HET EINDE VAN DE ZORGFABRIEK Stephan De Bruyne Gent – 19 maart 2015
Is de psychiatrische zorgfabriek ten dode opgeschreven?
Pleidooi voor het einde van “de psychiatrische zorgfabriek”
Pleidooi voor professionele ongehoorzaamheid
Professionele ongehoorzaamheid
“Ongehoorzaamheid moet fungeren als een soort breekijzer dat ruimte schept voor professioneler handelen. Zorgdragers houden hun ongehoorzaamheid best zo lang aan tot het systeem zelf wijzigt.” Max Huber
Pleidooi voor professionele onredelijkheid
Professionele onredelijkheid “Alleen als je onredelijk bent kun je dingen veranderen, omdat je niet accepteert hoe het is.” Willemijn verloop
Pleidooi tegen zekerheid
Pleidooi tegen zekerheid
“Zekerheid is prachtig maar ze maakt de wereld kleiner. Wie zijn onzekerheid prijsgeeft, verliest tegelijk schoonheid en verlangen. Wie zeker is weet niet wat hij mist. Wie de ware weg heeft gevonden is het spoor bijster.” Rik Torfs
Pleidooi tegen zekerheid “Hoe meer we over ons leven volledige controle trachten te verwerven, hoe verbetener we op zoek gaan naar keurige zekerheid, des te verder drijven we weg van wat waarachtig menselijk is.” Rik Torfs
IF YOU CHANGE NOTHING, NOTHING WILL CHANGE!
“Caminante, no hay camino, se hace camino al andar.” “Reiziger, er is geen pad, je moet het pad al gaande banen…..”
Antonio Machado
1. De psychiatrische zorgfabriek
Als de psychiatrie het overneemt
“Mijn opnamen in de psychiatrie hebben mij in diverse opzichten beschadigd. Als ik eraan terugdenk hoe onwaardig het soms was om psychiatrisch patiënt te zijn, dan wankelt het zelfrespect dat ik inmiddels heb. Als ik mij de vernedering herinner waar ik soms mee te maken kreeg, dan word ik zo kwaad dat ik vergeet dat dat tot het verleden behoort.” (Wilma Boevink)
Als de psychiatrie het overneemt
“Je belangrijkste rol wordt die van patiënt. Overigens moet je die rol niet onderschatten. Daarvoor zijn wel degelijk vaardigheden nodig, zoals aanpassingsvermogen. Als patiënt moet je je voegen naar het ritme en de regels van de grote ziekenhuisorganisatie. Helaas is de grens tussen aanpassingsvermogen en lijdzaamheid niet altijd even scherp.” (Wilma Boevink)
“Wie mijn ervaringen leest, zal merken dat de behandeling die ik zelf doorliep ook zijn beperkingen heeft. Niets is volmaakt. Ook de geestelijke gezondheidszorg is kwetsbaar.”
“Dit boek is mijn recht van antwoord. Ik ga niet akkoord met de manier waarop ik in de psychiatrie ben behandeld.”
“Heb je geluk nodig om goede zorg te krijgen?” Ervaringsdeskundigen willen een andere psychiatrie.
(Zorgwijzer, oktober 2014)
“Misschien zijn zorgwekkende zorgmijders wel zorgvuldige zorgzoekers?” (Harry Gras)
“Hoe krijg je toch je rozijnenbrood?”
“…met behoud van een goede stoelgang!”
Is de psychiatrische zorgfabriek ten dode opgeschreven?
De veranderende patiënt
“Ik heb me jarenlang gedeinsd gehouden. Mijn medicatie geslikt, stress vermeden. Een strak dag- en nachtritme aangehouden. Me als een brave patiënt en een brave burger gedragen. Maar nu wil ik aan het werk en nu helpt dat brave mij niet meer. Ik wil risico’s durven nemen, ik wil een psychiater die dat samen met mij aandurft, de medicatie verminderen waardoor ik ‘s ochtends uit mijn bed kan komen. En die me stimuleert om dingen op te pakken, in plaats van voorschrijft dat ik als kasplantje dit leven moet uitzitten.” (Ervaringsdeskundige)
Herstellen doe je zelf
De veranderende organisatie
“Zorgverleners hebben echt iets met mensen. Ze worden bezield door een eigen beleving en bewogenheid. Maar hoe blijft die bezieling levend wanneer de werkdruk steeds toeneemt en managementprincipes toenemend druk uitoefenen op de sector?” (Myriam De Keyser, Wat bezielt de dokter?)
De veranderende maatschappij
“De druk wordt steeds groter om de geestelijke gezondheidszorg te zien als een soort garage, waarin mensen zo snel mogelijk worden opgelapt om weer terug te kunnen naar hun baan – en misschien hun gezin.” (Darian Leader, Wat is waanzin?)
Is de psychiatrische zorgfabriek ten dode opgeschreven?
MISSCHIEN MOET DE PSYCHIATRIE OOK EEN HERSTELPROCES DOORMAKEN, PARALLEL MET DAT VAN DE PATIËNTEN?
2. “Normaal ben ik gek”
Psychische kwetsbaarheid
“Kwetsbaarheid vormt de kern van alle emoties en gevoelens. Als we voelen zijn we kwetsbaar. Als we geloven dat kwetsbaarheid hetzelfde is als zwakte, geloven we in feite dat voelen hetzelfde is als zwakte. Als we ons gevoelsleven afsluiten uit angst dat de prijs te hoog is, lopen we weg voor datgene wat ons leven juist richting en zin geeft.” (Brené Brown)
De kracht van kwetsbaarheid
“We zijn allemaal kwetsbaar. Die kwetsbaarheid kan je afdekken of de rug toekeren. Je kunt haar ook omarmen: als ik me in mijn kwetsbaarheid kan laten zien, ben ik onkwetsbaar geworden. Ik hoef immers niets meer te verbergen.” (Madeleine Prinsen)
De kracht van kwetsbaarheid
“In die zin hebben mensen met een psychiatrische achtergrond de samenleving veel te leren, want ze zijn ‘daar’ al geweest, ze zijn dikwijls alles al kwijtgeraakt, ze hebben niks meer te verliezen. Onze maatschappij, waarin de norm voor wat normaal is steeds strenger en veeleisender wordt, heeft nood aan die kwetsbaarheid.” (Madeleine Prinsen)
Waanzin
“Het voordeel van normaliteit boven waanzin is dat je de normale waanzin kunt delen met vele anderen. Dat geeft een gevoel van vertrouwen en geborgenheid. Je zit met z’n allen in het narrenschip. Terwijl de waanzinnige nar alleen in zijn bootje zit, dat is moeilijker roeien.” (Wouter Kusters)
Wat is normaal?
She said, "You're strange, but don't change”,… (Neil Young)
Borderline Times
“Psychiatrie is de spiegel van de wereld waarin we leven. Patiënten zijn de symptoomdragers van een ziektebeeld waaraan een hele maatschappij lijdt, en dus is er weinig verschil tussen patiënten en niet-patiënten……” (Dirk De Wachter)
Terug naar normaal
“Verschillen tussen mensen horen niet achteloos te worden gereduceerd tot een lange lijst diagnoses die achteloos wordt ontleend aan een psychiatrisch handboek.” (Allen Frances)
Diagnose
“Het echte diagnostisch proces is dus niet het zoeken naar het best passende label, maar uitvinden wat de zorgbehoeften zijn, in de context van iemands verhaal.” (De DSM5 voorbij, Jim Van Os)
Psychische diversiteit
“Het streven hier is zeker normaliteit?”, vraag ik. “Om te beginnen is het verschil tussen patiënten en niet-patiënten flinterdun”, zegt de dokter, “en verder moeten patiënten juist niet naar normaliteit streven.” Ik wil zeggen dat niemand naar normaliteit moet streven, maar dat slik ik in. (Arnon Grunberg)
Psychische diversiteit
“Als er één ding duidelijk is geworden tijdens mijn opname, dan is het dit: genezing is een illusie, maar wij kunnen van onze eigen afwijkingen leren genieten.” (Arnon Grunberg)
Psychische diversiteit
“Het gebruik van externe machts- en dwangmiddelen werd teruggebracht, maar het geweld is nog steeds aanwezig in het opleggen van een levensvisie.”
“MORELE STURING” (Darian Leader, Wat is waanzin?)
“We moeten niet enkel streven naar betere mensen, maar vooral naar het behoeden van de mogelijkheid om anders te zijn.” (John Stuart Mill)
John Legend “Cause all of me Loves all of you Love your curves and all your edges All your perfect imperfections”
“Imperfectie is een doel. Perfectie is louter een streven” (Ivon Cutler)
“Perfectie is griezelig” (Erica Van Thielen)
Het einde van de grote “wij – zij –wereld”
Wij, de normalen versus zij, de gestoorden Wij, de gezonden Versus zij, de zieken Wij, de hulpverleners versus zij, de hulpvragers Wij, de wetenden versus zij, de onwetenden
Cadzand Ik was te Cadzand aan het strand getuige van een misverstand, toen ik twee golven hoorde spreken precies voordat ze zouden breken. De ene riep: “Het is gedaan, we zullen hier te pletter slaan!” De ander zei beslist: “Welnee, je bent geen golf, je bent de zee.” Hein Stufkens
3. Dromen...en hopen …..en durven…
Recovery is discovery!
“Wie zijn dromen wil realiseren, zal toch eerst wakker moeten worden” (Rudyard Kipling)
“Er bestaat geen grote daad zonder de droom die hem draagt.” (Pierre Mertens)
Dromen
“Als je een schip wil bouwen, moet je werklui niet opdragen hout te verzamelen. Je moet niet het werk verdelen en orders geven. Leer in plaats daarvan mensen eerst te verlangen naar de eindeloze zee….” (De Kleine Prins, Antoine de Saint-Exupérie)
Hoop “So give me hope in the darkness that I will see the light
Cause oh they gave me such a fright
And I will hold on with all of my might
Just promise me that we'll be alright.” (Ghosts that we knew, Mumford and Sons)
“Hope always see positive things “ (Fiona Rae)
“Hoop niet zonder twijfel en twijfel niet zonder hoop.” Seneca
Hoop
“Hoop is ergens voor werken omdat het goed is, niet alleen omdat het kans van slagen heeft. Hoop is niet hetzelfde als optimisme, evenmin de overtuiging dat iets goed zal aflopen. Het is wel de zekerheid dat iets zinvol is, ongeacht de afloop, ongeacht het resultaat.” (Vaclav Havel)
HOOP “Ontneem ons niet de hoop op beter tijden. Dit wil niet zeggen dat U niet realistisch mag zijn. Maar dat is iets anders dan ons terugdringen in invaliditeit. Wij verdienen meer nuancering. Realisme is niet hetzelfde als doemdenken.” (Wilma Boevink)
Hoop
“Hoop is niet een loterijbriefje waarmee je op de sofa gaat zitten om je gelukkig te voelen. Hoop is een bijl waarmee je deuren kunt openen. Hoop roept op tot actie” (Rebecca Solnit)
Marge Simpson
“I don’t hate you for failing, I love you for trying ”
“Het schip is het veiligst wanneer het in de haven ligt, maar daar zijn schepen niet voor gebouwd.” Paulo Coelho
My faults have my respect and when we meet I rise and gently Kiss them on the lips Never will I abuse them with unkind words. All that is mine in this life I owe to them. (Thodoris Gonis)
“Try again. Fail again. Fail better” (Samuel Beckett)
Mikos Navridis
“If you’re not failing every now and again, it’s a sign you’re not very innovative.” (Woody Allen)
Bereidheid om te falen is een voorbode van groei…. Je kunt een deal nooit winnen als je niet bereid bent te verliezen….
WHEN YOU LOSE, DON’T LOSE THE LESSON
“Success is going from failure to failure without losing enthusiasm.” (Winston Churchill)
Het probleem is dat, als je geen enkel risico neemt, je nog meer riskeert….. (Erica Jong)
“Our greatest glory is not in never falling, but in rising every time we fall…” (Nelson Mandela)
4. Herstelondersteunende zorg
Van bandwerk naar kantwerk
Herstelondersteuning biedt hoop en ondersteunt het zoeken naar nieuwe perspectieven.
Herstel Herstel is een proces dat cliënten doormaken in het leren omgaan met (de gevolgen van) een ontwrichtende aandoening (en alles wat dat met zich mee brengt); herstel is een zoektocht naar een betekenisvol leven. Herstelondersteunende zorg gaat over attitudes, principes en waarden die hulpverleners kunnen aanwenden om cliënten bij te staan tijdens hun individueel herstelproces.
7/04/2015
Waar moeten cliënten van herstellen ? •
•
•
•
Van trauma’s en de traumatische ervaringen die gepaard gaan met het ondergaan van een psychische ziekte en bijkomende symptomen. Van zaken die met de behandeling van de ziekte te maken hebben zoals gedwongen opname, neveneffecten van medicatie, het krijgen van een ernstige diagnose, het verlies van privacy en controle tijdens een opname. Van negatieve prognoses die rond hun ziekte gegeven werden. Van stigma en sociale uitsluiting.
7/04/2015
Recovery
“We will argue that the primary goal of mental health services needs to change, from its current focus on treating illness in order to produce clinical recovery, to a new focus on supporting personal recovery by promoting well-being” (Mike Slade)
Herstel Herstel: één woord, twee betekenissen!
Klinisch herstel Herstel is een resultaat Afname van symptomen
Persoonlijk herstel Herstel is een proces Houding ten opzichte van symptomen
Verandering van focus
Klinisch herstel
Persoonlijk herstel
Verandering van focus
Persoonlijk herstel
Klinisch herstel
Hulpverlening moet focus veranderen
Focus klinisch herstel
Focus persoonlijk herstel
Recovery
“Clinical recovery is a subset of personal recovery.Therefore, prioritising clinical recovery is helpful for many people in supporting their personal recovery, but inadequate for others, and toxic for some” (Mike Slade)
Herstel
“Het doel van psychiatrische behandeling moet verschuiven van symptoomverbetering naar persoonlijk herstel en sociale participatie. De vraag is dus: hebben cliënten straks een leven? In plaats van: hebben cliënten straks weinig symptomen?” (Jim Van Os)
Het medisch model
De hulpverlener als expert: hiërarchie! Focus op pathologie en symptomen: wat loopt er mis? Diagnose stellen: etiket kleven Gericht op genezing en symptoomreductie: succes is verdwijnen van symptomen!
Het medisch model
“Een paternalistische houding van hulpverleners, waarbij de de cliënt als een onmondige patiënt wordt bejegend die niet zelf kan bepalen wat goed voor hem is, wakkert vaak gevoelens van minderwaardigheid en incompetentie aan. De cliënt wordt hierdoor vaak onnodig ‘klein’ gemaakt.” (Korevaar en Droës)
Het medisch model •
“De clinicus die zijn eigen normen en waarden op de patiënt probeert te enten wordt als de kolonisator die de inboorlingen probeert te onderrichten – uiteraard voor hun eigen bestwil” “PSYCHISCH KOLONIALISME” (Darian Leader, Wat is waanzin?)
R.I.P.
Omslag in denken en handelen
“We breken een model open waarin het denken over pathologie en problematieken centraal staat en we gaan naar een veelzijdig model waarin de gebruiker en zijn herstel het vertrek- en middelpunt zijn.” Van “wat scheelt er?” naar “wat kunnen wij voor U doen?”
Omslag in denken en handelen
Herstel begint op dag 1, dus niet als de symptomen zijn opgeklaard. Symptomen mogen geen hinderpaal zijn. “Discover the other”: treed in de logica van de andere en begrijp zijn verwachtingspatronen.
Nieuwe rol van de hulpverlener is: “facilitator van de realisatie van wat voor de patiënt waardevol is”. De ervaring van verbondenheid is de bron van herstel. Binnen die relatie toont en versterkt zich een dynamiek van krachten die het handelingsvermogen van de gebruiker verhoogt.
Verbinding
“Diep in de psychose is de enige echte koevoet het innige contact.” “In ieder geval moet centraal staan dat het ons gaat om het lijden van de patiënt.” “Maak van het verkrijgen van een goed contact een hogere prioriteit dan het snel van de grond krijgen van wat jij een goede behandeling zou vinden.” (Jules Tielens, In gesprek met psychose)
Herstelpotentie
“In het begin vielen de tips van de hulpverlening op dorre grond. Eerst moet het zin krijgen. Je moet je durven blootstellen aan hoop. Dan ontstaat er een groeiend gevoel dat je zelf invloed kan uitoefenen op je situatie, dat er “herstelpotentie” is. Dan kan je gaan ontdekken, verbinding maken, maar voorzichtig aanvliegen.” (Martijn Kole)
“Ik zie misschien dingen die er niet zijn, maar jullie zien dingen niet die er wel zijn!”
Herstelbelemmerende factoren
Inkomen
– armoede Betaalbare woningen Stigma Arbeidsmarkt DE ZORG!!
Tips voor hulpverleners
Ijver mee voor een meer transparante en toegankelijke geestelijke gezondheidszorg
Ijver mee voor meer preventie
Laat de cliënt / patiënt manager zijn van zijn eigen zorgplan
Weet dat er onder elke kwetsbaarheid ook kracht zit
Durf zelf ook kwetsbaar zijn
Niet je diploma is het belangrijkste, wel hoe je met mensen omgaat
Zorg goed voor jezelf……..om een goede compagnon te kunnen zijn voor wie kwetsbaar is Depressief. Goede zorg voor kwetsbare mensen. Hans Meganck 2014-11-04
De grootste uitdaging voor elk van ons is niet om te leren, maar om te ontleren. (Gloria Steinem)
Ontleren
“Pas als je alles kunt loslaten wat je in je in de loop van je leven als psychiater in je kop geduwd krijgt aan methodieken en protocollen, ben je bevrijd om het werkelijk belangrijke met mensen te doen.” (Detlev Petry)
De nieuwe hulpverlener
“De hulpverlener deprofessionaliseert en de patiënt dechronificeert: hulpverlener en patiënt worden beiden gewone mensen.” (Detlev Petry)
De nieuwe hulpverlener
Werkzame factoren: Warmte Vriendelijkheid Eerlijkheid Respect Oprechte belangstelling Plezierige omgang Hoopvol zijn
(Alain Topor)
De nieuwe hulpverlener
“Ik apprecieer een joviale, professionele relatie met het juiste evenwicht tussen afstand en nabijheid. Niet verkeerd begrijpen: er is afstand nodig, anders is de veiligheid weg. Maar te veel afstand is niet OK. Een hulpverlener die zich als passieve rots opstelt, herleidt je tot een echte psychiatrische patiënt.”
Maximale empathie met een minimum aan afstand
Pleidooi tegen een steriele psychiatrie.
De nieuwe hulpverlener
“Het gaat er om de traditionele verhouding tussen behandelaar en cliënt los te laten, waarbij de behandelaar zich kwetsbaar op moet stellen door af te stappen van de rol van degene die weet wat best is voor de cliënt.”
De nieuwe hulpverlener
Taken voor de herstelgerichte hulpverlener: Ondersteun
de ontwikkeling van hoop: creëren van perspectief door opnemen sociale rollen Ondersteun de ontwikkeling van een positieve identiteit Ondersteun de cliënt in het zoeken naar betekenis Nodig de cliënt uit tot het opnemen van persoonlijke verantwoordelijkheid (Slade , 2009)
Quatre-mains
“Hulpverleners zijn deskundig in psychopathologie, behandel- en herstelmogelijkheden, patiënten in hun specifieke ervaringen. Leggen we die kennis naast elkaar ontstaat de mogelijkheid om de diagnose te overstijgen en in te zetten op een verhaal van kracht en herstel.” (Ann Callebert)
Quatre-mains
De erkenning van ervaringsdeskundigheid De
kennis over wat herstelbevorderend of herstelbelemmerend werkt komt vanuit verhalen en ervaring van cliënten! De inzet van ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid is dan ook essentieel in de overgang van klassieke zorg naar herstelondersteunende zorg!
De nieuwe hulpverlener
“We zouden dat ‘supporteren’ kunnen noemen: zo helpen en ondersteunen dat mensen ook in de hele kleine stappen die ze zetten, steeds uitgedaagd worden om er zelf voor te gaan vanuit de eigen drive. Dat vraagt van ons hulpverleners subtiliteit en discipline, want de verleiding om “het over te nemen” kan groot zijn.” (Walter Krikilion)
Shared risk-taking
“De verantwoordelijkheid voor als er iets mis gaat wordt volledig bij de hulpverlening gelegd. Dit makt dat de hulpverlening niet geneigd is risico’s te nemen. Men opteert voor voorzichtigheid. Een spijtige evolutie vind ik.” (Ingrid Lammerant)
De nieuwe hulpverlener
“Het subjectieve persoonlijke herstelproces slaat nogal eens paden in waartegenover de hulpverlener vanuit zijn professionele achtergronden onwennig staat of waarbij hij zelfs bedenkingen heeft. Niettemin dient dit proces op een aandachtige, niet beoordelende of veroordelende manier de ruimte te krijgen.” (W. Boevink)
Herstelondermijnende reflexen
“Naar onze indruk ervaren cliënten vaak weinig steun van ggz-hulpverleners bij hun eigen doelen. Het lijkt wel of hulpverleners met de beste bedoelingen vaak andere prioriteiten stellen en de mening van de cliënten over zijn eigen doelen niet de hoogste prioriteit geven.” (Tijdschrift voor rehabilitatie en herstel, 2014, Tom van Wel ea)
De nieuwe hulpverlener
“Wat is dat toch, die stiel van ons, altijd weer een nieuw wankel evenwicht zoeken tussen afstand en nabijheid, tussen betrokkenheid en laten zijn, tussen verantwoordelijkheid geven en nemen, tussen begrenzen en ruimte geven? Goede zorg is evenwichtskunst tussen betutteling en onverschilligheid, tussen paternalisme en laissez-faire.” (Joris Vandenberghe)
De nieuwe hulpverlener balanceert tussen enerzijds een grote nederigheid en anderzijds het besef van zijn cruciale rol in het individuele herstelproces.
De nieuwe hulpverlener “Ik pleit er voor je te laten bewegen voor je zelf gaat bewegen, ik pleit ervoor bewogenheid als kompas te verkiezen boven het ideaal onaangedaan sturing te geven aan het leven van jezelf en anderen. Daarmee pleit ik voor zachtmoedigheid en compassie in een tijd die mededogen bespot en verduistert.” (Andries Baart)
Humane psychiatrie
“Het gevaar bestaat dat we de psychiatrische hulpverlening reduceren tot het behandelen van breinen. Psychiatrische hulp enkel als techniek vergroot de vervreemding die ze verondersteld wordt te verhelpen.”
(Marc Eneman)
I.P.M. Keet Redactioneel in het Tijdschrift voor Psychiatrie 2013/12
DE NIEUWE PSYCHIATER “De herstelprincipes bieden ons dus een grote kans om de psychiatrie te verbeteren……. Wij neigen ertoe het effect van onze behandelingen te overschatten. De oplossing van psychiatrische problemen ligt niet uitsluitend bij het toepassen van diagnostiek en kennis van psychopathologie. Samenwerking met patiënt én omgeving is een onmisbaar deel van ons vak.”
DE NIEUWE PSYCHIATER “Wij onderschatten daarbij vaak de mogelijkheden die de patiënt zelf heeft om te herstellen en de doorslaggevende rol die buurt, werk, opleiding en het informele steunsysteem daarbij spelen. De belangrijkste bijdrage van onze beroepsgroep aan een herstelgerichte behandeling is het verlaten van het paternalistische model en toegroeien naar een model waarbij psychiater en patiënt elkaar ontmoeten als twee experts. “ (René Keet)
De nieuwe psychiater
“Wie als arts grote successen wil boeken en zich alwetend waant, zal geen voldoening in onze job vinden. Je moet nederig kunnen zijn.” (Richard Cayenberghs)
Een goede psychiater heeft een spreekkamer en geen preekkamer.
De nieuwe psychiater
“Het allerergste bijverschijnsel van medicatie is de verleiding voor de arts om het bij medicijnen te laten.” (Darian Leader, Wat is waanzin?)
Shared decision-making Beslissing wordt genomen en de verantwoording wordt gedragen door:
Arts alleen
Cliënt alleen
Paternalistisch model
SDM
Informatiemodel
Autonomie van de cliënt
Bähler en Oosterveld, shared decision making, Tijdschrift voor Rehabilitatie, april 2010
Shared decision-making
De patiënt heeft inspraak in zijn medicamenteuze behandeling (empowerment) De patiënt brengt naast zijn klachten zijn verwachtingen in (wat hij wil bereiken) De arts brengt zijn expertise in Op basis van de gedeelde informatie wordt een gezamenlijke beslissing genomen
Shared decision-making
Een nieuwe psychiater
Wil de beste behandeling voor zijn patiënten (“evidence based medicine”) Gaat een evenwaardige relatie aan Is flexibel en bereikbaar: “bel me als …, kom morgen maar langs” Durft risico’s te nemen (shared risk-taking) Heeft geen haast (als het niet nodig is) Is niet te “schietgraag” Heeft oog voor de familie
Een nieuwe psychiater
Doet ook aan “value based medicine” Durft het niet te weten (komt vaak voor) Houdt van evenwichtsoefeningen (en verliest soms zijn evenwicht) Heeft ruzie met zijn team (ze zijn blij dat hij elders gaat spreken – Gent is goed maar liefst nog verder) Ligt ‘s nachts wakker en heeft problemen met zijn vrouw (geen ontbijt op bed) Heeft spijt dat hij te laat geboren is en de tijd van het medisch model gemist heeft….
5. Just when you think this show is terrible, something wonderfull happens……. it ends!
Is de psychiatrie ten dode opgeschreven?
De psychiatrie is ten dade opgeschreven!
Het einde van de zorgfabriek
Van medisch model naar herstelgericht model
Van alwetende naar dienstbare hulpverlener
Van beheersing naar bezieling
Van aanvarings- naar ervaringsdeskundigheid
Van afzonderingen naar uitzonderingen
Het einde van de zorgfabriek
Van klachten naar krachten
Van behandelen naar onderhandelen
Van gehoorzaamheid naar gelijkwaardigheid
Van pessimisme naar hoop
Van opsluiting naar aansluiting
Morgen ben ik een leeuw Want ik leefde mijn dagen als een schaap terwijl alles in mij ernaar verlangde over de savannes te rennen. En ik liet mij drijven van de schaapskooi naar de omheining naar de stal als ze zeiden dat dat het beste was voor een schaap. En ik wist dat het fout was. En ik wist dat het niet eeuwig zou duren. Want ik leefde mijn dagen als schaap. Maar morgen ben ik altijd een leeuw. (Arnhild Lauveng)
“Als hulpverleners en cliënten veranderen zullen leiders volgen.” (Mike Slade)
“Een kaart van de wereld waarop Utopia niet voorkomt, is het niet waard om om zelfs maar een blik op te werpen.” Oscar Wilde
“Grote dingen worden bereikt door veel kleine dingen samen te brengen.” (Vincent Van Gogh)
“Het is verstandiger een kaars aan te steken, dan te klagen over de duisternis.” Lao-Tse
De wereld veranderen
“…het blijkt dat het veranderen van de wereld een diep, langdurig gevoel van tevredenheid teweegbrengt, niet alleen als we klaar zijn, als dat al zou kunnen, maar ook bij elke stap op weg ernaartoe….” (John-paul Flintoff)
De man in de arena
“Het is niet de criticus die telt; niet degene die ons erop wijst waarom de sterke man struikelt, of wat de man van de daad beter had kunnen doen. De eer komt toe aan de man die daadwerkelijk in de arena staat, zijn gezicht besmeurd met stof, zweet en bloed; die zich kranig weert; die fouten maakt en keer op keer tekortschiet, omdat dat nu eenmaal onvermijdelijk is;
De man in de arena
Die desondanks toch probeert iets te bereiken; die groot enthousiasme en grote toewijding kent; die zich helemaal geeft voor de goede zaak; Die, als het meezit, uiteindelijk de triomf van een grootse verrichting proeft en die, als het tegenzit en als hij faalt, in elk geval grote moed heeft getoond….” (Theodore Roosevelt)
De val van de muur
"De val van de Berlijnse Muur toont aan dat dingen ten goede kunnen veranderen. Dromen kunnen uitkomen. Niets moet blijven zoals het is….” (Angela Merkel)
