Psycholeptica: onderdrukken CZS bv: barbituraten, sedativa, opiaten Psychoanaleptica: stimuleren CSZ bv: cocaïne, amfetaminen, cafeïne Psychodysleptica: verstoren CSZ bv: hasj, LSD, (XTC: tssn psychoanaleptica en –dysleptica)
Hersenen: 2 soorten cellen: Gliacellen Neuronen: o Axonen (versturen info) = NEURONAAL NETWERK o Dendrieten (input info) Zenuwpuls ontstaat aan dendrietkant cel vuurt (alles of niets) = NEUROTRANSMISSIE (= Synaptische transmissie) Synaptische spleet (ruimte tussen uitlopers aangrenzende neuronen) NEUROTRANSMITTOR (hebben specifieke receptor) ∟ inhibitoir of exitatoir effect ∟ diverse inactiveringsmechanismen: vernietigen (ahv enzym), verdwijnen ( opgezogen in gliacel of door diffusie), heropname (in presynaptisch neuron = recycleren NT) Tweede Boodschapper Systeem : tussenschakel(s) tussen receptor en uiteindelijk effect op ontvangend neuron Beïnvloeding Neurotransmissie: a. Goede opslag verhinderen (enzymatische afbraak, NT laten weglekken uit syn. blaasjes) b. Syn. blaasjes bezetten door gelijkaardige structuur met NT (NT in syn. spleet duwen) c. NT-afgifte blokkeren d. Enzymen die NT aanmaken afremmen
e. Heropname NT blokkeren f. Enzymen remmen die NT afbreken in syn. spleet g. Zelf binden met receptoren h. Stof die 2de boodsch.systeem remt of stimuleert
Gebruik
OPIATEN °Opium (<Papaver) °Nepenthe (Homeros) °Morfine (zuivere stof) ~Diacetylmorfine (Meer vetoplosbaar dus snellere opname in hersenen) °Heroïne
Injectie
Injectie: IV skin popping Inhaleren: sigaret dampen Snuiven = snorting Orale inname (geen euforie)
Werking Opiaatreceptoren opiaten zijn agonisten hierop. Ook opiaatantagonisten: (bv naloxon) Receptoren in: ~ ruggenmerg (substantia gelatinosa) ~ Limbisch systeem: * amydala * L.C.
Effecten Heroïne: roes na ca. 10min., duurt 3-5 uur. Rush, piekeffect (na 30min-1u) ~Bedwelming ~Pijnstillend (subjectieve pijn afstompen) ~Emotionele veranderingen (euforie)
°Opioiden: (synthetische opiaten) ~ METHADON
~ BUPRENORPHINE
°ENDORFINEN (lichaamseigen morfine)
Orale inname Substitutietherapie: ~ontgiftigingsbehandeling ~onderhoudsbehandeling
Lange T1/2 BB= 80-90% Kruistolerantie m heroïne
Orale inname Substitutietherapie
+ Nalorphine (antagonist) geen misbruik mog Interactie m Substance P
Geen euforie (orale inname)
Pijnstillend
Verslaving/Risico’s 3 Stadia: >Tolerantie: cellulair en metabool >Afhankelijkheid: ~ fys.: onthoud.versch. ~ psy.: Craving * Reward Pathway >dwangmatig drugzoekend gedrag
SEDATIVA & ANXIOLYTICA
Gebruik
Werking
Effecten
Verslaving/Risico’s
°Barbituraten
Orale inname
Slaapmiddel ~Kort- en middellangwerkende: slaapmiddelen (snel in hersenensnel weg) ~Langwerkende: sedativa, +/angsten * Fenobarbital: langzaam in hersenen blijft redelijk alert functioneren
Versuffing Lethale dosis is slechts enkele malen hoger dan therap. dosis zelfmoordmiddel
Zeer verslavend!!
°Meprobamaat (MILTOWN)
Orale inname
Barbituraten, alcohol en meprobamaat versterken syn. effecten GABA
Spierrelaxerend & angstwerend
Verslavend gewenning
°Benzodiazepinen ~ Librium ~ Valium
Orale inname
SYNERGISTISCHE werking Kruistolerantie en Kruisafhankelijkheid
Angstwerend
Lichte verslaving Zelden dodelijke OD ! benzo + sedativum(bv alcohol) wel gevaarlijk!
Rol van inhibitoir NT GABA
°Rohypnol
Orale inname
10x krachtiger dan Valium
Oraal en IV misbruik: ~ IV: rush ~ onderdrukken van opiaatonthoudingssymptomen ~ +heroïne: intensiever Mentale en fys. Paralysatie
Date-rape drug
STIMULANTIA
°Cocaïne (genotsmiddel) = Derde gesel vd mensheid
*Cocaïnebase: CRACK (1 dosis cocaïne=meerdere dosissen crack)
Gebruik Kauwen van bladeren: minder rush Geneesmiddel: ~ Vin Mariani (1863): wijn met coca-extract therapeutisch tonicum en aangename drank. ~ Coca-cola: < Pemberton. tegen hoofdpijn.Eerst met wijn, later met soda Chemisch zuivere cocaïne: veel gebruikt cocaïneverslaving => psychose ~ snuiven (snorting) ~IV-injectie (coc+her=speedball) Inhalatie (freebasen) via pijpjes Roken
*Procaïne
Synthetisch afgeleide: plaatselijke verdoving
°Amfetamine (therapeutisch doel) Designer drugs *methamfetamine ~ICE *Khat:
Orale inname IV-injecteren: snellere rush runs van 612dagen Oraal, intrasanaal, inhalatie, IV
Cathinone/cathine
Inhalatie via pijpjes
Werking Zeer veel chemische overeenkomst met dopamine en noradrenaline Limbisch systeem * L.C. Amf en Cocaïne versterken werking van nor en dopneuronen: ~Amf.: verdringen nor en dop uit syn. blaasjes in presyn. Neuron NT komt in syn. spleet: prikkeling ~Cocaïne: blokkeren heropname nor en dop (vooral dop) extra veel aanwezig in syn. spleet.
Effecten ~ ↑ gevoel v welzijn ~ Eetlustremming ~ Ongewenste effecten: * paniekreacties, koorts, hartritme verstoord * gewelddadige reacties oiv methamfetamine * Hallucinaties * Psychische afh (craving)
Verslaving/Risico’s Psychosen: * Cocaïnewaanzin (functionele psychose) * Amfpsychose lijkt terk op paranoïde schizofrenie + hallucinaties ivm tastzin Grote Rush Grote Crash
*Stimulerende effecten: VERSLAVEND versterking nor activering hersenschors *Euforische werking: versterking noradregene activiteit Limbisch systeem *(subj) Spierkracht ↑: deels ↑ alertheid, deels versterking noradregene activiteit
PSYCHEDELICA ° Mescaline (< Peyote-cactus) Peyotisme ° Methoxy-amfetaminen (Synth mescaline: groter effect) = designer drug * XTC/DOET/DOM ° Magic Mushroom (geestesverruimend)
Gebruik Religieuze riten
Orale inname
Orale inname
L.C.: psychedelica versterken zint. prikkels Oiv LSD: ↑↑↑ prikkelgevoeligheid LCcellen (verklaring synesthesie, transcendentie) Werken als serotonineagonist op S2 -receptoren
° LSD (lysergzuurOraal diethylamide) (Hofmann: (zegeltjes) LSD-25) * ERGOT: lysergzuur ° Phencyclidine (PCP)
Werking Chemische gelijkenis met NT serotonine, noradr en dop.
Gerookt, oraal, IV, snuiven
Effecten *Verandering zintuiglijke waarnemingen (vnl. visueel) SYNESTHESIE * sterk vertekend tijdsbesef * verandering ruimtebegrip
Verslaving/Risico’s *Wegvallen ik-gevoel = Gevaarlijk!! paniek * blijven steken in psychose * vaak begin v eindeloze geestelijke miserie * Bad trip * geen fysieke verslaving
* transformatie ikbeleving
*LSD: Schizofrene instortingen en zelfmoord
* Zeer dosisafh.
*PCP: Chronisch: Gewelddadige reacties
* Flash-backs
* OD! (grote marge) *hyperthermie *XTC: -extreme hyperthermie -tandenknarsen -bad trip -OD: fatale hyperthermie
CANNABINOÏDEN Bel. Psychoactief bestanddeel: ∆-9-THC
Gebruik Vezeltype vs. Drugtype Gerookt: ° Marihuana (1-3% THC) ° Hashish ( 10-20% THC) ° Hash-olie ( +/- tot 60% THC)
*jointjes *waterpijp *olie: paar druppels op sigaret * inhalatietechnieken (diep + 30sec vasthouden) Orale inname: via gebak *B.B. = 1/3 in vgl met roken
Marinol: synth THC
Nabilone
Anti-emeticum (wel fysiologische high) Anti-emetisch (minder psychotrope effecten, 10x potenter dan THC)
Werking Cannabinoïd receptoren in deel CZS vr geheugencontrole, waarneming, beweging, pijngewaarwording *CB1-receptoren +ook in perifeer ZS: CB2 NT= anandamine Ontwikkeling van synth agonisten en antagonisten (direct omkeringseffect)
Effecten *Sterk afh. v gebruiker, verwachtingspatroon, soc entourage, ervaring * duur afh v dosis en wijze van inname * verstoorde waarneming v tijd, plaats, ruimte * verstoort motorische vaardigheden * ↑↑↑ zintuigelijke gewaarwording
Verslaving/Risico’s In beperkt aantal gevallen: *Amotivational syndrome * flash-back * acute intoxicaties (zelden) -> behandeld met benzo’s en haloperidol
* lichte euforie
* relatief beperkt verslavend potentieel
* ↑ impulsiviteit
* Fys. onth.versch.
Negatieve * neiging tot soc contact ! tolerantie: meer * eerste gebruik: gebruiken: minder nauwelijks effect nodig (na tijd terug omkering) * zelden hallucinaties * negatieve beïnvloeding cognitieve functies *Nuttige effecten: ~Pijnstillend ~anti-convulsief ~anti-emetisch
door opslag in vetweefsel: altijd basishoeveelheid aanw. In lichaam * Psychische afhankelijkheid
PARTY DRUGS SMARTPRODUCTS of PARTYPILLS: ° Herbal XTC: ma huang, guarana (cafeïne), ginseng ° Nexus: Kava Kava (licht euforiserende werking), guarana ° Spiet: Yohimbine, Muira Puama = afrodisiac ° Cloud9: zeer veel efedrine
Gebruik Orale inname: kruidenmengsels ovv pillen
Werking
Effecten Euforische, uitbundige stemming Soms placebotrucs
EXPERIMENTELE DRUGS ° Ketamine ‘Special K’ ° GHB gamma-hydroxybutyraat ‘Liquid E’
Narcosemiddel (nu enkel dieren) Poeder of pilvorm GBL+NaOH=GHB
Verstijven v lichaam ↑hart-en ademhalingsfrequentie veel gebruikt door dansers
∟:legaal(kuisproducten)
Waterige oplossing of wit poeder in drank (+alcohol: gevaarlijk!) eig dosis meestal onbekend
Onderdrukkende werking CZS Structuur nauw verwant met GABA (heel laag niveau aangemaakt dr lichaam)
Sterk afh van dosis (zeer nauwe marge) Euforie->diepe slaap>coma (abrupt)
Verslaving/Risico’s
Sterke hallucinaties, soms bijna-dood ervaring OD: hartstilstand Soms vicieuze cirkel hyperventilatie Coma; ontwaken: complete amnesie DATE RAPE DRUG Veelvuldig gebruik: afhankelijkheid
