Hesselse Ka.l Tèèdschrif va Veríéneging virre bescherreming, behaag èn premeuse van t Hessels Vèèfde joargank - appril 2012 Nummereu 15

Driemaandelijks: februari-maart-april 2012 • Jaargang 5 nummer 15 Afzender: Veldeke Hasselt vzw, A. Orteliuslaan 4, 3500 Hasselt Afgiftekantoor: 3570 Alken • P911105

België - Belgique P.B. - P.P. 3570 Alken BC 26233

Hesselse Ka.l Tèèdschrif va

Veríéneging virre bescherreming, behaag èn premeuse van ’t Hessels Vèèfde joargank - appril 2012 Nummereu 15

COLOFON Voorzitter : Marco Clerinx Ondervoorzitter : Leo Schruers Secretaris : Monique Cox Penningmeester: Daniëlle Putzeys

Zetel vzw: Abraham Orteliuslaan 4, 3500 HASSELT

Redactiecomité: Monique Cox Gerda Sas Leo Schruers Xavier Staelens Marco Clerinx Hessels-taalkundig advies: Xavier Staelens Hesselse spelling: Marco Clerinx Eindredactie en lay-out: Gerda Sas Email: [email protected] Website: www.veldekehasselt.be Drukkerij Aerts, Hasselt V.u.: Marco Clerinx, Sasput 6, 3500 Sint-Lambrechts-Herk Alleen de auteur is verantwoordelijk voor zijn bijdrage. Overname is slechts mogelijk na voorafgaande toestemming van de auteur en de redactie.

Hesselse Ka.l Tèèdschrif va

Veldeke Hasselt vzw, Veríéneging virre bescherreming, behaag èn premeuse van ‟t Hessels Vèèfde joargank - appril 2012 - nummereu 15

Everziech Everziech ................................. 1 Vejering Xavier Staelens 80 joar... ....... 2 Lejfden ès ... Xavier 80 joar ............. 6 Kaddeus ................................... 7 Proggram Twejdaagse van ‘t Hessels ........ 9 Harie spriek ............................. 11 Tââlkroenkels: Eweglóépen ès nieks, ma trèkkeume ................................ 13 Keukresep: Sint-Hubertusbríédsjes of mastèlle ................................. 15 Hesselse Loch: èèndelek ne CD!!! ......... 16 Aa Hesselse wieërd ....................... 20

Vejering Xavier Staelens 80 joar ... spietsj vanne veerzitter Bèsde schepene, Bèsde schepene va keltejer, Bèsde aner hóégjâârdichèdsbeklíéers, Bèsde Hesselosse, Bèsde Hesselieëre, Bèsde lede va Veldeke Hasselt, Bèsde vrien èn vrindinne va Xavier, Bèsde Vera (vreu va Xavier), Bèsde Xavier, 14 janewâre 2012 „t Ès bè „n onníémelek gróéet plezejer da‟ch hèè ènne roadsââl vanne stad Hasselt meug stoan vir oech ne machtige 80ste verjoardaag te wènse.

Èn dee 80 joar ès ni zoe mar 80 joar! Híél ouer lieëve hèt ziech èn „t tíéken van „t Hessels aafgespield. Va klins aafâân weur dzje gintresseerd èn oas schóéen diejallèk, ma ever ouere kèngertèèd zal Monique oech no „t èn van dezen diskouer nog ewa mieër keume vertèlle. As joenge gas zèèt dzje wel effen obb‟n aner gegoan, hèt dzj‟n aner lejfde gevonne, ‟t ès te zègge dzje zèèt anne unniversetèèt va Leve Germâânse, dus aner tâle wèè Dèèts èn Èngels goan studere, ma

_____________________________________________ Hesselse Ka.l nummereu 15

2

dzje hèt ta èn ouer lissensjââtsjoare mieër as goued gemaak bè ouer tezis èn 1953 “Het dialect van Hasselt. Een fonetisch-historische studie”. Terwèèl de míétste lissenjââtstezisse zoe‟n 100 bladzèède diek zèn, weur dieë van oech zoe mar effekes „n petat va 716 bladzèède. Èn da weur nog ni alles: èn dieën tèèd haa dzje nog gin tipmesjinne, loat stoan kompjoeters. Ouer tesis weur dus euch nog kalligrafis bè de hand híél lieësbaar geschreve. Èn hèè wil iech effe éût te biech, of bieëter éût „t héûsage va Xavier klappe: as Vera per azzaar dee tezis zejt liege, zit ze dèk bè ne mejwârigen ondertóéen: “Doen schreef dzje toch nog wel ewa schunder as néû, é Xavier!” Néû zoe „n 30 joar leen goenk Hasselt 750 boezjíékes éûtbloaze (da mut nogal e pak mâje gekos hèbben, al dee keskes!). Ter okkazje doavan vond schepene Wim van Lishout „t e goued gedach virre stad nen dieksjenèèr te schènke van da onnoavollegbaar èn unejk diejallek da ‟t Hessels toch ès. Èn an wieë dach Wim Van Lishout as Sjienese vrèèwilliger? Dzjuus! Xavier haa „t an ze bíén. Èn wèè‟t toanoa op „t schoapschieëren âânkoum, hèt oaze Xavier ni stilgestoan. De wieëreldbekanten Dieksjenèèr van „t Hessels weur kort ternoa e fèèt. Allíén spèètig, zinjoamer zellefs, da de bouk bè dee 750 joar vjârig mos zèn, da ze Xavier dus obbe gegeuve momment hèbbe mutte stoppe. Wèè iech al zee, joamer, zinjoamer, aners weur oazen dieksjenèèr mènstens nog e drèède dieker gewieës. Èn dieën dieksjenèèr van ‟t Hessels weur ni zoe mar nen dieksjenèèr van dartíén ènne dozzèèn. Níé, zèènen dieksjenèèr weur èn Wes-Lim-


3

burreg den íésten diejallekdieksjenèèr va wetenschappelek nievoo. Né, zoe hieër dj‟t euch „ns van ejmand aners!

Lâter hèt Xavier bè de VLDN (Veríéneging vir Limburregse Diejalllèkèn naamkunde, èn moe „m nog lange tèèd bestejerslid gewieës ès) „n bèèdraag ever „t Hessels gemaak, ‟t ès te zègge: “Stadshasselts en boerenhasselts” (evertèèd opnéû verschenen èn Hesselse Ka.l nummereu 13). Den teks van da artejkel kun dzje doanieëven euch nog trèkvènne obbe sait vanne VLDN èn op tieë van oas. Ènne joare ‟80 hèt Xavier nog lèsse Hessels gegeuve. „m Hèt zellefs nen tèèd ne proggram ever ‟t Hessels obbe raddiejoo gehad. Èn dan, wèè iech zoe‟n tíén joar leen tot ontrent twej joar trèk de volle sletel anne grammèèr van „t Hessels wèrrekde, hèt Xavier miech altèèd bè road èn doad bèègestoan. Èn wèè iech „t obbe veerstèlling vanne grammèèr al gezeed hèb, zonder de hellep va Xavier haa de grammèèr van „t Hessels zellefs nóéet geschreve kunne wieëre.

Èn bè de opriechting va Veldeke Hasselt, veríéneging virre bescherreming, behaag èn premeuse van ‟t Hessels, weur Xavier íén vanne stiechtende lede. Tot vandaag ès „m doa nog altèèd aktejf bè artejkels èn bè Hesselse tââlondersteuning. Zoe zèrreg „m ter as strenge tââlpelis veer da ter èn oas tèèdschrif ni teveel Hesselse kemels blèève


4

stoan. Gelèkkig ès Xavier braa vreedzaam van aard; anes zeuen ve vir dee kemels nogal ewa vanne tââlpelissewos krèège!

Doaveer, vir da allemoal, bèsde Xavier, nen dieke dieke mèrsie, èn euch an oech, bèsde Vera, want wèè v‟allemoal wete, achter ne straffen aktejve man stíé ter altèèd ‟n nog straffer vreu.

Zonder ouer steun, ouer zèrreg vir Xavier, haa‟m zeker ni zoeveel vir „t Hessels kunne douen. Doaveer, bèsde Xavier, bèsde Vera, nog mar „ns nen dieke dieke mèrsie, proffejsijjat vir dee 80 joar, èn dajje nog lang zoe aktjef kunt blèève wèè néû. Wèè iech èn „t begèn va m‟nen diskouer zee, hèb iech te joenkèd va Xavier evergeslage. Ma da make ve néû derek goued: Ever „t klee Xavierke gíé Monique Cox, sikkretâris va Veldeke Hasselt vzw, oech néû e schóé diechske veerdrage. Monique mèdske, dzje hèt ‟t woard!


5

Lejfden ès ... Xavier 80 joar

Begèn september, 73 joar leen vroug te míéster èn‟d íéste stejdejoar “Wie kan hier al tot 10 tellen?” De kejoenges kejkde wèè kóéetèèle. “Iech tot 26”, zee Xavierke èn hieë râtelden ‟t alfabbèt aaf. “Gij moet zwijgen, manneke”, zee de míéster, “‟t is nu rekenles èn da‟s ‟t èmportantste”. “Wa kan miech ta schille”, dach Xavierke “lóép toch no den dejvel bèt ouer sèèverkes” èn hieë louerden èn ze klee karnè‟ke moe alle 26 z‟n lètterkes stonte te blienke.

Èn 1982 wèè Hasselt 750 joar woard hèt Xavier z‟ne revãsj geneume. Hieë maakde den Hesselsen Dieksjenèèr, íén zâlechèds, de schunste bouk van Hasselt. Ès ‟t èn ‟t bouerehessels of èn ‟t stadshessels, ve kosten èèndelek teguj kallen onder oaze.


6

As wieërdsjes kunne wènke èn zinnekes dènke dan kunnen alle zejelkes eupegoan Xavier hèt dóéej lètters lieëven èngebloaze, loate zejen wa ve bèt oas tââl kunne douen. Néû kunne de Hesselieëre kalle, zènge, diechte Xavier, ouer wieërd zullen oas altèèd gelèkkig make.

Monique Cox

Kaddeus 1) Ne schóéene kâder Monique Cox everandig Xavier èn naam va Veldeke Hasselt ne schóéene kâder vanne hand va Marc Cox bè alle lètterkes van ‟t alfabbèt rond ta gediech “Lejfden ès ... Xavier 80 joar”. 2) ’n Bank vir Xavier Schepene va keltejer Caroline Mondelaers onthult te bank va Xavier bè „t vollegende plieëtsje terop: Xavier Staelens, man vannen dieksjenèèr van ’t Hessels. Obbe twejdaagse van ‟t Hessels wieërd tee bank dan op z‟n diffenetejf plââts plechtig onthuld.

3) De néû edejse vannen dieksjenèèr Xavier krieg éût te haan va Monique Cox verlóépig nen dummy, wèè ze da èn ‟t schóé Vlaams zègge. Ma ‟t ès beleuf, Xavier, de vejerde


7

edejse vannen Dieksjenèèr zal dit joar nog ènne boekewienkels liege. Tot mieërder ieër èn gleure van ouer gelejfde Hessels! 4) De twejdaagse van ‘t Hessels De stad èn Veldeke Hasselt betíén willen op 28 èn 29 appril (ne zoaterdaag ènne zondaag) „t Hessels bè „n fíésteleke twejdaagse spisjââl ènne verref zètten èn premeute.

ènne bènnestad 28 èn 29 appril 10 – 18 ouere

Bè alderlee aktivvetèète op verschielege plââtsen èn lokkâses


8

Proggram Twejdaagse van „t Hessels Zoaterdaag 28 appril: va 10 tot 18 ouere 10 – 18 o.: Infostand Gróéete Merrek 10 – 18 o.: Annemâse èn èntsjige Hesselse kaffees durre Banneuxkes 13 o.: Den Èèlespejgel (Uilenspiegel) 14 o. : De Veugelzank (Vogelsanck) 15 o.: ‟t Staddéûs (‟t Stadhuis) 16 o.: De Kambrejnes (Cambrinus) 17 o.: De Klene Hal (Kleine Hal) 16 o.: Stadsmus (iddekattejve réûmte): Hesselse lès dur Xavier Staelens 17 o. De Kambrejnes (Cambrinus): Hesselse kwis dur Monique Cox

Zondaag 29 appril: va 10 tot 18 ouere 10 o.: Gelede wandeling èn „t Hessels + ènhuldeging bank obbe Reddelberreg 11 o.: Ènhuldeging bank va Xavier Staelens obbe Reddelberreg + optrieën Banneuxkes 11.30 tot 18 o.: Annemâse èn ènstjige Hesselse kaffees durre Banneuxkes 11.30 o.: De Kambrejnes (Cambrinus) èn âânsléûting bè d‟ènhuldeging bank Xavier Staelens) 13 o.: Den Èèlespejgel (Uilenspiegel) 14 o.: De Veugelzank (Vogelsanck) 15 o.: ‟t Staddéûs (‟t Stadhuis)


9

14 o.: Gelede wandeling èn „t Hessels 15 o.: Stadsmus (heufkaffee): Hessels ouer dur Monique Cox: “Van Hendrik Van Veldeke tot oas Hessels va néû” 15.30 o.: Gelede wandeling èn „t Hessels + aafsléûting èn „t Stadsmus 16.30 –18 o.: Stadsmus: Aafsléûting/resepse bè optrieën vanne Banneuxkes Op èntsjige vaste momente brènge de stadsbejaardejer èn „t Combo Jos Tuts rond te Gróéete Kèrrek ne kõsaar van Hesselse liedsjes. Alle aktivvetèète wieëre bè veel trallalla èn lawwaat bekandgemaak durre “sjampètter” van dins. Virre wandelingen mujje (verpliech!) op veerand ènschrèève: - Toerisme/Uitpunt, Lombaardstr.3, 3500 Hasselt - tel.011/23 95 40 - [email protected] Virre lèsde âânpassingen èn âânvèllinge: Kiek obb‟oaze sait www.veldekehasselt.be èn had te âânkondigingen èn de pers goued ènne mot.

Gróéete fottokonkouer! De drèè schunste fottos vanne twejdaagse wieëre gepubblisseerd ènne vollegende Hesselse Ka.l èn gieëve rech obb’ne schóéene prèès. Ènschieke per íé-pos ten lèsten op 15 mee!


10

Harie spriek

„t Schènt ta de “éminence grise” van dee veríéneging dee mèène naam drieg, gevejerd gewoaren ès op ‟t Stadhéûs. De gujje man ès taggetig gewoaren èn da ès ni mèn, gelíéf miech, want iech hèb ondervènning èn dee mattere: iech bèn wèè ze zègge zou aad as te stroat, of egelek veel ader as te míéste stroate van dees schouen stad!

Awwel Xavier, al zèèt dzje nog lang ni zou aad as iech, toch nen dieke proffejsejat joeng, want dzjieë zèèt toch te man dieë zèènen tèèd goued gebrèèk hèt vir „t vollek trèk Hessels te lieëre sprieëken èn stillekes âân begènne ve doa de guj rizzeltâte van te zejen. „t Ieërt miech tenaandere fèl da ouer veríéneging vir ‟t behaag van ‟t Hessels mèène naam gekeuzen hèt, iech bèn doa serjeus fejer op, da meug dzje gerès wete! Iech hieërde nog da dzje euch ‟n bank gekregen hèt bè ouere naam terop èn da “men” nog ni weet mou ze dee goan ènstallere. Awwel joeng, loat tee hèè mar zètten èn mèè parrekske, kort bè miech, dan kunne ve aaf èn téû ewa mèèmere ever oas aa stad èn ‟t unejk tââlke da hèè al íéve gespreuke wieërt. Joa Xavier joeng, da zeu schóéen zèn, dènk ter mar „ns ever noa, want no ‟t schènt hèt dzjieë „t vir ‟t zèggen evere plââts mou da zitmebel zal gezatte wiëre. Èn dzje weet, dzje zèèt hèè obbe Reddelberreg altèèd mieër as willekoem!


11

Èn iech mut téûgieëve, zou‟n bank zeu vir miech egelek euch híél èntressant zèn. Iech krèèg toch zoe‟n kaa póép van íévig op tieë kaae stíén te mutte zitte. Dzjieë zèèt toch ni den híélen tèèd hèè. Dus tan kan iech èèndelek euch „ns obb‟n hoate bank goan zitte, kweste va me keetsjen ‟ns teguj op te werreme. Ãfẽ joeng, dzje dènk ter mar „ns goued ever noa. Miech zeu dzje ter èn alle geval e fammeus plezejer bè douen. Dènk asteblejf euch „ns an “den aaen” dieën hèè èn alle wieër èn wènd z‟n bille plat mut zitten op tieën ellendige stíén.

Leo, de bieldeflèèsterieër


12

Tââlkroenkels: Eweglóépen ès nieks, ma trèkkeume ... Monique Cox Kènger dee weglóépe, wieëre tegewoarig èn e gestiech gesteuke, vrieger houele ze da bènne de femieldzje, bèt oas toch. M‟n gróéetaars wunden „ns tèèdelek effekes èn Zeueneve. Iech weur 3 joar, èn wèè ve doa „ns op beziek goenke, dissedeerden iech, obb‟ne moment da‟ch miech ambeteerde, van „ns te goan wandele. De kâzelieërs èn de kaarters begoste miech noa ‟n tèèdsje te misse, èn m‟ne pa ze joengste brejer, noenk Fernand, kos z‟ne villeu op vir miech te goan zieke. Dieë vond miech al rap, iech kreeg ‟n lap tege m‟n óéere, èn doa reed te siegelieër van achttíén bè e kènd van drèè dur‟t dèrrep, dzje zoug te minse dènke: “Moe‟t tieë da gââjld?” Joare lâter weur ‟t nog altèèd achterklap ènne femieldje: “Wèè‟t kènd „ns wegloup èn Zeuneve”. Iech weur pertang ‟n híél braaf kènd! Ternoa wunde bomma èn de Normandiëstroat èn Riengs. Doa hèb iech‟t „m wir „ns gelap. Iech spíélde bè aner kènger èn‟t stieëgske achter ‟t héûs, wèè íén van dee mèdskes vroug of iech mejgoenk tot anne pos. Iech dach ta da djzuus achter ‟t hiekske weur. Nieks van, da weur de gróéete pos obben Havermerrek, dus te rut ever èn de stad èn. Iech haa ocherrem me vieërinkske nog âân, mâ‟ch kos nemíé trèk. Krek wèè ve de brejf ènne bès gesteuken haan èn oas imdrade, kwaam noenk Fernand


13

doa wir aafgepedald bè ne fel róéed gekleerde kop. Wir ‟n lap tege m‟n óèere (néû vlieg dzje doaveer „t prezong èn), èn vanachter obbe villeu. Hieë zal twejentwíéntsjig gewieës zèn, iech zeve, èn wa zoug dzje de Hesselieëre dènke: “Moe‟t tieë da gââjld?” Téûs gekeume stonte bomma èn m‟n tant Simonne híévetig te touete (dee jankden alletwej toch zoe gjâân), èn iech moch ten híélen daag nog zellefs nemíé noa d‟achterdeer kejke. Joa, joa, Child Focus èn Alain Remu “avant la lettre”. Wèè m‟n amandelen èn pelippe mosten éûtgehââjld wieëre, hèb iech èn‟t hospetââl nog „ns nen effoar gedoan vir ter onderéût te méûze, mâ „ch loup te verkieërde kant vanne gank op. Deze kieër weur „t rizzeltâât „n mep op m‟ne polder, zellefs ten doktóéer kejkden of iech ‟t íéste kènd weur da schriek van „m haa. E bietsje lâter goenk iech bè m‟ne bompa noa de muzee van ‟t Hèèlig Pâterke, èn doa èn da gengske pakden iech wir m‟n bejze, want iech dach ta‟ch trèk èn‟t hospetââl weur. De kirre da‟ch ‟t ternoa nog geriskeerd hèb, haa‟ch miech al bedach virda ze miech gemis haan, dus da bleef wa‟t weur. Dzje kunt ‟t ze ni koalek neme, ma wèè‟ch op tréûen stond bè m‟nen allerlejfste, hèt te femieldzjen „m nog „ns gerappleerd wèè iech èníénzouet (op ta gebejd): “As dzjieë ze mejpak, menneke, ès ‟t ouer responsabeletèèt, vieë goan ze nemíé zieke, èn noenk Fernand wunt néû èn Gènk”. Iech hèb ‟t tan euch nóéetsnemíé geriskeerd, èn néû bèn iech toa te aad veer, dènk iech. Kim doabèè, iech hèb rimmetis, da líép ni rap!


14

Keukresep: Sint-Hubertusbríédsjes of mastèlle Al virre Franse Rivvelejse woarte dee bríédsjes éûtgedield anne poart vanne Herkenrodeabdèè, ternoa anne Slevreukèrrek, obbe fíéstaag va Sint-Hubertus (petróéenhèèlige vanne jach), “tege de honsdolhèèd”, dus an minsen èn bíéste. Lâter woarte ze “an errem minsen èn kènger” bedield.

Dee ron bríédsjes bè e kóéet ènne mids zèn euch gekant as mastèlle. Dje zèt toaveer 10 cl mèllek op ‟t vejer tot ze leu ès. Douet toa 200 gr zellefopgoajnde bloem bèè, 10 gr soeker, 40 gr bréûne soeker, e snifke zaat, 20 gr beueter, 1 eedeurke èn 1 klee lepelke kanníél. Mengelt alles goued tot ne stevigen díég. Dèk aaf bè ne vochtigen douk èn loat 10 menejtsjes rèste. Maak 10 bollekes van da díég, déûet se plat èn maak ter ènne mids e kóéet èn. Lèk ze obb‟n euveplâât èn loat se èn ne veerverwerrembden euven an 220°C schóéen liechbréûn bakke. As se aafgekejeld zèèn, gut dzje ter ni kunne vanaaf blèève …


15

Hesselse Loch: èèndelek ne CD!!!

Èèndelek! Al joarén vrouge de minse an dee van Hesselse Loch as ta ze hin liedsjes ni op CD haan. Èn ejdereskieër weur ‟t antwoard “Níé, ma ve wèrreke terâân”. Néû, èn 2012, noa mieër as zeve joar “terâân gewèrrek t‟hèbbe”, ès ter ne CD! Joamer genoeg stoan al hin liedsjes doa ni op, ma ènne BM Studio èn Loaneken ès ter ondanks te Loanekese loch toa toch ‟n ferrem bloemlieëzing èngebliek. De CD ès al verkoch gewoaren obb‟in lèsde veerstèlling “Pak néû ...”. Vir de minse dee doa ni geraak zèn, ginne nóéed, „m ès nog altèèd te kóép ...

Wa stíé ter op tieë CD? Z‟hèbben ‟n selekse gemaak va 14 liedsjes éût te aafgelóépe zeve veerstèllinge (behalleve de lèsde nattejerlek), ‟t ès te zègge:

1. Hallo, gujjen oavend, hèè zèn ve (2011; Eupeningsnummereu) 2. Koem bè miech mej no Rimpelrock (2006; Las va festivallitis) 3. Zonder m‟n stad, m‟ne boelvaar (2007; Hèèmwee)


16

4. D‟íénige stad bè e plieëtske èn oas hart (2007; Ode an Hasselt) 5. Ongelèkkig (2008; Steve gelèkkig as goevernéûr?) 6. As iech ins wis (2008; strengere sorteerregels dur aafschaffing grejene zak) 7. De pipkes van ‟t Segershéûs (2008; óéts wieëreldberoemd, tèntslètsjes avant la lettre) 8. Vlieg bèt oas mej (2008; ballonvaart bè Hesselse Loch) 9. M‟n stad (2009; ode an Hasselt) 10. Den daag da dee gróéete ieënd verdween (2010; bââdieënd ènne Hesselse bassèng van „t kenââl) 11. Joamer da nen ond gin Hessels kient (2010; bíéstemezere, verdeuld ènne Hesselse bènnestad) 12. Hasselt, dzjieë zèèt mèène nummer íén (2011; ode an Hasselt) 13. Iech èn m‟n Slivvevreu (2010; hulde anne Virga Jes) 14. Hasselt stad va m‟n hart (2010; ode an Hasselt)

Èn éût welleke produkses dzjuus?

2006

... Èn al wa wènselek ès!

2007

Gezeed ès gezee.d

2008

Loat te poues mar pisse

2009

Da wiel dzjieë ni wete

2010

Obben aner

2010

Slevreuke van ‟t seveste joar

2011

Zwèg stil …


17

Ès toa ech nieks op âân te merreke? Nattejerlek wel èn dieë zin da‟t spèètig, wa zèg iech, zinjoamer ès ta ter bè dieë CD gi biekske ziet bè de tekste van in liedsjes. Ma ieërlek ès ieërlek, ze probbere da wel ewa goued te make bè dee teksten obb‟inne sait te zètte: www.hesselseloch.be, ma ajje‟t miech vroag, e biekske weur toch nog vil bieëter èn schunder gewieës ...

Wa ès ta, Hesselse Loch? Wèè daar dzje‟t vroage!!! Mar allè, vir dee rââr minse dee Hesselse Loch nog ni kènne: Hesselse Loch ... … ès zíéver, ès dóéedserjeus, ès lache bè … hèt gin kleer, ni róéed, ni orranje, ni bleu èn ni grejen … hèt bè Lom Pesjeu, “veûl meûl èn nottwaar city-watcher”, de kloon vanne rieëriengbeugkoallejsen èn héûs … brienk ins per joar ne gezelligen oaved zonder pretense bè skètsjes, liedsjes èn kõferãsjees … ne mut vir ejderen Hesselieër of Hesselos bè‟n hart vir zèèn of heer stad. Sèèk ma ... dieë naam “Hesselse Loch”, hèbbe ze da allíén gevonne? Zeker èn vas ni, da hèjje wir goued gezejen. Ieëre wieë ieëre téûkim: Èn 1982, ter okkazje va “Hasselt 750 jaar stad”, verkochte de lede vanne karnevalveríéniging “De Koekerelle” guj Hesselse loch èn da bè de neubele buut vir ‟t kóéet èn hin kas op te vèlle (da kim tervan ajje de Hesselse horecasektor dur diek èn din blèf steune!). Èn obb‟t etiekètsje van dee díéskes stond:


18

Hesselse Loch Goued vir minse bè ne mond wèè ’n hèske Zèèver Hesselse Loch, èn dóéeze getroeken èn Hasselt vir de Koekerelle

Moe èn vir wèèveel kunne ve dieë CD vaskrèège? Vir de CD mujje 10 euro dââltèlle. Dzje kunt „m kóépen èn “Toerisme/Uitpunt” (toeristissen dins van Hasselt) of bè de lede van Hesselse Loch. Mieër ènformâse kun dzje krèège bè: Tony KLINKERS Kontakadres :

Hesselse Loch Muggenstraat 49/6 3500 HASSELT

Íé-posaddres : [email protected] Websait:

www.hesselseloch.be;

HESSELSE LOCH

Ziéver èn pekskes van, ever èn vir Hesselieëre bè veel pretense _____________________________________________ Hesselse Ka.l nummereu 15

19

Aa Hesselse wieërd Xavier Staelens

forreke (rondlopen, rondketsen, ook iets met veel moeite doen) heeft een duistere etymologie: vieë mar forreke vir op tèèd gedoan te krèège. Het Rijnlands kent wel furkeln (onhandig te werk gaan) maar de fanlaut doet aan een Romaanse oorsprong denken. Het woord klinkt erg slangy.

fréûsele (stoeien, lichtjes worstelen) wordt in verschillende idiotica en in verscheidene varianten vermeld, ook in het Rijnlands (früsseln, frösseln).

pispètsjes (meerv.): haagwinde. Genoemd naar de gelijkenis met een po. Het Keuls kent ook Pisspötche

vas (m.), meestal in het meervoud vasse: 1. hak van schoen: hóég veskes (naaldhakken) 2. hiel: dzje trieëd miech op m’n vasse: “je trapt op mijn hielen”: al bekend in het Middelnederlandse versene, hetzelfde woord als het Duitse Fersen hannekesnès (m.): “rommel, boel”: vir miech meuge ze den híélen hannekesnès verkóépe. Alfons Jeurissen gebruikt het woord ook. Het Rijnlands kent Hannesenpack (bedelvolk). Hanne betekent ekster: Kilie

aan in de 16 eeuw vermeldt hanneken (graculus, kraai).


20

Aktivvetèète -Zoaterdaag 28 appril èn zondaag 29 appril ènne Hasseltse bènnestad: Twejdaagse van ’t Hessels (proggram: kiek op bladzèède 8 tot 10) -Zondaag 29 appril om 15 o. i.s.m. ‘t Stadsmus: Hessels ouer: Van Hendrik Van Veldeke tot oas Hessels va néû (Monique Cox) -Zondaag 24 juni: om 15 o. i.s.m. ‘t Stadsmus: Hessels ouer: Hesselse daasorkèste (Rik Ghysen) -Zondaag 23 september om 15 o. i.s.m. ‘t Stadsmus: Hessels ouer: De kèrremes va vrieger (Jean-Paul Lambrichts) 25 novvember om 15 o. i.s.m. ‘t Stadsmus: onderwerrep nog ni bekand (Karin De Greeve)

Oaze wienkel -Spellinggids: € 2,5 (evere pos € 4,5) -Grammèèr van ’t Hessels: € 25 (aafgehââld of bè Standaard Boekhandel + Uit in Hasselt), € 32,50 (evere pos) of € 45 (evere pos vir ’t béûteland: Nederland, Frankrek, Luksemburreg, Dèètsland)

Lidgeld: Gewóéen lid: € 8 Steunlid: € 10 of mieër Jeuglid (tot 25 joar): € 5 Béûteland: € 18

Te storten op rieëkening BE91 979-2463483-76 va Veldeke Hasselt vzw, A. Orteliuslaan 4, 3500 Hasselt bè de zjuuste vermelding va wajje gjâân hèbbe wielt. Naam, addres en e-mail ni vergieëten asteblejf!

Veldeke Hasselt vzw, Veríéneging virre bescherreming, behaag èn premeuse van ’t Hessels

Iech goan no téûs dzjieë gut no toueres hieë gíé no te zèènes zèè gíé no teres vieë goan no téûs dzjieëlejs gut no toueres zèè goan no tinnes

vir Hesselse Ka.l te lieëze

Hesselse Ka.l Tèèdschrif va Veríéneging virre bescherreming, behaag èn premeuse van t Hessels Vèèfde joargank - appril 2012 Nummereu 15

Recommend Documents