HET BILDT GEZOND ACTUALISATIE GEZONDHEIDSBELEID

HET BILDT GEZOND ACTUALISATIE GEZONDHEIDSBELEID

HET BILDT GEZOND ACTUALISATIE GEZONDHEIDSBELEID

GEZONDHEID WIE IS ER VERANTWOORDELIJK VOOR ONZE GEZONDHEID ? ZIJN WE DAT NIET IN DE EERSTE PLAATS ZELF EN WAT KUNNEN WE ZELF DOEN? Gezondheid is niet alleen een doel maar ook een middel om doelstellingen in andere domeinen te bereiken. Daarom is de kernopdracht voor de gemeente te zorgen voor algemene gezondheidsbescherming en voor zorg- en sportmogelijkheden in de buurt.

1

INHOUDSOPGAVE Inleiding

blz. 3

Deel 1: Kaders Hoofdstuk 1 Visie en missie en link naar het sociaal domein

blz. 5

Hoofdstuk 2 Stand van zaken: gezondheidsbeleid 2009- 2012

blz. 7

Deel 2: Doen Hoofdstuk 3 Wettelijke taken prenatale voorlichting en

blz. 9

ouderengezondheidszorg Hoofdstuk 4 Stimuleringsmaatregel “Gezond In De Stad!” (GIDS) blz. 11 Hoofdstuk 5 Monitoring en evaluatie

blz. 15

Hoofdstuk 6 Financiën

blz. 15

Tabellen met cijfers vanuit de gezondheidsmonitor van de GGD

Bijlage Friese nota “Ruimte voor gezondheid” van GGD Fryslân (separaat)

2

INLEIDING ‘Het Bildt gezond’ is de actualisatie van het gemeentelijk gezondheidsbeleid. De gemeente is verantwoordelijk voor de publieke gezondheid van haar inwoners omdat de gemeente de bestuurslaag is die het dichtst bij de burger staat. Op basis van de Wet Publieke Gezondheid moeten gemeenten voor 4 jaar een nota gezondheidsbeleid vaststellen. De basis voor het gemeentelijk gezondheidsbeleid is gekoppeld aan de nota Volksgezondheid van de GGD. Deze nota “Ruimte voor gezondheid”, die loopt voor de periode van 2013 t/m 2016, is in het najaar van 2012 door de bestuurscommissie van de GGD vastgesteld. De Friese nota dient als kader voor de gemeentelijke nota. De nota “Ruimte voor gezondheid” is als bijlage bij deze notitie gevoegd. Ondertussen is duidelijk geworden dat in het najaar van 2015 er vanuit het ministerie van VWS een nieuwe vierjaarlijkse nota Volksgezondheid wordt gepubliceerd. Het accent van de hoofdlijnen van het beleid vanuit het Ministerie zal met name liggen op de verbinding tussen gezondheid en het sociaal domein. Gemeenten hebben met de decentralisaties veel meer verantwoordelijkheden waarmee hun rol voor de gezondheid van de inwoners sterk is toegenomen. Ook geeft dit meer mogelijkheden voor een integrale aanpak en het leveren van maatwerk. Daarnaast is het belangrijk, zo zegt het ministerie, om verbindingen te leggen in andere domeinen zoals school, werk, buurt, sport en zorg en te kiezen voor een integrale aanpak. Deze nieuw te verschijnen nota van het ministerie is dan ook een goed moment om voor een nieuwe integrale nota gemeentelijk gezondheidsbeleid. Om qua termijn weer in de pas te lopen met de vierjaarlijkse nota is besloten nu het huidige beleid te actualiseren en voor het nieuwe beleid weer aan te sluiten bij de hiervoor genoemde landelijke nota. Leeswijzer Deel 1 Kaders; hoofdstuk 1 beschrijft de visie en missie op het gemeentelijk gezondheidsbeleid en de link naar sociaal domein. Hoofdstuk 2 beschrijft de stand van zaken van het gezondheidsbeleid op het Bildt in de afgelopen periode van 2009-2012. Deel 2 Doen; hoofdstuk 3 beschrijft de wettelijke taken. In hoofdstuk 4 wordt de stimuleringsbijdrage “Gezond In De Stad!” (GIDS) besproken. Hoofdstuk 5 gaat in op de monitoring en evaluatie vanuit de GGD en de nota sluit af met een financieel overzicht waar het gaat om het gezondheidsbeleid.

3

Om een beeld te geven hoe het is gesteld met de gezondheid van de Bildtse inwoners i.r.t. de Friese inwoners zijn de recentste cijfers van de gezondheidsmonitor van de GGD toegevoegd en de Friese nota “Ruimte voor gezondheid” van GGD Fryslân.

4

DEEL 1: KADERS HOOFDSTUK 1 VISIE EN MISSIE EN LINK NAAR HET SOCIAAL DOMEIN Visie ‘Op het Bildt bouwen inwoners, maatschappelijke organisaties, bedrijven en gemeente samen aan een samenleving, waarin iedereen naar vermogen zijn leven op een prettige manier en naar eigen keuze kan invullen. Ze hebben een aantrekkelijk sociaal leefklimaat, waar voor iedereen een plek is en waaraan iedereen kan meedoen. Een omgeving, waar iedereen oog voor een ander heeft en iets voor de ander over heeft’. Dit betekent dat alle partijen er met elkaar voor zorgen dat:  Dorpen en kernen zich verder kunnen ontwikkelen tot plekken waar inwoners zich thuis voelen, binding hebben met andere inwoners en een basispakket aan voorzieningen aanwezig hebben.  Er volop ruimte is voor maatschappelijke initiatieven en er gebruik wordt gemaakt van de creatieve inbreng en betrokkenheid van hun inwoners.  Er voldoende faciliteiten zijn voor de ontplooiing van individuele inwoners tot zelfredzame inwoners die meedoen aan de samenleving (versterken van de 1e lijn). Zij richten zich op het realiseren van de mogelijkheden tot meedoen. Daarbij zien ze persoonlijke redzaamheid als een randvoorwaarde voor sociale redzaamheid (versterken van de 0e lijn).  Er een vangnet is voor de kwetsbare inwoners in hun samenleving: ‘voor hen die het op eigen kracht niet redden’. Ze willen voorkomen dat zij niet om hulp kunnen of durven te vragen, met als gevolg dat deze groep inwoners te lang onzichtbaar blijft dan wel aan de kant blijft staan. Doel: terugdringen van de inzet van de specialistische voorzieningen (2e lijn) en versterking van de aansluiting op/in de 1e en de 0e lijn. Missie  Alle inwoners kunnen participeren in de samenleving waarbij we streven naar maximale zelfregie en zelfredzaamheid.  Lokaal wat lokaal kan, zo dicht mogelijk bij de inwoners.  Integraal werken vanuit het principe: één huishouden, één plan, één budget.  Het ondersteunen van vrijwilligerswerk en mantelzorg (o.a. respijtzorg) om daarmee de zelfredzaamheid te maximaliseren.  De vermaatschappelijking van zorg heeft in de leefomgeving van de inwoners een plek gekregen. In de plaats van recht op zorg komt het compensatiebeginsel en gaat collectief boven individueel en preventie voor curatie.  Mensen verrichten, naar vermogen, betaalde arbeid.  De boodschap van eigen kracht en medeverantwoordelijkheid komt helder over en leidt tot ander gedrag.  De gemeenten denken mee met inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties.  Inwoners ontvangen tijdig en op maat ondersteuning die afgestemd is op hun mogelijkheden en behoefte. Voor diegene die extra zorg nodig hebben bestaat een aanvullende aanbod.  Ondersteuning is oplossingsgericht en kenmerkt zich door samenhang, een vraaggerichte benadering en toegankelijkheid. 5

Link naar het sociaal domein De gemeente het Bildt kiest voor een samenhangende aanpak voor het hele sociale domein. Uitgangspunt hierbij is dat de vraag van de inwoner van gemeente centraal staat. Daarbij wordt steeds de totale leefsituatie van mensen in ogenschouw genomen. Het zelf oplossend vermogen en aandacht hebben voor de mensen in een kwetsbare positie is belangrijk. We starten bij de mogelijkheden die inwoners zelf hebben. Inwoners zijn dus zelf verantwoordelijk voor het vinden van werk, voor het opvoeden van hun kinderen, voor het zelfredzaam zijn en het voeren van de eigen regie. Gemeente het Bildt investeert in het versterken van de basis bij haar burgers; dus het zelf oplossend vermogen van de burger bevorderen, het versterken van zijn of haar sociale netwerk en de sociale contacten. Op sommige momenten lukt dit niet op eigen kracht, dan is ondersteuning nodig. We zien die ondersteuning als een duwtje in de goede richting. De ondersteuning wordt voor een groot deel uitgevoerd door het gebiedsteam en de maatschappelijke organisaties. Zodra de inwoner het zelf kan, trekt de gemeente en/of de maatschappelijke organisatie zich weer terug. Te denken valt aan functies als informatie en advies, signalering, kortdurende ondersteuning. Is er lichte hulp nodig dan kan dit zonder ingewikkelde indicatietrajecten geboden worden. Maatgevend is de behoefte van de inwoner en/of het gezin en de mogelijkheden binnen hun netwerk. Gemeente het Bildt investeert in een vangnet voor burgers waarop zij kunnen terugvallen. Er is zorg voor hen die dat echt nodig hebben. Maatwerk is hierbij uitgangspunt. Voor sommige bewoners of gezinnen is de kortdurende ondersteuning niet voldoende. Voor die huishoudens is er een vangnet. Dit geldt voor mensen met een ernstige lichamelijke en/of verstandelijke beperking en voor anderen die het zelf niet kunnen redden. Het vangnet bestaat uit een effectieve aanpak door het gebiedsteam, maatschappelijke organisaties, instellingen en voorzieningen. Visie op het sociaal domein en gemeentelijk gezondheidsbeleid De visie op het sociaal domein bepaalt mede het kader voor het gemeentelijk gezondheidsbeleid. De visie sluit aan op de Friese nota ‘Ruimte voor gezondheid’, want ook hierin zijn de sleutelwoorden: Eigen Kracht, vraaggericht, integrale aanpak, dorpsgericht. Het sociaal beleid van de gemeente is daarom vooral gericht op het bevorderen van een sociale omgeving. In de aanpak is preventie het leidmotief.

6

HOOFDSTUK 2 STAND VAN ZAKEN: GEZONDHEIDSBELEID 2009-2012 In de vergadering van 2 juli 2009 heeft de gemeenteraad de Kadernota Volksgezondheid voor de periode 2009-2012 vastgesteld. Bij het opstellen van dit beleidsdocument werd gebruik gemaakt van het ‘Masterplan gezond leven Fryslân’ dat was opgesteld door GGD Fryslân. Op basis van de cijfers over de gezondheidssituatie van 2007 koos de gemeente voor de volgende speerpunten: Medische milieukunde Ontwikkeling van het kind Gezonde leefstijl voor de jeugd Kwetsbare ouderen 2.1 Medische milieukunde 

De gemeente draagt i.s.m. de GGD zorg voor een goed binnenmilieu op de Bildtse basisscholen en in de kinderopvangvoorzieningen.

De GGD heeft alle basisscholen met natuurlijke ventilatie onderzocht. Bij nieuwbouw van een school wordt dit onderdeel direct meegenomen. M.b.t. het binnenmilieu in kinderopvangvoorzieningen; dit wordt meegenomen bij de reguliere inspecties door de GGD. 2.2 Ontwikkeling van het kind 

De integrale jeugdgezondheidszorg voor 0 tot 19-jarigen was opgenomen in de Kadernota Integraal Jeugdbeleid 2009 tot en met 2013. In de periode 2010 tot en met 2014 werd dit uitgevoerd door het CJG. Het CJG is in 2015 ingevlochten in het gebiedsteam. De jeugdgezondheidszorg wordt onderdeel van het Jeugdpreventieplan 2016.



De buurtsportcoach wordt aangesteld als de verbinding tussen de sportverenigingen en de zorg voor het kind door het gebiedsteam.

Het Centrum voor Jeugd en Gezin is in het gebiedsteam ingevlochten.. De uitvoering van de integrale jeugdgezondheidszorg voor 0-19 jarigen is hiermee verbonden. Tevens is besloten om een buurtsportcoach aan te stellen voor het organiseren van activiteiten gericht op bewegen. Deze functie is uitgebreid met de taak om de verbinding te maken tussen de sportverenigingen en het gebiedsteam. Verwezen wordt naar hoofdstuk 6 waarin verder wordt ingegaan op de buurtsportcoach.

7

2.3 Gezonde leefstijl voor de jeugd 

Het gaat hierbij over items als schadelijk alcoholgebruik, overgewicht, voeding- en beweegpatronen, lichamelijke en emotionele ontwikkeling.

Het college heeft bij de evaluatie van het integraal jeugdbeleid in 2013 geconcludeerd dat er blijvende inzet nodig is op afname van het alcoholgebruik door jongeren en op meer bewegen door de jeugd en gezonde voeding. Dit is deels uitgewerkt in het ketenbeleid en wordt voor het overige opgenomen in het Jeugdpreventieplan. Daar komt bij dat het college heeft besloten tot het aanstellen van een buurtsportcoach met o.a. de taak om activiteiten gericht op bewegen te organiseren. 2.4 Kwetsbare ouderen 

Een oudere is nooit kwetsbaar alleen op grond van leeftijd. Een ouder kan wel kwetsbaar worden als met het toenemen van de leeftijd ook lichamelijke beperkingen zich aandienen. Dit kan tot gevolg hebben dat men wordt belemmerd in deelname aan het maatschappelijk en sociaal verkeer. Dit kan vereenzaming tot gevolg hebben met alle gevolgen voor de gezondheid die daarmee zijn verbonden.

M.b.t. de uitvoering zijn subsidie-afspraken gemaakt met Stichting Welzijn Ouderen die zijn vastgelegd in de uitvoeringsregeling. De verdere uitwerking is opgenomen in de Wmo-nota Ouderenbeleid, in het Wmo-beleidsplan en in de Kadernota en het Beleidsplan Sociaal Domein. Hierdoor heeft dit onderwerp continu de aandacht. Conclusie Uit de Kadernota Volksgezondheid 2009 – 2012 zijn geen onderdelen of actiepunten overgebleven die in deze nieuwe nota een plaats moeten krijgen. Alle speerpunten hebben wel continue aandacht en zijn geborgd in verschillende beleidsnota’s zoals hiervoor genoemd.

8

DEEL 2: DOEN HOOFDSTUK 3 WETTELIJKE TAKEN PRENATALE VOORLICHTING EN OUDERENGEZONDHEIDSZORG

3.1. Inleiding Gemeenten hebben een aantal wettelijke taken op het gebied van de publieke gezondheid. Een aantal van deze taken is verplicht neergelegd bij de GGD. In hoofdstuk 5 van de Friese nota staat welke Volgens artikel 2h van de Wet Publieke wettelijke taken de GGD uitvoert voor de gemeente. Gezondheid draagt het college van De nieuwe wettelijke taken prenatale voorlichting en burgemeester en wethouders in ieder geval ouderengezondheidszorg zijn niet neergelegd bij de zorg voor het geven van prenatale voorlichting GGD. aan aanstaande ouders.

3.2. Prenatale voorlichting Sinds 1 januari 2012 is de gemeente wettelijk verantwoordelijk voor prenatale voorlichting. Het college van burgemeester en wethouders draagt in ieder geval zorg voor het geven van prenatale voorlichting aan aanstaande ouders. Dit is aanvullend op de informatie van de huisarts, de verloskundige of de gynaecoloog. Op het Bildt is hiervoor het preventief nataal netwerk verbonden aan het gebiedsteam. De jeugdgezondheidszorg verzorgt verder het (prenataal) Stevig Ouderschap en er wordt een contactmoment gezonde leefstijl voor zwangere vrouwen ingesteld. Door deze aanpak worden mogelijke problemen voor het (aanstaande) kind en het gezin in een vroeg stadium onderkend en aangepakt. 3.3. Ouderengezondheidszorg Volgens artikel 5a van de Wet Publieke Gezondheid zijn gemeenten verantwoordelijk voor de uitvoering van de ouderengezondheidszorg. Ter uitvoering van deze wet draagt het college van burgemeester en wethouders in ieder geval zorg voor: het op systematische wijze volgen en signaleren van ontwikkelingen in de gezondheidstoestand van ouderen en van gezondheid bevorderende en -bedreigende factoren; het ramen van de behoeften aan zorg; 9

het geven van voorlichting, advies, instructie en begeleiding; het formuleren van maatregelen ter beïnvloeding van gezondheidsbedreigingen.

De wet verplicht gemeenten niet om deze taken door de GGD te laten uitvoeren. De bestuurscommissie GGD heeft bij de invoering van dit wetsartikel besloten om op dit terrein geen extra activiteiten door de GGD te laten ontwikkelen of uitvoeren. Wel voert de GGD, binnen de taak ‘Inzicht in gezondheidssituatie’, gezondheidsenquêtes uit onder ouderen. Onze gemeente heeft er voor gekozen een Wmo-nota Ouderenbeleid op te stellen voor de periode 2011 – 2014. Daarnaast heeft Stichting Welzijn Ouderen elk jaar het zgn. huisbezoekproject. Uitgangspunt is dat elk jaar steeds een andere leeftijdsgroep persoonlijk wordt bezocht en wordt geïnterviewd aan de hand van een vragenlijst. De uitkomsten hiervan worden met de gemeente gedeeld zodat zowel SWO als de gemeente de resultaten kunne betrekken bij het opstellen en uitvoeren van beleid. De overige resterende WPG-taken voeren we uit via andere lokale beleidskaders zoals het de Kadernota “Vaststellen en doorpakken”, het Beleidsplan Sociaal Domein, het ouderenbeleid en het subsidiebeleid. De gemeente streeft naar een integrale aanpak van preventie. Dit komt o.a. tot uitdrukking in een lokaal jeugdpreventieplan waar op dit moment aan wordt gewerkt. in het kader van de transformatie binnen het Sociaal Domein. Dit plan wordt eind 2015 ter vaststelling aangeboden.

10

4. STIMULERINGSBIJDRAGE “GEZOND IN DE STAD!” GIDS! Inleiding Iedere gemeente kent gebieden waarin de gezondheidstoestand van de bewoners in negatieve zin afwijkt van het gemiddelde van de gemeente. In die gebieden is sprake van een hogere kwetsbaarheid van de inwoners voor onder andere gezondheidsproblemen. Die hogere kwetsbaarheid wordt vaak veroorzaakt doordat in een dorp, wijk of buurt sprake is van een lagere sociaal economische status (lage SES) van de bewoners, een hogere werkloosheid, een gemiddeld laag opleidingsniveau en heel belangrijk, minder besef van de invloed van het eigen (consumptie) gedrag op de gezondheid. Dat kenmerkt zich door een hogere zorgvraag en veelal een geringere mate van zelfredzaamheid en eigen kracht in die gebieden. Als je daar als gemeente iets aan wilt verbeteren kom je er niet door de focus alleen op gezondheid te richten. Dat zal geen duurzame omslag bewerkstelligen. Alleen met een volledig integrale aanpak van een dergelijk gebied is het mogelijk duurzame verbeteringen te realiseren en een hoger en blijvend niveau van zelfredzaamheid te bereiken. Dat is nu precies waar het programma Gezond in de Stad (GIDS!) van het ministerie van VWS op inzet. Doel van GIDS! GIDS! is gericht op de integrale aanpak en duurzame verbetering van gezondheidsachterstanden in kwetsbare wijken en buurten van gemeenten in Nederland. In Nederland zijn er per 1-1-2015 393 gemeenten waarvan er 165 GIDS! gemeente zijn. Landelijk beschouwd is dus 42 % van alle gemeenten GIDS! gemeente. Van de 24 gemeenten die Fryslân telt zijn er 18 GIDS! gemeente. Dat is 75% van alle gemeenten in Fryslân en dit wijkt dus in ongunstige zin sterk af van het landelijk beeld. Kortom: er is in Fryslân aardig wat werk aan de winkel om deze gezondheidsachterstanden aan te pakken. In Noordwest Fryslân zijn de gemeenten Menameradiel, het Bildt, Harlingen en Franekeradeel GIDS!-gemeente. Voor 2014 ontving onze gemeente € 24.000 aan GIDS! gelden en voor de jaren 2015 t/m 2017 jaarlijks € 29.000 voor de aanpak van de gezondheidsachterstanden. In totaal is voor de periode t/m 2017 dus € 111.000 beschikbaar voor de aanpak van gezondheidsachterstanden en om duurzame verbeteringen te realiseren (overigens zijn de middelen voor 2014 overgeheveld naar 2015). Minimale verantwoording richting het ministerie vindt tussentijds en na afloop van de hele periode plaats. Vanuit het vertrekpunt ‘gezondheidsachterstanden’ is het begrijpelijk dat het ministerie van VWS de GGD’en tot partner in de aanpak van GIDS! heeft benoemd. Daarnaast wordt GIDS! in de vier gemeenten in Noordwest Fryslân ondersteund door het landelijk werkende bureau Pharos. Onderstaand figuur laat zien welke factoren het gezond leven beïnvloeden.

11

______________ Selectie van aandachtsgebieden In december 2014 is er op beleidsmatig niveau een inventarisatie gehouden van onderwerpen die zich lenen voor de inzet van de GIDS!-gelden. Zowel de GGD als Pharos was hier bij aanwezig. Het vertrekpunt voor de aanpak zijn twee onderwerpen, te weten het ondersteunen van het buurtsportcoachproject en het terugdringen van genotmiddelengebruik voor zowel jongeren als volwassenen, gezonde voeding en gezond gewicht. Met betrekking tot de buurtsportcoach; dit traject is in 2014 al ingezet en ondersteunt veel terreinen die raken aan het gemeentelijk gezondheidsbeleid zoals meer bewegen, terugdringen overgewicht en samenwerking met het basisonderwijs. Daarom is besloten een gedeelte van de GIDS-gelden hier voor in te zetten. Ondertussen heeft een voorstel met betrekking tot de implementatie en de uitvoering van het buursportcoach-project het college gepasseerd. Op dit moment werken de buurtsportcoaches aan een plan van aanpak. Reeds jaren lang blijkt uit onderzoek dat het alcoholgebruik door jongeren in onze gemeente hoger ligt dan het Fries gemiddelde. Er is een cultuuromslag nodig ten aanzien van het alcoholgebruik met daarbij een bewustwording van de gezondheidsrisico's door alcohol. Bij de acties die zijn ingezet op basis van de nota integraal jeugdbeleid bleek dat herhaling effect scoorde. Het is dan ook van belang om structureel in te zetten op alcoholmatiging door (jongeren) 18+, en op NIX door 18 -. 12

Het gebiedsteam signaleert ook het probleem van ongezonde voeding en overgewicht. De 3 pijlers, terugdringen genotmiddelengebruik, gezonde voeding en gezond gewicht, van het jeugdgezondheidsbeleid zijn symptomen die horen bij de lage SES1 van de inwoners in onze gemeente. Met de aanstelling van de buurtsportcoaches en de instelling van het gebiedsteam kan dit repetitief onder de aandacht worden gebracht.  Het programma ‘De gezonde school en genotmiddelen’ is ingevoerd op alle scholen, maar blijkt weinig te worden gebruikt. Het gebiedsteam zet hierop in bij de contacten met de scholen. ACTIE: toename kennis van jongeren en ouders door b.v. ouderavonden m.m.v. de buurtsportcoaches en het gebiedsteam. De GGD zorgt voor deskundigheidsbevordering van het gebiedsteam.  De gemeente heeft een wettelijke taak in de prenatale zorg. De verpleegkundige van de GGD die is verbonden aan het gebiedsteam pakt het gebruik van genotmiddelen door zwangeren outreachend op. Dit sluit aan bij de aanpak door het gebiedsteam.  Reeds jaren stuurt de gemeente jongeren die in het kalenderjaar 13 zijn geworden een informatiebrief met folder over alcoholschade bij opgroeiende kinderen. ACTIE: jaarlijks wordt in december de brief naar 13 jarigen gestuurd.  Vanaf 18 jaar kunnen jongeren een rijbewijs afhalen bij de afdeling Burgerzaken. Hierbij kan een folder worden verstrekt over het gebruik van genotsmiddelen/ alcohol in het verkeer. Dit is van belang voor alle inwoners die een rijbewijs ophalen. ACTIE: informatie regelen die passend is bij de uitgifte van rijbewijzen  Derde helft sportkantines. Een onderzoek met een mystery guest door Nuchtere Fries heeft aangetoond dat op de meeste plekken in onze gemeente alcohol wordt verstrekt ook aan jongeren beneden de 18 jaar ACTIE: inzet door buurtsportcoaches moet afname van deze overtredingen bevorderen . Speerpunten inzet GIDS!-gelden Inzet Buurtsportcoaches De 2 Bildtse buurtsportcoaches gaan zich de komende periode met name bezig houden met : het bevorderen van de kwaliteit van beweeglessen op basisscholen; zorgen voor een gevarieerd aanbod van buitenschoolse sport- en beweegactiviteiten op basisscholen, kinderopvangcentra en peuterspeelzalen; ondersteunen en versterken van sportverenigingen en andere aanbieders van sport- en beweegactiviteiten en bevorderen van samenwerking;

13

1

Lage ses= lage sociaal economische status. Dit is af te leiden uit de lage opleiding, lage inkomens en de werkloosheid.

initiëren en ervoor zorgen dat er sport- en beweegactiviteiten voor niet of minder actieve inwoners in de directe woonomgeving (dus op dorps- en wijkniveau) worden georganiseerd; bijdrage leveren aan het bereiken van doelen en effecten van het gezondheidsbeleid. Gezonde leefstijl voor jongeren Terugdringen gebruik genotmiddelen voor zowel jongeren als volwassenen Gezonde voeding i.s.m. het gebiedsteam Gezond gewicht i.s.m. de buurtsportcoaches Naast bovengenoemde actiepunten m.b.t. het terugdringen van het gebruik van genotmiddelen worden de overige speerpunten aan de hand van het plan van aanpak van de buurtsportcoaches en vervolgens in een uitgewerkt plan apart aan u voorgelegd incl. de inzet van de GIDS!-gelden hiervoor.

14

HOOFDSTUK 5 MONITORING EN EVALUATIE De Bestuurscommissie GGD heeft opdracht gegeven aan GGD Fryslân om het proces rond de Friese nota's te monitoren. De planning is dat er in 2016 o.b.v. de monitoring een eindrapportage volgt en een advies met betrekking tot de volgende tranche. HOOFDSTUK 6 FINANCIËN Deze bedragen zijn ontleend aan de gemeentebegroting 2015 en de circulaire van het Ministerie van VWS waar het gaat om de GIDS-gelden. Bijdrage aan Veiligheidsregio Fryslân (openbare gezondheidszorg)

Jaarlijks 80.686 euro

Bijdrage aan Veiligheidsregio Fryslân (Jeugdgezondheidszorg basispakket en aanvullend pakket)

Jaarlijks 251.283 euro

GIDS-gelden (2014 t/m 2017)

Voor 4 jaar in totaal111.000 euro

15

BIJLAGE  Friese nota “Ruimte voor gezondheid” van GGD Fryslân (separaat)

16

TABEL 1 Cijfers zorg voor Jeugd het Bildt Fryslân Opgroeien en opvoeden Percentage ouders met indicatie “stevig ouderschap” 20092011 Risicofactor: Laag opleidingsniveau Moeder Risicofactor: Eenoudergezin Risicofactor: Niet westers

15 15 7 5

9 16 8 7

Ontwikkelingsachterstand (Groep 2, basisonderwijs) Motoriek Spraak/taal Algemeen

8 9 5

9 9 5

Leefstijl Matig en ernstig overgewicht, groep 2 Basisonderwijs Matig en ernstig overgewicht, groep 7 Basisonderwijs Lid van sportclub, groep 7 Basisonderwijs Lid van sportclub, klas ½ Voortgezet onderwijs

11 18 80 64

10 15 78 68

15 6 2

26 7 2

10 14 15

20 10 6

Psychosociale problematiek (Onderdeel JGZ) Groep 2 basisonderwijs Licht, opvoedingsadvies Matig, opvoedingsondersteuning Ernstig, gespecialiseerde hulpverlening Groep 7 basisonderwijs Licht, opvoedingsadvies Matig, opvoedingsondersteuning Ernstig, gespecialiseerde hulpverlening

17

Resultaten GO Jeugd 2012 – het Bildt Hieronder staat een overzicht van de resultaten van GO Jeugd voor het Bildt. Wanneer het cijfer van het Bildt significant afwijkt van het Fries gemiddelde, staat dit aangegeven in de rechter kolom. Bij een significante afwijking is er sprake van een daadwerkelijk verschil dat niet op toeval berust. TABEL 2 Gezondheid Ervaren gezondheid (heel goed) Belemmering door ziekte/aandoening bij dagelijkse bezigheden (sterke mate) Indicatieve score psychosociale problematiek Slachtoffer pesten

Percentage Afwijking van Fries gemiddelde 79 12 18 28

Hoger dan Fries gemiddelde Hoger dan Fries gemiddelde

Dader pesten

25

Slachtoffer cyberpesten ooit

49

Zorg

Percentage Afwijking van Fries gemiddelde 38 11 Hoger dan Fries gemiddelde

Contact huisarts Mantelzorg geven Leefstijl Ontbijten 5 of meer keer per week Dagelijks fruit Dagelijks groente Overgewicht Voldoet aan NNGB (7 dagen per week 1 uur bewegen) Voldoet aan de fitnorm

Percentage Afwijking van Fries gemiddelde 81 29 23 7 10 50 63 18

Computeren/internet (7 dagen per week)

34

Gebruik energiedrank Roken Rookt dagelijks Ooit alcohol gedronken Alcohol gedronken in de afgelopen 4 weken 5 of meer drankjes per gelegenheid gedronken in

60 16 11 56 41 24

65

Hoger dan Fries gemiddelde Hoger dan Fries gemiddelde Lager dan Fries gemiddelde

18

Lid van een sportvereniging (semi) inactief (niet meer dan 4 dagen per week 1 uur bewegen) Tv kijken (7 dagen per week)

Lager dan Fries gemiddelde

de afgelopen 4 weken Ooit aangeschoten geweest Aangeschoten geweest in de afgelopen 4 weken Ooit cannabis gebruikt

44 17 27

Cannabis gebruikt in de afgelopen 4 weken Ooit harddrugs gebruikt Geslachtsgemeenschap Gebruikt altijd een condoom Ongewenste seksuele ervaring

2 9 21 - (1) 14

Hoger dan Fries gemiddelde

Hoger dan Fries gemiddelde

(1) Dit is een doorvraag aan degenen die geslachtsgemeenschap hebben gehad. De aantallen zijn in dit geval te klein om een percentage te vermelden Sociale omgeving Thuissituatie (erg leuk) Moeite met rondkomen inkomen ouders Wordt wel eens bezuinigd Schoolsituatie (erg leuk/leuk) Thuis door ziekte afgelopen 4 weken Spijbelen afgelopen 4 weken Ingrijpende gebeurtenis meegemaakt, minimaal 1 Ingrijpende gebeurtenis meegemaakt, meer dan 4 keer Geestelijke mishandeling Lichamelijke mishandeling Slachtoffer van criminaliteit in afgelopen 12 maanden Dader van criminaliteit in afgelopen 12 maanden Onveilig voelen overdag Onveilig voelen ’s avonds/’s nachts

Percentage Afwijking van Fries gemiddelde 82 23 Hoger dan Fries gemiddelde 46 48 Lager dan Fries gemiddelde 46 8 82 26 Hoger dan Fries gemiddelde 15 Hoger dan Fries gemiddelde 6 30 20 8 22

19

TABEL 3 Vanwege een laag aantal 65-plussers zijn de gemeenten het Bildt en Ferwerderadiel samengevoegd. 19-64 het Bildt Algemene gezondheid Ervaren gezondheid goed / uitstekend Lichamelijke gezondheid Overgewicht matig/ ernstig Chronische aandoeningen minimaal 1 (door arts vastgesteld) Mobiliteit beperkt bij minimaal 1 activiteit ADL-beperkt bij minimaal 1 van de drie ADL-activiteiten Leefstijl voldoet niet aan NNGB voldoet niet aan de groentenorm Voldoet niet aan de fruitnorm voldoet niet aan de ontbijtnorm niet sporters (0-11x p.j.) onregelmatige sporters (12-59x pj regelmatige sporters (≥60x p.j.) Voldoet niet aan de norm verantwoord alcoholgebruik Zware drinkers Roken Huiselijk geweld Ooit slachtoffer geweest van huiselijk geweld Zorg Mantelzorg geven Mantelzorg ontvangen Geestelijke gezondheid Depressie ooit Angstig/bezorgd ooit Eenzaam matig tot zeer ernstig

65+

het Bildt / Fryslân Ferw.diel

Fryslân

91

89

81

74

47

46

60

59

38

37

70

72

6

4

31

23

3

2

10

14

54 70 64 16 36 24 39

52 76 67 19 35 24 41

62 81 36 18 53 19 28

55 67 37 16 60 18 22

23 15 26

33 19 28

23 4 13

26 5 13

6

8

14

13

7 12

12 10

17 19 31

25 24 37

13 22 34

18 22 43 20