Het Angelus. Nieuwsbrief Erfgoeddag zondag 26 april 2015 ERF

Het Angelus Nieuwsbrief 21 Jaargang 6  september 2015

1. Erfgoeddag – zondag 26 april 2015 – ERF

Het Cultureel Erfgoed van de annuntiaten Heverlee kan terugblikken op een geslaagde Erfgoeddag die plaatsvond op zondag 26 april 2015. Er kwamen welgeteld 456 bezoekers over de vloer. De leerlingen van het 4de leerjaar van de basisschool Heilig Hart Oud-Heverlee en het Centrum voor Buitengewone Zorg Windekind tekenden de stamboom van hun school. In de vier workshops van het erfgoedatelier voor gezinnen mochten we 145 personen verwelkomen, 92 kinderen en 57 volwassenen. Kinderen en hun (groot)ouders deelden er kennis rond vergeten technieken in het glasatelier, de weefklas, de kookhoek, en aan de kleipers. In de tentoonstelling konden ze op de foto met een uniform van toen, schrijven op een lei of de hoofdletters van methode Dhaese te proberen.

Het Angelus 21 • Nieuwsbrief Cultureel Erfgoed Annuntiaten Heverlee Jaargang 6, september 2015

1

2. Project “Het leven verteld” combineert zorg en erfgoed.

Op woensdag 27 juni 2015 werd het project “Het leven verteld” afgesloten. De levensverhalen werden overhandigd aan de geïnterviewde bewoners van het woon en zorgcentrum van het Heilig Hartinstituut. Dit gebeuren vond plaats in het bijzijn van de schepen van Cultuur van de stad Leuven, Mevrouw Denise Vandevoort. Het geheel werd afgesloten met “ECHTE koffie en wafels” en werd muzikaal opgeluisterd door volkszanger Eddy Magits. Narratieve zorg, of het vertellen van levensverhalen, maakt opgang in het welzijnswerk. En daar zitten heel wat kansen om bruggen te slaan naar de erfgoedsector. Dat blijkt in elk geval uit het recent afgeronde erfgoedproject 'Het leven verteld', een samenwerking tussen de vzw Cultureel erfgoed annuntiaten en het Woon- en zorgcentrum Annuntiaten, beide in Heverlee. De Erfgoedcel van de stad Leuven zorgde voor ondersteuning. De grote uitdaging in dit project was het vinden van een goede balans tussen het zorgeffect en het erfgoedeffect. Daarom koos men ervoor om duo’s van vrijwilligers op pad te sturen om gesprekken te voeren met de ouderen. Telkens had een van die vrijwilligers ervaring in het archief, de andere in de zorg. Basis voor de gesprekken vormde een lijst met 'levensvragen', waarin zowel reminiscentievragen als eerder historische vragen werden opgenomen. Faro: Jacqueline van leeuwen, 29.06.2015 http://www.faronet.be/blogs/jacqueline-van-leeuwen/hetleven-verteld-combineert-zorg-en-erfgoed


2

3. Project “School in oorlog” - vrijdag 8 mei 2015. STERKE PROJECTDAG met ONTROERENDE AFSLUITER

De 450 leerlingen van het eerste jaar Secundair Onderwijs Heilig Hartinstituut beleefden op 8 mei 2015 een onvergetelijke projectdag met als thema 'School in oorlog/School in beweging'. De ‘kleine’ verhalen van Rien Vanmeensel en Fred Versonnen voerden hen honderd jaar terug in de tijd. De leerlingen konden vervolgens kiezen uit een tiental workshops. Leerkrachten en studenten Birte Storms en David Vandezande werkten het project uit onder leiding van docent Leen Alaerts (UCLL) en in samenwerking met o.a. het archief van de annuntiaten Heverlee. Ter afsluiting van deze dag was er aan de hoofdingang van het instituut een indrukwekkend herdenkingsmoment met bijdragen van de leerlingen. De Leuvense burgemeester Louis Tobback sprak er voor de leerlingen over de impact van de oorlog op Leuven en hoe vreedzaam leren samenleven begint op de speelplaats. Het klaprozenveld dat door de leerlingen was aangelegd werd intussen verwerkt tot een ‘blijvend’ kunstwerk. Dit project werd mogelijk gemaakt met de steun van de provincie VlaamsBrabant en Canon Cultuurcel. De workshops ‘fotozoektocht met tablets’, ‘oorlogskrabbels in het archief’ en ‘oorlogsquiz’ werden door de leerlingen het meest gesmaakt.


3

4. Viering 400 jaar annuntiatenklooster Antwerpen

Het ensemble “Psallentes” kwam op zondag 30 augustus naar de Brabantse Olijfberg in Antwerpen ter gelegenheid van het 400-jarig bestaan van het voormalige annuntiatenklooster aldaar en van de inmiddels gerestaureerde kerk. Zij brachten een selectie uit de psallentes Begghinae, pelgrimsmuziek uit de Codex Callextinus en liederen rond de zeven Smarten van Maria. De organisatie was in handen van de Antwerpse Protestantse Kerk die sedert de Hollandse Tijd (1821) de gebouwen van het klooster betrekt. http://protestantsekerkantwerpennoord.be/400jaar. htm


4

5. De Erfweg WANDEL WIJZER

“Mag ik u de abdijweg voor stellen?”. Mijn naam is Joris Helleputte, (18521925) ingenieur-architect van beroep en politicus. Ik lig intussen ruim een eeuw te rusten in de familiekelder op het kerkhof van de abdij van Park. Zoekt u mijn grafmonument maar. Ik heb het zelf ontworpen. Neogotiek tot in de kist… Ik kan u een wandeling naar het nabijgelegen Heilig Hartinstituut warm aanbevelen. Het is een van de laatste bouwprojecten uit mijn architectenloopbaan, maar ik ben er best fier op. Als medestichter en eerste voorzitter van de Belgische Boerenbond kon ik de oprichting van een grote landbouwschool voor meisjes zeker waarderen. Het werd een monumentaal en ingenieus project… met het abdijconcept als middeleeuwse inspiratiebron. De groene zone ten zuiden van Leuven is een prachtige plek om te wandelen. Daar kan je nu op eigen tempo wijzer wandelen. Een rits lokale erfgoed- en natuurverenigingen werkten onder leiding van Cultureel erfgoed annuntiaten Heverlee zes erfgoedlussen uit met als startplaats het Heilig Hartinstituut. Ze brachten een schat aan feiten, ficties en foto’s samen. De routes zijn beschikbaar in PDF en op routeyou.com met inbegrip van een mobiele toepassing voor tablet of smartphone. Commentaren, ervaringen, eigen foto’s, verhalen en suggesties kunnen gedeeld worden via de reacties in routeyou.com en kunnen de Erfweg helpen groeien. De wandelingen ‘nieuwe stijl’ kunnen op aanvraag gecombineerd worden met een ‘klassieke’ rondleiding in het HeiligHartinstituut. Consulteer de website voor de verschillende mogelijkheden. De Erfweg is een project ter ontsluiting van erfgoed gerealiseerd met de steun van de provincie Vlaams-Brabant. www.cultureelerfgoedannuntiatenheverlee.be/de-erfweg


5

6. De eerste Nederbelg herdacht PIETER WILLEMS (1841-1898) De Maastrichtenaar Pieter Willems (1840-1898) kwam naar Leuven, werd Belg en was meer dan 30 jaar een spilfiguur in de Vlaamse Beweging en aan de Leuvense universiteit. Hij combineerde een reeks belangrijke bestuursfuncties met een indrukwekkende academische carrière als classicus en organiseerde bovendien, in zijn eentje, de eerste omvangrijke en wetenschappelijke dialectenquête van de zuidelijke Nederlanden. Desondanks raakte hij na zijn vroege dood in 1898 vrij snel in de vergetelheid. Een partnerschap van verenigingen voor wie Pieter Willems belangrijk is geweest, organiseert op 12 september 2015 een herdenkingsdag in Sint-Joris-Weert en Leuven.

PROGRAMMA SINT-JORIS-WEERT 10.30u Ontvangst met koffie 11.00u Welkom & toespraken 11.30u

Onthulling van de gedenksteen aan het Biesenhof, Willems’ buitenverblijf

12.00u Feestelijk diner in zaal Cavarelle

LEUVEN 14.00u

Onthulling van de gedenksteen aan Willems’ stadswoning (Brusselsestraat 190)

15.00u Academische viering in de promotie- zaal van de KU Leuven (Hallen) 17.00u

Opening van de tentoonstelling in het stadsarchief (Tweebronnen) & receptie

PRAKTISCH Aanmelden kan tot uiterlijk 4 september via [email protected] of telefonisch bij het stadsarchief Leuven: 016/300 869. Meer info over deze dag en het volledige project vindt u op www.pieterwillems.eu


6

7. De Kunstopleiding Art et Artisanat voor meisjes aan het Mater Dei-instituut van Banneux. AFSTUDEERPROJECT – TINE PATTEEUW Tijdens het schooljaar 1938-1939 organiseerden de zusters Annuntiaten de vernieuwende kunstrichting Art et Artisanat in het Mater Dei-instituut in Banneux. Mijn onderzoek analyseerde via de microgeschiedenis van Art et Artisanat de grotere maatschappelijke veranderingen tijdens het interbellum. Daarnaast wordt ook de vergeten educatieve activiteit in deze kunstopleiding van het Leuvense kunstenaarsechtpaar Pierre Van Humbeeck – Maria Piron belicht. De principes van de door hen gestichte mystieke, religieuze en artistieke beweging Art et Louange waren duidelijk zichtbaar in de inhoud van het lesprogramma en de didactische aanpak. Ondanks de omvang van hun oeuvre en hun belangrijke rol in de religieuze kunstwereld, is nog bitter onderzoek gebeurd naar dit echtpaar. Hopelijk is deze masterproef een eerste stap om hun werk, visie en boodschap onder de aandacht te brengen.

8. Vrienden tot de dood EUGENE YOORS en FLOR VAN REETH

Foto 1: Bij het huwelijk van publicist Ward Hermans in 1920. Links:

Renaat Veremans, Flor van

Reeth en Felix Timmermans. De pelgrimvrienden bleven in tegenstelling tot Hermans uit het zware politieke vaarwater. Ze namen in hun artistieke en mystiek zoektocht de jonge Eugène Yoors op sleeptouw. (CEAH, Archief Lauwers-De Laat) Foto 2: Eugène Yoors, Portret in 1900 (CEGAH, Archief L. Lauwers-De Laat)

Architect Flor van Reeth (2 april 1884) en schilder-glazenier Eugène Yoors (7 november 1879) waren meer dan zeventig jaar lang boezemvrienden. Veertig jaar geleden stierven ze allebei kort na elkaar, de eerste op 21 maart 1975, de tweede tien dagen later, op 1 april 1975. Tot aan het eind van hun leven dachten ze terug aan de kapel van de Annuntiaten in Heverlee als hun grootste verwezenlijking, als het project waarin ze hun ideeën als kunstenaars het best hadden kunnen uitleven. Beide vrienden gingen naar de Academie van Schone Kunsten van Antwerpen. Hoewel Flor van Reeth vijf jaar jonger was dan Eugène Yoors hebben ze elkaar toen waarschijnlijk al ontmoet. Ze hadden er gemeenschappelijke vrienden zoals Joe English en Samuel De Vriendt, zoon van schilder Juliaan De Vriendt die op dat moment ook les gaf aan de academie en verschillende studenten begeesterde met Vlaamsgezinde ideeën. Het Angelus 21 • Nieuwsbrief Cultureel Erfgoed Annuntiaten Heverlee Jaargang 6, september 2015

7

Eugène was in Spanje opgegroeid, terwijl Flor van Reeth een geboren en getogen Antwerpenaar was. Eugène was de cosmopolitische kunstenaar uit een bourgeoismilieu. Flor was graag kunstschilder geworden, maar werd door zijn vader verplicht architectuur te studeren in plaats van te schilderen, omdat er volgens hem met een diploma architectuur gemakkelijker geld kon worden verdiend dan als kunstenaar. Eugène nam zijn Antwerpse vriend mee naar Parijs, waar ze allebei lid werden van de mystieke beweging rond Sar Paladin, terwijl Flor van Reeth Eugène introduceerde in Vlaanderen. Over die kennismaking van Eugène met Vlaanderen is er een mooie, in het Frans geschreven tekst bewaard bij Kadoc: “Tijdens de grote vakantie namen Vlaamse vrienden me mee om Vlaanderen te zien. “Ons schoon land” noemden ze het, Gent, Brugge, Ieper, Diksmuide, wat een ontdekking! Ik ontdekte niet alleen een ander volk, maar een volk met een volledig andere levensvisie, een andere mentaliteit, een ander gevoel dan het Spaanse volk. Ik ontdekte dat zelfs de aarde helemaal anders was, zowel van samenstelling als van uitstraling. Alles was nieuw voor mij.” Voor de Eerste Wereldoorlog introduceerde Flor van Reeth zijn vriend in de Boechoutse kunstenaarsbeweging Streven, na de Eerste Wereldoorlog maakten ze beiden deel uit van de Pelgrimbeweging. Op een tentoonstelling van deze Pelgrimbeweging toonden ze hun eerste gezamenlijke plannen voor een kerk. Op basis van deze plannen werden ze gecontacteerd om een kapel voor de zusters Annuntiaten te Heverlee te bouwen. In een interview voor het televisieprogramma ‘Ten huize van’ beschreef Eugène Yoors deze kapel met veel liefde en een beetje van zijn typische zin voor overdrijving: “De kapel zelf werd door mijn vriend architect Flor van Reeth gebouwd en de samenwerking met hem is een heerlijke tijd geweest. In het geheel werden hier 450 m2 aan glas in lood geleverd, waarbij bijna 300 m2 oranjeglas. Het raam van de Aanbidding der Engelen, Koningen en Herders, dat achter het altaar de hele wand van het koor inneemt, is 7 meter lang; het raam van De Boodschap, dat heel de breedte van het middenschip afsluit, is 15 meter lang en 5 meter hoog. In de ramen links en rechts van het middenschip staan er 128 engelen, 16 in elk raam. Verschillende van deze figuren zijn meer dan levensgroot.” Verder in het interview voegde hij er nog aan toe dat deze kapel, samen met de glasramen die hij voor de kapel van de Zusters van Liefde in Elisabethstad (nu Lubumbashi in Kongo) had gemaakt, de enige projecten waren waar hij zich als kunstenaar voluit in had kunnen uitleven. Tot het einde van hun leven droomden beide vrienden ervan nog eens zo’n project samen te mogen verwezenlijken. In zijn eerste brief na de Tweede Wereldoorlog, die de vrienden opnieuw jarenlang van elkaar scheidde, schreef Yoors aan van Reeth:


8

“Vertel me wat je aan het maken bent, een kathedraal zoals die waarvan we altijd gedroomd hebben? Een kerk tot aan de wolken? Stuur mij de plannen zodat ik er de glasramen voor ontwerp. Een kerk van de Heilige Geest, een kerk van het Vuur, een kerk van het Licht, als je er maar plaats maakt voor mij. Maak ze groot, groot, groot, 100 keer groter dan de kapel van Heverlee. Ik zal ze vullen met gouden licht, want mijn hart stroomt over van licht.” Er is nog veel te vertellen over deze vrienden, waarvan uitgebreide archieven bewaard zijn bij Kadoc, in het Letterenhuis en in het archief van de Annuntiaten. Recent publiceerde Jo Govaerts op basis van deze archieven enkele artikels in de tijdschriften van het Letterenhuis en Kadoc. Jo Govaerts is een oud-leerlinge van het Heilig-Hartinstituut (1990, Lat.-Wisk.) en kende de kapel van de annuntiaten natuurlijk al uit die tijd. Maar hoe kwam ze ertoe om erover te publiceren? “Eigenlijk werk ik aan een biografie over de zoon van Eugène Yoors, de tapijtkunstenaar en schrijver Jan Yoors. Om de zoon beter te begrijpen, wou ik ook zijn ouders kennen. In de archieven van de familie Yoors vond ik zoveel mooi materiaal dat er enkele kleine nevenartikelen uit voortkwamen. Over de Pelgrimbeweging is er al heel wat gepubliceerd, ook recent nog, bijvoorbeeld door Rajesh Heynickx, die enkele heel interessante werken publiceerde. Maar de periode van de Pelgrimbeweging was uiteindelijk maar een korte periode in het leven van Yoors en Van Reeth. Hoe die twee hun leven lang door dik en dun vrienden bleven, is niet alleen ontroerend, maar geeft ook inzicht in spanningen tussen kunststromingen in de 20e eeuw. Toen ik in het Heilig Hart naar school ging, besefte ik niet hoe speciaal die kapel boven ons klaslokaal was. Ik ben blij te horen dat de leerlingen nu wel uitleg krijgen over de geschiedenis van de kapel. En voor mij was het een hele belevenis om ze na al die jaren opnieuw te bezoeken.” Interviews ‘Ten huize van ...’ met Eugène Yoors: http://www.dbnl.org/tekst/flor007tenh01_01/flor007tenh01_01_0017.php en met Flor van Reeth: http://www.dbnl.org/tekst/flor007tenh14_01/flor007tenh14_01_0010.php Artikel over Eugène Yoors en de Rozenkruisers. Een minder bekend facet van het leven van de kunstenaar: https://kadoc.kuleuven.be/pdf/nieuwsbrief/20145.pdf Artikel over de vriendschap en correspondentie tussen Eugène Yoors en Flor van Reeth in nummer 28 van het tijdschrift Zuurvrij van het Letterenhuis: http://www.letterenhuis.be/Museum_Letterenhuis_NL/LetterenhuisNL/Letter enhuisNL-Bookshop/Zuurvrij/Zuurvrij-28.html


9

9. Tentoonstelling: Ik, zigeuner DE REIZEN VAN JAN

YOORS

Deze gratis expo opent op 25 september 2015 en loopt tot 20 april 2016 in het Red Star Line Museum, Montevideostraat 3, 2000 Antwerpen. Het is een hommage aan het fotowerk van de amerikaans-Belgische artistieke duizendpoot Jan Yoers. Een absolute aanrader! Voor meer informatie www.redstarline.be

10. Concert “Noorderlicht” ZATERDAG 21 NOVEMBER 2015

Op 21 november 2015 staan in een concert in de Boodschapkapel de Scandinavische componisten centraal. Het kamerkoor Koordinaat en vocAmuze nemen u mee op een fascinerende reis langs ingetogen psalmen van Grieg, dromerige poëzie van Shakespeare op tonen van Mäntyjärvi en Lindberg, patriottische muziek van Sibelius, volkse deuntjes van Pedersen, religieuze werken van Soderman, Gjeilo en Ahlen en natuurlijk Northern Lights van Gjeilo. Griegs Lyriske Stykker voor piano breien het geheel aaneen tot een overweldigend spektakel. Tickets en info: www.koordinaat.be


10

11. Topconcert in de Boodschapkapel HET “WEIHNACHTSORATORIUM” VAN BACH MET MUSA HORTI

Met de uitvoering van het Weihnachtsoratorium van J.S. Bach (BWV 248, cantates 1, 2, 3 en 6) vindt op zondag 13 december (15.00 u.) in de Boodschapkapel van het Heilig-Hartinstituut in de aanloop naar Kerstmis een absoluut topconcert plaats. Voor de uitvoering tekenen vocaal ensemble Musa Horti uit Heverlee (leiding: Peter Dejans) samen met de Schola Cantorum van de SintBaafskathedraal in Gent, het professionele orkest Nuova Sinfonia Gandavense alsook vier professionele solisten: Hilde Coppé (sopraan), Jan Wouters (altus), Philip Defrancq (tenor) en Joris Derder (bas). De algemene muzikale leiding is in handen van Filip Martens. Het Weihnachtsoratorium wordt algemeen beschouwd als één van de belangrijkste composities van J.S. Bach. Zijn universele waarde en uitstraling hebben het Weihnachtsoratorium zelfs een plaats bezorgd in de canon van de Westerse muziekgeschiedenis. Het vormt dan ook een belangrijk element in het muzikale concertaanbod in de kerstperiode, al maken de complexiteit, omvang en moeilijkheidsgraad van de compositie dat dit werk slechts sporadisch live te beluisteren valt. Een geslaagde uitvoering vereist immers een optimale samenwerking tussen (de dirigenten van) een koor van technisch goed onderlegde zangers, een barokorkest en professionele solisten. In het jaar van zijn zilveren jubileum is Musa Horti (opgericht in 1989) met dit concert eindelijk nog eens te gast in de Boodschapkapel. In februari 2012 bracht het ensemble in samenwerking met het koor Ishango (Namur) onder leiding van Peter Dejans een eerste memorabel concert (‘Clair Obscur’) en in september van datzelfde jaar zong Musa Horti het inhuldigingsconcert van het gerestaureerde


11

Stevensorgel. In december 2013 werd in de kapel ook nog het merendeel van de nummers op hun jongste CD ’Aus der Tiefe’ (2014) opgenomen, maar nu keert het ensemble dus terug voor een groots opgezet concert.

In het licht van het monumentale glasraam dat Eugène Yoors precies rond de geboorte van Christus achter het hoofdaltaar van de Boodschapkapel heeft gerealiseerd, belooft dit concert een unieke en inspirerende ervaring te worden. PRAKTISCH

Het concert vindt plaats op zondag 13 december om 15.00 u. in de Boodschapkapel. Kaarten kunnen besteld worden via de website www.musahorti.be en kosten 15€ in voorverkoop en 17€ aan de kassa. Wie jonger is dan 18 betaalt slechts 10€.

12. De verloren gewaande “Kraanvogel” is terecht

Hij is terug neergestreken. De kraanvogel van Lucas van Haegenborgh (2000) staat terug op de vertrouwde plek. Met dank voor al wie ons nuttige en grappige tips gaf.

13. Save The Date RAADPLEEG DE AGENDA OP ONZE WEBSITE http://www.cultureelerfgoedannuntiatenheverlee.be


12

Het Angelus. Nieuwsbrief Erfgoeddag zondag 26 april 2015 ERF

Recommend Documents