hersenspinsels SPiN met het geld omgaat? Kun je verslaafd zijn aan geld? HersenSPiNsels kwam erachter!

hersenspinsels Tijdschrift Psychologie Nijmegen Mei 2014

Duitsland, het alcoholische paradijs voor je portemonnee? Zie het in de Reportage!

Het brein en geld... Een goede combinatie?

Kun je verslaafd zijn aan geld? HersenSPiNsels kwam erachter!

Altijd al willen weten hoe SPiN met het geld omgaat? Tijd voor een praatje met onze penningmeester Bas

6 16 20

Altijd al willen weten hoe het in je brein werkt als je een beslissing moet maken omtrent geld? Lees het nu in het brein artikel: Neuroeconomie

Dat je in Duitsland goedkoper drank kan krijgen dan in Nederland is geen geheim. Maar wat levert het precies op? Lees het in de reportage

Verslaafd zijn aan geld? Is het mogelijk? Wij zochten het uit, lees het op bladzijde 20!

Inhoudsopgave A PRIORI p. 3 SPIN-PAGINA p. 4 COLUMN ELLIS p. 5 BREIN p. 6 OP DE SOFA p. 9 FOTOCOLLAGE ALW p. 12 GEDRAG p. 13 REPORTAGE p. 16

Brein

2

HERSENSPINSELS

PERSOON

HOTSPOT p. 18 PERSOON p. 20 STRIP p. 23 INTERVIEW p. 24 AIESEC p. 28 COLUMN p. 30 TRENDING TOPIC p. 31 HERSENSPINSELS p. 34

GEDRAG

INTERVIEWS

COLUMNS

ROOS ALINK

A PRIORI

Gelukkig hebben we een goed vooruitzicht; de arbeidsmarkt staat er geweldig voor. Binnen de kortste keren hebben we een geweldige baan en een dikke auto voor onze net zo dikke villa staan. Hope-

lijk heb je mijn sarcasme opgevangen, het ziet er helaas niet zo goed uit voor ons psycholoogjes. Maar wees niet getreurd; we hebben deze keer tips van een man die het helemaal heeft gemaakt met zijn eigen bedrijf. Hij geeft je tips om aan het werk te kunnen in de marketingwereld. Heb je The Wolf of Wallstreet gezien? Daarin komt geld, verslaving én een combinatie van de twee voor. We bekeken hoe het is om geldverslaafd te zijn, en zo op te gaan in je geld dat je net zo wordt als The Wolf. Nog niet genoeg gelezen over geld? In het artikel over Neuroeconomics lees je over beslissingen in je brein, en als je even genoeg hebt van al die weetjes blader je door naar de Hersenspinsels en de column voor wat simpel vermaak.

A PRIORI

Twee vrienden van mij sturen elke week melkpoeder naar China. Anderen werken zich in het zweet in een fancy restaurant of staan tot diep in de nacht achter de bar. Als student is het geen pretje, maar er moet toch brood op de plank komen. Hoewel sommige studenten alles van hun lieve pa en ma krijgen, hebben de meeste studenten aan het eind van hun geld nog een stukje maand over. Ikzelf ken dit fenomeen maar al te goed. Iedere keer denk ik weer; spaar nou dat geld dat je bijverdient. Maar toch komt er steeds weer iets tussen in de vorm van een gezellige avond of een leuk paar schoenen.

Veel leesplezier!

Colofon HERSENSPINSELS: Jaargang 6, nr. 1, december 2013. Dit tijdschrift is onderdeel van Studievereniging Psychologie in Nijmegen (SPiN) en verschijnt vijf keer per jaar. Hoofdredactie: Roos Alink Redactie: Lieke van den Boom, Yvette Kruse, Inge van Dam, Leroy Koch, Tanneke Meijers, Mark ten Wolde, Quinten van Kastel en Jody Geerts

Voorpagina: Jody Geerts Achterpagina: Jody Geerts Lay-out: Jody Geerts, Quinten van Kastel Redactieadres: SPiN t.a.v. Hersenspinsels, Montessorilaan 3, A.00.05, 6525 HR, Nijmegen Telefoon: 024 - 3612588 E-mail: [email protected]

MEI 2014

3

Ik denk dat iedereen bekend is met het stereotype beeld dat over ons als studenten bestaat. Zo is daar het bekende beeld van de arme student, waarbij er aan het einde van de stufi toch altijd weer een stukje maand over is. Misschien ook herkenbaar is de kortdurende blijdschap die je van je stufi krijgt omdat diezelfde week nog de huur wordt afgeschreven, waarna je de rest van de maand weer verplicht op crackers en vruchtenhagel (bestuursfavoriet) moet leven. Staat je keukenkastje vol AH-basic producten, durf je niet meer in te loggen op de Wie Betaalt Wat en is het deze maand ook echt alweer de beurt aan je huisgenoten om vuilniszakken en wc-papier te kopen (dit had je immers 2 maanden geleden al een keer gedaan)? Dan helpt SPiN je nu een handje! Als SPiN-lid krijg je namelijk SPiN-korting bij verschillende bedrijven. Op vertoon van je SPiN-sticker krijg je korting op allerlei zaken variërend van pannenkoeken tot een dagje dobberen en relaxen in het Sanadome. Om je zoveel mogelijk geld te laten besparen hebben we op onze website, www. spin-nijmegen.com, een overzichtje geplaatst met alle deelnemende bedrijven. Naast SPiN-korting vind je nog allerlei andere interessante zaken op onze site, zoals leuke foto’s, vacatures en samenvattingen. Daarnaast hebben we natuurlijk ook deze maand weer een hoop interessante en gezellige activiteiten, die je als SPiN-lid natuurlijk ook met een fikse korting kunt bezoeken. Zo staan er binnenkort het jaarlijkse congres en het befaamde S-feest op de agenda, activiteiten om niet te missen! Hopelijk zien we je snel op de SPiN-kamer of bij een van de onderstaande activiteiten! Liefs, Fenna

AANKOMENDE ACTIVITEITEN 7 mei Therapieëndag 13 mei Congres: Circle of Life 14 mei SPiN-feest 14 mei Excursie Vincent van Gogh 4

HERSENSPINSELS

16 mei Landelijk psychologie symposium: manipulatie 27 mei S-feest

S P I N PA G I N A

Lieve SPiN-ners,

JULES ELLIS

Oor stuk en biefstuk Laatst was ik met mijn hond, Toolz, bij de

smaakt. En dit

Bisonbaai aan het spelen, toen er tot mijn

leek de uitge-

schrik een andere hond aankwam. Toolz is

lezen gelegen-

een ongeremde racist. En het ras wat ze

heid. Het is er toch al af, en ze voelt er niks

het meest haat is: hond. Inderdaad, wat

meer van.

ze zelf ook is. Maar toch, ze háát honden.



Misschien denkt ze dat ze zelf een kat is; ze

Maar bij nader inzien zag ik toch een pro-

gaat ook altijd spinnen als ik haar knuffel.

bleem. Wat, als we het oor op de barbe-



cue leggen, en Toolz om haar eigen oor

Enfin, Toolz stormde naar die hond toe

begint te bedelen? Het is háár oor. Van de

om hem te vernietigen. En ik rende erach-

andere kant: dan had ze het er maar niet

teraan om haar terug te halen. Roepen

af moet laten bijten. Nu is het míjn oor.

helpt in dat geval niet: ze is al jarenlang

Eerlijk gevonden in het gras. Zo redeneren

doof van ouderdom in dat soort situaties.

honden zelf ook. Toch? OK, ik weet eigen-

Die ouderdom leidt er ook toe dat ik in-

lijk niet hoe honden redeneren, maar het

middels harder kan rennen dan zij – iets

klinkt logisch.

waarop ik buitengewoon trots ben.





Een vriend merkte op dat er nog een ge-

Terug op onze plek zag ik opeens: haar oor

vaar was. Wat als het oor heel lekker

bloedt. Nadere inspectie bracht aan het

smaakt? Ontstaat er dan geen belangen-

licht dat er een flink stuk uit haar oor was

verstrengeling? Dat ik bij de volgende

verdwenen. Even zoeken, en jawel hoor:

vechtpartij onbewust misschien toch net

daar lag een stuk oor in het gras. Dat nam

een tikkeltje minder hard ren, in de hoop

ik mee naar de dierenarts, maar die kon

dat er nóg een stukje van haar af valt? Zo-

het er niet meer aanzetten.

dat ze geleidelijk steeds kleiner wordt? En



ooit gaat ze dood. Is dan dezelfde logica

Toen bezat ik dus een stuk oor. En toevallig

van toepassing? Ga ik dan nog snel even

zouden we die avond barbecueën. Nu vind

een biefstukje van haar afsnijden? Bah. Ik

ik het weerzinwekkend dat men in China

wou dat mijn vrienden wat minder goed

honden eet, maar ik moet zeggen dat ik

nadachten. Ik mag ook niks.

toch ook wel nieuwsgierig ben hoe dat Disclaimer: Deze column is niet bestemd voor personen zonder humor, zonder relativeringsvermogen, onder de 27, volwassenen, Duitsers, vrouwen, studenten, medewerkers, of weldenkende mensen. Elke overeenkomst met bestaande personen is puur toeval.

MEI 2014

5

BREIN

en jouw dagelijkse beslissingen over geld

We moeten dagelijks veel beslissingen nemen over geld: hoeveel geld heb ik voor boodschappen? Kan ik wel of niet naar dat concert? Heb ik geld voor die leuke broek of dat shirt? Het lijkt alsof we deze beslissingen tamelijk makkelijk maken. Toch is er onderzoek gedaan naar hoe er beslissingen over geld worden gemaakt en welke hersengebieden hierbij actief zijn. Dit onderzoeksgebied heet neuro-economie. Neuro-economie: de wetenschap die neurowetenschap, economie en psychologie met elkaar verbindt om te bestuderen hoe mensen hun keuzes maken. Deze wetenschap kijkt naar de rol van het brein bij het afwegen van keuzes en het inschatten van risico’s en interactie met anderen. Deze wetenschap lijkt te bevestigen dat emoties een belangrijke rol spelen bij het maken van economische keuzes.

6

HERSENSPINSELS

Er is onderzoek gedaan naar verschillende typen beslissingen en de rol van emoties hierbij. Door middel van fMRI en TMS kan er in het brein worden gekeken welke gebieden er betrokken zijn bij het maken van beslissingen. Vaak worden er experimenten gedaan met een taak gebaseerd op de speltheorie (gebied in de wiskunde dat zich bezighoudt met het nemen van beslissingen). De taken uit de speltheorie stimuleren sociale situaties waarin mensen beslissingen nemen en de manier waarop die beslissingen worden genomen.

INGE VAN DAM

Daarnaast is er nog the dictator game ontwikkeld door Daniel Kahneman en zijn collega’s. Deze is overeenkomstig met the ultimatum game. Dit is een spel tussen twee spelers: een dictator heeft een som geld gekregen en hem wordt verteld dat hij al dit geld, een deel van dit geld of niks kan geven aan de ontvanger. De ontvanger moet elk aanbod van de dictator accepteren. De strategie van inkomstenmaximalisering van de dictator is om niets aan de ontvanger te geven en alles zelf te houden (Raihani, Mace & Lamba, 2013). Wat hiermee

wordt onderzocht, is hoe mensen beslissingen nemen over geld: kiezen deelnemers ervoor om alles voor zichzelf te houden of juist om te delen met de ander?

B RBERI ENI N

Een van die “spellen” is the ultimatum game. Bij dit spel gaat het erom dat je met een vreemd persoon geld gaat verdelen dat hen is gegeven. De eerste speler stelt een verdeling voor en de tweede speler kan dit aanbod accepteren of weigeren. Als de tweede speler het voorstel afwijst, ontvangt geen van beide spelers iets. Als de tweede speler het aanbod accepteert, wordt het geld verdeeld volgens het aanbod (Jensen, Call & Tomasello, 2007). Het kan dus zo zijn dat rationele en egoïstische verdelers zo weinig mogelijk aanbieden aan de andere deelnemer en zoveel mogelijk aan zichzelf toedelen. (Yamagishi, Horita, Mifune, Hashimoto, Li, Shinada, Miura, Inukai, Takagishi & Simunovic, 2012).

Uit onderzoek is gebleken dat de amygdala een grote rol speelt bij het maken van economische beslissingen. Zoals bekend speelt de amygdala een rol bij emoties en het reguleren hiervan. Daarnaast reageren de neuronen in de amygdala op basisbeloningen en verwachtingen over beloningen. In imaging onderzoeken bij mensen is amygdala-activatie geassocieerd met basis beloningen, beslissingsvariabelen en beslissingsgerelateerde emoties. De resultaten hiervan suggereren een belangrijke bijdrage van de amygdala aan het nemen van economische beslissingen (Grabenhorst, Hernádi & Schultz, 2012). Ook speelt het dopaminenetwerk een rol bij het nemen van beslissingen omdat er dopamine vrijkomt zodra er een beloning wordt ontvangen (Yokoyama, Nozawa, Sugiura, Yomogida, Takeuchi, Akimoto, Shibuya & Kawashima, 2014). Er komt meer dopamine vrij als een economische beslissing een beloning oplevert voor een persoon dan wanneer het geen beloning oplevert. Zo komt er bij de dictator in the dictator game meer dopamine vrij komt als hij veel geld

MEI 2014

7

BREIN

krijgt dan dat er bij de ontvanger weinig of geen dopamine vrij komt als hij niks krijgt. Er is ook onderzoek gedaan naar het verschil tussen ouderen en jongeren. Zoals bekend neemt het functioneren van ouderen af over tijd. Hetzelfde geldt voor hersengebieden die betrokken zijn bij het nemen van economische beslissingen, zoals de dorsolaterale prefrontale cortex (DLPFC). Naarmate mensen ouder worden hebben deze leeftijdsveranderingen een negatieve impact op hun vermogen om meerdere en concurrerende beslissingsdoelen in het werkgeheugen te verwerken. Ook ervaren ouderen minder negatief affect wanneer ze financiële verliezen lijden en een verminderd positief affect wanneer ze verlies ontwijken, alsook een gereduceerde activatie in de anterieure insula, een gebied dat geassocieerd wordt met aversieve emotionele toestanden (Harlé & Sanfey, 2012). Wat kun je nou met al deze resultaten? Deze worden toegepast in de neuromarketing: een wetenschapsgebied dat kijkt naar het koopgedrag van mensen en naar hoe mensen reageren op een bepaald merk of product (Gruteke, 2009). Stel je hebt op een warme zomerdag dorst en je gaat naar de supermarkt om wat fris

8

HERSENSPINSELS

te halen. Hoe bepaal je dan uit alle verschillende merken en soorten drank wat je gaat kopen? Dit is wat onderzoekers in het gebied van neuromarketing proberen te ontdekken en neuro-economie helpt daarbij. De volgende keer dat je in de winkel staat en niet kan kiezen wat je wilt nemen, denk dan aan welke keuze je een financiële beloning kan opleveren, of een goed gevoel. Gegarandeerd dat jij je dan beter voelt!

De penningmeester, een belangrijke functie waar weinig mensen maar wat van weten. Hoe zit het nou eigenlijk met de penningmeester, wat doet hij/zij? Om hier achter te komen hebben wij een interview geregeld met dé penningmeester van SPiN; Bas Romeijn. Even om algemeen te beginnen, wat doe je precies als penningmeester? ‘Als bestuurslid bij SPiN ben je driekwart van je tijd bezig met algemene bestuurstaken. Daarnaast ben je als penningmeester verantwoordelijk voor al het geld van de vereniging. Kassen aanmaken, geld beheren, begroting opmaken, facturen betalen, financiële verslagen uitwerken en het daadwerkelijk naleven van de opgemaakte begroting. Actieve leden geven geld uit voor SPiN en ik leidt dit allemaal in goede banen. Daarnaast houd ik me bezig met de boekhouding waarvoor ik drie dikke mappen voor allerlei formulieren en andere financiële documenten heb.’ Wat vind je het leukste aan het penningmeesterschap? ‘Alles wat je doet kan je zelf onder controle houden. Je kunt zelf bepa-

O P D E S O FA

Op de sofa met... Bas Romeijn

len wat je doet. Natuurlijk, je bent wel afhankelijk van of de commissies de bonnetjes goed bijhouden maar over het algemeen is penningmeester een redelijk autonome functie. Een ander leuk aspect van het penningmeesterschap is dat Alle activiteiten met geld te maken krijgen dus je wordt door iedereen op de hoogte gehouden en zit je daardoor erg verweven in de vereniging.’ Wat voor persoon moet je zijn om penningmeester te zijn? ‘Vooral heel gedisciplineerd. Het is niet altijd leuk om uren achter elkaar declaraties te betalen of de boekhouding te ordenen, maar je moet wel accepteren dat dit deel van je functie is. Je kunt je taken zo lang uitstellen als je wilt, maar het is juist de kunst om dit niet te doen. Daarnaast is het best arbeidsMEI 2014

9

O P D E S O FA

QUINTEN VAN KASTEL intensief, je bent veel bezig met tellen en het invullen van formulieren terwijl je bij andere functies meer zit te bellen en te mailen. Als penningmeester ben je toch meer met fysieke dingen bezig.’ Neem je uiteindelijk zelf de financiële beslissingen voor SPiN of moet dat via de rest van het bestuur? ‘Als bestuurslid kan je nooit iets alleen beslissen. Uitgaveformulieren moeten bijvoorbeeld altijd twee handtekeningen bevatten om de geloofwaardigheid van de penningmeester te behouden. Je hebt dus niet meer macht. Natuurlijk heb je wel de ‘macht’ om het geld te beheren, maar je mag niet in je eentje financiële beslissingen nemen. Als het bestuur of de leden een beslissing nemen, moet ik me daaraan houden.’ Globaal gezien, hoe zit het met de financiën van SPiN, waar komt

10

HERSENSPINSELS

het geld vandaan en waar gaat het heen? ‘De grootste inkomstenbron is de contributie. Daarnaast krijgen we ook veel geld binnen via de entree van activiteiten, de bonus die we krijgen door de verkoop van boeken en het geld dat we krijgen van sponsoren. Ik vind vooral de feesten een mooie manier om geld op te halen, het kost SPiN-leden niets, want niet-leden betalen entree. Zo wordt er veel geld voor de vereniging opgehaald met een leuke activiteit, terwijl het de leden niets kost. Het is een win-win situatie voor de vereniging. De grootste uitgaven zijn de activiteiten. Elke commissie krijgt een vast bedrag aan subsidie waar ze hun activiteiten voor moeten regelen, daarnaast gaat er veel geld naar de actieve leden en het bestuur zelf om onze zaken van te regelen.’ Ik hoorde je net iets zeggen over sponsoren, wie zijn dat en hoe ko-

Wat zijn de meest opvallende dingen die je bent tegengekomen als penningmeester van SPIN? ‘Wat vooral interessant is, is dat je als studievereniging geen winst mag maken. In principe moet Al het geld wat binnenkomt, uiteindelijk ook weer uitgegeven worden. Hoe meer je binnenkrijgt, hoe meer je ook moet uitgeven en soms betekent dat dat je best wat extra kosten mag maken. Nou is het niet zo dat we

met geld smijten, maar het is wel raar om te beseffen dat het geld wat je binnenhaalt aan het eind van het jaar ook weer uitgegeven moet zijn en je dus in principe niks over hoeft te houden.’ ‘Verder merk ik dat het leuk is om achter de voordeur van andere organisaties te kunnen kijken. Zo zijn er kleine dingen die ik niet had meegemaakt als ik geen penningmeester zou zijn. Bijvoorbeeld hoe bepaalde zaken zijn geregeld bij de bank.’

O P D E S O FA

men die bij SPiN? ‘Café van Buren is onze grootste sponsor, we krijgen een vast bedrag per jaar om daar feesten en borrels te geven. Daarnaast heb je sinds kort ook SPiN-korting bij bedrijven in en rond Nijmegen, zo kan je korting krijgen bij het Sanadome, pannenkoekenrestaurant het Hoogstraatje, restaurant de Hemel en café de Fuik. Andere manieren van sponsoring is het aanbieden van advertentieruimte voor geld.. Sommige van deze sponsoren hadden we al maar dit jaar zijn er ook veel nieuwe bijgekomen met dank aan onze Commissaris PR, Marjam’

Tot slot, wat voor advies zou je aan iemand geven die penningmeester wil worden of hierover twijfelt? ‘Doe het! Het is superleuk en uitdagend, je moet deze kans pakken als je hem krijgt. Vooraf hoor je vaak dat de functie mensen afschrikt maar achteraf gezien heb ik nog nooit iemand horen klagen. Maar let wel op dat voor je zelf helder hebt wat je moet doen en hoe je dit systematisch, goed kan doen.’

MEI 2014

11

12

HERSENSPINSELS

Uit onderzoek blijkt dat geld ervoor zorgt dat mensen minder behulpzaam worden. Laten we van dit Monopolyspelletje nou eens een echt onderzoek maken. De deelnemers aan dit onderzoek spelen een kort spelletje Monopoly waarna ze achtergelaten worden met maar liefst 4000 Monopoly euro’s, 200 Monopoly euro’s of helemaal geen Monopolygeld. Vervolgens wordt er aan de proefpersonen met 4000 euro gevraagd om te denken aan een toekomst met veel geld. De

GEDRAG

Het is vrijdagavond, spelletjesavond. Monopoly ligt op tafel en je vrienden worden jouw rivalen. Je beste vriend heeft stapels met geld en jij staat op de rand van de Monopoly-afgrond. De ene kaart die jij mist om je straat compleet te maken, is in handen van je vriend. Hij kan er niets mee, maar gunt jou de kaart ook niet, hoewel jij hem net hebt gematst met een ‘verlaat de gevangenis zonder betalen’ kaart. Hoe komt dit nou? mensen met nog maar 200 euro moeten juist denken aan een toekomst met weinig geld. De groep die geen geld meer overhad bij het spelletje, wordt gevraagd te denken aan hun plannen voor morgen. In alle condities komt er vervolgens iemand binnen lopen met zijn handen vol papieren en een doos met pennen. Deze doos laat hij “per ongeluk” vallen. Wie zal deze stumper nou te hulp schieten? Wat blijkt: de mensen die het ‘rijkst’ waren zijn minder behulpzaam dan de ‘arme-

MEI 2014

13

GEDRAG

re’ spelers (Vohs, Mead & Goode, 2006). Bij iets kleins als iemand helpen met pennen oprapen, heeft geld dus al een grote invloed. Dit is nog maar het begin. Het onderzoek liet namelijk met andere experimenten ook zien dat mensen zelf minder snel om hulp vragen, minder sociaal zijn, fysiek meer afstand nemen tot een ander en minder geld doneren. Maar hoe komt dit dan? De gedragingen komen allemaal voort uit een ‘ieder voor zich’ mentaliteit. Door geld voelen mensen zich onafhankelijk en zelfvoorzienend. Hierdoor zijn ze meer gericht op eigen doelen en zijn ze liever op zichzelf. Wanneer mensen dus aan geld worden herinnerd, gedragen zij zich zelfstandiger en minder sociaal. Het is dus niet zo vreemd dat uit onderzoek blijkt dat economiestudenten hun eigen be-

14

HERSENSPINSELS

langen voorop stellen bij het maken van beslissingen in spellen met sociale dilemma’s en ervan overtuigd zijn dat anderen dat ook zouden doen (Vohs et al., 2006). Wij, psychologiestudenten, weten nu hoe dit komt. Naast een negatieve invloed, kan geld ook een positieve invloed hebben. Natuurlijk, het hebben van bakken met geld kan je goed doen, maar de gedachte aan geld kan ook al veel doen. Geld als beloning kan zorgen voor een verbetering op cognitieve en fysieke taken. Maar ook als geld niet de beloning is voor de taak, kan het een positieve invloed hebben op de prestatie. Wanneer mensen in geldnood zitten en zij dus een persoonlijk belang hebben bij geld, is een onbewuste aanduiding van geld genoeg om de prestatie op een werkgeheugen-

LIEKE VAN DEN BOOM

GEDRAG

taak te verbeteren. De resultaten van dit onderzoek kunnen desastreuse gevolgen hebben voor onze omgeving. Op scholen, kantoren of ergens anders waar prestaties verbeterd moeten worden, kunnen afbeeldingen van geld getoond worden. Overal, om onze prestatie maar te verbeteren in deze op succes gerichte maatschappij. Maar zover is het nog niet, laten we het positief inzien: geld kan je prestaties verbeteren. Belangrijk is dat de hints van geld onbewust zijn. Als deze hints namelijk bewust worden, verslechteren de hints de prestatie juist. Dit komt waarschijnlijk omdat mensen zich dan bewust worden van het feit dat het geld geen beloning is voor de taak, maar slechts een hint. Hierdoor gaan zij minder moeite doen voor de taak (Zedelius, Veling, Aarts, 2013).

Geld kan er dus voor zorgen dat mensen zich individueler opstellen. Men wordt door de herinnering aan geld minder behulpzaam en minder sociaal. Geld kan ook echter een positieve invloed hebben doordat het je motivatie en prestatie kan verbeteren als het geld in de vorm van een beloning komt. Als het budget geen beloning toelaat, kan een onbewuste hint aan geld ook al helpen de prestatie te verbeteren. Geld: een wolf in schaapskleren, die ook weleens een goede daad verricht.

MEI 2014

15

R E P O R TA G E

Alcoholymoly Een reportage over geld. “Waar moet dat over gaan?” vroeg ik mijzelf af. Een reportage moet een inhoud hebben die de lezers aanspreekt. Daarnaast moet het ook een informatieve component bevatten. Verder moet je er ook nog iets voor doen, er moet sprake zijn van een bepaalde activiteit waar ik mezelf normaal gesproken geen tijd voor gun. Kortom, ik moest er zelf ook wat aan hebben. Zo kwam ik tot de volgende conclusies: De meeste studenten houden van alcohol. De meeste studenten hebben weinig geld. Duitsland heeft goedkope alcohol. Duitse studenten consumeren studiemateriaal in Nederland, daarom is het niet meer dan terecht dat Nederlandse studenten alcohol consumeren van Duitsland. Ik heb te veel bloed in mijn alcohol. Sommigen zullen dit misschien een “goed verhaal” vinden, maar dat ik naar Duitsland ben gegaan voor drank is een feit. Je hoort vaak dat mensen voor benzine en drank net over de grens gaan omdat het in Duitsland goedkoper is dan hier. Dit klopt over het algemeen wel, maar wegen de benzinekosten ook op tegen het prijsvoordeel van onze ooster buren? Er was maar één manier om daar achter te komen en daarom heb ik moedig en geheel belangeloos mijn zuurverdiende centen (a.k.a. studiefinanciering) opgeofferd voor de wetenschap. Allereerst moet ik vermelden dat dit onderzoek begon in het Achterhoekse dorpje Vorden, gezien ik samen met vrienden uit mijn ouders woonplaats op pas zou gaan. Let op: de afstanden en kosten zijn dus anders vanuit Nijmegen! We hadden de Duitse plaats Bocholt uitgekozen als slachtoffer van onze noeste strooptocht. Uiteindelijk viel de keuze op een enorme Real supermarkt, met een aparte bierafdeling en drie winkelpaden met andere alcoholische versnaperin-

16

HERSENSPINSELS

gen. Ik voelde me net Alice in Wonderland, maar dan wat hariger. Enfin, je begrijpt dat het keuzeproces zwaar en langdurig was, maar uiteindelijk heb ik een literblik (ja een liter!) bier gekocht van het merk Faxe, wat mij €1,49 kostte. Verder kocht ik een 0,75l fles Barbero gran Sambuca voor €10,99, een 0,75l fles witte rum van het merk White diamonds voor €5,49 en een flesje Australische wijn van het merk Central Creek voor €1,99. Met €0,25 aan statiegeld kwam ik dus op een bedrag uit van €20,21. Na wat research in ons eigen land kwam ik op de volgende prijzen: een liter AH pils (helaas is de AH euroshopper pils niet meer, we zullen haar missen) kost €1,22, dus voor bier hoef je niet naar het buitenland. Ter verdediging: er staat dan geen plaatje van een stoere Viking voorop, wat ik persoonlijk de €0,27 extra meer dan waard vind. De goedkoopste Sambuca die ik op de site van de Mitra kon vinden kost hier €14,49.

MARK TEN WOLDE ik heb gedaan. Wij reden met zijn drieën in een zeer zuinige auto die 1 liter per 19km verbruikt. Van Vorden naar Bocholt en weer terug was in totaal 102 km, dus we hebben in totaal 5,37l benzine verbruikt voor onze trip. Benzine kost ongeveer €1,68 per liter, dus we hebben in totaal ongeveer €9,- aan benzinegeld verbruikt. Per persoon waren we dus €3,- aan benzine kwijt. Ik kan dus concluderen dat als ik de benzinekosten aftrek van mijn drankkosten voordeel, ik €7,56 - €3,- = €4,56 euro bespaard heb! Als je van een leuke roadtrip met vrienden houdt en je slaat minimaal 3 flessen drank in, plus één van je vrienden rijdt een bijzonder zuinige auto, dan is het zeker de moeite waard om je alcohol in Duitsland te kopen. I rest my case…

R E P O R TA G E

De goedkoopste witte rum kost €13,49 en is een fles van 100cl. Om dit vergelijkbaar te maken met mijn rum, zou deze rum €10,12 kosten als het een 0,75l fles was geweest. Tot slot kost de goedkoopste wijn van de AH €1,69. Ik moet er bij vermelden dat ik niet de allergoedkoopste drank heb gekocht gezien het wel lekker moet blijven. (Er waren ook wijnen van rond de €1,60.) en er was ook een Sambuca van rond de €9,00. Echter eerlijk is eerlijk, mijn voorbeeld boodschappenlijstje van Nederland zou uitkomen op een totaal van €27,52. Mocht ik ooit nog de €0,25 aan statiegeld kunnen innen, dan zou het voordeel om je alcohol in Duitsland te kopen 27,52-19,96= €7,56 zijn (zie de tabel van Ten Wolde voor een duidelijk overzicht). Dit zou dus nog goedkoper kunnen, als je andere drank zou kopen. Een goedkope 0,75l fles jachtbitter kost in Duitsland bijvoorbeeld €5,- terwijl je in Nederland voor de goedkoopste jachtbitter al €13,- betaald. Het is natuurlijk slimmer om te carpoolen met vrienden, zodat de benzinekosten niet te hoog worden. Dat is dan ook precies wat

*De tabel van Ten Wolde (met dank aan Jody Geerts).

Gekocht goden nat: Bier Wijn Sambuca Rum Totaal kwijt:

Bedrag in Duitsland € 1,49 € 1,99 €10,99 € 5,49 €19,96

Bedrag in Nederland € 1,22 € 1,69 €14,49 €10,12 €27,52

Verschil - €0,27 - €0,30 + €3,50 + €4,63 + €7,56

*Niet te verwarren met het model van Mark uit de HersenSPiNsels ‘Schoonheid’ uit 2013. **Hier staat potdikke copyright op stelletje pikkedieven!

MEI 2014

17

HOTSPOT 18

HERSENSPINSELS

ROOS ALINK

HOTSPOT

De Rabobank: is ‘ie niet prachtig? Menig student komt er iedere week om zijn fiets te dumpen en/ of geld te pinnen voor een avondje kroeg. Sinds de verbouwing heeft de Rabobank zelfs pinautomaten voor mensen van onder de 1,40 m. Een studentenrekening bij de Rabobank is ook heel handig: je krijgt alerts wanneer je rood staat en wanneer je stufi is gestort.

MEI 2014

19

PERSOON

VERSLAAFD

aan Geld?

‘Geld maakt niet gelukkig’. Hoewel in deze uitspraak misschien een kern van waarheid schuilt, helpt geld je in ieder geval wel om geluk te bereiken. Natuurlijk wil iedereen welvarend zijn en alles bezitten wat zijn of haar hartje begeert, maar er zijn mensen die geld willen, veel geld, en ze gaan wel erg ver om dit doel te bereiken. Ze zijn verslaafd, en dan niet net als wij arme studenten dat zijn aan alcoh… Ehm kennis, maar aan geld. Dit gedrag zie je bijvoorbeeld bij de effectenhandelaars op de beurzen. Deze worden, mits ze goed presteren, zo volgepompt met (geld)bonussen dat het een gewoonte wordt om veel geld te hebben en/of steeds meer geld te verkrijgen. In dit interessante fenomeen, geldverslaving, dat volgens sommigen de reden is dat de economie al jaren kapot is, heb ik me wat meer verdiept. Allereerst moet ik even duidelijk maken dat een verslaving aan geld niet gelijk staat aan een verslaving aan drugs. Over het algemeen wordt een verslaving aan middelen (zoals bijvoorbeeld drugs) gekenmerkt door drie eigenschappen: - Gebrek aan controle over, bijvoorbeeld, het gebruik van drugs. - Ontwenningsverschijnselen

20

HERSENSPINSELS

- Drugtolerantie, waarbij je gewend raakt aan de effecten en hetgeen je verslaving voedt in hogere doses nodig gaat hebben. We zijn tegenwoordig gewend om met termen als shopaholic, workaholic en dergelijke te gooien om aan te geven dat iemand verslaafd is aan shoppen, werk, enzovoort. Natuurlijk hebben deze men-

LEROY KOCH

Bij een geldverslaving is sprake van een zogeheten ‘procesverslaving’. Bij dit type verslaving heeft de persoon een ongecontroleerde en/of compulsieve relatie met een vorm van gedrag, wat uiteen kan lopen van shoppen tot gokken (Dayton, 2009; Alavi, Ferdosi, Jannatifard, Eslami

Aleghemandan, & Setare, 2012). Let wel dat het hier dus niet gaat om een verslaving met fysieke afhankelijkheid, er is hier ‘slechts’ sprake van psychische afhankelijkheid van het gedrag. Iemand wordt bijvoorbeeld niet plotseling ziek wanneer hij een weekje niet kan shoppen. In het procesverslaafde brein zijn allerlei processen actief die effecten vergelijkbaar met die van alcohol en drugs teweeg kunnen brengen (Lesieur & Blume, 1993). De procesverslaafde stakker is door het compulsieve gedrag uit te voeren dus onbewust bezig met manipuleren van zijn brein. Waarschijnlijk raak je verslaafd aan geld door de privileges en mogelijkheden die het je geeft (Dayton, 2009). Je kunt al-

PERSOON

sen vaak ook geen controle over hun gedrag en zijn ze haast geobsedeerd door de activiteit waaraan ze ‘verslaafd’ zijn, maar aan de andere kenmerken van de verslaving voldoen ze dan weer niet. Je begrijpt dus wel dat wetenschappers en clinici veelal niet blij zijn met het op deze manier rekken van de term verslaving. Om dit tenminste een béétje op te lossen, maakt men ook wel het verschil tussen psychische afhankelijkheid en fysieke afhankelijkheid, waarbij iemand die verslaafd is aan drugs dus last heeft van beide. Bij de fysieke afhankelijkheid moet je denken aan het ziek worden van afkickende heroïneverslaafden, of de uitputting die een cafeïneverslaafde ervaart wanneer hij al een tijdje geen koffie gedronken heeft. De psychische afhankelijkheid bestaat vooral uit het niet blij zijn wanneer je je uit de hand gelopen hobby niet meer kunt uitoefenen. Mensen die verslaafd zijn aan een activiteit of dus geld, waar het in dit artikel om draait, vertonen alleen psychische ‘afhankelijkheid’ doordat ze panisch worden bij de gedachte aan het niet hebben, of uit kunnen voeren van hun ‘verslaving’ (Gleitman, Gross, & Reisberg, 2011; Kolb & Wishaw, 2014).

les (soms zelfs mensen!) kopen, je wordt voorgetrokken in veel sociale aangelegenheden en geld geeft toch veel zekerheid. Iedereen zal dan ook wel begrijpen dat dit voor fijne gevoelens zorgt die men het

MEI 2014

21

PERSOON

liefst behoudt. In een paper van Devoe, Pfeffer en Lee (2013) over het effect van geld op iemands behoefte hieraan wordt Daniel Vasella, een voormalig CEO, gequote: “The strange part is, the more I made, the more I got preoccupied with money. When suddenly I didn’t have to think about money as much, I found myself starting to think increasingly about it. Money corrupts the mind.” Dit is natuurlijk een tegenstrijdige uitspraak. Je zou verwachten dat als je veel geld hebt, je zekerder in het leven staat en je je minder zorgen om geld hoeft te maken dan iemand met weinig geld. Je hoeft je minder zorgen te maken over geld en er dus ook minder over na te denken. Toch geeft Vasella aan dat hij, naarmate hij meer geld krijgt, meer en meer gaat nadenken over geld. Dit is toch een raar fenomeen. Uit de onderzoeken die in dit paper beschreven worden bleek dat hoe meer mensen verdie-

22

HERSENSPINSELS

nen, hoe meer waarde ze aan hun geld hechten. Hierbij is het echter wel zo dat dit niet bij iedereen zo is, dit effect trad enkel op wanneer de mensen het geld kregen door het werk dat ze verichtten. Als het geld zonder inspanning verkregen was, hechtten de proefpersonen minder waarde aan het geld en deden ze minder moeite om nog meer te verkrijgen. Men lijkt dus alleen te streven naar grotere hoeveelheden geld wanneer er echt iets voor gedaan is. Hoewel ik eerst sceptisch was over de term ‘geldverslaving’, zie ik inmiddels wel in waarom men het zo noemt. Geldverslaving zorgt voor activatie van dezelfde processen als bij een middelenverslaving en verder is een zichzelf opstapelend probleem. Het houdt niet op wanneer je eenmaal rijk bent; door rijkdom te vergaren maak je het juist erger! Het is dus begrijpelijk dat het tot een danig probleem kan uitlopen, hoewel ik nu niet meteen met een term als “moneyholic” zou gaan gooien…

MARK TEN WOLDE

STRIP

MEI 2014

23

INTERVIEW

Interview met...

YVETTE KRUSE

Paul Ubachs & Gert Slob Paul Ubachs begon zijn eigen bedrijf, UBACHS/full contact, in 2004. Daarvoor werkte hij bij Adidas en Lego. Inmiddels heeft hij voor grote klanten gewerkt als Heineken International en Amstel, maar ook partijen in het publieke domein zoals de Universiteit Utrecht. Hoe heeft hij dit voor elkaar gekregen, en wat doet zijn bedrijf precies? Ook interviewden we Gert Slob, die via de master Gedragsverandering bij dit bedrijf terecht kwam.

24

‘Een misverstand is dat we een marketing-

ook voor morgen.’ Volgens Paul denken be-

bedrijf zijn’, aldus Ubachs. Zijn bedrijf begint

drijven hier te vaak niet gestructureerd over

juist bij de basis, hetgeen wat marketing- en

na. Bedrijven zoals Kodak (remember, dat

communicatiebedrijven vaak over het hoofd

bedrijf met die fotorolletjes) zijn daardoor

zien. ‘Wij helpen overheden en bedrijven

in de problemen gekomen. ‘Het is belangrijk

met nadenken over hun relevantie in de ogen

om als bedrijf te bedenken wie cruciaal voor

van de doelgroepen die ze voor zich willen

je succes is, wanneer ze jou interessant ofte-

winnen. Niet alleen voor nu, maar vooral

wel relevant vinden en hoe je dat ook blijft.’

HERSENSPINSELS

ROOS ALINK in onze werkwijze. Die geef ik een speciaal

doen komt dan na deze stap. Zij ‘activeren’

visitekaartje, compleet met ingebouwde usb

dat centrale, relevante verhaal, in de vorm

stick, met daarop een pakkend filmpje van

van allerlei middelen en media. Vaak komen

maar 90 seconden dat onze visie uitdraagt.

bedrijven in contact met de juiste mensen

Ook dat komt dan heel dichtbij.’

voor deze activatie (denk aan tekst, vormgeving en dergelijke) via UBACHS/full contact.

Pauls recept voor succes is simpel: niet zo-

Volgens Paul zijn er nog weinig bureaus in

zeer uitgaan van je zelf, maar van de ander.

Nederland die hetzelfde doen als zij. ‘Mis-

‘Waar liggen zijn behoeften, waar kan ik dan

schien wel als onderdeel van hun advies en

relevant zijn?’ Op die manier zul je mensen

werk, maar ik denk niet dat er veel bedrijven

veel eerder voor je winnen. Deze manier van

zijn die zich zo gespecialiseerd presenteren

denken gebruikt hij bij al zijn klanten. ‘Als ik

als wij.’

mensen vraag wie ze precies NU voor zich

INTERVIEW

Wat communicatie- en marketingbedrijven

moeten winnen, weten ze dit meestal niet, Maar wat doet het bedrijf nou precies? ‘Wat

terwijl het toch een simpele vraag lijkt.’

we letterlijk doen is het adviseren van bedrijven door heel veel workshops te geven en

Wat Paul belangrijk vindt in een werknemer

samen op zoek gaan naar de relevantie van

is gezond verstand, humor en abstractiever-

het bedrijf. Hierbij benoemen we de relevan-

mogen. ‘Het maakt me niet zozeer uit welke

tie niet zomaar, maar leggen we deze samen

HBO of wetenschappelijke studie je hebt

bloot.’ Bedrijven komen soms uit ambitie,

gedaan, als je die drie dingen maar hebt.’

maar net zo vaak ook uit urgentie. Weinig

Abstract denken is ontzettend belangrijk,

bedrijven weten echter dat ze deze dienst

want anders blijf je alleen binnen je eigen

nodig hebben. Paul: ‘Bedrijven bedenken

referentiekader. Humor helpt je om kritiek te

vaak wel dat ze PR of reclame nodig hebben.

relativeren en vooral ook open staan te voor

Ze weten ook niet altijd dat dit soort specia-

opbouwende kritiek. Maar wat voegt een

lisme bestaat en hoe veel het voor hen kan

psychologiestudent dan toe? Wat betreft

betekenen. Daarom moeten wij als bedrijf

psychologie is Paul heel positief. ‘Sinds een

onze relevantie uitdragen naar de buiten-

tijdje word ik heel blij van mensen die ge-

wereld.’ Je zou denken dat ze dit doen door

dragswetenschappen hebben gestudeerd.’

middel van reclame, maar niets is minder

Het komt vooral van pas dat psychologiestu-

waar. Ubachs zegt zelf niets aan reclame uit

denten weten wat de mechanieken zijn bij

te geven. ‘Al mijn tijd en energie stop ik in

sociale interacties.

het bij de juiste mensen dicht in de buurt komen, op het juiste moment. En we maken

Pauls advies voor een psychologiestudent

dankbaar gebruik van ‘ambassadeurs’: men-

die in deze branche wil werken? ‘Werk aan

sen die ervaring met ons hebben en geloven

je sociale vaardigheden. Ga in een bestuur

MEI 2014

25

INTERVIEW

of maak een reis.’ Maak je dus niet alleen

chologische gespreksvaardigheid. Zoals stil-

maar druk over de kennis, maar zorg net

tetoleranties, parafrases of hij vraagt goed

zo goed dat je je sociaal ontwikkelt, want

door.’ Daarnaast ziet Gert veel gelijkenissen

daarmee kom je veel verder.

tussen de denkwijze die gebruikt wordt bij UBACHS/full contact en die hij aange-

Gert Slob

leerd heeft gekregen tijdens zijn master (Gedragsverandering). ‘Tijdens de studie

Gert is 24 jaar, heeft psychologie gestu-

psychologie krijg je vanuit allerlei kanten

deerd en werkt sinds begin augustus bij

en disciplines veel inzichten en kennis over

UBACHS/full contact. Hij kwam ruim een

menselijk gedrag. Als je dit zoveel mogelijk

jaar geleden terecht bij UBACHS/full con-

probeert te absorberen, en hiertussen de

tact via de stagenetwerkdag van de univer-

verbanden legt, dan snap je steeds beter

siteit. Hier kwam hij in gesprek met Paul.

welke drijfveren er achter gedrag schuil-

Ze kozen elkaar uit, en Gert deed hier zijn

gaan. Je krijgt hierdoor een bepaald soort

masterstage. ‘Toen ik op de helft van mijn

inzicht, een manier van denken, en dit ge-

stage was, vroeg Paul me wat ik na mijn

bruik ik constant in mijn werk.’

stage ging doen. Ik wist het nog niet, en vervolgens vroeg Paul me of ik hier wilde

Daarnaast merkt hij – zoals Paul al zei – dat

blijven werken.’

mensen de neiging hebben om vanuit een probleem direct op zoek te gaan naar een

26

‘Wat ik leuk vind, is dat Paul onbewust zo

oplossing (zoals reclame of PR). ‘Door met-

veel psychologische technieken gebruikt.

een over te gaan tot de oplossing bestaat

Tijdens de workshops gebruikt Paul bijvoor-

de kans dat je dingen over het hoofd ziet,

beeld technieken die ik geleerd heb bij psy-

met verkeerde oplossingen komt en mis-

HERSENSPINSELS

om te kijken naar wat mensen beweegt.

betrekt. Om dit te voorkomen heb ik tij-

Ik denk dat het in deze wereld van essen-

dens mijn master geleerd dat het belangrijk

tieel belang is om je af te vragen wat de

is om te beginnen met een grondige pro-

beweegredenen van mensen zijn en hoe je

bleemanalyse.’ Wanneer mensen beweren

hen vervolgens het gewenste gedrag kunt

een probleem te hebben, is het namelijk

laten vertonen. Dat ziet men traditioneel

van belang eerst te achterhalen of dat wel

misschien als de wereld van marketing en

het werkelijke probleem is, en vervolgens

communicatie, maar wat mij betreft is het

te bepalen wie de doelgroep is. ‘Dit zie ik

de belichaming van wat ik zie als gedrags-

ook terug in het werk dat wij doen, wij gaan

verandering.’ Het doel hierbij is vooral om

namelijk samen met de klant op zoek naar

– zoals Paul het noemt – mensen voor je te

wat de doelstellingen in de weg staat.’

winnen en daarvoor weerstand om niet in

INTERVIEW

schien wel een hele verkeerde doelgroep

beweging te komen te overwinnen. Gerts werkdagen zijn heel gevarieerd. ‘Ik heb niet echt een standaard dag. Ik heb

‘Als je het interessant vindt om op een filo-

best veel sessies door heel Nederland

sofische en abstracte manier naar dit soort

heen, vaak ben ik wel twee keer per week

zaken te kijken en hier op te in te spelen,

een halve dag onderweg en bij klanten.’

dan kan ik je dit soort werk zeker aanbeve-

Daarnaast begeleidt hij studenten die aan

len,’ aldus Gert. ‘Maar je moet het vooral

het afstuderen zijn, ook vanuit de master

leuk vinden.’ Hoewel hij psychologische ge-

Gedragsverandering. Gert is hiernaast ook

sprekken leuk vindt, zou hij bang zijn dat hij

degene die vaak in contact staat met de

de problemen van patiënten mee naar huis

klanten. ‘Het is heel gevarieerd. Omdat je

zou nemen, en dat dat dus veel te zwaar

constant met meerdere klanten tegelijk be-

zou zijn. ‘Op het moment dat het bedrijf

zig bent, moet je ook snel kunnen schake-

‘de patiënt’ is, is het veel minder zwaar. Je

len. Bij elke klant zit je weer in een ander

hoeft het niet mee naar huis te nemen. Je

stadium. Het is dus ook belangrijk dat je

kunt er dan nog steeds wel over nadenken,

vooruit kunt denken om alles in de gaten te

maar het staat verder af van de mensen

houden.’

zelf.’ Dit is ook precies wat Gert daarin aanspreekt. ‘Je helpt mensen verder, zodat ze

Zou elke psychologiestudent in deze sec-

hun werk beter kunnen doen en dat het

tor moeten gaan werken? Gert denkt dat

bedrijf daarop vooruit gaat. Daarin speel jij

het vooral met het type persoon te maken

dan een rol.’

heeft. ‘Ik denk niet dat het voor iedereen is, maar ik kan het zeker aanraden als je het interessant vindt. Ik vind het zelf erg leuk

MEI 2014

27

Maak kennis met...

AIESEC AIESEC telt meer dan 60.000 leden en is daardoor de grootste studentenorganisatie wereldwijd. Jaarlijks organiseert AIESEC meer dan 5000 stages wereldwijd en bezorgt studenten een unieke ervaring in het buitenland! Door het internationale netwerk van 5000 partners in meer dan 110 landen is het voor AIESEC mogelijk studenten een uiteenlopend aanbod aan stages te bieden. De duur van de stages kan variëren van 6 weken tot 18 maanden. De combinatie van het werken, leven en intensieve integratie in een andere cultuur maakt een AIESEC stage een unieke mogelijkheid jezelf te ontdekken en ontwikkelen. AIESEC biedt aan studenten twee soorten programma’s: het Global Internship Program (GIP) en het Global Community Development Program (GCDP). 28

HERSENSPINSELS

Het Global Internship Program is gericht op het verkrijgen van professionele werkervaring in een internationale organisatie. Het gaat om stages van 3 tot 18 maanden die in drie categorieën in te delen zijn: management, technisch en educatie. Afhankelijk van je studierichting kun je je richten op één van deze categorieën. Bij dit programma wordt de focus gelegd op persoonlijke ontwikkeling en op het verkrijgen van praktische werkervaring in een internationale setting. Het Global Community Development Program is gericht op het vergroten van cultureel begrip en het leveren van een positieve impact op de maatschappij door het werken in een ontwikkelingsproject. Het gaat hierbij om vrijwilligersprojecten die 6 tot 12 weken duren en waarbij de persoonlijke ontwikkeling en een positieve bijdrage aan de lokale be-

TANNEKE MEIJERS My stay has changed me in a big way. I learned to appreciate what I have at home more, and deal with a culture that is totally different from your own. I became much more independent, stronger and self-confident. Overall, my six weeks stay in Ghana was an amazing experience which I had never imagined it would this much fun. I expected to have a good time, but my real experiences transcended my expectations a lot. It was one of the best times of my life which I will always remember. (Marie-Jolie de Bruijn, 2012).

INTERVIEW

“

”

volking centraal staan. Enkele voorbeelden van dit programma zijn het lesgeven in een weeshuis, het creëren van awareness voor hiv/ aids of het werken in een instelling voor autistische kinderen. Met name het Global Community Development Program biedt Psychologiestudenten de mogelijkheid de opgedane theoretische kennis om te zetten in de praktijk. Door te werken in een internationale setting

kan de professionele ontwikkeling en een onvergetelijke buitenlandse ervaring met elkaar gecombineerd worden. Aan de programma’s kan het gehele jaar deel genomen worden waardoor een periode in het buitenland aangepast kan worden aan de individuele studieplanning. Studenten die zich juist breder willen oriënteren en bijvoorbeeld een stage op het gebied van Management willen lopen, kunnen voor het Global Internship Program bij AIESEC terecht. Op stage gaan met AIESEC betekent: - Het werken en leven in een crossculturele setting - Persoonlijke ontwikkeling - Het verbreden van je internationale netwerk Kortom, een AIESEC ervaring neem je voor je hele leven mee. Iets waarbij je niet alleen jezelf kunt ontwikkelen maar ook anderen kunt helpen bij hun ontwikkeling. MEI 2014

29

COLUMN

YVETTE KRUSE

30

Column: Sprokkelen Rijk zijn is voor menig student meer een wens dan de waarheid. Met alle studiekosten, hoge huren en lage lonen is het haast onmogelijk om geld binnen te houden als student. Op de 24e van elke maand zie je elke kroeg stampvol zitten met dronken studenten die de binnenkomst van de studiefinanciering uitgebreid aan het vieren zijn. Voor redelijk wat studenten is dit hun enige bron van inkomsten, en toch zie je dat ze zich er razendsnel doorheen jagen. De vraag is dan: Waar haal je nog meer geld vandaan? En dan natuurlijk wel op een zo makkelijke en snelle manier mogelijk, want we blijven studenten, en studenten zijn lui. Of tenminste, ik wel. Dus zelf ging ik ook eens op pad om mijn nieuwe inkomstenbronnen te zoeken. Ik ben namelijk nooit zo van bijbaantjes geweest, maar ook ik heb mijn brood op de plank hard nodig. Een mooie oplossing voor mij waren dan de onderzoeken op het Donders. “Vrijwillig nog meer experimenten doen?!” Hoewel de meeste er na het rondkrijgen van hun proefpersoonpunten schoon genoeg van kreeg, werd

HERSENSPINSELS

ik aangetrokken door de hoge vergoedingen die werden aangeboden voor de hersenscans en gedragsexperimenten. Het kost je maar een paar uur, die je vaak half slapend in de fMRI-scan kan doorbrengen, en het is nog leerzaam ook! Je kunt je eigen brein zien, je speeksel laten testen of zien hoe sportief je nou eigenlijk bent, met daarnaast een kijkje in de onderzoekswereld als kers op de taart! Als die wereld je echter niet zint, zijn er genoeg andere opties. Het casino is altijd open, maar niet altijd zonder risico’s. Iets minder riskant: doe eens boodschappen bij de Aldi, je zult versteld staan hoeveel goedkoper je per maand uit bent. Langsgaan op de markt op zaterdag is ook een optie en dan krijg je alles nog vers ook. Wanneer je juist spullen kwijt wilt, kun je naast Markplaats ook op Ebay van alles kwijt. Maar dan ook echt alles. Hoewel er overal een grens voor is, en die grens is in dit geval de oude vieze lakens in de hoek van je kast.

JODY GEERTS

Meer of Minder Wilders?

Hoe komt Wilders tot deze uitspraak? Een uitspraak van Wilders een paar dagen na het ‘minder Marokkanen incident’: ‘Marokkanen zitten zeven keer vaker in de bijstand dan autochtone Nederlanders, ze zijn ook vijf keer crimineler. Zes op de tien Marokkaanse jongens, jonger dan 23 jaar, zijn met de politie in aanraking gekomen, ze zijn ook 22 keer vaker schuldig aan straatroof etc. Als we dit soort mensen het land of de stad uit zouden kunnen krijgen, dan zou de koopzondag, of op donderdag de koopavond en in het algemeen de stad met mensen zoals u en ik, gezinnen, ouderen, tramchauffeurs, etc., verlost zijn van een hoop ellende.’ Wilders kwam met de ‘minder Marokkanen’ stelling naar aanleiding van de hoge crimi-

naliteit in Den Haag. Door de hoge criminaliteit zijn Hagenezen tijdens koopavonden bang om over straat te gaan, omdat ze vaak lastig worden gevallen door tuig. En dit is volgens de PVV dus Marokkaans tuig. Wilders vindt dat Nederland de Nederlandse nationaliteit van Marokkanen die een misdrijf plegen, moet kunnen afnemen en ze met hun Marokkaanse paspoort (wat ze vaak hebben) terug moet kunnen sturen naar Marokko.

MEI 2014

TRENDING TOPIC

‘Willen jullie meer of minder Marokkanen in Nederland?’ ‘Minder, minder, minder, minder..’ Zo klonk het in Den Haag na de gemeenteraadsverkiezingen. Wilders antwoordde met: ‘.. dan gaan we dat regelen.’ Nederland reageert geschrokken, er worden verschillende aangiftes gedaan, meerdere PVV-leden zijn al opgestapt en er worden zelfs associaties gemaakt met Hitler (minder Joden – minder Marokkanen). Is Wilders nu écht te ver gegaan? En waarom eigenlijk? Dat Wilders tegen moslimimmigranten is, was toch al lang duidelijk? En hoe is het hem überhaupt gelukt om zo ver te komen? Hoe heeft hij zoveel stemmen weten te bemachtigen?

31

TRENDING TOPIC 32

Homogeen? Wilders’ mening lezend, vind je misschien dat het allemaal wel wat genuanceerder kan. Natuurlijk is niet elke Marokkaan een crimineel. Het is inderdaad zo dat Marokkanen vaker in de criminaliteit belanden en vaker werkeloos zijn, maar dan mag je nog niet zeggen dat álle Marokkanen zo zijn. Verschillende journalisten hebben Wilders de vraag gesteld of hij niet wat voorzichtiger moet zijn in zijn statement en of hij Marokkanen op deze manier niet over één kam scheert. Wilders ontkent dit en blijft Marokkanen en Marokkaanse criminelen in één zin noemen. Hoewel dit voorbeeld van Wilders vrij extreem is, is dit fenomeen niet onbekend in de psychologie. Mensen in een groep beschouwen hun eigen groep als meer heterogeen. Dit wil zeggen dat zij meer verschillen zien binnen hun groep. De outgroup (een groep waarbij zij dus zelf niet horen) zien zij meer als homogeen, in hun ogen is de outgroup dus gelijker en zijn er in die outgroup onderling minder verschillen. Denk maar eens aan Chinezen, die lijken ook allemaal op elkaar, toch?

HERSENSPINSELS

Waarom nu zoveel ophef? In mijn ogen heeft Wilders wel vaker dingen gezegd die je met een eetlepel zout mag nemen of die op het randje van gepaste uitspraken bungelen. Dus waarom wordt er hier zo geschrokken op gereageerd? Het verschil zit in het woord ‘Marokkanen’. Advocaat Göran Sluiter zegt hierover: ‘Eerder ontsprong Wilders de dans omdat hij zijn uitlatingen richtte op een geloof, de islam en niet tegen een specifieke bevolkingsgroep’ (nu. nl). Hoewel zijn mening over bepaalde bevolkingsgroepen al vaker doorschemerde in zijn uitspraken, had hij zich tot nu toe nooit tot een specifieke groep in de maatschappij gericht. Nu heeft hij het expliciet over Marokkanen, waardoor er over racisme kan worden gesproken. Waarom populair? Een vraag die me al een aantal jaren heeft gefascineerd, is: hoe is Wilders zo populair geworden? Wilders speelt slim in op een aantal ontwikkelingen in Nederland. Ten eerste is hij erg goed met de oneliners. Hij heeft een sterke boodschap en weet deze goed over te brengen waarmee hij stemmen wint. Verder distantieert hij zich van andere politici en zet hen neer als de ‘gevestigde orde’ die geen aandacht heeft voor

Verder is vrij recent het fenomeen ‘islamofobie’ ontwikkeld. Dit betekent vrij letterlijk angst voor de islam, de islamitische cultuur en islamisering. Na 9-11 wordt de islam als een culturele dreiging gezien voor de westerse beschaving en wordt er door autochtone Nederlanders negatiever naar moslimimmigranten gekeken. Immigranten staan sowieso al niet in een heel positief daglicht. Er wordt gedacht dat immigranten de banen van ‘Nederlanders’ afpakken en dat zij vaak werkeloos zijn (wat best tegenstrijdig is) en ons dus belastinggeld kosten. Uit onderzoek blijkt dat vooral de lager geschoolde Nederlander uit de middenklasse op Wilders stemt. Deze mensen ervaren waarschijnlijk deze dreiging het

TRENDING TOPIC

de noden van de gewone man. Hij schildert de gevestigde orde af als politici die de bedreiging door buitenlanders op de gewone man niet zien en hier niets tegen doen en portretteert zichzelf als de enige die deze bedreiging wel erkent en voor de gewone mens – of zoals hij graag zelf zegt, voor Henk en Ingrid – opkomt. Klinkt mooi toch?

meest. Wat frappant is, is dat vooral mensen in laagbevolkte gebieden, zoals Limburg of Groningen, op de PVV stemmen terwijl daar relatief weinig allochtonen wonen. Dit fenomeen is ook in andere situaties gevonden, zoals op basisscholen: hoe kleiner de groep allochtonen in de school, hoe meer discriminatie en gevoelens van angst er wordt ervaren door de Nederlanders. Dus hoe minder contact wij hebben met die andere groep, hoe meer wij ons bedreigd voelen door hen. Vicieuze cirkel Islamofobie, vooroordelen en uitspraken van Wilders zorgen er voor dat allochtonen zich niet thuis voelen in dit land. In 2005 is er een studie gedaan naar het metabeeld (hoe zij denken dat ze worden waargenomen door Nederlanders) onder moslimimmigranten. Dit metabeeld blijkt behoorlijk negatief te zijn. Hierdoor krijg je minder betrokkenheid van de immigranten en voelen zij zich minder geaccepteerd waardoor ze zich meer gaan richten op de thuiscultuur, wat zorgt voor een soort self-fulfilling prophecy effect. Hoe kunnen we die vicieuze cirkel doorbreken? Nou, een beetje minder Wilders kan misschien geen kwaad.. ;)

MEI 2014

33

D O E KO ES P I N S E L S

LEROY KOCH

Omdat niet het héle tijdschrift vol hoeft te staan met zaken die serieus en van intellectuele waarde zijn, leek het me tof om jullie te voorzien van een briljante songtekst en een woordzoeker met een “verrassende” oplossing!

Oplossing: Goud over shirt heen 34

HERSENSPINSELS

Boom surprise wie is d’r op de buis man Het is Def Rhymz en geen Henny Huisman Doe die televisie niet uit man, luister Ik ben te gek, net als seks in het duister Hè luister, ik ben vrij gezellig Zijn er vrij gezellige dames in the house Hier heb je mijn biepernummer 0666065 Dan gaan we naar een hotel, motel, holiday inn Ik ben de dames lieveling Vraag maar ‘t aan je ex-vriendin Iedereen zegt hotel, motel, holiday inn Als jij de staatsloterij wint krijg ik je pin pin pin pin [Refrein] Lekker lekker lekker lekker lekker Ik laat je rrrrrrr net als woody woodpacker hahahahaa hihihihihi Mijn vriendin heette ienie ienie mienie mienie mynie mynie mo Hallo schattebout ik heb Barmoerbout, je komt zeker uit Paramaribo. Ooh ik heb een automobiela en een chauffeur voor mijn chauffeur Schat, ik sta nu voor jouw villa Met een Jehova’s getuigen voor je deur Dan gaan we naar de bioscoop en gezellig lopen in de Kralingse bos Het kan me niet schelen Wil alles met je delen Zo maak je portemonnee maar los [Refrein 2x] Edgar Davids die vindt me basis En Andre Hazes trouwens ook Zelfs de Russen die willen me kussen Colombianen die vinden me Dope En ik hoop dat je exgenoot mij nu met rust laat

Deff Ben jij een player? Wat is dat voor een kutvraag Wie denk je wel niet dat je bent (Ricky Lake??) Noem je mij een hond, dan ben jij mijn teef De bom, hij is de bom, hij is de bom, hij is de bom, hij is de bom En als je ex blijft lullen Ga ik naar hem toe Dan geef ik hem bambambamboe Dan zeg ik woehoe Ik jaag hem weg Dan zeg ik move Anders wordt hij mijn nagerecht, echt En als je denkt dat ik er niks van kan bakken Dan stuur ik hem naar gabber piet Dan kan hij lekker hakken [Refrein 2x] Alle ballen verzamelen Want hier komt de smartjesvanger van Hamelen Alle ballen verzamelen Hier komt de smartjesvanger van Hamelen Ik ben een Zorro Geen Z, maar ik zet een D op jouw bil Ruth Jacot ik vind je trucker toffer Ik kan toch lekker doen wat ik wil Daphne Decker die vindt me lekker Nu zit ze aan mijn tennisracket En ik hoop echt wel dat die Richard Kraay komt checken Leontien die wil mij zien, die heeft een trien, een zachte kont En ik hoop echt wel dat Marco Borsato erachter komt. Dan word ik lekker populair en een miljonair en trouw ik met Priscilla Alle ballen verzamelen Vakantieman gezellig hè [Refrein 2x]

MEI 2014

D O E KO ES P I N S E L S

[Refrein] Iedereen houdt van Doekoe Iedereen houdt van geld Maar geld maakt niet gelukkig Maar mijn vriend Def Rhymz wel

35

Hét evenement waar elk actieve lid van SPiN het hele jaar met smart op zit te wachten is het Actief Leden Weekend. Ook dit jaar was het weer één groot gezellig FEESTJE :). En nu weer wachten.. Ben jij er ook bij volgend jaar?

36

HERSENSPINSELS