Hölderlin heeft eens geschreven : "Oud te worden te midden van jonge volkeren. schijnt mij een genot". Zijn deze woorden niet bijzonder van toepassing op Maastricht. Samen worden wij steeds ouder. maar ondanks dat is er iets jongs dat het voor ons steeds weer aantrekkelijk maakt om in deze stad te leven en te werken. Het jaarboekje dat nu voor U ligt geeft er weer getuigenis van : oud en jong, dat "schijnt mij een genot". Wij zien, dat het in werkelijkheid ook zo is en hopen dat het zo blijft in 't komend jaar. Mr. W . Baron Michiels van Kessenich Burgemeester van Maastricht
2
A
ustig temidden der woedende baren! Zo was het jaar 1963 voor de stad Maastricht. Een nauwelijks herkenbare golf in de zee van jaren en eeuwen tussen gisteren en morgen. Een jaar zonder schokken. een jaar zonder vreugdevuren langs de avondhemel. Een jaar van werken. Van studeren. Van voltooien en voorbereiden. Een jaar ven bezinning op verleden en toekomst. Het zou een jaar van volmaakte vrede, van ongeschonden rust en ongeschokte activiteit genoemd mogen worden, ware het niet dat mens en stad. iedere mens en iedere stad, met ontelbare vezels steeds nauwer verbonden raakt met heel de wereld rondom. Het snikken van een vertrapt negerkind, de angstschreeuw van een vrouw uit Perzlä. de schokkende adem van een In een Duitse mijn opgesloten man, de gebroken roep van een vermoorde, dat alles trilt steeds duidelijker, steeds onontkoombaarder door in iedere stad, In elk mens, waar ook ter wereld. Een dictator ergens in het zuidelijk halfrond zet de vredesnaald op oorlog voor heel een wereld. Een geweerschot doet mlllioenen en mlllioenen het hart van pijn en angst Ineenkrimpen. De dood van een oude man vertroebelt de ramen der toekomst voor allen. Niemand is meer alleen. Geen mens. En geen stad. Geen Maastrichtenaar en ook niet Maastricht. Met de gehele wereld volgde zo ook Maas· trlcht de banen van de rulmtebestormers uit Rusland on Amerika; treurde Maastricht om de slachtoffers van natuurrampen In Perzië, Italië en Griekenland. beleefde de stad de ontvluchtingen van achter het Ijzeren gordijn ; trilde ook Maastricht van angstige onzekerheid bij de raketgebeurtenls· sen in Cuba; voelde Maastricht de politieke en economi sche onrust In Frankrijk, de taal-onrust In
Belgi!!. de morele troubles In Engeland. Zo heeft ook Maastricht neergeknield, met mlllloenen kerkelijken en onkerkelijken, bij de baar van Z.H. Paus Johannes XXIII, de Inspirator van een nieuwe Christus-liefde, de bejaarde vernieuwer van de geest in- en buiten de Kerk, de Initiator van het
Concilie dat, geestelUk gezien, het aanschijn der aarde zal moet.en helpen vernieuwen. En Maastricht heeft meegejubeld, toen de witte rookwolk uil de Sixtljnse kapel Z.H. Paus Paulus VI als op· volger aanwees. Want hij zou voortzetten wat zijn vaderlijke en wijze, van God geïnspireerde voorganger begon: de vernieuwing van het aanschijn der aarde, het, samen met de tweeduizend Concillevaders losweken van de Kerk uit soms vermolmde tradities en het openbreken daarvan naar de Nieuwe Tijd vol nog niet te voorziene machtige mogelijkheden en nog ongekende diepe verlangens. Zo heeft ook Maastricht, met ogen van schrik en met een onzegbaar verdriet, het dubbele geweerschot gevoeld dat die andere, maar jonge, vernieuwer op het vlak ener sterk-menselijke wereld- en landspolitiek. naast zijn tot symbool geworden Jackie, neersloeg: de onvergetelljke, aller. ook onze dank verdienende J. F. Kennedy, de grote, moderne president van de, ofschoon ~elf nog gees· telijk In ontwikkeling zlJnde, krachtige Verenigde Staten van Amerika. Ook Maastricht heeft toen, met de verbeten mond van de wil om de toekomstwereld vrij en vol vrede te maken, naast Kennedy's moedige opvolger Lyndon B. Johnson, gelopen achter de affuit met het stoffelijk overschot, en naast de vele tientallen leldera van kei zerrijken, koninkrijken en republieken, nu meer dan ooit bereid de goede strijd te strijden.
3
Maastricht leefde mee. Met heel de bewogen en In beweging zijnde wereld, alle maanden , alle we· ken, alle dagen. Intens en oprecht. Beseffend dat zelf-werken de eerste en de belangrijkste bijdrage moest zijn aan de wereld die bezig is zich te vernieuwen. Op elk niveau. Op leder vlak. En daarom ademloos vormend aan de stad en aan het leven
der mensen. Schijnbaar in 't wllde weg. In werkelijkheid volgens zeer bewuste plannen. Met de blik zowel naar het verleden als naar de toekomst.
EIk jaar heeft een ei gen gezicht Het gezicht van een mens. Van een kind dat, met grote ogen, Juist toe is aan zijn eerste levensontdekkingen. of van een vermoeide grijzende man. Van een mei sje In haar lente, van een jongeman in de volle ontplooiing van zijn levenskracht, of van een vrouw waarover de regen van grote zorgen vi el. Een gezi cht met
het stempel van weemoed of levenslust, van vreugde of smart. Het jaar 1963 had voor Maastricht het gezicht van " De vrouw met de g1Jmlach". Niet met de glimlach van de beroemde kathedraal-engel van Reims. vervuld van de vrede der aarde en der hemo1en, van de vrede die als een eeuwige troost over de mensen licht. Ook niet de glimlach der Frans-genaturaliseerde Mona Lisa, geraffineerd. met de verleidende politieke vriendelijkhei d waarmee ze op haar eerste goodwill-reis do Amorlka"
nen verbijsterde. Maar met een glimlach tussen belden In. Een glimlach die evenzeer van mlldheld getuigt als van sterke wil: een glimlach vol Innerlijke rust en vol daadkracht. De glimlach van het vrouwenbeeld dat dit jaar uit de Maas naar boven gehaald werd. Samen met een, even voorlopige als verrassende, rijkdom aan beelden. beeldfrag· menten en munten, welke beloven een nog onge·
kend venster te openen op de historie van Maastricht.
H oeveel en hoe weinig tegelijkertijd weten wij van de oudste geschi edenis onzer stadl Hoeveel vermoedens. suggesties en aanwljtingen daarom·
trent liggen nog In publlcatles geborgen, en reeds talloze jaren, zonder dat daar daadwerkelijke verdere aandacht aan gegeven werd of kon worden! Sedert 1915 wist men reeds, dank zij mededelingen van Ir. de Ronde van Rijkswaterstaat - gepubliceerd In 1923 - dat zich op een, thans juist bevonden, plaats in de Maas een brugpijler moest bevinden. Doch eerst medio 1963, toen de Rijkswaterstaat baggerwerkzaamheden uitvoerde ter uitdieping van de vaargeul, ontdekte men op het snijpunt van lijnen uit de Eksterstraat oostwaarts
en van hel brug·St Servaasbeeld zuidwaarts een vierkante pahasade. aan de zuidzijde waarvan zich een attoombreker bevond Onderzoekingen door duikers van de Stichting voor Onderweter-or>derzook uot Amsterdam en naar boven gehaalde steenbrokken, pahssede-hulzen en fragmenten van beeldhouwwerken wezen uit dat da stroombre· ker mal "allerkostbaarst historisch puin" gevuld was on dot oangonomen mocht worden dat het om een pijler ging ven een uit de Romeinse geschied· schrljving bekende Pons Mosae. Een later profiel· onderzoek door duikers. gesteund door de hoge· druk-brandspuit van de gemeentelijke Brandweer, dia de door de duikers op de bodem der rivier aangetroffen rulnes en bouwfragmenten onder wa· ter schoon spoot verraste met de mededeling dat bedoelde (brug·) dam ei ree dertig meter breed wae en vanaf de oostolljko oever circa tachtog meter
doop 1n westelijke nch~ng liep, en dat vorder een gemetselde. althans gestapelde muur werd ontdekt met een hoogte van c•rca er>derhalve meter En die dam zou een wal zijn van door de eeuwen heen uiteen gevallen pijlers (waarvan de meeat 008te· hJkO werd aangeboord) van een brug uit de laat· Romeinse periode, ven einde derde· of begin vlorde eeuw. aansluitend op het castellum. Ven een brug die juist in die toenmalige situatie der Romeinen moest zorgen voor goede verbindingen ten behoeve der legers. een brug welke gebouwd wes uit houten palen met ijzeren punthulten on ter versterking gevuld met puon ven verwoeste gebouwen, ven een tempel en zelfs van grafmonumenten Tel ven 11oorzicht19e verldanngen, van belangrijke aug· gesties. loepen deskundig of hoopvol op de reaul· tatan van het officiéle rapport van de R•Jksd1enst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek vooruit on
s
wisten 1n en bulten de stad. tot ver In het buitenland een grote belangstelling los te slaan. Want zU gingen vergezeld van lange, boeiende lijsten van telkens weer nieuwe vondsten, wolke uit de "Mo· numentenmljn In de Maes" uur na uur naar boven werden gebaggerd. Een bolangstelhng die zich onmiddellijk na de offTciêle bekendmaking op 21 /Uni door deze Rijksdienst, ontlaadde 1n een begnjpeliJk·zenuwachtige strijd rond hot middel "baggermolen"
B1nnon~
en buitenlandse krenten. radio en
TV mengden zich in deze strijd Fel en ge1nteresseerd, met ols resultaat dat de tweede serie onder· zoek1ngen einde november mol duikers Ingezet werd. Ondertussen verhuisden neer de Bonnefanton. waar zij ter bezichtiging werden opgesteld, de aoma enorme brokken gebeeldhouwd steen zoals' een groot fragment van een grafsteen met gebeeldhouwde kop, een kapiteel met a1rene, een b1Jna levensgrote gebeeldhouwde leeuw mei een paardekop tussen zijn kieuwen, een versierde kroonlijst. een koperen Vespaslanua uit 70 n Chr" een zeer gave bronzen Antonius Plue uit de 2e eeuw, tegels, een romeins breeklJzor. palen met puntige voet-koker, de rechterhoek van een tym· paan mot een mannenfiguur In hurkende houding plus schaapskop en een slangachtig dier, een gebeeldhouwde Marsfiguur die In de rechter hand een speer draagt en met do linker een schild vasthoudt dat aan de voet staat, een fragment van een vrijstaand beeldhouwwerk: schouderdeel met gedrapeerde kleding van een Jupiter?: oen aan drie zijden geschubd fraai trapezium-basement: een op mergolfrogment gebeeldhouwde msn met koe, voorofgegesn door ruiter (vaag bewaord) te paard; een circa 75 cm hoog Romeins beeldhouwwerk. voon11allende aan de rechterzijde een statige, ge-
zeten figuur met een glimlachend gezicht. met golvend hoor. dat In een knoet eindigt en kijkend naar - of bezig met (rechts) een ernstig verweer· de steende figuur; een steen met vrouwenfiguur (Juno), waarnaast (links) twee figuren die Iets aanbieden (do eerste biedt een hoom aan, gevuld met vruchten) en die beiden gekleed gaan In prachtig gedrapeerde gewaden een fragment grafmonu· ment met Inscriptie en wiJndruiven~ornamont, een
40 cm hoog fragment van een torracotta godenbeeld: deel van een heup met een gordel, een plette steen met inscripties ITraTu FLOR N (daaronder) FILI (daaronder) INIOOPU (daaronder) Xllll. Links van dit cijfer bevindt zich eon kop Onder het cijfer bevindt zich een liggende figuur die kapt Fibulae, gestempelde en ongestempelde scherven,
6
munten en versierde steenbrokken vullen de reeks
moedolijk uit het midden der l 2e eeuw, de tijd van de vervaardiging van het huidige schrijn, verder purperen stofresten, welke vermoedelijk afkomstig zijn van de bisschopsmantel van St. Servaas. en meerdere zeer oude weefselresten - dan mag de historische stad. het Maastricht van gisteren , meer dan tevreden zijn over het zojuist uitgeluide jaar.
belangrijkste vondsten aan, welke tot de oudsten van het land schijnen te behoren, en welke nu reeds van Europese betekenis geacht worden. Zal Maastricht er op de duur een apart museum aan verwerven? De niet minder spectaculaire vondsten In een opgravlngsterreln aan de $lakstraat (sanerlngsge· bied) steunen deze hoop en deze verwachtingen. Daar werden In de kelders van de voormalige brouwerij Rutten, grenzend aan de nog in gebruik zijnde wijnkelders van Polis - waar In 1840 reeds door do toenmalige stadsbouwmeester M Hermans sporen van een leet-romeins gebouw werden ge-
M aar naast het Maastricht van gisteren staat het Maastricht van morgen, naast de stad van hel verleden. de stad van de toekomst. En deze vraagt van de heden-mensen geen geringere aandacht. een niet mindere zorg. Integendeel! Bevolkings-
vonden -
een "hypocaustum''. een Romeinse ver-
aanwas en verdere sociale ontwlkkellng; een met
warmingsinrichting, ontdekt, dat men hoopt in zijn geheel te kunnen blootleggen, te conserveren en voor het publiek toegankelljk te stellen, een bezienswaardigheid welke. volgens de Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek, van aanmerkelijk grotere Importantie zal zijn dan alle tot nu toe gedane vondsten elders fn Nederland. Nog steeds worden de opgravingen met grote omzich~ ligheid, met spatel en mes om zo te zeggen, voortgezet, nauwlettend gevolgd door de gehele gemeentelijke overheid, die, waar zij kan, verdere opgravlngsmogelijkheden snel realiseert. Tot nu toe zijn de overblijfselen ontdekt van niet minder dan drie grote gebouwen, uit verschillende Romeinse peri oden, met een uitgebreide, vermoedelijk volledige verwarmingsinstallatie en badcentrum. Voegl men aan deze nieuwe hi stori sche schatkamer-verrijkingen der stad nog het (voorlopige) resultaat toe van het onderzoek op het In l 961 uit de geopende Noodkist van St Servaas teruggehouden pakket - twee zilveren muntjes. ver-
de dag groeiende woningbehoefte In een stad, welke ten dele verjongd. ten dele uitgebreid moet wofden ondanks de stilaan uitgeput rakende uit· breidingsmogelijkheden. de intarnatlonallserlng van handel en wandel. met zijn steigerende verkeersproblematiek - bij ten overvloede nog een barrière als de Maas - en snelle E.E.0.-aanpasslngen - bij een zeer hoog percentage ongeschoolde arbeiders - stellen aan de lefding van gemeente en Industrie eisen, waaraan alleen met een visionair
toekomstbeeld kan worden.
verantwoord
tegemoet
getreden
Q ok van de industrie? Men Is er tegenwoordig wel van overtuigd dat In een stads-beleid tal van Inzichten, plannen en voorzieningen, zowel wat het
karakter der stad als wat haar cultureel en sociaal teven betreft, waarde en doel verliezen en zelfs everechts kunnen werken. indien het economische beleid niet mee uitgebreid. aan da tijd aangepast
en verstevigd wordt En. afgezien van de belangrijke doch wellicht slechts lijdelijk toevloeiende Belgische en Duitse koopkracht. zal dit econo· misch fundament vooreerst en vooral . gezocht en gevonden moeten worden in de plaatselijke In· dustrie. In dat opzicht is 1963 zeker niet teleur· stellend geweest. Want terwijl de opinies In en rond de Raad nogal uiteenliepen over het eventuele gevaar van de industriêle opkomst der Kempen (tot aan de Nederlandse grens), ging in Maastricht herhaaldelijk de nationale driekleur in top. Met de wetenschap dat ln 1961 precies 96 bedrUven met tien of meer personeelsleden aan In totaal 14987 personen arbeid verschaften met een jaaromzet van fl. 397.133.000 waarvan voor fl. 77.519.000 werd geëxporteerd - beleefde de stad In het afgelopen jaar enkele gebeurtenissen, die het aanwezige begrip voor da steeds verder gaande mechanisering en automatlsenng duidelijk onderstreepten.
WU wijzen daarvoor op het (in symbolische zin) rooskleurige productie-resultaat van de In 1963 In werking getreden fusie van de N.V. Tabaksindus-
trie v, h Gebr. Philips N.V. met de Velasquez· en Duc George-fabrieken. De charmante Maastrichtse Carmens oftewel "cigarettières' mogen dan "ook al aan de (Martlnez-)slgaar" geraakt zijn en hebben moeten overschakelen naar de machine-bediening. de vijfhonderd arbeiders van dit moment met hun productie doen de directie der ook inwendig ver· jongde fabriek zich iedere dag opnieuw de vraag stellen "Waar halen wij het personeel vandaan voor de verdere uitbreiding?" Met de Vier Gezusters heeft de stad aangenaam toegekeken bij da champagne-doop, uil naam van de Verkoopassociatie Encl·CemiJ N.V" van twee grote, zich zelf lossende, cement-tankers, de "Ymond" (290 ton) en de " Maasvallel" (550 ton), die de afnemers winst aan tijd en arbeidsbesparing leveren samen met de onverpakte cement, zowel boven als beneden de grote rivieren. Ook de N.V. Porselein· en Tegelfabriek MOSA drong zich In het feestelijk nieuws met de opening, door de Burgemeester, van een Vloertegelfabriek met volautomatische aardbereldlngslnstallatlo en automallsche persen voor vloertegels.
9
Dat de N.V. Kon. SphinX·Céramique dit Jaar even· eens van de partij zou zijn, w ie had anders ver· wachtl Na een vriendschappelijke strijd met Koning· Voetbal In het rood-wit shirt van M.V.V " legde zij beslag op het terrein en omgeving voor een. door de Burgemeester weer, geopend raccordement:
"Ceres" , een enorm opslag· en transportbedrijf met rechtstreekse aansluiting op het Spoorwegnet en met een eigen toekomst-haven. Een complex met los- en laadplaatsen voor spoorwagens, met garages, reparatie-werkplaatsen, tankstation, opslag· plaatsen en grondstoffen-loodsen. En daarmee nog niet tevreden stichtte zij in de wijk KALAMAKt van de Griekse stad CORINTHE de "Royal Sphlnx Hellas S.A.", de eerste Maastrichts·Griekse sanl·
Bernhard. op 7 )uil, het nieuwe. In 18 maanden voor ruim zeventig miljoen gulden gebouwde en ingerichte fabriekscomplex met de Immense, olec· Ironisch bediende en gecontroleerde P.M. 6. de voorlopig alvast automatisch 30 duizend ton gestreken papier vervaardigende machine. welke de
K.N.P. rangschikt onder de belangrijkste papi er· producenten van Europa. Het werd een Breughe·
liaans feest. En niet alleen voor de genodigden. De 2045 personeelsleden (sterkte op 31 december 1962) met echtgenoten of verloofden, zwermden in de namiddag, als in een bonte carnavalsstorm. met hun consumptiebonnen ui t over de stad, eerst naar de Domlnicanenkerk. die door vierduizend ge· braden haantjes en even zovele flesjes rode wUn omgetoverd was in een monster·restaurant, en
daarna. btj felle bliksem. donder en wolkbreuk, naar de talloze caté's, waar de "P.M. 6" het mid· delpunt was van ontelbare heildronken. Geheel volgens oeroude en blijde Maastrichtse traditie.
E n voor de stad. Vooral voor deze stad. Waar de nieuwe plaats in de vernieuwde Benelux· en Europese constellatie een scheppende geest van vernieuwing onmisbaar maakt. Maar waar deze geest van vernieuwing tevens onlosmakelijk ver· bonden moet zijn met een diepe eerbied voor de cultuur-historie der stad. Een synthese dus van oud en nieuw. "Waarbij enerzijds het oude wordt benaderd vanuit de nieuwe levensstijl en het actuele behoeftenschema, en waarbU anderzijds de nieuwe behoeken worden Ingebed In het over· geleverde technische milieu", Hoezeer het besef van de noodzaak dezer syn· these aanwezig is In het stadsbeleld moge al blijken uit de heldere en belangrijke publicatie "Ste· debouw en cultuurhistorische waarden In Maas· trlcht" (1963), van drs. J. J. J. van de Venne. directeur van Openbare Werken In Maastricht: praktisch blijkt het uit de plannen van de grote vernieuwingen naast die der verjonging van het
10
stadscentrum: de ononderbroken sanering van verschillende wijken In de blnnonatad. Een stedebouwkundige omvorming dus waarin, bij het streven noar de harmonische ontploollng van de samenleving in haar talrijke levenaultlngen. rekening gehouden wordt met de nieuwe functies der stad, zoals de woonfunctie. de lnduatrlele functie, de functie van regionaal verzorgingscentrum. de culturele functie en de functie van het verkeersknooppunt 1n een dnehoek van landen en volken. Al deze functies zitten In elkaar verweven. En dit brengt de noodzaak mee dat het stadsbeleid, in cosu hot beleid van Openbare Werken, steeds nauwer betrokken wordt bU pracllach alle sectoren ven het maatschappelijke leven. Niet elleen van de woningbouw en het verkeer. maar ook van de 1nduatrie-vestiglng, van de maatschappelijke zorg. van de volksgezondheid. van het onderwus en van de 1oc1aal-culturele voorzieningen. De plennan van O.W. voor het jaar waren dan ook niet gering. Werkte zij In t962 aan niet minder dan t21 kapitaalsprojecten. waarvan er In dat jaar 38 worden voltooid, waarvan er voorts 37 In ultvoe· ring kwamen en waarvan de rost voorbereid werd. 1963 hoopte tal van projecten uit de belde laatste categorieên in uitvoering - dan wel tot voltoollng ta brengen en daamaast nieuwe projecten voor te bereiden. Men hoopte tenslotte het nagestreefde bouwprogramma van 900 woningen per jaar te bereiken, In elk gevat het aantal van 734 woningen in 1962 voorbij te streven. En hief daarom het nteuwjaarsglas met vertrouwon en met hoop op "veel geluk en zegen" Dat Sinterklaas de oude schaatsen uit het vet deed halen en velo "schoentjes" met nieuwe, blinkende doorlopers vulde, verhoogde de pret eerder Maar toen daags voor
Kerstm11 de vlaggen op de ijsbenen en de vlarues op de stadsbussen verschenen, begon men onbewust oan een winter die lurd en leng ven tich zou doon spreken. Het schaatsgenot, tot op het VrUt· hof toe. gln9 to lang duren en vorloor zijn aantrekkelijkheid onder de stringente kou die de barometerstand In de richting ven - 20 graden dreef. De kolen werden schaars en werden bij mondjes· maat over do stroom van "klanten" verdeeld. Overvloedige sneeuwval en voortdurend gladde wogen begonnen snel emstJge overlast en bedreiging voor alla vervoer tot gevolg te hebben En ter· wUI de schaatscracks zich bij duizenden gereed maakten voor een historische Elfstedentocht. trokken de zeven mechanische. de zoven electrische zandstrooiers èn de volautomatische morgen na morgen en vaak nacht na nacht over de straten en wegen. kw1s11g hun 1200 ton z:ind en 464 ton zout u1twerpend ten behoeve van het verkeer 1n en rond de stad. Zij strooiden voor ca ll. 23.000,-; terwUI 1962 slechts goed de helft nodig hod. Maar ook de Idyllische sneeuw werd een plaag. waarvan de bostrijdlng. behalve de automatische sneeuwru1mor en de talrijke sneeuwschuiven, nog de Inzet van het totale potentieel aan mankracht en materiaal eiste Het was een sneeuwberg van 5400 ton die geruimd moest worden. De winter begon een geveer te worden. Van de In Januari-februari nagestreefde woningen, volgens normaal bouwprogramma kwamen er slechts 8 klaar Ook andere gomcontelijke plannen. zowel wet betreft kapltaals· werken els wat betreft onderhoudswerken, begonnen ernstige stagnatie to ondervinden. Daarbij kwam nog het feit van de gos· en wetorleldlngen dlo op een diepte van 1 meter in de grond liggen. Do vorst zat reeds op 95 cent1moter. het dreigend
11
bevnezen van do le1d109en hing In de lucht En alsof dat alles nog niet genoog was. de hoge waterstand van de Jeker deed do bewoners ven de binnenstad stil zijn. Oponbaro Werken greep on, legde de Jekererm (Heksenhoek, Vorverhoek, P1eterstraat. Achter de Oude Mlndorbroedersstraat) droog on voerde het water vla de andere erm (Molen van Clemans, onder do Bogijnonstreot) af De overstroming kon beperkt worden tot een ge· deelle van hel lekerdal, woor nochtans twee ge· zinnen geêvacueerd mooaten worden. Hot waa om dol te worden. Voor de honden - die plotseling aan do lijn moesten on, mei hun vijanden, de ketten (meer dan 300 tosamon) oon "prik" moesten gaan halen In de Domlntcenenkerk. waar de Maastrichtse dierenartsen oen porfecto vierdaagse had· den georganiseerd. En voor do mensen - die. op het melodieuze heupwiegen van ,,'t N1sjeke", hun "sntl·spullje" In een bruisende Carnaval zochten. Voor 0.W was het lood echter nog niet geleden. De opdoolverschlJnselen openbaarden zich als een schimmel vol pulsten over heel de •tad. Vooral de
1
--
klinkerstraten (zoals venvan de ~M =e~rl<;t·~....,l'""----.,.----•--.=-=""'..--='~7r de Stetensingel met hel z11n blnnonpleln vrachtvervoer ander> half milhoen ton per dag, het Kon. Emmeple Calvar'leatrnat. riet Bet. Brusselsestraet en pf'ral· lolwegen langs de Tunnel aan de Akerstraat). alle tn 1961 en 1962 gelegde trottoirs (Hoenderstraat. Wijker Brugstraat Rechtstraal e e ) en de oudere wegen met zwoor verkeer (Hertog81ngel. Pnns 61sschops1ngel en Jekerweg) waren er bedenkelijk ean toe. Met veel overuren moesten snel provisorische heratelhngen worden uitgevoerd. Het dofinllleve herstel zou meenden gaan duren. De kosten ven de opdooi-schade werden meteen al geschat op een bedrag ven enkele tonnen.
f'
13
Een niet zo verblijdend begin dus van het jaar 1963. Maar de glimlach keerde spoedig terug. Een glimlach, die geen feestelijk vertoon van doen had om verheugd te kunnen zijn over het geslaagd voltooien van een aantal projecten. Zo ging, in stilte, op 28 maart reeds de voetgangerstunnel aan de Scharnerweg open. waarmee meteen het doodvon~ nis over de monsterlijke Passerel getekend was. Zo verschenen zonder tamtam In de vroege morgen van 16 mei de gele stadsbussen en het overige verkeer op het gereconstrueerde Stationsplein nog zonder tweede rijbaan en nog zonder definitief wegdek. Even geruisloos kwam een einde aan de sanering van het goederenstation "Bospoort", met royaal laadperron voor de vrachtauto's, Voorbij de MOSA maakte een rij onooglijke hulzen, nabij de Nieuweweg. geruisloos plaats voor een ruime aan- en afvoerplaats voor vrachtauto's van de vrijgekomen expedltle-afdellng dezer fabriek. En even geruisloos verdwenen de drie houten bruggen over het Kanaal, waaruit, tussen M. Grachtstraat en Vijf Koppen, langzaamaan de lang-beloofde Maasboulevard naar boven rees, die einde-juni reeds tot voorlopige. maar officieuze parkeerplaats werd gebombardeerd. Zelfs de "Bloedbak" werd herinnering en historie, zodat de Jeker daar een heel stuk vrijer en aangenamer kon ademen. Dezelfde stilte omringde de klaargekomen reconetructie Bourgognestraat, de verbetering tracê Heerder· weg· Meerssenerweg, de verbreding Wijngaardstraat, de aanleg parkeerkom Plenkershoven en de aanleg centrumplein Caberg. Maar toen werd het stilaan tijd om eens een beetje feestelijk te gaan doen. Ook al omdat de eindeloze regen de vacantietrlps In onderwaterballetten begon te ver· anderen. De eerste gelegenheid deed zich voor op
26 Juni. loen opende de Burgemeester het Winkelcentrum Pottenberg officieel door het rood-witblauwe lint plechtig en volgens plan door te knippen. Dat was het sein om de gezichten onder de zwarte, rode, gele en blauwe druippara· pluies met trots te doen opzien naar dit derde winkelcentrum sinds 1959 door de Bouwvereniging Sint Matthias verwezenlijkt (na Caberg 1959 en Malpertuls t960) dat straks, wanneer de 1280 woningen, 18 winkels en bedrijfsruimten, de scholen, het gemeenschapshuis, de kerk, de kinderspeelplaats en de openbare groenvoorziening een klaar geheel vormen, ongetwijfeld mogelijkhe· den bezit voor een sterk gemeenschapsleven. Ondanks de nabije grens. De tweede feestdag was 4 juli , toen de Gouverneur de Scharnerwegtunnel officlëel opende en daarmee het oude bittere sprookje van de overweg· misère tot een ongeloofwaardige fabel uit het rijk der fantasie verklaarde. De stralende zon en de Maastrichtse Politiekapel vochten om het over· wicht. De laatste wonnen en mochten de tunnel derhalve vol muziek blazen en de harten vol vreugde. omdat er een definitief einde gekomen was aan de nacht~, maar vooral dag.merrie van zestig maal per dag neergelaten afsluitbomen. lhans kunnen de In 1959 getelde 50.000 verkeerseenheden per dag, In 1963 zeker niet geringer, ongehinderd en snel "Tussen Keulen en Parijs" (zoals het în de voetgangerstunnel aangebrachte muurrellëf zegt) do stad binnenrijden of verlaten. Heel wat sneller dan de ouderwetse postkoets van Van Gend en Loos, waarmee de Commissaris der Koningin In Limburg. dr. F. Houben, Burgemeester Mr. W. Baron Michiels van Kessenich, Ir. J. Lohmann, Presîdent van de N.V. Nederlandse Spoorwegen, Ir.
14
L Raedts, hoofdingenieur-directeur van de Provinciale Waterstaat, Ir. J. A. Beckerlng-Vlnckers, hoofdlr>geniaur-dlrecteur van de Rijkswaterstaat In de directie Limburg en loco-burgemeester G. Gljbels hun eerste tunnelrit maakten. op de voet ge-
panden? Vorderde aankoop en sloping van panden in het Boschstraatplan niet systematisch? Kwam Geusselt, op drie voetbalvelden na, niet klaar? Nood-sportterreinen werden voorbereid tussen Caberg-Malpertuls en de Via Regla. Het voor-
volgd door vijf ver-vooroorlogse auto's waarin o.a.
malige Zinkwit"terrein kwam schoon_ De werk"
de heren wethouders Mr. W. Korn, Mr. F. Duynstee en C. Pieters hadden plaatsgenomen. Dat de zui delijke rijwieltunnel, met Ingebouwde luchtverver· singsinstellatie in tijd van nood getransformeerd kan worden in een combinatie van twee schuilkelders voor elk honderd personen, Is een bijkomstigheid waarvan wij hopen dat zij alleen maar een papieren bijkomstigheid zal blijven. In elk geval : de stad verloor op die dag haar glimlach niet. En zij bleef hem behouden. Zowel om het grootse. ni euwe plan Malberg met zijn 2300 woningen het vierde winkelcentrum, dat men door arbeidsbesparende werkmethoden snel hoopt te kunnen verwezenlijken: het terrein ervoor wordt dit jaar reeds bouwrijp gemaakt. En de glimlach bleef. ondanks het feit dat de woningproductie In 1963 met slechts plus minus 500 woningen het diepste punt bereikte sedert 1955 De oorzaken? De geringe toewljzingsconungenten, de door de prijsvorming moeilijk ..rond" te krijgen kleine complexen woningwetwoningen, waren er even weinig vreemd
zaamheden In het Beatrixhaven-areaal vorderden gestadig. En op 16 september zette Wethouder C. Pieters met een glimlach en symbolisch vanuit
aan als de zeer langdurige vorstperiode. Maar ook
de veelbesproken bouwvakkers-pendel naar Duitsland speelde zijn partij In het oorzaken-kwartet. Nochtans, de glimlach bleef. En terecht. Kwamen krotopruiming en sanen ng In het Stokstraatplan niet goed op dreef In de "galerie" Smedenstraat? Ging de arbeid In de Stokstraat zelf. ondanks de verheugende, maar vertragende Romeinse vond"
sten, niet verder met 2 nieuw-gereed gekomen
een dragline de bou\v in van een tweede phase in
een kapitaalintensief gezondheidszorg-werk: name· lijk van de tweede rioolwaterzuiveringsinstallatie (na Limmel, nu Bosscherveld). En de andere sectoren bleven niet achter: het plan om successievelijk alle vestingwerken der stad te consolideren en te restaureren, van de walmuur in de tuin van de "Zusters onder de Bogen" tot het Fort Sint Pieter en de Hoge Bossche Fronten; plannen tot restauratie in fasen van het Stadhui s, van het Bonnefantenmuseum (dat reeds l ang wacht op verdere afwerking), van het Brabants Gouver-
nement, waarvoor het museummateriaal reeds ja" ren op een zolder opgeslagen ligt, en van de schouwburg: de voorberei ding van het plan ni euwbouw Stedelijk Lyceum; de reeds In gebruik ge· nomen nazorgwerkplaats te Ummel, dankzJJ de hulp van de Bouworde, de ten dele gereedgekomen verpleegstersflat van het complex Calverlènberg; de gemeenschappelijke studiezaal van Gemeente· archief en Openbare Leeataal en Bibliotheek op katholieke grondslag, de op 16 juli door Mgr. drs. P. van Odijk gelegde eerste steen van de H. Moeder Anna-kerk aan de Via Aegia, waarvoor zelfs de zon op het appèl verschenen was; de via feestelijke acties voorb11rei de "eerste spade" voor de Christus Hemelveartkerk op de Pottenberg ; de
15
feestoli1ke opening op 23 november, door Mr. W Korn, Wethouder van O.K. en W, ven de Sint Ambroslusschool In Malpertuls; de In uitvoering zijndo plannen voor de bouw, door do Bouwvereniging " Gezond Maastricht", van 119 woningen 1n hot Heugemorvcld etc. etc. en ton slotte do vergevorderde bouw van het nieuwe Conservatorium. Jawel, er was reden te over voor een glimlach Tot op 2 september. Toen verdween hij even. Terw1jl het eerste Aijkswaterstaats-pro/ect van de Zutderbrug bestudeerd werd en de strijd rond de Noorderbrug met zUn geringere of groter& toe· gankelljkheld tot de stad voortwoekerde en ielfs de Spoorbrug In hot nutteloze geding kwam, werd op die prachtige septemberdag de Meeslflchtse city voor alle verkeer afgesloten. Binnen een experimentele verkeerarlng (waar men ook In de verdere toekomst van hoopt te profiteren) werd een begin gemaakt met de uitvoering ven het besluit ven de gemeenteraad ven 6 augustus 1963 de somma van ll. 545.000 te voteren voor do herbostratmg van de Grote Stoot. Kleine Stost, Maastrichter Brugstraat, Muntstraot, Marlaetraat on Jodonstraot. En het aanbrengen van nieuwe wegdokken en trottoirs iou de Gemoen1ebedrijven en de P.T T in staat stellen respectievelijk de hoofdle1dmgen van gas, wa1er on electric1telt en een aantal teleroonl
17
de ondiepten verdwenen en waren de dames-hak· jes vermoordende khnkere vervangen door een provisoir cement-dek, dat wacht om plaats te maken voor granleuegets on asfaltbeton We1ntgo weken na dte 1onge septemberdag opnieuw een deel der stad dicht voor hel verkeer. nu de noordkant van hel Kon Emmaple1n, waar fase twee van hot plan der wogroconstructtea rn verband met de Zulderbrug uitgevoerd word!. De gehele binnenstad schijnt In woelige beweging to zijn. Hot verkeer krijgt hot op zijn zenuwen, maar weet zich te behoe!'llen, behalve misschien o
~~~~lê~le~~====~-:~i
enkele verkeersknooppunten, verkeersdienst echter snel vo ~ het probleem van de door do bi te slikken verkeorslntonsltoit (zo aan de feestdagen dor Belgen ~ denken), die In 1962 llefat 2157 Vfrk ken noteerde, waaronder veorllen d oll zwaar, 432 met licht ltchamellJk Ie zware materiële schade, heel h sch~nwerpers van de zorgelijke ligt voor de hand Zowel In bij de Poltlle, doe talroJke c1aal op kruisingen en straten. Met behulp van .stop.strepen,
controles.
scholen en verhoging va brrgad1enjes-ove1'llteekpl probleem tot het pa één stap. De parl<eerru kwam opnieuw ter sprake. hameren op zijn in de moelltjkheden, W1Jk parkeerplaatsen In do Stauonetraat on zelfs particulieren startten mal serieuze plannen voor grote parkeergarages.
•
•
<.:>
a: w
al _J
4: ~
z
:3a.
c:::J c=i
nl:ll'toaroc:Neele- hoofdwoçen
pa
c::::I b•• jdbate voetpaden f'ft p&l'koert.t'ol!en ~ tf011QltS
16
CES
ll<:hte verharding " alt:'rbcátr-auno
c:::::J
openbl'lnr oroèfl
"
Otl•t1JW0n1ngon -
-
. , .tgO
-
•uloboxen
c:::J
oontgeun1hu1zen voor orob1oemoe21nnen
-
voor· tn zlJtutMn
-
worungen
6 hoog -
kTe1n
"°""'9on J lloog '\ """"8el bajOnOUypo
voo' be1earden
IJ:ondere doele ndren
klein
•
•
f.
•
j
···-······ -ltttM~~ ~ I~ · ! ~~~
l
m
20
Plannen, ontgoochelingen, successen, problemen .. de Gemeenteraad had zijn " Kaffee und Kuchen" op de laatste raadsvergadering van het jaar, 3 december. wel verdiend. Ook al zou er geen reportageploeg van de T.V.-Norddeutsche Rundfunk uit Hamburg naar de Maastrichtse Raadzaal gekomen
zijn om het typisch democratische van de Maastri chtse Raad In zijn verblindende schijnwerpers te vangen, ten behoeve van het programma "Von
Nachbar zu Nachbar". Niet te verwisselen met de nacht-bars. waarover In de loop van het jaar wel eens een voorzichtig, niet·onwelwlllend woord los· gelaten Is.
B esturen
is vooruitzien. Maar om vooruit te kunnen zien, moet men eerst overzien. Wellicht was het daarom dat de Burgemeester op een zaterdag In mei zo gretig de geboden gelegenheid aangreep om " zijn" stad met haar aansluitende omgeving eens van uit de hoogte te bekijken, eens te overzien. De zon danste langs de vroege hemel toen hij de ruime cabine van het vijl ton wegende reclame- luchtschip binnenschoot. De twee Ster. motoren begonnen te razen, en de zilveren "zep.pelln" schoot omhoog. Tot op 200, 300 meter. Met een glimlach. met de glimlach van de uit de Maas opgedolven romeinse figuur, zag hlj beneden zich de stad met een langzame vaart van 25 km naderen. De in een keurslijf gedrongen stad met haar stedebouwkundige problemen, met haar lnvals· wegen en verkeersknooppunten, met haar city en moderne stadswijken, met haar 1ndustrîallsering en recreatie. Een ten dele oude en enge, ten dele nieuwe en ruimere stad, levend, maar om nog royaler leven vragend. De Burgemeester glim·
lachte trots, en vergat een moment lang de noodzakelijke tariefsverhogingen van de gemeentebus· sen In haar soms aan Le-Mans herinnerende races door de onmogelijke rij-geulen van straten en ver· keer. en vergat de ter kostendekking eveneens noodzakelijke tariefsverhogingen voor gas, water en electra. Hij vergat even, dat Maastricht in 1962 honderd acht- en zestig stadsbusrltten per inwoner maakte en dat dit 78,1 cent per kilometer opbracht, waartegenover echter rijkos· ten stonden van 80 cent per kilometer. Hij vergat de privéwater-oorlog, waarbij de noodzaak van volksgezondheid de doorslag gaf 1n de richting van de binding aan het gemeentebedrijf. Zelfs kon hij een moment vergeten de onderbezetting van het gemeentelijk politiekorps, waar de afdeling survelllance haar survelllerlngstaak ten dele moet opofferen aan de verkeersregeling en aan het verkeerstoezicht, en dat in de toop van het jaar nog verzwakt werd door het op pensioen gaan van de, met goud onderscheiden, adjudant C. J, Poolmans en door het overlijden van de "vader der ver· keersbrigadlertjes", brigadier W. J. Kieboom. Evenals het afscheid In de Raad van de fractieleiders der P.v.d.A. en der K.V.P" respectievelijk L. J. Caris en Jos. Ensinck, die heenging In verband met zijn benoemingen tot voorzitter van de K.A.B. en tot lid van de Eerste Kamer. Maar zelfs voor een Burgemeester komt aan elke luchtreis een einde, komt het moment waarop hlj weer met beide voeten terug op de begane grond geplaatst wordt. te midden van de dagelijkse materiêle en geestelUke beslommeringen van zUn stedelingen. Problemen vnn groep tot groep en van mens tot mens. Ook en vooral wanneer deze mens nog jong Is, "jeugd" Is. Deze belangstelling
21
voor de jeugd IS on 1963 wel zeer bijzonder op de voorgrond getreden. Niet alleen verdedigde hij het Maastrichtse meisje, toen dit, noor aanleiding van een broed jeugdonderzoek, In dlscrodlot gebracht werd. meer hij, en heel zijn Raad, werkte ook positief mee aan elke ectlv1te1t en ean elk waardevol plan dat het jeugdwerk, van arbeidende en studerende jeugd. de vr~e bjdsbestedlng en het opvangen der explosies beoogden De Jongeren·Socleteit, voor studerende Jeugd. 21et haar ledental sterk toenemen en maakt het Dong· huis steeds meer tot een gezellige ontepannlngs· toevlucht. Da tijdens een spontaan on sprankelend feest tachtig jaar geworden Berchmons-Compagnle had hot oude kleed afgelegd en het nieuwe der Berchmons-Soc1ete1t aangetrokken Eon nieuw gewaad dot hoer zo ruim en iong zat. dat 11j meteen ook een enorme activiteit kon ontplooien. een "werkellJk cadeau voor de Maastrichtse werkende 1eugd" Samen met de Katholieke Jeugdraad lanceerde de Berchmans-Sociête11 hot Idee van de Stedelijke Jeugdraad, waarin Kath. Jeugdraad, Onderwijs, Jonge Strijd, Protestanls Jeugdwerk. Vormingsonderwijs, Bedrijfsleven en gemeenteverte· genwoordlger samenwerken, en die meteen na z•Jn samenstelling door het voltallige college van Burgemeester en Wethouders werd ontvangen en erkend als gospreks· en overleg-orgaan betreffende het beleid inzake ieugdproblemen. Een verheugend gebeuren! Immers een stedelijke aanpak voorkomt niet alleen versnippering van krachten, zij kan ook lnltlotloven. welke de bestaande Instellingen afzonderlijk niet kunnen realiseren, bevorderen. En dat hot menens Is met doe Stedelijke Jeugdraad. blijkt uit hot eerste project dot zij wil bevorderen: de oprichtong van een centraal gelegen algemene
Soc:10tel1 voor do Werkende Jeugd De Berchmans Soc101e11 kreeg de opdracht om, vla een speciaal daortoe opgerichte Slichllng, dit plan te reahseren. Juist zij Immers is, sinds haar gemoderniseerde opzet. bij uitstek het " tehuis" voor de werkende Maastrichtse jeugd. die modlo 1960 circa 4SOO 1ongens en meisjes, van IS 101 en mot 19 Jaar, omvatte De Berchmans-Soc1ête11 was bescheiden begonnen In een even bescheiden zealt1e van het lezulotenklooster, was deeru1t gegroeid en verhuisde naar de kelders onder de Therosiakerk en ziet nu, In het kader van de opzet welke voorgesteon wordt door de Stedelijke Jeugdraad, uit neer een ruim en goed-geoutilleerd trefcentrum voor de werkende jeugd. Een centrum mat voldoende ruim· 10 voor de gedifferenlleerdo vormen van ontspanning en dat qua oullllage en aankleding deze jeugd gelegenheid biedt tot gezonde ontspanning en tot creatief en zelfstandig handelen. In hol raam van de gemeentelijke Jeugd-belangstelling willen wij ook de jaarlijkse Burgordag zien, welke 1n 1963 op zaterdag 14 september voor de veertiende maal In de hal van het stadhuis "gevierd" werd door ruim 200 Meestrlchtse jongens en ma1sies van 23 jaar De viering van het verkrijgen van stemrecht. De v1er1ng van de promotie
tot burger en burgeres der stad Een fees1 waarbij van olk der nieuwe burgers en burgeressen belengstelllng verwacht wordt, behalve voor de broodjes· on koffle-keuken, ook voor de zeer uitgebreide dienst-keuken van do gemeentelijke dienstverleningen en actlv1tellen. Een Initiatie tot "Burgera<:hap en Burgerzin''. zoala de titel van het rijk gelllustreerde boekje luidt, dat dit jaar voor het eerst u1tgere1kt werd aan de Jongens en me1s· Jes dto de Burgerdag meemaakten Een boekje waarvan hot eerste gedeelte, ovor do geschiedenis en de diverse aspecten der stad, goschrevon werd door do Maastrichtse archivaris mr dre. H. Wouters - hot tweede gedeelte. eon historische en instructieve Indruk van het Nederlandse Staatsbestel, en do plaats van de gemeente daarin. Dan, midden In het feest, verscheen, onder luid applaus van de nieuwe stadsburgers. van het college van B. en W. en van enkele vroeger met de eremedaille onderscheidenen, vergezeld van zijn echtgenote, " Gouverneur Houbon" de nieuwe houder van de Maastrichtse eremedaille. De burgervader stolde dr. Houben ten voorbeeld aan de Jeugd. Deze Immers had zijn llafdo voor en zijn geloof In Maastrich1 nooit onder stoelen of banken gestoken. "U hebt geloof. hoop en liefde 1n de
23
mensen van Maastricht. in daden omgezet''. Rechtop, ernstig en mild dankte Gouverneur Houben, daarbij preluderend op zijn vertrek uit Maastricht. "Als Ik streks, na zeventien jaren. de mooiste der steden zal verlaten, valt me dat zwaar. Maastricht Is uniek in zijn leven. zijn beweging. zijn burgers en zijn bestuur. Ik zou geen enkele van de evene"
menten, waarvan Ik In deze Jaren getuige ben geweest. hebben willen mi ssen. Het was goed toeven en werken in Maastricht. Maar Ik heb het niet alleen gedaan. Mijn vrouw en kinderen hebben mij daarbij geholpen". Hij hleld de jongeren het symbolisch verband voor tussen deze burgaróag en de bevrijding van Maastricht. En hij vroeg hen te beseffen dat de burgers van Maastricht, 19 jaar geleden en na een lange, vreselijke oorlog, dank zij de bevrijding hun burgerrechten terug hadden gekregen. Samen ging men vervolgens naar het Koningsplein, waar men de bevrlJding van Maastricht herdacht, en waar Thleleke M ichiels van Kessenich en Wiel Janssen een krans legden bij het monument. Bij een vroegere gelegenheid had de Burgemeester reeds gewezen op de hulp. de steun en de vriendschap welke hij In zijn lange burgemeesterbestaan van de zijde van de Gouverneur had mogen ondervinden. Dal was toen deze hem. op 30 april, onverwacht, midden onder zijn werk, namens H.M. de Koningin kwam meedelen dai hij benoemd was tot ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Doch na deze plechtigheid spoedde de vers geridderde zich naar de Prinsenkamer •• om daar een vijftal oude getrouwen eveneens een koninklijke onderscheiding uit te reiken. En van de Prinsenkamer naar oud-wethouder J. C. Sleebe, benoemd tot ridder In de Orde van Oranje Nassau.
Behalve voor de studerende. de werkende en de tot de leeftijd van het Burgerschap gekomen jeugd, heeft Maastricht In 1963 een niet minder warme en daadwerkelijke belangstelling aan de dag gelegd voor de gehandicapte jeugd. In de Bogaardenstraat kwam een fraaie werkplaats gereed voor de geestelijk gehandicapte Jongens. Maar vreugde· voller nog werd het jaar voor de 23 geestelijk gehandicapte meisjes. vanwege da vijfdaagse stra·
24
lende vecantie In Noordwijkerhout. Doch meer nog om het feit dat het naambordje Huize Stolla Maris, dat reeds zes jaar de gevel versierde van een onooglijke en onpracti sche, wltgekalkte bouwval boven de Jeker aan de St. Pleterstraat, eindelijk overgebracht kon worden naar de ruimere, meer practische en prettiger semi-permanente werkplaats In Limmel. Is het toeval dat dezo werkplaats werd ondergebracht in een voormalige noodkerk. namelijk die van Heugem? Symbolisch is in elk geval dat de Bouworde de plaatsing voor haar rekening nam. Een groep Italianen ven de Bouw-
orde brak de houten noodkerk ln Heugem met grote zorg e.f, een groep Fransen legde in Limmel de fundering en een groep Vlamingen bouwde er de noodkerk weer op. Waarbij de Gemeente alle steun gaf. Daarnaast mag ook het revalldatlecentrum " De Maasgouw" het eerste blad van zijn historie met
sierletters vullen. 1963 werd niet alleen een succesvol jaar - alleen al onder de geestelijk ernstig gehandicapte volwassenen konden er een 70-tal gerevalideerd ontslagen worden - het werd meteen een Jaar van uitbreiding. Door de toename
25
van patiênten (er werden er ruim 300 behandeld) moest er een aparte kinderafdeling opgericht worden, met eigen opname-mogelijkheden. met eigen therapeutische ruimten. eigen speeltuin en oefenzaal. met eigen baden en onderwijs-toepassingen. zoals het mythyl·onderwijs, door de Mythylschool verzorgd. Want ook de Mythylschool " St. Raphaêl" , gelegen aan de rand van Maastricht, dicht bij de Belgische grens, kon met haar zestig spastische en andere gehandicapte kinderen uit geheel Zui d-Limburg op een zegenrijk startjaar terugzien. Waarbij de toekomstige verwerkelijking van het reactlverlngscentrum te Valkenburg-Houthem - dat dil jaar zijn ministeriële goedkeuring ontving - nauwelijks eeo verontrustend organisatorisch element kan vormen. Dan Immers zal "St. Raphaöl" zich speciaal richten op de dubbel-gehandicapte kinderen uit Maastricht on omgeving en dezen een onschatbaar brok lichamelijk en geestelijk geluk bezorgen. Sedert de Inmiddels ter zi ele gegane Opera- en Operette-vereniging " Fons Olterdlssen", in de door Loe Maas bewerkte en ver-Maastrlchtste operette "Frau Luna", het lied van " De Mestreech· ter Gels" , als pendant van de Berliner Lufl, lanceerde, heeft dat begrip, heeft deze woordcombi· natie de stad stormenderhand veroverd. Misschien juist omdat het zo moeilijk Ie defini ëren 1s En zo vele aspecten In zich kan verenigen. Wanl het bestaat uil een combinatie ven schijnbaar tegenstrijdige elementen, samen gebundeld door een even moeilijk onder woorden te brengen levens· opvatting. Daar weet de Haarlemse beeldhouwer Meri Andriessen nu wel van mea te praten. Deze ontving in 1962 de opdracht, " De Mestreechler
Geis" te vangen In een huldemonument van de
stad aan zijn zilveren Burgemeester. Uitvoerig en
enthousiast dook hij onder In wat hij de stadssfeer geloofde, en kwam dan voor de dag met een rijzige, bijna vergeestelijkte Pierrot-figuur. Maar toen hij de onthulling van het provisoir-gipsen monument op Het Bat beleefde, tegen de decors van een tegelijk nieuw en verjongd-oud Maastricht, en daarbij de als fonteinen sprankelende, spitse en speels·critlsche onthulllngsspeeches beluisterde. zei hij resoluut "neen!". Marl Andriessen vond dat
zijn beeld niet beantwoordde een de opdracht. De Mestreechter Gels was Iets anders. En hij schiep eeo nteuw beeld. Volks van beweging en mentaliteit, vol levensvreugde en spottend tegelijk, klaar voor een bon mot en tegelijk luchtig filosoferend over de betrekkelijkheid van alle dingen. Deze Mes· tteechter Gels was het, die medio november zijn ereplaats kreeg op Hel Bat. Voor goed.
1
n deze geest streefde de atad In 1963 naar een harmonische ontplooiîng van haar rijke samenleving. Met een zuiver gevoel voor de ernst evenzeer als met de smaak voor het bloesemende feest. Een Maastrichtenaar Is trots op zijn monumenten, maar hij protesteerde loen, dil jaar. de nieuwe ontwerplijst voor beschermde monumenten niet minder den 1392 tllels bleek te bevatten (tegen 917 In 1926), waardoor Maastricht, na Amsterdam, de tweede Monumentenslad van het land werd. Hij heeft lfentallen jaren gevreigeld om de open Stad· hulsstreat, maar spaart zijn spot niet nu deze ein·
delijk dicht Is, dank zlj de stads- en de provinciale kantoorgebouwen. Zonder organisatie en vergaderingen, viert hij graag elk jubileum mee. De 80-jari ge Berchmans·Compagnle zette hli zo dave-
27
rend in de bloemen, dat deze er zich plotseling weer jong door glng voelen. De 60-jarige Bouw· vereniging "Eigen Huls" vond hij pas ln feest· stemming toen de Staatssecretaris van Algemene Zaken, drs. W. K. N. Schmelzer, haar In een eau· serie een bloem op de feestjas stak: "Uw vereniging heeft een stuk pionierswerk verrtcht". Stralend vierde hij de gouden jubilea van Herwonnen Levenskracht. afdeling Maastricht, en van de Sociale Raad Maastricht. Het 60-jarig bestaans· feest van de Katholieke Bond van Overheidsper· soneel. afdeling Maastricht - waar deze vakvereniging haar oorsprong vond - . versierde hij enerzijds met een fiere herdenking van •. de heilige drekmaan" Jacques Vermeulen. anderzijds met het scherpstellen der controverse tussen KABO (K.A.B.) en ARKA rond de nieuwe vakcentrale structuur. En alhoewel zelf ten onrechte denkend "dat je er niks aan hebt''. wist hij toch alle respect op te brengen voor de 89 B.B.ers die de vrijwllllgersmedallle "Patriae Servlre Libertas" voor tien jaar trouwe dienst op hun niet zo elegant blauw-grijs uniform kregen geprikt. Hij herdacht zelfs het éénjarig bestaan van de Jongerencursus. met. dit jaar, 75 meisjes-leerlingen afkomstig uit een vijftal grote Industrieën. Alleen de 35 Zusters Franciscanessen. van het klooster aan de Sint Maartenspoort. slaagden er op 20 oktober ln, zonder ·weten van de bu1tenwere1d, in haar kloos·
terkrlng het feit te herdenken dat deze Orde zich een eeuw geleden vestigde in Maastricht, waar zij thans zes scholen leidt. Dal lukte de vier Zusters van de Orde ven het Sacrament der Liefde niet. toen zij op 8 september het feit herdachten dat de Orde zich vijftig jaar geleden In Heugem vestlgde. Een triomfale tocht naar en van de kerk. een
grootse receptie, een geillumlneerd klooster, geschenken en een openluchtconcert moesten zij zich
laten welgevallen. Heeft Maastricht trouwens, zU het minder spectaculair. maar met evenveel warmte ln 1963 de Zusters Augustlnessen van Sinte Monika In haar klooster " Mater Del" aan de Lenculenstraat niet met raad en daad bijgestaan? Ook dat toch behoort tot De Mestreechter Gels. Vraag het maar aan de Ceylonese Jezufet Pater Stefan
Fernando die, enkele dagen na zijn priesterwijding In de Sint Servaaskerk. In Ummel niet enkel gastvrijheid vond voor zijn Plechtige Eerste H. Mis, maar die er geheel als een eJgan zoon uit de pa·
rochie gefêteerd werd. Niet alleen hadden enige notabele burgers het flnancleel mogelijk gemaakt dat de moeder van de jonge priester uit Ceylon kon overt
28
aangeboden kreeg door de Burgemeester, namens
overtreft. Een avond die De Mestreechter Gels in
" De vrienden van M.V. V." Dit revancheerde zi ch op het thans vrijwel geheel voltooide (met 7 nieuwe tennisvelden, 2 nieuwe velden voor M.H .C" de Maastrichtse hockey-club) Geusselt Stadion met enkele verrassende overwinningen. Trouwens, er werd In 1963 nogal wal gesport In Maastri cht, dat mocht roemen op 151 voetbalelftallen, waarvan 63 junioren en 88 senioren-elftallen; op 8 dames- en heren handbal-elftallen, op 8 dames- en hereohockey· elftallen, op twee grote athletlek-organisaties: A.V. '34 en Kimbria, met de Nederlandse kam· pioen polsstokhoogspringen (voor de 6e maal) Servee Wijzen , die ook nog zljn Haags record van 7 juli (4.24 meter) twee weken later In Versallles verbeterde (4.25 m). Twee honkbal-clubs, twee tennis-clubs, acht volleybal-clubs. dl1e basketbal-. twee judoclubs, vier gymnastlek·verenlglngen, zes zwem- en watersportclubs (met de Ned. kano· kampioen Chic Weyzen) en de boksclub M.S.S. (met de Nederlandse kampioen zwaargewicht amateurs) rondden het Maastrichtse sportpatroon af. Deze boksvereniging vierde trouwens met spectaculaire wedstrijden en een grote receptie haar 25-jarig jubileum. Het zou onjuist zijn hier de Nederlandse kampioenen van de Mastreechter Kelgel Boond, met de persoonlijke kampioene Mevr. Van de Burgt-Bldlot, en Kolleftt te vergeten. Naast de veld·, de water· en de zaalsport neemt ook de kamersport, rond het T.V.-kastje. van dag tot dag In belangstelling toe. Een voetbalwedstrijd op de T.V. betekent een avond volkomen lege straten, uitgestelde vergaderingen en repetities, en lege toneel- en concertzalen. De woensdagavond is de Zwarte Avond geworden, waarop de geblokte witte bal de suspense-techniek van Hltchcock ver
gevaar zou brengen, waren er niet ook nog waar·
devoller en gezonder sportfeesten te memoreren, zoals de Jaarlijkse sportuitwi sseling tussen Aken, Luik en Maastricht (dit jaar In Aken), de waterski· show op de Meas, die de variété-kwalitei ten van de meeste Nederlandse T.V.-show-sterren flink In de schaduw stelden, en tenslotte de sportdag van de " Maasgouw" met het eerste internationale zit· volleybal-tournool, op 1 september. door de Maastrichtse Gehandicapten-sportvereniging. georganiseerd In de sportzaal van de Tapljnkazerne, voor de zilveren beker van "de Vrienden van De Maesgouw", Het lijkt ons niet zo maar toevallig, dat de Maastrichtse V.V.V. royaal meewerkte aan het verruk· kelljk boekwerkje " Der FOnf-Länder-Ring, Le Circuit des Cinq Pays, Het Vljflandentraject", wearln een nieuwe route voor het Vreemdelingenverkeer een waarachttg Europees cachet heeft gekregen: een lang parcours dat de grensgebieden doorkruist van Duitsland, Frankrijk, Luxemburg, Belglê en Nederland. En het lijkt ons ook ni et maar toevallig dat het beeldende· kunstjaar In Maastricht sloot met een rijke tentoonstelling van kunstwerken ui t de driehoek Maastri cht, Aken, Luik - een tentoon· stelling die, door de Lionsclub uit Valkenburg ge· organlseerd. op vijf plaatsen in de grensgebi eden te gast zal zijn en die als "Kunst ohne Grenze" het om verdere afwerking smekende Bonnefantenmuseum alle eer aandeed. De Mestreechter Geis "vrucht èn inzet van een nooit beêlndlgende samenspraak tussen romaanse en germaanse cul· tuurstromlngen" (Dr. J. N. G. M. A. Viegen) en daardoor steeds loyaal open voor het verre en vreemde. heeft naast zijn Ietwat besloten aspect
29
tevens een grote openheid voor het vreemde. dichtbij en veraf. De Mestreechter Gels is Euro· pees van huls uit. Waarom het don ook niet hoe~ te vorwonderen dat het buitenland (als gast of als gastheer) zulk een enorme rol speelt In het rijke ~ulturelo leven van de stad. Het jaar 1963 is in dat opzicht wel zeer voorbeeldig geweest. De lijst van buitenlandse gezelschappen of individuele kunstenaars die Maastricht In het afgelopen jaer bezochten en met een u1tvoenng, concert. tentoonstelling vereerden ia gemekkelijk tn staat Meestricht te doen ontdekken ale een volledig Internationale stad. Wij behoeven slechts te herinneren aan het, voor wat de plaats ven uitvoering betreft Jammer genoeg gedupeerd, concert van Dia Bomberger Symphoniker - een de In een ultver· kochte schouwburg eindeloos toegejuichte groep rehg1euze neger-dansers en ·zengers uit New-York "Black Nauv1ty"' - aan de Zwitserse beroemde Toneelgroep Die Schausp1elwppe Zunch. die de "Penthee1le1s" van Von Klelst bracht; aan het Plrelkon Theatron uit Athene met Alschulos· "Orestela". zo uitbundig toogejulcht; aan de Stödtlache Bühne uit Münster met Brecht's "Dreigroschen Oper", aan het fantastische Danstheater Broln uit Tsiecho-Slowakije. - aan het Parijse toneelgezelschap "Les Spectacles Jean-Jacq Celerior' met "Asmodée"' van Franço1t Maunac. aan de clown D1m1tn van Ascona, het Theater M1llowitz uit Keulen. het Grenzlandtheater uil Aken, dat bijna kind aon huis is In de Maastrichtse Schouwburg; aan hot Spaans Danstheater F1östa Gltana; aan de studenten "Varsity Slngera" uil Now York, die In de aula van het conservatorium optraden; aan Les Potlls Chanteurs de St. Jean de Passy uit Parijs. te gast bij het 2angkoor Don Bosco In het Heuge-
merveld; een het bezoek van eon sefle meesterdrukkere uit Antwerpen. aan de Provençaalse folklorlsttscho groep "La Soulfelado" dlo, begeleid door Ton Schreuder, op hol Onze Lieve Vrouwepleln eon succesvolle demonstretle gaf van Provencaolse liederen en dansen; aan de Schola Cantorum ven de Pauselijke Untverslte1t te Comillas-Sontander (Spanje) die een avondconcert gaf In do Baslllek; aan de be1aard1er van de Rockefeller Memonal Chape! In de un1vers1te1t ven Chicago. Oanlel Roblns. die een recital gof op het gerestau· reordo carrillon In de Stadhuistoren. aan Sleghnde Ahrons. do bekende Duitse organiste die een concert In do St. Matthlaskerk, aan louis Toebosch die een concert gaf op het geheel gerestaureerde door de Meastrlchlse orgelbouwer Andfles Severijn
31
In 1652 gebouwde, orgel van de Basiliek: aan de grote Franse componist en pianist Francis Poulenc, die met het L.S.O. In Maastricht, enkele dagen voor zijn plotseling overlijden te Parijs. zljn laatste con· eert gaf en de dag daarna nog de Staar-repetitie bezocht, als dank voor 't feit dat deze zijn " Quatre petltes prlères" leven gegeven had. Hoeveel we· reldl>ekende solisten treden jaarlijks niet op In de 28 Maastrichtse L.S.0.-concerten, van Boris Gutnikow tot Arthur Aublnstein. Stonden er in 1963 '1iet twee wereldpremières van composities van de
Belgen N. Rousseau en M. Poot op het programma, naast een drietal Nederlandse premières van composities van W. Walton, V. Rlell en J. Pizettl? De Mestreechter Geis. Open voor al het goede en schone van waar ook ter wereld. Maar ook graag bereid zijn eigen vreugde aan de schoonheid uit te dragen over heel Europa. De Maastrichtse beiaardier Mathieu Steyns gaf een concen op het Amsterdamse Munttorencarlllon : de organist van de Basiliek Jean Wolfs gaf concerten In Parijs, in Hlnsbeck (W.Dultse Radio), In de Dom van Brescia, in de Kathedraal van Namen en in Antwerpen: de directeur van het Limburgs Symfonisch Accordeon· orkest te Maastricht, Hub Kicken, zat In de jury voor het wereld-accordeonfestival te Ancona In Zuid ltallê; de Fanfare St. Joezep concerteerde In het Kurpark te Aken : harmonie Kunst door Oefening gaf enkele avondconcerten
in
het receptieboek moest staan voor het eindeloos défllé van vrienden en bewonderaars uit heel het land en op die dag haar vierde gouden grammo· foonplaat ontving, zong met Vera Lynn op het feest van Blokker en verzorgde op 21 september een groot gala-concert In het Auditorium Maximum te Hamburg (ter gelegenheid van de Tuinbouw· Wereldtentoonstelling aldaar), dat stormen van applaus deed losbarsten. Maar de "Staar" was niet het enige gezelschap uit Maastricht dar in die da· gen aan de faam van de stad nieuwe glans gaf. Op hetzelfde tijdstip zat de Koninklijke Harmonie In Barcelona, waar ZIJ het 1aariljkse feest ter ere van Q.L. Vrouw van Genade opluisterde en deel· nam aan een internationaal festival van muziekkorp·
sen, Vergezeld van "euze Börgemelster" begon de "Aw Hermenie" op zondagmorgen haar pro· gramme met het opluisteren van een heilige Mis in de kathedraal. In de namiddag trok zij mee in de grote mariale stoet, om op de drie volgende da· gen steeds nieuw enthousiasme te kweken met concerten, parades en aubades. Officiële ontvang· sten en vriendschapsbetogingen zorgden verder voor de volledigheid van deze buitengewone con· certreis. welke mede door gemeente, bedrijfsleven, Industrie en burgerij mogelijk gemaakt was. En nog In diezelfde septemberdagen ging een an· der gezelschap op goodwill-reis: het Maastrichts
Haguenav
Mannenkoor, vergezeld van de Wethouder van
(Frankrijk). terwijl de Koninklijke Harmonie concerteerde In Dole. In de Franse Jura: de Drumband MariAnwaard boekte groot succes op het Xle In· ternationaal Jeugdmuziekfestival te Neerpelt (Bel· giê): de Mastreechter Staar, die op de voorlaatste junidag In een feest van heel Maastricht. haar aoe verjaardag vierde en een halve dag lang bij
Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, Mr. W. Kom. Een bussenreis, die onderbroken werd In Neckarsulm. een Zuid-Duitse toeristenplaats, waar een avondconcert gegeven werd
in lnnsbück,
in Florence met een concert in de binnenhof van de Basilica dl San Lorenzo en met een ontvangst op het stadhuis door de 1n heel Europa
als voorvechter der wereldeenheid bekende burgemeester Oottore La Pira. Maandagmorgen uit Maastricht vertrokken, arriveerden de M .M.ers wijdagavond In de Eeuwige Stad, het einddoel van hun reis. Geweldig was de ontvangst, zaterdag· morgen In het machtige Kapitool, het Stadhuis van Rome; en de ene verrassing volgde op de andere: de erepenning van de stad, een T.V.-ultzending, de aanwezigheid van Kardinaal Giobbe, de vrouwelijke burgemeester van het stadje Palestrina, van de Italiaanse componist Albanesl en zovele autoriteiten op het concert In de aula magna van de Delle Atenea Antonlano, de hartelijke ontvangst 's avonds In Palestrlna, waar een galaconcert werd gegeven. Het hoogtepunt, de apotheose van de reis was echter de audiêntie, op zondagmorgen 22 september, In de aula Oelle Benedlctione, bij Paus Paulus VI, in het Vaticaan. "Ook begroet Ik hier het Maastrichts Mannenkoor uit Holland", zei de Paus, zich richtend tot het M.M.-bestuur, dat vlak naast de Pauselijke troon zat en tot de zangers die een speciale plaats ge"
kregen hadden. En HU vertelde, dat Hij reeds in
Maastricht was geweest, In de tijd van deken lngendael, en dat Hij zich de St. Servaaskerk herinnerde. Natuurlijk werd er tijdens de audiêntle gezongen (Mgr. Dahmen had het bezoek fantastisch geregeld): een geestelijk lied en daarna, voor de 5000 vreemdelingen In de audiëntiezaal, het Llmburgs Volkslied. aangekondigd als ..nog een geestelijk lied". Iets waarover zelfs de Paus naderhand kennelijk plezier had. Voor de M.M.ers een tot In lengte van dagen onvergetelijke morgen op een onvergetelijke reis. welke precies tien dagen duurde. Muziekstad Maastrlcht kende In 1963 echter nog andere memorabele gebeurtenissen. Zij vulde het Staargebouw voor het dankconcert van de Barcelona- en Rome-reizigers. en voor het buitengewoon concert van de Mastreechter Staar met het L.S.O" de bariton Helnz Rehfuss en een klein koor van het Aachener Domchor. ZIJ vierde met élan het gouden jubileum van Ben61t Franssen, de 70-jarlge directeur van het St. Servaaskoor. Oranje-Nassauen Sylvester Ridderorden sierden hem en een opdracht van O.K. en W. voor belaardcompositles
33
sloten b~ de grote muzikale hulde aan. Juichte de Staar om de jubileumplaat, de Zuid Nederlandse Opere was niet minder trots om haar nieuwe "Carmen"-versie. De mensa van de Jan van EyckAcademle bood behalve warme maaltijden, ook jazz- en dixieland-concerten aan, het Conservatorium concerteerde voor het eerst In de Basiliek en Thel Sleebe en Ton Schreuder verrijkten het mager geworden tradltonele bevrijdingsfeest met een geslaagd licht- en klankspel op de Markt. Maar mogen wij om de muziek de boeiende of belangrijke gebeurtenissen In de andere culturele sectoren vergeten? Zoals de toekenning van de Culturele Prijs Limburg 1962 aan mr. drs. H. Wouters, archivaris en bibliothecaris van Maastricht, en van de (3e) JongerenprUs aan de grafische kunstenares Wies van de Wijngaart. In de schouwburg werd de Theaterkring Maastricht opgericht, die op de Nederlandse première ven Jan Wolkers' "Babel" wist beslag te leggen: er kwam een Filmliga Maastricht, die meteen op vele honderden leden kon wijzen, en een nieuw onafhankelijk maandblad "Mosaiek" begon zijn culturele en politieke loopbaan. Ook op het gebied vao tentoonstellingen, in de Dominicanenkerk. In de expositieruimten van Kunsthandel Dejong-Bergers, in Arti en In D' n Tunnel, was er een en ander te doen. Vooreerst de expositie van verrassende porceleln-unica van de 70-Jarige kunstenaar en ere-medailledrager Edmond Bellefroid, exposiUes van Joep Nicolas, Guill. Serpentl, Keulse kunstenaars en de grote W.W.W.-tentoonstelllng bij gelegenheid van de overdracht door de Gouverneur ven de honderdduizendste na-oorlogse woning on Limburg. De Bonnefanten hoalde de foto-journalisten uit de grensgebieden binnen zijn muren en het Mabl -
theater gaf glans aan de première van de Europees bekroonde kleurenftlm "Maasvaart", door N.V. Proflltl vervaardigd in opdracht van de Limburgse Scheepvaartvereniging. Het Jeugd Operette Gezelschap Maastricht luisterde In verschillende Maastrichtse parochiekerken de hoogfeesten op met een Paas- en Kerstspel, en het Oerde Orde Gebouw zag, als De Kleine Comedie, haar populaire toneeluitvoeringen met groeiende belangstelling gekroond. Ook de Toneelacademie deed van zich horen, vi a een samen met de Antwerpse toneelstudio, gerealiseerd spel voor de Belgische en de Nederlandse T.V. Een gevoelige slag trof het culturele leven van de stad door het plotselinge overlijden aan het Jaareinde van de veelzijdige kunstenaar Jerome Goffln. De vrede. die hij In zijn laatste werk. de kerstwens van de stad, tot uitdrukking bracht, moge hem nu ten deel vallen.
W oningen. lndustrieên. sociale voorzieningen, groeps- en organisatie·gebeurtenissen . . . . . het stadsleven, indien harmoni sch opgebouwd , kan evenmin aan de mensen zelf, aan de Individuele gebeurtenissen voorbijgaan. Deze vormen jui st de kleine lichtfllkkeringen en schaduwvlekjes op het grote doek van het stedelijk gebeuren. En De Mestreechter Gels hoezeer ook op het gemeenschappelijke Ingesteld, komt r\OOit los van, Is integendeel sterk verweven met het lndMduele. met het persoonlijke element. Het bewek van H.K.H. Prinses Margriet als eregaste op de bruiloft van Jenny, de jongste dochter van Gouverneur Houben, de spectaculaire brand in de opslagplaats van schufmrub-
34
ber-matrassen aan de Maastrichter Grachtstraat. het vlagvertoon van een squadron ondlep-watermijnvegers van de Kon. Ned. Marine roepen leder een eigen Maastrichtse reactie op. lndivl· dueel en persoonlijk zoals ook de banden zijn van <Je nieuwe Gezellen van St. Amor tot de stad van hun hart, Maastricht. Een bijzondere grammofoonplaat met composllies van de Maastrichtse St. Servaas-kannunlk en hofmusiclen van Lodewijk XIV, Henri Dumont, mag misschien aen de aandacht ont-
snappen, de Maastrichtse herdenking van "150 jaar onafhankelijk Nederland" krijgt misschien, ondanks de rede van Prof. dr. L. J. Rogier, en ondanks " In Maastncht waalt weer de Oranjevlag". een aan-
trekkelijk geschi edenisboekje dat de Gemeente aan de schooljeugd uitreikte op 15 november, niet de glans welke zij verdiende, even weinig als de Installatie van de slreekverbeteringscommlssie. "het land van St. Servaas" , of het bezoek van de Beneluxraad op een mooie oktoberdag aan Maastricht De jaarlijkse grote Dahlia-show. door de zilveren beschermvrouwe. baronesse M ichiels van Kessenich-Van Meeuwen In de Sphlnx-zaal geopend, krijgt die belangstelling wel. Evenals de grote dlerenshow In De Stuers of de opening van de spekgladde Slipschool in Limmel. Dat een do· zijn knaapjes van 10 tot 13 jaar in staat is de Maastrichtse " Werken" door hun vernielzucht onveilig te maken, mag een slechte Indruk geven, de oud-minister van Maatschappelijk Werk, de heer Ensber9. was vol lof over de Tapljnstraat waar de bewoners zelf, met gemeentelijk hout en gemeentelijke verf, hun straat en hulzen een nieuw aan·
schijn gaven. Een nieuw aanzien, zoals ook Limburs Di strictscentrum van de Telefoondienst krijgt door een enorme nieuwbouw van twee vleugels
achter de oude Walmuur. tussen de Helpoort en het Pater Vlncktorentj e. Het telefoon-llef·eo-leed kan er alleen maar bij winnen. Want naast het lief. was er In 1963 ook het leed. Het jaar was nog jong toen de Maastrichtse diCh· ter Pater Hilarlon Thans In Smeermaes overleed. Vooral in doktorenkrlngen trof het leed. Dr. Koenen, Dr. Th. Lebesque. en Or J. Simons werden aan hun drukke praktijk ontnomen. Overleden verder mr. Eugène Rikmenspoel. secretaris van de Sociale Raad; pastoor H. Theunissen uit Wolder, oud-missionaris van Saskatchewan In Canada: Bernhard Rosenmöller, directeur van Vroom & Oreesmann; Oud-pastoor A. H. J. J. Janssen van Scharn-Heer: de jonge m1ss1onaros Pater 0 Florack S. M . A " die b ij een ongeluk In zijn Ghanese missie om het leven kwam; lr Cl. G Drlessen, oud-directeur der Maastri chtse gas- en waterbedrij ven; de RIJksspeurhondgeleider Wachtmeester W. J. B. Berns: Zuster Maria Otla, van de Orde van het Arme Kind Jezus, autoriteit In de huishoudopleidingen; de rasechte Maastrichtenaar Fons Sonnevllle en terwijl Maastricht druk doende was haar kerstkleed aan te trekken en de straten ge· toold waren in een feestelijke lichtkrans, de journalist J. van Term, welke uit hoofde van zijn beroep een geregeld bezoeker is geweest van de pers· tribune in de Maastrichtse raadszaal en sch(tjver van de tekst van het jaaroverzicht "Maastricht in 1961". Doch er kwamen ook nieuwe gezichten. Zoals Dokter J. van der Heyden, die de schel dende dokter B, G. de Jong als directeur van het zieken· huis St. Annadal kwam vervangen, de heer G. A. Knepflé als de ni euwe hoofdredacteur van " De Nieuwe Limburger" .
35
M aand na maand, week na week en dag na dag schoof "het jaar met de glimlach" voorbij, en leder nieuw uur was anders dan het vorige. Weemoedi· ger of blijer, droeviger of hoopvoller. 1963 liep ten einde. Maar vóór het zijn laatste kalenderblaadje afscheurde, voltrok het nog een plechtigheid. welke een grote indruk maakte op de stad Maastricht: het officiêle afscheid van Limburg, In de schouwburg, van zijn vertrouwde "Gouverneur" dr. F. Houben, die vele en vaak moeilijke jaren de Provincie met hart en ziel leidde.
De benoeming van de nieuwe Commissaris der Koningin In de Provincie Limburg. Mr. dr. Ch. J. M. A. van Rooy. oud-burgemeester van Venlo. Eindhoven en Heerlen, oud-minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, SI jaar en Rotterdammer van geboorte roept goede verwachtingen op. Maastricht hoopt een nog krachtiger bloei tegemoet te mogen gaan. Weemoed en vertrouwen vermengen zich In belde feiten, z.ij hebben het gehele jaar 1963 meeiJekenmerkt Een rustig, werkzaam jaar, midden in een bewogen wereld.
De lekst voor dit jaarverslag "Maastricht In 1963" werd 1n opdracht van het Stadsbestuur geschreven door Lou Maes. De foto's op de omslag zijn ven Frans Lehaye. De cliché's werden vervaardigd door de Clichêfabriek Maastricht. Jan Dieteren maakte de lay-out. Drukkers waren de N.V. Drukkerij leiter-Nypels, Maastricht. OvenJcht van de tussen de lekst geplaa11;He foto'•~ blz.
3, een fragment van het In de Maas tijdens baggerwerkzaamheden gevonden " historisch puin·· (foto J. Vocts).
bfz. 4: eon g~d~olte van hot Rome i ns~ "hypo caustu-m" In do Sto4<str&at (foto Rijksdienst voor de M·onumenl'enzocg). blz. 5: Meastric.!'lts' burgervader In het r;omelnse bed (foto J. Voo-ts). blz. 7: do çement·tanker " Maesvallel" (foto N .V. ENCl-Maastricht)
bit. B. dt: nieuwe Vloertegelfebrlek van de N.V. Por$eletn- en Tegelfabrlek MOSA (foto F. lohayo). bi?. 8; de " P.M 6 " van de Konlnkfljk(l Nederlandsche Papleffabrlek. bl1. 11: de tunnel een d.c Scharnerweo (foto J, Hulnck). blz.. 12: de "Maasboulavard" (foto J Voets). blz. 15: herbestrating van de Grote Staat (folo Fotope~bureau "Het Zulden·FonteUn'") blz.. 16 ~ do Wcthoude< von Openberc Werken tn 1Un element (foto J, Voets). blz. 17: nieuwbollW aan dè Stadhuii!i.stn!lai. (foto's F. Lahaye). blz. 18/19: uitbreJdlngsplan "Malberg" (tekenlng van hot Bedr!Jf Openbe10 Wertcen), blz. 21: winter 1963 (foto J. Voets), b lz. 22: ontepanning voor de Maastrichtse jeugd (foto J. Vc>ets). blz. 23: nieuwe burgers (foto 1. Voets). blz~ 24 oen hoekje Jn de Maostfichtse Jongeren-Soclételt (foio H Oisch jr.). b it . 26: het geréstauréerde Séverin-orgeJ in de Onze Lieve Vrouwe·baslliek (foto F. lehaye). blz. blz. bl z. btz.
29. 30: 32. 35:
Francis Poutenc op (etschofds)·b&Z.ottk bij de ..Staar" (foto A. Hey1"1) de "KoninkJUke Harmonie In Be.rce!one (folo M . van Grlnsven), het .,Maestrlehts M&Mcnkoor" in Flore~o. de seh-efdonde en nieuwe goovernour van de provincie Limburg (foto's. van F. lahaye te Meastrloht en Anp·foto te Amsterdam).
