Het is niet belangrijk hoeveel we hebben, maar hoeveel we ervan genieten!

Wie vol hoop is, ziet succes waar anderen mislukking zien en zonneschijn waar het voor anderen donker is en

Themanummer: Veranderingen in de zorg

stormt.

Het is niet belangrijk hoeveel we hebben, maar hoeveel we ervan genieten! 2014 • editie 1

www.zonnehuisgroepnoord.nl

1

In deze bijZONder

COLUMN

3 Inspiratie 4 Huis van de wijk, het dorp, de regio

6

De menselijke kant van reorganiseren

8

Een kamer huren in het woon zorgcentrum

9

Ieder steentje helpt

10 Marietje van der Laan

12 Nieuwbouw Zonnehuis de Hoorn

16 Alibaba verwent bewoners Solwerd

18 Als je lang voor

iemand zorgt...

20 De professional 21 ‘Noaberschap’

in Loppersum

22 Thuiszorg in

een zonnehuis

26 Even voorstellen: Nico den Hollander

28 Kennis delen:

ons kompas

30 In ‘t Zonnetje 34 Colofon 35 Onze locaties

Veranderingen in de zorg Door de jaren heen is er veel veranderd in de zorg. Bij toeval kreeg ik een tekst in handen uit het archief van Menterne in Wagenborgen. De directeur schrijft medio jaren tachtig: ‘De eerste b ­ ewoners van het verzorgingshuis waren gezonde 65-plussers. Ze deden veel karweitjes in en om het huis. Bijvoorbeeld groente schoonmaken, aardappels pitten, de tuin onderhouden en straten vegen. Soms deden ze even een boodschapje in het dorp voor het personeel wat aan het werk was of ze repareerden hun fietsen als er iets aan mankeerde. De maaltijd werd centraal opgediend in de eetzaal. In heel vooruitstrevende r­usthuizen kregen de bewoners de maaltijd op de kamer. De bewoners moesten in staat zijn om de pensionprijs zelf te betalen en men moest zoveel mogelijk het huishoudelijk werk en de verzorging zelf doen. De vraag naar bejaardenpensions was zo groot dat deze rusthuizen overvol zaten en de bewoners vaak hun k­ amer ­moesten delen.” In de jaren zestig en zeventig werden steeds meer bejaardenoorden gebouwd. De ­achterliggende gedachte was, dat iedere bejaarde recht had om in zijn of haar eigen dorp of omgeving oud te worden. Toen die gebouwen er een poosje stonden kwam er een totale verandering in de bejaardenzorg. Door de nieuwbouw en de grotere afmetingen en luxe was de pension­prijs aan­ zienlijk gestegen en moesten vele bewoners een beroep doen op de Algemene Bijstands Wet. Om de kosten in te perken kwam de overheid met strengere voorwaarden voor opname in het bejaardentehuis. De bejaarden ­moesten ‘­verzorgingsbehoefig’ zijn en zich niet langer in de thuissituatie kunnen handhaven. Een gemeentelijke i­ndicatiecommissie bepaalde wie naar het bejaardenhuis kon verhuizen. “Rusthuis en bejaardentehuis w ­ erden verzorgingstehuis. Door de steeds groter wordende verzorgingsbehoefte moest het bejaarden­tehuis op een geheel ander patroon van werken overstappen en moesten er ook steeds meer vak­kundige w ­ erk­nemers worden aangenomen, waardoor de kosten van verzorgen steeds hoger werden en de ­pensiongelden schrikbarend stegen.” In de jaren tachtig kregen de bejaardentehuizen daarom een directe financiering van overheidswege en moesten de bewoners bijdragen in de kosten ter grote van inkomen en vermogen zoals dat b ­ innen de ­bijstandswet was geregeld. Hierdoor kreeg de overheid een grotere greep op de te exploiteren ­bejaardentehuizen. Zij bepaalde dat het aantal verzorgingsplaatsen teruggedrongen moest worden, dit ­terwijl er steeds (toen ook al) meer bejaarden kwamen. “Hoe moet in de toekomst het grotere aantal bejaarden opgevangen worden?”, vraagt de schrijver zich af. Ook hij doet een uitstapje in het verleden, naar hoe het begon in het bejaardenwerk. “Het extramurale of open bejaardenwerk, waarin de bejaarde in de thuissituatie verzorgd wordt. In de tijd vóórdat er bejaardenhuizen waren werden door kerken hofjes gebouwd en met behulp van goede gaven van beter gesitueerden in de toenmalige maatschappij k­ onden deze mensen zich materieel redden.” Het antwoord in de jaren tachtig was: serviceflats en aanleun­ woningen. “In de toekomst zullen er steeds meer bejaarden buiten het bejaardencentrum blijven. Het bejaardencentrum krijgt in de nabije toekomst een multifunctionele functie.” Die nabije toekomst, dat is dertig jaar later, nú! Ouderen van nu hebben geen recht meer op het wonen in een verzorgingshuis. Dit recht is veranderd in een keuze. Ze kunnen nu meer dan ooit zelf kiezen hoe en waar ze oud willen worden. En dat verzorgingshuis? Kan dat nu alles in één worden: het beschutte hofje van toen, serviceflat, multifunctioneel centrum, huis van het dorp? We gaan het hopelijk meemaken. In deze bijZONder meer! Een fijne zomer met veel inspiratie en warmte!

Namens de redactie, Jenny Luppens

Inspiratie Waar haal je inspiratie vandaan als je na jaren werkloos wordt en achter de geraniums zit? Die krijg je als je vrijwilligerswerk gaat doen. Ik begon met koffierondes, om de bewoners en het reilen en zeilen in Zonnehuis Gockingaheem te leren kennen. Prachtig zoiets, alleen al de reacties: ‘Bist nij hier?’, ‘Woar komst vandoan?’, ‘O heb dien pa en moe wel kent’ en ga zo maar door. Ik woon namelijk mijn hele leven al in Noordbroek en ken wel veel bewoners. Daarna heb ik een poosje in de meerzorg geholpen. Tijdens de eerste vrijwilligersvergadering werd mij gevraagd of ik wilde notu­­­leren, ja hoor dat wilde ik wel proberen. Dan hoor je ook hoeveel ­activiteiten er worden georganiseerd om het de bewoners naar hun zin te maken.Eigen­lijk teveel om op te noemen, avond driedaagse, neut’n schait’n, con­certen, klompjesgolf en ga zo maar door. Vier jaar geleden hebben we met vier ­personen voor het eerst een boerenmarkt georganiseerd in de mooie ­slingertuin van Zonnehuis Gockingaheem, op deze manier brengen we de markt en mensen uit Noordbroek en omstreken naar ons zonnehuis. Als je al die kraampjes ziet en de vrolijke gezichten van bewoners, weet je waar je het voor doet en het geeft je steeds meer inspiratie om door te gaan. Drie jaar geleden werd er een werkgroep zorggemeenschap in het leven geroepen, ik werd gevraagd om als vrijwilliger hier zitting in te nemen en ook te notuleren. Vanuit de gemeenschap organiseren we jaarlijks o.a. een high tea en buurtkoken, met een aantal bewoners en hun familie. Geweldig om dan te horen dat een bewoner zegt: ‘Ik woon hier al zo lang, maar ben nog nooit in de keuken geweest’. De high tea houden we in kleine kring, de bewoner en zijn familie of contactpersoon, zo leer je de bewoner en zijn familie nog beter ­kennen, wat toch een band schept. We organiseren ook uitjes naar bijvoorbeeld Fontana in Bad ­Nieuweschans en de dierentuin Emmen. Als je dan het gezicht ziet van een van de bewoners, die dit nog nooit heeft mee­gemaakt, word je helemaal vrolijk. In 2013 jaar is het Publieke Ondernemerschap in het ­leven geroepen, er werd mij gevraagd of ik daar ook plaats in wilde nemen. We proberen nu om met verenigingen en stichtingen uit het dorp Zonnehuis Gockingaheem en het dorp Noordbroek zo leefbaar mogelijk te maken. Achter de geraniums zitten is er voor mij niet meer bij, daar heb ik de tijd niet voor. Inmiddels ben ik gepromoveerd tot gastvrouw. Waar ik de meeste inspiratie uit haal: het vertrouwen van bewoners, de aai over je wang, de lach op de gezichten van bewoners, het iedereen zoveel mogelijk naar de zin maken. ­Ondanks alle veranderingen hoop ik dat we samen de handen uit de mouwen kunnen steken om de leefbaarheid in het dorp te behouden. Mijn motto is dan ook: meedoen op eigen kracht maar niet alleen! Janneke Plat Vrijwillige gastvrouw Zonnehuis Gockingaheem

Op de cover: Kea Viel, Zonnehuis Menterne, op pagina 30. 2 bijZONder

bijZONder 3

UITGELICHT

UITGELICHT

Huis van…… de wijk, het dorp, de regio De zonnehuizen van Zonnehuisgroep Noord zijn een begrip in de regio. Ze zijn niet meer weg te denken. Het oudste verzorgingshuis van Zonnehuisgroep Noord bestaat dit jaar 60 jaar, ­Luingaborg in Bierum. Alle ­zonnehuizen hebben door al die jaren heen hun eigen ­belangrijke plek verkregen. Vele generaties vonden er een veilig onderkomen, een beschutte plek voor de oude dag, in de vertrouwde om­geving. De huizen ont­ wikkelden mee met die ­generaties. Het bejaardenoord van toen werd een eigentijds woonzorg­centrum waar ook mensen die er niet permanent wonen, zorg en ondersteuning krijgen en o ­ ntspanning ­vinden. Er gaat veel veranderen in de zorg. De nieuwe generatie ouderen wil het liefst zolang mogelijk zelfstandig blijven wonen en vooral zelf, samen met familie, bepalen hoe de zorg en ondersteuning die zij op een gegeven moment nodig heeft, eruit moet zien. Maar wat gebeurt er nu met die verzorgingshuizen? Het is haast niet voor te stellen, dat ze er over een aantal jaren misschien niet meer zijn!

4 bijZONder

Henk Duijst

“Als je het ­verzorgingshuis weghaalt uit het dorp, komt het nooit meer terug” Zonnehuisgroep Noord heeft maar liefst 21 zonnehuizen, veelal verzorgingshuizen. Voor iedereen die betrokken is bij de organisatie zijn het dan ook onzekere tijden. Na een periode van groei wordt alles in een hoog tempo anders. “We wisten dat de zorg zou veranderen, dat het scheiden van wonen en zorg eraan zat te komen. We dachten dat het tempo, de snelheid waarbinnen alles moest veranderen, langzamer zou zijn. Daar lijkt het niet op. De gevolgen voor onze organisatie zijn groot. Met het wegvallen van inkomsten kunnen we vele medewerkers niet binnen boord houden. We moeten met ons allen een grote transitie door. Aan de ene kant moet je afscheid nemen van bevlogen mede­werkers, aan de andere kant heb je ze hard nodig, gezien het tempo waar­binnen alles moet veranderen. Bij veranderingen ben je geneigd om je naar binnen te richten vanwege de onzekerheid die er is. Wij zijn nu juist nog actiever op zoek naar nieuwe mogelijkheden. De kunst is om te kijken hoe wij onze huidige zorg- en welzijnsdiensten af kunnen stemmen op de veranderende vraag van cliënten en hun mantelzorgers en hoe wij voor en samen met hen nieuwe diensten kunnen ontwikkelen.” Dit zegt Henk Duijst, bestuurder van Zonnehuisgroep Noord.

“We hebben nagedacht over ons ­bestaansrecht als zorgorganisatie en hebben daarvoor intensief contact met de maatschappij waar we onderdeel van zijn. Met de cliënt en diens netwerk, met inwoners van de dorpen en met samenwerkingspartners. Wij zijn geen stadse organisatie, maar zijn actief op het Groninger platteland. We spreken de taal van de mensen en weten aardig wat er binnen de gemeenten speelt.”

Leefbaarheid In Nederland staan zo’n 2100 verzorgingsen verpleeghuizen. Voor ruim 800 verzorgingshuizen dreigt sluiting. “Als we het puur financieel bekijken dan is sluiting de voor de hand liggende conclusie. Maar wij hebben op het platteland te maken met de leefbaarheid van onze dorpen. Als je het verzorgingshuis weghaalt uit het dorp, komt het nooit meer terug, terwijl het aantal ouderen tot 2040 toeneemt. Naar mijn idee kan het verzorgingshuis een huis van de wijk, van het dorp of van de regio worden. Een huis waar het veilig en beschut wonen is, waar het gezellig is. Wat dat betreft verandert er in principe niets. Het wonen in onze vertrouwde huizen en de zorg die wij verlenen blijft hetzelfde. Alleen de financiering wordt anders. Hoe kun je de huidige voorzie­

Dagbesteding

Netwerkcoach

Vrijwilligers

Zonnehuis Experts

?

? Logeerkamers?

Sociaal team?

? Huurappartementen Zonnehuis Thuis ningen overeind houden voor de om­ geving? Hoe kunnen we met zijn allen de huizen een nieuw fundament geven? Het aantal ouderen neemt toe, de gemiddelde leeftijd is hoog en de zorgzwaarte zal ook toenemen. De basis van dit huis zou bijvoorbeeld intensieve zorg voor dementerenden kunnen zijn. Stel dat dit een goede basis is voor het huisvesten van cliënten die 24-uurszorg nodig hebben? We bieden nu ook al meerzorg in onze verzorgingshuizen en woonhavens in de wijken voor deze groep cliënten. De expertise is er dus. Als we door een bepaalde omvang deze zorgverlening kunnen garanderen in een verzorgingshuis, dan is het fundament gelegd voor een huis van de wijk. De financiële basis en 24-uurszorg zijn dan gewaarborgd. De overige ruimte in het huis kan dan naar believen worden ingevuld, op basis van de vraag van de wijk of het dorp. Dus Zonnehuisgroep Noord zorgt voor de basiszorg en gaat samen met de inwoners het huis in­ vullen. Het moet echt een huis ván het dorp, de wijk of de regio worden.”

? Huis met 24 uurszorg Komen tot mooie dingen Zonnehuisgroep Noord staat voor haar vak, het bieden van professionele zorg. Ze levert graag een bijdrage aan de maatschappij. “Mensen kunnen met elke vraag en elk idee bij ons terecht. Samen kom je tot mooie dingen. We staan open voor iedereen. De hoofden van onze woonzorgentra zijn in gesprek met de wijk. Zij weten steeds meer wat er speelt en hoe lijnen lopen. Een huis van de wijk of het dorp is autonomer. Dit vraagt ander gedrag, een andere cultuur. Zonnehuisgroep Noord gaat met de cliënt in gesprek over wat ons bindt en hoe de zorg eruit kan zien. Zij zet zich in voor een goede relatie. Het team is een optelsom van professionals en vrijwilligers. Zo is het ook mogelijk om een appartement in één van onze verzorgingshuizen te huren. Dit geldt voor iedereen. Als blijkt dat een oudere met alleen AOW de huurprijs niet kan betalen gaan we met hem of haar in gesprek om samen te bespreken onder welke voorwaarden dit wel kan. Deze manier van denken maakt dat onze

Kortdurend verblijf Huiskamer organisatie verandert. Vrijwilligers en mantelzorgers bepalen de gezamenlijke sfeer, dat wat je bindt en waarvoor je het doet, wordt dan nog belangrijker. Er komt nog meer ruimte voor de eigen invulling.” Zonnehuisgroep Noord is een aantal jaren geleden begonnen met het uitrollen van haar nieuwe visie zorg­ gemeenschap. Binnen deze visie staat de cliënt en zijn netwerk aan het roer, met de professionals als ondersteuners achter hen. Van zorgen voor, naar zorgen dat, daar draait het om. “Het is een gouden keuze geweest. Toen begon bij ons de hervorming al: met de zorggemeenschap vol in beeld, de kanteling naar participatie en in maatschappelijk denken. Dat heeft onze ogen geopend. We zijn nu bezig om ons beleid opnieuw vorm te geven. Niet achter het bureau, maar via dialoog­ tafels in de dorpen. De bewoners in de dorpen staan centraal en wij laten ons graag inspireren. Zo kunnen we er met zijn allen iets goeds maken.” Tekst: Jenny Luppens

bijZONder 5

REORGANISEREN

Hoe heeft de afdeling PO&O zich voorbereid op de veranderingen? We hebben vorig jaar, onder andere met de Economisch Administratieve Dienst, een heldere analyse gemaakt. Wat betekent het nieuwe overheids­beleid voor de ouderenzorg, onze organisatie, onze locaties en nog gedetailleerder de balans tussen budget en mensen. Vervolgens hebben we een strategisch personeelsplan geschreven, met de gevolgen van niet gefinancierde dienstverlening op korte, middel- en lange termijn. Ook is er bij de onder­nemings­ raad een adviesaanvraag ingediend en zijn we bij het UWV een procedure gestart. Daarnaast zijn we in gesprek met de vakbond en bezig met een nieuw sociaal plan. We hebben ook kritisch gekeken naar onze eigen afdeling. Waar zijn generalisten en specialisten nodig en waarvoor moeten we extra expertise inzetten. We zijn nu bezig met het inrichten van een helpdesk, waar collega’s met hun vragen terecht kunnen.

Hoe zijn alle collega’s hierin meegenomen? Bij een reorganisatie gaat het om verandering en de manier waarop mensen daarop reageren. Belangrijkste uitgangspunt is dat alle medewerkers zoveel mogelijk op dezelfde manier geïnformeerd worden, het treft immers iedereen. Dat vereist zorgvuldigheid en aandacht. Vorig jaar zijn er voor alle leidinggevenden enkele bijeenkomsten geweest en zijn ze gestart met een training verandermanagement. Ver­ volgens hebben zij via werkoverleg en bijeenkomsten medewerkers en vrij­ willigers bijgepraat en zijn het gesprek aangegaan, dat blijft. Het is mensenwerk en dus maatwerk. Alleen de formele brieven en bijeenkomsten hebben we centraal en strak gepland, zodat deze belangrijke communicatiemomenten 6 bijZONder

REORGANISEREN SAMEN

voor iedereen zoveel mogelijk tegelijkertijd plaatsvinden. In een grote complexe organisatie is dat lastig, met 2600 medewerkers verspreid over 26 locaties en thuiszorgmedewerkers zonder vaste werkplek. Half juni vindt er weer een middenkaderdag plaats, de leiding­ gevenden zullen daarna de mede­ werkers verder informeren.

Hoe wordt onder­ steuning geboden? We bieden zoveel mogelijk onder­ steuning op maat, zowel aan leiding­ gevenden als aan medewerkers. We maken ons onder andere sterk voor de vitaliteit van medewerkers, bieden actief ­scholing en training aan, ondersteunen bij mobiliteitstrajecten en pensioen­ afspraken. Wat we eigenlijk het aller­ belangrijkste vinden is dat we het gesprek blijven aangaan, dat men zich vrij voelt om erover te praten. De bevlogenheid van alle medewerkers is geweldig, die passie moet niet omslaan in boosheid en teleurstelling. We buigen het liever om in mogelijkheden. Want stel dat de verandering iets beters voor iemand in petto heeft, intern of extern, dan heb je je druk gemaakt om niets. De medewerkers van PO&O zetten zich maximaal in om collega’s daarin te begeleiden. Met ruimte voor boosheid en rouw, op een realistische manier kijken naar iemands eigen kracht en kunnen.

In welke stappen loopt de reorganisatie? We krijgen een steeds realistischer beeld van de gevolgen voor onze organisatie. De productie is hoger dan verwacht, en door ons contractbeleid, de flexibiliteit en mobiliteit hoeven we waarschijnlijk per 1 januari 2015 nog niemand te ontslaan. Dat maakt mij en alle andere leidinggevenden heel blij, daar hebben we met zijn allen hard voor

gewerkt. We staan voor de loyaliteit van onze medewerkers en als we ­gedwongen ontslagen kunnen voor­ komen dan zullen we daar alles aan doen. In november weten we hoe het zorgkantoor en de gemeenten hun budgetten gaan verdelen. Dan horen we waar we wel of niet een vergoeding voor krijgen en weten we of, hoe en waar we in 2015 eventueel moeten reorgani­ seren. Eind dit jaar zal er meer duidelijkheid zijn wat dat betekent voor 2015. In december wordt dit aan alle mede­ werkers formeel gecommuniceerd.

Heb je een goede tip om in deze hectische ­periode het hoofd koel te houden? We hebben allemaal moeite met de keuzes rond bezuinigingen in de zorg en het is moeilijk te beïnvloeden. Ook is het een gegeven dat reorganiseren een koude verandering is die vaak gepaard gaat met onzekerheid en emotie. Ook dat is lastig te beïnvloeden. Mijn advies is: pak op waar je wel invloed op hebt, blijf er niet in hangen, creëer geen onduidelijkheid en onrust in de wandelgangen. Ga uit van je eigen kracht. Twijfel niet aan je eigen kunnen, blijf kritisch, stel vragen aan je leiding­ gevende, aan managers, aan PO&O en aan de ondernemingsraad. Kijk en denk breder dan je eigen functie en locatie. Er zijn ook interne vacatures, mogelijk­ heden om ook eens elders aan de slag te gaan, je te scholen, mee te denken in werk- en projectgroepen. Er is geen baangarantie, zelfs geen werkgarantie. Maar wel de garantie dat we ons best doen, ieder vanuit zijn eigen verantwoordelijkheid, om ons maximaal in te zetten voor uitstekende zorg en kansrijke werkgelegenheid. Ik ga ervoor en daag alle medewerkers hiertoe ook van harte uit.

De menselijke kant van reorganiseren is waar Janine Meins zich als manager Personeel, Organisatie & Opleiding (PO&O) met hart en ziel voor inzet.

Tekst en fotografie: Petra Luider

bijZONder 7

HUREN

PAREL Jij = W ij

Ik

+

CHAP

EENS

GEM

ZORG

Ik +

Jij = W ij

dam. Ik heb ook een dochter. Meer soorten binnen der nait. Ik ga vaak naar mijn dochter. Ze woont in Hoogezand. Zij doet de was voor me. Ik maak zelf mijn kamer aan de kant, even de slinger der deur. Maar als mijn dochter komt kijkt ze direct rond. Samen zorgen we dat het netjes blijft. Voorlopig bevalt het me prima hier. Het eten is goed, net zoals vroeger thuis. Op zaterdag aten we altijd pannenkoeken met stroop en bruine suiker en appel erin.” Hij glundert. Tijdens het samen eten, komen vaak mooie herinneringen naar boven. “Hier bakken ze ook pannenkoeken. Dan ben ik weer even jong. Mooi man.”

“Pa, ik ben je alle dagen dankbaar, nu help ik jou!”

“Tijdens het samen eten komen vaak mooie herinneringen naar boven.” Theo Teuben (83) huurt sinds kort een kamer in Zonnehuis Olderloug in Slochteren. Hij maakt gebruik van de mogelijkheid die ‘scheiden van wonen en zorg’ heet. Hij heeft geen indicatie voor wonen in een zonnehuis en betaalt nu maandelijks zelf de huur inclusief de warme maaltijd. Eerder woonde hij in een woning met grote tuin in Sappemeer. De woning had hij eigenhandig verbouwd. Hij was 20 jaar metselaar en werkte 24 jaar bij Silenka. “Ik zeg altijd: ‘van al dat harde werken heb ik een kromme rug en een schip vol zweet over­ gehouden!’” Hij verkocht zijn woning nadat zijn vrouw was overleden. Ze had Alzheimer. Daarna verhuisde hij naar een huurwoning.

8 bijZONder

“Ik heb voor haar gezorgd, totdat het niet meer ging. In die huurwoning kon ik mijn draai niet vinden. Ik zorg goed voor een ander maar niet goed voor mezelf. Ik heb het met mijn zoon besproken en hij heeft deze kamer voor me gevonden.’ Ik heb het voor je geregeld’, zei hij, ’je kunt naar Slochteren.’ Dat is wel geen Sappemeer, maar het is in de buurt. Hij zei er bij: ‘Pap, ik ben je alle dagen dankbaar voor wat jij voor mij hebt gedaan, dat je altijd hard voor ons hebt gewerkt, zodat ik kon studeren. Nu help ik jou.’ Dat is mooi. Ik heb het hier best naar de zin. Het is gezellig. Ik lees mijn krantje, eet beneden in het restaurant. Mijn zoon woont in Amster-

Vergeleken met Sappemeer vindt hij Slochteren wel wat stil. “Maar met mijn auto kom ik overal. Ik ga nog regelmatig met mijn dochter op pad, op familiebezoek, bij mijn schoonzusters. Misschien dat ik op den duur naar Sappemeer kan verhuizen, daar ken ik veel mensen. Hoewel mijn eigen familie er niet meer is. Ik heb mijn ouders en schoonouders altijd geholpen. Mijn vader zei altijd: ‘Je moet erbij blijven, anders wordt het niets.’ Als ik bekenden tegenkom, zeggen ze vaak: ‘Theo bist gain spier veranderd!’ Maar de benen hè!” Hij wijst naar het bed in de andere hoek van de kamer. “Waren die maar zoals vroeger, dan sprong ik zo over dat bed!” Tekst en fotografie: Jenny Luppens

Ieder steentje helpt Door bezuinigingen en veranderingen in de zorg gaan we creatiever om met geld en middelen. Gelukkig hebben we veel externe financiers en dona­ teurs, die de ouderen een warm hart toedragen. We benaderen fondsen actief en veel locaties hebben een actieve stichting ‘vrienden van’. Mensen uit de zorggemeenschap en ook anderen dragen vrijwillig en op hun eigen manier een steentje bij. Daar zijn wij heel dankbaar voor.

Dat heel veel mensen op eigen initiatief willen helpen is fantastisch. Zo werden Magda Ros, hoofd revalidatie en dag­ behandeling somatiek, en Carolien Hamburger, hoofd gerontopsychiatrie en niet aangeboren hersenletsel in Zonnehuis Oostergast, op een dag getipt over de Edwin van der Sar Foundation. Deze stichting is opgericht door Edwin van der Sar, voormalig profvoetballer, en zijn vrouw Annemarie. Zij kreeg in 2009 een hersenbloeding en kon dankzij snel ingrijpen en professionele revalidatie van mensen uit de sportwereld goed herstellen. Edwin en Annemarie beseften dat niet iedereen dezelfde ondersteuning en zorg kan krijgen als zij en wilden graag iets doen voor mensen met een h ­ ersenbeschadiging. Dat doen ze onder andere door het verstrekken van

sportpakketten aan revalidatiecentra. Naast allerlei sportmaterialen, zitten er ook evenwichts- en coördinatiespellen in, ideaal om te gebruiken in een sportzaal of oefenruimte.

Amieke de Jong is bewegingstherapeute bij Zonnehuis Experts. Daar werken mensen die advies, begeleiding en behandeling kunnen bieden aan chronisch zieke mensen, zowel lichamelijk als geestelijk. “Wij zijn heel blij met het sportpakket, alle spullen zijn op ­ver­schillende manieren bruikbaar. We maken veel gebruik van de diverse ballen, bounch hockeysticks, kegels, rackets en vooral de Lacrosse sticks. Dat is een soort hockeystick met een netje. Die zijn heel licht en je kunt ze op veel verschillende manieren gebruiken. Voor ons een uitdaging om te kijken hoe we cliënten kunnen stimuleren om hun fysieke grenzen te verleggen.” Amieke geeft samen met Inez Eikenhout en Esther Bos bewegingstherapie in Zonnehuis Oostergast. “Wij kijken naar de behoefte om te bewegen en de mogelijkheden. We stemmen veel af en proberen elkaar, waar mogelijk, bij

ziekte of vakantie te vervangen. Juist voor deze mensen is het heel belangrijk om vertrouwde gezichten te zien en ­structuur te bieden.” Esther vult aan. “We geven zowel individueel als in groeps­verband les. Vandaag doen we dat samen, aan Alie en Janny. Janny van der Tuuk lacht en steekt van wal “Je zou nog wat lekkers meenemen, voor bij de koffie.” Als de Lacrosse sticks worden gepakt wordt Janny fanatiek. Alie Mulder ook. “Vroeger deed ik aan handbal en judo. En op dinsdag zwem ik hier dichtbij, in het nieuwe zwembad. “Het is voor mij zwemmen of verzuipen” zegt Janny met een flinke dosis zelfspot. “Daar geloof ik niks van” zegt Esther. “Geloven doe je in de kerk”, lacht Janny voluit. En zo gaan ze nog even door. Amieke geniet hiervan. “Het is veel meer dan bewegen, het contact, de aandacht en vooral het plezier is belangrijk. Dat doet wat met mensen. Van­ ochtend vroeg ik aan Alie ‘Hoe gaat het met je’ en hij antwoordde met ‘Goed, nu ik jou weer zie’. Dat doet wat met mij, omdat Alie niet zo spraakzaam is. Dit kwam er spontaan uit en dat vind ik prachtig.”

“Het is veel meer dan bewegen. Het contact, de aandacht en vooral het plezier is belangrijk. Dat doet wat met mensen.”

Tekst en fotografie: Petra Luider

bijZONder 9

SAMEN Jij = W ij

Ik

+

SAMEN

CHAP

EENS

GEM

ZORG

Ik +

Jij = W ij

Marietje van der Laan

Van je hela, hola, houd de moed erin

Marietje van der Laan (93) woont al weer 17 jaar zelf­ standig in één van de huur­ appartementen Alliance aan de Frans Halsstraat in Hoogezand. De appartementen worden sinds 2012 verhuurd door ­Zonnehuisgroep Noord. Het bevalt haar na al die jaren nog goed. “Het appartement is groot zat voor mij alleen. Je moet het ook allemaal netjes en schoon houden, nietwaar? Gelukkig komt de hulp me elke week drie uurtjes helpen. Ik hoop dat ze niet wegbezuinigd wordt, want het zwaardere werk lukt me niet meer. Ik heb twee nieuwe heupen en een nieuwe knie.” Ze kijkt blij om zich heen. “Dit is een geweldig appartement, waar ik goed met de rollator uit de voeten kan. We hebben het hier goed met zijn allen. In het gebouw hebben we een mooie recreatiezaal voor wat vertier. De activiteitencommissie van bewoners organiseert van alles op maandagavond.”

“Ik verveel me nooit. Ik lees veel, kijk tv, geniet van mijn dvd’s van Frans Bauer, André Rieu en Marianne Weber. Regelmatig ga ik naar het verzorgingshuis in de buurt. Ik eet daar drie keer per week. Het busje van het verzorgingshuis haalt me op. Verder ga ik twee dagen per week naar de dagverzorging in Zonnehuis St Jozef in Sappemeer. Dat is mijn dorp. Ik ben er geboren en getogen en heb er het grootste deel van mijn leven gewoond. In Hoogezand woont het ook prima hoor, lekker rustig. Wel mis ik een winkelcentrum in de buurt. Die hebben ze, ver weg, op een andere plek gebouwd. Ik doe mijn boodschappen in de supermarkt, een eindje verderop. Daar loop ik dan met de rollator heen. Als ik onderweg even uitrust, dan lukt het. De 10 bijZONder

rijdende winkel komt ook wekelijks bij Alliance, dat is makkelijk.” Haar kinderen staan voor haar klaar. Marietje heeft vier zonen, die geregeld bij moeder komen kijken, niet zozeer om te helpen, want ze redt zich best. “Meer om even gezellig met moeder te praten of om advies te vragen. Mijn oudste zoon is 67 jaar, maar het blijft je kind, hè? Eén van mijn schoondochters is mijn mantelzorger, ze doet ook boodschapjes voor me, zoals panty’s kopen.” Toen ze jarig was, is ze samen met haar kinderen, acht kleinkinderen en zeven achterkleinkinderen naar de Sprookjeshof geweest. “Jammer dat ik met mijn kleinkinderen zo weinig contact heb. Ze werken allemaal en hebben geen tijd of ze zitten de hele dag met die telefoon. Dat brengt de tijd met zich mee, hè?” Haar man is in 1989 plotseling op een dansavond overleden. Marietje vindt het, ook na al die jaren, nog steeds onwerkelijk. “Dansen was onze lust en leven. Je levert opeens heel veel in. Ik moet het nu doen met mijn herinne­ringen. Maar ik maak het beste ervan. Vanavond ga ik naar Forever, het zangkoor in Zonnehuis St Jozef. Daar vind ik het ook mooi. Ik laat het op me afkomen. Me zorgen maken, helpt toch niets. Pluk de dag, denk ik ’s morgens, blij dat ik er nog ben. Ik geniet van dat wat de dag me brengt. Van de bloeiende kastanjeboom voor mijn flat, van mijn bezigheden, van mijn vakantie met het Rode Kruis. Ik ben van je hela, hola houd de moed er in!” Ze knipoogt naar Wilma Smeins-Ottens (45), de verzorgende van Zonnehuis Thuis, die gemoedelijk naast haar zit. “Wilma komt vaak nog even bij me kijken, als ze al vrij is”, zegt Marietje. In Alliance zijn wonen en zorg gesplitst. Maar als de bewoners hulp of zorg nodig hebben, dan staat het

team van Zonnehuis Thuis voor hen klaar. De wijkpost is in het gebouw. Dit team van uitstekend geschoold en gemotiveerd personeel is een groot deel van de dag aanwezig. “Ze komen dagelijks om me te helpen met het aantrekken van steunkousen en twee keer per week helpen ze me met douchen. Golden wichter!” Wilma werkt sinds 2006 voor de thuiszorg (Zonnehuis Thuis) in Alliance, daarvoor in Zonnehuis St Jozef en verpleeghuizen. Ooit deed ze de opleiding voor ziekenverzorgende in het Zonnehuis in Zuidhorn. Ze is weer aan de studie en hoopt over twee jaar verpleegkundige te zijn. “Ik wilde graag verpleegkundige worden, maar eerst moest ik rekening houden met mijn ouders en daarna met de kinderen. Ik betaal de studie zelf. Ik vind het een mooie kans om me verder te ontwikkelen. Ik merk dat de zorg bij de mensen thuis zwaarder en technischer wordt, dat er andere taken bijkomen. Die taken wil ik ook doen. Voor verpleegkundigen zal er altijd werk zijn. Het aantal ouderen zal toenemen en daardoor de verpleging ook. Toen ik hier kwam was er één bewoner in zorg, nu 30 van de in totaal 75.” Marietje en Wilma vinden het jammer dat er appartementen leeg staan in Alliance. “Tijdens open dagen komen er best veel mensen kijken, maar het is in deze tijd moeilijk het eigen huis te verkopen. Dus kunnen de mensen niet verhuizen.” Marietje knikt. “Maar als het gelukt is, kom dan naar ons, naar Alliance. We hebben het hier fijn met zijn allen.”

Ik laat het op me afkomen. Me zorgen maken helpt toch niets. Pluk de dag, denk ik 's morgens, blij dat ik er nog ben.

Meer info over wonen in Alliance: 0900 686 0 686. Tekst en fotografie: Jenny Luppens

bijZONder 11

NIEUW

NIEUW Jij = W ij

Ik

+

CHAP

EENS

GEM

ZORG

Ik

Regiomanager Gerrie Hoiting is vanaf het begin nauw betrokken bij de plannen. “Door voortschrijdend inzicht hebben wij ervoor gekozen om de nieuwbouw anders en dichter bij het centrum te realiseren. Aan­ gezien ouderen langer zelfstandig blijven wonen en dit graag willen in de nabijheid van voorzieningen en in een levendige omgeving. Het is niet meer rendabel om een groot ver­ zorgingshuis te bouwen, omdat ouderen met een lichte zorgvraag geen indicatie meer krijgen voor het wonen in een verzorgingshuis. We zijn daarom al geruime tijd onze organisatie aan het aanpassen voor het scheiden van wonen en zorg en hebben binnen het centrumplan in Marum hiervoor een ideale locatie gevonden. We hebben onze ideeën hierover besproken met de ­gemeente en kwamen al snel tot de conclusie dat het onze gezamenlijke verantwoordelijkheid is om zorg voor inwoners van Marum en o ­ mstreken dichtbij te houden.” Wethouder Jan Vos heeft het ­centrumplan in zijn portefeuille, Gerrie heeft de afgelopen jaren een goede band met hem opgebouwd. “We hebben alles in alle openheid besproken, dat vonden we echt belangrijk. Het is met elkaar en voor elkaar, we kijken integraal naar oplossingen en doorbreken zoveel mogelijk belemmerende schotten en verkokerde financieringstromen. Dat kan alleen als je je eigen belangen onderdeel maakt van een groter belang. Ik heb er alle vertrouwen in 12 bijZONder

dat we gezamenlijk de overgang van de AWBZ naar de Wet langdurige zorg en Wmo goed en vernieuwend kunnen vormgeven, om zo de zorg in Marum en omstreken toekomst­ bestendig te maken. Gemeenten gaan een cruciale rol vervullen in het leven van mensen met een beperking en wij willen ze daarbij graag helpen. De bezuinigingen en decentralisaties bieden kansen en die willen we in gezamenlijkheid benutten. Om mensen te onder­ steunen om deel te blijven nemen aan de samenleving, kijken naar wat iemand zelf kan en wil en het sociale netwerk hier bij betrekken.”

Centrumplan Marum

In 2011 is het centrumplan op­ gesteld door de gemeente, in nauw overleg met inwoners, winkeliers en organisaties in de gemeente Marum. In juli 2013 is de intentieovereenkomst getekend en op 18 december 2013 gaf de gemeenteraad groen licht, net als woningcorporatie Wold&Waard en de raad van toezicht van Zonnehuisgroep Noord, de twee grootste samenwerkingspartners. Met deze nieuwe afspraken krijgt het streven om de kerst van 2016 in het nieuwe Zonnehuis de Hoorn te vieren meer handen en voeten en blijft de einddatum overeind staan. In de overeenkomst is aangegeven, dat de partijen gezamenlijk op­ trekken om het centrumplan te ­realiseren. Wethouder Jan Vos licht toe waarom. “De gedachte voor vernieuwing en uitbreiding komt niet voort uit onvrede over de huidige

situatie. T ­ ien jaar geleden is het centrum heringericht en dit naar volledige tevredenheid. De gemeente wil graag, met behoud van het dorpse karakter, de aantrekkingskracht en het winkelaanbod van het centrum vergroten. Zonnehuisgroep Noord was op zoek naar een nieuwe locatie dichtbij het centrum. In het centrum zijn door de gemeente de nodige panden aangekocht. Een bouwbedrijf dat er gevestigd was, is verhuisd. Het terrein ligt al voor een groot deel braak. Er staan nog een paar oude garageboxen en aan de rand een aantal door de gemeente aangekochte huizen. In goed overleg en met wederzijdse toestemming van de eigenaren en bewoners worden deze te zijner tijd gesloopt. Zonder de nieuwbouw van Zonnehuis de Hoorn is de centrumontwikkeling in Marum niet haalbaar: we hebben elkaar nodig. We gaan nu samen het voorgenomen besluit verder uitwerken in een definitief ontwerp. Naast deze woningen is er ruimte voor circa 24 grondgebonden woningen, waarschijnlijk deels huur en deels koop. We krijgen er straks veel woningen bij, middenin het centrum. Er is nu al veel belang­ stelling voor en we zijn nog niet eens begonnen met de bouw.”

Gezamenlijke verantwoor­delijkheid

De gemeente heeft er alles aan gedaan om alle betrokkenen mee te laten beslissen. Jan Vos: “Veel inwoners en ondernemers uit Marum hebben meegedacht en hun ideeën en wensen voor de vernieuwing van

Jij = W ij

Voortschrijdend inzicht

“De mist klaart ­gelukkig wat op, we krijgen een helder­ der beeld van waar we naar toe gaan”

+

Zonnehuis de Hoorn in Marum dateert uit de jaren zestig van de vorige eeuw. Het is na bijna 50 jaar aan vernieuwing toe. In de afgelopen tien jaar is ­intensief gewerkt aan nieuwbouwplannen op de huidige locatie. In 2010 is geconstateerd dat door landelijke ontwikkelingen in de zorg, grootschalige nieuwbouw op de huidige plaats niet haalbaar is.

Nieuwbouw ­Zonnehuis de Hoorn: middenin de samenleving bijZONder 13

NIEUW

het centrumgebied naar voren gebracht. Er is een klankbordgroep waar mensen zich voor op konden geven en er zijn diverse bijeenkomsten in de Kruisweg geweest over het plan. De klankbordgroep was hier nauw bij betrokken en evalueerde en bereidde ook de informatiebijeenkomsten voor. Er waren wisselende voorzitters, maar deze vielen wel onder de verantwoordelijkheid van de gemeente. Vanuit de inwoners is ook naar voren gekomen dat enkele knelpunten in het huidige centrum kunnen worden opgelost, zoals een betere bereikbaarheid en de inrichting van het oude plein. Tijdens deze bijeenkomsten is door inwoners onder andere het idee geopperd om een bypass aan te leggen, een extra weg die het centrum ontlast en veiliger maakt en tegelijkertijd de auto’s niet helemaal uit het centrum haalt. Dat er veel wordt meegedacht blijkt wel uit de donatie van de Stichting Sport en Zwemaccom­ modaties Marum. Het bestuur heeft na liquidatie van de stichting het batige saldo van 54.000 euro beschikbaar gesteld voor een vrij toegankelijke beweegtuin in het centrumplan, om bewoners en inwoners in de b ­ uitenlucht meer in beweging te krijgen. Deze wordt gevestigd op de eerste verdieping, bij de zorgappartementen. Uiteraard komen er ook bankjes waar men even gezellig met elkaar kan rusten. Dit is een prachtige voorziening in het centrum en we zijn erg blij met deze bijdrage. Zo ontwikkelen we het nieuwe centrum in samenspraak met alle belanghebbenden en komen we tot een gedegen ontwikkeling voor de komende tien tot vijftien jaar. Tot en met don­derdag 22 mei

14 bijZONder

NIEUW

lag het ontwerp bestemmingsplan ter inzage in het gemeentehuis.“ Projectleider Jules van der Weerd zorgde voor verbinding, hij zat zowel in de projectgroep als in de stuurgroep. Jan Vos zit samen met de betrokken bestuurders in de stuurgroep die regelmatig bijeen komt. Gerrie had veelvuldig over­­­ leg met alle betrokkenen. “Het is een intensieve samenwerking. Peter Westra was als extern ­adviseur van Zonnehuisgroep Noord nauw betrokken bij de strategische verkenningen rond de nieuwbouw van Zonnehuis ­Oostergast en nu ook bij die van Zonnehuis de Hoorn.”

Iedereen is welkom

De toekomst is nog steeds onzeker, maar met de nieuwe Wet lang­ durige zorg is al wel duidelijk dat mensen met een geringe zorg­ behoefte langer thuis blijven wonen, met ondersteuning van mantelzorgers en bijvoorbeeld Zonnehuis Thuis. Bestaande verzorgingshuizen behouden hun functie en worden meer een huis van de wijk of het dorp, waar mensen ook zonder een indicatie kunnen wonen. Ze huren dan een woning en bepalen vervolgens zelf welke diensten zij daarnaast willen afnemen. Door het veranderde overheids­ beleid is ook de koers van ­Zonnehuisgroep Noord gewijzigd. Dat was niet altijd makkelijk voor Gerrie. “De mist klaart gelukkig wat op, we krijgen een helderder beeld van waar we naar toe gaan. We gaan flexibel bouwen, niet alleen voor ouderen, de zorg­ woningen kunnen ook bewoond worden door anderen. In de ruimte beneden, De Plint, komen naast de

De Huiskamer van Marum

commerciële invulling met winkels, ook de bibliotheek, multicultureel centrum ’t Marheem, de GGD, welzijnsorganisatie Noordermaat, onze thuiszorgorganisatie Zonnehuis Thuis en café-restaurant ‘Huiskamer van Marum’. De ruimte wordt zoveel mogelijk zonder muren en deuren gebouwd, we streven naar een open ruimte. Je kunt straks bijvoorbeeld een bibliotheekboek in De Huiskamer lezen met een kopje koffie en daar aansluitend een gesprek voeren met een welzijnswerker van ­Noordermaat. Boven bij de zorgappartementen komen huiskamers voor bewoners die meer zorg, structuur en aandacht nodig hebben in de vorm van groepsgerichte activi­ teiten. En, als het lukt, komt er beneden ook een aparte huiselijke ruimte voor dagverzorging. Een professioneel team organiseert daar dan voor een kleine groep mensen, met of zonder indicatie, activiteiten als koken, lezen, spelletjes of handwerken. In de huidige dagopvang van Zonnehuis de Hoorn komen mensen die psychische of lichamelijke ­beperkingen hebben en daardoor hun dagindeling en sociale relaties niet meer zo kunnen vormgeven zoals ze gewend waren. Zij vinden bij ons steun, structuur en een luisterend oor. Dat geldt ook voor hun mantel­zorgers. Als kwetsbare mensen langer thuis blijven wonen, is het belangrijk om de familie af en toe te ontlasten door de zorg tijdelijk over te nemen. Iedereen is welkom om deel te nemen aan de activi­teiten of het verenigingsleven, ook met een persoonsgebonden budget of zonder indicatie.”

In café-restaurant Huiskamer van Marum kan men terecht voor een kop koffie met gebak, ­heerlijke lunchgerechten, een warme maaltijd of gewoon aanspraak en gezelligheid. Gerrie is enthousiast. “Met de Huiskamer investeren wij in de zorggemeenschap, het is een openbare multifunctionele ontmoetingsruimte, iedereen is welkom. In mei 2013 is Zonnehuis de Marne in Leens geopend, een huis voor de regio, met zorgappartementen en kleinschalig wonen boven winkels, net als het nieuwe Zonnehuis de Hoorn. In november vorig jaar is hier ook een Huiskamer onder de appartementen geopend, in samenwerking met de gemeente De Marne, de Ouderenraad, Dorpsbelangen en andere p ­ artijen. Deze Huiskamer wordt door mensen uit het dorp en de regio druk bezocht, we zien zowel ouders met kinderen, jongeren en o ­ uderen. Daar ben ik heel trots op, een mooie combinatie van wonen, zorg en welzijn.”

“Zonder de nieuw­ bouw van Zonnehuis de Hoorn is de centrum­ ontwikkeling in Marum niet haalbaar, we hebben ­elkaar nodig”

Gerrie is jaren geleden in Zonnehuis de Hoorn al gestart om met minder geld toch bepaalde voorzieningen overeind te houden, zoals het restaurant. “We willen het gezellige en huiselijke blijven bieden, dat is voor het welzijn belangrijk. Een plek waar men anderen kan ontmoeten, waar gezellige activiteiten plaatsvinden zoals een optreden of modeshow en dat vertrouwd dichtbij. Het gemakkelijke, gezellige en lekkere combineren. We proberen het zoveel mogelijk te runnen met hulp van vrijwilligers, dat doen we in het huidige restaurant van Zonnehuis de Hoorn ook.

Hier zet een groep vrijwilligers zich al enkele jaren met veel energie en enthousiasme in, tot grote tevredenheid van bewoners, hun familie en natuurlijk ook alle medewerkers. We worden ook geholpen door cliënten van De Zijlen en Philadelphia, zij helpen bijvoorbeeld bij het tuinonderhoud en het terras. We hopen dat iedereen zich straks ook zo geweldig wil inzetten. Samen komen we tot iets heel moois. Mensen kunnen straks binnen­ lopen voor een gesprek met bijvoorbeeld een cliëntadviseur, wijk­verpleegkundige of thuiszorg­ medewerker. De wijk­­­ver­pleeg­kundige van Zonnehuis Thuis heeft in het sociale wijkteam een spilfunctie en verbindt medische en sociale kennis. Het kabinet trekt vanaf 2016 meer geld uit om de rol van de wijkverpleegkundigen te versterken, daar zijn we heel blij mee. Dat zorgt voor een zachtere overgang en meer maatwerk. Onze medewerkers kunnen ook helpen bij het aanvragen van hulpmiddelen, dat doen we op andere locaties ook. Mensen weten vaak niet zo goed welke hulpmiddelen geschikt zijn of hoe ze het aan moeten vragen. Onze medewerkers zijn graag bereid om hierin ondersteuning te bieden. De Huiskamer is een prachtige voorziening waar iedereen in het dorp gebruik van kan maken. Zo komen jong en oud met elkaar in contact en ontstaat er een h ­ echtere ­gemeenschap in het dorp.”

Tekst en fotografie: Petra Luider

bijZONder 15

PAREL

PAREL

Jij = W ij

Ik

+

CHAP

EENS

GEM

ZORG

Ik Jij = W ij

Als je door ziekte bent aangewezen op een rolstoel en als je niet veel familie hebt, dan wordt je wereldje klein. Spontaan op stap gaan is er niet meer bij. Je bent afhankelijk van andere mensen en moet je bij ­anderen aanpassen. Geert Kloppenborg genoot dan ook volop van het verwenuitje dat hem en andere bewoners van Zonnehuis Solwerd werd aangeboden door Turks restaurant Alibaba in Appingedam. “Het mooie van uit eten gaan, is de andere sfeer en omgeving, en het samen gezellig hebben. In Solwerd hebben we ook genoeg te doen, hoor. Ik schilder en sjoel en het eten is er goed. Maar uit eten gaan is een andere manier om een volle buik te krijgen. Je bent met elkaar op stap. Mensen zijn vrolijker. Heel mooi dat Alibaba dit voor ons mogelijk maakt.” Febo Smidt had het ook prima naar de zin. “Voordat we 16 bijZONder

+

Alibaba

familie, vrienden, vrijwilligers en professionals. Onze gehele organisatie is op basis van deze visie ingericht. Vaak blijkt ook dat je samen, met elkaar, heel wat mans bent. Daarom vond ik het idee van Abdi als het ware zorggemeenschap ten top. Het is geweldig dat hij op zijn manier bijdraagt aan het leven van kwetsbare mensen en hen iets mogelijk maakt wat ze zelf nauwelijks voor elkaar kunnen krijgen. Maar ik ken het res­ taurant en wist dat daarvoor wel het een en ander moest worden geregeld. De toegangsdeur was bijvoorbeeld niet toegankelijk voor rolstoelen. Deze moest worden verbreed. Abdi vond dit geen probleem en wilde dit zelf gaan regelen. Ik sprak erover met een connectie, Aannemersbedrijf Brongers Bouw, en zij vonden het verwenuitje zo’n mooi gebaar, dat zij de aanpassin-

gen van de toegangsdeur vervolgens gratis hebben gedaan. Verder hebben ze een degelijke op­rijplaat gemaakt om over de stoep te leggen.” Daarna kon het idee van Abdi werkelijkheid worden. Bewoners van Zonnehuis Solwerd hebben al van zijn gastvrijheid kunnen genieten. Jan Ligtlee is blij dat alles goed verlopen is. “De eerste keer was een soort proef, om te zien hoe we dit met zijn allen moeten organiseren en wat er allemaal bij komt kijken. Het gaat niet alleen om samen eten, maar ook om vervoer, de bege­leiding door vrijwilligers en de zorg ter plekke. Zonder vrijwilli-

gers lukt het niet, maar gelukkig boden zij zich spontaan aan.” Na de wandeling door het centrum bleek dat er nog een uur overbrugd moest worden voordat de Turkse ­lekkernijen geserveerd werden. Dus deed Abdi een greep uit de kassa, en toog een vrijwilliger naar een winkel om bingospullen en prijsjes te kopen. “De try-out is geweest. Het was een fantas­tische avond.” Alibaba opent zijn deuren vaker om bewoners van Zonnehuis Solwerd als speciale gasten te verwelk­omen. Tot december wordt het uitje maandelijks herhaald als het aan Abdi Görgülü ligt.

verwent bewoners Solwerd

gingen eten, hebben we gewandeld. Ik zei tegen Abdi van Alibaba die mijn rolstoel duwde: “Dat is n zet leden dat ik deur Appingedam hin kommen bin!” Abdi Görgülü, eigenaar van Alibaba, lacht. Hij is een blij man. Die blijheid deelt hij graag met anderen. Zo kwam hij ook op het idee om kwetsbare ouderen een gratis verwenuitje aan te bieden. Nog eens extra geïnspireerd door het TV-programma Geer en Goor ‘Effe geen cent te makken’. “Die ver­ eenzaming die in beeld kwam, greep mij aan. Ik woon hier nu 25 jaar en ben zelf heel anders opgegroeid, in een huis waar de hele familie woonde. Die familieband is niet vanzelf­sprekend in de Nederlandse samen­leving. Ouderen die niet meer zelfstandig kunnen wonen, verhuizen naar een verzorgingshuis. Toch heb je elkaar nodig. Eenzaamheid ligt overal op de loer. Dat vind ik zo schrijnend. Dus heb ik me afgevraagd hoe ik dit kan ver­

Tekst en fotografie: Jenny Luppens

zachten en zo kwam ik op het idee om een verwenuitje aan te bieden. Maar ik wist niet hoe ik het aan moest pakken. Toen heb ik Jan Ligtlee gebeld, want ik wist dat hij in de zorg werkt. Jan en zijn vrouw Greetje behoren tot onze gasten en zijn zoon heeft naast zijn studie bij ons gewerkt. Ik praat vaak even met Jan en Greetje als ze hier komen eten. Hij leek me de juiste persoon om me op weg te helpen, iemand met connecties.” En zo ging het balletje rollen. Jan Ligtlee, hoofd techniek en gebouwen bij Zonnehuisgroep Noord, was verbaasd toen Abdi hem thuis belde en heel bescheiden vroeg: “Heb je even tijd voor mij? Ik wil een verwenuitje in mijn restaurant organiseren voor oudere mensen.” Dat vond ik zo’n mooi gebaar! Onze organisatie is al een paar jaar bezig om haar visie zorggemeenschap te verwezenlijken. Bij deze visie staat de cliënt centraal, heeft hij zelf de regie en kan hij voor hulp of zorg terugvallen op zijn netwerk van

bijZONder 17

MANTELZORG

MANTELZORG

Mantelzorger vrijaf Soms wordt die zorg jarenlang gegeven. Het is niet altijd makkelijk te combi­ neren met de opvoeding van kinderen, zorg voor andere familieleden of een baan. Om mantelzorgers in een thuissituatie te onder­steunen verleent Zonnehuisgroep Noord respijtzorg, waaronder dagbehandeling, kort­ durende opname en kortdurend verblijf. Zodat de mantelzorger even vrijaf heeft. Voor mantelzorger Trijnie Nijburg is dat niet nodig, haar moeder woont sinds anderhalf jaar in Zonnehuis St Jozef. “Mijn moeder heeft 16 jaar in een huurappartement in Internos gewoond, omdat daar 24-uurs

18 bijZONder

Intensief contact Zorgcoördinator Petra Venema heeft de afgelopen maanden intensief contact gehad met Trijnie. “­ Familie mag zo vaak mogelijk komen. Niet omdat we het zonder familie niet kunnen redden, maar omdat het voor de cliënt zo belangrijk is om naasten om zich heen te hebben. Zij kennen het leven dat zij gewend waren of willen. De behoeften en afspraken van een cliënt met de mantelzorger worden vast­gelegd in het zorgleefplan. Zo ontstaat er geen verwarring over wie wat doet.” Dat familie voor een cliënt erg belangrijk is merkte Trijnie ook. “Mijn moeder was door de heupoperatie en alle ver­ huizingen erg van slag en haar karakter is ook wat veranderd. In het ziekenhuis konden ze daar ook niet zo goed mee omgaan. Vaak zat ik van 13.00 tot 21.00 uur bij haar, dan werd ze rustig. Gelukkig wisselden mijn man en dochters mij af, zij kwamen ook zo vaak zij konden.” Via Familienet houden Petra en Trijnie contact over dagelijkse zaken. Het is een webapplicatie die zorgcoördinatoren, eerste contactpersonen, overige mantelzorgers en zo mogelijk cliënten zelf gebruiken om op een makkelijk en

veilige manier online i­nformatie uit te wisselen over zorg, wonen en welzijn van de cliënt. Ook kunnen vragen om hulp of verande­ringen in het zorgleefplan op deze wijze gecommuniceerd worden. Trijnie: “Gisteren is m ­ oeder gezwikt en is ze in een rolstoel naar beneden gebracht. Ik krijg via mail een melding als er iets op Familienet is geplaatst, maar mijn dochters kijken ook regelmatig op hun telefoons, dus ik hoor het heel snel van hen. Zo blijven we allemaal snel en m ­ akkelijk op de hoogte.” “Belangrijke zaken bespreek ik persoonlijk”, zegt Petra. “Dat vind ik prettiger. Op Familienet plaatsen we dagelijkse dingen, s­ feer­berichten en foto’s, bijvoorbeeld van de avond­ vierdaagse. Het is vergelijkbaar met Facebook, alleen is dit beter beveiligd.”

Lastige keuzes Dat mantelzorg een wissel trekt op je eigen leven is ook Trijnie bekend. “Toen moeder na haar operatie weer thuis kwam in St Jozef, kon ze niet zelfstandig lopen. Vanuit de meerzorg is er tot 20.45 uur toezicht. Omdat moeder dan nog niet naar bed wil, ging ik iedere avond naar haar toe om haar te onder­ steunen. Ik hielp met omkleden, naar de wc gaan en bracht haar naar bed. Ook mijn dochters hielpen zoveel mogelijk. Maar ik merkte dat ik mezelf steeds meer tegen kwam. Ook al ging ik niet zelf, de zorg voor moeder kwam wel steeds terug bij ons gezin. Ik kan er gelukkig goed over praten en deed dit ook regelmatig bij het maandelijkse ­Alzheimer Café en sinds kort bij Hubie Bary, case­manager dementie. De laatste weken heb ik wat meer afstand genomen, om mezelf en mijn gezin te ­beschermen.”

Jij = W ij

Met de overgang van de verzorgingsstaat naar de participatiesamenleving wordt het beroep op m ­ antelzorgers groter. Zij kennen de gewoonten, interesses en voorkeuren goed en hebben hierdoor een belangrijke rol in het dagelijks leven. In de thuissituatie zijn zij heel belangrijk, vaak is er in eerste instantie nog geen professionele ondersteuning via thuiszorg bij betrokken. Een dergelijke verantwoording kan veel invloed uit­oefenen op hun eigen leven en kan soms ook zwaar zijn.

zorg aan­wezig was, dat vond ze prettig. Sinds anderhalf jaar woont ze in St Jozef, omdat ze dementeert. Een half jaar geleden heeft ze haar heup gebroken en sindsdien is mijn rol als mantelzorger groter geworden. Je groeit in zo’n proces, het is niet iets waar je van tevoren voor kiest. Mijn ouders hebben voor hun ouders gezorgd, door bij ze in huis te trekken. Ze hebben altijd voor mij en onze kinderen klaar gestaan. Nu doe ik dat met alle liefde voor mijn moeder.”

Ik

Als je lang voor iemand zorgt…

CHAP

EENS

GEM

ZORG

+

“Mijn ouders hebben voor hun ouders gezorgd, door bij ze in huis te trekken. Ze hebben altijd voor mij en onze kinderen klaar gestaan. Nu doe ik dat met alle liefde voor mijn moeder.”

Als iemand door ouderdom of ziekte hulp­behoevend wordt, komt de zorg vaak neer op fami­ lieleden of vrienden. Veel mensen vinden het normaal om zorg en hulp te geven aan iemand waar ze om geven. Het gaat hierbij om zorg waarvoor anders een profes­ sionele hulpverlener nodig is. Als er geen mantelzorgers zouden zijn, zou de zorg in Nederland een stuk duurder worden.

Jij = W ij

Ik

+

Naast mantelzorger ook ­vrijwilliger Trijnie is iedere dinsdag ook vrijwilliger, bij de meerzorg, waar ook haar moeder verblijft. “Het was even uit­proberen, ik wist niet hoe ze zou reageren, maar ze vindt het heel fijn dat ik er ben. Als ik mijn moeder ophaal, neem ik haar buurvrouw ook vaak mee. Die breng ik soms ook naar haar woning, doe de gordijnen dicht en even een lampje aan. Vorig jaar ben ik met mijn dochter, moeder en drie andere bewoonsters naar Zonnehuis Ufkenshuis geweest. Naar het optreden van Saksia en Serge. Dat was zo leuk en gezellig, we hebben met zijn allen genoten, geweldig. Als ik op de groep ben heb ik veel plezier. Soms neem ik wat lekkers mee en zie de bewoners genieten, dan geniet ik ook. Laatst heb ik met mijn dochter paas­versiering gekocht. Je mist nu toch de activiteiten­begeleiders, waardoor voor dit soort dingen minder tijd is.” Petra licht toe. “In januari is het rooster veranderd. Voorheen waren zij er van 10.00 tot 17.00 uur. Nu werken we samen met een helpende of leerling ­verzorgende. De welzijnstaken worden meer door vrijwilligers gedaan, zij zijn onmisbaar in de zorg. Cliënten vragen er niet snel om, maar missen bepaalde activiteiten wel. Af en toe neem ik bewust de tijd voor iemand, even één-op-één. Dan doe ik bijvoorbeeld de nagels en masseer ik met crème de handen. Daar fleuren mensen echt van op.” Trijnie zet bij de dames wel eens krulspelden. “Dat is zo leuk. Een beetje kletsen, wat aandacht en daarna de complimentjes. Je ziet ze glunderen. En daar doe ik het voor.” Tekst en fotografie: Petra Luider

bijZONder 19

DE PROFESSIONAL

SAMEN Jij = W ij

Ik

+

Twee jaar geleden ondertekenden 35 partijen een convenant om samen het woon- en leefbaarheidsplan van de gemeenten Appingedam, Delfzijl, Eemsmond en Loppersum te realiseren. Eén van de samenwerkingspartners is Zonnehuisgroep Noord. De grootste uitdaging binnen dit plan was om met minder geld samen meer doen. Olga Hartman was de afgelopen vier jaar verantwoordelijk wethouder voor welzijn en zorg in de gemeente Loppersum. Ze kijkt met voldoening en plezier terug op deze periode.

Anouk bezoekt de cliënt meestal thuis omdat de meeste problemen van de ADL (de algemene dagelijkse levens­ verrichtingen) zich in de thuissituatie afspelen en het beste daar getraind ­kunnen worden. “Ik kijk niet alleen naar de vraag op de verwijzing, maar kijk ook goed om me heen in de thuissituatie en vraag door om in beeld te krijgen waar de cliënt moeite mee heeft of wat hij niet meer kan. Tijdens het eerste gesprek worden de problemen die hij ervaart, besproken. Door ziekte of als gevolg van een ziekte kunnen gewone dingen voor een cliënt niet meer vanzelfsprekend zijn. De cliënt bepaalt wat hij het meest belangrijk vindt om zelfstandig te kunnen blijven doen. Ik adviseer ook de mantelzorger hoe hij of zij de cliënt op een goede manier kan ondersteunen bij de dagelijkse ­handelingen.” Als de cliënt Anouk bijvoorbeeld vertelt dat het opstaan niet meer gaat, dan probeert ze de oorzaak te achterhalen. Ligt het aan duizeligheid? Ligt het aan zwakke beenspieren en is fysiotherapie nodig? Staat iemand op de juiste manier op? Kan iemand nog leren om op de juiste manier op te staan en kan hij dan weer zelfstandig opstaan van de stoel en het toilet? Anouk geeft 20 bijZONder

adviezen en traint met de cliënt. Als het nodig is, stelt ze hulpmiddelen voor. “Het is wijs om ook eerst te oefenen met het hulp­middel en na te gaan of het bevalt. Daarna kan de cliënt beslissen wat hij aanschaft of welke extra voor­ ziening in zijn woning moet worden aangebracht om zo goed en zelfstandig mogelijk te blijven functioneren.”

Teamwerk

“In mijn vak komt het aan op teamwerk, niet alleen binnen ons team van behandelaars van Zonnehuis Experts, maar ook binnen het netwerk rondom de cliënt: de mantelzorger, familie, thuiszorg, huisarts en specialist. Ik overleg ook met hen, want wat zij zien, wat hen opvalt bij de cliënt, is waardevol. Het is belangrijk dat de cliënt zo zelfstandig mogelijk kan functioneren en de zorg ontlast. Dat is ook wat de cliënt meestal wil. Verder krijgen we allemaal te maken met bezuinigingen. Als we met zijn allen de problemen vroegtijdig signaleren, kan het extra zorginzet schelen. En als de zorg zwaarder wordt, kunnen wij de thuiszorgmedewerkers ondersteunen met adviezen, bijvoorbeeld ten aanzien van het tillen en het juiste gebruik van hulpmiddelen. Ik heb zelf veel ervaring opgedaan binnen de zorgsector en als

adviseur van een gemeente en de CIZ.” Ze lacht. “Ik zou zeggen: Bel de ergo, misschien hebben we wel een briljant idee. Wij zijn creatief, denken in oplossingen en delen die graag met anderen!”

Vergoeding

Vaak helpt Anouk met het aanvragen van hulpmiddelen bij de gemeente of zorgverzekeraar. “De basisverzekering vergoedt tien uur ergotherapie per jaar. Dit is normaal gesproken voldoende. Als het om een chronisch ziektebeeld gaat zoals Parkinson, dementie of CVA, dan kan het te weinig zijn. Als de cliënt aanvullend verzekerd is, dan worden er soms meer uren vergoed. Ik weeg samen met de cliënt af wat nodig is. Het belang van de cliënt staat voorop.” De behandelaars van Zonnehuis Experts kunnen worden ingezet via een ver­ wijzing van de huisarts of medisch specialist. Deze verwijzing is voor een aantal zorgverzekeraars een voor­ waarde voor eventuele vergoeding van de zorg. “Ik word ingeschakeld door de huisarts, thuiszorg, revalidatiearts, Parkinson-verpleegkundige en, in geval van dementie, door Team290.”

Tekst en fotografie: Jenny Luppens

Jij = W ij

Thuissituatie

“Dankzij het ‘noaberschap’ zijn er bijzondere dingen gebeurd” “We zijn in gesprek gegaan met de bevolking, bedrijven en organi­saties. Er zit zoveel innovatie en kracht binnen onze gemeenten. Bij iedereen. We hebben geleerd dat het goed is om als gemeente wat meer achterover te leunen, eerst goed te luisteren naar wat de vraag is. Laat het maar gebeuren, wees stoer en laat het vooral bij het dorp. Vaak bleek dat mensen zelf tot veel in staat zijn. Met een kleine startsubsidie om een groep mensen op gang te krijgen, zijn mooie initiatieven ont­wikkeld. Dankzij het ‘noaberschap’ in onze dorpen zijn er bijzondere dingen gebeurd. Mensen hebben begrepen dat niet alles meer door de overheid vergoed kan worden. Als je weinig geld hebt (Loppersum had de artikel 12 status), dan word je creatief met zijn allen. Maak maar inzichtelijk waar het probleem zit, vindt daar met zijn allen wat van en ga dan samen aan de slag. Eerst kijken wat we voor elkaar kunnen krijgen zonder geld. Natuurlijk finan­cierden wij de onder­ steuning, maar zelf­redzaamheid stond voorop. Neem nou de dagbesteding, de dagactiviteit, voor ouderen. Dat is een prachtig voorbeeld, dat we samen met de gemeente Appingedam, Delfzijl, ­Eemsmond, Zonnehuisgroep Noord en

de welzijnsorganisaties ASWA en SWD voor elkaar hebben gekregen. Ouderen kunnen hier heen, zonder indicatie en tegen een kleine eigen bijdrage. Je kunt het samen slim organiseren, door te stoppen met ‘hokjes denken’ en iets wat bestaat uit te breiden. Een volgende stap is de geïndiceerde dagverzorging en de niet-geïndiceerde dagopvang te com­ bineren. In Loppersum is dit ‘De Brug’ en in Zeerijp ‘de brede boerderij’, beide geboden door Zonnehuisgroep Noord. In Middelstum zou dit wellicht kunnen door een samenwerking tussen De Zijlen en het Hippolytushoes. Ook is het van belang te bekijken hoe we de mensen uit de omliggende dorpen erbij kunnen betrekken. Vervoer kan een probleem zijn, maar dat hoeft niet. Er zijn al vrijwillige chauffeurs die mensen voor een benzinevergoeding brengen en halen. Dit regelen ze onderling zelf.” Het bieden van dagopvang is essentieel voor mantelzorgers, die 24 uur per dag klaar moeten staan. Zij zijn een belangrijke schakel in de zorgketen. “Voor hen is een moment om even bij te tanken essentieel, anders vallen ze om. Dag­ opvang biedt ook een plek voor mensen die eenzaam zijn. Zij kunnen ook meehelpen. Uiteindelijk redden we het niet

+

De ergotherapeut kan helpen bij het zelfstandig thuis blijven wonen

CHAP

EENS

GEM

ZORG

Ik

Anouk Endeveld is ergotherapeut bij Zonnehuis Experts, de behandeldienst van Zonnehuisgroep Noord. Ze werkt in Zonnehuis Oostergast in Zuidhorn, maar ook steeds meer voor mensen die nog zelfstandig thuis wonen. Ze wordt door de thuiszorg of huisartsen inge­ schakeld als het de cliënt niet meer lukt om gewone activiteiten te doen, zoals wassen, aankleden, eten, drinken en boodschappen doen. Mensen blijven langer thuis wonen, dus moeten ze zich zien te redden, met hun beperkingen. De ergotherapeut kan ze daarbij helpen.

zonder vrijwilligers. Zij moeten het vooral leuk vinden. Maar we redden het ook niet zonder professionals voor de ondersteuning. Er blijven mensen nodig die de dagopvang als aanjager ver­groten en versterken. Welzijn staat voor iedereen voorop, of men deelnemer, en/of vrijwilliger of mantelzorger is. Een stuk gezelligheid, iets om handen hebben, een gesprek, mensen kunnen niet zonder. Onderzoek leert ons ook dat mensen die eenzaam zijn, graag onder de mensen willen zijn, maar niet weten hoe ze dat voor elkaar krijgen. Gelukkig is in de gemeente Loppersum ‘noaberschap’ sterk aanwezig bij de ouderen. Nog wel. Wat steeds belang­rijker wordt, is dat zij de jongeren op sleeptouw nemen. Hen nieuwsgierig maken, een keertje mee laten lopen.” Of het bij de inwoners van Loppersum in de genen zit? Ze lacht. “Jongeren willen wel, maar ze willen niet ingepland worden, ze willen het vrijwilligerswerk wat ze doen zelf invullen, zien en ervaren. Het moet vooral leuk zijn. Een beetje het ‘Heitje voor een karweitje-idee’ van vroeger, maar dan geen geld als bedankje, maar een beleving, een ervaring. Wellicht biedt een verbinding tussen onderwijs en zorg een kans, scholieren kunnen gestimuleerd ­worden, doordat we meer reuring aan het vrijwilligerswerk gaan geven. In de toekomst zullen we alle vrijwilligers hard nodig hebben.” Tekst en fotografie: Jenny Luppens

bijZONder 21

SAMEN

SAMEN

Een grote groep mensen zal in de toekomst geen indicatie meer krijgen voor wonen in een verzorgingshuis. Maar de behoefte om veilig en gezellig samen te wonen blijft. Zonnehuisgroep Noord richt haar zonnehuizen zo in dat dit nog steeds kan, maar dan moet men net als thuis de huur zelf betalen. Met een indicatie voor zorg zonder verblijf wordt de zorg nog wel uit de AWBZ vergoed, maar dan tegen een - lager- thuiszorgtarief. Ter compensatie betaalt men een lagere eigen bijdrage.

Thuiszorg in een zonnehuis Zonnehuisgroep Noord bereidt zich al een paar jaar op een ­bijzondere manier voor op de veranderingen in de langdurige zorg. Alle mede­werkers werken vanuit de visie zorggemeen­ schap. Het is de basis voor een dienstverlening waarin eigen kracht, regie, zelfredzaamheid en niet te vergeten gastvrijheid van cliënten voorop staat. Voor mensen die nog thuis wonen, maar ook voor mensen die in een zonnehuis ­wonen. Onze ­medewerkers komen te gast bij iemand thuis, omdat zij behoefte hebben aan ondersteuning of zorg. De cliënt bepaalt wat hij nodig heeft en wie dat gaat leveren.

22 bijZONder

De thuiszorg van Zonnehuisgroep Noord –Zonnehuis Thuis- vervult een voorbeeldrol in deze overgangsfase, waarin de zorg en financiering steeds meer decentraal door gemeenten en mensen zelf zal worden geregeld. Het onderscheid tussen thuiszorg­ medewerkers en medewerkers in een woonzorgcentrum bestaat straks bijna niet meer. Zo eenvoudig als het klinkt, zo ingrijpend is de verandering. In Zonnehuis Olde Heem zijn ze hier midden 2013 mee gestart. Hoofd zorg en welzijn Wout Scheeres, wijkverpleegkundige Miriam Rutgers en verzorgende Linda Hoekstra lichten toe. Oude werkwijze loslaten Wout Scheeres is vorig jaar al gestart met het anders inrichten van de zorg. “Om hier op in te spelen laten we de oude werkwijze los en bouwen we een nieuwe zo op dat we met onze medewerkers kunnen aansluiten bij het splitsen van wonen en zorg. Thuiszorgmedewerkers zijn gewend om vanuit een vraag te werken en mensen te stimuleren zoveel mogelijk zelf te regelen of te doen. Als je dit toepast voor cliënten in een zonnehuis, kun je de zorg en ondersteuning anders leveren. Zo willen we Zonnehuis Olde Heem toekomst­bestendig maken.” Het traject ging midden 2013 vlot van start. “In de eerste fase hebben Ramon

Snippe, hoofd Zonnehuis Thuis in de gemeente De Marne, en ik de strategie bepaald”, vertelt Wout. “Daarvoor keken we goed naar de rol van onze thuiszorgteams en Zonnehuis Olde Heem in de gemeente De Marne. We hebben wel vaart gemaakt, omdat de ontwikke­ lingen in de zorg zo snel gaan. Anders moeten we over een paar jaar Zonnehuis Olde Heem sluiten, want het wonen wordt in veel gevallen niet meer vergoed. We kampen nu met leegstand en iedereen in de regio wil een eventuele sluiting voorkomen. Vertrouwde gezichten die dezelfde zorg leveren Gelukkig was de regiomanager, Gerrie Hoiting, en de ondernemingsraad enthousiast over onze plannen en konden we al vrij snel de procedure starten om medewerkers met een vast contract de kans te bieden om over te stappen naar onze thuiszorgorganisatie Zonnehuis Thuis. We maken nu onderscheid tussen cliënten met een lagere zorgzwaarte en cliënten met zorg­ zwaartepakket 4 en hoger. Voorwaarde is wel dat alle cliënten op grond van hun indicatie recht blijven houden op 24-uurs zorg. Cliënten in Zonnehuis Olde Heem met een lagere zorgzwaarte worden nu door medewerkers van Zonnehuis Thuis verzorgd. Het zijn dezelfde vertrouwde gezichten, die de

zorg leveren. maar dan op een ­thuiszorgmanier. Cliënten merken er helemaal niets van.” Miriam is een van de medewerkers die nu voor Zonnehuis Thuis werkt. “Ik werkte sinds maart 2012 als verpleegkundige in Zonnehuis Olde Heem. Wout zag dat een eigen verpleegkundige een toegevoegde waarde heeft in een zonnehuis, om beter in te spelen op de toenemende complexiteit in de zorg. Maar door het nieuwe overheidsbeleid krijgen mensen met een lagere zorgbehoefte geen indicatie voor zorg met verblijf in een ver­zorgingshuis meer en blijven ze langer thuis wonen of huren ze zelfstandig een woning in een zonnehuis. Deze mensen kopen flexibel thuiszorg in als zij daar behoefte aan hebben en familie, vrienden of buren hen niet kunnen helpen. Ik werk nu met het wijkteam zowel in Zonnehuis Olde Heem als bij de mensen thuis. Voor mensen die later alsnog naar Zonnehuis Olde Heem verhuizen is het heel fijn dat ze mij al kennen en ik hen.”

“Het is geweldig dat ik, ondanks alle onzeker­heden, nog steeds medewerkers zie die enthou­siast zijn en lachen en ik het gevoel heb dat ik dat ook mag zeggen” bijZONder 23

SAMEN

SAMEN

Autonomie centraal voor cliënten en medewerkers “Zoals we in de thuiszorg werken, gaan we het ook in onze zonnehuizen doen”, zegt Wout kort en krachtig. “Dat betekent vraaggerichte en geplande zorg verlenen, door te kijken naar wat een cliënt echt nodig heeft en wat past binnen de bandbreedte van een indicatie.” Afgezet tegen de huidige situatie in het woonzorgcentrum wordt de impact goed duidelijk. “Medewerkers en vrij­willigers nemen vaak teveel taken van cliënten over, dat is zo gegroeid vanuit goede bedoelingen”, legt Linda uit, ”terwijl veel mensen nog genoeg kunnen en willen doen of regelen.” Linda werkte net als Miriam eerst in Zonnehuis Olde Heem, maar heeft sinds 1 maart 2014 de overstap gemaakt naar het thuiszorgteam. “Cliënten in Zonnehuis Olde Heem krijgen van mij dezelfde zorg als voorheen, maar anders georganiseerd en meer gepland. Het is wel heel anders werken hoor, ik heb geen pieper meer en klok nu ’s ochtends in vóór ik aan mijn werk begin. En voor de zorg­ coördinatoren is het ook wel wennen, die moeten meer loslaten. We zitten nog in een overgangsfase en bespreken alles met hen, het welzijn van de cliënt staat voorop. Ik ben heel erg blij dat ik deze overstap heb gemaakt en ga met veel plezier aan het werk. De kwaliteit van de zorg blijft gelukkig hetzelfde en ik merk dat cliënten heel tevreden zijn.” Dat blijkt wel uit de reacties van cliënten en familie. Sinds een paar maanden huurt de heer Lap als eerste cliënt zelfstandig een appartement in ­Zonnehuis Olde Heem. “Hij heeft geen indicatie voor zorg met verblijf, maar wilde wel heel graag hier wonen met ondersteuning van thuiszorg. Ook al woonde hij in Leens, hij heeft heel bewust voor Zonnehuis Olde Heem in Kloosterburen gekozen en niet voor een nieuwe seniorenwoning. Hier heeft hij aanspraak, ontmoet hij oude bekenden, 24 bijZONder

heid dan wel de draagkracht van de zorggemeenschap, vooral van de mantelzorg wanneer die er niet is of gaandeweg afneemt. De onder­steuning van mantelzorgers, familie­leden en vrijwilligers is een zeer belangrijk aandachtspunt. We zijn daarom intensief in gesprek met dorpsbewoners en verenigingen. Eind maart hebben we met deze partijen, het jongerenwerk, de gemeente en het steunpunt, samen om tafel gezeten. Met de inzet van vrij­willigers kunnen ouderen langer zelfstandig blijven wonen, als mantel­ zorgers en familieleden niet voldoende kunnen ondersteunen. Wijkverpleegkundige

doet hij mee aan activiteiten en vindt hij gezelligheid. ‘Bij jullie vind ik het gezellig en de sfeer zo leuk’, zei hij. Zijn familie vond het wel lastig, maar is heel blij dat het rond is. Het geeft rust en vertrouwen dat er altijd iemand in de buurt is, een vrijwilliger of een zorgmedewerker. Een familielid zei: ‘Nu hoef ik me niet meer zo druk te maken, pa zit na een gezellige dag lekker met een borrel voor de tv. Hij is bij jullie in goede handen.’ Het maakt mij trots, dat we dat met zijn allen voor elkaar hebben gekregen.” Zelfredzaamheid Voor het personeel van de zonnehuizen is dit een ingrijpende v­ erandering, maar ook voor de cliënten. “Er wordt straks meer van henzelf en van familie verwacht”, vertelt Linda. “Nu komen we ‘s ochtends bij een cliënt om te helpen met wassen en aankleden, om 10.30 uur zijn we terug voor een kopje koffie en later nog eens om medicijnen te ­verstrekken. We gaan nog steeds ‘s ochtends langs, maar bij cliënten die zelfstandig genoeg zijn –en dat zijn er veel– komen we ver­volgens niet meer terug. Familie, vrienden en vrijwilligers krijgen een grotere rol, bijvoorbeeld om

de cliënt even naar beneden te brengen. Kort gezegd zijn we minder vaak bij de cliënt aanwezig. En als we er zijn, proberen we alle zorgvragen in één keer te facili­teren.” “We leggen cliënten nog te veel in de watten. Een goede woonzorgomgeving bieden is iets anders dan verwennen. Dat zal een hele omschakeling zijn, voor onze cliënten, voor de vrijwilligers en voor onszelf. ‘Dat doe ik wel even’ denken verzorgenden en vrijwilligers nu vaak. Ik betrap mezelf er ook wel eens op. Maar je moet eigenlijk pas iets voor een cliënt doen als deze er zelf om vraagt en het zelf niet meer kan. Niet zorgen voor, maar zorgen dat. Via de dagopvang kunnen cliënten bij ons van de sfeer proeven. Ze eten en doen activiteiten met anderen in de zaal, zo leren ze de vrijwilligers en medewerkers kennen. Dit jaar wordt het nog vergoed uit de AWBZ, voor volgend jaar is de vergoeding onzeker. Dan wordt het overgeheveld naar de Wmo en is de gemeente verantwoordelijk voor deze voorziening, maar met een lager budget. Gelukkig is het ook

mogelijk om zonder indicatie naar de dagopvang te komen. We zetten ook meer vrijwilligers in bij de dagopvang om het goedkoper te maken. Het is een belangrijke voorziening waardoor mantelzorgers ontlast worden en waarmee mensen langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Grenzen aan de zorg Toch kent deze zorgverlening haar grenzen. Het gaat bijvoorbeeld om situaties waarin de cliënt niet meer in staat is om zijn zelfstandigheid te handhaven en de regie over zijn of haar leven verliest. De ondersteuning van de eigen regie wordt dan zo intensief dat er alleen nog sprake is van overnemende zorg. Grenzen komen in zicht op het moment dat er structureel veel ongeplande zorg nodig is of wanneer de woonsituatie of ondersteuning vanuit de eigen omgeving in combinatie met thuiszorg niet meer voldoet. Dan moeten we gaan kijken of er andere mogelijkheden zijn. Het is prettig dat we dan terug kunnen vallen op het brede aanbod van diensten en voorzieningen binnen onze organisatie. Een factor van doorslaggevend belang is de aanwezig-

Er wonen veel kwetsbare ouderen in de omgeving. Miriam heeft veel contact met de huisarts, dr. Hartman, in Kloosterburen, het dorp waar ze geboren en getogen is. “Dat directe contact is voor ons heel belangrijk. Als wijkverpleeg­ kundige zorg ik ervoor dat mensen langer zelfstandig kunnen wonen en minder worden doorverwezen naar de tweede lijn. De huisarts signaleert welke mensen behoefte hebben aan psychische, somatische of sociale zorg. Vervolgens bespreken wij wat waarschijnlijk een goede oplossing is en verwijst de huisarts door. Voor afstemming van de zorg heb ik veel overleg met andere zorgaanbieders in de eerste lijn en binnen de keten. Van het ­ziekenhuis tot de fysiotherapeut, we kennen alle zorgaanbieders in de regio.” De opa van Miriam woont ook in Zonnehuis Olde Heem. “Onze kracht ligt in het feit dat we in de gemeente De Marne zijn geboren en getogen. We kennen de mensen en de cultuur.” Naast Miriam is ook Janique Bamberg wijkverpleeg­kundige in het team. “Miriam en ik overleggen veel met elkaar. We blijven leren en delen onze praktijkervaringen. Dat is juist in deze tijd heel belangrijk, om snel en flexibel in te spelen op nieuw overheidsbeleid.”

Nieuwe teams en samenwerkingsverbanden Er ontstaan als gevolg van deze werkwijze nieuwe teams. Wout is t­ evreden over de manier waarop Z ­ onnehuisgroep Noord de medewerkers in de verande­ ringen, en als gevolg hiervan de reor­ ganisatie, meeneemt. “Veranderen is nooit leuk. Maar de organisatie is heel transparant en staat open voor nieuwe ontwikke­lingen om zoveel mogelijk zonnehuizen en banen overeind te houden. We zoeken de samenwerking in het dorp en in de regio, om de leefbaarheid in Kloosterburen en omgeving te waarborgen. We overleggen met dorpsbewoners, gemeente en ver­ enigingen om te kijken wat de mogelijkheden zijn om Zonnehuis Olde Heem een meer centrale plek in het dorp te geven. Een multifunctioneel huis van het dorp, een steun- en ontmoetingspunt. We bundelen vragen en helpen elkaar daar waar nodig. Er zijn bijeenkomsten geweest om iedereen uit de zorggemeenschap te informeren over de veranderingen in de zorg, in het dorp en in Zonnehuis Olde Heem. Voor mij is dit de vijfde reorganisatie. Het is en blijft een ­emo­tioneel proces, omdat we ook van collega’s gedwongen afscheid moeten nemen. Ik ben blij dat wij dit met elkaar kunnen delen. Maar ik wil niet blijven hangen in bedreigingen, ik zie zeker ook kansen. Zoals nu met de inzet van thuiszorg in Zonnehuis Olde Heem en de samenwerking met collega’s uit de regio. Maar ook met de mogelijkheid om zonder indicatie naar de dagopvang te gaan of in Zonnehuis Olde Heem te kunnen wonen. Het is geweldig dat ik, ondanks alle onzeker­heden, nog steeds mede­werkers zie die enthousiast zijn en lachen en ik het gevoel heb dat ik dat ook mag zeggen.”

Tekst en fotografie: Petra Luider

bijZONder 25

EVEN VOORSTELLEN

EVEN VOORSTELLEN

Nico den Hollander is sinds december 2013 regiomanager Appingedam-Delfzijl. Hij is de opvolger van Peter Redeker. Tot zijn regio behoren de wijkteams van Zonnehuis Thuis in beide gemeenten, Zonnehuis Solwerd, Zonnehuis Menterne, Zonnehuis ­Luingaborg, Z ­ onnehuis BetingeStaete en de Woonhaven in Zonnehuis BetingeStaete.

Nico den Hollander

Wie is Nico den Hollander als manager en als mens? Er is niet zoveel verschil tussen mij als

Wat vind je zo boeiend aan het werken bij een zorgorganisatie? Het klinkt cliché maar

manager en als mens. Ik ben bijvoorbeeld thuis net zo ongeduldig als dat ik hier kan zijn. Ik kan ook niet zo goed tegen bureaucratie. Voor mijn omgeving hoop ik inspirerend, transparant en toegankelijk te zijn. Ik zoek graag de verbinding, bij voorkeur geleidend en als het moet confronterend. Ik houd zowel in mijn werk als privé van snel schakelen en van onverwachte dingen. Wat ook typerend voor mij is dat vooral de uitdaging zit in het willen bereiken van bijna onmogelijke dingen. Ik wordt ‘getriggerd’ door het aangaan van schier on­mogelijke opdrachten. Als het over bijvoorbeeld de kwaliteit van zorg, bejegening en dienstverlening gaat, kan het wat mij betreft niet ver genoeg gaan. In dat opzicht ben ik zeer kritisch en durf ik veel van mensen te vragen. Als je in deze tak van zorg werkt moet je bereid zijn om het beste van jezelf te geven. Nog een overeenkomst tussen werk en privé is het hebben van een lange adem, sommige dingen lopen nu eenmaal langzaam. Het is een kwestie van geduld. Aan geduld en uithoudingsvermogen ontbreekt het niet, erg handig tijdens het lopen van een halve en hele ­marathon. Hardlopen en het schrijven van kookboeken gebruik ik als ontspanning en afleiding.

werken in een zorgorganisatie verveelt nooit. Het is wisselend, onvoorspelbaar en soms tegenstrijdig. Ik voel mij daar erg plezierig bij. Ik zeg altijd “If you can’t stand the heat, stay out of the kitchen”. Daarmee bedoel ik dat als je niet tegen een sterk veranderende omgeving kunt, het lastig wordt om daarin optimaal te kunnen presteren. Ik houd ervan om in zo’n sterk veranderende omgeving te werken en mijn team van hoofden daarin te coachen. Werken in de gezondheidszorg verveelt mij dus nooit. En het voordeel van werken in een grote organisatie als Zonnehuisgroep Noord is dat er veel mensen werken. Meer mensen betekent meer expertise en veel talent. De kunst is om het aan te boren en te gebruiken.

Wat zijn je drijfveren en waar krijg je energie van? Ik krijg energie van het enthousiasme van mensen die met passie hun vak uitvoeren. Dat hoeven niet perse hele grote zaken te zijn. Het zijn juist de kleine dingen die het doen. Je moet het echter wel (willen) zien. Het doet mij goed als ik zie dat mensen energie krijgen van hun werk. En mocht dat dan onverhoopt niet zo zijn, dan zal ik mij inzetten dat dat wel gaat gebeuren. Ik leg de lat voor mijzelf hoog en verwacht dat ook van de mensen om mij heen. Ik wil mensen inspireren en de ruimte geven om het beste uit zichzelf te halen.

Je bent sinds eind vorig jaar aan de slag als regiomanager en inmiddels al wat ingevoerd in onze organisatie. Als je alles nu zo bekijkt, wat zie je dan als je grootste uitdaging? Ik wil niet spreken van míjn grootste uitdaging, maar het is de uitdaging om als organisatie de transitie en de reorganisatie op een gepaste manier uit te voeren. En dat is niet bepaald eenvoudig. Ik heb al menige reorganisatie meegemaakt en ik ben dan ook onder de indruk van de zorgvuldigheid waarop wij dat binnen Zonnehuisgroep Noord vorm geven.

Hoe ziet de zorg er volgens jou uit in de nabije toekomst? Het kan alle kanten op, maar ik geloof in kleinschaligheid, in het aanbieden van zorg op wijk- en dorpsniveau en in de streekcentra op regionaal niveau. Het is, denk ik, zelfs mogelijk dat meerdere zorgaanbieders op basis van hun specialisme in één gebouw hun diensten gaan aanbieden. Dit gebouw zal dan meerdere functies hebben. Een vertrouwde plek voor wonen, zorg, service en ontmoeting. Tekst: Nico den Hollander Fotografie: Jenny Luppens

26 bijZONder

bijZONder 27

KENNIS DELEN

SAMEN

Jij = W ij

Ik

+

CHAP

EENS

GEM

ZORG

Ik Jij = W ij

Meepraten en bouwen aan toekomstbestendige zorg: ons kompas Corien Gosker, programmamanager zorggemeenschap, licht toe. “We verkennen, leren en proberen dingen uit. Met cliënten, familie, vrijwilligers en medewerkers, maar ook met andere partijen. Zoals zorg- en welzijnsorganisaties, gemeenten, woningcorporaties en dorpsbelangen. Want alleen redden we het niet in deze veranderende zorg- en welzijnsmarkt. We willen in alle openheid en gezamenlijkheid bouwen aan toekomstbestendige zorg.

“We zoeken niet ­alleen de stip aan de horizon, maar ook het zonnetje.” 28 bijZONder

De afgelopen jaren is veel geïnvesteerd in de ontwikking van zorggemeenschap. De ouderenzorg vraagt om een echte hervorming: hoe kan het beter, hoe kan het anders? Vragen daarbij zijn onder andere ‘Wat is goede zorg?’, ‘Waar en hoe wil men het liefst wonen?’, ‘Wat verwacht men van Zonnehuisgroep Noord?’, ‘Wat vindt men van eigen regie en verantwoordelijkheid’, ‘Waar staan we nu met de beleidsmatige ontwikkeling?’ en ‘Wat is er nodig om de gang er in te houden?’ De huidige missie, visie en kernwaarden moeten worden aangepast en opnieuw beschreven in Kompas 2014-2018.”

Van gedachten wisselen

Nienke Drewes, beleidsadviseur, zit in de werkgroep Kompas. “Met Kompas 2012-2014 hebben we geprobeerd tijdig

in te spelen op die aanstaande veranderingen. Nu veel veranderingen een feit zijn. is het nodig dit te actua­liseren. Dat doen we door in gesprek te gaan met de zorggemeenschap: cliënten, familie, vrijwilligers en medewerkers, om te horen wat zij belangrijk vinden. Om met elkaar van gedachten te wisselen, nodigen we bij acht locaties een groep van ongeveer twaalf mensen uit. We noemen het dialoogtafels. Daarnaast vinden deze dialoogtafels plaats met leden van de Raad van Toezicht, de ondernemingsraad en de centrale cliëntenraad. Henk Duijst, bestuurder, zal twee dialoogtafels met stakeholders en samenwerkings­ partners voorzitten. Het resultaat van alle gesprekken verwerken we in het nieuwe beleid en kan men teruglezen in

Kompas 2014-2018. Zo wordt deze vooral geschreven vanuit het gesprek met de verschillende doelgroepen uit de zorggemeenschap.“

Dialoogtafel in praktijk

In Zonnehuis Solwerd vond op dinsdag 8 april een dialoogtafel plaats. Aanwezig waren mevrouw Strootman (cliënt), Wiebe van Dijk (mantelzorger), vrij­ willigers Lydia Borgia, Klaas Wieringa en Piet Schellingerhout en medewerkers Tineke Bakker, Ronald Buitendam, Nienke Drewes, Ronald Kingma en Janneke de Vries. De laatste twee waren gespreksleiders. Alle genodigden vonden het heel fijn om open over de toekomst van de zorg te praten. Hierna een korte impressie van de prachtige dialoog, die ruim een uur duurde. Ronald legt uit dat het tempo van veranderingen hoog is en het niet meevalt om te bezuinigen en te reor­

+

In de zorg verandert ­momenteel veel, nog lang niet alles is ­bekend. De overheid (landelijk en lokaal) moet nog veel ­besluiten nemen, maar duidelijk is dat we meer moeten doen met hetzelfde of minder geld. We hebben meer ondersteuning nodig van familie en vrijwilligers, gemeenten krijgen meer (zorg) taken en vindt er een knip plaats tussen wonen mét en zonder zorg. En dat allemaal op korte termijn.

ganiseren tegelijk. Hij blijft desondanks positief. “We zoeken niet alleen de stip aan de horizon, maar ook het zonnetje. We zijn een gezonde organisatie en willen dat graag blijven, maar dat zal lastig worden door de bezuinigingen. Er gaat de komende jaren nog meer veranderen en we weten nog niet wat en wanneer. Maar belangrijk is dat we de zorg zo goed mogelijk blijven leveren zoals cliënten dat willen. Wat we al merken is dat het steeds moeilijker wordt om onze kamers vol te krijgen. Dat heeft deels te maken met de verouderde kamers, maar we merken ook dat ziekenhuizen zich meer specialiseren in bijvoorbeeld geriatrische zorg. Alleen mensen die zware en complexe zorg nodig hebben komen hier. Dat zijn cliënten met een indicatie vanaf zorgzwaartepakket 5. En omdat we meer leegstand hebben, is het lastiger om de routes cliëntgericht volgens OER (ondersteuning eigen regie) te plannen. Met minder inzetbare zorguren zijn we helaas minder flexibel.” Janneke: “We zullen steeds meer informele hulp nodig hebben, we betrekken de mantelzorgers actief. De gedachte hierachter is, dat wat een cliënt en zijn omgeving gewend is thuis te doen, hier ook zo blijft. Bijvoorbeeld elke woensdagavond naar koor.” Vrijwilliger Klaas: “Ik wil niet iemands baan overnemen, dat voelt niet goed.” Janneke: “In de toekomst zal de dagverzorging meer door vrijwilligers georganiseerd worden of men moet het zelf betalen.” Vrijwilliger Wiebe spreekt zijn zorgen uit. “Hoe moet dat dan over een paar jaar, het beroep vrijwilliger sterft langzaam uit. Er komt een generatie die tot 67- of 70-jarige leeftijd moet blijven werken. Ook de partners werken tegenwoordig. Ronald: “We zullen het echt met elkaar moeten doen, de cliënt met ondersteuning van familie, vrijwilligers en medewerkers. Mevrouw Strootman vult aan: “Vroeger noemden we dat noaberschap, maar veel kinderen werken nu en wonen verder van hun ouders. Jammer hoor.”

“Vadertje Drees zei altijd: ‘mensen willen zoveel, maar hij was wel voorstander van ­samenwerken en -zorgen.” Op de vraag of het belangrijk is dat een cliënt eigen regie heeft en pakt wordt door iedereen gelijk geantwoord: “Zolang zij dat kunnen”. “Bij dit dialooggesprek zou nog een bewoonster komen, zij wilde niet omdat ze liever ging eten”, zegt Tineke. Dat vind ik ontzettend jammer, maar het is haar keuze. Soms moet je om medische of gezondheidsredenen ingrijpen, dan overziet een cliënt het niet meer. Gelukkig gebeurt dat niet vaak. Meestal komen we in overleg tot een goede oplossing.” Vrijwilligster Lydia vertelt dat haar moeder soms de thuiszorg afbelde. “Dan zei ze ‘Het hoeft niet hoor, vanavond komt mijn dochter’. Maar dan had ik helemaal niet veel tijd. Een andere keer liet ze de kinderen een beslissing nemen, terwijl wij vonden dat ze dat zelf moest doen. Haar gedrag wisselde sterk en dat was soms best lastig.” Vrijwilliger Piet wijst op het feit dat er onvoldoende rekening is gehouden met het feit dat mensen veel langer leven. “We hebben teveel uitgegeven, de AWBZ is niet meer op te brengen. Bij de WAO ging dat net zo, er waren op een ­gegeven moment 1 miljoen arbeids­ ongeschikten, dat kan toch niet. Dan wordt er misbruik gemaakt van een wet. Mensen moeten eerst naar zichzelf kijken: ‘wat kan ik zelf nog doen?’ en hun verantwoordelijkheid voelen en nemen. Dat is een mentaliteitskwestie. Vadertje Drees zei altijd: ‘mensen willen zoveel’, maar hij was wel voorstander van samenwerken en -zorgen.” Tekst en fotografie: Petra Luider

bijZONder 29

IN ‘T ZONNETJE

IN ‘T ZONNETJE

Jij = W ij

Ik

+

CHAP

EENS

GEM

ZORG

Ik Jij = W ij

Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst. Kok Jantie Jansema leert scholieren in de grote keuken van Zonnehuis Menter­ ne pannenkoeken bakken. Dit gebeurde in het kader van de Nationale pannenkoekdag, die in een aantal zonnehuizen van Zonnehuisgroep Noord en in ons land plaatsvond. Danielle (rechts) vond alles leuk. “Het deeg in de pan gieten, de stapel groter zien worden en dan ze samen met de bewoners opeten! ”

Als de mensen uit het dorp ­Zonnehuis Menterne omarmen, dan wordt het een huis van het dorp. Marian Beltman (36) is

­acti­viteitenbegeleider in Zonnehuis Menterne. Ze werkt er al vijftien jaar. De laatste tijd coördineert ze steeds meer het vrijwilligerswerk. “Landelijk en dus ook in Menterne worden meer vrijwilligers ingezet om zo het wonen in zorgcentra betaalbaar te houden.

30 bijZONder

De spelmiddag draait al op vrijwil­ ligers. Bij het ontbijt op de meerzorg worden nu ook vrijwilligers ingezet. Ik ben druk bezig om ze te werven, via posters in het dorp, facebook en de krant. Ik heb de vacatures ook gemaild naar de participatiecoach voor vrijwilligers bij werkplein Eemsdelta.

+

Het gonst in zorgland, dus ook in Zonne­ huis Menterne. De veranderingen zijn hier al te zien. Leegstaande apparte­ mentjes worden gehuurd door nieuwe cliënten. In het restaurant, bij de recep­ tie en bij activiteiten zie je nieuwe gezichten. De Eetkamer van Oranje krijgt een ‘make-over’ en wordt Huiskamer van Wagenborgen. Voor de mensen die er al geruime tijd wonen en werken is het wel even wennen en de meningen over al die veranderingen zijn nog verdeeld. Maar iedereen doet zijn best om gezelligheid en reuring in het huis te brengen. Steeds meer vrijwilligers staan klaar om te helpen. Er wordt gekegeld, gebreid en gekaart. Medewerkers bezinnen zich op hun werk en richten hun werkzaamhe­ den anders in. De standaardservice die zij jaren boden, wordt maatwerk. Iedereen doet zijn best, want over één ding zijn ze het allemaal eens: Zonnehuis Menterne moet open blijven. Dorpsbewoners en samenwerkingspartners praten mee over de toekomst van het huis. Want als de mensen uit het dorp Zonnehuis Menterne omarmen dan wordt het een huis van het dorp. Zo’n huis kan een grote rol gaan spelen in de samenleving en in de leefbaarheid van het dorp. En wat zo mooi is: iedereen krijgt de kans om mee te doen! (Zie ook pagina 4).

Dit heeft al 7 vrijwilligers opgeleverd.” Het begeleiden van vrijwilligers is een vak apart. Ze komen wat halen: erkenning, voldoening, dynamiek, sociale contacten, soms zelfs een doel om op te staan ’s morgens. “Ook ­mensen met lichamelijke beperkingen kun je inzetten. Er zijn genoeg bezigTekst: Jenny Luppens. Fotografie: Albert Wildeman.

heden. Bezoekers wegwijs maken bij de balie of in het winkeltje helpen. Ik heb zoveel ideeën en brainstorm met iedereen die ik tegenkom. Ik ben druk bezig met het leggen van contacten, intern en extern.” Om één ervaren medewerker te vervangen heeft ze vijf vrijwilligers nodig. “Vrijwilligers met ervaring in het vakgebied hebben natuurlijk een voorsprong.” Het is niet gemakkelijk om ze te coachen. “Het kost soms tijd en energie om vrijwilligers voor het werken in Menterne te interesseren. Als ze aan de slag zijn, moet je ze ook tevreden houden. Dat wat vrijwilligers willen halen, moeten ze ook vinden, anders blijven ze weg. Het is belangrijk dat ze zich heel welkom en thuis voelen. Zo verandert mijn werk opeens van bewonersbegeleiding in vrijwilligersbegeleiding. Dit vraagt andere vaardigheden van me. Maar ik richt me op dat wat ik kan beïnvloeden. ” Ze lacht. “Aan mijn enthousiasme zal het niet liggen.” De veranderingen zijn in Zonnehuis Menterne al ruim een jaar merkbaar. Betaalde banen vervallen door het huidige overheidsbeleid. “We proberen dit op te vangen met vrijwilligers. Dat is raar en zuur. Maar het gebeurt wel. We zien al collega’s vertrekken, de zorg is aardig geslonken en wordt

ook zwaarder. De bewoners die blijven hebben meer zorg nodig. Bij de activiteiten merk ik het nog niet. Dat komt misschien omdat er ook veel actieve mensen van de aanleunwoningen meedoen. Nu er meer mensen een appartementje in ­Menterne gaan huren wordt de groep misschien weer wat groter.”

Sandra de Graaf (41) woont sinds vier jaar in Wagenborgen. Ze las op facebook en in de plaatselijke krant ‘Op de hoogte’ een oproep dat Zonnehuis Menterne vrijwilligers zocht voor diverse werkzaamheden. “Ik zat er al een tijdje aan te denken. Ik heb iets met oude mensen. Ik heb mijn oma ook altijd geholpen. Je wordt zelf ook oud en dan wil je dat er ook mensen zijn die jou dan helpen. Ik hoop dat ze later zo met mij omgaan, zoals ik dat nu doe.” Sandra kon na het telefonische

contact op gesprek komen. Ze lacht. “Ik werd meteen aangenomen.” Ze helpt nu om de week op zondag en wekelijks op vrijdag bij het ontbijt op de meerzorg. “Het omgaan met mensen met ­dementie vind ik geweldig. Je moet zelf een gesprek beginnen, anders zeggen ze niks. Ik hoef in principe alleen ’s morgens te helpen, maar ga vaak pas ‘s middags naar huis, omdat ik het zo naar mijn zin heb. Ik dek de tafels, doe het brood in de mandjes, en zet het beleg en de zoetigheid op tafel. Ik help de bewoners met het smeren van hun broodje als ze dat zelf niet meer kunnen. Ik stel me elke keer opnieuw voor. Op den duur riepen ze: ‘Zuster, zuster!’ De zorg is echt mijn ding. Met de collega’s op de meerzorg kan ik het ook goed vinden, met Ria, Froukje, Zwanet en Alie. Ik was laatst ziek en vond het vreselijk om af te bellen. Je hebt het gevoel dat je ze dan in de steek laat.”

Sandra de Graaf tijdens een onderonsje met bewoner Anno Heethuis (81) op het terras. Hij geniet van de gezelligheid. Het wonen in Menterne bevalt hem ‘hail best’.

bijZONder 31

IN ‘T ZONNETJE

IN ‘T ZONNETJE

Dina Steenhuis (83) werkt ruim

Verpleegkundige Alida Raangs overhan­ digde Alie van der Harst, de eerste bewoner die particulier een kamer huurt in Menter­ ne, een welkomstboeket.

“Toen de kinderen klein waren, was burenhulp nog heel gewoon.”

32 bijZONder

Dina Steenhuis is als vrijwilliger vaak met de koffiekan in de weer.

drie jaar als vrijwilliger in Zonnehuis Menterne. “Ik wil in de running blijven, zodoende doe ik nog mee met koffie schenken.” Ze heeft een groot deel van haar leven in Meedhuizen gewoond. Sinds het overlijden van haar man, vier jaar geleden, woont ze alleen in een aanleunwoning bij Menterne. “Het woont er prachtig, met de natuur rondom. Reeën, hazen, vogels, ze komen allemaal langs. Als je van de natuur houdt, zit je hier prima.” Ze gaat elke dag ’s morgens om negen uur naar Menterne, tussen de middag gaat ze naar huis om te eten en ’s middags weer naar Menterne.” Ik wacht op Cindy van de NOVO, we drinken samen een kop koffie en zetten dan alles klaar tot de bewoners komen. Dan helpen we hen met koffie schenken. Ik doe verder gewoon mee met de activiteiten en spring bij. Ik doe mee met sjoelen, jeu de boules en klaverjassen. Sokken breien daar heb ik niets mee. Ik ben van de spelletjes, niet van het knutselen. Ik help mee met dat wat voorbij komt of help iemand die hulp nodig heeft. Op deze manier helpen we elkaar. Zo ben ik lekker bezig en heb een fijne dagbesteding. Ik kan geen werk overnemen en wil ook niet in iemands vaarwater komen. Ik help als het me wordt gevraagd.” Ze is 83 maar voelt zich nog niet zo oud. “Mijn benen willen niet meer zo goed, dat wel, maar ik probeer er niet aan te denken, dan gaat het beter. ‘Soezen’ helpt niks, gewoon doorgaan.“ Ze hoopt dat ze in Menterne kan wonen als het zover is. “Het zou verschrik­ kelijk zijn als Menterne dicht gaat. Waar moet ik dan heen?” Mijn zoon staat wel voor me klaar. Hij doet boodschappen voor me, ook voor zijn buren. Hij komt regelmatig langs. Meestal gaan we dan klaverjassen.

Toen de kinderen klein waren, was burenhulp nog heel gewoon. Maar dat is er tegenwoordig niet meer. Veel mensen werken. Vroeger waren de vrouwen thuis. Ik had wel een ­krantenloop en vond naast mijn gezin altijd tijd om anderen te helpen. Je leefde toen heel anders. Al ik jarig was, kwam de hele flat.”

Alie van der Harst-Hansen (81) zit in haar lievelingsstoel bij

het raam in haar kamer in Zonnehuis Menterne. Op de radio zingt Skik ‘Ik dreum het gewoon’. De zon schijnt naar binnen. De klok tikt zacht. Dan komt Alida Raangs binnen. Zij is de nieuwe en eerste verpleegkundige in Menterne. Ze heeft een prachtig boeket in haar handen, dat is voor Alie van der Harst, omdat zij de allereerste bewoner in Menterne is die particulier een kamer huurt. Heel toevallig was Alie van der Harst vroeger zelf ook verpleegkundige. Ze kijken elkaar aan. Is daar even een blik van verstandhouding? Ze hebben in elk geval dezelfde wens: hoe krijgen we Menterne weer vol! Zelf woonde ze tot voor kort in een aanleunwoning

Kea Viel bij Menterne. “In maart heb ik een hartinfarct gehad, drie weken daarna woonde ik hier. Ik kan niet meer worden geopereerd. Iedereen vond het beter dat ik in Menterne ging wonen en het leek me zelf ook een veilig idee.” Ze kon uit drie kamers kiezen. “De kamer die ik heb gekozen had pas nieuw behang en nieuwe vloerbedekking. Dus ik kon er zo in.” Ze is al veel bekenden tegengekomen. “Ik ken veel mensen. Het is net of ik iedereen heb meegenomen. Zij wonen er met een indicatie en ik particulier. Ik vertel iedereen dat dit nu kan. Dat is prachtig, want als je Gea Bolhuis in de groot­ keuken van Menterne

“In de beginjaren hielpen ook de bewoners mee”.

ziek wordt, red je het niet alleen. Hier heb je alles onder één dak: het restaurant, het kegelen, sokken breien en dag en nacht zorg. Ze zijn er direct.” Haar dochters werken ook in de zorg. ”Zij helpen me ook. Ze doen mijn was en zorgen voor de boodschappen. Huishoudelijke hulp kan ik hier in­ huren, want het moet natuurlijk wel netjes blijven. Eerder kon ik alles zelf, opeens was het afgelopen. Als hart­ patiënt moet ik leren om me rustig te houden. Dat lukt op deze manier goed.” Strijdbaar zegt ze: “Nu moeten we zien dat we Menterne vol krijgen. Ik ben in Wagenborgen geboren en er altijd blijven wonen, dat wil ik ook graag nu ik oud ben. Menterne is belangrijk voor het dorp. Ik stel voor dat we bij iedereen folders in de brievenbus gooien!”

Kea Viel (55) kwam op 1 april 1978 in dienst als assistente huishouding. Ze woont in Wagenborgen. “Het werk bevalt me nog steeds goed. Het contact met de bewoners vind ik het mooist. Daar doe je het voor he? Ik doe de was en maak de kamers schoon. Dat er kamers leeg staan, dat doet je wat. Het is de omgekeerde wereld door al die bezuinigingen. Ouderen zitten alleen thuis, terwijl ze het hier zo goed kunnen hebben. Ik vraag me af of het op basis van het

bijZONder 33

Zelfstandig en beschut wonen

bijZONder is een uitgave van ­Zonnehuisgroep Noord en verschijnt minimaal drie keer per jaar in een oplage van ruim 10.000 ­exemplaren. Vertrouwd dichtbij Zonnehuisgroep Noord is een robuuste en betrouw­bare organisatie voor welzijn, wonen en zorg in de provincie G ­ roningen. We zijn stevig geworteld in de regio en bieden een breed pakket aan zorg en diensten, dichtbij onze c ­ liënten. Wij leveren de zorg vertrouwd ­dichtbij, bij de mensen thuis, in onze huurappartementen en aanleun­woningen of in één van onze 26 locaties op het Groninger ­platteland. Bij onze organisatie werken ongeveer 2600 medewerkers en 1400 vrijwilligers, zij zorgen met veel inzet jaarlijks voor bijna 10.500 cliënten. Meer informatie over onze organi­ satie en zorg- en dienstverlening leest u op zonnehuisgroepnoord.nl. Redactieadres [email protected] of Postbus 75, 9800 AB Zuidhorn Concept & redactie Petra Luider en Jenny Luppens Vormgeving PubliScreen, Veendam Met dank aan Janneke Plat, Henk Duijst, Janine Meins, Theo Teuben, Amieke de Jong, Esther Bos, Janny van der Tuuk, Alie Mulder, Marietje van der Laan, Wilma Smeins, Gerrie Hoiting, Jan Vos, Geert Kloppenborg, Febo Smidt, Abdi Görgülü, Jan Ligtlee, Trijnie Nijburg, Petra Venema, Anouk Endeveld, Olga Hartman, Wout Scheeres, Miriam Rutgers, Linda Hoekstra, Janique Bamberg, Nico den Hollander, Corien Gosker, Nienke Drewes, Ronald Kingma, Janneke de Vries, Klaas Wieringa, Tineke Bakker, Jantie Jansema, Marian Beltman, Sandra de Graaf, Dina Steenhuis, Kea Viel en Gea Bolhuis. © 2014 Zonnehuisgroep Noord, Zuidhorn Aan deze uitgave kunnen geen rechten ­worden ontleend en niets mag worden ­overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Bij de samen­stelling is de redactie met de grootst ­mogelijke zorg te werk gegaan.

34 bijZONder

met of zonder zorg nieuwe overheidsbeleid goed gaat met de ouderen die zich in feite niet meer zelf kunnen redden. We hebben in Menterne alles onder één dak. We hebben het als medewerkers met elkaar opgezet en er al die jaren hard voor gewerkt. Het is zo’n mooi huis, ouderen kunnen het hier zo fijn hebben. ” Ze merkt al dat er veel verandert. “We zijn nu nog met ons drieën in de huishouding. Pia, Reni en ik. Nieuwe bewoners kunnen ons straks inhuren, eerder zat de schoonmaak bij de indicatie in. We moeten afwachten of er straks een betaalde baan voor ons is. Bij onze organisatie moeten er 600 mensen uit. Dat is heel veel. Ik kan er soms niet van slapen. Maar ik red me wel, ergens anders ook, aan mij zal het niet liggen. Ik weet niet waar ik beland, maar we hebben onlangs een nieuwe auto gekocht, zodat ik overal heen kan. Ik moet er toch niet aan denken dat ik bij huis kom. Dat geldt voor iedereen, voor alle medewerkers. We moeten er met elkaar doorheen.“

Gea Bolhuis (50) kwam in 1982

in dienst. In het begin hielp ze mee in de verzorging: de bewoners wassen, naar bed brengen, koffie en thee rondbrengen. Uiteindelijk kreeg ze de baan die ze graag wilde: keuken­ assistent. “Ik hielp de kok, stond bij de aardappelschrapmachine, sneed de groente en ‘deed’ de broodkeuken. Na het behalen van certificaten assisteerde ik ook bij het kookproces. In de beginjaren hielpen ook ­bewoners mee, met bonen doppen en aardappels pitten.” Met de komst van het restaurant Eetkamer van Oranje bleef ze in de voorbereiding in de grootkeuken werken. Begin april van dit jaar ging de grootkeuken dicht. Ze maakt nu de maaltijden warm, die vanuit een centrale keuken

worden bezorgd. Ze is goed te spreken over de samenstelling van deze maal­ tijden. “De keuze voor bewoners is enorm nu. Van boekweitgrutten tot paella.” Ze heeft in haar loopbaan al veel meegemaakt, maar nog nooit waren de veranderingen in de zorg zo ingrijpend dat het voort­bestaan van het verzorgingshuis in gevaar komt. ‘Als je de huidige veranderingen vergelijkt met eerder, dan denk je bij jezelf: ‘Heb ik me daar toen druk over gemaakt?’ Voor ons als medewerkers verandert er van alles. Bepaalde taken die ik doe worden door vrijwilligers overgenomen. Dat is de toekomst. Er is geen alternatief. Dat stuit me wel tegen de borst. Wij moesten vakdiploma’s halen en dan nemen mensen zonder diploma’s het gewoon over. Het leek eerst een 1 april grap, maar inmiddels zijn we goed geïn­ formeerd en weten we dat het echt zo is en waarom. Onze banen staan nu op het spel. Er tegenin gaan heeft geen zin. Ik doe wat ik kan, ik doe als altijd mijn best, maar dat helpt niet. We moeten bezuinigen. Daar kan ik niets aan veranderen, al zou ik dat dolgraag willen.” Tekst: Jenny Luppens, fotografie: Albert Wildeman

Lezersoproep Heeft u iets bijzonders gelezen, gezien, gefotografeerd of (mee) gemaakt wat u met ons wilt delen? Of heeft u ideeën en suggesties? Schrijf het ons! Postbus 75, 9800 AB Zuidhorn [email protected]

De volgende bijZONder zal eind september verschijnen.

1 Kloosterburen Zonnehuis Olde Heem 2 Leens Zonnehuis de Marne 3 Ulrum huurappartementen Borgstee 4 Grijpskerk Zonnehuis de Wierde, huurappartementen De Wierde 5 Grootegast Woonhaven 6 Opende Zonnehuis Wilhelmina Rustoord 7 Marum Zonnehuis de Hoorn, Woonhaven 8 Leek Woonhaven 9 Niekerk huurappartementen K.L. van der Veenlaan 10 Zuidhorn Zonnehuis Oostergast, Woonhaven, huurappartementen OostergastStaete (Capellastraat), huurappartementen Eiberhof (Frankrijkerlaan) 11 Middelstum Zonnehuis Hippolytushoes, aanleunwoningen Hippolytushof 12 Loppersum Zonnehuis Wiemersheerd, huurwoningen Fruitlaan, Pruimenhof en Bessentuin, huurappartementen Dr. P.L. van ­Leeuwenhof, ’t Hogeheem en Assieshof 13 Bierum Zonnehuis Luingaborg 14 Delfzijl Zonnehuis BetingeStaete, Woonhaven Zonnehuis BetingeStaete, huurappartementen BetingeStaete, (Ede Staalstraat), De Wending en BetingeBorgh (Polarisweg)

1 3

13

2

11

12

14 15 16

4 9 10 5 6 7

17

Groningen 18

8

15 Appingedam Zonnehuis Solwerd, huurappartementen Bruggenhoofd (Overdiep) 16 Wagenborgen Zonnehuis Menterne, aanleunwoningen De Wilgen, De E ­ iken en Menterne 17 Siddeburen Zonnehuis Ufkenshuis 18 Slochteren Zonnehuis Olderloug, huurwoningen Olderhof

19

22 21 20

19 Noordbroek Zonnehuis Gockingaheem, aanleunwoningen Havenstraat 20 Muntendam huurwoningen Bovenweg en ­Julianaplein 21 Sappemeer Zonnehuis St Jozef, inleunwoningen St Jozef 22 Hoogezand huurappartementen Alliance (Frans Halsstraat) en Internos (Rembrandtlaan en Jacob van Ruysdaelstraat)

U kunt bij ons huren, of u nu wel of geen zorg nodig heeft. Heeft u zorg- en dienstverlening nodig, dan staan wij ook voor u klaar.

Wijkteams Zonnehuis Thuis

Dagverzorging

Gemeente Appingedam 06 1104 6004 Gemeente De Marne 06 1410 2037 Gemeente Delfzijl 06 2905 5405 Gemeente Grootegast 06 1158 8593 Gemeente Leek 06 1158 8593 Gemeente Marum 06 1158 8593 Gemeente Hoogezand-Sappemeer 06 1178 9157 Gemeente Loppersum 06 2505 0417 Gemeente Menterwolde 06 3177 0872 Gemeente Slochteren 06 2505 5873 Gemeente Zuidhorn 06 4388 9963

Appingedam Pertemuan Akrab Kloosterburen Loppersum De Brug Marum Muntendam Overschild Zorgboerderij Schildmeer Sappemeer De Oetkomst Zeerijp Kinghorn de Brede Boerderij Zuidhorn

Meer informatie: 0900 686 0 686 of www.zonnehuisgroepnoord.nl