Herverkaveling
Het herverkavelingsproces Het ruilplan
Om het landelijk gebied ook in de toekomst vitaal te houden, worden gebieden opnieuw ingericht. Hoe de nieuwe inrichting van een gebied er uit moet zien, staat beschreven in het inrichtingsplan. Ook beschrijft het inrichtingsplan de doelen zoals het verbeteren van de landbouwstructuur in het gebied en/of het realiseren van doelen op het gebied van natuur, landschap, cultuurhistorie en recreatie. Om een inrichtingsplan te kunnen realiseren, moeten er gronden worden geruild. Dit ruilen van gronden gebeurt tijdens het herverkavelingsproces.
Procedure ruilplan Voorbereiden ruilplan Belangrijk onderdeel van het herverkavelingsproces is het ruilplan. Het ruilplan geeft aan wie welke gronden inbrengt en wie welke gronden krijgt toegedeeld.
Deze folder beschrijft het herverkavelingsproces. Dit proces bestaat uit twee onderdelen: • Het ruilplan, waarin grondeigenaren en gebruikers nieuwe gronden krijgen toegedeeld. • De lijst der geldelijke regelingen, die aangeeft welk bedrag iedereen uiteindelijk moet betalen of zal ontvangen voor de herinrichting.
Voordat de bestuurscommissie kan starten met het maken van het ruilplan moeten eerst bepaalde zaken worden vastgelegd: • Gedeputeerde Staten stellen de uitgangspunten voor de herverkaveling en de ruilklassenkaart vast. Dit is voor de bestuurscommissie de leidraad voor het maken van het ruilplan. (zie ook: ‘uitgangspunten ruilplan’ verderop in deze folder) • De bestuurscommissie maakt een vaste grenzenkaart en een randvoorwaardenkaart die zij hanteert als hulpmiddelen bij het maken van het ruilplan. • De bestuurscommissie zet een vastgoedregistratie op. • De bestuurscommissie houdt een pachtregistratie. Nadat deze voorbereidingen klaar zijn, kan de commissie starten met het opstellen van het ontwerp-ruilplan.
wenszittingen
1
0
voorbereiding ruilplan Belanghebbenden aan zet Bestuurscommissie aan zet: Herverkavelingsproces Realisering maatregelen
ter inzage ontwerp-ruilplan mogelijkheid zienswijzen indienen
2
ter inzage ruilplan mogelijkheid beroep instellen
3
opmaken ontwerp-ruilplan
advisering over zienswijzen ontwerp-ruilplan
realisatie maatregelen in het kader van natuur, landschap, cultuurhistorie en recreatie
behandelen tege
Opstellen ontwerp-ruilplan Het (ontwerp-)ruilplan bestaat uit twee onderdelen: • De lijst van rechthebbenden Op de lijst van rechthebbenden staat wie de rechthebbende is van welk perceel en wat zijn of haar relatie is tot het perceel. De lijst beschrijft de aard en omvang van ieders recht. Zo vermeldt de lijst eigendom, hypotheek, vruchtgebruik, recht van overpad en andere zakelijke rechten. Pachtrechten staan niet vermeld op de lijst van rechthebbenden. Deze worden apart geregistreerd bij de pachtregistratie. • Het plan van toedeling Dit is de nieuwe verdeling van de kavels. Wenszittingen Om een goed plan van toedeling te kunnen maken is het belangrijk dat de bestuurscommissie weet wat de wensen van de verschillende eigenaren en geregistreerde pachters zijn. Om hierachter te komen organiseert de bestuurscommissie wenszittingen. Voor deze wenszittingen worden alle rechthebbenden en geregistreerde pachters binnen het herverkavelingsgebied uitgenodigd. Op de wenszitting geven belanghebbenden aan welke gronden ze graag zouden krijgen toegedeeld. Als de wensen bekend zijn gaat de commissie aan de slag om zo te komen tot een nieuwe kavelindeling. Hiervoor staat gemiddeld een jaar.
De commissie vraagt belanghebbenden om meerdere wensen uit te brengen. Dit vergemakkelijkt de toedeling. Ook wensen die in eerste instantie niet realistisch lijken, blijken achteraf soms toch haalbaar te zijn. ‘Blijven liggen’ is ook een wens. Wanneer bekend is dat een stuk grond chemisch of anderszins verontreinigd is of zwaar besmet met bodem- en/of plantenziektes, dan dient dit te worden gemeld bij de commissie.
Vaststellen ontwerp-ruilplan Zodra het ontwerp-ruilplan klaar is, biedt de bestuurscommissie het plan als advies aan aan Gedeputeerde Staten. Zij stellen het ontwerp-ruilplan vast en leggen het plan zes weken ter inzage. In deze periode kunnen belanghebbenden bij Gedeputeerde Staten zienswijzen indienen op het ontwerp-ruilplan.
Het is belangrijk dat belanghebbenden bij de terinzagelegging kijken of hun rechten goed geregistreerd staan. Is dit niet het geval, dan doen zij er verstandig aan om een zienswijze in te dienen. Personen, die niet akkoord zijn met het plan van toedeling, kunnen een zienswijze indienen tegen de toedeling. Deze zienswijze moet voorzien zijn van een goede argumentatie!
ruilplan onherroepelijk
4
n van beroepen en ruilplan
ter inzage ontwerp-lijst geldelijke regelingen mogelijkheid zienswijzen indienen
5 opmaken ontwerp-lijst geldelijke regelingen
ter inzage lijst geldelijke regelingen mogelijkheid beroep instellen
6 advisering over zienswijzen ontwerp-lijst geldelijke regelingen
lijst der geldelijke regelingen onherroepelijk
7 behandelen van beroepen tegen lijst geldelijke regelingen
Kavelaanvaardingwerken
Vaststellen ruilplan
Hoewel kavelaanvaardingswerken los staan van het ruilplan, is er wel een nauwe relatie. Kavelaanvaardingswerken zijn de werken die in opdracht van de bestuurscommissie worden uitgevoerd om de toedeling gelijkwaardig te maken aan de inbreng. Bij de terinzagelegging van het ontwerp-ruilplan zullen er ook kaarten liggen met de kavelaanvaardingswerken. Voorbeelden van kavelaanvaardingswerken zijn het graven en dempen van sloten en het opruimen en leggen van dammen. Belanghebbenden die niet akkoord gaan met de voorgestelde kavelaanvaardingswerken, maken dit kenbaar aan de bestuurscommissie. De commissie bekijkt of er aanpassingen nodig zijn.
Nadat de zienswijzen tegen het ontwerp-ruilplan zijn ingediend, vragen Gedeputeerde Staten hierover advies aan de bestuurscommissie. Zij beoordeelt of de zienswijzen terecht zijn. Het kan zijn dat de commissie een reclamant uitnodigt om zijn zienswijze toe te lichten. Indien nodig wordt hierbij ook degene die geraakt wordt door de zienswijze uitgenodigd. Na de beoordeling van de zienswijzen geeft de commissie haar advies aan Gedeputeerde Staten. Gedeputeerde Staten stellen vervolgens de nota van zienswijzen en het ruilplan al dan niet gewijzigd, vast. Tegen het vastgestelde ruilplan kunnen belanghebbenden binnen zes weken beroep instellen bij de rechtbank.
Het is belangrijk om tijdens de uitvoering van de werken, daar waar mogelijk, mee te denken en te werken aan een snelle realisatie.
Het onherroepelijke ruilplan De rechtbank behandelt de ingediende beroepen. Gedeputeerde Staten verdedigen het vastgestelde ruilplan. Indien het beroep gegrond is, stelt de rechtbank de wijzigingen vast die in het ruilplan aangebracht moeten worden. Hierop kan men nog in cassatie bij de Hoge Raad.
Kavelovergang Na de vaststelling van het ruilplan, vindt de kavelovergang plaats. Hoewel ze nog geen formeel eigenaar zijn, kunnen de nieuwe eigenaren en gebruikers vanaf dit moment wel al gebruik gaan maken van hun nieuwe kavels. Om de kavelruil soepel te laten verlopen, is goed overleg tussen de nieuwe eigenaren/gebruikers en de oude eigenaren/gebruikers van belang. Eigenaren en gebruikers dienen hun percelen verzorgd achter te laten.
Het ruilplan, waar wordt rekening mee gehouden? Waar moet de commissie rekening mee houden bij het opstellen van het ruilplan? Het inrichtingsplan Het inrichtingsplan beschrijft in welk gebied de herverkaveling wordt uitgevoerd en welke doelen er gerealiseerd moeten worden. Ook beschrijft het plan op welke gronden wegen, paden, waterlopen, natuurgebieden en recreatieve voorzieningen komen. Als deze voorzieningen toegewezen worden aan een openbare instantie zijn de gronden niet beschikbaar als ruilgrond. Anders worden de voorzieningen gerealiseerd via toedeling. De Wet inrichting landelijk gebied (Wilg) In de Wilg staat de belangrijkste spelregel waaraan de commissie zich moet houden bij het maken van het plan van toedeling: ‘Een ieder heeft recht op toedeling van rechten van dezelfde aard en omvang als door hem is ingebracht.’
Het Besluit inrichting landelijk gebied Dit besluit beschrijft de regels van herverkavelen. De vastgoed- en pachtregistratie De vastgoedregistratie beschrijft welke eigendommen en rechten iemand heeft. De vastgoedregistratie wordt gemaakt vanuit het kadastrale register. De pachtregistratie vermeldt de bij de commissie geregistreerde pachtverhoudingen. De pachtovereenkomsten kunnen tot een bepaalde datum worden geregistreerd bij de bestuurscommissie. Na deze datum kunnen alleen nog nieuwe pachtovereenkomsten geregistreerd worden. Deze mogelijkheid is tot een bepaalde datum, zijnde peildatum ruilplan. De uitgangspunten voor de herverkaveling. De uitgangspunten voor de herverkaveling worden door Gedeputeerde Staten vastgesteld. Deze punten beschrijven de algemene kaders waarbinnen het plan van toedeling wordt vervaardigd. De uitgangspunten van het ruilplan ontvangt u samen met de uitnodiging voor de wenszitting. De ruilklassenkaart Om grond te kunnen toedelen van dezelfde hoedanigheid en gebruiksbestemming als de ingebrachte gronden is het nodig de gronden in het gebied te verdelen in ruilklassen, die zijn weergegeven op de ruilklassenkaart. Deze kaart is een belangrijk hulpmiddel bij het maken van het ruilplan. De kaart is beschikbaar op de wenszitting.
De vaste grenzenkaart en randvoorwaardenkaart Op de vaste grenzenkaart staan landschappelijke en cultuurhistorische elementen, die de commissie wil handhaven. Om deze elementen te kunnen handhaven moeten ze beschouwd worden als vaste elementen/ grenzen. Het ruilplan wordt zoveel mogelijk opgesteld binnen deze grenzen. Op de randvoorwaardenkaart staan o.a. percelen die niet geruild kunnen worden en de gebieden, zijnde blokdelen, waarvoor je de wens kan uitspreken om daar toegedeeld te worden. De ingebrachte wensen Dit zijn de wensen die door belanghebbenden in zijn gebracht tijdens de wenszittingen.
Ingebrachte en toegedeelde oppervlakte De toedeling vindt plaats in oppervlakte. Er kan echter een verschil zitten tussen de ingebrachte en de toegedeelde oppervlakte. Bij de toedeling van de oppervlakte gelden de volgende regels: • Korting De ingebrachte oppervlakte is de basis voor de toedeling. Alle eigenaren worden echter met een klein percentage gekort op hun ingebrachte oppervlakte. Deze korting is nodig om wegen, waterlopen, natuur en ecologische verbindingszones te realiseren. De korting wordt gecompenseerd in geld,. • Onder- en overbedeling Er wordt naar gestreefd om het ingebrachte oppervlakte (minus de korting) ook daadwerkelijk toe te delen. Dit kan er toe leiden dat een nieuw ingerekende grens bijvoorbeeld op enkele meters afstand van een natuurlijke grens (bijvoorbeeld een sloot) komt te liggen. U begrijpt dat het dan logisch is om iets meer of iets minder dan de netto inbrengoppervlakte toe te delen, zodat de sloot als grens gehandhaafd blijft. Daardoor kan iedere rechthebbende, zonder toestemming, tot 5% worden onder- of overbedeeld. De 5% onderbedeling is inclusief de korting.
Peildatum van het ruilplan Iedereen mag gronden kopen en verkopen tijdens het herverkavelingsproces. Het plan van toedeling wordt echter ontworpen naar de rechtstoestand op een bepaalde datum: de peildatum van het ruilplan. De peildatum ruilplan ligt meestal een jaar tot een half jaar vóór de terinzagelegging van het ontwerp-ruilplan. Wanneer u na de peildatum gronden koopt, wordt bij het opmaken van het ruilplan geen rekening gehouden met uw belangen maar met de inbreng/belangen van de oude eigenaar. U koopt een deel uit de toedeling van de verkoper en u dient in onderling overleg te bepalen welk deel. Wilt u na de peildatum gronden kopen? Neem dan voor het afsluiten van de koopovereenkomst contact op met de bestuurscommissie. Dit voorkomt dat u achteraf tot de ontdekking komt dat de gekochte grond niet meer op de oorspronkelijke locatie ligt.
Lijst der geldelijke regelingen In de lijst der geldelijke regelingen staat welke bedragen eigenaren uiteindelijk moeten betalen of zullen ontvangen voor de herinrichting. Hierbij onderscheiden we de volgende zaken: • nutsfactoren • verrekenposten • over- en onderbedelingen • vergoeding van de korting
Ook hierbij gelden er uitgangspunten, die Gedeputeerde Staten moeten vaststellen. Deze uitgangspunten beschrijven hoe een bepaalde verbetering gewaardeerd moet worden en wat hiervan de financiële consequentie is. De commissie bepaalt aan de hand van de uitgangspunten het nut dat iedere eigenaar van de herverkaveling heeft.
Geen nut -> geen nutslasten
Verrekenposten Ook verrekenposten maken onderdeel uit van de lijst der geldelijke regelingen. Deze gaan over zaken die de gebruiksmogelijkheid van een kavel beïnvloeden. . Verrekenposten kunnen bijvoorbeeld zijn ondergrondse leidingen of obstakels.
Nutsfactoren
Over- en onderbedelingen
Wat een afzonderlijke eigenaar moet bijdragen aan de herverkavelingskosten is afhankelijk van het nut dat hij of zij van de nieuwe verkaveling heeft. Daarbij wordt de nieuwe situatie op verschillende punten vergeleken met de oude situatie: • Zijn er kavels samengevoegd? • Is de vorm van de kavels verbeterd? • Is de afstand van de boerderij naar de kavels korter geworden?
Over- en onderbedelingen worden verrekend via de lijst der geldelijke regelingen. In het ruilplan staat in hoeverre er sprake is van over- of onderbedeling. Deze over- of onderbedeling wordt vastgesteld in oppervlakte en vervolgens overeenkomstig de door Gedeputeerde Staten vastgestelde agrarische verkeerswaarde afgerekend.
Vergoeding van de korting De korting wordt vergoed door een compensatie in geld.
Procedure lijst der geldelijke regelingen De procedure is bij de lijst der geldelijke regelingen hetzelfde als bij het ruilplan.
Ontwerp-lijst der geldelijke regelingen Zodra de ontwerp-lijst der geldelijke regelingen klaar is, biedt de bestuurscommissie de lijst als advies aan aan Gedeputeerde Staten. Zij stellen de ontwerp- lijst der geldelijke regelingen vast en leggen de lijst zes weken ter inzage. In deze periode kunnen belanghebbenden bij Gedeputeerde Staten zienswijzen indienen op de ontwerp- lijst der geldelijke regelingen.
Lijst der geldelijke regelingen Nadat de zienswijzen tegen de ontwerp-lijst der geldelijke regelingen zijn ingediend, vragen Gedeputeerde Staten hierover advies aan de bestuurscommissie. Deze beoordeelt of de zienswijzen terecht zijn. Het kan zijn dat de commissie een reclamant uitnodigt om zijn zienswijze toe te lichten.
Na de beoordeling van de zienswijzen geeft de commissie haar advies aan Gedeputeerde Staten. Gedeputeerde Staten stellen vervolgens de nota van zienswijzen en de lijst der geldelijke regelingen al dan niet gewijzigd, vast. Tegen het vastgestelde lijst der geldelijke regelingen kunnen belanghebbenden binnen zes weken beroep instellen bij de rechtbank.
Onherroepelijke lijst der geldelijke regelingen/ afrekening De rechtbank behandelt de ingediende beroepen. Gedeputeerde Staten verdedigen de vastgestelde lijst der geldelijke regelingen. Indien het beroep gegrond is, stelt de rechtbank de wijzigingen vast die in de lijst der geldelijke regelingen aangebracht moeten worden. Hierop kan men nog in cassatie bij de Hoge Raad.
Dienst Landelijk Gebied werkt vandaag aan het landschap van morgen. Als publieke organisatie met kennis van het landelijk gebied zorgen wij dat beleid wordt uitgevoerd. Wonen, werken en recreëren in een mooi en duurzaam ingericht Nederland. Met waardevolle natuur, ruimte voor water en gezonde landbouw. Daar zetten wij ons voor in, samen met bewoners, overheden en belanghebbenden. Van ontwerp tot realisatie.
Dienst Landelijk Gebied werkt vandaag aan het landschap van morgen
Deze folder is een uitgave van: Dienst Landelijk Gebied Postbus 1180 | 5004 BD Tilburg www.dienstlandelijkgebied.nl Fotografie: EL&I, DLG Druk: DekoVerdivas, Tilburg © Dienst Landelijk Gebied | Januari 2011
