pagina 2.qxd
23-01-2008
10:46
Pagina 4
2 • februari 2008
februaristaking
Herdenk de Februaristaking 1941 Maandag 25 februari wordt in Amsterdam de Februaristaking herdacht. Het comité Herdenking Februaristaking 1941 en het Gemeentebestuur van Amsterdam nodigen u uit om daaraan deel te nemen. In februari 1941 legden werknemers uit Amsterdam, Zaanstreek, Kennemerland, Hilversum, Weesp en Utrecht het werk neer uit protest tegen de onmenselijke behandeling van onze Joodse medeburgers door de Duitse bezetter.
riteit, saamhorigheid, tolerantie en gelijkwaardigheid. Met de bijeenkomst bij het monument De Dokwerker herdenken we de stakers van toen. Tegelijkertijd geven wij aan dat de waarden waar zij voor stonden van groot belang blijven, juist in deze tijd waarin sprake is van terroristisch geweld en politieke repressie en waarin ook in ons land mensen in de hoek gezet dreigen te worden vanwege hun afkomst, seksuele voorkeur of religie.
De Februaristaking staat symbool voor strijd tegen rassenwaan, voor solida-
Kom naar de herdenking en laat zien dat u niet onverschillig staat ten opzichte
van uw medeburgers en de waarden van een democratische samenleving. De herdenking begint om 16.45 uur. De voorzitter van de Tweede Kamer, Gerdi Verbeet, zal een toespraak houden en Sanne Wallis de Vries leest gedichten voor. Het defilé langs De Dokwerker begint om 17.00 uur. Comité Herdenking Februaristaking 1941 Gemeentebestuur van Amsterdam
Het affiche met de oproep voor de herdenking van de Februaristaking is dit keer ontworpen door de Amsterdamse kunstenaar Jan van der Pol. “Ik wilde iets maken dat in één oogopslag de aandacht trekt. Dat vond ik de artistieke uitdaging, temeer omdat ik vaak affiches tegenkom die het op de tekentafel misschien leuk doen, maar niet als ze levensgroot in de stad hangen. Ik ben uitgegaan van een bestaande prent, daar heb ik de dokwerker via fotoshop in geknutseld. Er is uiteindelijk geen spatje verf of inkt aan te pas gekomen, het is helemaal op de computer geconstrueerd. Dat was voor mij een primeur, ik ben immers schilder en drukker, en juist daarom vond ik het zo’n leuk uitstapje.” “Het eindresultaat bevalt me. Het is een blikvanger door de visuele directheid van die wat mislukte opkomende zon. Hoofdzaken en bijzaken zijn duidelijk gescheiden: je blik valt meteen op de dingen die het belangrijkst zijn en gelezen moeten worden. Dat was immers de centrale opdracht: zorg dat er mensen naar de herdenking komen.” “Een band met de staking zelf? In deze tijden van moeizaam politiek gedoe is het goed om zo’n verzetsdaad te herdenken.”
Ter herinnering aan de Februaristaking biedt het Verzetsmuseum maandag 25 februari kinderen (v.a. 10 jaar) gratis toegang tot de tentoonstelling De Ontdekking, van strip tot werkelijkheid. ■ Plantage Kerklaan 61; za t/m ma 11.00-17.00 uur. www.verzetsmuseum.org
Vanaf 12.00 uur is de Mozes & Aäronkerk open voor het brengen van bloemen. Dan is ook de tentoonstelling van de razziafoto's te zien, jaarlijks vormgegeven door kunstenaar Willem Vogel. De kransen kunnen vanaf 16.30 uur worden opgehaald. ■ Waterlooplein 205, tel. 020 622 1305. www.mozeshuis.nl
Cor Bon, Mozeshuis
Speciale activiteiten
februaristaking
februari 2008 • 3
“Moed alleen is soms niet genoeg. Je moet inventief zijn, zorgen dat je weet waar je gelijkgestemden kunt vinden.” Dat is de les die wij vandaag van de Februaristaking kunnen leren, zegt Tweede Kamervoorzitter Gerdi Verbeet. Zij is een van de sprekers tijdens de herdenking van dit jaar. Zolang ze zich kan herinneren staat Gerdi Verbeet op 25 februari bij de Dokwerker. “Ik ben een geboren en getogen Amsterdamse, als kind ging ik al met mijn ouders mee. Dat maakt het voor mij extra bijzonder hier het woord te voeren: ik ben er tussen mensen die ik al jaren ken.” Gerdi Verbeet is in 1951 geboren, zes jaar na de oorlog. “Voor mijn ouders en voor mijn opa en oma waren de herinneringen aan de oorlog vanzelfsprekend nog heel vers. Ze hebben mij er heel veel over ver-
teld. Die periode heeft in hun leven natuurlijk een enorme betekenis gehad. Het is een breukvlak dat hun leven heeft verdeeld in de tijd vóór en ná de oorlog.”
Streep Herdenken van de Februaristaking is belangrijk, zegt Verbeet. “In de eerste plaats voor de mensen die het hebben meegemaakt. Maar ook om ons eraan te herinneren dat er momenten zijn dat je moet zeggen: tot hier en niet verder. Bij de Dokwerker staan mensen die begrip
hebben: als het ooit nodig is, dan trekken wij een streep.” Het is belangrijk mensen om je heen te verzamelen die hetzelfde denken als jij over zaken als vrijheid, racisme en fascisme. Dat is de boodschap van de Februaristaking, meent Verbeet. “Wees niet bang om voorop te gaan, neem je verantwoordelijkheid, maar zorg er ook voor dat als je achterom kijkt je niet in je eentje staat. Organiseer de solidariteit. Dat geldt voor politici evenzeer als voor burgers.”
“Ik wil de verhalen doorvertellen” Bob Bronshoff
Cabaretière en actrice Sanne Wallis de Vries werd bekend door haar eigenzinnige cabaret en door haar optredens in het programma Kopspijkers, waarin zij onder andere koningin Beatrix speelde. Op 25 februari draagt zij gedichten voor. “Wat ik precies voor ga lezen weet ik nog niet; ik heb wel poëzie maar te weinig kennis van zaken over wat geschikt zou zijn, vind ik zelf”, vertelt ze. “Maar ik ga met de organisatie overleggen en ik ken gelukkig mensen met wel een rijke verzameling.” Ze heeft iets met de Dokwerker. “Het is een fraai beeld, zeker als je weet waar het voor staat, dat het verzet uitdrukt. Het is een duidelijk symbool, een goed idee. Als puber fascineerde de Tweede Wereldoorlog mij enorm, ik maakte een spreekbeurt over Anne Frank en wilde alle films over die tijd zien. Ik weet ook niet waarom.”
Fotoboekje Kort geleden kwam Sanne Wallis de
Vries in de buurt van de Dokwerker te wonen. “We kregen ook een fotoboekje over de Joodse wijk. Die foto’s spreken boekdelen. Als je dat allemaal weet en je loopt dan door de straten, lijkt het net alsof je door de geschiedenis loopt. En toen we vorig jaar na ons trouwen in de Synagoge aan de Uilenburgerstraat een wandeling in de buurt maakten, was het of we de geluiden konden horen.”
Verhalen doorvertellen “Als mijn kinderen de leeftijd hebben waarop ze het begrijpen, zou ik ze meenemen naar de Dokwerker, ze de verhalen vertellen over vroeger. Ik denk niet dat mensen nu bang hoeven te zijn dat Joden weer in een wijk samengedreven
worden. Het gevaar komt niet meer van buiten, eerder van binnenin de samenleving. Laten we de verhalen doorvertellen. Door het verleden te kennen snap je het heden ook beter. We weten niet wat er kan gebeuren. Dat wisten mensen toen ook niet.”
Erbij zijn “Nee, naar de herdenking van de Februaristaking ben ik nog nooit geweest, wel eens op de Dam met Dodenherdenking. Soms zie ik een herdenking op tv en denk ik: ‘Hé, daar had ik bij kunnen zijn.’ Ik ben blij dat ik nu op deze manier iets kan bijdragen.”
Hans Kouwenhoven, Tweede Kamer
Organiseer de solidariteit
4 • februari 2008
februaristaking
Kom jij wel eens op voor een ander? De Joodse basisschool Rosj Pina heeft het monument van de Dokwerker geadopteerd. Tijdens de jaarlijkse herdenking leggen kinderen van groep 8 samen met hoogwaardigheidsbekleders kransen bij de Dokwerker. Dit beeld van een arbeider staat symbool voor alle mensen die het werk neerlegden om te protesteren tegen een razzia op Joodse stadsgenoten. Amsterdam.nl vroeg de kinderen: kom jij ook wel eens op voor een ander? Twee meisjes waren hartsvriendinnen. Maar een ander meisje wilde ook hartsvriendin zijn met dat ene meisje en heeft die hartsvriendin toen afgepakt. Toen was dat andere meisje heel verdrietig en heb ik haar geholpen. Nu zijn wij hartsvriendinnen. Liad, 11 jaar Laatst had een meisje ruzie met een jongen van 15. Ik heb haar geholpen en heb mijn hand gekneusd. Maar ik kijk wel altijd waarover de ruzie gaat. Soms zeg ik: die ander heeft ook een beetje gelijk. Het is niet zo leuk wat jij hebt gedaan. Sarah, 11 jaar
In groep 5 werd een meisje gepest, ik deed ook mee. Pas in groep 8 besefte ik dat ik heel dom bezig was. Ik wilde er alleen maar bijhoren. We zijn nu vriendinnen. Rakhel, 11 jaar
Als iemand straf krijgt van de juf, maar het niet heeft gedaan, dan zeg ik het. Anders is het niet eerlijk. Of ze me gelooft? Als ik zeg dat ik het zelf heb gedaan wel, anders niet. Yinon, 12 jaar
“We zullen altijd blijven herdenken op school”, zegt directeur Marion Blocq. “Herdenken van soldaten die zijn gevallen tijdens oorlogen in Israël en herdenken van de slachtoffers in Tweede Wereldoorlog. Veel Amsterdamse scholen hebben een monument geadopteerd en voor ons heeft het monument van de Dokwerker een heel speciale betekenis . Elk jaar legt groep 8 kransen bij dit monument. Ze volgen daarnaast een speciaal lesprogramma in de Hollandse Schouwburg. Een paar jaar geleden was de herdenking op vrijdag om 17.00 uur, de kinderen konden toen niet meer op thuis zijn voor sjabbat. We hebben besloten om toch te gaan en zijn met de hele groep blijven overnachten in een leegstaand pand vlakbij de Dokwerker. We hebben in de ruimte van de Portugese Synagoge de sjabbat doorgebracht. Dat was heel bijzonder.”
Edwin van Eis
Blijven herdenken Als een groter kind iemand uitdaagt en gaat duwen. Dan ga ik ertussen staan en zeg: doe even normaal. Yossi, 11 jaar
Foto's: Susan van den Broek
Een meisje hoorde er niet bij omdat ze een beetje raar loopt. Toen zijn we met haar gaan spelen. Ik vind het gewoon dat je opkomt voor iemand die verdrietig is. Shira, 12 jaar
Ja, als iemand zichzelf niet goed kan beschermen help ik wel. Vooral bij ruzies op het schoolplein. Want de juffen buiten helpen niet echt vind ik. Noam, 11 jaar
februaristaking
februari 2008 •5
Zo luidt de simpele tekst bij een bloemstuk dat elk jaar tijdens de herdenking van de Februaristaking bij de Dokwerker wordt gelegd. Het geld voor dit bloemstuk wordt inmiddels al weer ruim tien jaar ingezameld door Nicolette Besemer (61).
rijk om zelf bij de herdenking aanwezig te zijn en een bloemstuk te leggen. Het collecteren heb ik overgenomen van Mien van der Meijden die dat eerst jarenlang deed. Maar zij werd te oud, het werd een te grote opgave voor haar.” Nicolette Besemer doet het graag, want zij vindt het hard nodig dat we aandacht blijven besteden aan wat er in de oorlogsjaren is gebeurd. “Bij de herdenking op 4 mei hier in de buurt lees ik altijd gedichten voor. Ik ging als kind al met mijn ouders naar de herdenking van de Februaristaking, vanuit Wageningen waar we toen woonden. Mijn vader was op de Universiteit van Leiden bij de toespraak van professor Cleveringa tegen het uitsluiten van Joden en maakte daar ook de Februaristaking mee. Ik heb
Ondanks haar handicap, ze moet gebruikmaken van een rolstoel, gaat mevrouw Besemer langs bij medebewoners of benadert hen bij diverse instellingen, zoals scholen. “Natuurlijk is ons stadsdeel Westerpark ook vertegenwoordigd, maar wij vinden het als Spaarndammerbuurters wel zo belang-
eigenlijk nooit een herdenking bij de Dokwerker overgeslagen.” “De Spaarndammerbuurters zijn met hart en ziel met de herdenking verbonden. Dat komt ook doordat verscheidene bewoners aan de staking hebben meegedaan, en buurtbewoner Martin Vlaar tot de 22 mensen behoorde die voor het organiseren van de staking naar een concentratiekamp werd gestuurd. Ik woon hier zelf sinds 1994, maar heb begrepen dat vroeger wel honderd mensen in optocht vanuit de buurt naar de Dokwerker gingen. Dat gebeurt natuurlijk niet meer. Veel mensen die de oorlog en ellende toen hebben meegemaakt, zijn inmiddels overleden of te oud geworden, maar de herinnering aan de Februaristaking leeft hier voort.”
Oud en nieuw in het Comité Het Comité Herdenking Februaristaking 1941 wordt regelmatig ververst. Harry Homma en Hans Mooren namen de plaatsen over van Dik de Boef en Jan Veldhuijzen. Hoe kijken zij terug en vooruit? van de herdenking.” Jaarlijks duiken er nieuwe gezichten op: “Steeds blijkt dat er onder de jeugd voldoende draagvlak is voor de herdenking. Prachtig toch?”
Nieuw De nieuwe penningmeester Harry Homma komt uit een communistisch nest in de Spaarndammerbuurt. “Met mijn ouders ging ik al naar de herdenking. Thuis werd ook regelmatig gepraat over de Jodenvervolgingen. Van daaruit werd ik actief in het Algemeen Nederlands Jeugd Verbond en de CPN. Zo ben ik jaren journalist geweest bij De Waarheid.” De laatste jaren schreef hij veel voor het
Foto's: Wim Salis.
“Vroeger was het Comité zeer nauw verbonden aan de CPN”, stelt Dik de Boef die vijftien jaar lid was van het Comité. “Nu zitten er mensen van diverse politieke kleuren in. En dat is alleen maar goed.” Ook pleit hij voor een andere verbreding van de herdenking: “Amsterdam was het brandpunt, maar ook in Hilversum, de Zaanstreek, Kennemerland en Utrecht gingen bedrijven plat. En ook elders nam het verzet toe. Dat verdient meer aandacht.” Behalve aan de herdenkingen zelf denkt Dik de Boef met genoegen terug aan de uitgave van twee boeken en de voorbereiding van diverse tentoonstellingen. “Vooral de jaarlijkse tentoonstelling van de razziafoto's in de Mozes en Aäronkerk, met Willem Vogel. Hij vloeide altijd over van ideeën, het was een voorrecht om samen te werken.” “Het lespakket 'Verzet je' was ook een belangrijke verdienste van het Comité”, aldus oud-penningmeester Jan Veldhuijzen. “Daar hoort een video bij met onder andere een scène over twee meisjes die opkomen voor klasgenoten die worden gepest vanwege hun hoofddoekjes. Dat is een mooie link naar de actuele betekenis
Comité. “De jaarlijkse herdenking moet echt worden voortgezet. Ook nu weer worden mensen in Nederland aangevallen vanwege hun afkomst of religie, en als groep in de hoek gezet. Dergelijke tendensen moeten we bestrijden, dat is voor mij de actuele betekenis van de Februaristaking.” Ook Hans Mooren is al jaren maatschappelijk en politiek actief. Voor GroenLinks zat hij in de stadsdeelraad van Zuidoost. Daarnaast is hij nog steeds volop betrokken bij de AbvaKabo. “Tijdens mijn vakbondsactiviteiten in met name Zuid-Afrika en in Zimbabwe zag ik wat moedige mensen tot stand kunnen brengen. Dat inspireert mij enorm om ook hier in Nederland actief te blijven. Het Comité Herdenking Februaristaking past daar prima bij.”
Sake Elzinga
Wim Salis
‘Bewoners Spaarndammerbuurt’
Vlnr: Dik de Boef, Jan Veldhuijzen, Harry Homma en Hans Mooren
6 • februari 2008
Onderstaande personen, organisaties en instellingen ondersteunen de oproep ter herdenking van de Februaristaking 1941: Els Agtsteribbe, voorz. stg Mozeshuis/Mozes & Aäronkerk, A’dam; mw. L. C. Albers, A’dam; dagelijks bestuur stadsdl. Amsterdam-Noord; Louis Andriessen, componist, A’dam; Annette Apon, filmregisseur, A’dam; G. Arends, R’dam.
A
Bestuur B.B.K., A’dam; Ruud Baars, algemeen secretaris FNV Bouw; Kees Baart, vz. Vluchtelingenwerk, Haarl’meer; J. M. Baart, voormalig stadsarcheoloog v. Amsterdam; Marcus Bakker en Els Bakker, Zaandam; David Barnouw, woordvoerder NIOD, A’dam; Anton Barske, burgemeester van Stein; Ellen v. Beenen-Fels, Hoofddorp; R. Beker, direkteur NLO, H’sum; Verb. Belangenbehart. Vervolgingsslachtoffers, A’dam; Marco Bentz v.d. Berg, Ter Apel; B. A. Beran, Den Haag; H. v.d. Berg, 2e generatie, Zutphen; K. v.d. Berg, best. GroenL. Zaanstad; Max v.d. Berg, journalist, A’dam; Robert van den Berg, kdrlid ABVA/KABO FNV; Harry van den Berg, voorz. ANGSAW, A’dam; J. A. v. d. Berg-van Rijswijk, bondslid, Den Haag; Lily van den Bergh, cineaste, A’dam; Roel Berghuis, FNV Bondgenoten, Heemskerk; Jan Berghuis, best. FNV Bondgenoten, Heemskerk; Chris Beuker, vz. Stg. Joodse Werkkampen in Friesland en Drenthe, Haulerwijk; G. Beumer-Ronday, huisvrouw, A’dam; Cees Biezeveld, dir. Nat. Monument Kamp Amersfoort; Carel Bikkers, voorz. Stg Timotey Baker, Huizen; J. D. Blaauw, voormalig VVD-Kamerlid, Zeist; M. T. J. Blankers-Kasbergen, burgemeester Ouderkerk a/d Amstel; Gerda Blees, best. stg. Hannie Schaftherdenking, Haarlem; Gerard Blees, oud-vz 4 mei comité Koog/Zaandijk; Jan Blok, voorz. Comité Kamp Schoorl, Bergen(NH); Aaldert Blokzijl, A’dam; Ariane Blokzijl, trainer FNV Formaat, A’dam; Ron Blom, Best. Sneevliet Herdenkingscomité, A’dam; Remmelt de Boer, lid Eerste Kamer, Kampen; Saskia Bolten, weth. GroenL. Delft; Harry van Bommel, Tweede Kamerlid SP, Diemen; Cor Bon, directeur Mozeshuis en Mozes & Aäronkerk, A’dam; Jan de Boo, A’dam; Daniëlle de Boo, Overveen; P. de Boo, gepens., Lelystad; Flip Bool,
B
februaristaking
Senior Onderz. & Collecties Nederlands Fotomuseum, Rotterdam; Gré Boom, raadslid PvdA, Oostzaan; Co Borsman en Nel Borsboom-Hofman, A’dam; A. Bos, coörd. a.i. Stg Buurtbelangen, A’dam; E.E. Bosma, vrijwilliger, A’dam; Mies Bouhuys, schrijfster, A’dam; Erwin Bouma, A’dam; Dennis Boutkan, voorz. bestuur COC, A’dam; P. A. Bouwense, vz. Vriendenkring Oud-Natzweilers en Nederl. Dachaucomité; Theo van Boven, hoogleraar universiteit Maastricht; Conny Braam, schrijfster, IJmuiden; M. ten Brink, rabbijn Lib.Joodse Gemeente, A’dam; A. G. Brinkman, voorz. sted. comité 4 mei Zaanstad; Lia van den Broek, A’dam; Ed Broeze, Edam; John T. S. Brouwer de Koning, A’dam; Ina Brouwer, oud-Kamerlid CPN/GroenLinks, A’dam; W. de Bruin, voorz. NFR/ VVN; Peter Buijs, sociaal-geneeskundige, Amstelveen; J. C. A. Buis, voorz. FNV Bouw afd. A’dam; Gerhard Böver, verzetsgepensioneerde, A’dam. Mr. P. A. G. Cammaert, burgemeester van Velsen; Toon Capel, voorz. 55-plusgroep Purmerend; A. G. Castermans, vz. Commissie Gelijke Behandeling, Utrecht; Stg Centrum ‘45, behandelcentr. oorlogsgetroffenen, Oegstgeest; Antoon Claassen, fr. vz GroenL. Wassenaar; Mr. A. J. Cnoop Koopmans, oud-rechter, A’dam; W. Codrington, portef.houder stadsdl. Centrum, A’dam; Job Cohen, burgemeester Amsterdam; J. Courant, arts, A’dam; Carel Cussell, Leiden.
C
A. P. M. van Daalen, gem. rdsl Weesp; A van Dam, wethouder, Alkmaar; M. ten Dam-Pooters, ex-verzetsstrijdster, A’dam; René Danen, Nederland Bekent Kleur, A’dam; Fr. Dekker-Oversteegen, oud-verzetsvrouw, Santpoort; H. G. Dekkers, kaderlid FNV, Purmerend; JanWillem Dieten, vakbondsbestuurder; T. Dik-V.d. Veen, Stg ‘BethHa-Knesseth’, Delfzijl; T. Divendal-Klok, secr./penn. COVVS en R. Divendal, dir. handelsond., Haarlem; Bert Docter, Zwolle; Jos Donker, adviseur, Haarlem; Henk van Dorp, relatiebeh. KNMI, Bilthoven; A. H. van Drooge, raadslid CDA, A’dam; M. v. Drunen, ambtenaar, A’voort; J. van Duijn, A’dam.
D
Tina Ehrami, raadsvoorlichter Griffie Den Haag; D. Eisma, oud-lid Europees Parlement; Natascha Emanuels, cabaretière/actrice, A’dam; Magda van Emde Boas, kunstcriticus, A’dam; Sonja van
E
der Ent, Klokkenluider Zuidertoren, A’dam; Marius Ernsting en Ingrid Ernsting, A’dam. G.H. Faber, burgemeester van Zaanstad, Zaandam; Corinne Falch, programmamaker, A’dam; Robert Flos, gem. raadslid VVD te Amsterdam; Food not Bombs, A’dam; Prof. dr. H. Franken, lid Eerste Kamer, Zoeterwoude; Frans Freesen en Ans Freesen, Contactcomm. Verzetsgep. Nrd-Hol. Zd; M. J. Fridman, gepens. lerares, A’dam.
F
C. J. van der Gaag, gepens. zenuwarts, A’dam; Kees Galjon, Hoorn; M. C. van der Garde, gemeenteraadslid, A’dam; M. Gardeniers-Berendsen, Anne Frankstichting, R’dam; B. van Geemen, oudverzetsstrijder, A’dam; W. J. van Gelder, oud-lid Tweede Kamer, Utrecht; M. van Gelder-Klinger, Andijk; Ineke van Gent, Tweede Kamerlid GroenLinks; J. Gerritsen-Zander, huisvr., Deventer; J. A. Gerritze, verzetsgepensioneerde, A’dam; Henk Glimmerveen, journalist, oud-gem. rdslid CDA, Hilversum; G. Golsteyn, particulier, A’dam; Piet Gortzak, burger, ZO-Beemster; Cock de Gram, opleidingsadviseur, Z’dam; Anne Graumans, gemeenteraadslid PvdA, A’dam; A. Greven, verzetsdeelnemer, A’dam; Jacques Grishaver, voorz. Nederl. Auschwitz Comité, A’dam; Mw. Berry Groen, burgemeester Uithoorn; Louis Groen, gem. raadslid, Zaandam; GroenLinks Amsterdam, A’dam; GroenLinks afd. Heemskerk; GroenLinks afd. Oost/W’meer, A’dam; afd. GroenLinks, Laren; GroenLinks, afd. Bos en Lommer, A’dam; GroenLinks, afd. Winschoten; G. Groenenboom-v. Tol, penn. Sneevliet Herd. Comité, Spijkenisse; D. H. Groeneweg, hfd. Verzetsmuseum Friesland; J. Groentenman, secr./penn. LKG, Heerenveen; Simone Groot en Ben IJpma, maatsch. werkenden, Heemskerk; Gerrit A. de Groot, predikant, Den Haag; mr. J. S. L. Gualtherie van Weezel, Voorz. Comm. Toezicht Terugkeer Vreemdelingen, Brussel; Laura Gulickx, medemens, Haarlem; Erik Guns, Land. Steunp. Gastsprekers WO II, Hooghalen; Ewold Gussenhoven, rechtsk. adv., Utrecht; G. Görtemöller, oud-wethouder, Noordwijk.
G
Cox Habbema, A’dam; J. Hafkamp, koerierster, Egm. a. Zee; C. A. HaksIJisberg, en A. Haks, familie van Februaristaker, A’dam; Renée Halma, juf
H
feb
met Alm litie gem Hav con wet drs. van alg. lend Hou For oud Jud frac Bra mer Kna H. J Hui J. I. van J. H Oud oud v.d. enb P. F D66 cum mus voo Veff Stg Alm Verz
Tini Com boe oud Ipin trum bou
I
Drs Dirk par bur der Ede A’d Hut We der, ker, Hee huis verz Hul
J
king
n-
-
ood ken, ns mm. man,
rts, an m; nkudder, van ent, r.
m;
k de nne
r, e-
n; m; end. ks,
ho-
um nn.
dirie
Lauk WO
er,
uf
februaristaking
met pensioen, A’dam; L. A. Halvax, Almere; G. E. Hartendorf, insp. v. politie, Santpoort; Hans Haselager, vz. gem. raadsfr. PvdA, Hilversum; Rick ten Have, A’dam; J.W. Haverkort, seniorconsultant, A’foort; burgemeester en wethouders gemeente Heemskerk; mw. drs. M. J. C. Heeremans, burgemeester van Heemstede; Hans van Heijningen, alg. secretaris SP, A’dam; mw. M. Hellendoorn, Hoofddorp; J. C. Hendriks, Houten; Stg. Herdenkingsmonument Fort Rhijnauwen; Corrie Hermann, oud-lid Tweede Kamer, Castricum; Judith Herzberg, A’dam; Coos Hoebe, fractievz GroenL. De Baarsjes, A’dam; Bram Hoeksema en Jits Hoeksema, Purmerend; J. Hoekstra en M. HoekstraKnaack, gepensioneerden, A’dam; H. J. Hoekstra, oud-voorzitter CPN, Huizen; J. E. Hoekstra-Haga, Huizen; J. I. M. Hoffscholte, oud-burgemeester van Aalsmeer; Herma Hofmeijer, A’dam; J. Homma, vz. Solidariteit Komitee Oud-West, A’dam; Drs.B. de Hon, oud-burgem. Diemen, Lelystad; Ewout v.d. Hoog, redacteur, A’dam; G. Hoogenberg, oud-rdsld CPN/GL, Utrecht; P. F. Hoogerwerf, gemeenteraadsl. v. D66, A’dam; Karel Hoogkamp, Castricum; Liesbeth v.d. Horst, dir. Verzetsmuseum Amsterdam; Ferry Houterman, voorz. VVV-ATCB, A’dam; C. HuffenerVeffer, best. Vriend. kr. Kamp Vught; Stg. Hulplijn van Oorlogsgetroffen, Almere; Kees Hulsman, voorz. Vrienden Verzetsmuseum, A’dam. Tinie IJisberg, best. lid A’dams 4/5 mei Comité; Joop IJisberg, dir. uitgev. en boekh. Pegasus, A’dam; C. A. IJmkers, oud-lid Eerste Kamer, Den Haag; Els Iping, voorz. dag. best. Stadsdeel Centrum, A’dam; Bea Irik, A’dam; Elli Izeboud, mens, A’dam.
I
Drs. Leo Jacobs, r.k. priester, A’dam; Dirk de Jager, stadsdeelbest. Westerpark, A’dam; Hanneke Jagersma, oudburgemeester CPN, Drieborg; Arie van der Jagt, gepens. hoofdonderwijzer, Ede; R. Jamari, vml. gem. raadsl. PvdA, A’dam; Leo Jansen en Diny JansenHutten, Lelystad; Dick Jansen, weth. Westerpark, A’dam; I. G. Jansen-Heder, De Wijk; A. de Jong, gep. drukker, deelnemer Februaristaking 1941, Heerhugowaard; L. de Jong, gepens. huisarts, A’dam; Els Jonk, kleindochter verzetsstrijder, Leiden; M. Jurjens van Hulst, A’dam.
J
februari 2008 • 7
K
Meertje Kaal, dichter, A’dam; Martin Kause en Chaja Kause, familie betrokkenen, Castricum; mw. M. M. Kervers, secr. JONAG, Leiden; W. L. Ketting-Jager, voorz. Etnische Raad gem. Delfzijl, Farmsum; Hans van Keulen, hfd coll. & pres. Theater Instituut Ned.; Giny Klatser, Comité Spanje 1936-1939, A’dam; Wil v.d. Klift, hfdred. Manifest, Den Haag; Tineke v.d. Klinkenberg, adviseur/toezichthouder, A’dam; Joost Koedijk, voorz. GroenL. Osdorp, A’dam; Henk van der Kolk, voorz. FNV Bondgenoten; Mw. C. Kool, dochter Februaristaker, Almere; mw. A. E. Koopmanschap, burgemeester Diemen; H. Kootstra, oud-weth. GL, Winschoten; Arie Korringa, burger, Hoofddorp; Jeroen Krabbé, A’dam; P. Kranenberg, burger, A’dam; M. A. C. Kroezen, docent, Zutphen; E. A. v.d. Kruyff, oma, moeder en mens, Hoorn; Martine v.d. Kuijp, gep. medew. Donemus, A’dam; Klaas Kwadijk en Elly Camstra, Purmerend; C. J. P. Kwadijk, Alkmaar; Tom Küsters, bld. kunstenaar, Groesbeek.
L
Gepke v.d. Laan-Woudenberg, A’dam; drs. C. A. G. Lagerwerf, cult. prehistoricus en M. F. A. Lagerwerf, bld. kunstenaar, Sellingen; Carry van Lakerveld, dir. Culture&Context, A’dam; Rob Lamers, tv-redacteur omroep Max; Hans Landsaat, beeldend kunstenaar; Wim Lankamp, voorz. Nederlands Palestina Komitee; Jos van der Lans, publicist/ex-Eerste Kamerlid GroenLinks, A’dam; R. de Leeuw, rustend kinderarts, A’dam; Koos van Leeuwen, Alkmaar; L. Leeuwerik, oud-wethouder, Oude Pekela; Susan Legêne, historicus, A’dam; K. G. v.d. Lei, gepens., Almelo; S. L. Liem, publicist, A’dam; C. E. van Loenen, secr. K.J.B.B. ‘41-’49 regio Amsterdam; Salomon Lopes Cardozo, zoon van slachtoffer razzia’s februari 1941; W. K. Louw en M. C. Louw-Lalleman, Zoetermeer; mw. mr. Th. O. J. Lucardie, best. Rekenkamer Oost-Nederland, Heemskerk
M
G. Maas-Nooy, A’dam; Mien v.d. Meijden, vredesactivist, A’dam; Ir. P. D. Meijer, A’dam/Rijswijk; Erik Meijer, lid Europees Parlement voor de SP, R’dam; Herman Meijer, lid GroenLinks, Rotterdam; Meta Meijer, lid gemeenteraad, A’dam; P. L. Meijer, oud-lid Tweede Kamer PvdA, A’dam; Truus Menger, Grootebroek; Rob Metz, best. L.K.G., A’dam; H. Milikowski-de Raat, vrouw
i/h verzet ‘40-’45, A’dam; W. A. Minderhout, raadslid PvdA, Den Haag; Nathan Moked, alg. secr. Portugees Israëlitische Gemeente; Rob v.d. Molen en Els v.d. Molen, Heemskerk; Wim Molenaar, fractievz GroenLinks A’dam-Noord; Joop Morriën, journalist, en An Morrien-Hendriks, A’dam; Bob Morriën, oudsocialist, A’dam; Mr. H. A. Mreijen, Hilversum; Dirk Mulder, dir. Herinneringscentr. Kamp Westerbork; Rudy Musters, acteur-dichter, Zwaag; P.J. Möhlmann, burgemeester Oostzaan. R. M. Naftaniel, dir. CIDI, Den Haag; A. Nagtegaal, Februaristaker, en E. C. Nagtegaal-Verburg, A’dam; H. V. Narings, Purmerend; Stg. Nat. Hannie Schaft-Herdenking, Haarlem; J. R. A. Nawijn, burgemeester v. Heemskerk; Ned.-Duitse Werkgroep ‘8 mei’, Winschoten; E. v.h. NederendBremer, A’dam; D. Neijssel, penn. St. Kinder Monument, A’dam; A. Noorman-Grave, Deventer; Henk Nooter, Verzetsman, Heerhugowaard; K. Nooter-Spreekmeester, penningm. Verenigd Verzet 1940-1945.
N
Mirjam Ohringer, verzetsdeelnemer, A’dam; Bouwe Olij, gemeenteraadslid PvdA, A’dam; H. Olivier en G. OlivierVonk, oud-verzetsdeelnemers, Menaldum; H. Onderwater, ex-statenlid NH, Wormer; H. van Onna, bestuur ANBO, A’dam; C. Oosterveld, Oude Pekela.
O
A. v.d. Pal, cultuurgids, Haarlem; Wim Peijl, raadslid CU/DGP, Den Haag; Koos Pelsser, zelfst. ondernemer, Spaarndam; Leo Platvoet, adviseur/auteur, A’dam; M. v. Poelgeest, wethouder gemeente Amsterdam; Fia Polak, A’dam; H. M. Polak, directeur Ned. Israelische Gemeente, Rotterdam; R. B. Polder, materiaalkundige, Gouda; Sybren Polet, auteur, A’dam; Els Ponse, A’dam; F. le Poole, rechter/burger, Groningen; Remi Poppe, Tweede Kamerlid SP, Vlaardingen; Ger Porck, A’dam; Peter Prins, dir. Stg. Herstelling Den Helder; A. A. van Puijvelde, Schiedam; Riet van Putten, medew. Haagse Hogeschool.
P
Rinse Reeling Brouwer, predikant, A’dam; Jacqueline Regeling, voorz. Stichting Februari 1941; Paul Regouin, raadsl. GroenL., Amstelveen; B. v.d. Reijden, Bond v. Ned. Mil. Oorlogs- en Dienstslachtoffers afd. A’dam; Bob Reinalda, politicoloog, Leur; Thijs
R
8 • februari 2008
Reuten, A’dam; C. Riem Vis, gemeenteraadslid, A’dam; David Rietveld, raadslid GroenLinks, Den Haag; Jakop Rigter, hogeschooldocent en Ria Geijssen, A’dam; Bart Robbers, D66, A’dam; Rode Morgen, Rotterdam; J. C. Roest en A. J. M. Roest-v.Amsterdam, Zuidoostbeemster; M. Roodveldt-van Kampen, voorz. Comité Vrouwenconcentratiekamp Ravensbrück, Hfddorp; Antoon van Rosmalen, Den Bosch; Jan Ruijter en Sylvia Deen, Wormer. Judith Sargentini, fr. voorz. GroenLinks gem. raad A’dam; A. J. Schaap, maint. engineer, Zutphen; Els SchalkerKarstanje, oud-verzetsdeelneemster, Schiedam; Guurt v. Schie-Bakker, Alkmaar; Theodor Schokker, voorz. B.B.K., A’dam; Cobi Schoondergang-Horikx, voorz. Stg. Vredeswetenschappen; J. Siegel, verzorgende B, A’dam; Raad van bestuur Sinai Centrum, Amersfoort; Leoni Sipkes, oud-Kamerlid GroenLinks, Ursem; Bert Sitters, reisjournalist op de fiets, A’dam; Wilhelmine Slieker, contactpers. Amnesty Intern. Nieuwegein; IJ. Smit en H. Smit-Molleman, Zutphen; N. A. J. Smit, Haarlem; N. Soetens, vertaalster Spaans, R’dam; Sibe Soutendijk en Carine Vlaar, A’dam; J. Spier, Februaristaker, Heerhugowaard; G. C. SpierPullen, voormalig gevangene Ravensbrück, H’waard; Reina Spier-v.d. Woude, oud-raadslid Amsterdam; Duco Stadig, oud-wethouder, A’dam; Marja Stahli, Henry v Goch en Léon Stahli, A’dam; J. Staphorst, Haarlem; T. Star, docent HU Amersfoort; G. Stengewis, gep. scheepsbouwer en M. H. C. Stengewis v.d. Kuyl, Purmerend; AnneLize v.d. Stoel, A’dam; A. Stolk, directeur Nationaal Vakbondsmuseum, A’dam; Éva Strausz, fotografe NCPN, A’dam; L. M. Strengholt, ex-politieke gev., Groningen; Hans Suasso de Lima de Prado, Amersfoort; Mw. E. Sweet, stadsdeelvoorz Zuid-Oost, A’dam; mr. W. J. C. Swildens-Rozendaal, oudlid 2e Kmr PvdA, Zuiderwoude.
S
Hans Teengs Gerritsen, ambtenaar gemeente Amsterdam; Jaap Terpstra, Diaken Protestantse Kerk, Lelystad; A. C. Thesingh, wethouder Oud-Zuid, A’dam; E. van Thijn, oud-burgemeester van Amsterdam; B. Thio, A’dam; Tof Thissen, fractievz. Eerste Kamer GroenLinks; F. J. Tijman, gepens., Purmerend; Jan Tilburgs, De Kwakel; Bertie v. Tongeren, muziekdocente, Uitgeest;
T
februaristaking
David Twigt, binnenschipper, Zaandam; F. Twigt-de Bruin, Rotterdam. K. Uiterwijk, penn. best. Ver. A.A.H., Bennekom; Gemeentebestuur Uitgeest. Sjoerd v.d. Veen en Dolly v.d. VeenBrinkman, docenten, Roosendaal; Jacob Veenhuysen, Muiden; Els Veenis-Kaak, raadslid voor de VVD, Zaanstad; Elske ter Veld, voorz. Raadskamer WUBO; Jan Veldhuijzen en Jannie Veldhuijzen, A’dam; Rob Veltman, kdrlid FNV-Bondgenoten, A’dam; Tineke Veltman-Stienstra, secr. 1meikomitee, A’dam; H. J. v.d. Ven-Jakobs, voorz. L.K.G., Sevenum; Gerdi Verbeet, voorzitter Tweede Kamer; Mariet Verberkt, Venlo; A. A. Verheij, Februari-staker, A’dam; Theo Verhorst, ‘particulier’, IJmuiden; W. J. Verkerk, oud-lid Tweede Kamer, Wassenaar; Meeuwis Vermaak, raadsl. PvdA Osdorp, A’dam; Ger Verrips, auteur en E. Verrips-de Jong, gepens. lerares, A’dam; Anne Verzijl, deeln. Anti-Imperialisme Platform, Moordrecht; Leo van Vessem, oud-vz ver. v. Oud-Buchenwalders; mw dr. ir. C. A. Vietsch, lid 2e Kmr CDA, Utrecht; Conny Vis, Manifest, Harderwijk; Harry Visser, beeldend kunstenaar, A’dam; Mw. M. Vlaskamp-Kwak, verzetsstrijdster, A’dam; J. Vlietman, voorz. kontaktgroep v.d. Heul, A’dam; W. Vogel, beeldend kunstenaar, Delft; H. H. Vogelaar, locatiemanager Stichting 1940-1945; Michiel van der Voort, voorz. Gayline, A’dam; H. de Vos-Krul, oud-gem.raadsl. CPN, Rotterdam; Stg Vriendenkring ‘Mauthausen’, A’dam; P. B. de Vries, voorz. PMO- Haarlem; T. J. de Vré, verzetsstrijder, en K. de Vré-IJisberg, Egmond a/d Hoef.
U-V
W
Klaas Waal, vz. Stg. Vrienden v.d. Boerensluis, Oost-Knollendam; Kees Wagtendonk, secr. Ned. Palestinakomitee, A’veen; Ruud Wagter, fr. secr GroenL., Purmerend; prof. dr. G. van der Wal, A’dam; Jacques Wallage, burgemeester Groningen; R. J. Walraven, oud-wethouder CPN, A’dam; Aart Waterman, Castricum; M. Weisglas, Den Haag; E. P. Wellenstein, tijdgenoot, Den Haag; Erik Wels, adj-direct. welzijnsinstelling, H’fddrp; Mw. S. Werkhoven, secr. AVOM afd. Amsterdam; H. Wessel-Kuijper, violiste, A,dam; Centr. v. opbouwwerk Westerpark, A’dam; J. F. Westra, alg. dir. Anne Frank Stichting; mw. G. Wiechmann, lid VVD, A’dam; Esmé Wiegman, Tweede Kamerlid Christen
Unie; G. Wijsenbach-Kornalijnslijper en J. A. Wijsenbach, Enkhuizen; C. de Wild Propitius, namens DB Stadsdeel A’damNoord; J.B. Wildbret, A’dam; Henny Willems, consulent artikel 1 Overijssel, Zwolle; Th. de Wit, griffier, Utrecht; Jessica Witte, vice-voorz. SRVU Studentenvakbond; mw. mr. Ellen W. Wolff, Den Haag; Jaap Wolff, drager van Verzetsherdenkingskruis, Haarlem; mr. A. Wolfsen, burgemeester van Utrecht; Joop Worrell, Voorz. RvToez. Cogis, Woudrichem; Paul Wouters, A’dam. Mr. J. H. C. van Zanen, burgemeester van Amstelveen; Halbe Zijlstra, Tweede Kamerlid VVD, Den Haag; A. W. Zoetewei-Kool, Spijkenisse; Henk Zomer, beeldend kunstenaar, A’dam; Joke van der Zwaard, R’dam.
Z
Colofon Dit is een uitgave van het Comité Herdenking Februaristaking 1941. Teksten: Irene Bloemink, Chris Bos, Helen van den Broek en Erna van der Veen. Fotografie: Susan van den Broek en Wim Salis. Ideeën: Comité Herdenking Februaristaking 1941. Productie: Movement, Willemijn van der Kolk. Eindredactie: Mark Plekker.
Comité Herdenking Februaristaking 1941 Joke Koningh (voorzitter), Harrie-Jan Metselaars (secretaris), Harry Homma (penningmeester). Leden: Zeeger Ernsting, Fieke Flier, Jopie Knotnerus-Ploeger, Roelof van der Kooi, Hans Mooren, Meino Schraal. Secretariaat: Laurierstraat 107A 1016 PL Amsterdam 020 6224096 www.februaristaking.nl © Dokwerker: Mari Andriessen Stichting c/o Beeldrecht Amstelveen 2008
