Nieuwsbrief April 2012
Herontwikkeling olieveld Schoonebeek Editie Schoonebeek
■ Inhoud
Roel van Kootwijk:
1 Dankwoord
“Ik voel een grote
Roel van Kootwijk 2 NAM en Schoonebeek: goede buren 3 Sporten op Het Bôoveld 4 De hoist en de pro-rod 5 Landschappelijke inpassing 6 Werkzaamheden in de komende tijd 7 Educatie Opnieuw olie dankzij stoom! 8 Contactgegevens
Colofon
verantwoordelijkheid om het vertrouwen niet te schenden” In februari 2009 gaf de NAM het startsein voor het opnieuw boren naar olie in Schoonebeek. In januari 2011 kon de eerste olie geproduceerd worden. Dit in overeen stemming met het plan van gefaseerde opleveringen. Dit kon alleen maar dankzij de medewerking en de veelal positieve houding van de Schoonebeekers. Roel van Kootwijk, als operation manager belast met de dagelijkse leiding van het olieveld Schoonebeek, spreekt daarvoor zijn waardering uit.
“Schoonebeek en de NAM horen bij elkaar. Dat is zo sinds 1947, toen we begonnen met de oliewinning in dit gebied, en het is nog steeds zo. Vanaf het moment dat de NAM in 2009 besloot om hier opnieuw olie te produceren, hebben we veel medewerking gekregen van de inwoners van Schoonebeek en van de gemeentes Emmen en Coevorden. Dat is geweldig. Want het was niet niks wat Schoonebeek voor de kiezen kreeg. Werkverkeer dat af en aan reed, pijpleidingen die het land doorsneden, grote installaties die aan de horizon verschenen. Al deze activiteiten hebben met name voor de direct omwonenden dikwijls voor overlast gezorgd. Toch had men begrip voor ons werk. Daar zijn wij heel dankbaar voor. Natuurlijk waren er mensen die klachten hadden. Maar de band met de NAM is hecht. Ze zeiden: de NAM heeft ons altijd goed behandeld, dus dat zal nu niet anders zijn. Dat is ons heel dierbaar. Ik voel dan ook een grote verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat dat vertrouwen niet geschonden wordt. Gedurende het hele project is er een intensief contact geweest met de omwonenden en het bestuur van de Vereniging voor Dorpsbelangen. Ook hebben wij geprobeerd om telkens zo goed mogelijk te vertellen wat er ging gebeuren. Met in ons achterhoofd het idee: als je weet wat je kunt verwachten, zul je ook niet erg verrast zijn als datgene daadwerkelijk gebeurt. Vanaf nu zal de overlast van werkverkeer en bouwactiviteiten nagenoeg verdwijnen. Wel zullen er zo nu en dan andere activiteiten zijn op of rond de locaties. In deze laatste editie van deze nieuwsbrief Schoonebeek vertellen we wat u de komende tijd kunt verwachten.”
1
Arie Kroeze, Contracting & Procurem ent Manager: “Vanuit mijn functie he b ik geprobeerd de aankop en zoveel mogelijk lokaal aan te besteden. Daarnaast heb ik veel gesprekken gevoerd met grondeige naren. Samen met hen overl eggen en zoeken naar oplossingen voor het aanleggen van leidingen en locati es op hun percelen. Daar zijn we meestal goed uitgekomen.”
Diep Triest en Van Dik Hout in Schoonebeek! Zaterdag 21 april is het feest in Schoonebeek. Overdag organiseert de NAM een open dag voor haar medewerkers en hun familie. De gasten worden ontvangen op de verschillende terreinen van industriebedrijven. Met bussen worden zij naar de warmtekrachtcentrale en oliebehandelingsinstallatie gebracht. Ook kunnen zij een bezoek brengen aan de Puurwaterfabriek in Nieuw Amsterdam. Reeds eerder organiseerde de NAM een open dag voor de inwoners van Schoonebeek.
’s Avonds is er een groot feest voor iedereen in Schoonebeek. Daarvoor hebben alle inwoners van de NAM een uitnodiging op hun huisadres ontvangen. Berty Masselink, NAM secretaresse Asset Land: “Achter de schermen werken we hard aan het concert van Diep Triest en Van Dik Hout. Dat wordt prachtig! Met dit feest willen we alle Schoonebeekers bedanken voor hun begrip tijdens de werkzaamheden aan het olieveld. We hopen dat veel mensen naar de feesttent komen.”
Oliewinning in Schoonebeek toen en nu Schoonebeek is goed geweest voor de NAM, dus wilde de NAM wat terugdoen voor Schoonebeek. Daarom ging de NAM twee jaar geleden om tafel zitten met acht Schoonebeekers. Het bleek dat er behoefte was aan een permanente expositie over de oliewinning in Schoonebeek, toen en nu. Reden voor de NAM om budget beschikbaar te stellen voor het inrichten van een dergelijke expositie. De Zandstrooiboerderij Zwaantje Hans-Stokman’s Hof leek ideaal: centraal gelegen en in een prachtig historisch pand. Helaas krijgt de boerderij geen subsidie om de verbouwing die daarvoor nodig is, uit te voeren. Dat betekent dus: geen expositie op die plek. Uiteraard gaat de NAM op zoek naar een andere locatie om de expositie in te richten. Daarover is zij in gesprek met de Vereniging voor Dorpsbelangen. Want dat hij er komt, staat als een paal boven water!
Uitleg op locatie
Wat doen de warmtekrachtcentrale en oliebehandelingsinstallatie? Waarom liggen er drie groene leidingen naast elkaar? Hoe werken de nieuwe hoogrendementspompen? Om die vragen te beantwoorden voor de geïnteresseerde voorbijganger, gaat de NAM NAM: r teu ec dir t, pu em Le informatieborden op een aantal locaties Bart van de orm en ik l wi k ee eb on ho plaatsen. De uitwerking van deze borden “De inwoners van Sc ip gr be en rt po worden in overleg met het Bestuur van bedanken voor alle sup . eld ev oli t he n Vereniging voor Dorpsbelangen besproken. eling va tijdens de herontwikk M NA De . Op die borden wordt uitgelegd welke ar roots De NAM is terug bij ha . nd ba voorzieningen er op die locatie staan en en een hechte en Schoonebeek hebb g hoe ze werken. De informatieborden worden contact nog lan We hopen dit goede dit jaar geplaatst. tzetten.“
Tijdslijn herontwikkeling olieveld Schoonebeek 2
2005
te kunnen voor
Okt. 2005 : Seismisch onderzoek ondergrond
Sporten op Het Bôoveld Wie in Schoonebeek ‘de NAM’ zegt, zegt ‘De Bôo’. Het centrum werd opgericht om NAM-medewerkers en hun familie de gelegenheid te geven er te recreëren. Het zwembad, de midgetgolfbaan en de tennisbanen zijn onlangs afgebroken. Het hoofdgebouw zelf blijft in gebruik door de NAM, maar wat gebeurt er met het terrein? Erik van Loon, teamleider sport van de gemeente Emmen, doet de plannen uit de doeken.
2006
Toen de NAM in 1996 de oliewinning in Schoonebeek stopzette, werd jaren later ook De Bôo gesloten. Inmiddels is bekend dat de NAM het gebouw zelf weer gaat gebruiken. Maar het terrein eromheen kon niet meer gebruikt worden: het zwembad was te duur om te exploiteren en de midgetgolfbaan en tennisbanen waren verouderd. De NAM besloot het terrein beschikbaar te stellen, met het doel om er een multifunctioneel sportpark van te maken. Een loffelijk streven, maar waar was precies behoefte aan? Erik van Loon, teamleider sport van de gemeente Emmen: “Om dat uit te vinden, zijn wij gaan polsen bij de bewoners van Schoonebeek. We hebben verschillende inloopavonden gehouden waar iedereen zijn zegje kon doen. Tot onze vreugde was vooral de inbreng van de oudere jeugd groot.”
Juni 2006 : NAM dient MER in voor mogelijke herontwikkeling olieveld Schoonebeek
Op basis van die bijeenkomsten, én omdat er voor kleinere kinderen al veel te doen is in het dorp, is besloten dat het een voorziening moet worden voor jeugd vanaf twaalf jaar. “De wens is dat er een verhard veld komt om te voetballen, handballen of basketballen,” vertelt Van Loon. “Verder willen de jongeren graag een atletiekbaan, een klimmuur en een fitnessparcours. We houden ook rekening met mindervaliden en kijken of we aangepaste toestellen voor jongeren met een visuele of andere lichamelijke beperking kunnen plaatsen.” Ook de naam - Het Bôoveld - is voortgekomen uit voorstellen vanuit de bevolking. Er was aanvankelijk wel wat scepsis over eventuele overlast. “Daarom kijken we samen met de NAM naar goede oplossingen zoals de toegang, begroeiing en zichtbaarheid vanaf de weg,” vertelt Erik van Loon. De bedoeling is nog voor de zomer te beginnen met de aanleg van Het Bôoveld.
Albert Doezeman, vo orzitter Vereniging voor Dorp sbelangen: “Schoonebeekers wille n graag meewerken aan de plann en van de NAM. Want wij weten: als je iets met de NAM doet, komt het altijd goed.”
2007
Ooit was De Bôo het kloppend hart van recreatief Schoonebeek. De medewerkers van de NAM konden er zwemmen, zonnebaden, sporten en midgetgolven. Er waren een schiet- en kegelbaan en een squashbaan. Ook was er nog een putlocatie en een meetstation op het terrein.
Dec. 2007 : NAM en Energie Beheer Nederland (EBN) nemen investeringsbesluit voor nieuwe oliewinning 3
Boortoren? Nee, onderhoudsinstallatie! Als je hem ziet staan, denk je misschien dat het een kleine boortoren is. Toch is het dat niet. Het is een ‘hoist’ en hij wordt gebruikt voor het onderhoud aan en het completeren van de putten. Dat doet hij samen met een ‘pro-rod unit’; een opstelling van een groot wagenwiel en een paar trailers. Willem Klaassen, supervisor van het putten-onderhoudsteam, legt uit waar de hoist en de pro-rod unit voor worden gebruikt. “Er zijn drie verschillende soorten putten,” begint Willem Klaassen. “Stoomputten injecteren stoom in de diepe ondergrond, productieputten pompen de olie naar boven en in observatieputten wordt gemeten hoe de geïnjecteerde stoom zich in het olieveld verplaatst. Elke put bestaat uit een serie metalen buizen, die zijn ingebed in cement. In deze buizen hangt weer een serie buizen: de productieverbuizing. In de productieputten zit in elke verbuizing een pompstang waar de plunjer (een pompzuiger) aan hangt. Die stang beweegt op en neer om de olie omhoog te pompen. Omdat de putten niet recht naar beneden gaan maar in een bocht liggen, is er wrijving van de stang tegen de buiswand. Dat geeft slijtage.”
pomp te vervangen.” Als het werk gedaan is, wordt de locatie schoongemaakt en weer klaargemaakt voor productie. Al met al duurt het onderhoud gemiddeld zes tot zeven dagen. In principe zijn de hoist en de pro-rod unit alleen op werk dagen tussen zes uur ’s ochtends en tien uur ‘s avonds in actie. “Maar het kan een enkele keer nodig zijn om ’s nachts door te werken,” licht Klaassen toe. “Bijvoorbeeld bij reparaties aan observatieputten of het afkoelen van stoomputten. Dan zal er dus extra licht uitstralen naar de omgeving.” Waar gewerkt wordt, vindt slijtage plaats. Hoe vaak dat gebeurt, is niet te voorspellen. Maar zeker is dat op elke locatie de hoist en de pro-rod unit wel eens zullen verschijnen!
4
Okt. 2008 : Start voorbereidende werkzaamheden oliewinlocaties Nov. 2008 : NAM start voorlichting over vracht verkeer op scholen in Schoonebeek Dec. 2008 : Start voorbereidingen boorwerkzaam heden
Roel van Kootwijk , operation manager: trots de “Mooi om te zien hoe hu op n dorp. Schoonebeekers zijn ing bij. Dat Daar hoor t de oliewinn ntwoordelijkgeeft mij de extra vera te beschamen. heid om die trots niet te gast!” Tenslotte zijn wij hier
2009
2008
In actie Op dat moment komen de hoist en de pro-rod unit in actie. Klaassen legt uit: “Eerst wordt de hoogrendementspomp (de productietoren) naar achteren geschoven. Daarna spoelen we de put schoon met warm water. Dan worden de hoist of de pro-rod unit in onderdelen naar de locatie getransporteerd. Daarvoor zijn twaalf tot dertien vrachtwagens nodig. Vervolgens worden de hoist of de pro-rod unit geïnstalleerd, afhankelijk van de reparatie. Met de pro-rod unit trekken we de pompstang met plunjer uit de put en plaatsen we een nieuwe. De hoist gebruiken we om de productiebuis met de
Feb. 2009 : Officieel startsein booractiviteiten olieveld Schoonebeek Apr. 2009 : Feestelijk startsein eerste paal warmtekrachtcentrale (WKC) / oliebehandelingsinstallatie (OBI)
Jan Slomp, operation support engin eer: “Bijdrage aan dit comp lexe project voelt voor mij letterlijk als ‘weer thuiskomen’. Ik was be trokken bij het opruimen van het oude veld. Als opstartcoördinator is het spannend te zien hoe we na alle zorgvuldige voorberei dingen de installaties in werking zetten.”
Installaties in de omgeving De bouw van de oliewinlocaties, de leidingen en de warmtekrachtcentrale (WKC) en oliebehandelings installatie (OBI) is (bijna) klaar. Toch zijn we er nog niet helemaal. Want de volgende stap is: hoe zorgen we ervoor dat die zaken het landschap zo min mogelijk verstoren? Dat kan de NAM niet van de ene op de andere dag voor elkaar krijgen, maar de plannen zijn er wel al. Hans Ardesch, adviseur Vergunningen en Grondzaken van de NAM, vertelt wat die plannen voor landschappelijke inpassing zijn. Nu de WKC en OBI, de installaties en leidingen klaar zijn, zit het uitvoerende werk er bijna op. Bijna, want wat nu rest, is de landschappelijke inpassing van al die objecten in de omgeving. De persoon die zich daarmee bezighoudt, is Hans Ardesch. “We zijn al in 2005 en 2006 in gesprek gegaan met een landschapsarchitect,” vertelt hij. “Daarbij ging het niet alleen over de plek waar locaties, leidingen en gebouwen zouden moeten komen, maar ook over de kleur van de objecten en de manier waarop ze aan het zicht moesten worden onttrokken. Het was duidelijk dat je een schoorsteen van 42 meter hoog en een gebouw van 25 meter hoog niet kunt verstoppen achter begroeiing. De vraag was dus hoe je de installaties zo goed mogelijk kunt inpassen in het landschap.”
Emplacementterrein Dan is er het terrein met de warmtekrachtcentrale en de
Juli 2009 : Introductie speciale hijsinstallatie ‘Revival’ voor onderhoud putten Dec. 2009 : Bijzonder transport scheidingsvaten oliebehandelingsinstallatie
oliebehandelingsinstallatie. “Die nemen slechts de helft van het oorspronkelijke emplacementsterrein aan de Beekweg in beslag, maar zijn wel heel hoog,” zegt Ardesch. “Aankomende maanden gaan we aan de gang met de landschappelijke inpassing van het terrein en worden onder meer zandheuvels aangelegd die het zicht op de fabriek voor een deel ontnemen. In het najaar gaan we struiken en bomen aanplanten. Om het terrein komen brede sloten die het gebied afsluiten. Daardoor hoeven we geen lelijke hekken te plaatsen. Uiteindelijk is het doel dat de installaties de omgeving zo min mogelijk verstoren. Je zult ze altijd blijven zien, maar ze passen dan wel beter in het landschap.”
2010
Afstemming met omwonenden Vervolgens is de NAM in gesprek gegaan met de omwonenden. Op basis van die gesprekken heeft de landschapsarchitect een plan gemaakt. Er bleken verschillende oplossingen te zijn, afhankelijk van de aard van het landschap. Ardesch: “Het Beekdal is een open landschap, dus hebben we daar ervoor gekozen om geen extra beplanting neer te zetten. Het Westersebos is coulissenlandschap, met oude boerderijen en bomenrijen. Daar hebben we ervoor gekozen om de bestaande bomenrijen te verlengen en beplanting aan te leggen op de kavelgrenzen. Dat gebeurt dit najaar. Als die bomen volgroeid zijn, zijn de locaties niet direct zichtbaar. Op verzoek van de omwonenden en vanuit het oogpunt van duurzaamheid komt er geen extra beplanting op de terreinen zelf; dan kunnen we de beplanting laten staan als we de locaties gaan verlaten.”
Juli 2010 : Succesvolle test groot deel leidingtracé Sept. 2010 : Open dag; grote belangstelling inwoners Schoonebeek 5
Dagelijks onderhoud: wat merk je daarvan?
Vanuit zijn kantoor op het NAM-emplacement aan de Beekweg kijkt Roel van Kootwijk direct op de fonkelnieuwe warmtekrachtcentrale en oliebehandelingsinstallatie. Een imponerend uitzicht, met grote tanks, buizen en pijpen. Uit een van de pijpen komt een wolk stoom. “Dat is de kleine stoomketel,” vertelt hij. “Die produceert de stoom die nodig is om de dikke olie in de bodem vloeibaar te maken.” Hij wijst naar een veel grotere ketel die ernaast staat. “Dat is de grote stoomketel. Die kan veel meer stoom produceren, en dat is nodig als de olieproductie eenmaal in volle gang is.” Want het opstarten van zo’n installatie is niet een kwestie van een druk op de knop. Het is een proces dat zorgvuldig en stapsgewijs plaatsvindt, vertelt Van Kootwijk. “We zijn sinds 2011 bezig om de putten een voor een op te starten. Dat betekent dat alle 73 putten eind april in bedrijf zijn. Vanaf dat moment gaan we de productie heel langzaam opvoeren, tot we eind van het jaar volledig op stoom zijn. Dan gaan we de grote ketel inzetten om meer stoom te injecteren. De werkzaamheden aan de grote stoomketel zijn nog niet helemaal afgerond,” vertelt Van Kootwijk. “We hopen de ketel in de loop van het jaar te kunnen uittesten.” Dat uittesten voltrekt zich niet onopgemerkt. Bij het testen worden ongeveer twee weken lang grote hoeveelheden stoom afgeblazen. Dat zie je en dat hoor je. “De omwonenden worden over deze werkzaamheden geïnformeerd.”
Sept. 2010 : Prins van Oranje opent Puurwaterfabriek voor oliewinning Dec. 2010 : Erik Hulzebosch opent tijdelijke ijsbaan Dec. 2010 : Gratis oliebollen voor inwoners Schoonebeek 6
Na een jaar worden beide ketels geïnspecteerd door een onafhankelijke partij. Voor de kleine ketel is dat in 2013, voor de grote ketel ongeveer een jaar later. Daarna worden ze opnieuw opgestart en wordt er stoom afgeblazen. Maar dat zal slechts een halve dag duren. Als de bevindingen goed zijn, kunnen de ketels zeker vier jaar zonder inspectie draaien. “De moeilijkste klus wordt het inspecteren van de olietanks,” denkt Van Kootwijk. “Die moet helemaal schoongemaakt worden, zodat we de coating kunnen inspecteren. Daar zijn we wel een paar maanden mee bezig. Dat hoeft pas over vijf jaar.” Wat merken de omwonenden verder van de activiteiten? “Bij de oliewinlocaties zijn de hoist en pro-rod unit steeds aanwezig voor onderhoud van de putten. Dat levert wat extra verkeer op. Natuurlijk vinden de dagelijkse controle-activiteiten en prefentief onderhoud plaats. En verder zullen zo nu en dan groepen mensen op bezoek komen,” lacht Van Kootwijk. “Maar dat is eigenlijk heel positief. Begin dit jaar was bijvoorbeeld de ambassadeur van Duitsland hier op bezoek. Dat geeft aan dat wat wij hier doen, uniek is. En dat is iets om trots op te zijn.”
r Vergunningen Hans Ardesch, adviseu en Grondzaken: gvlak voor dit “Er was een groot draa meeste bewoners project, zowel van de de overheid. Iedervan Schoonebeek als alles zo soepel een deed z’n best om pen. Op onze mogelijk te laten verlo aan om het er beur t doen wij er alles uit te laten zien.” straks zo mooi mogelijk
2011
Na jaren voorbereiding is de olieproductie op 24 januari 2011 begonnen. De voornaamste bouwactiviteiten zijn achter de rug. Dat neemt niet weg dat er bij het produceren van olie ook werkzaamheden komen kijken. Wat gaan de inwoners van Schoonebeek daarvan merken? Operation manager Roel van Kootwijk legt het uit.
Jan. 2011 : Minister Maxime Verhagen geeft officiële startsein voor nieuwe oliewinning Apr. 2011 : NAM start met stoominjectie Juli 2011 : Nieuwe namen toegangswegen NAMlocaties
Weergave oliewinning in Schoonebeek:
Olie in de klas Wat doet de NAM nu precies in Schoonebeek? Waar komt de aardolie vandaan en waarvoor kun je het gebruiken? Deze en vele andere vragen komen aan bod in de verschillende middelen die de NAM inzet om olie- en gaswinning uit te leggen aan jongeren. Zo worden gastlessen gegeven in het basisonderwijs aan de hand van een speciale Aardoliekrant of Aardgaskrant. Voor spreekbeurten en werkstukken kun je bij de NAM informatiemateriaal aanvragen. Bovendien is het mogelijk om met de klas een presentatie of rondleiding te krijgen die passen in een project over energie. Meer weten? Kijk op www.nam.nl > samenleving > jeugd en educatie. Of stuur een e-mail naar nam-communicatie@ shell.com.
Juli 2011 : Speciale aardoliequiz voor Schoonebeeker scholieren Aug. 2011 : Laatste boring succesvol afgerond Dec. 2011 : NAM en gemeente Emmen bepalen bestemming Bôoterrein
2012
Michael Lander, voor malig projectleider Schoonebeek: “Een omvangrijk en un iek project. Ik vond de betrokkenheid, de tijd en moeite die inwoners voor ons na men heel uniek. Uit technisch oogpun t was het opstarten van de stoominjectie spannend. Dat is heel goed verlopen.“
Feb. 2012 : Opstarten laatste putten oliewinlocaties 7
✁ Contact Hebt u een vraag over de oliewinning in Schoonebeek? Of wilt u melding doen van overlast? Dat kunt u op verschillende manieren doen. ■ Bel naar de Centrale Meldkamer in Assen, tel. (0592) 36 40 00. De meldkamer is 24 uur per dag bereikbaar. ■ Stuur een e-mail naar
[email protected] Meer informatie vindt u op onze website: www.nam.nl/schoonebeek.
Knipsels uit de krant:
Colofon Deze nieuwsbrief wordt huis-aan-huis verspreid in Schoonebeek en omgeving. Heeft u vragen of wilt u extra exemplaren ontvangen? Neem dan contact op met de afdeling Communicatie van de NAM. Dat kan telefonisch via tel. (0592) 36 82 22 of per e-mail via nam-communicatie@ shell.com. Deze nieuwsbrief Herontwikkeling Olieveld Schoonebeek is een uitgave van de Nederlandse Aardolie Maatschappij B.V. (NAM). Productie en tekst: Annemieke Hemmer (NAM) Marjolein Rooseboom Tekstproducties Fotografie: Bert Vennik Hans Banus NAM Vormgeving: Reclameadviesbureau Unicom bv, Groningen Druk: Koninklijke Van Gorcum B.V., Assen
Annemieke Hemmer, r: communicatieadviseu om onderdeel “Ik vond het geweldig De samenvan dit project te zijn. rtijen was werking met zoveel pa . Daarnaast zijn leerzaam en boeiend t onze buren, de goede contacten me re vele lokale de inwoners en ande dierbaar.“ verenigingen, me heel
8
