Het ergste is als mensen niet

VEERTIENDAAGS INFORMATIEBLAD VAN HET UNIVERSITAIR MEDISCH CENTRUM ST RADBOUD JAARGANG 35 NUMMER 16 2 oktober 2009

‘Het ergste is als mensen niet van hun fouten leren’ Foto: Frank Muller

Patiëntenzorg: het blijft mensenwerk, dus worden er fouten gemaakt. Soms leidt medisch handelen tot onbedoelde schade aan de patiënt of zelfs tot overlijden. In Nederland overkomt dat per jaar zeventienhonderd patiënten. Het UMC St Radboud gaat de opvang van calamiteiten anders organiseren. Professionals krijgen een centrale rol. N e l l e k e D i nn i s s e n

‘We willen de opvang en afhandeling van calamiteiten in de patiëntenzorg zo dicht mogelijk bij de afdelingen hebben’, zegt Melvin Samsom, lid Raad van Bestuur. ‘De patiënt heeft recht op uitleg van de professionals. Een afdeling moet dus precies nagaan wat er is gebeurd. Voorheen deden professionals een melding bij de Raad van Bestuur. Vervolgens trok de directeur Staf Medische Zaken het veld in en sprak tien tot twintig betrokken medewerkers plus de patiënt. En vervolgens verzorgde hij de rapportage naar de Inspectie voor de Gezondheidszorg. De afdeling had daarbij een beperkte rol. Dat moet anders. Een calamiteit heeft ernstige gevolgen voor de patiënt en trekt een wissel op de zorgverlener. Leg je de opvang bij de professionals, dan zit daar automatisch een stuk reflectie in. Het verplicht afdelingen een

Pagina 3 RUCO streeft naar eigen gebouw

Pagina 4 Nieuw: het Nijmeegs Universitair Handenteam

incidentenanalyse te maken en een verbetertraject in te zetten. Het ergste is als mensen niet van hun fouten leren.’ Bij een calamiteit zal de Raad van Bestuur een decentraal team installeren, waarvan het hoofd van de betrokken afdeling de voorzitter is die een centrale rol vervult. Het afdelingshoofd is immers verantwoordelijk voor de kwaliteit en veiligheid van zorg op de afdeling. Daarboven komt een centraal team dat verantwoordelijk is voor de verslaglegging van de melding die de Raad van Bestuur aan de Inspectie voor de Gezondheidszorg moet doen. ‘Bij een calamiteit is het de taak van het centrale team na te gaan of de opvang van de patiënt goed verlopen is, maar belangrijk is ook de opvang van de medewerker. Een incident is een drama voor patiënt én hulpverlener. Het kan zijn dat het handelen van de hulpverlener gevolgen heeft voor de functie die hij bekleedt’, aldus Samsom. ‘In de nieuwe calamiteitenregeling wordt goed gekeken naar de gerechtelijke consequenties.’ Calamiteiten zijn ook vaak persgevoelig: vorig jaar stond een fout met bloedtransfusie binnen 24 uur in de krant. Samsom: ‘Tot nu toe werd er ad hoc een persvoorlichter en een jurist bijgehaald. We willen dit strakker en gestructureerd organiseren, omdat we vinden dat een Raad van Bestuur niet alleen verantwoordelijk is voor de kwaliteit en veiligheid van de patiëntenzorg, maar ook voor een uitputtende analyse om vervolgens alles in het werk te stellen onbedoelde schade te voorkomen.’ Grootste winst van deze calamiteitenregeling is dat de verantwoordelijkheid meer bij de afdelingen ligt en dat eventuele fouten sneller en voortvarender worden opgepakt. In de opvang en afhandeling zal ook de Vervolg op pagina 4

Pagina 8 Reportage vanuit de verkoeverkamer

PRIK TEGE ÓÓK N DE MEXIC GRIEAANSE P!!

²1SJLKB HSJFQOFF³

/JDPMFWBOEF,BS LJOEFSBSUTOFGSPMPHJF

Pagina 15 Griepvaccinatie: morele plicht voor elke zorgverlener

r a dbod e 1 6 - 2 0 0 9

r b eleid a dbod e 1 6 - 2 0 0 9

inhoud 3

13

8

Mexicaanse grieptoestanden Loes Gielen, verpleegkundige Kindergeneeskunde, beleefde een ‘vakantie’ waarin de Mexicaanse griep domineerde. Slapen op een plank, door een barbaarse medische molen en met loeiende sirenes van ziekenhuis naar ziekenhuis.

nieuwsladder Reshape 2009: internationale conferentie Zorg 2.0

10.00 uur personeelsrestaurant: zondag 4 oktober, voorganger Jack de Groot, zondag 11 oktober, voorganger Els Groeneveld, zondag 18 oktober, voorganger Wim Smeets.

Het UMC St Radboud loopt als zorginstelling in Nederland voorop in de ontwikkeling van Zorg 2.0. Op 12 en 13 oktober organiseert het Radboud samen met Acutezorg.nl, Health Valley en het Nationaal ICT Instituut in de Zorg (Nictiz) de tweede editie van het Zorg 2.0-congres: Reshape 2009. Deze conferentie geeft antwoord op drie vragen. Wat is Zorg 2.0 eigenlijk en wat zijn de meest opvallende (inter)nationale ontwikkelingen? (Hoe) kan ik deze ideeën en inzichten toepassen in mijn eigen praktijk? Wat is de rol van sociale netwerken (als Hyves, Twitter, LinkedIn en Facebook) binnen de gezondheidszorg? Er komen internationale sprekers (VS, Groot-Brittannië). Ook Bas Bloem, Jan Kremer en Lucien Engelen van het Radboud verzorgen een lezing. Daarnaast vindt de First Dutch Health 2.0 Challenge plaats, waarbij (inter)nationale teams zorginnovaties bedenken en strijden naar de uitvoering van hun idee. Locatie van het congres: Triavium, Nijmegen. Meer informatie: www.reshape2009.com.

PAOG-Heyendael Voor nadere info: www.paogheyendael.nl.

Vanaf 2 oktober en 9 okt., 6, 11, 17 en 25 nov. en 9 dec. Vaardigheidstrainingen in kleine groepen bestemd voor bedrijfs- en verzekeringsartsen.

2 oktober

Actueel Beroepsgeheim in de verdrukking? Commissie Ethiek wil met symposium het maatschappelijk debat rond het beroepsgeheim aanzwengelen.

Masterclasses voor Alumni. Informatie: 024 - 361 70 50, e-mail. [email protected] of www. umcn.nl/alumni.

8 oktober Minisymposium: Start van het Nijmeegs Universitair Handenteam (NUHT), ‘Wat is er aan de hand? (zie artikel op pagina 4).

Reportage

9 oktober Verkoeververpleegkundige van alle markten thuis Werken op de verkoeverkamer betekent in de praktijk vaak: hollen of stilstaan. In december start de nieuwe verkoeveropleiding, die openstaat voor mensen met een hbo-v-diploma.

10

25 jaar Biomedische Wetenschappen ‘Building bridges’ is het thema van het zilveren jubileum. Biomedische wetenschappers slaan immers bruggen tussen het medisch-wetenschappelijke onderzoek en de praktijk van de gezondheidszorg.

16

Interview

RUCO streeft naar eigen gebouw

O E C U ME N IS C H E VIE R I N G E N

Onderwijs

Beleid RUCO Met een visiedocument wil het RUCO zich met nieuw elan op de kaart zetten. De ambitie is de zorg voor mensen met kanker bijeen te brengen in een nieuw gebouw.

5

agenda

Onderzoek ‘CT of geen CT?’ Dat is de vraag. Het onderzoek van Monique Brink en Jaap Deunk maakt het een stuk gemakkelijker op deze vraag een passend antwoord te geven.

Werksymposium in samenwerking met de Commissie Ethiek ‘Het beroepsgeheim in beweging’ in het Radboudauditorium. (Zie het artikel op pagina 16).

En verder...

U N IT 4 , ( b i j s c h o l i n g ) SV G 0

Agenda, Kunst Nieuwsladder 1000ste bijeenkomst Werkgroep Prenatale Diagnostiek en Therapie In bedrijf Medisch én psychologisch, meer dan logisch Betere diagnostiek bloedziekte dankzij genvondst Betere kijk op suikers dankzij chiptechnologie Mensen, IM PIPnieuws, Betoog Ethiek

2 3 4 6 7 13 14 15 16

5 oktober - 6 november Fototentoonstelling in de tentoonstellingsruimte in de centrale hal met als thema: Sclerodermie.

7 oktober

10 oktober Informatiedag mitochondriële ziekten. Plaats: UMC St Radboud te Nijmegen. Tijd: van 09.30 tot 16.30 uur. Meer informatie: www.ncmd.nl.

13 oktober ‘De kracht van schakels’, symposium kinder oncologie voor medici, paramedici, verpleeg kundigen en pedagogisch medewerkers. Locatie Aula, Senaatszaal, Radboud Universiteit Nijmegen, Comeniuslaan 2. Meer informatie: www.ikcnet.nl/iko.

15 oktober

Foto: Jan van Teeffelen

Henk Peeters, Marie

Met een visiedocument wil het Radboud Universitair Centrum voor Oncologie zich met nieuw elan op de kaart zetten. ‘We willen patiënten de beste zorg bieden én bij elke patiënt kennis opdoen’, zegt RUCO-voorzitter prof. dr. Han van Krieken. De ambitie is de zorg voor mensen met kanker bijeen te brengen in een nieuw gebouw. ‘We zijn goed bezig. Dat willen we beter zichtbaar maken.’

Paul van Laere

O VE R I G

Op woensdag 7 oktober vindt van 19.30-21.40 uur het symposium Seks, Sekse en Seksualiteit plaats in de Hippocrateszaal, Medische Faculteit. De avond bestaat uit drie workshops: Sekse,sekse en cultuur; Seks en chronische ziekten; en Homoseksualiteit en de rol van hulpverleners. Interessant voor studenten Geneeskunde, Psychologie en Pedagogiek, maar ook andere belangstellenden.

kunst Het drieluik Marie van Henk Peeters hangt nu nog in zijn tentoonstelling in de zuidcorridor maar is intussen voor de kunstcollectie van het UMC St Radboud aangekocht. Opvallend is hoe sterk deze werken in het algemeen en het drieluik in het bijzonder aanspreken. En was dit niet juist de bedoeling van de Nul groep, waarvan Henk Peeters in de zestiger jaren een van de oprichters was? Daar slaagt hij met zijn later werk dus nog steeds in. De gebruikte alledaagse materialen veranderden intussen wel: van watten, plastic en kunstgras, naar koeienhuiden. Terwijl de uitgangspunten zijn gebleven, ontwikkelt zijn kunst zich mee met de tijd, waarin thans meer aandacht is voor natuur en ecologie. Koeienhuiden op ramen gespannen, om zo te komen tot een mooi, (oog)strelend tableau. De referentie naar schilderkunst is duidelijk! In Marie steekt deze verwijzing in verhevigde mate zowel door de vorm van een drieluik als door de twee zijluiken die voor een deel beschilderd zijn – het schilderend gebaar van de kunstenaar herkenbaar. En naast verf is huid van de koe op de drager ‘opgebracht’. Het middenluik bestaat enkel nog uit koeienhuid. Met de titel van dit werk die de naam van de ooit levende koe is, sluipt toevallig een bijkomende schilderkunstige verwijzing binnen: Marie – een van de meest verbeelde figuren uit de kunstgeschiedenis. Het grappige effect doet zich voor dat wanneer de kunstenaar op verrassende wijze de hedendaagse kunst dichter bij de mens weet te brengen, deze laatste dan wel zeer gecharmeerd is, maar tegelijk niet om de vraag heen schijnt te kunnen: is dit wel kunst?! Dergelijke ironische wendingen zijn het oeuvre van Henk Peeters niet vreemd.

Unit 4 (bijscholing) van SVG verzorgt bij- en nascholing voor medewerkers en voor externe klanten. Informatie scholingsaanbod: www.umcn. nl/svg, kies dan Bijscholing (unit 4) en daarna Scholingen.

Invitational Conference ‘Van kennen, kunnen naar (blijven) doen in de keten van acute zorg’ georganiseerd door het Lectoraat Acute Intensieve Zorg van 12.15 - 17.00 uur te Nijmegen (Sanadome, Weg door Jonkerbos 90). In deze conferentie staat het thema ‘borging van kennis en vaardigheden’ in de acute zorg centraal. Informatie/inschrijving: [email protected], secretariaat Lectoraat Acute Intensieve Zorg, tel 024 - 3530367.

Enige weken geleden werd bekend gemaakt dat het UMC St Radboud intensiever gaat samenwerken met het Maasziekenhuis Pantein in Boxmeer. De oncologie is een belangrijk onderdeel van deze samenwerking. Het Radboud Universitair Centrum voor Oncologie was echter al eerder en in bredere zin bezig zich te bezinnen op de toekomst. ‘De oncologie verandert. Meer mensen krijgen kanker en ze leven langer. Hoe gaan we al deze mensen de beste zorg bieden? Een jaar geleden zijn we begonnen hierover een nieuwe visie te ontwikkelen’, vertelt patholoog prof. dr. Han van Krieken. Een werkgroep van het RUCO, naast Van Krieken bestaande uit interniste prof.dr. Nicoline Hoogerbrugge, medisch oncologe prof.dr. Winette van der Graaf en stafdirecteur strategie-ontwikkeling ir. Ronald Lolkema, rondde net voor de zomer een visiedocument af. Van Krieken: ‘Alle vijfentwintig UMC-afdelingen die zich bezig houden met oncologie onderschrijven dit document. Ook de Raad van Bestuur heeft enthousiast gereageerd en het integraal overgenomen. Ze hebben ons gevraagd de neergelegde visie tot werkelijkheid te brengen.’

‘We denken steeds vanuit de patiënt hoe we optimale zorg kunnen geven. Bejegening en begeleiding zijn heel belangrijk’

16 oktober Het 8e CARS symposium: ‘Arts & Aansprakelijkheid, Veiligheid in de kliniek.’ Vanaf 13.00 uur in het auditorium, route 296. Meer info: www.carssymposium.nl.

Daan Van Speybroeck

2

Foto: Frank Muller

Beoordelen van foto’s op de mammapoli.

Menselijke maat Van Krieken schetst de belangrijkste elementen van het visiedocument. ‘Ons vertrekpunt is dat we de patiënt centraal stellen. Dat is in lijn met het uitgangspunt van het UMC als geheel. We denken steeds vanuit de patiënt hoe we optimale zorg kunnen geven. Bejege-

ning en begeleiding, dus de menselijke maat, zijn heel belangrijk.’ Cruciaal is ook de koppeling van zorg en onderzoek. ‘We willen patiënten het beste en het nieuwste bieden én van elke patiënt leren. Die twee doelstellingen gaan heel goed samen. Patiënten die bijvoorbeeld meedoen aan een klinische trial waarin we een nieuwe behandeling onderzoeken, zijn vaak beter af. Binnen zo’n studie wordt alles zorgvuldig gedaan, met veel aandacht voor de deelnemers.’ Tot het nieuwe beleid hoort ook een verschuiving naar meer gewone patiënten. ‘Vroeger lag de nadruk op complexe, bijzondere patiënten. Nu zeggen we: om zorg te optimaliseren moet je alle categorieën goed bedienen. In geval van borstkanker bijvoorbeeld concentreerden we ons op jonge patiënten, waarbij erfelijkheid een rol speelde of iets speciaals aan de hand was. Daardoor was het aantal patiënten beperkt. Nu zien we ook meer andere patiënten.’ Naast de inhoudelijke visie bevat het toekomstdocument ook een infrastructureel plan: een apart gebouw voor de oncologie. Van Krieken: ‘We willen de oncologische poli’s, dagbehandelingen en screening in één gebouw bijeenbrengen. Daar bundelen we dus alle oncologische kennis. Dat heeft bijvoorbeeld als voordeel dat heel gemakkelijk even een collega-specialist kan meekijken. Alle vormen van zorg, zoals ook psychosociale begeleiding, zijn binnen handbereik. Onze ambitie is dat over drie jaar dat centrum er staat. Dat is snel, maar volgens Huisvesting niet onmogelijk. We gaan de plannen daarvoor nu ontwikkelen, en hopen dat we eind dit jaar de financiering rond hebben en besluiten kunnen nemen.’

Top drie Het Oncologisch Centrum wil zichzelf ook krachtiger dan voorheen op de kaart zetten. Daartoe is een profileringscommissie in het leven geroepen. Van Krieken: ‘Qua aantal patiënten horen we tot de top drie van Nederland. Dat geldt ook voor het aantal gehonoreerde projecten bij het KWF. Verder lopen we voorop in de ketenzorg. We zijn kortom goed bezig. Dat mag je best in de etalage zetten, maar dat gebeurde vrij weinig. Misschien is dat een beetje de Nijmeegse bescheidenheid. Nu zeggen we: zorg dat je goed bent, en maak dat ook zichtbaar.’ Begin volgend jaar, 4 februari om precies te zijn, zal het RUCO zichzelf en de nieuwe visie officieel presenteren. ‘Daar werken we nu naar toe. Ondertussen gaan we verder met verbetering van de zorg. Dingen kunnen echt beter. Mooi voorbeeld is de mammapoli, waar we nagenoeg altijd op dezelfde dag de uitslag kunnen geven. ‘We gaan dus ook niet stilzitten tot het nieuwe gebouw er staat. Soms hoor je: wij bouwen het beste ziekenhuis. Maar een gebouw is nooit het beste, het zijn de mensen die het doen.’ n

3

Nieuwe leerstoel verstandelijke beperkingen Dr. Henny van Schrojenstein Lantman-de Valk is per 1 november benoemd tot hoogleraar Geneeskunde voor mensen met verstandelijke beperkingen. Dit is een nieuwe leerstoel voor het UMC St Radboud en een jong specialisme in de academische wereld. Van Schrojenstein Lantman zal werken aan een kwalitatief goede en toetsbare gezondheidszorg voor mensen met een verstandelijke beperking en de kwaliteiten van het specialisme verankeren binnen de beroepsgroep van artsen. De leerstoel is gehuisvest bij de afdeling Eerstelijnsgeneeskunde.

Luisterlijn genonimeerd voor Els Borst-prijs Op zaterdag 10 oktober wordt tijdens de Internationale Dag van de Palliatieve Zorg de Els Borst-prijs uitgereikt aan de drie beste initiatieven voor de verbetering van de zorg voor mensen die ongeneeslijk ziek zijn. Een van de genomineerden is de Luisterlijn Palliatieve Zorg, een initiatief van de afdeling Anesthesiologie, Pijn en Palliatieve Geneeskunde (APPG) van het UMC St Radboud en het Integraal Kankercentrum Oost. Elke genomineerde is zeker van een prijs, maar welke prijs dat is, is pas op 10 oktober bekend.

Meld je aan als vrijwilliger Zevenheuvelenloop Het UMC St Radboud is met ingang van 2008 partner van de Stichting Zevenheuvelenloop. Voor de editie van 2009 komt de stichting nog vrijwilligers tekort. Ben je partner, vriend(in), studie- of huisgenoot van een deelnemer? Of wil je gewoon bijdragen aan het succes van dit unieke Nijmeegse sportevenement? Meld je dan aan als Radboudvrijwilliger. Voor iedere Radboud-vrijwilliger stort de Stichting Zevenheuvelenloop 20 euro bij het goede doel van het UMC St Radboud: Lopen voor nieuw leven. Elke vrijwilliger krijgt als aandenken een exclusief 7H-shirt. Iedereen die minimaal 15 jaar oud is, kan zich voor één of meerdere werkdagen aanmelden. Aanmelden kan tot uiterlijk 1 november. Hoe? Zie het bericht van 28 september bij nieuws op intranet.

r a dbod e 1 6 - 2 0 0 9

i r nterview a dbod e 1 6 - 2 0 0 9

Handenteam van start met symposium over handletsel Nieuw binnen het UMC St Radboud: het Nijmeegs Universitair Handenteam (NUHT ). Een team van medisch specialisten en paramedici, dat ijvert voor een sterkere positie van de handchirurgie. De officiële presentatie, op donderdag 8 oktober aanstaande, is gekoppeld aan een symposium-metworkshop over de behandeling van handletsel en handaandoeningen.

Mexicaanse grieptoestanden

A D D E N H EL D

Prof. dr. Paul Spauwen, hoofd afdeling Plastische Chirurgie en Handchirurgie in het UMC St Radboud, over de noodzaak van een speciaal ‘Handenteam’ in Nijmegen: ‘De verwijspatronen voor patiënten die zich met handletsel op de Spoedeisende Eerste Hulp meldden, waren niet altijd even helder. Terwijl wij plastisch chirurgen vonden dat we juist snéller betrokken zouden moeten worden bij de behandeling van ernstig handletsel. Dit heeft geresulteerd in de oprichting van het Nijmeegs Universitair Handenteam (NUHT), een samenwerkingsverband tussen de afdelingen Heelkunde, Orthopedie en Plastische Chirurgie, de revalidatieartsen plus de betrokken paramedici.’

Expertisecentrum Naast een betere doorverwijzing op de Spoedeisende Hulp, streeft het UMC St Radboud er met de oprichting van dit ‘Handenteam’ ook naar om een expertisecentrum te worden op het gebied van handproblematiek. Dus zowel waar het gaat om handletsel als om handaandoeningen. Handtherapeut/fysiotherapeut Marijke Tolsma: ‘Alle specialisten en paramedici, zoals fysiotherapeuten en ergotherapeuten, die nauw zijn betrokken bij de behandeling van handletsel en handaandoeningen hebben wij binnen het Radboud onder één dak. Dus patiënten met handproblematiek kunnen hier niet alleen terecht voor een operatie, maar ook voor een adequate (na)behandeling.’

dit symposium willen bereiken is tweëerlei. Enerzijds laten zien: Wat wij als specialisten van het Nijmeegs Universitair Handenteam zoal kunnen doen aan handproblemen. Maar even goed: Wat kan de huisarts zelf en wanneer is het beter dat wíj daar als UMC bij betrokken worden. Want veel voorkomende handaandoeningen, zoals een peesschedeontsteking, een lichte vingerverkromming of handontstekingen, kan een huisarts in de eigen praktijk heel goed zelf behandelen.’

de middelvinger. Die patiënt was door de arts van de Spoedeisende Hulp direct doorgestuurd naar Plastische Chirurgie. Een juiste beslissing. Want absolute voorwaarde voor het behoud van beide vingers is in zo’n geval, dat daar éérst een goede bedekking op komt van huid en onderhuids weefsel. Dus dat gaan we zo dadelijk op de OK doen. Daarna kan de chirurg zich dan eventueel met ons nog buigen over het herstel van botten en pezen.’

Huisartsen

Verbetering

Doel van het symposium ‘Wat is er aan de hand? Trends’ van het Nijmeegse Handenteam is om huisartsen, revalidatieartsen, bedrijfsartsen en fysiotherapeuten uit de regio bekend te maken met de nieuwste behandeltechnieken bij handproblemen. Dat zal onder meer gebeuren aan de hand van een workshop. Spauwen: ‘Wat wij met

Nog niet eens officieel van start, lijkt de oprichting van het Nijmeegs Universitair Handenteam, nu al vruchten af te werpen. Spauwen: ‘De doorverwijzing gaat steeds beter, er komen al meer complexe handletsels onze kant op. Zo hebben we net nog een patiënt opgenomen met een zeer ernstige freesverwonding van de wijs- en

Symposium ‘Wat is er aan de hand? Trends’ , donderdagavond 8 oktober, aanvang 17.00 uur, Studiecentrum Medische Wetenschappen UMC St Radboud. Huisartsen, bedrijfsartsen en fysiotherapeuten kunnen zich inschrijven via de link ‘Wat is er aan de hand? Trends’. Meer informatie: 024 - 361 96 71. n

Alle specialisten en paramedici die nauw zijn betrokken bij de behandeling van handletsel en handaandoeningen heeft het Radboud onder één dak. Foto: Flip Franssen

Prenatale therapie komt ook meer uit de verf Op 17 september vond de duizendste bijeenkomst plaats van de Nijmeegse Werkgroep Prenatale Diagnostiek en Therapie. Sinds 1988 buigt een multidisciplinair team van gynaecologen, neonatologen, klinisch genetici, kinderneurologen, kindercardiologen, echoscopisten, maatschappelijk werkers enzovoort zich iedere donderdagmiddag gezamenlijk over het te volgen beleid bij zwangerschappen waarbij er afwijkingen zijn geconstateerd bij de foetus. Met als doel de best mogelijke behandeling van de zwangere vrouw en de best mogelijke begeleiding en ondersteuning van de aanstaande ouders. Vanwege het uitzonderlijke jubileum van deze in Nederland uniek breed samengestelde werkgroep volgde op 17 september op de reguliere bespreking een minisymposium met een terugblik op het verleden en vooruitblik op de toekomst. Aan de hand van archiefstukken memo-

De Nijmeegse prenatale diagnostiek heeft hoge kwaliteit.


reert gynaecoloog Alex Eggink het moeizame begin van de werkgroep. Vanwege de katholieke signatuur van het ziekenhuis lag prenatale diagnostiek destijds moeilijk. Immers, prenatale diagnostiek kan eventueel uitmonden in een beslissing de zwangerschap af te breken. Bezoeken aan de toenmalige bisschop Gijsen, aartsbisschop Simonis en zelfs Rome waren nodig om te kunnen starten. Voor eventuele afbreking van zwangerschappen werden afspraken gemaakt met andere ziekenhuizen. Een toetsingscommissie zag (en ziet nog steeds) erop toe dat bij elk verzoek de procedure zorgvuldig is nageleefd. Die moeizame start, stelt klinisch geneticus dr. Conny van Ravenswaaij die tot een paar jaar geleden deel uitmaakte van de werkgroep, heeft overigens mede bijgedragen aan de van meet af aan hoge kwaliteit van het werk van de Nijmeegse prenatale diagnostiek. ‘We moesten ons immers voortdurend verantwoorden.’ In twintig jaar tijd zijn de technische mogelijkheden van de werkgroep flink toegenomen. Onder andere de komst van 3D echoscopie, QF-PCR, micro-array diagnostiek en ECMO hebben zowel de diagnostische mogelijkheden als de mogelijkheden tot opvang na de geboorte sterk verruimd. Wat gebleven is, is de hoge kwaliteit, de zorg en de zorgvuldige en uitgebreide voorlichting aan de aanstaande ouders. Tot en met de nazorg, dat wil zeggen de vraag ‘Wat bij een volgende zwangerschap?’, benadrukken de diverse sprekers. Vooruitblikkend stelt gynaecoloog prof. dr. Fred Lotgering ten slotte dat de voorgenomen aanstelling van een hoogleraar foetale geneeskunde ervoor zal zorgen dat ook het onderdeel ‘prenatale therapie’ in de naam van de werkgroep de komende jaren meer uit de verf zal kunnen komen. MD

4

‘Het ergste is als mensen niet van hun fouten leren’ Vervolg van pagina 1

Loes Gielen, verpleegkundige Kindergeneeskunde, beleefde een ‘vakantie’ waarin de Mexicaanse griep domineerde. Niet ziek en opgesloten in een kamertje. Slapen op een plank, door een barbaarse medische molen en met loeiende sirenes van ziekenhuis naar ziekenhuis. Om doldriest van te worden. N e l l e k e D i nn i s s e n

Bij de grensovergang Cambodja-Vietnam ging het mis. Loes Gielen, verpleegkundige op Kindergeneeskunde, en haar vriend reisden per bus en leverden doodgemoedereerd hun paspoorten bij de grens in. ‘Toen ik door de Vietnamese douane was, zag ik mijn vriend niet meer. Wat bleek: ze hadden hem meegenomen, omdat hij koorts zou hebben: 38,2. Toen ik terugging vond ik mijn vriend met mondkap op bij de grenspost. Ik kreeg er ook meteen een. Dan sta je wel gek te kijken, we waren helemaal niet ziek. Er kwam nog een Engels stel bij, ook met mondkapjes op.’ Wat schetst na een paar uur hun verbazing: er komt een ambulance aanrijden met een man totaal gehuld in beschermende kleding. Met z’n vijven – inmiddels had zich ook een Aziaat bij het groepje gevoegd – werden ze met loeiende sirenes naar een ziekenhuis in the middle of nowhere gebracht. Helemaal achteraan in het ziekenhuiscomplex kregen ze een kamertje met de macabere tekening van een doodskop aan de buitenwand. De temperatuurmeting bij de vriend van Loes gaf een gunstige uitslag: 37 graden. ‘Niks aan de hand, dachten we. Maar nee hoor, we mochten niet weg. Bij mijn vriend werd bloed, met een scheermesje, afgenomen en in een buisje gedaan waar gewoon lucht

bij kon. Het lekte aan alle kanten. Er werden longfoto’s gemaakt en ze moesten urine hebben.’ Op het kamertje was een douche en toilet, maar het slaapcomfort liet te wensen over: twee eenpersoons beddenplanken voor vier personen en verder niets. ’s avonds arriveerden nog eens zeven toeristen, waaronder toevallig nog een jongen uit Nijmegen.

Bruine en groene pillen Na een Spartaanse nachtrust voelden de toeristen zich niet echt topfit. Spierpijn van de beddenplankjes en leven op water en rijst had hen geen goed gedaan. Opnieuw werd de temperatuur gemeten. ‘Die was bij iedereen goed, maar 37,2 bij mijn vriend vonden ze te hoog’, vertelt Loes. ’s Avonds hoorden we dat we nog een nacht moesten blijven. Om razend van te worden.’ De volgende dag pakten zij hun rugzakken welgemoed in. Maar dat was te optimistisch. Het werd wachten, wachten en nog eens wachten. Loes: ‘We hebben ze helemaal gek gemaakt door ze constant lastig te vallen met vragen. Uiteindelijk mochten de Engelsen gaan en wij werden met een ambulance naar een ander ziekenhuis gebracht, waar ’s avonds nog meer toeristen bijkwamen. Met de jongen uit Nijmegen deelden we de kamer. Een emmer met water om te wassen en een gat in de grond was onze toilet. Opnieuw werden de bloeddruk en de temperatuur gemeten. Bij het aflezen moesten we de verpleegkundige erop wijzen dat ze de thermometer

klachtenbemiddelaar betrokken zijn. Want ook hier is het contact tussen de patiënt en de professional cruciaal. Zij hebben een vertrouwensrelatie opgebouwd, waarin een breuk is ontstaan. De ervaring leert dat wanneer een arts snel in gesprek komt met de patiënt, dit enorm helpt om het vertrouwen te herstellen. De patiënt begrijpt dan vaak eerder dat er onbedoeld schade op kan treden.’ Alle meldingen komen binnen bij het Instituut voor Waarborging van Kwaliteit en Veiligheid (IWKV), waaronder ook de DIM-meldingen (decentraal melden van incidenten). DIM-meldingen worden intern door medewerkers gedaan en gaan over incidenten, maar ook over verkeerd instrumentarium dat incidenten in de hand werkt. Samsom: ‘Op alle data die bij het IWKV binnenkomen kan een systematische analyse worden losgelaten, waardoor we een goed beeld krijgen welke kwaliteit van zorg afdelingen verlenen. Zo kunnen we vaststellen of incidenten moeten leiden tot nieuw UMC-breed beleid.’ n

5

op de kop hield. De temperatuur was 37 graden, maar er werd toch bloed geprikt en mijn vriend kreeg tamiflu. De dag erna kreeg hij ook bruine en groene pillen, voor de lever en tegen hoesten. Die hebben we door de wc gespoeld. Niemand kwam kijken. Op een stuk papier moesten we zelf de symptomen opschrijven. Die waren er dus niet. Maar in het dossier stond wel dat mijn vriend hoge koorts had, hoestte en hoofdpijn had.’

Gevangenisstraf De twee hadden elke dag contact met Interpolis en de ambassade. Interpolis zorgde ervoor dat ze naar een groter ziekenhuis in Ho Chi Minh werden gebracht. Een dodemansrit. Een rit die normaal vier uur duurt, legden ‘maanmannetjes’ in twee uur af. ‘Toen we arriveerden kwam een Franse arts in de ambulance. Eindelijk iemand waarmee we konden praten, want in de twee ziekenhuizen sprak niemand Engels. Na onderzoek bleek er inderdaad niets aan de hand en konden we gaan. We hadden inmiddels twee binnenlandse vluchten gemist en de derde konden we ook niet meer halen. Uiteindelijk besloten we naar Kuala Lumpur te vliegen.’ De schrik sloeg de twee om het hart toen ze in het vliegtuig een formulier moesten invullen met de vraag of ze met de Mexicaanse griep in aanraking waren geweest. Op liegen stond een gevangenisstraf. Twijfel alom. Opgesloten in een ziekenhuis of een gevangenisstraf op je hals halen? ‘We hebben de gok gewaagd en nee ingevuld. Op het vliegveld stonden, net zoals in veel Aziatische landen, scans die warme lichaamsdelen detecteren. Gelukkig ging het goed, maar een echt vakantiegevoel hadden we niet. Achteraf kunnen we er om lachen, en ook daar werkte het af en toe op onze lachspieren. Soms waren we zo opgefokt dat we vreselijk tekeer gingen en scholden; ze verstonden ons toch niet. Die mensen keken ons echt aan van: dit is heel normaal, zit je niet zo op te fokken. Het was bizar.’ n

i n b e dr i j f

r a dbod e 1 6 - 2 0 0 9 Het is eigenlijk de mooiste prijs die je kunt krijgen. Het past ook in wat we eigenlijk met het hele Radboud willen bereiken.’ De uitreiking was zaterdag 19 september op de jaarlijkse Freya-Fertifair in Lunteren. RB

STEPS 2009

Internationaal seminar kindertraumatologie


Fietsmarkt

Beter fietsend naar het Radboud Op 19 september was er op de Waalkade de jaarlijkse fietsmarkt. Ook het UMC St Radboud was vertegenwoordigd. Zo’n duizend mensen bezochten de Radboudstand waar uitleg werd gegeven over het fietsbeleid van het UMC. ‘Het doel was om het fietsen naar het werk te promoten’, vertelt Gerard Pesman, als OR-lid actief voor het fietsbeleid. ‘Met de stand konden we het succesvolle fietsbeleid van het UMC bij de gemeente en andere werkgevers onder de aandacht brengen.’ Er werden daarbij flyers (Beter fietsend naar het Radboud!), Radboud-bidons en appels uitgedeeld. Ook was er een demonstratie om de fitheid van fietsers te meten, verzorgd door inspanningsfysioloog prof.dr. Maria Hopman en haar team. ‘We hebben studenten op een fietsergometer laten fietsen, waarbij de belasting steeds zwaarder werd’, vertelt ze. ‘Naast de fitheid hebben we ook onderdelen van de longfunctie, ECG en hartfrequentie gemeten. Bezoekers konden ook deze fietstest doen.’ Op 22 september werden op de brug naar het Personeelsrestaurant nogmaals appels en fietsflyers uitgedeeld. De flyer is ook in te zien via intranet, zie het nieuwsbericht over de fietsmarkt van 14 september. GM

Meest patiëntvriendelijk

Radboud ontvangt opnieuw ivf-prijs

Zo’n 60 kinderchirurgen in opleiding, afkomstig uit diverse landen in Europa, Azië en Afrika, bezochten van 24 tot en met 26 september STEPS 2009. Dit jaarlijkse internationale seminar voor kinderchirurgen vond ditmaal plaats in Nijmegen. ‘Het chirurgisch handelen binnen de kindertraumatologie verschilt soms behoorlijk van dat bij volwassenen’, vertelt kinderchirurg René Wijnen. Samen met zijn collega’s Ivo de Blaauw en Daniël Aronson stond hij garant voor de organisatie van STEPS 2009. ‘Bij kinderen zijn de weefsels anders. De botten in de armen en benen, bijvoorbeeld, hebben nog groeischijven. Bij weke delentraumata, zoals een gescheurde milt, kun je bij kinderen veel terughoudender zijn met chirurgisch ingrijpen dan bij volwassenen. Het is nuttig om tijdens de opleiding hier een keer expliciet de aandacht op te vestigen. Met name voor hen die in hun latere loopbaan zowel volwassenen als

In totaal deden 23 teams mee, met elk minimaal twee vrouwen. Het was een spannende strijd van stokjes doorgeven en negentiggraden-bochten pareren. De opkomst van supporters was groot. Rijen dik moedigden ze de lopers aan. De organisatoren, ic-verpleegkundige Andra Walhout en senior verpleegkundige Jolanda Terlouw, kijken er tevreden op terug. RB

Stichting Patiëntenfonds

Ziekenhuisbrede projecten In 1981 is de Stichting Patiëntenfonds opgericht met als oogmerk: in positieve zin meewerken aan het behandelings- en woonklimaat van patiënten van het Radboudziekenhuis. Het aanvangskapitaal kwam uit een aantal bronnen en is destijds aangevuld met een forse donatie van de Reinier Poststichting. ‘Het geld in dit fonds is bedoeld voor ziekenhuisbrede projecten’, zegt Andries Hoitsma, hoogleraar Orgaantransplantatie en samen met Alwin Vos, tactisch manager Psychiatrie, beheerder van het fonds. Samen vormen ze het bestuur van het Patiëntenfonds, een functie die ze recent hebben overgenomen van Æmiel Kerckhoffs en Frank Gribnau. ‘Van gelden uit het fonds moeten vooral patiënten profijt hebben. Afdelingen die een idee hebben voor een ziekenhuisbreed project mogen bij ons een voorstel indienen’, aldus Hoitsma. ‘Voorstellen die zijn opgehangen aan patiënten met specifieke aandoeningen, ik noem maar wat: een nierziekte of leveraandoening, waarvan verwacht mag worden dat een afdeling dat zelf financiert, zullen waarschijnlijk niet gehonoreerd worden. Ideeën die voor meer algemene patiëntengroepen voordeel opleveren maken de meeste kans.’ Voor meer info kunt u bellen met Andries Hoitsma of Alwin Vos. Projecten graag schriftelijk (e-mail) indienen bij Andries Hoitsma, Nierziekten route 464. ND

NCEBP wetenschapsdag kinderen gaan behandelen. Vandaar dat STEPS dit jaar de kindertraumatologie als onderwerp heeft.’ Sprekers uit binnen- en buitenland, waaronder vier uit het UMC St Radboud zelf, gaven gedurende twee dagen state of the art-lezingen over uiteenlopende aspecten van de kindertraumatologie als brandwonden, vaataandoeningen, hersenaandoeningen en natuurlijk botbreuken. Daarnaast was er voor een deel van de seminargangers één dag een praktische workshop waarbij zij zich – met behulp van kunstledematen – konden bekwamen in het opereren van fracturen van het dijbeen en de elleboog. MD

‘Let’s Move!’

UMC Carréloop

Team 18 winnaar

Foto: Ellen Ehrenburg

Voor de vierde keer op rij heeft het ivf-centrum van het UMC St Radboud de tweejaarlijkse Dutch Infertility Award in ontvangst mogen nemen. Deze prijs is bestemd voor het meest patiëntvriendelijke ivf-team van Nederland. In 2002 riep Freya, de patiëntenvereniging voor mensen met vruchtbaarheidsproblemen, de prijs in het leven. De toekenning is gebaseerd op een enquête onder patiënten van de Nederlandse ivf-centra. Het Radboud scoort hoog op de digitale ivf-poli. Maar ook de warme en persoonlijke betrokkenheid van alle teamleden gooit hoge ogen; de patiënten voelen zich niet als nummer behandeld. Geënquêteerden waren daarnaast erg te spreken over de interactieve voorlichtingsavonden voor ivf-paren. Namens het hele team nam prof.dr. Jan Kremer, hoofd ivf-centrum, de prijs in ontvangst. Kremer: ‘Al jaren is patiëntgerichtheid het speerpunt van ons beleid en het is dan ook erg leuk voor ons team als dat erkend wordt.

Bijna honderd enthousiaste medewerkers liepen op 19 september om het hardst door de onderaardse gangen van het UMC St Radboud. Het was de tiende UMC Carréloop, een estafette van 4 x 800 meter, georganiseerd door Hardlopers In Training (HIT). Winnaar werd team 18: Rob van Vliet (Psychiatrie), Marieke van der Graaff (Neurologie), Mariska Janssen (Neurologie) en Luc Verhamme (Mond, kaak- en aangezichtschirurgie).HITvoorzitter Dianne van Druten reikte het team de wisseltrofee uit en een feestelijke taart. Hospitality-officer Jan Jaap Schmitz deed er een schep bovenop met een enorme fles champagne.

Paul Smits, directeur NCEBP en tennisspeler Jacco Eltingh (rechts). Hij sloot de dag rond het thema bewegen af. Elk jaar organiseert het Nijmegen Centre for Evidence Based Practice (NCEBP) een wetenschapsdag om de onderlinge samenwerking tussen senior onderzoekers en promovendi te versterken. Dit jaar was de wetenschapsdag op 11 september en stond in het teken van ‘bewegen’. Onderzoekers belichtten in voordrachten dit thema vanuit hun onderzoeksprogramma’s. Prof. dr. John Morley van de St Louis University rondde de ochtend af met een key note lecture over het belang van beweging voor een goede gezondheid. ’s Middags waren er workshops, waaraan het PhD council van het NCEBP traditiegetrouw een bijdrage leverde. Dit jaar met de goed ontvangen workshop ‘the art of networking’. Een vast agendapunt is het uitreiken van de NCEBP PhD-award voor het beste proefschrift van het afgelopen jaar. Uit de vijf genomineerde proefschriften heeft de jury unaniem gekozen voor het proefschrift van dr. Maud Graff, getiteld ‘Effectiveness and efficiency of community occupational therapy for older people with dementia and their caregivers’. Aan de award is een beeldje van de kunstenares Aimee Remrev en een geldbedrag verbonden. De dag werd afgesloten door de bekende tennisspeler Jacco Eltingh, opnieuw rond het thema bewegen. Voor topprestaties moet je in beweging komen. Dit geldt ook voor het NCEBP! MW

‘Medisch én psychologisch, meer dan logisch’ De Raad van Bestuur wil het aantal vrouwelijke hoogleraren in drie tot vijf jaar verdubbelen. Afgelopen maand zijn er een paar vrouwen benoemd. Eén van hen is Judith Prins van Medische Psychologie. J a nn i e M e u s s e n

‘Bij positieve discriminatie denken mensen vaak: “Ze hebben een vrouw benoemd, maar niet de beste kandidaat.” Dat moet natuurlijk wél samengaan’, zegt Judith Prins. Slechts 10 procent van de hoogleraren is vrouw, afdelingshoofden zijn op één hand te tellen. ‘Daarom is het belangrijk dat er geïnvesteerd wordt in de groep vrouwen die zo’n functie wél ambieert. Vrouwen wachten vaak tot ze gevraagd worden, waar mannen dat direct kenbaar maken. Ze moeten zich meer bewust worden van hun kwaliteiten. Daarom is het goed dat het vrouwennetwerk van medisch specialisten is opgezet en dat de Raad van Bestuur zich inspant om meer vrouwen aan de top te krijgen. Het zal nog even duren voordat er een evenwichtige verdeling is, maar wel goed dat er aan gewerkt wordt. Het is gezond voor een organisatie, zoals het ook goed is dat er verschillende leeftijdscategorieën vertegenwoordigd zijn binnen een afdeling.’ Zelf is ze onlangs benoemd tot hoogleraar én afdelingshoofd. Medische Psychologie richt zich op patiënten – kinderen, volwassenen en ouderen - die hier onder behandeling zijn voor lichamelijke klachten: chronische aandoeningen, oncologische problemen of bijvoorbeeld onverklaarbare lichamelijke klachten. ‘Onze psychologen komen op vrijwel alle afdelingen, werken altijd samen in multidisciplinaire teams.’ Volgens haar heeft eenderde van de patiënten met lichamelijke aandoeningen last van psychische problemen of problematisch ziektegedrag. ‘Gedrag kan tot ziekte leiden, en ziekte tot gedrag. Gedrag kan van invloed zijn op het behandelresultaat. Gedrag kan ook een symptoom van ziekte zijn. Het is belangrijk dat artsen en verpleegkundigen hier oog voor hebben. Wij begeleiden hen daarbij en waar nodig zetten we specifieke behandeling in. De

Judith Prins is onlangs benoemd tot hoogleraar én afdelingshoofd Medische Psychologie. titel van ons bedrijfsplan luidt dan ook: medisch én psychologisch, méér dan logisch.’

veel achter hun computer zitten en minder toegankelijk zijn voor hulpverlening.’

In vroeg stadium signaleren

Ook binnen het onderwijs is Medische Psychologie actief. Niet alleen op het eigen vakgebied. ‘We geven ook veel communicatietrainingen met simulatiepatiënten, want daar valt nog veel te winnen. Stel dat iemand een knieoperatie ondergaat met het idee dat hij daarna weer voetbalt, terwijl de orthopeed al blij is als hij weer gewoon kan lopen. Vul het zelf maar verder in…’ Ze vindt het goed dat er met de invoering van ‘Principal Lecturers’ geïnvesteerd wordt in topdocenten. ‘In de patiëntenzorg krijg je waardering van patiënten, in onderzoek met publicaties. Het onderwijs is lang ondergewaardeerd, terwijl het hard werken is om positieve feedback te krijgen van studenten. Bovendien is het een belangrijke kerntaak, het zijn immers wel de mensen die straks de praktijk vormen.’ n

In het verleden kwam de afdeling pas bij probleemgedrag in actie. ‘Nu proberen we al in een vroeg stadium te signaleren welke patiënten risico lopen. Sommige oncologische patiënten hebben bijvoorbeeld na vier jaar nog te veel last van angst voor een recidief. Collega’s hebben al voor diverse ziektebeelden, zoals COPD en reuma, risicoprofielen ontwikkeld. Patiënten vullen in een vroeg stadium vragenlijsten in, zo zie je wie er risico lopen. Hen kun je in de gaten houden en eventueel vroegtijdig hulp aanbieden.’ Prins vertelt dat er binnen haar afdeling ook diverse studies lopen naar e-health-therapie, bijvoorbeeld bij borstkanker of diabetes. ‘Daarbij kijken we of programma’s via internet even effectief zijn als individuele begeleiding of groepssessies. Goedkoper, maar op deze manier bereik je ook gemakkelijker adolescenten en jong volwassenen, die

Betere diagnostiek bloedziekte dankzij genvondst De bloedziekte MDS (myelodysplastisch syndroom) is moeilijk te diagnosticeren. De vondst van een gen dat betrokken is bij het ontstaan van de ziekte kan hierin verbetering brengen. De vondst lijkt ook belangrijk voor de keuze van behandeling bij acute leukemie.

M a r t e n D oop e r

De bloedziekte MDS heet wel een voorstadium van leukemie te zijn. ‘Net als bij leukemie heeft bij MDS één afwijkende stamcel de vorming van de nieuwe bloedcellen overgenomen’, legt Joop Jansen, verbonden aan het Centraal Hematologisch Laboratorium, uit. ‘Anders dan bij leukemie, waarbij de nieuwe bloedcellen zo snel worden aangemaakt dat ze geen tijd krijgen uit te rijpen, kunnen bij MDS de nieuwe bloedcellen nog wel uitrijpen. De aandoening veroorzaakt dan ook lange tijd geen lichamelijke klachten. Echter, uiteindelijk is de prognose op de lange termijn, zeg 15 tot 20 jaar, voor alle patiënten slecht. Ook lopen patiënten kans dat de ziekte overgaat in acute leukemie. Behandeling van MDS is moeilijk, de meeste patiënten zijn op leeftijd en kunnen daardoor de zware behandeling niet aan.’

‘Ook de diagnostiek van MDS is vaak moeilijk’, vult Jansens collega Saskia Langemeijer aan. ‘De diagnose wordt gesteld op basis van een verstoord bloedbeeld. Aangezien de ziekte echter lange tijd mild kan verlopen is die verstoring vaak moeilijk vast te stellen. Zowel voor de artsen als de patiënten een onbevredigende situatie, want het gaat wel om een ziekte die op termijn fataal afloopt.’

G e n TET 2 b e v a t f o u t De vondst van een gen dat betrokken is bij het ontstaan van MDS kan hierin verandering brengen. ‘Samen met de afdelingen Humane Genetica en Klinische Hematologie doen we al jaren onderzoek naar de genetische oorzaken van tal van bloedziekten’, schetst Jansen de achtergrond. ‘Voor de ziekte MDS heeft dit nu ook een positief resultaat opgeleverd. We konden aantonen dat het gen TET2 bij ongeveer een kwart van de patiënten een fout bevat.’ ‘Interessant daarbij is dat vooral de patiënten bij wie het bloedbeeld het minst afwijkend is, en bij wie tot nu toe de diagnose dus het moeilijkst met zekerheid te stellen is, het vaakst een fout in het TET2 gen dragen’, merkt Langemeijer op. ‘Dat maakt


6


7

de vondst meteen van klinisch belang. De diagnostiek wordt nu een stuk gemakkelijker.’ ‘Om diagnostiek op basis van onderzoek aan TET2 in de kliniek te kunnen toepassen, moet er wel een snellere test komen waarmee afwijkingen in het TET2 gen kunnen worden aangetoond’, tempert Jansen de verwachtingen. De vinding van de Nijmeegse onderzoekers, gepubliceerd in het hoogaangeschreven vakblad Nature Genetics, reikt zelfs verder dan MDS. ‘We hebben inmiddels ook aangetoond dat ongeveer 10 procent van de patiënten met acute myeloïde leukemie eveneens een fout in het TET2 gen draagt’, vertelt Jansen. ‘En het lijkt erop dat dit juist de patiënten zijn met de slechtste prognose.’ ‘Als we dit in de nabije toekomst echt hard kunnen maken, betekent dit dat in de kliniek onderzoek naar fouten in het TET2 gen gebruikt kunnen worden bij het afwegen op welke manier een patiënt met acute leukemie het beste behandeld kan worden’, blikt Langemeijer vooruit. ‘Daarnaast gaan we verder uitzoeken wat de precieze functie van het TET2 gen is en hoe fouten in het gen leiden tot MDS en acute leukemie. Dat kan op den duur de weg wijzen naar nieuwe of betere vormen van behandeling.’ n

r e por t a g e

r a dbod e 1 6 - 2 0 0 9

Op de verkoeverkamer komen mensen met allerlei aandoeningen uitslapen na een operatie. Dat vraagt om verpleegkundigen met een brede achtergrond: van alle specialisaties moeten zij iets weten. Maar ook om verpleegkundigen die in een kort contact toch een heel intense band kunnen opbouwen met een patiënt. De verkoeveropleiding bereidt hen daar op voor. F e m k e v a n d e n B e rg

Het is 14.00 uur ’s middags. Op de algemene verkoeverkamer heerst een serene rust. Een zeventienjarige jongen ligt bij te komen van een ruggenprik en een beenmergpunctie. Even verderop woelt een oudere man onrustig onder zijn lakens. En Gerda Schellingerhout streelt de arm van haar dochter Camilla. Het blonde meisje heeft vuurrode wangen; ze is zojuist van de operatiekamer de verkoeverkamer op gereden. ‘Hoe voel je je nu?’, vraagt IC-verpleegkundige Judith Beurskens aan de negenjarige. ‘Wel goed, hoor’, formuleert Camilla, een beetje traag nog. Dan, met een vies gezicht: ‘Alleen ruik ik nog steeds dat rare middeltje.’ ‘Dat komt van de narcose’, legt Beurskens uit. ‘Die geur verdwijnt vanzelf weer. Hoe is het verder gegaan? Viel je snel in slaap? ’Ja, heel snel’, bevestigt Camilla. ‘Ik heb ook lekker diep geslapen. De dokters hebben een hapje van mijn nieren genomen voor onderzoek, omdat ik te veel eiwitten en rode bloedcellen verlies. Maar ze weten niet precies wat er aan de hand is. Gelukkig heb ik helemaal niets gevoeld.’ ‘Zo hoort dat ook’, antwoordt Beurskens. ‘Nou, blijf nog maar even lekker liggen. Als het goed blijft gaan, mag je zo direct terug naar de afdeling.’

Hollen of stilstaan Werken op de verkoeverkamer betekent in de praktijk vaak: hollen of stilstaan. Het ene moment hebben de verpleegkundigen alle tijd om een praatje te maken met een patiënt, het volgende moment is het alle hens aan dek. Om te weten wanneer het spitsuur begint, houdt Beurskens de planning van de operatiekamers nauwlettend in de gaten. Op een computerscherm kan ze zien welke patiënten wanneer zullen arriveren. ‘Over een half uurtje komen er meerdere patiënten ongeveer tegelijkertijd van de OK af’, vertelt ze. ’Dat betekent dat we dan met z’n allen in de startblokken moeten staan om de nieuwkomers op te vangen.’ En inderdaad, rond half drie is het ineens een drukte van belang. In een

hoog tempo worden achter elkaar vijf patiënten binnengereden. Verpleegkundige Gerard Wouters overlegt even kort met een anesthesioloog, die meteen daarna de deur weer uit vliegt. Op naar de volgende operatie. Op de verkoever zijn de verpleegkundigen intussen bezig de nieuwe patiënten goed te installeren Dat houdt in: medicatie geven, infusen, katheters of wonddrains controleren, patiënten aansluiten op een monitor. En in sommige gevallen betekent dat: de patiënt nog eens lekker toedekken. ‘Het is maar net wat voor ingreep iemand achter de rug heeft en hoe hij daar op reageert’, aldus Tonnie Brand, operationeel manager a.i. ‘De verpleegkundigen die hier werken, moeten daarom van alle markten thuis zijn. Ze dienen van alle specialisaties iets te weten. Bovendien moeten ze zelfstandig en stressbestendig zijn en kunnen inspringen op onverwachte situaties. Het wil bijvoorbeeld nog wel eens gebeuren dat patiënten die van de OK komen het ineens vreselijk benauwd krijgen. Dan moet je wel meteen handelen en op de kap gaan beademen. Ook het handelen bij een nabloeding en goede pijnbestrijding geven zijn belangrijke onderdelen van het vak.’

Nieuwe manier van opleiden Om aankomende verkoeververpleegkundigen (ofwel: recoveryverpleegkundigen) de gewenste brede achtergrond te geven, starten het UMC St Radboud en de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen in december met de verkoeveropleiding, die openstaat voor mensen met een hbo-v-diploma. Deze duurt anderhalf jaar; de Beroepsvereniging Recovery Verpleegkundigen vraagt landelijke erkenning aan. ‘Op dit moment hebben verpleegkundigen die hier werken een IC-opleiding of eenjarige specialisatie tot verkoeververpleegkundige achter de rug’, vertelt Brand. ‘Daarnaast kennen we verschillende “aandachtsvelders”: verpleegkundigen die de actuele ontwikkelingen in een bepaald specialisme bijhouden en hun collega’s daarover informeren. Zo garanderen we dat iedereen bijblijft. Onze IC-verpleegkundigen zijn als enigen ook inzetbaar op

‘De nieuwe verkoeveropleiding gaat in december van star t’

Foto’s: Frank Muller

Verkoeververpleegkundige is van alle markten thuis de 24-uursverkoever, waar patiënten komen die kortdurende complexe zorg nodig hebben. Bijvoorbeeld omdat een van de vitale functies tijdelijk moet worden overgenomen. Het bijzondere van onze nieuwe opleiding tot recoveryverpleegkundige is dat we deze opzetten als één nieuwe deskundigheid. Onderwerpen die aan de orde komen in de opleiding, zijn onder andere: bewaking, het overnemen van de vitale functies, verkoeverzorg. Stages zijn een belangrijk onderdeel van de opleiding. Een recoveryverpleegkundige kan straks alle patiënten op de verkoeverkamer verzorgen, inclusief de 24-uursverkoever. Dat is een nieuwe ontwikkeling.’

‘Ook van een luisterend oor of een aai over de bol knapt een mens op’

Ook praktisch gezien is het handig als medewerkers straks allemaal overal inzetbaar zijn. Brand licht toe: ‘Over anderhalf jaar gaan we verhuizen naar de nieuwbouw en krijgen we vier bedden extra op de 24-uursverkoever. Ook worden de diverse verkoeverlocaties dan geïntegreerd.’ Op dit ogenblik heeft het ziekenhuis er maar liefst zes: eentje voor KNO/Mond- en Kaakchirurgie, een voor Neurochirurgie/Neuroplastische

Verpleegkundigen op de verkoeverkamer moeten kunnen inspringen op onverwachte situaties.

8

Chirurgie, een verkoever voor Orthopedie, een voor Oogheelkunde, een bij Centrale Dagbehandeling en, tot slot, de algemene verkoeverkamer voor de specialismen Algemene Chirurgie, Urologie, Gynaecologie en Kinderen (van couveuse tot en met jongvolwassenen), waar ook de 24-uursverkoever bij hoort. In totaal zijn er nu 37 bedden. De 47 verpleegkundigen van het huidige team zijn inzetbaar op alle locaties, met uitzondering van de 24-uursverkoever, waar alleen IC-verpleegkundigen werken. Brand: ‘In de nabije toekomst zullen we echter nieuwe collega’s nodig hebben die zowel op de gewone als op de 24-uursverkoevers kunnen werken. Kortom: de nieuwe opleiding komt op een goed moment!’

een amputatie van een deel van de voet. ‘Die sponzen zorgen ervoor dat bacteriën en vocht beter worden afgevoerd, waardoor het weefsel vlotter kan herstellen’, vertelt ze tamelijk monter. ‘De sponsen moeten regelmatig vervangen worden. Vorige week was ik hier daarom ook al twee keer. Toen zag ik veel meer tegen de ingreep op dan nu. Op de een of andere manier wen je eraan. Al ben ik toch blij dat ik hierna waarschijnlijk nog maar een keer hoef terug te komen.’

Discipline Even later komt de anesthesioloog binnen. Vervolgens wordt de patiënte de operatiekamer ingereden. ‘Daar

voeren de medewerkers eerst nog een time-out uit’, weet Brand. ‘Aan de hand van een speciale checklist controleren ze of ze de juiste patiënte voor de geplande ingreep voor hun neus hebben. Op het moment dat een patiënt de sluisdeur doorkomt op weg naar de holding, heeft onze receptioniste trouwens ook al een lange checklist doorgenomen. Kloppen het polsbandje en de naam aan het bed? Heeft de patiënt antibiotica gehad? Zijn sieraden en piercings af? Is de patiënt nuchter? Is er een infuuspaal aanwezig? Alles wordt gecontroleerd. Ook na de ingreep, op de verkoeverkamer zelf, hoort het controleren van gegevens én medicatie er weer bij. Zeker op de algemene verkoever, waar het een komen en gaan van patiënten is. Dat je zestien keer op een dag medicatie moet verstrekken, is geen uitzondering. Omdat de medicatie niet door de apotheek wordt aangeleverd in afgemeten porties, moet je steeds opnieuw zelf de juiste hoeveelheid berekenen en laten controleren door een collega. Die discipline moet je wel opbrengen, want veiligheid gaat voor alles.’ ‘Als je dat kunt, is de verkoever een geweldige werkplek’, zegt oudgediende Gerard Wouters terwijl hij zijn stoel parkeert bij het bed van een jongeman die kreunt in zijn slaap.’ Je treft de patiënten op een kwetsbaar moment in hun leven. Dat maakt ze openhartig. Ze delen soms hun hele levensgeschiedenis met je. Ik luister daar graag naar. Ik beschouw het als mijn taak om patiënten veiligheid te bieden. Op de eerste plaats door mijn verpleegkundig handelen, maar ook door er gewoon te zijn en te luisteren. Want ook van een luisterend oor, een aai over de bol of een steuntje in de rug kan een mens opknappen.’ n

Uitbreiding holdingfuncties In de nieuwbouw wordt ook de holding – dat is de plek waar de patiënten wachten op de anesthesioloog, alvorens ze de operatiekamer ingaan – uitgebreid met nieuwe functies. ‘Het is hier op de holding onze voornaamste taak om patiënten gerust te stellen’, vertelt de holdingverpleegkundige. ‘Als ze bij ons komen, zijn ze gesedeerd en vaak angstig. Wij proberen ze wat af te leiden gedurende de tijd dat ze moeten wachten. Ook krijgen de patiënten warme moltons en een muts op.’ ‘Op de nieuwe holding komen meer mogelijkheden: infusen inbrengen, lokale anesthesie toedienen of patiënten aansluiten op een monitor’, vult Tonnie Brand aan. ‘Bovendien zal de ruimte prettiger ogen dan de huidige holding. Want al hebben we ons best gedaan deze zo gezellig mogelijk te maken, het blijft toch een holle ruimte zonder daglicht en met een galmende akoestiek. Waar bovendien soms ook nog filevorming ontstaat als operaties uitlopen. Dan staan de bedden hier in de rij. Dat wil je patiënten eigenlijk niet aandoen. Ze voelen zich toch al niet zo prettig als ze hier liggen.’ Dat laatste kan Hilda Rikken alleen maar beamen. De patiënte, die holdingverpleegkundige begroet als een oude bekende, is in afwachting van een ingreep waarbij er ‘sponzen’ verwisseld zullen worden vanwege

Operationeel manager a.i. Tonnie Brand: ‘Een recoveryverpleegkundige kan straks alle patiënten op de verkoeverkamer verzorgen, inclusief de 24-uursverkoever. ’

9

ond e rzo e k

r a dbod e 1 6 - 2 0 0 9

CT of geen CT? Dat is de vraag Wel of geen CT-scan maken? Die vraag klinkt regelmatig op de Spoedeisende Hulp als er een patiënt is binnengebracht na een flink ongeval. Het onderzoek van Monique Brink en Jaap Deunk maakt het een stuk gemakkelijker op deze vraag een passend antwoord te geven. Zij promoveerden respectievelijk op 16 en 30 september.

Dit leidde tot het opstellen van een beslisboom die aan de hand van gegevens als leeftijd, een laag hemoglobinegehalte, afwijkingen op de röntgenfoto’s en een verlaagd bewustzijn bij binnenkomst op de Spoedeisende Hulp, aangeeft of het wel of niet zinvol is een aanvullende CT-scan te maken bij de betreffende patiënt. Deunk: ‘Uit de berekeningen die we hebben gemaakt blijkt dat de kans een letsel te missen bij patiënten bij wie volgens de beslisboom geen CT-scan gemaakt hoeft te worden zeer klein te zijn, een paar procent. Bovendien gaat het dan bijna alleen om letsels die niet van invloed zijn voor de directe behandeling. Zou deze beslisboom bij al onze patiënten zijn gebruikt, dan zou bij ongeveer een vijfde van hen geen CT-scan gemaakt zijn. Minder

Prijzen en benoemingen

CT-scans betekent tijdwinst, kostenbesparing en voor de patiënt minder stralingsbelasting.’ Ofschoon de effecten (en de precieze kosten en baten) van het gebruik van de beslisboom van Brink en Deunk nu nog in een nieuwe groep patiënten getest dient te worden, hebben vakgenoten al enthousiast gereageerd op de uitkomsten van de studie. ‘Van chirurgen die betrokken zijn bij traumatologie heb ik al veel positieve reacties gekregen’, zegt Deunk. ‘Toen wij onze resultaten onlangs presenteerden tijdens de Traumadagen, reageerden veel aanwezigen met “Hiermee kan de eeuwige discussie in de traumakamer - CT of geen CT?eindelijk effectiever gevoerd worden.” De Spoedeisende Hulp zit duidelijk op deze beslisboom te wachten.’ n

P r o f . d r. J a n W i l l e m L e e r Sinds 16 september is prof.dr. Jan Willem Leer de nieuwe voorzitter van het Euregionaal Forum Gezondheidszorg, een grensoverschrijdend zorgnetwerk. Leer is hoofd van de afdeling Radiotherapie van het UMC St Radboud. In zijn nieuwe functie coördineert hij het eerste euregionaal borstkankercentrum. Daarin werkt het Radboud samen met de ziekenhuizen in Goch, Kleef en Moers. Het Euregionaal Forum Gezondheidszorg is een samenwerkingsverband tussen verschillende Nederlandse en Duitse zorginstanties. Naast genoemde Duitse ziekenhuizen nemen onder andere het Radboud, CWZ en de Maartenskliniek hieraan deel. Ook zorgverzekeringen, individuele artsen en tandartsen doen mee. Het Radboud is een van de drijvende krachten achter dit zorgnetwerk.

Betere kijk op suikers dankzij chiptechnologie

P r o f . d r. M y r r a V e r n o o i j - D a s s e n

M a r t e n D oop e r

Prof.dr. Myrra Vernooij-Dassen is benoemd tot voorzitter van de Europese dementie onderzoeksgroep Interdem. Interdem richt zich op tijdige psychosociale INTERventies en de organisatie van DEMentie zorg. Het doel is hiermee de kwaliteit van leven van de persoon met dementie en de familie te bevorderen gedurende het hele dementie traject, van de diagnostische fase tot end-of life care. Interdem bestaat 10 jaar en heeft 60 leden die uit verschillende disciplines afkomstig zijn, o.a. psychiaters, huisartsen en psychologen. Binnen Interdem zijn 17 landen vertegenwoordigd. Prof. Vernooij-Dassen is werkzaam bij het Alzheimer Centrum Nijmegen, de afdelingen IQ healthcare en Specialisme ouderengeneeskunde van het UMC St Radboud en bij de Stichting Kalorama.

In medische termen heet het ‘een patiënt met een stomp hoogenergetisch trauma’. In gewone mensentaal is het iemand die met de auto tegen een boom of een andere auto is gebotst, een voetganger die door een auto is geschept of iemand die van het dak is gevallen. ‘Dergelijke ongevallen zijn in Nederland een belangrijke oorzaak van overlijden en invaliditeit, met name onder mensen jonger dan pakweg vijftig jaar’, vertelt Deunk, chirurg in opleiding. ‘Als mensen na zo’n ongeval op de Spoedeisende Hulp komen is het zaak zo snel mogelijk de precieze aard van de inwendige verwondingen duidelijk te krijgen’, vult Brink, radioloog in opleiding, aan. ‘Immers, het over het hoofd zien van een verwonding kan ernstige, zelfs fatale gevolgen hebben voor de patiënt.’

C T- s c a n i s r o u t i n e Al sinds de uitvinding ervan, ruim een eeuw geleden, is de röntgenfoto een belangrijk hulpmiddel bij het vaststellen van eventuele inwendige schade. De afgelopen decennia kreeg de klassieke röntgenfoto gezelschap van de echo en vooral van zijn geavanceerde, moderne neefje: de CT-scan. Deunk: ‘Botbreuken, schade aan de longen, buikorganen en bloedvaten zijn met een CT-scan veel beter te zien. Dat heeft ertoe geleid dat in sommige ziekenhuizen het maken van een CT-scan zo goed als routine is geworden bij patiënten met een stomp hoogenergetisch trauma. ‘Toch is nooit goed wetenschappelijke vastgesteld wat precies de meerwaarde is van de CT-scan bij deze patiënten’, neemt Brink een aanloop naar het onderzoek dat zij de afgelopen vier jaar samen met Deunk uitvoerde. ‘De vraag is namelijk of de extra informatie die je vindt met de CT-scan ook altijd zodanig is dat het leidt tot een andere behandeling van de patiënt, dan wanneer er geen CT-scan gemaakt zou zijn. De patiënt moet er ook van profiteren. Immers, er zijn ook nadelen verbonden aan het maken van een CT-scan. Zo is de stralingsbelasting voor de patiënt veel hoger, moet de patiënt naar een andere ruimte gebracht worden en kost het maken van een CT-scan extra tijd voordat de behandeling kan starten. Tenslotte brengt het maken van een CT-scan extra kosten met zich mee. De voordelen moeten uiteindelijk opwegen tegen de nadelen, anders is het niet verstandig om bij iedere patiënt routinematig een CT-scan te maken. Onze studie had enerzijds tot doel de meerwaarde in kaart te brengen en anderzijds criteria op te stellen voor het zo doelmatig mogelijk inzetten ervan. ’

Waaier aan medische gegevens Brink en Deunk verzamelden hiervoor van meer dan 1000 patiënten op de Spoedeisende hulp een waaier aan medische gegevens. ‘Dat betekende in de praktijk dat drieëneenhalf jaar lang vijf dagen per week één van ons aanwezig moest zijn op de Spoedeisende Hulp, ook tijdens vakanties’, schetst Deunk de omvang van het project. Bij alle patiënten werd een CT-scan gemaakt. Vervolgens evalueerden Brink en Deunk wat de extra bevindingen waren die door het maken van de CT-scan aan het licht waren gekomen en in hoeverre de patiënten anders behandeld zouden zijn als die extra bevindingen uit de CT-scan niet bekend zouden zijn geweest. ‘Bij ongeveer de helft van de patiënten kwamen als gevolg van de CT-scan extra letsels aan het licht. Voor ongeveer twintig procent van het totaal aantal patiënten zou de behandeling anders zijn geweest als de CT-scan niet gemaakt was’, vat Brink de uitkomsten van de studie samen. ‘Daaruit concluderen wij dat het uitvoeren van de CT-scan, naast de standaard röntgenfoto’s, op de Spoedeisende Hulp voor de totale groep patiënten zinvol is.’ Dat gaf echter nog geen antwoord op de vraag of het maken van een CTscan ook voor iedere individuele patiënt met een stomp hoogenergetisch trauma zinvol is. Om hierin inzicht te krijgen – en daarmee het inzetten van de CT-scan zo doelmatig mogelijk te maken – destilleerde Brink en Deunk vervolgens uit hun gegevens welke kenmerken van de patiënt voorspellend zijn voor het vinden van relevante aanvullende afwijkingen op de CT-scan.

Monique Brink en Jaap Deunk zijn beiden gepromoveerd op hetzelfde onderwerp. ‘Zou onze beslisboom bij alle duizend patiënten zijn gebruikt, dan zou bij ongeveer een vijfde van hen geen CT-scan gemaakt zijn.’ Foto: Flip Franssen

10

Promoties, oraties, afscheidsredes*

Dr. Dirk Lefeber: ‘We beschikken straks over het meest moderne apparaat om glycosylering te bestuderen’.

De juiste werking van veel eiwitten is afhankelijk van de suikermoleculen die aan het eiwit gekoppeld zijn. De komst volgende maand van een nieuw apparaat, gebaseerd op innovatieve chiptechnologie voor uiterst nauwkeurige analyse van deze glycanen, legt een nieuw terrein van onderzoek en diagnostiek open. Het kost zeven ton, betaald uit het investeringsprogramma NWO-middelgroot, maar dan heb je ook wat. ‘We beschikken straks over het meest moderne apparaat om glycosylering te bestuderen’, vertelt dr. Dirk Lefeber, verbonden aan het Institute for Genetic and Metabolic Disease (IGMD) en staflid Neurologie, met gepaste trots. ‘De microchip in het apparaat zorgt voor automatische integratie van het nanoflow chromatografie systeem met een zeer hoogwaardige QTOF massaspectrometer’, duikt hij in het jargon. ‘Het resultaat daarvan is dat de analyses met slechts zeer weinig materiaal en bovendien zeer reproduceerbaar uitgevoerd kunnen worden. Dat laatste maakt het mogelijk de techniek ook in te zetten voor de diagnostiek in de kliniek.’ Glycosylering is de aanduiding voor het proces in de cel waarbij eiwitten of lipiden worden voorzien van (lange slierten aan elkaar gekoppelde) suikermoleculen. ‘Deze zogeheten glycanen zijn heel belangrijk voor de juiste werking van het oorspronkelijke molecuul’, legt Lefeber uit. ‘Afwijkingen in de glycosylering van een molecuul kunnen de werking ervan veranderen of helemaal blokkeren. Langzaam beginnen we te ontdekken dat sommige ziektes niet het resultaat zijn van een verkeerd aangemaakt eiwit maar van een fout in de glycosylering van dat eiwit. Zo hebben we de afgelopen tijd uiteenlopende aandoeningen als een zeldzame spierziekte, huidziekte en aangeboren hersenafwijkingen bij kinderen in verband kunnen brengen met stoornissen in de glycosylering van eiwitten.’

Met kracht uitbouwen Dankzij de komst volgende maand van het nieuwe apparaat kan deze tak van onderzoek, ook wel glycobiologie of glycomics genoemd, met kracht worden uitgebouwd. Lefeber: ‘De chiptechnologie maakt het onder andere mogelijk precies na te gaan hoe de suikers onderling aan elkaar gekoppeld zijn, een soort sequencing van de exacte structuur. Die kennis vergroot de mogelijkheid om glycosyleringsprofielen in verband te brengen met ziektes, bijvoorbeeld reuma, leverziekten, oncologische problemen en neurologische aandoeningen. Ook kan de kennis van de exacte structuur van de geglycosyleerde moleculen de weg wijzen naar nieuwe medicijnen.’ De uitbouw van de mogelijkheid tot glycomics vormt een mooie aanvulling op de reeds aanwezige technologie voor proteomics (eiwitanalyse) en metabolomics (analyse van stofwisselingproducten) in het Laboratorium Genetische, Endocriene en Metabole Ziekten, stelt Lefeber. ‘Het systeem is beschikbaar voor onderzoek naar glycosylering binnen het hele UMC. Er is ook al interesse van academische en commerciële partners van buiten het UMC. We gaan de komende tijd flink aan de slag om protocollen te ontwikkelen voor diverse toepassingen. Het aardige is dat het systeem flexibel is. Afhankelijk van de specifieke chip die je gebruikt kun je kijken naar typen glycanen. Het is zelfs mogelijk enzymatische reacties op een bepaalde chip uit te voeren. Samen met de leverancier gaan we de komende tijd ook nieuwe soorten microchips ontwikkelen.’ MD Info: op 16 november besteedt de NCMLS forumavond (Glycobiology Tools) aandacht aan deze ontwikkelingen.

11

Foto: Flip Franssen

• Promotie dhr. drs. G.J. Noordergraaf, vrijdag 2 oktober om 13.00 uur. Titel: Cardiopulmonary resuscitation: are two hands enough? A modeling approach to CPR • Promotie mw. drs. M.H. van der Linden, dinsdag 6 oktober om 13.30 uur. Titel: Perturbations of gait and balance: a new experimental set-up applied to patients with CMT type 1a • Promotie dhr. drs. B.J. Radovits, woensdag 7 oktober om 10.30 uur. Titel: Age and aging in rheumatoid arthritis. Influence of age and gender on the assessment and outcome of rheumatoid arthritis • Promotie dhr. drs. G.J.H. Dumont, woensdag 7 oktober om 10.30 uur. Titel: Cognitive and physiological effects of 3,4-methylenedioxymethamphetamine (MDMA or ‘ecstasy’) in combination with alcohol or cannabis in humans • Promotie dhr. drs. W.F. Abdo, woensdag 7 oktober om 15.30 uur. Titel: Parkinsonism: a diagnostic challenge • Promotie mw. drs. L. van den Nieuwenhof, maandag 12 oktober om 10.30 uur. Titel: Asthma in general practice: risk factors & asthma control • Promotie mw. drs. S. Huybers, maandag 12 oktober om 13.30 uur. Titel: Unraveling intestinal Ca2+ absorption in health and disease • Promotie dhr. drs. J.P.H. Schoeber, maandag 12 oktober om 15.30 uur. Titel: Physiology of the epithelial Ca2+ channels: Towards the molecular regulation of TRPV5 and TRPV6 * Locatie: Radboud Universiteit, Academiezaal Aula, Comeniuslaan 2, tenzij anders vermeld Voor een volledig overzicht en korte inhoud van alle promoties, oraties en afscheidsredes, zie www.umcn.nl, ingang ‘scientist’, doorklikken op ‘science agenda’

TERUG VAN WEGGEWEEST

Volgens NEN 2767 BOUWKEURMEESTER KEURT UW WONING

Adviesburo van den Berk

Een vertrouwd gezicht op een nieuwe locatie

uw partner voor financiële zekerheid (sinds 1963)

Financiële planning

Praktijkfinanciering

Hypotheken

Praktijkbemiddeling

Verzekeringen

Pensioenen

Regentessestraat 3 6522 AM Nijmegen

T. 024 - 3230731

Agneta Nijsse

UÊ>«ÊiÕÀ}i UÊ6iÀ«ÊiÕÀ}i UÊii«ÊiÕÀ}i UÊ ÊiÕÀ}i Meer informatie of een oriënterend gesprek? Bel Toon Peters!

[email protected]

UÊ"«iÛiÀ}i UÊÃ«iVÌiÃ UÊÊ iÀ}iÊ*ÀiÃÌ>ÌiÊ `ÛiÃ

Beste hypotheek, laagste maandlasten

Met kwaliteitsgarantie ISO 9001:9002 certificering TUV!

Oranjesingel 26 Nijmegen T 024 - 3817191 www.vanbruggen.nl

Sprokkelveld 52 6596 DM Milsbeek T (0485) 516 775 I www.petersbouwadvies.nl E [email protected]

Bredeweg 34 te Breedeweg

GRAFWEGEN, DUITSLAND Ref: 680

Grootse viering 25 jaar Biomedische Wetenschappen

Een pand kopen of verkopen? Schakel bouwkeurmeester Toon Peters in voor:

www.vandenberk.com

F. 024 - 3601567

r ond erwijs a dbod e 1 6 - 2 0 0 9

Oude Molenweg 279, Nijmegen

Ruim appartement met balkon op het zuidwesten met fraai uitzicht over het Goffertpark Indeling: centrale hal met trappenhuis en intercom, berging in souterrain. Appartement: ruime hal met bergkast, toilet met fonteintje, royale woonkamer met balkon.Dichte keuken, twee ruime slaapkamers. Badkamer met douche, wastafel en wasmachineaansluiting. Kunststof kozijnen met isolerende beglazing. Blokverwarming. Bouwjaar 1967, woonopp. 75,4 m2. Vraagprijs € 167.500 k.k.

KAVEL: ca. 1500m², INHOUD: ca. 800m³ Uitermate charmant, rietgedekt woonhuis óp de grens met Nederland nét onder Breedeweg! Bijzonder is dat de voordeur in Duitsland is en de garagedeur in Nederland! Boven de dubbele, eveneens rietgedekte garage is een gastenverblijf gemaakt. Het bos ligt op loopafstand, richting Nederland is er een vrij uitzicht over akkers. Het is in 2005 compleet gerenoveerd. De highlights zijn verder: een bijzonder sfeervolle woon/eetkamer met vide en open haard en een zeer compleet uitgeruste luxe woonkeuken met open haard. De gehele begane grond is voorzien van een hardstenen vloer met vloerverwarming. 1e verd.: vier slaapkamers, een kleedkamer en de luxe badkamer met eiken vloer. Meer info en foto’s op www.verbeek-immo.nl, exclusief 3,57% koperscourtage. Vraagprijs: ` 749.500,-- k.k.

Speels halfvrijstaand woonhuis met carport en schuur in Breedeweg nabij Groesbeek. Circa 15 autominuten van Nijmegen, uitstekend bereikbaar middels openbaar vervoer. -

Ruime lichte woonkamer; Halfopen luxe keuken; Praktische kelder/hobbyruimte; 2 Ruime slaapkamers; Royale badkamer; Functionele zolder; Aangebouwde stenen schuur; Inhoud 350 m3; Bouwjaar 1989; In prima staat en goed onderhouden!

1E CONSULT (20 MIN.) GRATIS

OPEN HUIS 10 oktober

Groesbeekseweg 23, 6524 CL telefoon: (024) 360 38 95 www.koophuis.nl

Voor de persoonlijke aanpak

KAAIJ ADVOCATEN

FRANSESTRAAT 12 6524 JA NIJMEGEN

Mr. Michaëla B.M. Kaaij, gecertificeerd NMI mediator Mr. Drs. H.A.M. Schouten TEL : (024) 324 59 37

Vraagprijs: € 224.500,00 k.k.

Strafrecht, mediation, echtscheiding, alimentatie, omgangsregeling en andere familiezaken, huur, arbeid en ontslag, uitkering, consument en incasso.

Willem Lieberwirth Makelaar Taxateur o.g., méér dan een makelaar! Info 024-6963333 - www.lieberwirth.nl

Verbeek Immobilien Nijmegen 024-3820010

radbode-krasznai 090313.indd 1

Aankoop Verkoop Taxaties

07-05-2009 10:51:08

akkermans van elten


De opleiding Biomedische Wetenschappen viert vandaag (2 oktober) het 25-jarig jubileum. Dit wordt groots gevierd, met een symposium, een studiebeurs voor een talentvolle student, een feest, een reünie en een jubileumboek. Er worden vier- tot zeshonderd alumni, studenten en medewerkers verwacht. G i j s Munn i ch s

Akkermans Van Elten is een onafhankelijk adviseur die al meer dan 30 jaar de belangen behartigt van het UMC St Radboud en haar medewerkers op het gebied van verzekeringen, pensioenen, hypotheken en financiële dienstverlening.

Wie wil niet besparen? Loop binnen bij het FIP en laat ons uw voordeel berekenen! In uw dagelijkse werk bent u druk in de weer om zo goed mogelijk voor uw cliënten te zorgen. Uw werkgever UMC St Radboud wil graag voor haar medewerkers zorgen. Akkermans Van Elten heeft met uw werkgever een aantal collectieve financiële pakketten ontwikkeld met betrouwbare producten die u véél voordeel kunnen bieden.

Wat zijn uw voordelen?

‘Building bridges’ is het thema van het zilveren jubileum. Biomedische wetenschappers slaan immers bruggen tussen het medisch-wetenschappelijke onderzoek en de praktijk van de gezondheidszorg. ‘Begin jaren tachtig ontstond de behoefte aan mensen die de ontwikkelingen in de laboratoria konden vertalen naar de medische praktijk’, zegt prof.dr. Frans Russel, de huidige opleidingsdirecteur. ‘Niet alleen in Nederland, ook in bijvoorbeeld Harvard was men ermee bezig om een opleiding te starten om zo in deze behoefte te voorzien.’ Niet iedereen was zich daarvan bewust. Toen de opleiding in 1984 in Nijmegen startte (toen Algemene Geneeskunde genoemd), stonden medici er ook sceptisch tegenover. ‘Men dacht dat deze opleiding niet lang

Tot 35% korting op uw privé-verzekeringen

Uitreiking Bexprijs 2009

0,2% korting op uw hypotheekrente

Ieder jaar wordt de Bexprijs uitgereikt voor de beste bachelorstage van de studie Biomedische Wetenschappen. Deze prijs is vernoemd naar wijlen dr. Jan Bex, dé inspirator van de studie Biomedische Wetenschappen in Nijmegen. Op vrijdag 18 september is de Bexprijs 2009 uitgereikt aan student Samantha Kloet, tijdens de uitreiking van de bachelor diploma’s in de Lammerzaal. Kloet liep stage op de afdeling Biochemie binnen het Nijmegen Centre for Molecular Life Sciences. Op de foto, de drie genomineerde studenten: (vlnr) Sharon Ooms, Samantha Kloet en Steffanie de Wit.

Deze korting blijft behouden bij uit dienst treden Spaarloon Inkomenszekerheid bij arbeidsongeschiktheidsverzekering

Wij zijn er voor u! Loop binnen bij het Radboud Financieel Informatie Punt (FIP) en neem uw verzekeringspapieren en/of hypotheekbescheiden mee of bereken zelf uw voordeel op onze website.

Doe er uw voordeel mee! Laat ons uw voordeel berekenen en bespaar honderden euro’s!

www.akkermansvanelten.nl

Meer weten of maken van een afspraak? Akkermans van Elten T 0481-367077 (radboudlijn) E [email protected]

Zelf voordeel berekenen? Website: www.akkermansvanelten.nl Gebruikersnaam: radboud Wachtwoord: voordeel

Loop binnen bij het FIP Kamer 1,04, route 526/527 Maandag 11.30 - 17.00 uur Vrijdag 09.00 - 14.00 uur

Onze website is ook bereikbaar via het intranet van het UMC St Radboud a s s u ra n t i ë n • p e n s i o e n e n • hy p o t h e ke n • f i n a n c i e e l a d v i e s

12

zou bestaan, en weinig beroepsperspectief had’, vertelt Peter Wouters, beleidsmedewerker en studieadviseur van het eerste uur. ‘De studie zou hooguit artsenbezoekers opleveren, was de gedachte.’

1100 afgestudeerden De studie Algemene Geneeskunde is destijds van de grond af opgebouwd. Naast Nijmegen startten ook Leiden en Utrecht met een dergelijke opleiding. Prof.dr. Gerhard Zielhuis behoort net als Wouters tot de “founding fathers” van de opleiding. ‘Er was geen voorbeeld elders ter wereld van een dergelijke studie’, vertelt Zielhuis. ‘De aanvankelijke scepsis verdween toen de eerste studenten stages gingen lopen. Medici gingen de meerwaarde zien van professionals die goed zijn in het onderzoek, maar ook de medische wereld kennen.’ In de loop van vijfentwintig jaar heeft de studie zich meer dan bewezen. In Nijmegen hebben 1100 afgestudeerden hun weg gevonden op de arbeidsmarkt. Ze werken in het bedrijfsleven, bij de overheid, in het onderwijs en bij onderzoeksinstellingen. De Nijmeegse BMW-ers hebben veel kennis over bijvoorbeeld de invloed van genen, leefstijl en omgeving op de gezondheid. Er is lof geuit voor de opleiding bij de visitaties door externe deskundigen. Tot driemaal toe is de Nijmeegse opleiding uitgeroepen tot de beste opleiding Biomedische Wetenschappen in Nederland.

Kers op de taart Het jubileum wordt groots gevierd. Vier- tot zeshonderd alumni, studenten en medewerkers worden verwacht. ’s Ochtends is er een feestelijk programma met presentaties en videoboodschappen van alumni uit binnen- en buitenland. Na de lunch volgt een feestrede, wordt het jubileumboek gepresenteerd en een studiebeurs uitgereikt (zie kader). ’s Middags zijn er masterclasses en de dag eindigt natuurlijk met een feestavond. De kers op de taart is de komst van gastspreker Sir Alec Jeffreys, de uitvinder van de genetische vingerafdruk. In de middag geeft hij een lezing. Ook zal hij één van de veertien masterclasses verzorgen. Geneticus Jeffreys

13

vond uit dat je met stukjes DNA een unieke vingerafdruk van een persoon kunt maken. ‘Nu, vijfentwintig jaar later, wordt deze techniek breed toegepast bij het oplossen van misdaden, het opsporen van erfelijke ziekten en het vaststellen van familiebetrekkingen’, schrijft Russel in het jubileumboek. Jeffreys toont in zijn lezing aan dat de impact van de biomedische wetenschappen op de geneeskunde en de samenleving heel groot kan zijn. n Meer informatie over het jubileum: zie www.bmw25jaar.nl

Studenten bouwen bamboebrug In de aanloop naar de feestdag is op het gazon naast Huize Heyendael een brug verrezen. BMWstudenten hebben met bamboestokken de Nijmeegse Waalbrug nagebouwd. De vijftien meter lange brug is versierd met duizenden ballonnen. Deze ludieke actie symboliseert de functie van de biomedische wetenschapper als bruggenbouwer. Opleidingsdirecteur Frans Russel: ‘Hoe de opleiding er over vijfentwintig jaar uitziet, kunnen we niet voorspellen. Maar de biomedische wetenschapper zal altijd bruggen blijven slaan tussen basale wetenschap en de medische praktijk.’

Jubileumbeurs voor Iraanse student Een van de stokpaardjes bij Biomedische Wetenschappen is de internationalisering. De master wordt bijvoorbeeld volledig in het Engels gedoceerd. Het doel is om met een aantrekkelijke (master)opleiding steeds meer internationale studenten te trekken. In 2009 meldden zich zeven buitenlandse studenten voor de Nijmeegse master. Om de internationalisering kracht bij te zetten, wordt op de feestdag de jubileumbeurs uitgereikt aan de Iraanse student Seyyed Mohammad Reza KazemiBajestani (29). Hiermee kan hij de tweejarige master Biomedische Wetenschappen volgen. Kazemi-Bajestani is in Iran afgestudeerd als arts. Al tijdens zijn studie heeft hij als onderzoeker gewerkt op het gebied van hart-vaatziekten, en daarover gepubliceerd. Hij volgt de master om zo zijn inzicht in het biomedisch onderzoek te vergroten.

r a dbod e 1 6 - 2 0 0 9

mensen Mia Willemsen Op woensdag 16 september was Mia Willemsen 25 jaar in dienst van ons ziekenhuis. Ze is destijds gestart als analist op het toenmalige Centraal Hematologisch Laboratorium en werkt nog steeds als analist op de afdeling Laboratoriumgeneeskunde, Laboratorium Hematologie. Honkvast en betrouwbaar als Mia is, heeft ze in de loop der jaren een grote expertise opgebouwd van een groot aantal hematologische bepalingen. Momenteel houdt ze zich voornamelijk bezig met trombofilie, beenmergmorfologie en speciële hematologie. Om onze waardering te tonen willen we dit heugelijke feit graag samen met u vieren op donderdag 15 oktober van 17.00 tot 19.00 uur in de koffiekamer van het voormalige ACE, route 480. We nodigen dan ook iedereen die Mia kent van harte uit om haar te feliciteren met haar 25-jarig jubileum. Namens de afdeling Laboratoriumgeneeskunde, Laboratorium Hematologie, Trix de Boer en Paul Ruijs, hoofdanalisten Laboratorium Hematologie.

Sandy Donkers en Kathelijne Berkhout Sandy en Kathelijne zijn beide stuwende krachten binnen de administratieve groep op de afdeling Oogheelkunde. Afgelopen zomer waren deze beide dames 121/2 jaar in dienst. Sandy is de creatieve, gezellige collega die steeds nieuwe dingen bedenkt en zeker de gezellige noot daarbij in het oog houdt. Kathelijne is de denker die stilstaat bij het dagelijkse werk en met een vrolijke kwinkslag een kritische noot weet te kraken. Natuurlijk willen we hen beide in het zonnetje zetten als dank voor hun inzet. Wij vieren dit in besloten kring op 9 oktober met een gezellige High Tea om 16.00 uur op de afdeling Oogheelkunde. Suzanne Verploegen, tactisch manager Oogheelkunde

In Memoriam P r o f . d r. K . E . M a l t e n Op 19 september 2009 is op 89-jarige leeftijd overleden prof. dr. K.E. Malten. Hij was werkzaam binnen het UMC St Radboud van 1 september 1959 tot 1 september 1985. Prof.dr. Malten is de founding father van de arbeidsdermatologie. Met enkele collegae heeft hij de basis gelegd voor de systematiek in het allergologisch onderzoek met betrekking tot het allergisch contacteczeem. Professor Malten werd vanwege zijn grote expertise geconsulteerd vanuit het hele land. Zijn ervaringen werden in systemen onder gebracht waardoor de internationaal vastgestelde testseries altijd verbeterd werden. In het arbeidsproces blijken zowel allergische als niet allergische factoren verantwoordelijk te zijn voor een eczeem. Ook ten aanzien van de niet allergische factoren van het eczeem heeft hij belangrijk onderzoek gedaan. Professor Malten was een mens met een grote visie. Zijn analyses hadden diepgang en waren per definitie multidisciplinair: de beschrijving van de huidreacties, de toxicologie, de farmacologie, de chemie en de fysica. Internationaal heeft hij baanbrekend werk gedaan en hij realiseerde een grote wetenschappelijke output. Op de afdeling was Malten een wijs man met groot relativeringsvermogen en een warm hart voor patiënten en medewerkers. Wij wensen zijn kinderen, kleinkinderen en naasten veel sterkte. Prof.dr. Peter van de Kerkhof, afdeling Dermatologie

r k or t n i e u w s a dbod e 1 6 - 2 0 0 9 Marleen en Wies Driessen

Nancy Arts-Spitsbaard

Op 1 oktober verlaten Marleen en Wies de afdeling Heelkunde vanwege het feit dat ze de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt. Ze hebben ieder hun eigen weg gevolgd binnen het UMC St Radboud en uiteindelijk hebben ze de laatste 2 jaar samengewerkt op verpleegafdeling A40.

1 november viert Nancy Arts-Spitsbaard haar 25-jarig dienstjubileum. Nancy is begonnen in de Centrale Patiënten Keuken en vervolgens heeft zij ruim 8 jaar gewerkt als administratief medewerkster bij de afdeling Financiële Administratie. Sinds 1995 werkt Nancy bij het Technisch Magazijn van het Servicebedrijf. Nancy heeft ervoor gekozen om haar jubileum in besloten kring te vieren. Marco Schuringa, manager Productgroep Vastgoed & Infrastructuur

Marleen is in 1972 begonnen als ziekenverzorgster in de toenmalige Veegerkliniek. Zij heeft na het volgen van de A-opleiding jarenlang gewerkt bij verschillende specialismen, waarbij de vaatchirurgie als een rode draad door de jaren heen haar aandacht bleef houden. De jarenlange inzet op de vaatchirurgie maakt van Marleen een ervaren verpleegkundige. Zij heeft hard gewerkt en kende alle ins en outs. Daarbij bleef Marleen er jong uitzien, mede dankzij haar sportieve bezigheden in haar vrije tijd. Marleen kenmerkt zich ook doordat ze heerlijk kan genieten van een hapje en een drankje. Aan haar afscheid wordt dan ook op een passende wijze vorm gegeven. Wies is haar loopbaan 44 jaar geleden gestart als ziekenverzorgende op Dekkerswald. In de jaren ‘70 heeft zij de overstap gemaakt naar het Radboud waar zij de opleiding tot verpleegkundige heeft gevolgd. Daarna heeft zij vele jaren met plezier gewerkt als verpleegkundige binnen de verpleegafdelingen Heelkunde. Zij heeft in al die jaren een enorme kennis en ervaring opgedaan waar veel collega’s jarenlang van hebben kunnen profiteren. Zij mag nu gaan genieten van een welverdiend pensioen. Wies houdt van kunst, cultuur en leuke reisjes en daar zal ze veel tijd aan gaan besteden. Langs deze weg willen we Marleen en Wies van harte bedanken voor hun jarenlange inzet, samenwerking en betrokkenheid binnen het UMC St. Radboud en wensen hen veel plezier met hun welverdiende vrije tijd. Het ga jullie goed! Namens alle collega’s van verpleegafdeling A30 en A40, Geertje Braks, verpleegkundige A40 Annique Thuis, hoofdverpleegkundige A40

PIPnieuws PersoneelsInformatiePunt Ma: 10.00 - 14.00 uur en 15.00 - 17.00 uur Di: 11.30 - 14.00 uur en 15.00 - 17.00 uur Wo: 10.00 - 14.00 uur en 15.00 - 17.00 uur Do: 11.30 - 14.00 uur en 15.00 - 17.00 uur Vrij: 10.00 - 14.00 uur. T (024) 361 91 66, route en post 536 @[email protected] : Organisatie ➔ Personeels Informatie Punt en Services ➔ HRM

Hennie Kroonenberghs Per 1 november gaat Hennie Kroonenberghs gebruik maken van de FPUregeling. Hennie is begonnen in1980 in de kinderkliniek en sinds 1992 is ze in dienst bij de polikliniek Dermatologie, waar zij met veel plezier, professionaliteit en inzet haar functie als verpleegkundige heeft ingevuld. Hennie is binnen Dermatologie op verschillende werkplekken inzetbaar en zij stond ook altijd klaar om bij drukte extra werkzaamheden op zich te nemen. Samen met haar collega’s vormde Hennie een hecht team. Hennie onze stille kracht, bij de vele feestjes, onze liedjesschrijver en na vakanties altijd leuke reisverhalen. Hennie we gaan je ontzettend missen! Wij zijn Hennie dankbaar voor haar inzet van de afgelopen 29 jaar. Het afscheid wordt gevierd tijdens een afscheidsborrel op woensdag 4 november in de wachtruimte van de allergieafdeling op de polikliniek Dermatologie van 16.30-19.30 uur. U bent van harte uitgenodigd. Marieke Hoefnagel-Meuwissen, hoofdverpleegkundige polikliniek Dermatologie

Actueel Altijd op de hoogte van het laatste HRM nieuws? Abonneer u op HRM nieuws via het intranetportaal: : Organisatie ➔ productgroep HRM. Klik op Nieuws/ Acties/ Waarschuw mij. U krijgt dan via de e-mail een bericht als er een nieuw bericht geplaatst is.

PIP tip Advies nodig over een goede werkhouding achter de PC? Loop dan eens binnen bij de RSI-preventiewerkplek. Dat kan op 7 oktober en 26 november 2009, van 12.00-13.00 uur bij IDEA, F.C. Donders laan 2, route 235.

Vacatures Elke dag staan de nieuwe vacatures op internet en hangt de vacatureladder bij PIP. Gebruik onze klantencomputer om vacatures te bekijken en vraag desgewenst een uitdraai. : Intranetportaal ➔ organisatie ➔ vacatures of via internet: werken bij het UMC ➔ vacatures.

In memoriam Nell Serrarens

Griepvaccinatie: morele plicht voor elke zorgverlener U wilt toch niet op uw geweten hebben dat u dat doodzieke kindje op de IC hebt besmet, waardoor het nog ernstiger in de problemen kwam dan het al was. Of dat we ‘nee’ moeten verkopen omdat we domweg de mankracht niet hebben om zieke mensen op te vangen. Tegen de achtergrond van de pandemie krijgt griepvaccinatie een groter belang dan ooit.

het betoog Op alle fronten bereidt men zich er op voor. Het OMT (outbreak managementteam) zorgt dat er een draaiboek ligt. Afdelingen hebben continuïteitsplannen opgesteld. En u kunt uw bijdrage leveren door uzelf te laten vaccineren.

Waarom griepvaccinatie? In 2007 heeft de Gezondheidsraad al geadviseerd om zorgpersoneel dat in contact komt met patiënten te vaccineren tegen de griep, omdat deze medewerkers een bijzondere verantwoordelijkheid hebben. In het UMC hebben we te maken met vaak heel zieke en kwetsbare patiënten. We willen niet dat personeel deze patiënten besmet met het griepvirus, omdat dit kan leiden tot ernstige complicaties of zelfs tot sterfte. Maar even zo belangrijk is dat wij als ziekenhuis voldoende zorg moeten kunnen leveren op het moment dat de zorgvraag hoog is.

FLEX ma t/m vrij 07.30-16.30 uur T (024) 361 03 03 route 534 [email protected] : www.umcn.nl ➔ werken bij het UMC ➔ tijdelijk werk

PRIK TEGE ÓÓK MEXI N DE C GRIEAANSE P!!

Vrijwilligers De ‘truttenclub’. Nell staat achteraan tweede van links. Vrijdagnacht, 12 september, is oudverpleegkundige Nell Serrarens overleden. Onze ‘Truttenclub’ van het Radboud zal nooit meer hetzelfde zijn. Meer dan 20 jaar geleden is dit clubje geboren van zeven vrouwelijke collega’s op de verpleegafdeling Urologie. In de loop van tijd vlogen we bijna allemaal uit naar andere afdelingen. Twee van ons gingen met pensioen, zo ook Nell, maar de uitjes bleven bestaan. Ze werden zelfs uitgebreid met weekendjes weg en etentjes bij Nell thuis. Urologie was niet meer de bindende factor maar er ontstond een vriendschap die voor ons allemaal heel waardevol was. Afgelopen jaar werd ze ziek. Dit voorjaar was ze weer voldoende opgeknapt om mee te gaan met een uitje. Maar enige tijd later sloeg de ziekte terug en moesten we echt afscheid nemen van Nell, de voortrekster van onze club. Ons clubje zal nooit meer hetzelfde zijn, wat zullen we haar missen!

Schicker Bungalow in gefragter Lage von Goch Dld Kaufpreis: ` 168.000,--

TE KOOP:

Wohnfl.: 137 m² Grundstück: 633 m² Zimmer: 5 Das hier angebotene Objekt wurde in massiver Bauweise und Funktionalität erstellt. Es befindet sich in einer sehr gefragten Lage von Goch, nähe Kleve. 35 Min. nach Nimwegen. Tel: 0049- 2823-6975 www.scharff-immobilien.de

LAAN VAN SCHEUT 11 - NIJMEGEN TWEE ONDER EEN KAPWONING MET AANGEBOUWDE GARAGE EN ONDER ARCHITECTUUR AANGELEGDE VOOR-, ACHTERTUIN, LIGGING ACHTERTUIN IS ZUIDWEST. DE WONING BESCHIKT OVER 4 SLAAPKAMERS. IN NABIJHEID VAN RADBOUD UNIVERSITEIT, UMC RADBOUD EN STATION HEYENDAAL.

Radbode is een tweewekelijks personeelsblad van het UMC St Radboud. Oplage: 13.000 Redactie: Nelleke Dinnissen, Jannie Meussen (eindredactie) en Gijs Munnichs. Aan dit nummer werkten mee: Femke van den Berg, Rian Bos, Marten Dooper, Flip Franssen, Nannet van der Geest, Ad den Held, Paul van Laere, Frank Muller, Daan Van Speybroeck, Jan van Teeffelen, Marcel Wortel. E-mail: radbode@sb. umcn.nl, telefoon: 024-3613538 Correspondentie: UMC St Radboud, 528 Productgroep Communicatie, Postbus 9101, 6500 HB Nijmegen Redactieraad: prof.dr. Rob Bleichrodt, Peter van Dijk, Henk Gerrits, mr. æmiel Kerckhoffs. prof.dr. Louis Kollee, dr. Erik de Laat Vormgeving en lay-out: Puntkomma Nijmegen Druk: Wegener Nieuwsdrukkerij Gelderland Advertenties: Bureau van Vliet, 023-5714745, e-mail: [email protected] Abonnement: 13,60 euro, informatie Sylvia van Brück-Engelen 0243615442. De volgende Radbode verschijnt vrijdag 16 oktober.

Cursussen en trainingen Er zijn nog plaatsen beschikbaar voor de volgende trainingen: Veilig werken met stikstof 13 oktober Veilig omgaan met gasflessen 3 november GROS 5 november Veilig werken met cytostatica 6 november Jaargesprekken medewerkers 12 november BASS HRM/e-MF/RADAR 17 november Fysieke belasting basiscursus 19 november Harmony Basis 23 en 26 november Jaargesprekken leidinggevenden 24 november RSI-workshop 26 november Traumaopvang 10 december Een compleet overzicht van onze opleidingen vindt u op intranet: Home ➔ Organisatie ➔ Opleidingen ➔ Opleidingsaanbod ➔ Functiegericht

t*/)06%DB.© t($*,4011&37-",5&DB.¤ t1&3$&&-011&37-",5&.¤ t#068+""3 t73""(13*+4ʱ ,,

Vast Goed Makelaar De Stijls4EL sWWWDESTIJLMAKELAARSNL

14

²1SJLKB HSJFQOFF³

zzgl. 3,57 % Prov.

Je oud-collega’s, maar vooral vriendinnen: Astrid Scholten, Margriet van Engelen, Hanny Cobussen, Hilde de Heus, Marina Methorst en Yvonne Vincken.

Colofon

Wilt u 1 dagdeel per week gastvrouw of gastheer zijn, eens per maand op zondag bij de kerkdienst actief zijn of iets anders doen? Voor meer informatie: Coördinator vrijwilligerswerk, Joke Hoop. T (024) 361 53 28, [email protected]. : www.umcn.nl ➔ werken bij het UMC ➔ vrijwilligerswerk

PIPnieuws is van Servicebedrijf, productgroep HRM

%BWFWBO)BBTUFSFO LJOEFSWFSQMFFHLVOEJHFLJOEFSPODPMPHJF

“Hoe groot of klein een kans op besmetting ook is, ik wil het risico niet nemen” Verstand van weerstand

Dit jaar krijgen we te maken met de Mexicaanse griep èn de jaarlijkse seizoensgriep. Hoewel de ernst van de Mexicaanse griep tot nu toe meevalt, is het toch goed om rekening te houden met ernstige scenario’s. Zeker als academisch ziekenhuis waar we hoog gespecialiseerde zorg moeten kunnen bieden. Prof. dr. Andries Hoitsma liet tijdens de laatste voorlichtingsbijeenkomst zien dat we in de piek van de pandemie klaar moeten zijn voor een fors hoger patiëntenaanbod en bijna 10 keer zoveel IC-opnames dan normaal. Dit vraagt niet alleen logistieke aanpassing, maar vereist ook dat we juist in deze fase kunnen beschikken over voldoende

15

handen aan het bed. Alle medewerkers zijn dan hard nodig! Daarom worden gezondheidswerkers als een van de eerste groepen gevaccineerd tegen de Mexicaanse griep.

De tegenwerpingen… ‘Maar’, zult u zeggen, ‘ik heb nooit de griep, dus ik hoef niet gevaccineerd te worden.’ Realiseert u zich dan dat we dit jaar naast de seizoensgriep te maken hebben met een geheel nieuw virus waartegen niemand nog weerstand heeft. De verwachting is dat velen bij besmetting ook echt ziek worden. Bovendien kunnen gezonde volwassenen drager zijn van het virus, zonder dat ze zelf echt klachten hebben. Dan verspreiden zij zelfs ongemerkt het virus! Een andere veelgehoorde opmerking is: ‘die kwetsbare patiënten worden toch al via de huisarts gevaccineerd. Dan hoef ik toch niet?’ Weet dan dat ouderen en patiënten met verminderde weerstand een lagere immuunrespons hebben op het vaccin, dus niet optimaal beschermd zijn. Gezonde volwassenen bouwen daarentegen de beste weerstand op na het vaccin.

Moreel verplicht ‘Verpleger zonder vaccin brengt patiënt in gevaar’ schreef prof. dr. Jos van der Meer onlangs in het NRC en prof. Ab Osterhaus stelde twee weken geleden tijdens het debat in het LUX-theater : ‘Het is een ethische plicht voor elke zorgverlener om zich te laten vaccineren’. Natuurlijk kan niemand verplicht worden, maar we kunnen wel een dringend beroep doen op uw professionele verantwoordelijkheid. Weet dat u het virus kunt verspreiden, zelfs als u geen klachten hebt, weet dat als u een kwetsbare patiënt besmet dit kan leiden tot ernstige complicaties, weet dat de vaccinatie bij gezonde volwassenen het beste werkt, en wees u bewust dat tijdens een pandemie veel mensen in het ziekenhuis belanden en dat u dan dus keihard nodig bent.

Veilig Het Mexicaanse griepvaccin is goedgekeurd en geregistreerd. Een snelle productie van het vaccin was mogelijk door de toevoeging van hulpstoffen (adjuvantia). Hierdoor heb je ongeveer tien keer minder dood virusmateriaal nodig om het vaccin te maken. Er bestaat ruime ervaring met vaccins waarin dezelfde adjuvantia zitten. Behalve wat gevoeligheid op de injectieplaats zijn er geen belangrijke bijwerkingen opgetreden bij tienduizenden inentingen.

Drie prikken Wij realiseren ons dat we dit jaar veel vragen van onze medewerkers. Namelijk drie prikken: één voor de seizoensgriep en twee voor de Mexicaanse griep. Het moge duidelijk zijn dat we dit niet zo maar doen. Het gaat om het belang van onze patiënten. Onder voorwaarde dat de vaccins op tijd geleverd worden, gaan we half oktober tegen de seizoensgriep vaccineren, dan volgt begin november de eerste ronde tegen de Mexicaanse griep en eind november de tweede ronde. We waren met de jaarlijkse vaccinatie al goed op weg, vorig jaar heeft ruim 50 procent van de doelgroep zich laten vaccineren. Dit jaar moeten we met het ergste scenario voor ogen alles op alles zetten, en gaan voor de 100 procent! Nannet van der Geest-Blankert, bedrijfsarts en projectleider griepvaccinatiecampagne Meer informatie over priklocaties en tijdstippen volgt op intranet.

r a ctueel a dbod e 1 6 - 2 0 0 9

Beroepsgeheim in de verdrukking?

Het EPD

Nieuwe (ruimere) richtlijnen rond de melding van kindermisbruik en kindermishandeling. De komende invoering van het Elektronisch Patiënten Dossier (EPD). En de toenemende vraag om toegang tot dossiers van overleden patiënten. Zomaar drie recente ontwikkelingen, die het beroepsgeheim onder grote druk kunnen zetten. Voor de Commissie Ethiek van het UMC St Radboud alle reden om op vrijdag 9 oktober in Nijmegen een landelijk werksymposium te organiseren. Met als titel: ‘Beroepsgeheim in beweging.’ A D D E N H EL D

Aanleiding voor de Commissie Ethiek van het UMC St Radboud om zich met het onderwerp ‘Beroepsgeheim’ bezig te houden, was een artikel in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. Daarin liet de Nijmeegse hoogleraar gezondheidsrecht prof. dr. Willemien Kastelein zien, dat er zich situaties kunnen voordoen waarin er minder consequent wordt omgegaan met het beroepsgeheim. Volgens voorzitter dr. Daan van der Vliet (chirurg) en secretaris Norbert Steinkamp (medisch-ethicus) wil de Commissie Ethiek met dit symposium het maatschappelijk debat rond het beroepsgeheim aanzwengelen. En bovendien iedereen die in de zorg werkzaam is voorzien van de meest actuele informatie en ontwikkelingen rond het beroepsgeheim. Steinkamp: ‘Verder willen wij, als adviescommissie van de Raad van Bestuur, adviezen ontwikkelen rond het beroepsgeheim. Zodat de Raad van Bestuur er beleid op kan gaan maken.’

Tot na het overlijden

Kindermisbruik Als voorbeeld van hoe het beroepsgeheim op dit moment in beweging is, verwijst Norbert Steinkamp naar de nieuwe richtlijn van de KNMG, de beroepsorganisatie van artsen, ten aanzien van kindermisbruik. ‘In deze richtlijn staan de begrippen kindermisbruik en kindermishandeling veel ruimer omschreven dan in de wet. Waardoor je je als arts kunt afvragen: Wat is nu het geldige criterium? De KNMG-richtlijn of wat er over kindermisbruik en kindermishandeling in de wet staat?’ Chirurg Daan van der Vliet herkent dat probleem rond het melden van kindermishandeling uit de praktijk. ‘Wij zijn als artsen verplicht om een verdenking op kindermishandeling te melden. Iedereen zegt: “Dat is een goede zaak.” Ja, dat is een goede zaak, maar wél een

ethiek

Nog twee concrete praktijkvoorbeelden van hoe het beroepsgeheim soms onder druk kan komen te staan. Steinkamp: ‘Neem het voorbeeld van een hiv-patiënt die de besmetting voor zijn partner geheim wil houden, terwijl hij onbeschermd contact met hem heeft. Moet je in zo’n geval als arts ingrijpen om een infectie van zijn partner te voorkomen? Daarover gaan we met elkaar discussiëren in de workshops.’ Ook Van der Vliet heeft een treffend voorbeeld van hoe de uitdrukkelijke wens van een patiënt kan botsen met het gezondheidsbelang van een andere patiënt. ‘Een patiënte heeft een erfelijk vergrote kans op borstkanker. Zij heeft ook een aantal dochters, maar geeft duidelijk aan: ‘Je mag dat absoluut niet aan mijn dochters vertellen, hoor!’ Daarmee brengt zij haar dokter meteen in een ernstig gewetensconflict. Want hoe ga je daar als arts mee om?’ Van der Vliet snijdt nog een heikel, actueel punt aan in relatie tot het beroepsgeheim: Het Elektronisch Patiënten Dossier (EPD). ‘In principe is het EPD geen directe aantasting van het beroepsgeheim, maar gewoon een andere vorm van verslaglegging. Digitaal in plaats van op papier. Maar de vraag is: Wie hebben er allemaal toegang tot dat EPD en hoe goed kun je de toegang tot die digitaal opgeslagen patiënteninformatie beschermen? Ook vertrouwelijke patiënteninformatie kan in zo’n EPD mobieler worden en dat vormt dan wél weer een bedreiging voor het beroepsgeheim.’ Steinkamp knikt instemmend: ‘Daarom ook hebben wij prof.dr. Bart Jacobs, hoogleraar Computerveiligheid aan de Radboud Universiteit, als spreker uitgenodigd. Hij gaat het een en ander vertellen over data-veiligheid.’

Foto: Frank Muller

inbreuk op het beroepsgeheim. Bovendien zijn er altijd kinderen die vaker op hun snuit gaan en daardoor letsels oplopen dan andere kinderen. Met als gevolg dat er soms ook meldingen worden gedaan van verdenking op kindermishandeling die niét terecht blijken te zijn. En in zo’n geval wordt er ernstige schade toegebracht. Want als ouders van zo’n kind word je daar op aangesproken, in contact gebracht met zo’n Meldpunt, met de vertrouwensarts en dat is buitengewoon onplezierig.’

Menslievendheid

onder meer psychologische en sociologische, invalshoeken te bekijken. Een gesprek met een patiënt is daarvan een onderdeel en is voor student en docent steevast het hoogtepunt van een reeks van zes werkgroepen. Het is spannend om te kunnen spreken met

‘Mensen die zonder de ziekte MS leven kunnen nog alles doen en MS patiënten kunnen dit niet en wachten dan ook met liefde op hulp.’ Dit citaat roept vragen op over de fysieke mogelijkheden van patiënten met multiple sclerose en personen zonder die aandoening. De tegenstelling is minder zwart-wit dan wordt gesuggereerd. Het roept ook verwondering op over wat bedoeld zou kunnen zijn met het met liefde wachten op hulp. Is dit een ‘slip of the pen’? Zou bedoeld kunnen zijn dat hulpverleners met liefde hulp verlenen? Het citaat komt uit het persoonlijk leerverslag van een eerstejaars student geneeskunde. In hun eerste blok, onderdeel van de lijn medisch-professionele vorming, krijgen de studenten de opdracht een chronische aandoening te kiezen en deze vanuit een aantal niet-medische,

een ‘echte’ patiënt. Het betreft dan wel geen individueel arts-patiënt-contact, maar het geeft toch aanwijzingen over hoe het er straks in de spreekkamer aan toe kan gaan of zou moeten gaan. Eerstejaars weten nog niet veel van ziekten en daar gaat het in dit blok ook niet om. Het is voor hen een eyeopener dat een somatische aandoening een enorme impact op het persoonlijke en

16

Het beroepsgeheim van artsen eindigt overigens niet bij het overlijden van een patiënt. Ook al denken nabestaanden daar soms anders over. Van der Vliet: ‘Steeds vaker vragen nabestaanden en familieleden van een overleden patiënt inzage in zijn of haar medisch dossier. Uit pure belangstelling of omdat zij willen weten of het ziekenhuis mogelijk fouten heeft gemaakt als gevolg waarvan die patiënt is overleden. Maar het kan natuurlijk heel goed zijn, dat een patiënt aan een aandoening – bijvoorbeeld hiv – lijdt, die hij voor zijn familie liever verborgen wil houden. Ter bescherming van zijn nagedachtenis of wat dan ook. En ook dan is inzage geven in het medisch dossier nog steeds een inbreuk op het beroepsgeheim.’ Kortom, rond het beroepsgeheim spelen meerdere belangen en die belangen zijn aan beide kanten vaak reëel. De vraag die steeds vaker opduikt is dan ook: Hoe moet je er in de alledaagse praktijk van 2009 mee omgaan? De inleidingen, discussies en multidisciplinaire workshops tijdens het symposium kunnen daarover meer helderheid verschaffen. Voor iedereen die werkzaam is in de zorg. n Werksymposium ‘Beroepsgeheim in beweging’, vrijdag 9 oktober, Radboud auditorium UMC St Radboud, Nijmegen. Meer informatie en inschrijven: www.paogheyendael.nl / Cursussen en congressen.

sociale leven van de patiënt kan hebben. Dat is eigenlijk vreemd. Zij mogen dan wel nog niet veel medische kennis hebben, zij hebben intuïtief veel oog voor de mens achter de patiënt. Zij zien eerder de mens dan diens ziekte. Zij zijn als het ware van nature menslievend. Maar bij deze eerste gelegenheid om hun professionele identiteit als arts vorm te geven, worstelen zij zichtbaar met de verhouding tussen distantie en nabijheid. De spanning in onze groep liep op toen enkele persoonlijke zaken werden besproken. Er was schroom om door te vragen zoals dat in de individuele artspatiënt-relatie vaak nodig is. Tekenend was ook hun openheid over de eigen kwetsbaarheid en bezorgdheid voor de betrokken patiënt. Hebben ze niet teveel gefocust op allerlei nare zaken die een chronische aandoening met zich meebrengt? Zou de patiënt nog last hebben gehad van dit gesprek? Hopelijk blijft dit leergesprek nog lang hangen bij de studenten als bron voor reflectie. Ook voor iedere docent met oog voor professionele vorming is het trouwens een inspirerende ervaring. Wim Dekkers

Het ergste is als mensen niet

Recommend Documents