Ecolo gie
Recre ati
e
Ecolo gie
Recre ati
e
het sa me
het sa me
n
e
het sa me
Op de s ch o
Natu ur p
e ding
e
n
n
e
Recre ati
p
hEectosloa gi m e
Ohp de s et sa ch me o
p n
het sa me
Spel en
Spel en
Bewustw or
Bewustw or
ng di
Recre ati
ng di
Re Bewustcwreati or
Ecolo gie
Toeris me
We d oe
E Toedruiscati me
te im
n
Recre ati
Ecolo Spel gi ene
W Neatdu ouer
e
ru
Toeris me
ie
n
Ecolo gie
Toeris me
We d oe
Op de s ch o
n
Natu ur Openbare
n
ie
ie
e
e
Natu ur We Openbaredoe ru
Comp eti t
n
Toeris me
te im
Toeris me
We d oe
Comp eti t
Educ ati
e n imt
n
n We d oe
Educ ati
Natu ur
Comp Natuet urit
Openbare ru
Het Beheer ideeënboek Op de s ch o
Op de s ch o
p
ng di
pding
p
Op de s ch Bewustw oro
Bewustw or
Spel en
Bewustw or
Spel en
ng di
Openbare ru
Comp eti t
te im
Spel en
Comp eti t
Educ ati
te im
ie
ie
e
te e im
ie
e
Edu Openbarceati ru
Comp eti t
Educ ati
Openbare ru
Het Beheer ideeënboek Ter inspiratie voor innovatief beheer in de gemeente Haaren
Datum: ’s-Hertogenbosch, juni 2012 Opdrachtgever: Gemeente Haaren, afdeling Ruimte en Samenleving Ad van de Ven Opdrachtnemer: Peter van Irsel Ruud Smarius Nicole Segers (Projectleider) Anna Arts i.o.v. Has KennisTransfer Projectcode: 6242HAA4
Inhoudsopgave
Inhoudsopgave
2
Voorwoord 3 Inleiding 3 Tuinen van Brabant 4 Tuinprofessor 5 de Beheer Olympics 6 Haaren plukt de vruchten 7 Beheersport 8 Geld voor goed gedrag 9 De groene route 10 Beheertoerist 11 Wij doen het wel 12 de Groene groet 13 Multifunctionele accommodatie 14 Omvormen beheergroepen 15 Dagbesteding 16 Presentatieplaatsen 17 Natuurlijk beheer 18 Schoolprojecten 19 de Haarense beheerdag(en) 20 Bronnenlijst 21
Voorwoord
Inleiding
Voor u ligt het ‘Beheer ideeënboek’ ontwikkelt voor de gemeente Haaren. Dit ideeënboek is onderdeel van de opdracht om een alternatieve en innovatieve manier voor beheer in de gemeente Haaren te vinden. De opdracht is uitgevoerd door twee studentadviseurs van Hogeschool HAS den Bosch in samenwerking met HAS kennistransfer in het kader van een afstudeeropdracht. De inhoud van dit ideeënboek is tot stand gekomen na aanleiding van de verschillende ideeën die zijn voorgesteld tijdens de verschillende interactieve sessies en interviews. Het boek biedt visuele inspiratie voor medewerkers, inwoners en bedrijven van de gemeente Haaren en eventueel andere gemeenten.
Het beheer van het groen in de openbare ruimte van de gemeente Haaren krijgt een andere wending, mede door de aangekondigde bezuinigingen. De gemeente Haaren is een groene gemeente en wil dat graag handhaven. Hierdoor is er in het kader van een afstudeeropdracht gezocht naar innovatieve, creatieve en uitvoerbare oplossingen voor het beheerprobleem. Dit ideeënboek is een naslagwerk van de interactieve sessies die zijn gehouden gedurende de afstudeerperiode en geeft in één oogopslag een overzicht van de beste ideeën. Deze ideeën zijn gekozen door het gebruik van criteria die zijn opgesteld in samenspraak met de gemeente Haaren.
Zonder de inzet van verschillende partijen gedurende de afstudeerperiode was het niet mogelijk geweest om dit boek te publiceren. We willen daarom alle mensen die hebben deelgenomen aan de verschillende interactieve sessies, waaronder de HAS- brainstorm, de interne gemeente brainstorm en de grote brainstorm bedanken voor de vele innovatieve en inspirerende ideeën. Daarnaast willen we alle bedrijven, stichtingen, organisaties en verenigingen bedanken voor de ideeën en meningen die naar voren kwamen tijdens de interviews over dit actuele onderwerp. Tenslotte willen we de groen beleidsmedewerkers van de gemeente Haaren bedanken voor het ter beschikking stellen van tijd, materiaal en expertise. Met name dhr. Ad van de Ven, mrs. Milou de Laat en dhr. Evert Bouma.
Leeswijzer Het ideeënboek is opgebouwd uit verschillende categorieën die zijn verbeeld in een zestal logo’s. Het grote logo op de pagina van het betreffende idee is de hoofdcategorie en de eventuele kleine logo’s zijn nevencategorieën die aangeven waar het idee over gaat. Hieronder een overzicht wat de logo’s betekenen:
ee
nn
Rec Recrreeati ati
het het ssaame me
e e
nn
Recre Recreati ati
het sa het same me
pp
Op de sc ho
Natu ur
Openbare ruimte op de schop: Bij dit thema zal de openbare ruimte opnieuw ingericht worden en een nieuwe functie krijgen. Natuur en Ecologie: De ideeën die de natuurwaarde en ecologie bevorderen worden ingedeeld bij dit thema.
Ecol og ie
nngg ddii
Natu
Natuur ur Toerisme en recreatie: Mensen die de gemeente Haaren bezoeken gebruiken om de openbare ruimte te beheren. Ook instanties en verenigingen die dagbesteding willen, kunnen ingezet worden bij het beheer van het openbaar groen. Ecolo Ecologie gie
Bewustw or
Spe len
ee
pp
nging di d
Bewustw Bewustwor or
Spel Spelen en
Recr eat i
nn
Competitie en spelen: Op en competitieve en spelende manier wordt de openbare ruimte beheerd door inwoners en bedrijven uit de gemeente Haaren. Op de s Op de scho ch o
ee mtt iim
nn
Toeris me
Openbare Openbareru ru
Openbare r u
iiee
ee
We d oe
We doen het samen: Bedrijven, verenigingen, organisaties en inwoners van de gemeente Haaren helpen mee met de inrichting en het beheer van de openbare ruimte. Eco Ecolloogie gie
nn
Toeris Toerisme me
Comp eti t
Educ ati
pp
ngng di di
Bewus w o Bewusttw orr
Sp Speellen en
ie ie
e e
We d We doe oe
Na Nattuuur ur
te te imim
Comp Competit eti t
Educ Educati ati
’s-Hertogenbosch, juni 2012
Op de Op de sscho ch o
Peter van Irsel, Ruud Smarius, Nicole Segers.
Toe Toerriissme me
Inleiding
nn
We We ddoe oe
tete imim
Veel leesplezier en inspiratie toegewenst bij het bekijken van dit ideeënboek.
Com Comppeti Openbar Educatie en bewustwording: Dit thema is gebaseerd op het leren in etit Openbaree ru t ru en van de openbare ruimte. Door te leren en bezig te zijn met het groen in de openbare ruimte krijgen mensen respect hiervoor en zijn ze zich eerder bewust van het belang van het groen in de straat. ie ie
ee
Ed Eduuccati ati
Naast de logo’s bevat een ideeënpagina een zevental sfeer en referentiebeelden en een korte beschrijving waarin duidelijk wordt wat het idee inhoudt, wat het resultaat is, wie er bij betrokken zijn, wat de taken van de gemeente zijn bij uitvoering van het idee en of er draagvlak is vanuit de bedrijven en inwoners van de gemeente Haaren.
3
het s am e
Op de s c
Openbare ru
te im
ie
Comp eti t
Tuinen van Brabant
p
Natu ur
Omschrijving idee:
Op de s ch o
Kom een kijkje nemen in De ‘Tuinen van Brabant’. Deze tuinen vormen een recreatieve route door het Brabantse land. Bedrijven en organisaties krijgen binnen de gemeente de gelegenheid om een eigen (show)tuin aan te leggen en deze te onderhouden. De tuinen dienen zowel als toeristische trekpleister als presentatieplaats voor bedrijven, daarnaast bevorderen zij ook het ecologisch aspect.
Sp Ecolo gie
Toeris me
Tuinen van Brabant
Natu ur
Ecolo gie
Resultaat:
Comp eti t
p
te im
ie
ru
Betrokkenen: -
Bedrijven uit gemeente Haaren; Horeca gemeente Haaren; Toeristen; Inwoners gemeente Haaren.
Taken van de gemeente:
Doordat bedrijven uit eigen initiatief het gebied aanleggen en beheren zijn de lasten voor de gemeente relatief laag. De gemeente moet onderzoeken welke gebieden in aanmerking komen en bedrijven benaderen om deel te nemen.
Op de s c h o
Sp e l e n
Draagvlak:
e
Natu ur
Ecolo g ie
Toeris me
Recr e a ti
4
Openbare
Een variërend groengebied door verschillende (groen)disciplines. Het gebied stimuleert bedrijvigheid, horeca en toerisme binnen de gemeente Haaren.
Voor dit idee is draagvlak vanuit de klankbordgroep Biezenmortel met als contactpersoon Mark van Iersel. Om meer draagvlak te creëeren moeten er nog meer bedrijven worden benaderd.
Rec
Bewu
S
Op de s
We d oe
Toeris m
n
We d oe
e
het sa me
e
n
Omschrijving idee:
Recre ati
Ecolo gie
het sa me
Tuinprofessor
Heb jij groene vingers, maar wil je hier meer over leren, klop dan aan bij de tuinprofessor. Deze groenspecialist is aangesteld in de gemeente Haaren om de groenliefhebber alles te leren over het goed beheren van groen. Wanneer je de beheeractiviteiten voldoende beheerst en de juiste certificaten hebt behaald kun je in aanmerking komen om zelf een tuinprofessor te worden.
Natu ur
n
n
Toeris me
Recre ati
Tuinprofessor
Resultaat:
Deelnemers aan de cursussen beheren de openbare ruimte. Doordat specialisten expertise overbrengen op groenliefhebbers wordt de kwaliteit steeds hoger. Uiteindelijk leidt dit tot een meer kwalitatieve openbare ruimte waar inwoners van de gemeente zorg en verantwoordelijkheid voor dragen.
Betrokkenen:
- Inwoners gemeente Haaren; - Gemeente Haaren - Groenspecialisten.
Taken van de gemeente:
Om het project op te starten zal de gemeente specialisten moeten aanstellen en met hen overleggen welke beheeractiviteiten nodig zijn. Daarnaast moeten cursussen beschikbaar zijn waar mensen certificaten kunnen behalen.
Draagvlak:
Voor dit idee is het draagvlak nog nader te onderzoeken.
ngg n i i dd
ee
EEdduc ucaati ti
5
Bewu s t w e u B s tw wo r o r
Spe
Op de s c
We d oe n
Toeris me
Toeris me
Natu ur
de Beheer Olympics e
n
Natu ur
Recre ati
Ecolo gie
het sa me
Is uw bedrijf het beste in schoffelen, snoeien, vegen of maaien? Schrijf uw bedrijf dan snel in voor de Beheer Olympics. Dit is een jaarlijks terugkerend evenement georganiseerd door de gemeente Haaren eventueel in samenwerking met anderen gemeenten. Bij dit evenement krijgen (groen)bedrijven de kans zich te onderscheiden van anderen, door simpelweg het best te presteren met de verschillende beheerspelen. Het bedrijf met het beste resultaat mag zich dat jaar de kampioen van de gemeente noemen en krijgt behalve een leuke tijd ook een jaar lang gratis reclame. Ook zijn er individuele spelen waaraan burgers deelnemen. De beste individuele deelnemer wint eveneens een eervolle prijs, zoals een nieuwe grasmaaier, heggenschaar of ander tuingereedschap.
Recre ati
de Beheer Olympics
Ecolo gie
e
Omschrijving idee:
Resultaat:
Een jaarlijkse grote ‘schoonmaak’van de openbare ruimte, waar burgers en bedrijven elkaar ontmoeten en strijden om de eer van de mooiste tuin of best beheerde plein.
Betrokkenen:
- Bedrijven uit gemeente Haaren; - Gemeente Haaren; - Inwoners gemeente Haaren.
Taken van de gemeente:
De gemeente moet het initiatief nemen tot het organiseren van dit evenement.
Comp eti t
p
Op de s c h o
S p e l en
6
te im
ie
Openbare ru
Draagvlak:
Voor dit idee is het draagvlak nog nader te onderzoeken.
We d oe
Toeris m
n
Comp eti t
ng di
het sa me
Bewustw or
Spel en
We d oe
e
n
n
Toeris me
Recre ati
het sa me
Resultaat:
Een gevarieerd (groen) straatbeeld waar de gemeente nauwelijks omkijken naar heeft, doordat inwoners het zelf gaan beheren. Bewoners krijgen hierdoor een verantwoordelijkheidsgevoel over ‘hun’ stukje straat, hierdoor neemt sociale cohesie en daarmee ook de veiligheid toe.
Betrokkenen:
- Gemeente Haaren; - Inwoners gemeente Haaren.
Taken van de gemeente:
Comp eti t
p
ng i d
ru
te im
Draagvlak:
Sp e l e n
Bewustw o r
Vanuit de grote brainstorm is draagvlak gecreëerd voor dit idee. Deelnemers: 20 Houd me op de hoogte: 4 Goed idee, ik doe mee: 7
Openbare
Op de s c h o
e
Educ ati
ie
De gemeente zal stroken moeten aanwijzen die onderhoudsintensief zijn en die moeten omvormen, door er enkele fruitbomen te planten. Daarnaast zal de gemeente enkel ondersteuning moeten bieden bij het groot onderhoud van de fruitbomen en toezicht houden op veiligheid.
Haaren plukt de vruchten
Heb je er altijd al van gedroomd? Een straat vol met fruitbomen, moestuinen en plukweides. Een straat die voldoet aan een deel van de eerste levensbehoeften? Dan is dit de oplossing. De gemeente Haaren gaat een aantal bepaalde onderhoud intensieve gebieden en plekken omvormen tot heuse boomgaarden en moestuinen. Vooral in deze economisch zware tijd is het voor inwoners aantrekkelijk om eigen producten te telen. Jij mag in overleg met de buurtbewoners en de gemeente bepalen welke producten in de straat komen. Dit alles in ruil voor het beheer van de pluktuinen.
Recre ati
Omschrijving idee:
e
n
e
Educ ati
ie
Haaren plukt de vruchten
7
We d oe n
Toeris me
e
Recre ati
n
Beheersport Heb je ook genoeg van het binnensporten en draag je graag een steentje bij in de gemeente om zelf fit te blijven? In samenwerking met sportscholen binnen de Gemeente Haaren is er voor de inwoners van de gemeente een speciaal beheersportprogramma opgesteld. Dit programma omvat activiteiten die normaal binnen in de sportschool worden aangeboden, maar zijn nagebootst in de openbare ruimte. Burgers kunnen calorieën verbranden met de activiteiten en tegelijkertijd beheren ze de openbare ruimte.
p
het sa me Spel en
Op de s ch o
Toeris me
e
Natu ur
Recre ati
Comp eti t
Openbare
ru
te im
ie
Mensen worden gestimuleerd om op een goedkope manier te sporten en daarnaast worden delen van de openbare ruimte beheerd aan de hand van het sportprogramma. De gemeente wijst hier geschikte plaatsen voor aan die duur in onderhoud zijn, zodat de beheerkosten verminderen.
Natu ur
- Sportscholen uit gemeente Haaren; - Gemeente Haaren; - Sportieve inwoners gemeente Haaren.
Taken van de gemeente:
De gemeente zal in samenwerking met de sportscholen een programma opzetten en eventueel materieel aanleveren/ontwikkelen. Daarnaast moet de gemeente de plekken controleren en eventueel bijwerken. Dit afhankelijk van de hoeveelheid deelnemers.
Draagvlak:
Voor dit idee is het draagvlak nog nader te onderzoeken.
Ecolo g ie
Sp e l e n
e
p
Betrokkenen:
Op de s c h o
Beheersport
Ecolo gie
Resultaat:
Toeris me
Recre a t i
8
Omschrijving idee:
Ecolo gie
Openbare ru
te im
ie
Comp eti t
Natu ur
We d oe
Toeris m
n
Geld voor goed gedrag ng di
het sa me
Je kent het wel, die bepaalde plaatsen in een buurt of wijk waar jongeren samenkomen. Op deze plaatsen is vaak veel last van vandalisme en rotzooi. Om dit te voorkomen is ‘Geld voor goed gedrag’ ingevoerd. Dit plan stimuleert jongeren om beter met ‘hun’ plek om te gaan. Op de plek is een geldmeter aanwezig waarvan bij goed gedrag, geen vernielingen en geen rotzooi de wijzer stijgt naar een bepaald bedrag. Bij misdragingen gaat er geld vanaf. Aan het eind van het jaar mag de groep die gebruik maakt van het gebied in overleg met de gemeente iets uitkiezen wat voor hen iets toevoegt aan de (hang)plek.
Recre ati
Omschrijving idee:
e
n
e
Educ ati
Bewustw or
Geld voor goed gedrag We d oe
n
n
het sa me
Resultaat:
Minder vandalisme en jongeren die waardering krijgen voor de openbare ruimte. Door ze te belonen en te straffen worden deze groepen geprikkeld om zich te gedragen, hierdoor wordt de gemeente veiliger.
Betrokkenen:
- Gemeente Haaren; - Inwoners gemeente Haaren; - Jongeren gemeente Haaren.
Taken van de gemeente:
De gemeente zal het initiatief moeten nemen tot het zetten het controleren en het bijhouden van de geldmeters.
Draagvlak:
Het plan is reeds met succes uitgevoerd in Venlo.
Comp eti t
ng i d
ie
e
Educ ati
9
Sp e l e n
Bewustw o r
