbank (Judea en Samaria) maakt deel uit van
immigratie uit de omliggende landen. In materieel
het gebied dat in het begin van de vorige eeuw als Pale-
opzicht hebben de Arabieren voordeel gehad van de
stina werd aangeduid. In 1922 kreeg Groot-Brittannië
Balfourverklaring.2 De levensstandaard van de Arabie-
van de Volkenbond het mandaat over Palestina
ren in Palestina was namelijk veel hoger dan in de
toegewezen. Het oorspronkelijke mandaatgebied
omliggende landen. Door het groeiende Arabische
Palestina omvatte zowel Palestina als Transjordanië (zie
nationalisme ontstond er echter ook verzet tegen de
kaart 1). Het betreft dus het huidige Israël, de
Joodse immigratie. Onder druk hiervan werd in 1921
Westbank, de Gazastrook en Jordanië. Enkele jaren
de immigratie van Joden ingeperkt. In 1922 besloot de
daarvoor (in 1917) had Groot-Brittannië in de zogehe-
Britse regering dat zich in het oostelijk deel van het
ten Balfourverklaring aangegeven positief te staan
mandaatgebied (Transjordanië, 77% van het oorspron-
tegenover de vestiging van een Joods nationaal tehuis
kelijke mandaatgebied) helemaal geen Joden meer
in Palestina en dit ook te willen bevorderen. In de pre-
mochten vestigen.3 Dit besluit is goedgekeurd door de
ambule van het Mandaat vinden we ook een verwijzing
Volkenbond.4 Transjordanië is uiteindelijk de onafhan-
naar deze verklaring. Hiermee zijn internationaalrech-
kelijke staat Jordanië geworden. In feite betekent dit dat
telijke verplichtingen geschapen ten aanzien van het
het gebied voor een Joods nationaal tehuis 77% kleiner
Joodse volk als geheel. Op grond van het Mandaat
is geworden. Het is daarom niet onbegrijpelijk dat er
moet het Joden mogelijk worden gemaakt zich te vesti-
mensen zijn die vinden dat er allang een Palestijnse
gen in het land van hun vaderen (waaronder zowel
staat is: het huidige Jordanië (toen Transjordanië gehe-
Israël als de Westbank). Voorwaarde is wel dat dit niet
ten).
ten koste mag gaan van de rechten van de Arabische bewoners in het mandaatgebied.1
Wortels De immigratie van Arabieren uit de omliggende Arabi-
30
Vanaf die tijd vestigden zich grote groepen Joden in het
sche landen naar het gebied ten westen van de Jordaan
mandaatgebied. De Joodse aanwezigheid creëerde
werd niet aan banden gelegd. In de periode tussen 1890
werkgelegenheid waar ook de Arabische bewoners van
en 1945 vestigden zich ongeveer een half miljoen ZICHT 2010-4
‘Op grond van het Mandaat moet het Joden mogelijk worden gemaakt zich te vestigen in het land van hun vaderen.’
Palestina noemen.6 Er zijn echter altijd een paar duizend Joden in het land blijven wonen.7 Het beeld is dus onjuist dat Palestina het thuisland is van de Palestijnen. Palestina heeft als staat nooit bestaan en er was ook geen Palestijns volk.
Delingsplannen De Joodse gemeenschap ging in Palestina eigen instituties oprichten, zoals scholen en ziekenhuizen. De Arabische en Joodse gemeenschappen ontwikkelden zich grotendeels gescheiden van elkaar. Het groeiende Arabische nationalisme leidde regelmatig tot bloedige opstanden. Het steeds terugkerende en toenemende geweld heeft geleid tot de gedachte om Palestina te splitsen in een Joodse staat en een Arabische staat. De Kaart 1. Mandaatgebied Palestina.
Britten zijn er niet in geslaagd een eind te maken aan de conflicten tussen Joden en Arabieren in Palestina en trokken zich terug. In 1947 stelden de Verenigde Naties (VN) voor Palestina te delen in een Joodse staat op
5
Arabieren in West-Palestina. Tussen 1917 en 1948 ver-
55% en een Palestijnse staat op 45% van het
dubbelde de Arabische bevolking. Dit betekent dat de
grondgebied. Dit verdelingsplan is vastgelegd in VN-
wortels van de meerderheid van de Arabische
resolutie 181 (zie kaart 2). De Joden accepteerden dit
bevolking niet zo diep zijn. In ieder geval niet dieper
plan, ondanks dat de grenzen van het gebied
dan die van de Joodse bevolking. De Palestijnen die
onpraktisch waren en ongeveer 60% van het gebied dat
hier nu wonen zijn niet de oorspronkelijke bewoners
ze kregen toegewezen woestijn was. De Arabieren
van het land. Het gebied dat wordt aangeduid met
weigerden een Israëlische staat te accepteren en begon-
Palestina is het oude Kanaän, de bakermat van het
nen een oorlog. In 1949 werd er een wapenstilstand
Joods volk. Het land is hen door God beloofd (Gen.
overeenkomst gesloten. De Arabische staten zijn er niet
12:7). Eeuwenlang hebben ze hier gewoond. Palestina
in geslaagd Israël van de kaart te vegen. Wanneer de
heeft nooit als zelfstandige staat bestaan. Het gebied
Arabieren het verdelingsplan hadden geaccepteerd was
Palestina maakte deel uit van het Romeinse rijk. Nadat
er nu al lang een Palestijnse staat geweest.
de Joden in opstand zijn gekomen tegen het Romeinse gezag zijn de meeste Joden gevlucht. Ze hebben zich
Zesdaagse oorlog
verspreid over de hele wereld. Om de naam van Israël
Na de Israëlische onafhankelijkheidsoorlog van 1948-
uit te wissen, liet keizer Hadrianus het gebied voortaan
1949 annexeerde Jordanië in 1950 de Westelijke
ZICHT 2010-4
31
militair terug te trekken op voorwaarde dat de Arabieren het bestaansrecht van Israël erkennen en vrede willen sluiten.
Nederzettingen Sinds 1967 is het voor Joden weer mogelijk om net als voor 1948 op de Westoever te wonen. Zij vestigden zich in zogeheten nederzettingen. Er zijn verschillende soorten nederzettingen te onderscheiden. In de eerste plaats nederzettingen op plaatsen waar Joden gewoond hebben voordat ze door de Arabieren zijn verdreven, zoals Hebron en Bethlehem. De tweede soort zijn nederzettingen in strategische gebieden zoals bijvoorbeeld de Jordaanvallei. Aanwezigheid van Joden in deze gebieden wordt van belang geacht als bufferzone om Kaart 2. Verdelingsplan VN.
Israël te beschermen tegen de vijandige houding van Arabische landen. Een derde groep vormen de uitbreidingen van steden op of nabij de Groene Lijn. Met de Groene Lijn wordt geduid op de grenzen van Israël voor de zesdaagse oorlog, in feite dus de wapenstilstand-
32
Jordaanover (zie kaart 3). Deze annexatie was in strijd
lijnen van 1949 na de onafhankelijkheidsoorlog (zie
met het internationaal recht en daarom illegaal.8 Van
kaart 3). De uitbreidingen vonden plaats op gebieden
de kant van de Palestijnse Arabieren kwam hiertegen
die geen particulier eigendom waren van Arabieren.
geen protest. Je zou daaruit de conclusie kunnen
Ten vierde zijn er nederzettingen die midden op de
trekken dat de Palestijnen zich als Arabieren zagen en
Westbank, vaak in de buurt van heilige plaatsen zijn
geen behoefte hadden aan een eigen Palestijnse staat.
gebouwd. Volgens Arabische woordvoerders zijn deze
Nadat dit gebied door Jordanië is bezet, zijn de Joden
nederzettingen, gebouwd op gestolen land van Arabische
die hier woonden, verdreven of gedood.
boeren. Israël beweert dat de meeste gronden niet in
In de zesdaagse oorlog van 1967 heeft Israël dit gebied
particulier eigendom waren. Voor zover dat wel het
veroverd. Aanleiding voor deze oorlog was de dreiging
geval was, zouden deze gronden aangekocht zijn tegen
van de Arabische landen die met hun troepen naar de
de reële marktwaarde. Een vijfde groep bestaat uit
wapenstilstandlijnen met Israël trokken. Israël nam de
zogeheten wilde nederzettingen. Voor de bouw van
macht over op de Westbank om zichzelf beter te
deze nederzettingen heeft de Israëlische regering geen
kunnen verdedigen tegen de agressiviteit van de
toestemming gegeven.9 Er wonen nu ongeveer 2,5 mil-
omringende Arabische landen. Ze waren bereid zich
joen mensen op de Westbank, waarvan 17% Jood is.10 ZICHT 2010-4
‘In tegenstelling tot wat door sommigen wordt beweerd, staat niet in de resolutie dat Israël zich moet terugtrekken uit “de” bezette gebieden.’
gebied in 1950 illegaal geannexeerd en kan dus niet worden aangemerkt als de rechtmatige eigenaar. Het land is ook (nog) niet van de Palestijnen. De Verenigde Naties hebben in 1947 weliswaar een verdelingsplan aangenomen om in dat gebied een ‘Palestijnse’ staat te vestigen. Maar de Arabieren hebben dit aanbod geweigerd en zijn een oorlog tegen Israël begonnen. De wapenstilstandlijn van 1949 (Groene Lijn) is ook nooit door de Arabieren geaccepteerd. Dit betekent dat de grenzen tussen Israël en een nog te vormen Palestijnse Staat niet vastliggen.11 Het internationaal recht laat militaire aanwezigheid in een ander land toe wanneer dit gebeurt uit zelfverdediging, totdat de andere partij voldoende garanties geeft voor veilige grenzen. De zesdaagse oorlog was voor Israël een verdedigingsoorlog, omdat het land werd bedreigd door zijn Arabische buurlanden. Zolang Israël geen garanties krijgt op veilige grenzen en er geen vredesovereenkomst met de Palestijnen is, is de militaire aanwezigheid in het gebied gerechtvaardigd. De VN hebben in resolutie 242 uitgesproken dat het Kaart 3. Israël en de Westbank.
Israëlische leger zich uit bezette gebieden moet terugtrekken en dat er daartegenover veilige en erkende grenzen moeten komen. In tegenstelling tot wat door sommigen wordt beweerd, staat er niet in de resolutie
Bezetting
dat Israël zich moet terugtrekken uit “de” bezette gebie-
Volgens veel mensen wordt de Westbank door Israël
den.12 Dit betekent dat definitieve grenzen van een nog
bezet. De vraag is of dat zo is. Het is belangrijk
te vormen Palestijnse staat via onderhandelingen
onderscheid te maken tussen de militaire aanwezigheid
worden vastgesteld waarbij er ook sprake moet zijn van
van Israël en de vestiging van Joodse burgers. De
veilige grenzen.13
militaire aanwezigheid van Israël op de Westbank is niet onrechtmatig. Toen Israël in 1967 na de zesdaagse
Joden op Westbank
oorlog de macht overnam, behoorde het gebied aan
De aanwezigheid van Joden op de Westbank staat los
geen enkele soevereine staat toe. Jordanië heeft het
van een discussie over de vaststelling van de grenzen
ZICHT 2010-4
33
‘Elke Arabier die schuldig wordt bevonden aan de verkoop van onroerend goed op de Westbank aan een Jood krijgt de doodstraf.’
tussen Israël en een Palestijnse staat. Het bouwen van
Maar was het verstandig om op 144 plaatsen op de
huizen op de Westbank voor Joden hoeft de vaststelling
Westbank nederzettingen te bouwen? En worden rech-
van de definitieve status en de grenzen van het gebied
ten van Palestijnen niet teveel ingeperkt door
niet in de weg te staan. De Joden hebben legitieme
veiligheidbarrières en controles?
rechten om op de Westbank te wonen. In het Palestinamandaat van de Volkenbond staat dat de vestiging van
De houding van de Palestijnen dient echter ook
Joden in dit gebied moet worden bevorderd. De
kritisch te worden belicht. Volgens de Palestijnen staat
rechten die het Joodse volk hierdoor heeft verkregen,
de bouw van Joodse woningen op de Westbank
14
moeten nog steeds worden gerespecteerd.
namelijk de voortgang van de vredesbesprekingen in de weg. Uit internationaal onderzoek blijkt echter dat
Tot 1948 hebben er Joden op de Westbank gewoond.
de nederzettingen niet meer dan 3% uitmaken van de
Na de onafhankelijkheidsoorlog zijn ze door Jordanië
totale oppervlakte van de Westelijke Jordaanoever.17
verdreven. Vanaf 1967, toen de Westbank onder
Israël is bereid de Palestijnen hiervoor te compenseren
Israëlisch bestuur kwam, konden de Joden weer net als
door Israëlisch grondgebied af te staan. De Palestijnen
voor 1948 in het gebied wonen. In Israël is het mogelijk
hebben dit aanbod afgeslagen. Van 1949 tot 1967 waren
dat Joden en Arabieren naast elkaar leven. Er wonen op
er helemaal geen Joodse nederzettingen op de
dit moment procentueel net zoveel Arabische moslims
Westbank. Desondanks zijn alle overeenkomsten om
in Israël als Joden op de Westbank. Driekwart van de
tot vrede te komen van de kant van de Arabieren steeds
Israëlische bevolking is Jood en 17% moslimarabier.
verworpen. Tot op heden hebben zij geweigerd het
De bevolking van de Westbank bestaat voor 75% uit
bestaan van Israël te erkennen. Dit roept de vraag op of
15
Arabische moslims en voor 17% uit Joden. De
de aanwezigheid van Joden op de Westbank de
Palestijnse autoriteit lijkt een beleid te voeren dat de
werkelijke oorzaak is dat de Palestijnen geen vrede
Westbank alleen voor de Palestijnen is. Elke Arabier die
willen sluiten. Of is er meer aan de hand en zien zij
schuldig wordt bevonden aan de verkoop van
heel Israël als bezet gebied?
onroerend goed op de Westbank aan een Jood krijgt namelijk de doodstraf.16 Waar is het hen om te doen?
Duurzame samenleving
Moet de Westbank vrij van Joden zijn?
Het is niet onbegrijpelijk dat Israël huiverig is zich militair terug te trekken uit de Westbank. Dat heeft het
34
Vredesbesprekingen
namelijk gedaan in de Gazastrook. En dat heeft de
Israël heeft aangegeven onder voorwaarden een
vrede niet dichterbij gebracht. Hamas heeft de macht
Palestijnse staat op de Westoever te accepteren. In dat
overgenomen en sindsdien wordt Israël bestookt met
licht bezien zijn er bij het gevoerde Israëlische beleid
raketten. Zolang er geen vredesovereenkomst is, is de
met betrekking tot de nederzettingen en de huidige
militaire aanwezigheid van Israël op de Westbank legaal.
ontwikkelingen best kanttekeningen te plaatsen. Joodse
Als de Westbank ooit een Palestijnse staat wordt, moet
vestiging in Judea en Samaria is niet onrechtmatig.
het voor Joden mogelijk blijven daar veilig te wonen. ZICHT 2010-4
Oriëntatiereizen naar Israël De Werkgroep Oriëntatiereizen van Christenen
‘Zolang er geen vredesovereenkomst is, is de militaire aanwezigheid van Israël op de Westbank legaal.’
voor Israël organiseert reizen naar Israël om mensen een beter zicht te geven op het ArabischIsraëlische conflict. Jaarlijks worden voor deze reizen mensen uitgenodigd die in de maatschappij op plaatsen werken waar een juist zicht op de situatie in Israël en het Midden-Oosten van groot belang is. Tot de doelgroep behoren bijvoorbeeld politici, docenten, journalisten en studenten internationaal recht. Dit voorjaar heeft de medewerker van het Wetenschappelijk Instituut voor de SGP aan een oriëntatiereis deelgenomen. Om deze reizen mogelijk te maken is de Werkgroep Oriëntatiereizen mede afhankelijk van giften. U kunt dit werk steunen door een gift over te maken op rekeningnummer 4542 van het Shalom-Fonds
8 Deze annexatie is alleen door Groot-Brittannië en Pakistan erkend. 9 David Meir-Levi, ‘Occupation and settlements: the myth and reality’, in: Front Page Magazine, 24 juni 2005. 10 Bron: CIA, World Factbook 2010. In 1967 woonden er 650.000 Arabieren in de Westbank, nu ruim 2 miljoen. 11 Harrie Verbon, ‘Israël en het international recht; Barbertje moet hangen’, in: De Internationale Spectator, 2008, p. 491-494. 12 Lord Caradon, één van de opstellers van resolutie 242 heeft in 1973 gezegd dat het woordje ‘de’ bewust is weggelaten, zie: www.icej.nl/nieuws/vn242.htm 13 Harrie Verbon, p. 491-494 en Dore Gold, ‘From “occupied territories” to “disputed territories”’, in: Jerusalem Viewpoints, no. 470, 16 januari 2002. 14 N. Feinberg, ‘The Arab-Israel Conflict in International Law’, in: John Norton Moore (ed.), The Arab-Israeli Conflict, Vol. 1, Princeton 1974, p. 405, 419,420 (zie: De Blois, p. 38,39). 15 Bron: CIA, World Factbook 2010. 16 http://israeltoday.nl/headlines/9-nederlands/1177-verkoop-aaneen-jood-verlies-u-uw-leven 17 Israel Ministry of Foreign Affairs, Are Israeli Settlements Legal? (www.jerusaleminsights.com).
Net zo goed als Arabieren nu in Israël kunnen wonen. De Joden hebben legitieme rechten op de Westbank te wonen. Het is het land van hun voorvaderen. Daar
Dáár zit Lagarde achter!
woonde het volk vroeger als natie. Door de Volkenbond is bekrachtigd dat de immigratie van Joden naar dit gebied moet worden bevorderd. Tegelijkertijd hebben we te maken met de rechten van de Arabieren die zich daar in de loop der eeuwen hebben
De wereld van communicatie, beveiliging en geluid is een wereld van techniek. Daarom is het goed dat u met Lagarde kennismaakt. Bij Lagarde ontmoet u specialisten die verstand hebben van techniek - maar die liever denken in oplossingen. U verwacht van ons het beste, daarom krijgt u ook kwaliteit. Vanzelfsprekend. Dáár zit Lagarde achter!
gevestigd. Voor een duurzame samenleving is het op zijn minst nodig dat de Palestijnen het bestaansrecht van Israël erkennen, er een eind komt aan de terroristische aanslagen op Israël en mensenrechten door iedereen worden gerespecteerd.
Welkom bij Lagarde!
Noten 1 Matthijs de Blois, Israël: een staat ter discussie, Heerenveen 2010, p. 35. 2 Wim Kortenoeven, De kern van de zaak. Feiten en Achtergronden van het Arabisch-Israëlisch Conflict, Soesterberg 2005, p. 134. 3 Kortenoeven, p. 138. 4 De Blois, p. 49. 5 Kortenoeven, p. 135. 6 Kortenoeven, p. 127, 128. 7 Volgens betrouwbare schattingen woonden er in 1880 in het gebied ten westen van de Jordaan ongeveer 300.000 mensen, waarvan 34.000 Joden, 55.000 christenen, 65.000 nomaden en 141.000 moslims (Kortenoeven, p. 133).
ZICHT 2010-4
communication systems
safe systems
sound systems
visual communication
LAGARDE BV | Dorpsstraat 102, 3881 BE Putten | t (0341) 37 57 57 | f (0341) 37 57 58 | www.lagarde.nl
in Nijkerk met vermelding: Gift OR-reizen.
35
THEMA
Vluchtelingen die geen vluchtelingen zijn
Nog altijd verblijven miljoenen Palestijnse vluchtelingen
H.J. Nijsink MA
in kampen. De Palestijnen blijven vasthouden aan ‘the
historicus en beleidsadviseur
right of return’. Het probleem is dat Palestijnse en
SGP-jongeren
Arabische leiders wel de schuldige vinger opheffen naar Israël, maar henzelf laat het lot van de ‘kampbewoners’ ook koud. Alle problemen lijken met elkaar verbonden. Kan er in deze wirwar licht worden ontwaard aan het einde van de tunnel? Het Dheisheh Refugee Camp, zaterdag 15 mei 2010.
van de internationale gemeenschap. Er waren – ondanks
Op het heetst van de dag bezocht ik, samen met andere
de strenge bepalingen van de Britse regering – steeds
leden van politieke jongerenorganisaties uit Nederland
meer Joden naar Palestina verhuisd. De Tweede
dit vluchtelingenkamp nabij Bethlehem op de Westbank.
Wereldoorlog versterkte de zionistische trek naar het
De huizen van het ‘kamp’ waren niet mooi, de straatjes
Beloofde Land. De spanningen tussen Joden en Arabie-
nauw. Hier en daar was graffiti aangebracht op de toch
ren liepen op. Dichtbevolkt was het gebied niet. Er
al niet schone muren. Een enkele keer ontwaarden we
woonden naar schatting nog geen miljoen Arabieren in
een hakenkruis. Twee Palestijnse kinderen – beiden
Palestina. Het aantal Joden was tot aan de Tweede
amper tien jaren oud – volgden de groep door het
Wereldoorlog opgelopen tot ongeveer een half miljoen.
kamp. Ze waren in het kamp geboren en hebben een
Met de groei van het aantal Joden groeide ook het
vluchtelingenstatus. Ze hebben weinig perspectief. Hun
verzet bij de Arabische bevolking. Onder leiding van
opa is misschien in 1948 uit Haifa of Yafo gevlucht.
Amin Al-Hoesseini, de jonge moefti van Jeruzalem,
Voor hen claimt de Palestijnse Autoriteit het recht op
hielden de Arabieren vast aan hun zogenaamde ‘alles-
terugkeer. Terug naar een plaats die ze niet kennen.
of-niets’-strategie. David Ben Gurion omschreef het
‘Dheisheh’ is één van de 19 vluchtelingenkampen op de
dilemma kort, maar krachtig: “Wij en zij willen
Westbank. Na de Onafhankelijkheidsoorlog in 1948 en
hetzelfde. We willen allebei Palestina.”
1949 ontstonden er in totaal 59 vluchtelingenkampen.
Nadat de Britse regering op 21 februari 1947 bekend
Niet alleen op de Westbank, maar ook in de Gaza-
maakte dat zij het mandaatschap teruggaf aan de inter-
strook, Libanon, Syrië en Jordanië. De vraag waarom er
nationale gemeenschap kwam een door de Verenigde
meer dan 60 jaar na de Arabisch-Israëlische oorlog nog
Naties ingestelde commissie met het verdelingsplan
vluchtelingenkampen bestaan laat zich niet eenvoudig
voor Palestina: een Joodse staat en een Arabische staat.
beantwoorden. Niets in Palestina is wat het lijkt.
Dit plan (resolutie 181) werd op 29 november 1947 aangenomen door de Algemene Vergadering. De Joodse
36
Strijd om Palestina
leiders aanvaardden het plan met gemengde gevoelens
Kort na de Tweede Wereldoorlog, in 1948, gaf de Britse
vanwege de lastige concessies.1 De Arabische leiders, in
regering het mandaat over Palestina terug in handen
1944 verenigd in de Arabische Liga, verwierpen het. ZICHT 2010-4
‘Na de Onafhankelijkheidsoorlog in 1948 en 1949 ontstonden er in totaal 59 vluchtelingenkampen.’
Op 14 mei 1948 riep David Ben Gurion de onafhanke-
die vooral de mythologische kanten van Israël zoekt te
lijkheid van Israël uit en op 15 mei vielen vijf Arabi-
ontmaskeren. Belangrijke historici die onderdeel uit-
sche staten Israël aan. Zij duldden geen Joodse staat in
maken van deze groep zijn Ilan Pappe en Benny Morris.
Palestina.
Voor Pappe is “het verhaal van 1948 (…) helemaal niet zo gecompliceerd”. Zijn conclusie is ook niet
Vluchtelingenprobleem
ingewikkeld: “niemand erkent de misdaden van 1948.
De jaren 1948 en 1949 verliepen zeer chaotisch. Er was
Terwijl dat simpelweg een etnische zuivering was,
geen officiële regering in Palestina. Bovendien won
volgens iedere definitie daarvan. Als de ene etnische
Israël terrein tijdens de Onafhankelijkheidsoorlog. In
groep de andere verdrijft, is dat etnische zuivering…
deze wanordelijke toestand vonden gebeurtenissen
Iedereen wist het. Maar Europa bleef stil, om wat het
plaats met ingrijpende gevolgen voor levens van
de Joden zelf had aangedaan.” 5 Geschiedschrijving
duizenden. Toen de kruitdampen optrokken bleken
heeft als doel recht te doen, maar Pappe geeft een gena-
2
ongeveer 650.000 Arabieren gevlucht te zijn.
deloos moreel oordeel. Pappe, en ook andere ‘New His-
Het is niet makkelijk om aan te geven waarom deze
torians’ gaan niet altijd heel zorgvuldig met de feiten
vluchtelingenstroom op gang kwam. In het debat over
om, ook is niet altijd duidelijk wie of wat hun bronnen
de gebeurtenissen tijdens de Onafhankelijkheidsoorlog
zijn. Pappe ziet geschiedschrijving niet als een
komen slechts geprononceerde inzichten ter tafel.
zoektocht naar feitelijke waarheden, maar historici
Enerzijds is dat de idee dat de Arabische, of Palestijnse,
schrijven volgens hem vanwege ideologische redenen.
vluchtelingen gehoor gaven aan de oproep van de Ara-
In zijn ogen is er geen waarheid, alleen een verzameling
3
bische leiders om (tijdelijk) te vertrekken. Anderzijds
verhalen.6
is het de opvatting dat Palestijnse mannen, vrouwen en
Morris is minder uitgesproken. Hij publiceerde in 1998
kinderen vluchtten uit angst voor de terreur en het
ook een studie naar het ontstaan van het Palestijnse
exceptionele geweld van het Israëlische leger. De term
vluchtelingenprobleem.7 Zijn stelling luidde dat aan
‘ethnic cleansing’ wordt in dit verband ook regelmatig
het vertrek van de Arabische bewoners van Palestina
genoemd. Niet de vestiging van de staat Israël, niet de
een combinatie van factoren debet was, zoals gebrek
strijd tussen Arabieren en Joden, maar de georgani-
aan Arabisch leiderschap, economische problemen,
seerde zuivering van het land van Arabieren door Israël
ineenstorting van gezag, aanvallen van het Israëlische
4
was wat werkelijk plaatsvond in 1948 en 1949.
leger op Arabische dorpen en gedwongen uitzettingen. Hiermee probeert Morris recht te doen aan het
Onderzoek
verleden wat volgens hem belangrijk is voor het
Er is veel onderzoek gedaan naar de periode van de
“wederzijds begrip”.8
geboorte van de Israëlische staat. Binnen de Israëlische samenleving woedt een debat over de Arabisch-Israëli-
Internationaal recht
sche oorlog. Een belangrijke rol daarin spelen de zoge-
De geschiedenis is van belang als het gaat om het
naamde ‘New Historians’, een groep Joodse historici
vluchtelingenvraagstuk, maar ook het internationaal
ZICHT 2010-4
37
‘Resolutie 242 spreekt niet over een terugkeer, maar over een «rechtvaardige oplossing van het vluchtelingenprobleem».’
recht. Op 11 december 1948 nam de Algemene
Arabische landen kan op zijn minst opmerkelijk worden
Vergadering van de VN resolutie 194 aan. Artikel 11
genoemd. Israël wordt aangewezen als de veroorzaker
van deze resolutie wordt vaak opgevoerd als grond
van het immense vluchtelingenprobleem, terwijl het
voor ‘the right of return’ - het belangrijke recht op
juist de Arabische staten waren die de vluchtelingen
9
terugkeer. Palestijnen beroepen zich hierop.
niet opnamen en tot op de dag van vandaag weinig
Daarnaast beroepen zij zich ook op Resolutie 242, die
barmhartigheid tonen richting de Palestijnen die in
in tegenstelling tot resolutie 194 door de VN Veilig-
de – soms erbarmelijke – vluchtelingenkampen wonen.
heidsraad is aangenomen. Dit artikel spreekt echter
Israël heeft op zijn beurt wel de Joodse vluchtelingen
niet over een terugkeer, maar over een “rechtvaardige
uit Arabische landen opgenomen.
oplossing van het vluchtelingenprobleem”. De situatie in de kampen geeft inderdaad een heel slechte invulling
Status
aan deze “rechtvaardige oplossing”.
Bovendien is het duidelijk dat vier miljoen vluchte-
Een Palestijnse gids vertelde mij dat het vluchtelingen-
lingen niet op de Westbank of de Gazastrook kunnen
probleem een probleem is van Israël en de Verenigde
wonen, daarvoor is het gebied te klein. Onlangs merkte
Naties. De vraag is echter of Israël hier verantwoorde-
ook Frits Bolkestein in De Volkskrant op dat de Arabi-
lijk voor is. Het probleem zit hem allereerst in het ont-
sche landen het lot van de Palestijnen volkomen koud
brekende leiderschap. Wie haar eigen mensen laat
laat: “Waar het om gaat, is het Arabische aandeel in de
wonen in erbarmelijke omstandigheden ten koste van
tragedie van de Palestijnse diaspora. Van solidariteit
de strijd met Israël is geen groots leider.
met de Palestijnse vluchtelingen die al zestig jaar in de Arabische landen wonen is namelijk amper sprake. Ze
Houding
mogen rekenen op warme woorden van medeleven en
In de vluchtelingenkampen wonen miljoenen Pales-
betrokkenheid. Meer zit er niet in.”11
tijnen. Zij hebben de vluchtelingenstatus. Dat geldt de
Ook de Verenigde Naties, in het bijzonder de UNWRA,
mensen die in 1948 in de kampen terechtkwamen,
zorgt er in haar beleid voor dat het vluchtelingen-
maar ook een ieder die er werd geboren. De UNWRA
probleem zichzelf onderhoudt, omdat ook de kinderen
(United Nations Relief and Works Agency for Palestine
en kleinkinderen van de vluchtelingen een vluchte-
Refugees) houdt zich sinds 1949 bezig met het bieden
lingenstatus kunnen krijgen.12 De meeste vluchtelingen
van hulp aan de Palestijnse vluchtelingen. De UNWRA
komen nergens vandaan. Wat betekent het recht op
speelt een belangrijke rol bij de instandhouding van
terugkeer? Slechts 200.000 van de ruim 4,3 miljoen
10
38
het Palestijnse vluchtelingenprobleem. Volgens Israël
Palestijnse vluchtelingen zijn oorspronkelijke
is het vreemd dat de UNWRA niet zoekt naar een per-
vluchtelingen uit 1948.13
manente oplossing voor het probleem, bovendien han-
In totaal wonen meer dan een miljoen van alle vluchte-
teert ze volgens Israël een zeer ruime definitie van het
lingen in de 59 kampen die door de UNWRA worden
woord ‘vluchteling’.
onderhouden. 700.000 vluchtelingen wonen in de
De houding van de Verenigde Naties en de omringende
kampen op de Westbank. ZICHT 2010-4
‘De kampen zijn de vleesgeworden Arabische hypocrisie.’
Oplossingen
hebben de Arabische leiders de deplorabele toestand in
De roep om een oplossing voor het Arabisch-Israëlisch
de kampen gebruikt in de mediaoorlog om de
conflict klinkt voordurend, maar oplossingen kunnen
sympathie van het westen voor de Arabische kant op te
niet opgelegd worden. Juist draagvlak en initiatief uit
wekken. De kampen zijn de vleesgeworden Arabische
de respectievelijke samenlevingen zijn belangrijk. De
hypocrisie.
eerdergenoemde Benny Morris ziet een oplossing voor het vluchtelingenvraagstuk als het moeilijkst: “De oplossing van het Palestijnse vluchtelingenprobleem wordt van alle zaken die bij de definitieve-statusbesprekingen tussen Israel en de Palestijnen nog aan de orde moeten komen de meest gecompliceerde. Ingewikkelder dan Jeruzalem of de definiëring van de grenzen.” Ook hij ziet hierbij de rol van de Arabische landen als een probleem. Aan de andere kant zal het staatsburgerschap van, bijvoorbeeld, Jordanië de hoop op ‘terugkeer’ bij veel Palestijnen doen verdampen, zij houden liever vast aan ‘the right of return’. De veelgeprezen ‘twee-staten-oplossing’ zal mogelijk ook in dit opzicht geen goed vooruitzicht zijn. Een Palestijnse staat zal er niet zijn zolang de Arabische landen niet tot hulp bereid zijn, de Palestijnse Autoriteit vasthoudt aan onverzettelijkheid en de UNWRA vluchtelingenkaarten blijft afgeven aan kinderen die ver na 1948 ter wereld zijn gekomen. Zij zijn vluchtelingen die geen vluchtelingen zijn. De Palestijnse Autoriteit moet zorgen dat de kampen verdwijnen. Krachtig en visionair leiderschap is daarbij onmisbaar. Dit zou een cultuuromslag betekenen en een radicale breuk met het verleden. Wie vanaf de berg Gerizim een blik over Nablus (Sichem) werpt ziet een overvol vluchtelingenkamp, maar aan de andere kant ook een mooie nieuwe woonwijk, die geheel leegstaat. Deze illustratie maakt duidelijk wat de vluchtelingenkampen werkelijk zijn: politieke middelen om druk uit te oefenen. Met veel succes ZICHT 2010-4
Noten 1 Volgens het verdelingsplan zouden Jeruzalem en Bethlehem onder internationale auspiciën komen, bovendien was de omvang van de Joodse staat gering en moesten zij een aparte Arabische staat accepteren in het mandaatgebied, terwijl Jordanië was aangewezen als staat waar het zelfbeschikkingsrecht van de Arabieren daadwerkelijk gestalte kreeg. Zie: Matthijs de Blois, Israël: een staat ter discussie?, Heerenveen 2010, p. 40,76. 2 Wim Kortenoeven, De kern van de zaak. Feiten en achtergronden van het Arabisch-Israëlisch conflict, Soesterberg 2005, p. 413. 3 Wim Kortenoeven stelt in zijn boek dat de meeste vluchtelingen gehoor gaven aan de oproep van de Arabische leiders om tijdelijk te evacueren. Slecht een kleine groep werd daadwerkelijk door Israël uit strategische plaatsen verdreven. Zie: Kortenoeven, p. 413. 4 Zie voor een onderbouwing van deze visie: Ilan Pappe, The Ethnic Cleansing of Palestine, Oxford 2008 en Chris van der Heijden, Israël, een onherstelbare vergissing, Amsterdam 2008. 5 Pappe, Etnische zuivering, p. 20 en 277. 6 André Diepenbroek, ‘De kandelaar brandt achter prikkeldraad’ in: Reformatorisch Dagblad (24 september 2008). 7 Zie Benny Morris: The Birth of the Palestinian Refugee Problem 1947-1949, Cambridge 1998. 8 “Prof. Benny Morris: “Oplossing probleem Palestijnse vluchtelingen moeilijkste van allemaal”” in: CIDI Nieuwsbrief (1 oktober 1998). 9 Resolutie 194 stelt: “the refugees wishing to return to their homes and live at peace with their neighbours should be permitted to do so at the earliest practicable date.” 10 Na 1949 werd de UNHCR opgericht, de VN-organisatie die zich bezig houdt met vluchtelingen. Doelbewust vallen Palestijnse vluchtelingen daar niet onder, omdat de UNWRA al bestond. Een belangrijk verschil tussen beide organisaties is dat de UNWRA alleen het mandaat heeft om humanitaire hulp te verlenen, terwijl de UNHCR ook zoekt naar oplossingen voor het vluchtelingenprobleem. 11 Frits Bolkestein en Hala Naoum Nehme, ‘Arabische hypocrisie’ in: De Volkskrant (2 november 2010). 12 De UNRWA beschouwt iedere Arabier die tenminste vanaf juni 1946 in Palestina leefde, en zijn woning en andere eigendommen verloor als gevolg van de 1948 oorlog, en al zijn nakomelingen als vluchtelingen, en zij kunnen allen vluchtelingenstatus krijgen van de UNRWA. http://www.israel-palestina.info/vluchtelingen.html 13 www.israel-palestina.info/vluchtelingen.html
39
THEMA
Israël: apartheidsstaat of status aparte
Steeds sterker klinkt - ook in Nederland - de
Jacques Rozendaal
kwalificatie apartheidsstaat voor Israël. Waarom is
voorzitter SGP-jongeren
dat en is dit gerechtvaardigd? Dit artikel gaat in op de achtergrond van deze vergelijking en probeert antwoorden te geven op de bovengestelde vragen.
De apartheid in Zuid-Afrika die tot het begin van de
context van een geïnstitutionaliseerd regime van syste-
jaren negentig van de vorige eeuw heeft geduurd, is hét
matische onderdrukking en overheersing van een
land en hét systeem waaraan de definitie apartheids-
raciale groep over een of meer andere raciale groepen,
staat ontleend wordt. Apartheid was in Zuid-Afrika tot
die gepleegd worden met de intentie om dat regime in
1990 bewust overheidsbeleid met als doel complete
stand te houden”.
segregatie van de verschillende bevolkingsgroepen. Dat
Wie Israël vergelijkt met Zuid-Afrika ziet dat de
was gebaseerd op racistische motieven; rassen werden
situaties in beide landen zeer van elkaar verschillen,
bepaald door kleur en het blanke ras werd als superieur
zowel op politiek als op maatschappelijk terrein. In
gezien boven andere, niet-blanke, rassen.
Israël is geen overheidsbeleid met als doel complete segregatie en alle Israëli’s zijn voor de wet gelijk.
Apartheid
40
Het doel tot complete rassensegregatie werd door de
Politieke rechten
overheid opgelegd door een wettelijke ongelijke behan-
Bestuursfuncties staan voor iedere Israëli open. Zo zijn
deling op alle gebieden van het sociale, culturele,
er door de Israëlische geschiedenis heen Arabische
politieke en openbare leven. Zo was er de wet op aparte
Israëli’s op de posten van minister, Knessetlid en
gerieven, waarin geregeld werd dat blanken en zwarten
rechter bij het Israëlische Hooggerechtshof geweest.
niet dezelfde openbare voorzieningen mochten gebrui-
Het bestuur van Arabische steden en dorpen is geheel
ken; de ontuchtwet die seksuele relaties tussen leden
in handen van een Arabisch ambtenarenapparaat
van verschillende rassen verbood; en de
inclusief burgemeester. Alle Israëli’s hebben stemrecht.
groepsgebiedenwet die regelde dat bepaalde gebieden
Oud-premier Dries van Agt beschuldigt Israël in zijn
voorbehouden waren aan bepaalde bevolkingsgroepen.
boek ‘Schreeuw om recht’ van apartheidspolitiek. De
Er was een aparte kieslijst waarmee de kleurlingen vier
feiten laten echter het tegenovergestelde zien. Niet
blanke parlementsleden mochten kiezen om de
Israël, maar de Palestijnse leiders voeren een
kleurlingenbelangen te behartigen.
apartheidsbeleid. In Gaza waar Hamas aan het bewind
Het Internationaal Strafhof in Den Haag definieert
is, wonen geen Joden meer. En op de Westbank, waar
apartheid als “misdaden die gepleegd worden in de
de Palestijnse Autoriteit het bestuur grotendeels in ZICHT 2010-4
‘Niet Israël, maar de Palestijnse leiders voeren een apartheidsbeleid.’
handen heeft, mogen Arabieren geen grond verkopen
woonplaats. Behalve in de grote of historische steden,
aan Joden. In Israël daarentegen zijn de Arabieren
hier wonen van oudsher Arabieren en Joodse Israëli’s
staatsburgers en kunnen ze gekozen worden in het par-
op verschillende plekken. In Arabische steden krijgen
lement.
Arabische kinderen in het Arabisch les. Dat is hun
Wat de plichten van staatsburgers betreft is er één
recht omdat alle Israëlische kinderen recht hebben op
verschil. Joodse Israëli’s, Druzen en Bedoeïenen zijn
onderwijs en Arabisch de tweede officiële taal van
dienstplichtig, andere Arabische Israëli’s niet. Zij
Israël is. Arabieren krijgen onderwijs in de Hebreeuwse
zouden in een morele spagaat kunnen terechtkomen,
taal, zodat ze in de Israëlische maatschappij kunnen
als Arabische soldaat vechtend voor de Joodse staat
meekomen. Ter vergelijking met de apartheid in Zuid-
tegen Arabische tegenstanders. Ze kunnen daardoor
Afrika: Afrikaans was voor iedereen de verplichte
eerder beginnen met studeren. Maar zij krijgen niet de
onderwijstaal en niet-blanken mochten niet hetzelfde
speciale financiële tegemoetkoming na het vervullen
leren als blanken.
van de dienstplicht. Daarnaast vergemakkelijkt de dienstplicht de toegang tot de arbeidsmarkt.
Incidenten De bovenstaande vergelijking geeft duidelijk aan dat er
Sociale situatie
grote verschillen zijn tussen het apartheidsregime in
De Israëlische samenleving is sociaal gesegregeerd
Zuid-Afrika en de situatie in Israël. Dit neemt niet weg
langs meerdere lijnen. Het gaat daarbij niet alleen om
dat Israël voor moeilijke vragen wordt geplaatst.
Joden en Arabieren. Voorbeelden zijn de Joodse verdeeldheid tussen seculier en orthodox, Ashkenazim
Er zijn vele voorbeelden van incidenten die er op lijken
(Europese Joden) en Sefardim
te duiden dat Arabische Israëli’s formeel dezelfde rech-
(Mediterrane/Afrikaanse/Aziatische Joden) of de
ten hebben, maar in de praktijk ongelijkheid ervaren.
Arabische verdeeldheid tussen Druzen, Bedoeïenen,
Opvallend is bijvoorbeeld dat 20% (1,3 miljoen
Arabische moslims en Arabische christenen. In het
inwoners) van de Israëlische burgers Arabieren zijn en
kleine Israël krijgen de verschillende groepen
dat deze personen slechts in 5% van de overheidsfunc-
onvermijdelijk met elkaar te maken – op de werkvloer,
ties terug te vinden zijn. Tevens zijn er vele rapporten
in het onderwijs, in de bus of bij het boodschappen
geschreven over het verschil tussen kwaliteit van de
doen.
openbare ruimte en het onderwijs in Arabische dorpen ten opzichte van Israëlische dorpen en steden.
Onderwijs Een goed voorbeeld van interactie tussen Joodse en
Joodse identiteit
Arabische Israëli’s, is het onderwijs. Arabische en
Uiteindelijk is de kernvraag die achter dit vraagstuk
Joodse studenten van alle gezindten studeren samen
schuil gaat: mag Israël in de toekomst de Joodse identi-
aan Israëlische universiteiten en hogescholen.
teit beschermen en welke consequenties heeft dat voor
Middelbaar- en basisonderwijs volgt iedereen in zijn
de behandeling van burgers met een andere identiteit?
ZICHT 2010-4
41
‘Arabische en Joodse studenten van alle gezindten studeren samen aan Israëlische universiteiten en hogescholen.’
De geboortecijfers onder Arabische Israëli’s ligt vele
Twee punten zijn van belang voor de toekomst.
malen hoger dan bij Joodse Israëli’s, bijna alle omringende islamitische landen in het Midden-Oosten
1. De filosofie achter de delingsresolutie 181 van de
zien de Joodse staat Israël liever vandaag dan morgen
Verenigde Naties uit 1947.
ten onder gaan en de uitspraken van internationale
Deze resolutie bevatte de deling van Palestina in een
gerechtshoven worden steeds belangrijker in de
Joodse en een Palestijns-Arabische staat. Deze inter-
toekomst.
nationaal erkende resolutie bevat daarmee bijvoorbeeld de mogelijkheid om van immigrante te eisen dat zij een loyaliteitseed1 afleggen. 2. Zorgvuldig gebruik van woorden en beelden De vergelijking van Israël met een apartheidsstaat duidt op de – kwaadaardige – wens Israël te ontmantelen. Het apartheidssysteem in Zuid-Afrika moest destijds ontmanteld worden en hierbij werd een beroep gedaan op internationale gemeenschap. Het gebruik van dit soort vergelijkingen werkt dit soort mechanismen in de hand. Dit brengt met zich mee dat media en politici een grote verantwoordelijkheid hebben in de keuze van gebruik van woorden en beelden als er gesproken wordt over de Israëlische situatie. 1 Op 10 oktober jl. is een amendement op de burgerschapswet aangenomen die deze loyaliteitseed invoert. Het voorstel riep veel reacties omtrent discriminatie en apartheid op.
Nieuwe Tiendweg 16 • 2923 AE Krimpen aan den IJssel Telefoon 0180-591581 • Telefax 0180-591582 • E-mail
[email protected]
42
ZICHT 2010-4
THEMA
De gevaarlijke gevolgen van de deling van Jeruzalem1 Dr. Dore Gold
Wat gebeurt er de dag erna? Deze vraag dient volgens
president van het Jerusalem
Dore Gold in ogenschouw te worden genomen
Center for Public Affairs
wanneer wordt overwogen de stad Jeruzalem te delen. Israël weet wat er gebeurt sinds het zich uit Gaza heeft teruggetrokken. In dat licht bezien moet Israël niet opnieuw experimenteren met zijn veiligheid en de voorstellen tot deling van Jeruzalem afwijzen.
In het laatste decennium, één van de aspecten van het
zelfs eenvoudige raketten, net zoals die vanuit de Gaza-
vredesproces waarop zowel de Israëlische als de Ameri-
strook worden afgeworpen.
kaanse regering faalde, was het voorzien van de “dagna”. Degenen die Ariel Sharon adviseerden om tot
De mogelijkheden om de kwetsbaarheid van de Joodse
terugtrekking uit de Gazastrook over te gaan, hadden
wijken in Jeruzalem uit te buiten zijn vele.
waarschijnlijk niet verwacht dat na de terugtrekking
Bijvoorbeeld, de Arabische wijk Shuafat is aan de ene
het percentage jaarlijkse raketbeschietingen door
kant ongeveer 300 meter van French Hill en aan de
Hamas en andere groepen op Israël met 500 procent
andere kant 100 meter van Pisgat Zeev, waar 42.000
zou stijgen (van 179 aanvallen in 2005 tot 946 in 2006).
Israëliërs wonen. De Arabische wijken Tzur Bachar en Jabal Mukabar liggen direct naast Oost-Talpiot, waar
In het licht van de meningsverschillen tussen de
meer dan 12.000 Israëliërs wonen. Nadav Shragai heeft
regering van Obama en Israël over de toekomst van
opgemerkt dat het voor de Palestijnen in Issawiya, dat
Jeruzalem is het belangrijk opnieuw de vraag in
slechts op 74 meter van de Hebreeuwse Universiteit op
ogenschouw te nemen wat er de “dag-na” zal gebeuren
de Mount Scopus is gelegen, in de toekomst mogelijk
wanneer een herverdeling van Jeruzalem werkelijk
wordt belangrijke gebieden over te nemen en vanuit
wordt overwogen in lijn met enkele gedachten die van-
het noorden de weg van Jeruzalem naar Maale Adumin
daag de dag uit Washington komen.
te beheren en vanuit de wijk At-Tur, in het zuiden eveneens.
Kwetsbaarheid Ongetwijfeld zou dit de kwetsbaarheid van Joodse
Vredesakkoord
buurten voor aanvallen dramatisch vergroten. En op
Het is waar dat Israël zich uit de Gazastrook eenzijdig
basis van de ervaring kan worden gesteld dat deze gro-
heeft teruggetrokken. Als het zich uit delen van Jeruza-
tere kwetsbaarheid ongetwijfeld misbruikt wordt door
lem terugtrekt, zal dit alleen gebeuren in het kader van
Palestijnse gewapende groeperingen tegen de inwoners
een vredesakkoord. Maar dat argument heeft slechts
van Jeruzalem, door alles te gebruiken van
marginale waarde. Er zij aan herinnerd dat Israël een
automatische geweren tot zelfgemaakte mortieren tot
interim-overeenkomst had met de Palestijnse
ZICHT 2010-4
43
‘Ondertekende Israëlisch-Palestijnse akkoorden werden geschonden door Palestijnse eenheden.’
Autoriteit voorafgaand aan de Tweede Intifada, die Yasser Arafat in september 2000 in gang zette. Desondanks werd Jeruzalem op dat moment een brandpunt voor terreuraanslagen. Beit Jalla bijvoorbeeld was in 2000 volledig onder Palestijnse controle. Het is gelegen recht tegenover de ZuidJeruzalemse wijk Gilo, waar meer dan 27.000 Israëliërs wonen. Tijdens de Tweede Intifada vielen Palestijnse sluipschutters de huizen van Palestijnse christenen binnen en opende het vuur op Israëlische inwoners van Gilo en terroriseren duizenden. Kortom, ondertekende Israëlisch-Palestijnse akkoorden werden geschonden door Palestijnse eenheden. In september 2005, Avi Dichter, die net zijn positie als hoofd van de Shin Bet had verlaten, betoogde in een Jeruzalem-lezing dat sinds 2000 de Palestijnse Autoriteit geen enkele veiligheidsovereenkomst met Israël heeft waar gemaakt. Hij noemde specifiek Saeb Erekat en Yasser Abd Rabbo die als Palestijnse leiders, Israëlische, Egyptische en Amerikaanse veiligheidsagenten misleidden.
Ontevredenheid
Wijken Jeruzalem
Waarom moet Israël rekening houden met de reële
44
mogelijkheid dat er in de toekomst aanslagen kunnen
stemmen opgaan die argumenteren dat het gebied
zijn, zelfs nadat een formele overeenkomst is gesloten?
onder islamitisch bestuur (eigendom van de
In de eerste plaats is het waarschijnlijk dat iedere over-
islamitische autoriteit, de Waqf) valt. Zij baseren dat op
eenkomst met de Palestijnen een zekere mate van onte-
de islamitische traditie dat Mohammed zijn
vredenheid oplevert, omdat bepaalde Palestijnse doelen
gevleugelde paard, Al-Buraq, vastbond aan de
niet zullen worden bereikt. In West-Jeruzalem, zijn er
Westelijke Muur alvorens hij naar de hemel opsteeg tij-
Palestijnse aanspraken op vele terreinen. Indien een
dens zijn “nachtelijke reis” naar Jeruzalem. Zelfs
akkoord Israël soevereiniteit verleent over de
vandaag de dag is Jeruzalem een magneet voor radicale
Klaagmuur (de Westelijke Muur) binnen de Oude
islamitische elementen die proberen de Westelijke
Stad, dan zullen prominente Palestijnse religieuze
Muur met stenen te bekogelen en heilige plaatsen in ZICHT 2010-4
IDF IDF staat voor Israeli Defense Forces, het Israëlische defensieleger, de officiële naam van de
‘Iedere overeenkomst met de Palestijnen levert een zekere mate van ontevredenheid op, omdat bepaalde Palestijnse doelen niet zullen worden bereikt.’
Israëlische strijdkrachten. De IDF werd op 26 mei 1948 gesticht na de onafhankelijkheid van de staat Israël om de burgers van Israël te beschermen en om alle vormen van terrorisme te bestrijden die
Deling
het dagelijkse leven in gevaar brengen. De IDF is
In 2000 kwam president Clinton met de idee dat alle
de opvolger van de paramilitaire organisatie
gebieden waar Joden wonen in Jeruzalem deel moeten
Hagana.
worden van Israël en dat waar Arabieren wonen deel moeten uitmaken van een Palestijnse staat. Voor een buitenstaander klinkt deze formule eerlijk, maar het
gevaar brengen. Maar zonder de bescherming van de
zou alleen maar leiden tot een verslechtering van de
staat Israël, zouden deze heilige plaatsen aan gevaren
veiligheid in Jeruzalem, en waarschijnlijk tot een
zijn blootgesteld.
escalatie van het conflict. Je kunt van een stad die lijkt
Fatah en Hamas
ene soevereiniteit toekennen en de zwarte vierkanten
Ten tweede is het ook moeilijk om de houding te voor-
een andere soevereiniteit. Israël heeft met zijn
spellen van een toekomstige Palestijnse regering tegen-
veiligheid geëxperimenteerd door zich terug te trekken
over Palestijnse gewapende groeperingen. Vandaag lijkt
uit Gaza, maar het moet nu niet experimenteren met
de Dayton Force van Salam Fayyad (premier van de
zijn veiligheid in de historische hoofdstad door de
Palestijnse Autoriteit) goed te functioneren, omdat de
nieuwste voorstellen tot herverdeling die vandaag de
echte veiligheid in de Westelijke Jordaanoever vooral
dag opkomen te aanvaarden.
op een etnisch schaakbord niet de rode vierkanten de
wordt verzorgd door de IDF. Fayyad heeft een drijfveer - hij wil een staat uitroepen. Maar als de IDF is teruggetrokken, zal de Dayton Force dan Hamas bestrijden of zullen ze met hen samenwerken? Tijdens
Noot 1 Dit is een vertaling van een artikel dat Dore Gold in april 2010 publiceerde. Voor de Engelse tekst zie: www.dore-gold.com/2010/ 04/the-dangerous-implications-of-dividing-jerusalem.php
de Tweede Intifada leidde Marwan Barghuti een speciaal veiligheidsnetwerk genaamd de “Nationalist and Islamic Forces”, die de militaire activiteiten van Fatah en Hamas coördineerden.
Dayton Force De Dayton Force zijn Palestijnse veiligheidstroepen. Ze worden door de Verenigde Staten getraind om terrorisme te bestrijden. Deze training gebeurt onder leiding van de Amerikaanse generaal.
ZICHT 2010-4
45
THEMA
Zicht op vrede: een rondgang langs de opties Land voor vrede, tweestatenoplossing, Oslo Akkoorden,
Mr. R.A.C. Donk
routekaart. De pogingen om tot een oplossing van het
journalist Reformatorisch Dag-
Palestijns-Israëlisch conflicht te komen zijn talrijk. Tot
blad
dusver hebben ze echter nauwelijks vruchten afgeworpen. Een rondgang langs de opties.
Madrid, najaar 1991. Een onverzettelijk ogende
Hamas en een groeiende internationale druk laten zien
Yitschak Sjamir houdt de internationale gemeenschap
dat Israël zijn plaats in dat deel van de wereld nog altijd
voor dat Israël niet van plan is ook maar een
moet bevechten. Van een vredesproces lijkt nauwelijks
centimeter land op te geven, in ruil voor vrede met de
meer sprake. De Oslo Akkoorden zijn dood, luidt het
Palestijnen of de Arabische buurlanden. Syrië laat zich
vrijwel unanieme oordeel van Jood en Palestijn.
op zijn beurt ook niet onbetuigd. De toenmalige
Toch worden dezer dagen opnieuw pogingen gedaan
minister van Buitenlandse Zaken, Farouk al-Shara,
het vredesproces nieuw leven in te blazen. De Ameri-
zwaait met een vijftig jaar oud opsporingsbevel voor
kaanse president Obama is vastbesloten om Israëliërs
Sjamir en noemt de Israëlische premier een terrorist.
en Palestijnen nader tot elkaar te brengen en een vredes-
Ondanks die animositeit wordt de conferentie van
regeling op tafel te krijgen. Talloze malen stuurde hij
Madrid, belegd in de nasleep van de Golfoorlog, gezien
zijn speciale Midden-Oostengezant George Mitchell
als de start van het vredesproces tussen Israël, de
naar de regio om de neuzen dezelfde richting op te
Palestijnen en de Arabische buurlanden van de Joodse
krijgen. Ook minister van Buitenlandse Zaken Hillary
staat. Hoewel er publiekelijk weinig vooruitgang wordt
Clinton maakte herhaaldelijk haar opwachting in Jeru-
geboekt, wordt er achter de schermen druk onderhan-
zalem en Ramallah. Tot nu toe zonder tastbaar resultaat.
deld. In 1993 schudden Yitschak Rabin en Yasser Arafat
De omstandigheden om tot een akkoord te komen,
elkaar de hand op het onberispelijk gemaaide gazon
werken dan ook niet bepaald mee. De radicaal-islamiti-
van het Witte Huis. De Oslo Akkoorden zijn een feit.
sche Hamasbeweging zwaait de scepter in de
De weg naar een zelfstandige Palestijnse staat lijkt
Gazastrook. Hamas erkent Israël niet, en blokkeert dus
definitief te zijn ingeslagen. Een jaar later volgt het vre-
bij voorbaat elke vorm van overeenstemming. De Pale-
desverdrag met Jordanië. Voor het eerst sinds jaren
stijnse Autoriteit, die het op een deel van de Westelijke
schijnt een stabiel Midden-Oosten binnen handbereik.
Jordaanoever voor het zeggen heeft, wil alleen praten als Israël een bouwstop in de nederzettingen op de
46
Dood
Westbank afkondigt. En in Israël is ook nog eens een
Anno 2010 is niets minder waar. Tientallen Palestijnse
rechtse coalitie aan de macht, die kritisch staat ten op-
zelfmoordaanslagen, oorlogen tegen Hezbollah en
zichte van welke concessie aan de Palestijnen dan ook. ZICHT 2010-4
‘Een eenstaatoplossing zou, gezien de demografische samenstelling van de bevolking, een spoedig einde van het Joodse karakter van de staat Israël betekenen.’ Tweestatenoplossing
miljoenen Palestijnen bevinden die in de loop der
Toch moet er worden gepraat. Bijvoorbeeld over de
geschiedenis hebben bewezen moeilijk met Joden door
zogenaamde tweestatenoplossing, die al in de Oslo
één deur te kunnen – om het maar voorzichtig uit te
Akkoorden was voorzien. Een eigen staat voor de Pale-
drukken.
stijnen in de Gazastrook en op het grootste deel van de Westelijke Jordaanoever. Volgens de peilingen is een
(G)een staat
meerderheid van Israëliërs en Palestijnen voorstander
Extreem-rechtse Israëlische politici hebben daar wel
van deze optie.
een oplossing voor. Jordanië beschouwen zij als
Daarbij moet overigens wel worden bedacht dat van een
Palestijnse staat, aangezien ruim de helft van de Jorda-
Palestijnse staat strikt genomen geen sprake zal zijn.
niërs Palestijn is. Zet alle Palestijnen vanuit Israël dus
Een van de belangrijkste kenmerken van een staat is dat
naar Jordanië uit, en het probleem is niet meer. Of deze
zij over soeverein gezag beschikt. Israël heeft – terecht –
oplossing realistisch en medemenselijk is, is natuurlijk
bij voorbaat laten weten dat de bevoegdheden van een
een andere vraag.
eventuele Palestijnse staat zullen moeten worden
Toch moet er wat gebeuren. Al was het alleen maar om
gelimiteerd. Zo zal die ‘staat’ geen eigen leger mogen
de alsmaar sneller tikkende demografische tijdbom
hebben, niet zelf de grenzen mogen controleren en
onschadelijk te maken. De Palestijnse bevolking groeit
geen controle over het luchtruim mogen uitoefenen.
namelijk aanzienlijk sneller dan de Joodse. Binnen
De belangrijkste tegenwerping is natuurlijk dat Israël
afzienbare tijd zullen zich binnen de grenzen van Israël
in deze variant bijbels land aan de Palestijnen
meer Arabieren dan Joden bevinden.
‘weggeeft’. Dat is een lastige discussie. In de eerste
Dat is tegelijk ook de reden dat de zogenaamde
plaats zijn de grenzen van het bijbelse land niet een-
eenstaatoplossing absoluut geen optie is. In deze
duidig te trekken en hebben zij in de loop van de
variant worden Joden en Palestijnen gelijkberechtigde
geschiedenis altijd gefluctueerd. Het is daarnaast opval-
burgers in één staat. Die gelijkberechtiging betekent
lend dat zelfs ultraorthodoxe Joden erop wijzen dat de
dus ook stemrecht -en daarmee politieke en
Abrahamitische landbelofte altijd voorwaardelijk is
bestuurlijke macht- voor de Palestijnen. Gezien de
geweest. Keer op keer waarschuwt God bij monde van
demografische samenstelling van de bevolking zou dat
de profeten dat Israël uit zijn bezitting zal worden ver-
een spoedig einde aan het Joodse karakter van de staat
dreven als het zijn God verlaat.
Israël betekenen.
Duidelijk mag zijn dat Israël niet eigenhandig aan die
Religieus conflict
verdrijving uit de bezitting hoeft mee te werken door
Laten we het conflict nu eens tot zijn essentie
land aan de Palestijnen af te staan. Maar aan het eind
terugbrengen. Er ligt een bijbelse landbelofte, hoe men
van elke discussie over bijbelse landpalen – hoe men ze
die verder dan ook concreet toepast, waarin het land
ook denkt te kunnen plaatsen – blijft overeind staan
tot een „eeuwige bezitting” aan Abraham en zijn nako-
dat zich binnen de grenzen van het huidige Israël
melingen wordt toegezegd. Tijdens de Babylonische
ZICHT 2010-4
47
Politieke partijen in de Knesset De Knesset, het Israëlische parlement, telt 120 leden. In het parlement zijn 12 partijen vertegenwoordigd. Hieronder de namen, het aantal zetels per partij, het profiel en de belangrijkste programmapunten. De regering wordt gevormd door zes partijen: Likoed, Arbeidspartij, Jisrael Beeténoe, Shas, Verenigd Thora-jodendom en Het Joodse Huis. Samen hebben ze 74 van de 120 zetels.
Naam
Zetels
Profiel
Programmapunten
Kadima
28
Centrum Zionistisch
• voorstander van Palestijnse staat • staat Israël moet Joodse staat blijven • terugtrekking uit nederzettingen
Likoed
27
Centrumrechts Zionistisch
• sceptisch over Palestijnse staat • tegen deling van Jeruzalem • uitbreiding nederzettingen Westbank
Jisrael Beeténoe
15
Rechts-nationalistisch Zionistisch
• voorstander van Palestijnse staat • staat Israël moet Joodse staat blijven • Arabieren in Israël naar Palestijnse staat
Arbeidspartij (Labor)
13
Centrumlinks Sociaal-democratisch Zionistisch
• voorstander van Palestijnse staat • staat Israël moet Joodse staat blijven • veiligheidsbarrière afbouwen
Shas
11
Centrumrechts Ultra-orthodox Religieus-Zionistisch
• behoud Joodse karakter staat Israël • bevorderen immigratie Joden • ambivalent tegenover nederzettingen
Verenigd Thora-jodendom
5
Rechts Ultra-orthodox Niet-Zionistisch
• tegen vorming (seculiere) staat Israël • Thora en traditie norm voor het leven • Joden moeten overal kunnen wonen
Ra’am-Ta’al
4
Arabische partij Anti-Zionistisch
• voorstander van Palestijnse staat met Oost-Jeruzalem als hoofdstad • rechten Arabische-Israëliërs centraal
Nationale Unie
4
Rechts-nationalistisch Religieus-Zionistisch
• er is al een Palestijnse staat: Jordanië • uitbreiding nederzettingen • tegen ontruiming Gazastrook
Hadash
4
Links-socialistisch Joods/Arabische partij Anti-Zionistisch
• voorstander van Palestijnse staat met Oost-Jeruzalem als hoofdstad • ontruiming alle Joodse nederzettingen
Nieuwe Beweging-Meretz
3
Sociaal-democratisch Seculier Links-Zionistisch
• voorstander van Palestijnse staat • ontruiming alle Joodse nederzettingen • Israëlische vredesbeweging
Het Joodse Huis
3
Rechts-nationalistisch Religieus-Zionistisch
• verplaatsing Palestijnen naar Jordanië • voorstander van volledig religieus-Joods karakter van de staat Israël
Balad
3
Progressief Arabische partij Anti-Zionistisch
• voorstander van Palestijnse staat met Oost-Jeruzalem als hoofdstad • rechten Arabische-Israëliërs centraal
48
ZICHT 2010-4
‘Het is niet politiek correct om het Israëlisch-Palestijns probleem tot een religieus conflict te bestempelen.’
ballingschap wordt die belofte door de profeet Jeremia
Tragiek
nog eens herhaald: „Te dien tijde zal men Jeruzalem
Tegen die achtergrond is de best haalbare oplossing
noemen des HEEREN troon, en al de heidenen zullen
momenteel wellicht niet meer dan verregaande
tot haar vergaderd worden om des HEEREN Naams
autonomie voor de Palestijnen, zonder daar direct de
wil, te Jeruzalem; en zij zullen niet meer wandelen naar
notie van een zelfstandige staat aan te koppelen.
het goeddunken van hun boos hart. In die dagen zal
Voor de Palestijnen was dat allang haalbaar geweest.
het huis van Juda gaan tot het huis van Israël, en zij
Ware het niet dat hun toenmalige leider Yasser Arafat
zullen tezamen komen uit het land van het noorden in
in 2000 een zeer genereus aanbod van de Israëlische
het land dat Ik uw vaderen ten erve gegeven heb.”
premier Ehud Barak afsloeg. Barak was bereid de
(Jeremia 3:17 en 18)
zeggenschap over meer dan 90 procent van de
Lijnrecht daartegenover staat het islamitische dogma
Westelijke Jordaanoever aan de Palestijnse Autoriteit
van de ”waqf ”. Dat behelst zoveel als dat land dat ooit
over te dragen en was zelfs bereid te praten over de
onder islamitisch gezag heeft gestaan, wordt geacht dat
status van Jeruzalem. Arafat wilde blijkbaar als
ook altijd te blijven. Zoals bekend, heeft Palestina bijna
standvastige leider de geschiedenisboeken ingaan en
vijf eeuwen deel uitgemaakt van het – mohammedaanse –
ontketende de Tweede Intifada, als antwoord op het
Ottomaanse rijk.
gebaar van Barak.
Niet voor niets staat dan ook in artikel 11 van het
Dat was bepaald niet de eerste keer dat de Palestijnen
handvest van Hamas: „De islamitische verzetsbeweging
een kans op vrede misten. Als zij het Delingsplan van
gaat er vanuit dat Palestina een islamitische waqf is
de Verenigde Naties in 1947 hadden geaccepteerd,
voor de toekomstige moslimgeneraties tot de Dag des
hadden zij al meer dan zestig jaar een eigen staat
oordeels.” Om daar in artikel 12 aan toe te voegen: „Er
kunnen hebben.
is geen oplossing voor het Palestijnse probleem dan de
In plaats daarvan is de Palestijnse bevolking van
jihad.”
generatie op generatie met haat tegen Israël gevoed. In plaats daarvan hebben tientallen Palestijnen zich als
Beide dogma’s sluiten elkaar uit en maken het conflict,
menselijke bommen opgeblazen in bussen en
althans voor wie er door een religieuze bril naar kijkt,
restaurants. In plaats daarvan leven honderdduizenden
in de grond bij voorbaat onoplosbaar. Het is natuurlijk
Palestijnen onder mensonterende omstandigheden in
niet politiek correct om het Israëlisch-Palestijns
vluchtelingenkampen in Libanon. Van je Arabische
probleem tot een religieus conflict te bestempelen. De
broeders moet je het maar hebben…
internationale gemeenschap legt liever de
Dat tekent tegelijkertijd de tragiek van het Palestijnse
ogenschijnlijk betrouwbare en objectieve lat van het
volk, dat zich in de loop der geschiedenis keer op keer
internationale recht langs deze kwestie. Dat recht
geconfronteerd zag met een leiderschap dat slechts
wordt overigens aan diverse kanten begrensd. Enerzijds
eigenbelang op het oog had en over de ruggen van zijn
door politieke wil en strategische belangen. Anderzijds
eigen mensen de zakken vulde en voor het oog van de
door overlevingsdrang en regelrecht antisemitisme.
wereld een toneelstuk opvoerde.
ZICHT 2010-4
49
THEMA
“Rode Boek” van Turkije isoleert Israël in het Midden-Oosten Turkije voert een nieuwe buitenlandpolitiek. Het land
Drs. B. Belder
wil vriendschappelijke betrekkingen met de
lid Eurofractie SGP
buurstaten Syrië, Libanon, Irak en Jordanië bevorderen. Iran wordt niet langer als het gevaar bij uitstek gezien. Deze politiek dreigt Israël in het Midden-Oosten te isoleren.
Rode boek
resultaat was een traditionele benadering van de natio-
De Chinezen kenden het “rode boekje”, relikwie uit de
nale veiligheidsbelangen. En die hield in dat de grenzen
vervlogen tijd van Voorzitter Mao. Turkije heeft ook
van Turkije permanent gevaar liepen.
een “Rood Boek” (Kirmizi Kitap). Een vijfjaarlijks, geheim document van ’s lands Nationale Veiligheids-
Vandaag de dag echter staat het “Rode Boek” geheel in
raad. Dankzij perslekken weet de buitenwereld voor
het teken van de strategie van de Turkse AKP-minister
welke binnen- en buitenlandse gevaren Ankara zich in
van buitenlandse zaken, Ahmet Davutoglu:
2010 en de komende jaren gesteld ziet. In elk geval
bevordering van vriendschappelijke betrekkingen met
veroorzaakt Israël, aldus het “Rode Boek”, regionale
de buurstaten omwille van vergroting van de Turkse
instabiliteit.
invloed in de regio. Een koerswijziging die officieel
Geen wonder dat de jongste dreigingsanalyse van de
doorgaat voor een “nul problemen politiek”. Onder het
Turkse Nationale Veiligheidsraad aan Israëlische zijde
motto: Turkije moet én kan zijn conflicten met buren
als “hoogst problematisch” wordt ervaren. Welke bood-
oplossen. Zij heet ook wel “neo-Ottomaans”, een
schap behelst het “Rode Boek”? En hoe verhoudt dit
verwijzing naar het grootse Turkse verleden.
Turkse scenario zich met het gemeenschappelijk buiten- en veiligheidsbeleid van de Europese Unie
Samenwerking met Iran
(EU)? Per slot van rekening betreft het hier het externe
Welke verschillen tussen de edities van 2005 en 2010
beleid van een toetredingsland.
van het “Rode Boek” alarmeren nu de Israëli’s? In 2005 categoriseerde Ankara de Islamitische Republiek Iran
50
Vriend en vijand stemmen overeen dat de nieuwe
als de grootste bedreiging van de eigen veiligheid. De
editie van het “Rode Boek” grondig verschilt van de
aangevoerde argumenten waren deels van militaire,
voorgaande uitgave van 2005. Vijf jaar geleden drukten
deels van ideologische aard. Irans nucleaire en ballisti-
president Ahmet Necdet Sezer en de Turkse
sche programma s vormden een militair gevaar voor de
Strijdkrachten nog hun stempel op de tekst. De
Republiek Turkije. Let wel, Istanbul lag onder bereik
regerende islamitische AKP (Partij van Gerechtigheid
van Perzische Shihab-3 raketten. Belangrijker evenwel
en Ontwikkeling) hield zich vooralsnog afzijdig. Het
vonden de Turkse Strijdkrachten de export van de ZICHT 2010-4
‘In het “Rode Boek” van 2010 figureert de Islamitische Republiek Iran niet langer als hét externe gevaar bij uitstek.’
Iraanse revolutionaire islamitische ideologie naar het
Jordanië. Om dit doel te bereiken organiseert Ankara
vaderland. Het seculiere karakter van de Turkse staat
een top in januari 2011 in eigen land. Waarnemers ver-
lag daarmee direct onder vuur! Iraanse steun aan
wachten dat in het licht van Turkijes nieuwe
Turkse islamisten alsmede de moord op kemalistische
buitenlandse oriëntatie Davutoglu op de lange termijn
schrijvers leverden daarvan de bewijzen.
de oprichting van een regionale unie beoogt. Voetnoot van de Turkse wetenschapper Hay Eytan Cohen
In het “Rode Boek” van 2010 figureert de Islamitische
Yanarocak bij dit vooruitzicht: “Deze nieuwe regionale
Republiek Iran niet langer als hét externe gevaar bij
unie zal ongetwijfeld Israël uitsluiten, want Israël
uitstek. Zeker, Irans nucleaire programma wordt
onderhoudt geen diplomatieke betrekkingen met Syrië,
indirect genoemd, maar het regime van de ayatollahs
Libanon en Irak.”
geldt niet langer als buitenlands gevaar. Integendeel, nu prijst de Nationale Veiligheidsraad de Iraans-Turkse
Minister Davutoglu onderbouwt deze kritische kantte-
samenwerking in de bestrijding van de Koerdische
kening persoonlijk. Want in een interview met de
guerrilla s van de PKK in Noord-Irak.
Turkse pers plaatste hij twee visies op het MiddenOosten tegenover elkaar. De ene visie belooft
De Israëlische expert Galia Strauss wijst op het ontbre-
samenwerking tussen Turkije, Syrië, Libanon, Jordanië
ken van Syrië in de hedendaagse versie van het “Rode
en andere staten voor economische welvaart en
Boek”. Haar Turkse tegenvoeter, Hay Eytan Cohen
regionale stabiliteit. De tweede visie verwijst naar
Yanarocak, geeft een actuele toelichting: “Op 2 en 3
“voorspelbare andere actoren” (waarschijnlijk Israël en
oktober bracht bijna het halve Turkse kabinet een offi-
Egypte) die naar zeggen van de Turkse bewindsman
cieel bezoek aan Syrië. De twee landen stelden een
voor Buitenlandse Zaken voor spanningen, conflicten
gezamenlijke Strategische Coöperatieraad in. Deze
en terrorisme staan. Tussen haakjes: Waarom duidt
raad bekrachtigde meteen diverse Syrisch-Turkse
Davutoglu naast Israël ook op Egypte? Wel, Turkije
projecten zoals de aanleg van een spoorlijn van Aleppo
staat kritisch tegenover de Egyptische samenwerking
naar Gaziantep, uitwisselingsprogramma s voor
met Israël inzake de blokkade van Gaza (Hamas!).
studenten, training van de Syrische politie en de invoering van een douaneunie.” Vergelijk daarmee eens de
Naar de mening van Davutoglu zal de Turkse visie het
stagnerende samenwerking op militair en inlichtingen-
in de regio uiteindelijk royaal winnen van die van de
vlak tussen Turkije en Israël...
“voorspelbare andere actoren”. Voorspelbare verliezers dus.
Regionale unie Naar verluidt streeft minister Davutoglu, de architect
Het is klip en klaar: minister Davutoglu sluit de Joodse
van de “nul problemen politiek” in het Midden-
staat welbewust uit in zijn regionale planning. En de
Oosten, naar uitbreiding van de economische
Turkse premier Erdogan onderstreepte deze afwijzing
samenwerking tussen Turkije, Syrië, Libanon, Irak en
nadrukkelijk in een recente speech in Pakistan. Bij die
ZICHT 2010-4
51
‘Erdogan verklaarde Israël tot vijand van de islam, Turkije en Pakistan.’
gelegenheid verklaarde Erdogan Israël tot vijand van de
Spanningen in NAVO
islam, Turkije en Pakistan. Hij verzekerde dat Israël
De nogal zorgeloos ogende buitenlandpolitiek van
alleen zou komen staan in de regio.
minister Davutoglu heeft in Turkije en passant stemmen doen opgaan om de Turkse Strijdkrachten te
Turkse Strijdkrachten
reduceren. Ook deze ontwikkeling baart Israël zorgen.
Het markante verschil in gevarenanalyse tussen de edi-
De sterkte van het Turkse leger bepaalde toch de
ties van het “Rode Boek” van 2005 en 2010 weerspiegelt
standing van Ankara binnen de NAVO tijdens en na de
ook de veranderingen in de samenstelling van zijn ‘uit-
Koude Oorlog. En zolang Turkije een belangrijke posi-
gever’, de Nationale Veiligheidsraad. Niet langer domi-
tie bekleedt in NAVO-verband is dat in Israëls
neren de militairen deze cruciale staatsinstelling, maar
veiligheidsbelang. Want dat vermindert de Israëlische
burgers. Resultante van de hervormingseisen van de
vrees voor een Turks-Syrisch-Iraanse defensieas.
Europese Unie aan Turkije voor het lidmaatschap. De Turkse Strijdkrachten dienen naar Europees devies
Ondertussen leidt de nieuwe Turkse kijk op nationale
onder civiele controle te komen staan. Het gevolg is een
en regionale veiligheid al tot spanningen met de meeste
Nationale Veiligheidsraad die de pro-islamitische
NAVO-lidstaten. Zo keert Ankara zich tegen de
agenda van AKP-bewindsman Davutoglu trouw
stationering van antiraketsysteem van de NAVO op
uitvoert. Opvallend is dat Turkije juist met veel ijver de
eigen grondgebied. Een maatregel die de leden van het
EU-eis van civiele controle over het leger doorvoert,
bondgenootschap moet beschermen tegen mogelijke
terwijl met niet minder stringente EU-eisen (Cyprus,
Syrische, Iraanse of Russische aanvallen. Overbodige
godsdienstvrijheid) simpelweg wordt gemarchandeerd.
preventie in de Turkse optiek. Genoemde landen vormen in deze zienswijze geen enkele nationale, noch
Intussen zien invloedrijke Israëlische kringen de
internationale bedreiging. Niettemin spannen de
aanmerkelijke politieke verzwakking van de positie van
Turken zich in voor een compromis over het voorziene
de Turkse Strijdkrachten met lede ogen aan. Immers
defensiesysteem. Dat geeft Israëlische analisten hoop
juist de onderlinge militaire samenwerking vormde het
dat het NAVO-lidmaatschap vooralsnog centraal staat
cement in de relatie Israël-Turkije. Dit grote verlies aan
in de Turkse veiligheidsstrategie.
invloed van het Turkse leger is trouwens al jaren aan de
52
gang, maar het proces versnelde in de afgelopen twee
Relatie met Israël
jaar. Een openlijke machtsstrijd in Turkije tussen de
Ronduit bedenkelijk acht Israël de effecten van
oude seculiere elite en de opkomende religieuze elite
vriendelijke burenbeleid van minister Davutoglu.
van de regeringspartij AKP ligt hieraan ten grondslag.
Goede relaties met de buurstaten van Turkije kun je
De Duitse turkoloog dr. Heinz Kramer spreekt van een
immers niet volledig loskoppelen van regionale en
Turkse “Kulturkampf ”, onder inschakeling van het jus-
mondiale ontwikkelingen. Concreet gezegd: de Turkse
titiële apparaat door de AKP contra de eigen legertop
wens om de buurregio te stabiliseren verdraagt zich
op beschuldiging van een militaire coup.
niet met de Turkse actieve steun aan revisionistische ZICHT 2010-4
‘Ankara keert zich tegen de stationering van een antiraketsysteem van de NAVO op eigen grondgebied.’
spelers in het veld, voorop de Islamitische Republiek Iran. Scherper geformuleerd: dit Turkse buitenlandse beleid ondermijnt juist de stabiliteit van het regionale systeem. Op dit ogenblik geeft Ankara Teheran op nucleair gebied in feite de vrije hand. Daarmee keert Turkije zich als niet-permanent lid van de VN-Veiligheidsraad tegen de laatste resolutie van hetzelfde internationale
Burgemeester Uilkensstraat 24 • 2861 AE Bergambacht Telefoon: (0182) 64 54 54 • Fax: (0182) 35 76 55 E-mail:
[email protected] www.rietvelddejong.nl
UW BEDRIJF IS ONZE ZORG!
orgaan. En daarmee distantieert toetredingsland Turkije zich evenzeer van het Europese beleid van verscherpte sancties contra Iran (zomer 2010). Vandaar dat de eurofractie SGP in haar ontwerpverslag over de EU-benadering van Iran (4 oktober 2010) helder stelling neemt tegen de opmerkelijke verdieping in de relaties tussen Turkije en Iran en de Europese Raad (lidstaten) en de Europese Commissie dringend oproept Ankara daarover onverwijld ernstig te onderhouden. Zo’n aanpak zal het Israëlische vertrou-
Broekdijk 40e 4041 CW Kesteren
wen in de Europese Instellingen stellig ten goede
T (0488) 48 32 33
komen.
F (0488) 48 22 68
Wij drukken zelfs uw kosten . . .
I www.rhdruk.nl E
[email protected]
Mailings Huisstijlen Brochures Magazines Notitiebloks Bureauleggers Ansichtkaarten Familiedrukwerk Verenigingsbladen Programmaboekjes En nog veel meer!
ZICHT 2010-4
53
BOEKBESPREKING
Israël: een staat ter discussie?
Dr. M. de Blois, ‘Israël: een staat
Drs. J.W. van Berkum
ter discussie?’; uitgeverij Groen,
medewerker Wetenschappelijk
Heerenveen 2010; ISBN: 978-90-
Instituut voor de SGP
5829-970-3; 132 blz.; prijs € 12,50.
In discussies over het bestaansrecht van de staat Israël
zelfs de situatie in de ‘bezette’ Palestijnse en andere
en het handelen van Israël komt veelvuldig het interna-
Arabische gebieden tot een vast agendapunt te maken.
tionaal recht om de hoek kijken. In het boek ‘Israël: een
Deze ‘eer’ is geen enkele andere staat te beurt gevallen.
staat ter discussie?’ biedt dr. M. de Blois (universitair
Is de situatie in bijvoorbeeld Korea en Sudan niet veel
hoofddocent afdeling Rechtstheorie van de Universiteit
nijpender om op de agenda te zetten? Duidelijk is dat
Utrecht) een toegankelijke kennismaking met dit recht.
het politieke klimaat hier een belangrijke rol speelt. Er
Bij de toepassing van het internationaal recht in het
is een politieke meerderheid om Israël te veroordelen.
Midden-Oostenconflict plaatst hij kritische kanttekeningen.
Dubieuze uitspraak Het Internationaal Gerechtshof (IGH) heeft een zeer
54
Eenzijdigheid
dubieuze uitspraak gedaan. Het IGH is het belangrijk-
De Blois laat zien hoe Israël eenzijdig door internatio-
ste gerechtelijke orgaan binnen de Verenigde Naties.
nale organisaties wordt bekritiseerd. De staat Israël
Het buigt zich over rechtsgeschillen tussen staten en
mag zich bijvoorbeeld in de bijzondere belangstelling
adviseert de Algemene Vergadering en de Veiligheids-
van de Verenigde Naties (VN) ‘verheugen’. Dat was
raad van de Verenigde Naties. Israël heeft een
vroeger zo, maar nu nog. Tot 2006 kende de VN een
veiligheidsbarrière gebouwd om zijn burgers te
Commissie voor de rechten van de mens. Deze
beschermen tegen de voortdurende aanslagen die sinds
commissie zag toe op de naleving van mensenrechten
het begin van de Tweede Intifada plaatsvinden. Op
in de wereld. Meer dan een kwart van de resoluties van
grond van artikel 51 van het VN-handvest mag Israël
deze commissie had betrekking op Israël. Daarna is de
zich verdedigen tegen gewapende aanvallen, totdat de
VN-Mensenrechtenraad opgericht. In het eerste half
Veiligheidsraad de noodzakelijke maatregelen ter
jaar werd één staat ter verantwoording geroepen: Israël.
handhaving van de internationale vrede en veiligheid
En dat in een tijd waarin mensenrechten in Darfur,
heeft genomen. Het IGH erkent dit recht op zelf-
Conga, Noord-Korea en Zimbabwe met voeten worden
verdediging van Israël niet, omdat Israël niet door een
getreden. In de jaren daarna is Israël vele malen
andere staat wordt aangevallen. Er staat echter
veroordeeld. In 2007 besloot de Mensenrechtenraad
helemaal niet in het genoemde artikel dat het om aanZICHT 2010-4
‘Vanuit de Gazastrook wordt Israël nog steeds voortdurend beschoten met raketten. Daar hoor je bijna niemand over.’
Een klein deel van de op Israël afgevuurde Qassamraketten. vallen van een staat moet gaan. Daarbij komt dat het
de bevordering van het vredesproces. Integendeel, het
bij de aanslagen op het World Trade Center en het Pen-
wordt alleen maar moeilijker gemaakt.
tagon ook niet ging om aanvallen van een andere staat. Het beroep van de VS op het recht van zelfverdediging
Rechtsstaat
ex. Artikel 51 VN-handvest erkende de het IGH echter
Verder beschrijft De Blois in zijn boek dat Israël de
wel. Hieruit moeten we volgens De Blois de conclusie
enige democratische rechtsstaat in het Midden-Oosten
trekken dat aan Israël het recht wordt ontzegd om de
is. De omringende Arabische landen zijn geen
eigen burgers tegen geweld te beschermen. Het is de
rechtsstaten. Daar worden mensenrechten met voeten
Algemene Vergadering van de VN geweest die aan de
getreden. Gemakkelijk wordt vergeten dat Israël acties
IGH om een uitspraak (advies) heeft gevraagd. De
moet ondernemen om zijn burgers te beschermen
vraag is waarom afscheidingen in andere delen van de
tegen aanvallen. Sinds de bouw van de veiligheids-
wereld niet ter discussie worden gesteld. Bijvoorbeeld
barrière is het aantal aanslagen vanuit de Westelijke
het hek dat Marokko gebouwd heeft op grondgebied
Jordaanoever drastisch afgenomen. Vanuit de
van de Westelijke Sahara. Of de afscheiding door het
Gazastrook wordt Israël echter nog steeds voortdurend
gebied waarop zowel Jemen als Saoedi-Arabië
beschoten met raketten. Daar hoor je bijna niemand
aanspraak maken. Het antwoord is eenvoudig. Daar
over. Israël is omgeven door landen en fundamentalis-
heeft men geen politiek belang bij. Binnen de
tische stromingen die het bestaansrecht van het land
Algemene Vergadering is er een sterke anti-Israël
niet erkennen. De Blois laat ons duidelijk zien dat
houding. Deze opstelling van de VN draagt niet bij aan
Israël een staat in oorlog is.
ZICHT 2010-4
55
BOEKENSC HAP In dit boekenschap vragen we uw aandacht voor een
Drs. J.A. Schippers
interessante bundel van een politiek-wetenschappelijk
directeur Wetenschappelijk
instituut en een spannend boek van een ‘verloren’
Instituut voor de SGP
zoon. Eendimensionale opvattingen over het MiddenOosten en over het conflict tussen Israël en de Palestijnen doen de werkelijkheid geweld aan en brengen vrede niet dichterbij.
Christen Democratische
De zittende regeringen hebben uiteenlopende belangen
Verkenningen, Het andere
en willen vaak maar een ding: aan de macht blijven. De
Midden-Oosten,
samenwerking in het kader van de Arabische Liga komt
Zomernummer 2010;
daardoor nauwelijks van de grond. De regeringen pogen
Amsterdam: Boom
de radicale islamitische fundamentalisten de wind uit
Tijdschriften; ISSN: 0167-
de zeilen te nemen door de strategie van de ‘zachte isla-
9155; 200 blz.;
misering’ tot uitdrukking komend in moskeebezoek,
Prijs €24,90.
kleding en symboliek.
Een mooie, gevarieerde
Jonge bevolking
bundel waarin de ontwikkelingen in het Midden-
De meeste Arabische landen kennen een relatief jonge
Oosten centraal staan. De negentien bijdragen laten
bevolking. Gunnar Heinsohn spreekt in zijn bijdrage
duidelijk zien dat ons beeld van het Midden-Oosten
van een bevolkingsexplosie. De cijfers liegen er niet
tamelijk vertekend is. Meestal komt deze regio in het
om. Met name de demografie van Gaza laat zien dat
nieuws door bomaanslagen, bedenkelijke acties van
het geboortecijfer, hoewel het vanaf de jaren 1990
autoritaire regimes, rechtspraak met excentrieke
daalt, nog steeds 2,5 keer zo hoog ligt als in Westerse
straffen en langdurige conflicten, waarbij het
landen. Tegenover 1000 mannen in de leeftijd 40-44
Israëlisch-Palestijns conflict als moedervoorbeeld fun-
jaar, staan 4640 jongens in de leeftijd van 0-4 jaar. Ter
geert. Maar ook in het Midden-Oosten wonen mensen
vergelijking: voor Joden in Israël ligt deze verhouding
die het liefst een normaal, ongestoord bestaan willen
1000:1400, voor Nederland is deze 1000:700 en voor
leiden. En wie gunt medemensen nu geen perspectief
Duitsland 1000:480.
op een leefbare toekomst?
Heinsohn laat zien dat het geboortecijfer in Libanon lager ligt en noemt als reden hiervoor dat de ouders
56
Geen eenheid
zelf de opvoeding van hun kinderen moeten bekos-
Als het gaat om beeldvorming is het belangrijk te be-
tigen. In Gaza zorgt het United Nations Relief and
seffen dat er geen Arabische eenheid bestaat, zo betoogt
Works Agency (UNWRA) voor voeding, kleding en
Ruud Hoff in dit nummer. Ondanks overeenkomsten
onderwijs van de meeste kinderen. Dat draagt bij aan
op het gebied van taal, cultuur en religie bestaan er grote
een hoog geboortecijfer en zo aan een bestendiging van
verschillen tussen de regio’s en bevolkingsgroepen die
het Palestijnse lijden. Want veel van Gaza’s jonge
tezamen worden aangeduid als de Arabische wereld.
mannen staat een toekomst vol geweld te wachten. Bij
Het gaat om een mozaïek van minderheidsgroepen,
gebrek aan werkgelegenheid is er nauwelijks sprake van
religieuze gemeenschappen en etnische stamverbanden.
een leefbaar perspectief. Het is de vraag of er in de toeZICHT 2010-4
komst meer vrijheid en een rechtvaardiger verdeling
variaties en verscheidenheid van het Midden-Oosten
van macht en economische rijkdom zal zijn. Het
laat zien. De Arabische wereld is minder statisch dan
conflict tussen Hamas en Fatah belooft weinig goeds.
velen denken. Ook valt te lezen dat CDA’ers behoorlijk
Het Westen moet dus stoppen met het subsidiëren van
van mening verschillen over steun aan Israël, (het effect
UNWRA.
van) steun aan Palestijnse organisaties, de interpretatie en waardering van historische ontwikkelingen en het
Positie christenen
internationaal recht. Een goede bundel voor wie meer
Theo Brinkel beargumenteert dat het CDA terecht spe-
te weten wil komen over actuele ontwikkelingen in
ciale aandacht vraagt voor de positie van christenen in
diverse landen uit dit deel van Azië.
het Midden-Oosten, maar voegt daar meteen aan toe dat in het buitenlands beleid de ene groep niet mag worden voorgetrokken op de andere. Over aantallen
Mossab Hassan Yousef,
christenen in het Midden-Oosten zijn weinig exacte
(met Ron Brackin),
cijfers beschikbaar. Sommige landen tellen relatief veel
Zoon van Hamas.
christenen, zoals Libanon (dertig procent) Egypte en
Waargebeurd verhaal van
Syrië (circa tien procent). In de meeste landen ligt het
terreur, verraad, politieke
percentage christenen lager dan drie. Hun aanwezig-
intriges en onmogelijke
heid staat onder druk. Christenen emigreren of vluch-
keuzes; Kampen: Kok,
ten naar andere landen. Dat duidt op een gebrek aan
2010; ISBN: 978-90-
echte godsdienstvrijheid. Christenen zijn bevreesd dat
435-1812-3; 265 blz.;
zij door (met name islamitische) landgenoten worden
prijs €17,50.
beschouwd als gevaarlijke voorposten van het westen. Een al te expliciet beleid gericht op de bescherming van
Een persoonlijk relaas dat de ogen opent voor de rauwe
‘medechristenen’ kan daarom de ruimte van christenen
werkelijkheid waarin de oudste zoon van een vooraan-
in het Midden-Oosten nog verder inperken.
staand Hamas-leider is opgegroeid, heeft geleefd, gestreden en mee heeft gebroken. Radicaal gebroken,
Steun?
door christen te worden.
Verhagen en Van den Broek kruisen de degens over het
Daarmee heeft hij ongetwijfeld toorn, gekrenkte trots
al dan niet steunen van Israël. Verhagen presenteert
en onbegrip bij familie en vrienden opgeroepen. Het
zichzelf als vriend van Israël, wat niet betekent dat hij
feit dat hij spioneerde voor aartsvijand Israël, zal voor
automatisch een vijand van de Palestijnen zou zijn. Van
de meeste Palestijnen ruim voldoende zijn om hem te
den Broek vindt daarentegen dat Nederland veel te veel
bestempelen als een verrader. Voor zijn persoonlijke
partij kiest voor Israël en bepleit het uitoefenen van
veiligheid woont Mosab Yousef nu op een geheim adres
meer druk op Israël. Hij vindt de totale boycot van
in Californië.
Hamas niet geloofwaardig tegenover de handelsprivileges die Israël geniet. Van den Broek steunt voor zijn
Leven
visie onder andere op het onderzoek van de historicus
Het boek is opgebouwd als een roman. In 27 korte
Pappé. Een aantal bladzijden ervoor laat Bart Wallet
hoofdstukken vertelt de auteur zijn – door medeauteur
echter zien dat deze Pappé de stichting van de staat
Brackin geredigeerde – verhaal. De Groene Prins, zo
Israël vergelijkt met het kolonisatieproces van Westerse
werd Mosab Yousef genoemd. Hij kende de Palestijnse
landen in voorafgaande tijden, vooral op het Zuidelijk
politiek van haver tot gort.
halfrond.
Door te gaan handelen in wapens gaf hij de Israëliërs
De winst van dit zomernummer is dat het de nuances,
aanleiding om hem te arresteren. Daarvóór had zijn
ZICHT 2010-4
57
Adviesbureau
FREEKE
Willem Schouten
Oudsmidsestraat 23 4033 AW LIENDEN T e l : 0 3 4 4 - 6 0 1 5 3 6 F a x : 0 3 4 4 - 6 0 3 7 86 E :
[email protected] w : www.freekeadvies.nl
Planologie-Bouwkunde-Milieu
,WMSPIVLMT <=UQ\,@ =QVL[ & &
Bijbels Theologie Dagboeken Romans Kinderboeken Muziek
5WZ\M>QMVLM_MO & % 4=1W]LI 5 WZ\M>QMVLM_MO & % 4=1W]LI % " ## ___JWMSPIVLMT[UQ\VT % " ## ___JWMSPIVLMT[UQ\VT
58
&%"# !&# ! $%#% !! ) !"&%"# ' !&# ! (((&%"# ' !&# !
ZICHT 2010-4
vader, een van de oprichters van Hamas, al herhaalde-
handelingen op Camp David in de zomer van 2000
lijk in de gevangenis gezeten. Omdat het gezin daar-
heeft Arafat willens en wetens verworpen. “Arafat had
door van inkomsten voor het levensonderhoud was
de sleutel tot vrede in het Midden-Oosten aangereikt
beroofd, ging Mosab op straat baklava verkopen.
gekregen, tezamen met een echt tehuis voor het
Totdat een oom hem en z’n moeder dat verbood. Het
Palestijnse volk – en hij had hem weggegooid.” Voor
gezin van de gevangen genomen Hamas-leider leefde
Mosab is Arafat een omgekeerde Robin Hood.
zo in totale armoede. Niemand keek naar hen om, totdat de vader weer uit de gevangenis thuis was. Toen
Uitzichtloosheid
wist iedereen hem weer te vinden. De impliciete kritiek
Mosab’s relaas laat ook zien dat de aanleiding voor de
op de zichzelf zo sociaal presenterende Hamas is heel
eerste en de tweede Intifada er eigenlijk niet toe deden.
duidelijk.
De PLO en/of Hamas wilden gewoon een opstand en de minste, geringste aanleiding werd daartoe aangevat.
Hamas
Zo is de wandeling van Sharon op de Tempelberg in
En passant wordt het verschil tussen PLO (abusievelijk,
feite vrij rustig verlopen en was de Israëlische politicus
maar veelzeggend aangeduid als Palestine Liberation
pertinent de Al-Aqsamoskee niet binnengegaan. De
Army) en Hamas ook uitgelegd. De PLO is niet-
PLO greep deze wandeling aan en vertaalde haar in een
religieus, maar nationalistisch en communistisch.
Israëlische claim op historisch territorium. Vervolgens
Hamas is overduidelijk islamitisch van karakter. Hun
werden er in Ramallah demonstraties georganiseerd en
overeenkomst is de diepgewortelde haat tegen de
was er de volgende dag oproer op de Tempelberg. De
‘zionistische entiteit’. Bij Hamas is die zo sterk, dat
voorbereidingen voor de Al-Aqsa Intifada waren al
vrede met Israël niet denkbaar is. “Vreedzame co-exis-
ruim van tevoren in gang gezet toen Arafat, Barak en
tentie (van Joden en Palestijnen) zou het einde van
Clinton met elkaar over vrede in gesprek waren. Het
Hamas betekenen” (p. 64).
laat de onwaarachtigheid en dubbelzinnigheid van de
Zonder omwegen vertelt Mosab over de martelingen
PLO zien. Maar ook de uitzichtloosheid van de
door de Israëli’s die zijn vader en hijzelf hebben
Palestijnse strijd. Het volk houdt zichzelf met zulke lei-
ondergaan. Maar nog kritischer is hij over de geweten-
ders gevangen. Bovenal zit het gevangen in de
loze martelingen van Hamas op mede-Hamasleden die
leugenachtige kooi van de islam. Mosab vertelt hoe hij
van verraad worden beschuldigd. De auteur bemerkt
allengs, stapje voor stapje is gaan inzien dat alleen de
dat bij Palestijnen een mensenleven nauwelijks in tel is,
waarheid van Jezus Christus mensen vrijmaakt van
terwijl dat voor de Israëliërs wel degelijk anders ligt. De
angst, van ongeloof en van onwil om vrede te sluiten
ware aard van Hamas is onmenselijke wreedheid.
met je vijanden. Zijn liefde overwint alles. In deze recensie heb ik een paar, vooral politieke facet-
Arafat
ten van het boek naar voren gehaald. Het verhaal is
Maar ook voor Yasser Arafat (1929-2004)heeft Mosab
spannend geschreven en leest als een trein. Een
Yousef geen goed woord over. Het ruimhartige vredes-
aanrader voor wie op zoek is naar een passend cadeau
aanbod van Ehud Barak gedaan tijdens de onder-
in de decembermaand.
ZICHT 2010-4
59
Congres VREEMDELING ÉN BURGER De zoektocht naar de positie van christenen in een geseculariseerde samenleving
60
ZICHT 2010-4
