Hernawan, S.Pd., M.Pd.
Nama MK Kode MK Bobot SKS Semester Jenjang Kelompok MK Program Studi Prasyarat Dosen/Kode
: Linguistik Umum : DR 400 : 3 SKS :1 : S1 : MKKPS : Pendidikan Bahasa Daerah :: Dr. Yayat Sudaryat, M.Hum./1033 Hernawan, S.Pd., M.Pd./2226
TUJUAN MATA KULIAH Setelah mengikuti perkuliahan ini mahasiswa diharapkan memiliki pengetahuan yang memadai mengenai hakekat dan karakteristik bahasa, metodologi penelitian linguistik, sejarah perkembangan linguistik, serta madhab dan dikotomi studi bahasa (linguistik) sebagai dasar kajian dan pengajaran bahasa.
DESKRIPSI MATA KULIAH Dalam perkuliahan ini dibahas tentang hakekat bahasa, proses dan fungsi komunikasi bahasa, system dan struktur bahasa, satuan-satuan bahasa, metodologi penelitian bahasa, bidang-bidang kajian linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif, serta beberapa madhab dan dikotomi linguistik.
AMBAHAN Hakikat Basa Proses jeung Fungsi Komunikasi Basa Sistem jeung Adegan Basa Unit-unit Basa Widang Kajian Linguistik Metodologi Panalungtikan Bahasa Sajarah Kamekaran Linguistik Madhab jeung Dikotomi Linguistik
ISTILAH LINGUISTIK Istilah linguistik asalna tina basa Yunani lingua ‘élmu
basa’. Inggris linguistics Perancis linguistique Istilah lingua dina basa Indo-Eropah Perancis langage, langue Itali lingua Spanyol lengua Inggris language
LINGUISTIK Linguistik mangrupa élmu pangaweruh nu ngulik jeung medar basa, selang surupna, asal-muasalna, parobahan, katut kamekaranana.
KALUNGGUHAN LINGUISTIK ÉLMU PANGAWERUH FORMAL
DUNYA PAELMUAN
ÉLMU PANGAWERUH ALAM FILSAFAT
ÉLMU PANGAWERUH
HUKUM
SOSIAL-BUDAYA
SAJARAH
NOMOTETIK
LINGUISTIK
CIRI LINGUISTIK 1) Eksplisit jelas kriteria dan kaidah yang disusunnya,
serta istilah yang dipakainya konsisten. 2) Sistematis teori linguistik disusun berdasarkan rangkaian yang berkesinambungan, dan susunan antarunsurnya sistematis 3) Objektif empiris, faktual, tidak dibuat-buat: a. terbuka dalam hal analisis, b. kritis terhadap setiap hipotesis, c. prediktif, dan d. taat pada prosedur baku yang digunakan
CIRI PAELMUAN LINGUISTIK 1) Basajan (economy) 2) Ajeg (consistency) 3) Tuntas (exchautive)
TUJUAN JEUNG PANCEN LINGUISTIK • Tujuan = maluruh jeung medar data basa ngaliwatan observasi empiris kalawan kauji jeung kakontrol pikeun ngahasilkeun tiori basa. • Pancén = ngulik jeung medar basa kalawan gemet tur akurat, maluruh basa nepi ka kapanggih sipat katut tiori universalna.
WANGENAN BASA “Omongan nya éta kagiatan manusa anu rinéka warna tanpa wates, anu hésé ditangtukeun salila urang pipindahan ti hiji kelompok masarakat ka kelompok masarakat lianna. Ari sababna, omongan téh mangrupa warisan historis éta kelompok tur produk nu lumangsung lila nu dipaké masarakat. Omongan téh rinéka warna luyu jeung karancagéan nu bisa jadi katitén langsung tina agama, kapercayaan, adat kabiasaan, jeung seni masrakatna. Mun leumpang kaasup kana paripolah organis tur insting, ari basa mah lain sabab kapanggih tina fungsi budaya” (Sapir, 1921:4).
WANGENAN BASA “Language is a system of communication by sound, i.e.
through teh organs of speech and hearing, among human beings of a certain group or community, using vocal symbols possessing arbitrary conventional meaning” (Pei & Gaynor, 1954:119). = basa nya éta hiji sistem komunikasi ku sora ngaliwatan alat ucap katut pangdéngé di antara anggota kelompok atawa masarakat nu tangtu kalawan maké lambang sora nu boga harti arbitrér tur konvénsional.
WANGENAN BASA “Language is a potentionally self-reflexive, structured
system of symbols which catalog the objects, events, and relations in the world” (De Vito, 1970:7). = Basa nya éta sistem lambang nu kalawan poténsial museur ka dirina tur nyetruktur anu ngadaptar obyék, kajadian, jeung tatalian di dunya.
WANGENAN BASA “Language is a system of arbitrary vocal symbols which
permits all people in a given culture or other people who have learned thesystem of that culture to communicate or to interact” (Finocchiaro, 1974:3). = Basa nya éta hiji sistem lambang sora nu arbitrér nepi ka sakumna jalma dina budayana atawa sing saha baé nu geus ngulik éta sistem budaya téa bisa gaul atawa komunikasi.
WANGENAN BASA “A language will be defined as the set of all possible
sentences and the grammar of a language as the rules which distinguish between sentences and nonsentences (Green, 1972:25). = Basa bisa diwatesanan minangka beungkeutan kalimah-kalimah katut tatabasa anu eusina kaédah nu ngabédakeun kalimah jeung lain kalimah.
WANGENAN BASA Language is a system of arbitrary vocal simbols used for human communication (Wardaugh, 1972:3) Basa nya éta sistem lambang sora nu arbitrér nu dipaké komunikasi manusa.
WANGENAN BASA Language is systematic means of communicating ideas or feeling by the use of conventionalized signs, sounds, gestures, or marks having understood meanings Basa téh komunikasi ide atawa rasa nu sistematis anu dipaké minangka tanda, sora, jeung peta nu konvensional, atawa museur kana harti nu dicangkem (Webster’s New Collegiate Dictionary, 1981: 641)
WANGENAN BASA “Bahasa ialah sistem lambang bunyi yang
arbitrer yang dipergunakan oleh para anggota kelompok sosial untuk bekerja sama, berkomunikasi, dan mengidentifikasi diri” (Kridalaksana, 1982:2).
WANGENAN BASA Basa nyaéta sistem lambang omongan nu dihasilkeun ku pakakas ucap manusa kalawan puguh éntép seureuhna (sistematis) tur ragem (konvensional) antaranggota masarakatna pikeun tujuan komunikasi (Sudaryat, 1991:1)
HAKEKAT BAHASA SISTEM ARBITRÉR SIMBOLIS KONVENSIONAL SISTEM BUNYI
HAKIKAT BAHASA
UNIK MANUSIAWI PRODUKTIF KOMUNIKATIF UNIVERSAL KULTURAL VARIATIF
Sistem nya éta hiji beungkeutan unsurunsur anu silih deudeul jeung silih lengkepan dumasar kana aturan anu tangtu. Minangka hiji sistem, sipat basa téh sistemis (miboga subsistem fonologi, gramatika, leksikon, semantik) jeung sistematis (miboga unsur-unsur nu dumuk polana.
KALUNGGUHAN LINGUISTIK ADEGAN BASA
LINGUISTIK EUSI BASA
SEMANTIK
WANGUN BASA
WACANA KALIMAH KLAUSA FRASA KECAP MORFÉM FONEM
SINTAKSIS TATA BASA/ GRAMATIKA MORFOLOGI
KANDAGA KECAP
FONOLOGI LEKSIKOLOGI
BASA TÉH ARBITRER Basa
téh arbitrér lantaran hubungan antara lambang sora jeung acuanana henteu logis, sakarep panyaturna atawa manasuka. Taya hubungan anu logis antara unsur basa jeung anu dilambangkeunana.
BASA TÉH SIMBOL KONSEP/EUSI/LINAMBANG
(SIGNIFIE)
LAMBANG
(SIGNIFIANT) [i m a h] [u m a h] [r u m a h] [h o m e]
ACUAN/REFEREN
BASA TÉH KONVENSIONAL Basa téh mangrupa sistem lambang, nya éta tanda anu kudu diulik jeung dirageman ku nu makéna. Patalina antara perlambang jeung acuanana disebut harti, nu muncul dumasar kasapukan atawa karageman anu makéna.
BASA TÉH SISTEM SORA
Basa téh mangrupa sora omongan anu dicipta ku pakakas ucap manusa. Sora kaasup unsur primér basa. Tulisan kaasup unsur sékunder basa.
SISTEM BAHASA
BUNYI
6/4/2010
MAKNA
28
BASA TÉH UNIK
Unggal basa mibanda sistem, adegan, jeung kandaga kecap séwang--séwangan anu has séwang tur mandiri.
BASA TÉH MIJALMA Hirup tumuwuhna basa téh ngan aya dina kahirupan manusa. Tanpa basa manusa hésé hirup. Sato mah dianggap teu bogaeun basa. Komunikasi sato sipatna ‘imitatif’.
BASA TÉH PRODUKTIF Basa mangrupa sistem kognitif anu diatur ku rumus-rumus nu unik tur bisa dimanipulasi ku panyaturna. Disebut produktif lantaran dina basa bisa dicipta mangpirang-pirang omongan nu tan wates wangen jumlahna dumasar kana unsur-unsur jeung aturan anu kawatesanan. Produktifitas basa ngébréhkeun bédana komunikasi manusa jeung satu nu imitatif.
BASA TÉH KOMUNIKATIF Basa téh dipaké ku manusa pikeun alat komunikasi antara manusa di antara anggota masarakatna. Dina enasenas-enasna, komunikasi téh nepikeun pesan ti nu ngirim ka nu narima ngaliwatan medium basa.
BASA TÉH UNIVERSAL • saluran sora-rungu (vocalauditoury channel) • bisa dikedalkeun tur diregepkeun (broadcast transmission and directional reception) • babari robah (rapid change) • bisa siligenti (interchangeability) • unduring lakuna gembleng (complete feedback) • has tur mandiri (specialization) • mibanda ma’na (smanticity)
• • • • • • • • •
sakarepna (arbitraryness) béda-béda (discreteness) pipindahan (displacement) sipatna muka tur pruduktif (opened and productivity) hiji kabiasaan (tradition) polana miganda (duality patterning) patukang tonggong (prevarication) museur ka dirina (replexiveness) bisa diulik (learnibility)
BASA TÉH NGABUDAYA Disebut ngabudaya lantaran basa téh salian ti unsur budaya, jadi wahana pikeun miara jeung mekarkeun budaya deuih. Basa ngagambarkeun kahirupan kabudayaan masarakat nu makéna. Basa téh cicirén bangsa. Unsur--unsur budaya séjénna bisa Unsur kagambarkeun dina basa.
BASA TÉH RINEKA/VARIATIF RINEKA/VARIATIF Basa nu dipaké ku manusa téh rinéka warna (variatif). Variasi basa téh bisa diwincik dumasar kana dua jihat nya éta pamaké jeung pamakéan.
RAGAM BASA PAMAKE
IDIOLEK
REGIOLEK
DIALEK
SOSIOLEK KRONOLEK B. SAPOPOE
RAGAM BASA
TUJUAN
B. PAELMUAN B. KASASTRAAN
PAMAKEAN
BASA LULUGU KABAKUAN
BASA TEU BAKU BASA LISAN
MEDIUM
BASA TULIS
KARAKTERISTIK BASA/LANGUAGE IDENTITY
FISIK PSIKOLOGIS
KONTEKSTUAL
BASA GEOGRAFIS
SOSIOLOGIS
ETNIK
IDENTITAS FISIK TIPE FISIK KONDISI FISIK UMUR UCAPAN JENIS KELAMIN
IDENTITAS PSIKOLOGIS Tina jihat psikologis, basa téh raket patalina jeung intelegensi katut kapribadian.
IDENTTITAS GEOGRAFIS Unggal basa dipangaruhan ku lokasi dipakéna. Aya basa wewengkon, basa dialék lokal, regiolek.
IDENTITAS ETNIK Basa bisa dipikawanoh tina kelompok jalma, sélér bangsa nu makéna. Tina jihat étnik aya nu disebut basa daérah, basa nasional, jeung basa asing. Patalina basa jeung etnik diulik ku étnolinguistik.
IDENTITAS SOSIOLOGIS Basa dipangaruhan ku 1) stratifikasi sosial 2) peran jeung status sosial 3) kaakraban (solidarity) 4) ragam sosial
IDENTITAS KONTEKSTUAL S (etting and scene) P (articipants) E (nd purpose and goals) A (cts sequences) K (ey tone or spirit of act) I (nstrumentalities) N (orms of interaction and interpretation) G (enres) Dell Hyems (1972
IDENTITAS KONTEKSTUAL U (ndak usuk atawa tatakrama basa) N (u make basa jeung nu dicaritakeun) G (alur omongan) K (asang tukang tempat, waktu, jeung suasana) A (lat nu digunakeun) R (asa, nada, jeung ragam basa) A (mant jeung tujuan ahir omongan) Sudaryat (1991)
IDENTITAS STILISTIK Patalina gaya basa katut makéna basa dina karya sastra.
PROSES KOMUNIKASI BASA DE SAUSSURE AUDITION
PHONATION C(ONCEPT)
C
S
C S(OUND-IMAGE)
S
PROSES KOMUNIKASI BAHASA BLOOMFIELD (1933)
S Medan yang efektif dari situasi stimulus
r …… reaksi pengganti linguistik
s stimulus pengganti linguistik
gelombang bunyi di udara
R Reaksi praktis
Moulton (1976:4) 1) Tahap di panyatur 1. 2. 3. 4. 5.
nyusun kode sémantis nyusun kode gramatikal nyusun kode fonologis paréntah uteuk polah pakakas ucap
2) Sora nu mangrupa geteran 3) Tahap di pamiarsa 6. 7. 8. 9. 10.
Parobahan geteran ngaliwatan pangrungu geteran diluyukeun kana uteuk nafsirkeun koge fonologis nafsirkeun kode gramatikal nafsirkeun kode semantic
BROOKS (1964) SPEAKER
HEAREN
INTEN/PRAVERBAL
COMPREHENSION/ POSTVERBAL
ENCODING
DECODING
PHONATION
AUDITION
TRANSITION
FUNGSI KOMUNIKASI BASA BÜHLER (1934)
Fungsi kungabé, matalikeun lambing sora jeung panyatur; pikeun ngébréhkeun perkara nu aya dina diri panyatur, Fungsi appeal, matalikeun lambing sora jeung pamiarsa; tujuanana pikeun nimbulkeun réaksi pamiarsa. Fungsi darstelung, matalikeun lambing sora jeung jejer omongan; basa keur ngagambarkeun konteks situasi.
FUNGSI KOMUNIKASI BASA Revesz (1956:117)
Fungsi indikatif Fungsi imperatif Fungsi interogatif
Odgen & Richards (1938)
Fungsi simbolisasi acuan Fungsi ébréhan sikep ka pamiarsa Fungsi ébréhan sikep kana acuan Fungsi ébréhan amanat
FUNGSI KOMUNIKASI BASA Halliday (1973)
Fungsi instrumental Fungsi regulasi Fungsi interaksional Fungsi personal Fungsi heuristik Fungsi imajinatif
FUNGSI KOMUNIKASI BASA Jakobson (1968)
Fungsi émotif, tumali jeung ébréhan ti panyatur Fungsi konatif, tumali jeung pamiarsa Fungsi fatis, pikeun ngukuhan hubungan panyatur jeung pamiarsa Fungsi référénsial, pikeun ngébréhkeun konteks situasi Fungsi métalingual, pikeun ngulik jeung ngajéntrékeun lambing basana sorangan Fungsi puitis, pikeun nepikeun amanat anu sipatna éstétis patali jeung karya sastra.
FUNGSI KOMUNIKASI BASA Leech (1981)
Fungsi informasional Fungsi éksprésif Fungsi diréktif Fungsi aéstétis Fungsi fatis
FUNGSI KOMUNIKASI BASA Crystal
(1989)
Fungsi éksprési émosional Fungsi interaksi sosial Fungsi dayadaya-sora Fungsi pangontrol réalitas Fungsi panyatet fakta Fungsi pakakas mikir Fungsi kedaling jatidiri (éksprési identitas)
FUNGSI KOMUNIKASI BASA FUNGSI
KONTEKS
KOGNITIF
FUNGSI
AMANAT
IMAJINATIF
FUNGSI
BASA
FUNGSI EMOTIF
PANYATUR
METALINGUAL
FUNGSI KONATIF
KONTAK FUNGSI PATIS
PAMIARSA
Fungsi emotif raket patalina jeung panyatur, gunana
keur ngebrehkeun rasa, pikiran, tur kahayang panyaturna. Fungsi konatif raket patalina jeung pamiarsa, gunana keur nimbulkeun pamapag ti pamiarsa saperti ngajak, nitah. Fungsi fatis patali jeung kontak atawa interaksi antara panyatur jeung pamiarsa, gunana pikeun ngajaga tali mimitran, silihajenan, jeung silihormat.
Fungsi imajinatif patali jeung amanat omongan minang-ka
makena basa pikeun kaendahan (estetis), gunana sangkan meunang kasugemaan batin, biasana mangrupa kristalisasi pangalaman jiwa panyatur nu ngawujud karya sastra. Fungsi metalingual raket patalina jeung lambang (kode) basa, gunana keur ngulik jeung medar basana sorangan. Fungsi referensial raket patalina jeung konteks atawa obyek omongan, gunana pikeun ngeceskeun dunya luar basa, minangka alat mikir, ngulik, jeung medar elmu pangaweruh.
SISTEM BASA Sistem basa gunggungan nu dumuk aturanana tur unggal babagianana boga fungsi nurutkeun kaédah anu ngéntép seureuh tur pakait nepi ka masarakat basa bisa komunikasi.
SISTEM BASA
DUNYA SORA
DUNYA HARTI
SISTEM BASA FONETIK
SISTEMATIS FONOLOGI
FONEMIK
BASA
MORFOLOGI GRAMATIKAL
SISTEMIS
SINTAKSIS
LEKSIKAL
UNIT-UNIT BASA WACANA
TATA WACANA
KALIMAH SINTAKSIS GRAMATIKA/ TATA BASA
KLAUSA FRASA KECAP MORFOLOGI MORFÉM FONEM
FONOLOGI
KATÉ KAT ÉGORI GRAMATIKAL Kat Katé égori
gramatikal mangrupa papasingan unit gramatikal nu némbongkeun sifat jeung paripolahna dina unit gramatikal nu leuwih jembar.
KATÉGORI KATÉ GRAMATIKAL
PRIMER
SEKUNDER
FUNGSIONAL
FUNGSI
PERAN/MAKNA
KATEGORI/KELAS
Katé Kat égori gramatikal primé primér Kategori gramatikal primer nyoko kana warna kecap (parts (parts--of of--speech) speech) anu dibe dibedakeun jadi dua rupa, nya éta: (a) kecap mayor: nomina, vérba, adjéktiva, numeralia, advérbia; (b) kecap minor: préposisi, konjungsi, artikel, jeung interjéksi.
Kate Kat egori gramatikal se sekunde kunder Kat Kate egori
gramatikal se sekunde kunder nyoko kana kate kategori se semantis saperti: kala (tense tense), ), diatésis (voice (voice), ), aspék (aspect aspect), ), modalitas (modality (modality), ), déiksis, persona, jumlah (number (number), ), jeung jenis kelamin (gender (gender). ).
Kategori gramatikal fungsional Kategori
gramatikal fungsional nyoko kana fungsi gramatikal atawa fungsi sintaktis seperti jejer (subyék), caritaan (predikat, udagan (obyék), panglengkep, jeung katerangan.
Panalungtikan élmuning basa boga tujuan pikeun maham jeung medar rupining basa manusa. Ieu tujuan téh jadi bagéan tina tarékah maham hakékat manusa. Minangka hiji paélmuan émpiris, élmuning basa téh ngawangun tiori jeung metodologi husus, nu tujulna sangkan panalungtikan téa dumuk tanggung jawabna.
WANGENAN METODOLOGI LINGUISTIK Istilah “métodologi linguistik” mangrupa
frasa nu diwangun ku kecap métodologi jeung linguistik. Métodologi asalna tina basa Yunani metodhos ‘cara, jalan’ + logos ‘elmu’. Métodologi hartina élmu ngeunaan cara atau jalan. Métodologi linguistik bisa dihartikeun élmu anu ngulik cara maluruh basa minangka obyék linguistik
PROSES PANALUNGTIKAN PROSEDUR PAMAHAMAN
PROSES PANALUNGTIKAN
PROSEDUR PEDARAN
PROSES PANALUNGTIKAN BASA TIORI PEDARAN
METODE
???
DATA
ANALISIS
FAKTA
PEMAHAMAN
TINA SEGI FILSAFAT Disawang tina segi filsafat, métodologi téh
kaasup kana segi épistemologi. Métodologi linguistik tumali jeung tilu hal, nyaéta a. pamarekan (approach), b. métode (method), jeung c. téhnik (technique) analisis basa.
PAMAREKAN, METODE, JEUNG TEHNIK Pamarekan nyaéta tatapakan filosofis
atawa aksiomatis anu mangrupa tangtungan atawa prinsip-prinsip; Metode mangrupa lengkah-lengkah atawa cara anu sipatna prosédural, ari Métode dirundaykeun tina pamarekan, ari téhnik dirundaykeun tina métode. Téhnik mangrupa wujudah tina métode, anu léngkah-léngkahna operasional.
PAMAREKAN, METODE, JEUNG TEHNIK PAMAREKAN
METODE
METODE
METODE n
TEHNIK
TEHNIK
TEHNIK n
PAMAREKAN PANALUNGTIKAN LINGUISTIK SINKRONIS PAMAREKAN DIAKRONIS
SPEKULASI TAHAPAN METODOLOGI
OBSERVASI & KLASIFIKASI RUMUSAN TIORI (LOGIKO-HIPOTETIKOVERIFIKATIF)
LENGKAH-LENGKAH METODE ILMIAH ngumpulkeun data, 2. nyieun papasingan data, 3. nyusun hipotésis, 4. mariksa jeung nguji bukti henteuna hipotésis kalwan bantan data anyar, jeung 5. netepkeun prinsip ilmiah nu ajeg. (Hughes, 1968:12). 1.
METODE DINA NYUSUN TIORI TIORI FAKTA
DEDUKTIF
FAKTA TIORI
INDUKTIF
DATA BASA KUALITATIF
SIPAT CARA PUPUAN/ INFORMAN
KUANTITATIF PRIMER SEKUNDER
DATA
SINKRONIS WAKTU PUPUAN
DIAKRONIS LISAN
MEDIUM
TULISAN
TEHNIK NGUMPULKEUN DATA TEKS TEHNIK NGUMPULKEUN DATA
OBSERVASI INTUISI ELISITASI
TEHNIK NGOLAH DATA BASA (1) (2) (3) (4)
nyieun papasingan, ngorélasikeun, ngaruntuykeun, jeung ngukur.
(1) Téhnik Téks Tehnik téks dipaké mun data basa dikumpulkeun tina sumber tinulis saperti koran, majalah, jeung buku. Dina pana- lungtikan umum sok disebut Téhnik Ulikan Pustaka (Studi Pustaka, Bibliografis). (2) Tehnik Obsérvasi Tehnik obsérvasi dipaké lamun panalungtik rék niténan paripolah panyatur dina makéna basa. Ieu téhnik dipaké ku cara niténan makéna basa para panyatur, boh dirékam boh dicatet.
(3) Téhnik Intuisi (Introspéksi) Tehnik intuisi dipaké lamun panalungtikna téh panyatur asli tina basa nu ditalungtikna. Panalungtik sakaligus jadi pupuan (informan) bari bisa introspéksi atawa mawas diri. Data intuitif bisa dipaké jeung ditarima jadi bahan analisis, lamun geus kauji tina jihat (a) kagramatikalan, (b) ambiguitas, jeung (c) parafrastis nu bener (Labov, 1972).
(4) Téhnik élisitasi Téhnik élisitasi dipaké lamun panalungtik rék ngumpul-keun data basa kalawan langsung ti pupuan (informan). Ieu téh- nik téh bisa dipaké pikeun ngecék data nu geus kajaring tina téhnik intuisi.
CIRI KORPUS DATA NU HADE (a) dialéktis, (b) alamiah, (c) variatif, (d) lengkep, (e) mindo (berulang), jeung (f) narik ati.
ANALISIS UNSUR LANGSUNG (IMMEDIATE CONSTITUENT ANALYSIS)
KALIMAH
J
MANEHNA
C
MACA
U
BUKU
Kat
DI PERPUSTAKAAN
• Analisis unsur langsung téh mangrupa téhnik dasar, anu dituturkeun ku téhnik (1) substitusi, (2) permutasi, (3) ékspansi, (4) délési, (5) seselan.
Téhnik Tutukeuran (Pérmutasi) Téhnik tutukeuran digunakeun dina niténan patukeurna runtuyan unsurunsur basa. Upamana baé, kecap ieu dina frasa:
ieu imah téh
imah ieu téh
Téhnik Suluran (subsitusi) Téhnik suluran dipaké niténan bagantina unsur basa nu hiji ku unsur basa lian. Contona, kecap sakumna bisa disuluran ku kecap sakabéh dina wangunan:
sakumna mahluk sakabéh
Téhnik jembaran • Téhnik jembaran (ékspansi) dipaké niténan hiji unsur basa dilegaan ku unsur basa lian. • Contona, nomina budak bisa dilegaan ku kecap: awéwé, geulis, jangkung, lenjang, ti Sumedang, jeung téh, dina frasa:
budak awéwé geulis jangkung lenjang ti Sumedang téh
Tehnik sirnaan (delesi) • Tehnik sirnaan dipake nitenan sirnaan atawa leungitna unsur basa dina hiji wangunan/konstruksi. contona: Basa Ø sare, kuring ngimpi.
Téhnik seselan (interupsi) Téhnik seselan dipaké pikeun mikanyaho tingkat raketna unsur-unsur basa anu diseselan unsur lain. Contona, antara babagian kalimah di handap ieu bisa diseselan kecap rék.
Manéhna indit ka pasar. a. Manéhna rék indit ka pasar. b. Manéhna indit rek ka pasar. c. *Rék manéhna indit ka pasar. d. *Manéhna indit ka pasar rék.
MODEL ANALISIS MORFOLOGI (HOCKETT) Modél Tata-unsur (Item-and-
Arrangement (IA)) Model tata unsur nyaéta téhnik analisis basa anu nyingkahan aspék waktu, tapi ngadadarkeun basa dumasar kana unsur-unsur nu aya katut cara natana. Contona, kecap patani diwangun tina morfém asal tani maké rarangkén hareup pa-. awalan + morfem Asal ---> Kecap Rundayan
pa-
+
tani
--->
patani
Modél Prosés • Modél Prosés nyaéta téhnik analisis basa nu ngadeskripsikeun basa minangka sistem nu dinamis, anu nganggap yén unsur basa téh boga dasar anu ngarundaykeun wangun lian tur dumuk kaédahna. • Upamana baé, kecap mangmeulikeun diwangun ngaliwatan sababaraha prosés ngararangkénan (afiksasi), nyaéta dua kali nasalisasi jeung sakali ngararangkénan barung (konfiksasi) pang--keun. Runtuyan prosés katut unsur-unsur pangwangunna kieu.
mangmeulikeun
N-
pangmeulikeun
pang-keun
meuli N-
beuli
pangpadangalungboyongkeun
pang-na
padangalungboyeungkeun
pada-
ngalungboyongkeun N-
alungboyongkeun -keun
alung boyong alung
boyong
Modél Paradigma Modél paradigma nyaéta téhnik analisis basa anu ngangap yén kecap mangrupa unsur pangutamana dina tata basa. Kecap umumna bisa ditempatkeun dina paradigma anu ngawujud wangun dérivatif jeung wangun infléktif nepi ka écés patali morfologis jeung sintaktisna. Upamana baé, awalan pa- boga fungsi derivatif lantaran ngarobah kecap pagawéan (vérba) tani jadi kecap barang (nomina) patani.
awalan
+
pa-
+
Vérba (Kelas 2) ---> Nomina (Kelas 1)
tani
--->
patani
WIDANG-WIDANG LINGUISTIK TINA JIHAT AMBAHANANA
MIKROLINGUISTIK LINGUISTIK MAKROLINGUISTIK
WIDANG-WIDANG LINGUISTIK TINA JIHAT AMBAHANANA
TIORITIS LINGUISTIK LARAPAN
MIKROLINGUISTIK WIDANG TIORITIS 1) TEORI LINGUISTIK 2) LINGUISTIK DESKRIPTIF 3) LINGUISTIK HISTORIS KOMPARATIF
WIDANG ANTARDISIPLIN 1) FILSAFAT BASA 2) PSIKOLINGUISTIK 3) SOSIOLINGUISTIK 4) ETNOLINGUISTIK 5) EKOLOGI BASA 6) STILISTIK 7) SEMIOTIK 8) FILOLOGI 9) EPIGRAFI WIDANG LARAPAN 1) PEMBINAAN BASA 2) PANGAJARAN BASA 3) LEKSIKOGRAFI 4) MEKANOLINGUISTIK 5) PATOLOGI BASA 6) MATEMATIKA BASA 7) PENERJEMAHAN MAKROLINGUISTIK
SAJARAH LINGUISTIK
LINGUISTIK TIORITIS TIORI LINGUISTIK LINGUISTIK TIORITIS ANALISIS LINGUISTIK
TIORI LINGUISTIK Tiori linguistik nya éta widang linguistik anu museurkeun panitén kana tiori katut métodemétode umum dina panalungtikan basa. Ku lantaran puseur paniténna kana hal-hal nu sipatna umum, tiori linguistik sok disebut ogé linguistik umum. Ciri tiori linguistik atawa linguistik umum téh nyaéta (1) tuntas, (2) basajan, tur (3) ajeg. Dina tiori linguistik didadarkeun sistem basa nu ngawengku sababaraha subsistem (tataran)
FONETIK FONOLOGI FONEMIK MORFOLOGI GRAMATIKAL SINTAKSIS
SUBSISTEM BASA
ETIMOLOGI LEKSIKAL LEKSIKOGRAFI SEMANTIK
ANALISIS BASA Dina
analisis basa bisa digunakeun dua pamarekan, nya éta (1) analisis sinkronis, maluruh sistem basa dina kurun waktu anu tangtu (2) analisis diakronis. maluruh basa dina kurun waktu anu beda.
WIDANG LINGUISTIK Ĕta dua pamarekan dina analisis basa téh ngahasilkeun dua widang linguistik, nyaéta: (a) Linguistik sinkronis (déskriptif), nya éta widang linguistik anu ngulik basa dina kurun waktu nu tangtu. Contona, analisis basa Sunda dina mangsa ayeuna. (b) Linguistik diakronis (historis-komparatif), nya éta widang linguistik anu ngulik basa dina dua kurun waktu anu béda. Contona, analisis basa Sunda mangsa ayeuna dibandingkeun kana basa Sunda abada XV dina naskah Carita Parahyangan.
Linguistik antardisiplin Linguistik antardisiplin mangrupa ulikan basa anu maké pamarekan élmu lian. (l) Filsafat basa Filsafat basa nya éta élmu antardisiplin filsafat jeung linguistik, nu maluruh kodrat jeung kalungguhan basa minangka kagiatan konséptual (mikir) manusa geusan ngahasilkeun tiori linguistik.
(2) Psikolinguistik
Ĕlmu antardisiplin linguistik jeung psikologi, anu maluruh patalina basa jeung paripolah mikir manusa, patalina jiwa (langue, (langue, competence) competence) jeung polah (parole, (parole, performance). performance). Psikolinguistik nyoko kana beubeunangan (pemeroléhan, akuisisi) basa.
(3) Sosiolinguistik Ĕlmu antardisiplin linguistik jeung sosiologi, nu maluruh basa jeung panyaturna dina hirup kumbuh masarakatna. Ambahanana ngawengku komunikasi basa, kontéks sosial, kadwibasaan/diglosia, interferensi atawa intergrasi, alih kode, campur kode, ragam basa, jeung sikep basa.
(4) Ĕtnolinguistik Ĕlmu antardisiplin linguistik jeung antropologi, anu maluruh patalina basa jeung sosial budaya katut ékonomi masarakatna nepi ka ngahasilkeun relativitas basa, nyaéta sawangan yén basa téh nangtukeun budayana. Lamun ulikanana dipuseurkeun kana jihat budaya nu kapanggih dina basa disebut “paléontologi basa” (linguistic (linguistic paleontology). paleontology ).
(5) Ĕkologi basa Ĕlmu antardisiplin linguistik jeung biologi, anu maluruh interaksi basa jeung lingkungan makéna, kumaha carana basa ngabendung tembresna basa lian atawa silihpangaruhan.
(6) Stilistika Ĕlmu
antardisiplin lingusitik jeung tata sastra, anu maluruh kumaha basa dipaké médium dina karya sastra, kaasup gaya basa atawa basa janget (figurative language).
(7) Semiotik Ĕlmu antardisiplin linguistik jeung élmu tanda, anu maluruh basa minangka sistem lambang atawa tanda. Charles Morris (1946) ngabagi semiotik jadi tilu widang, nya éta: (a) sintaksis, anu maluruh patalina tandatanda basa; (b) semantik, anu maluruh patalina tanda basa jeung obyékna; (c) pragmatik, anu maluruh patalina tanda basa jeung kontéks makéna.
(8) Filologi Filologi maluruh basa tina bahan-bahan tinulis atawa naskah buhun. Filologi ngadadarkeun hasil budaya masarakat ngaliwatan ulikan basa dina naskah. Naskah Sunda buhun aya nu ditulis ku aksara Sunda aya ku aksara Arab Pégon.
(9) Ĕpigrafi Ĕpigrafi maluruh tulisan buhun atawa aksara dina prasastiprasasti. Ari métodena, analisis, jeung déskripsina sok disebut paléografi.
Linguistik Larapan Lingusitik larapan (applied linguistics) téh mangrupa ulikan jeung kagiatan widang basa anu tujuanana ngungkulan masalahmasalah praktis tina basa.
(1) Pangbinaan basa Pangbinaan basa maluruh kumaha tarékahna ngukuhan makéna basa di kalangan nu geus murba éta basa, ningkatkeun sikep positip kana basa nepi ka masarakat basa téh daék maké basa kalawan bener tur merenah, anu ahirna ngajanggélék basa baku. Dina pangbinaan basa kaasup rarancang basa, kawijakan basa, jeung pangbakuan basa.
(2) Pangajaran basa Pangajaran basa (linguistik édukasional) maluruh tujuan, métodologi, bahan, kurikulum, média, jeung évaluasi pangajaran basa. Pangajaran basa mangrupa salasahiji tarékah nu pangéféktifna dina miara, ngabina, jeung ngamekarkeun basa. Ari tarékah maké jeung ngajénan basa di masarakatna disebut raksa basa (language maintenance).
(3) Léksikografi Léksikografi mangrupa bagian tina léksikologi, anu maluruh cara ngumpulkeun jeung ngolah kandaga kecap jadi kamus. Unsur nu aya dina kamus ilaharna léma (éntri), wangun kecap, ucapan jeung éjahan, warna kecap, sinonim, tahap-tahap makéna kecap, wangenan, catetan makéna kecap, ilustrasi, derivasi kecap, conto makéna kecap, frasa, kecap kosta, istilah.
(4) Mekanolinguistik
Mekanolinguistik atawa lingusitik komputasional ngulik téhnik komputer dina panalungtikan basa, kaasup makéna basa dina komputer.
(5) Patologi basa
Patolgi basa ngulik cacad basa atawa gangguan nu ngahalangan hiji jalma nepi ka teu normal maké basa saperti pireu, afasia, jeung amnésia.
(6) Linguistik matematik Linguistik matematik maluruh ciriciriciri matematik tina segi basa ku jalan maké konsépkonsép-konsép statistik jeung aljabar. Upamana, masalah nuliskeun angka jeung lambang bilangan.
(7) Grafologi Grafologi atawa grafémik ngulik cara--cara nuliskeun fonis (sora) cara kana aksara (grafis). Hasil tina grafologi téh disebut sistim éjahan. Bagian tina grafologi anu maluruh jeung ngulik tulisan hadé disebut kaligrafi.
KAMEKARAN LINGUISTIK Galuring
linguistik teh gurat badagna mah aya tilu tahap mangsa, nya eta: (a) mangsa bihari; (b) mangsa kamari; jeung (c) mangsa kiwari.
Linguistik Mangsa Bihari YUNANI & INDIA ROMAWI MANGSA BIHARI PANENGAH RENAISANSI
Mangsa Yunani (500-(500--100 100 SM) Tokoh
ti Kaum Sophis Socrates (460(460-399 SM), Plato (429-(429--347 347 SM), Aristoteles (384-(384--322 322 SM),
Plato (429(429-347 SM) Dina
bukuna Dialog nétélakeun yén a) aya patalina lambang jeung acuan acuan,, b) basa téh mangrupa ébréhan pikiran manusa ku onama onama--rémata rémata,, c) kecap dibédakeun jadi onama onama--rhema, (d) aya dikotomi fisis fisis---nomis nomis,, jeung (é) aya dikotomi analogi analogi---anomali anomali..
Basa
sipatna fisis (alamiah alamiah), ), nyaéta boga asalasal-usul sarta aya hubungan basa jeung obyékna. Kecap muncul ku tiron sora (onomatope onomatope). ). Basa gé sipatna nomos (konvénsional konvénsional))
Socrates
(460-399 SM) nyebutkeun yen lambang kudu luyu jeung acuan, Aristoteles (384-322 SM) nyebutkeun yen patalina lambang jeung acuan teh sipatna konvensional. Inyana lumampah dumasar kana logika, aya tilu warna kecap (onama, rhema, syndesmoi), aya tilu jenis (maskulin, feminin, netrum).
Kaum Stoik (400 SM) (a) ulikan basa tina logika jeung gramatika gramatika,, ’, (b) tilu unsur basa (semaninon ‘tanda ‘tanda’, semainomenon/lekton ‘harti ‘harti’, ’, acuan cuan); ); (c) le legein ‘sora ‘sora’’ jeung propheretal ‘fon ‘fone em’; (d) warna kecap (onama, (onama, re rema, syndesmoi, arthoron,, jeung arthoron (e) verba (lengkep (lengkep---teu teu lengkep, aktif-aktif -- pasif).
Kaum Alexandrian (100 SM) Kaum
Alexandrian (100 SM), nyawang 1) basa dumasar kana filsafat jeung semantik.. semantik 2) Rétorika jeung kalimah tina segi eusi. eusi. Cikal bakal lahirna tata basa Tradisional
Mangsa Romawi Ngawanohkeun perkara warna kecap. Tokohna 1) Varo (116-27 SM) dina bukuna De Lingua Latina (25 jilid) medar fonologi, morfologi, jeung sintaksis basa Laten. 2) Priscia nyusun buku Institusional Grammaticae (18 jilid morfologi, 2 jilid sintaksis). Kaasup tata basa Latin panglengkepna, jadi tonggak tata basa tradisional.
FONOLOGI FIGURAE/ HURUF LITERAE POTESTAS/ AJEN SORA VOX ARTICULATA/ FONEM
FONOLOGI
VOX/ SORA
VOX MARTICULATA/ INTONASI VOX LITTERATA/ SEGMENTAL VOX ILLITTERATA/ SUPRASEGMENTAL
MORFOLOGI DICTIO/ KECAP
NOMEN/K. BARANG VERBUM/K. PAGAWEAN
MORFOLOGI
PARTICIPIUM WARNA KECAP
PRONOMEN/K. SULUR ADVERBIUM/K. KETERANGAN PRAEPOSITIO/K. PANGANTET INTERJECTIO/ K. PANYELUK CONJUNGTIO/K.PANYAMBUNG
Mangsa Panengah Ciri--cirina Ciri a) peran filsuf skolastik, b) basa Latin jadi lingua franca (élmu, geréja, diplomasi). Kaum nu gedé pangaruhna nyaéta Kaum Modistaé, nu boga dasar semantik, fisis-fisis-nomos, analogi-analogi--anomali, anomali, ayana étimologi.. étimologi Tokohna Peter Helias anu nyusun Tata basa Spékulativa.
Petrus Hispanus (Paus Johannes XXI (1276(1276-1277)) Dina bukuna Summulae Logicales medar: a) psikologi dina analisis harti, b) omongan aktifaktif-pasif, c) kedalan pikiran ngaliwatan basa, d) harti utama (signifikasi)(signifikasi)-harti panambah (konsignifikasi), e) nomen (substantivum, adjectivum), f) partes orationes (categorimatik SS-P, syncategorematik).
Mangsa Renaisansi Jadi mangsa pangbaladah lahirna linguistik bandingan. Panyatur dipiharep jadi trilinguis Yunani, Latén, Ibrani. Ieu mangsa ngamunculkeun tata basa Ibrani, Arab, jeung Ĕropah. Tata basa dina basa Arab disebut Nahwu Nahwu.. Warna kecap rélatip matok, nyaéta isim (nomina), fiil (vérba), jeung haraf (partikel).
LINGUSITIK MANGSA KAMARI Nyoko
kana lingusitik bandingan historis.. historis Mangsa ieu awal ditaratasna papasingan basa sacara tipologis jeung génétis. Mangsa transisi antara tata basa tadisional jeung lingusitik modérn.
ENTRAGAN I (1830(1830-1860) Frans Bopp (1791(1791-1867) ngabandingkeun basa--basa Sansekerta, Yunani, Latin, basa Persia, jeung Jerman. Rasmus Kristian Rask (1787(1787-1832) ngécéskeun hubungan angger antara sora--sora basa Jerman jeung basa Indosora IndoEropah lianna. Ieu tiori téh disampurnakeun ku Jakob Grimm (1785(1785-1863) dina buku Deutche Grammatik Lutgesetz
Frederich von Schlegel (1772 (1772--1829) ngabagi basa jadi 1) basa fleksi fleksi,, nu museur kana afiksasi kana dasar atawa akar nu ngawatesanan harti gramatikalna, aglutinasi,, nyaéta tipe basa nu patali 2) basa aglutinasi gramatikalna jeung adegan kecapna diwujudkeun ku kombinasi unsurunsur-unsur sacara bébas. bébas. 3) basa tanpa adegan gramatik, ku August von Schlegel (1767 (1767--1845). 4) basa isolatif (analitis) (analitis),, nyaéta tipe basa nu ngébréhkeun wangun gramatikal ku kecap misah tur runtuyan kecap, 5) basa inkorporatif inkorporatif,, nya éta tipe basa anu ngébréhkeun wangun gramatikal jeung adegan kecap ku cara ngaruntuykeun morfémmorfém-morfém kauger jadi kecap asal, saperti basa Ĕskimo. Wilhelm von Humboldt (1767 (1767--1835)
Entragan II (1861-(1861--1880) 1880) “Tiori CagakCagak-Rangkadak” Rangkadak” (Stambaum Theory)) ti August Schleicher (1821Theory (18211868), anu medar sungapan basabasa-basa nu sakocoran. Basa sumebar kawas cagak anu rangkadak. Ĕta tiori téh disampurnakeun ku J. Schmidt jadi “Tiori “Tiori Ombak” (Wellen Theorie) Theorie ), anu nyebutkeun basa téh sumebar kawas ombak.
Entragan III (1800-(1800--ahir ahir abad kaka-19) Ieu mangsa dicirian ku munculna kelompok tata basawan ngora, anu nelah Junggrammatiker atawa “Neo “Neo-”, anu nganggap yén “sora“soraGrammarian”, Grammarian sora basa téh barobah nurutkeun aturan nu tangtu”. Inohong utama dina ieu mangsa nyaéta Karel Brugmann (1848 (1848--1919) jeung B. Delbruck anu medar fonologi, morfologi, jeung sintaksis.
Linguistik Mangsa Kiwari (Awal Abad 20-20--)) Ditaratas
ku Ferdinand de Saussure (1857--1913) ti Swiss, anu (1857 ngawanohkeun basa minangka sistem se semiotik. Néma ka Aliran Praha nu diluluguan ku N. Trubetzkoj jeung Roman Jakobson,, nu ngawanohkeun perkara Jakobson fo fon nologi fungsional.
TEMPAT
TOKOH
PAMIKIRANANA
SWISS
FERDINAND DE SAUSSURE
BASA MINANGKA SISTEM SEMIOTIK
PRAHA
N. TRUBETZKOJ & ROMAN JAKOBSON
FONOLOGI FUNGSIONAL
KOPENHAGEN
LOUIS HJMSLEV
TB GLOSEMATIK
AMERIKA
EDWARD SAPIR
MENTALIS
LEONARD BLOOMFIELD
BEHAVIORIS
SYDNEY M. LAMB
TB STRATIFIKASI
KENNETH L. PIKE
TB TAGMEMIK
CHOMSKY
TRANSFORMASI
MALINOWSKY
PHATIC COMMUNION
FIRTH
TB KONTEKSTUAL
MAK HALLIDAY
TB SISTEMIK
LONDON
KANDA LINGUISTIK 1) 2) 3)
ulikan basa tradisional, linguistik struktural, dan linguistik transformasional.
CIRI TATA BASA TRADISIONAL 1. 2.
3. 4. 5.
6. 7.
Nosional, analisis dumasar makna Nosional, Atomismeu,, analisis basa misahAtomismeu misahmisah Filosofis Historistis Legalistis,, matalikeun basa jeung Legalistis alam Normatif (preskriptif) Posiitifis Pos
CIRI TATA BASA STRUKTURAL 1. 2.
3.
4.
Empirisme Obj Objektif; ulikanana didadasaran ku data basa tina omongan nyata panyaturna. Ilmiah; ulikanana lumampah maké “logiko--hipotétiko “logiko hipotétiko--vérifikatif. Struktural;
CIRI TATA BASA TRANSFORMASIONAL 1. 2.
3. 4.
5.
6.
Basa mangrupa sistem kognitif, Basa mangrupa hasil kréativitas (produktivitas produktivitas)) panyaturna. Tata basa sipatna universal Tiap panyatur basa normal boga kamampuh (compentece) dina paripolah (performance) basana. Basa miboga adegan lahir jeung adegan batin Basa dianalisis tina tilu komponen nya eta sintaksis, semantik jeung fonologi
ALIRAN SWISS Tokohna
Ferdinand de Saussure, gagasanana opat dikotomi basa 1) SINKRONIS VS DIAKRONIS teu nitenan kamekaran waktu
nitenan kamekaran waktu
LANGUE
VS PAROLE
LANGUE
PAROLE
Aspek sosial basa
Aspek individual
Kompetensi
Performansi
Abstrak, dina uteuk
konkrit, dina baham
Relatif angger/statis
gancang robah
LANGAGE/BASA
SIGNIFIE VS SIGNIFIANT SIGNIFIE
SIGNIFIANT
Gambaran psikologis tina alam pamake basa
Gambaran Psikologis tina omongan
Harti/eusi basa
wangun/lambang
SINTAGMATIK VS PARADIGMATIK Hubungan
sintagmatik nya éta hubungan horisontal antarunsurunsur basa dina tataran, nu disusun sacara ngaruntuy, sipatna linear. Hubungan paradigmatik nya eta hubungan vertikal antarunsur-unsur dina tataran nu tangtu
ALIRAN PRAHA Tokohna:
Nikolaj Ttubetzkoj jeung Roman Jakobson. Aliran Praha kawentar lantaran tiori fonéma. Foném dipasing-pasing jadi sababaraha kelas luyu jeung ciri pangbéda katut hubungan oposisina dina kecap. Disungsi make pasangan minimal ‘minimal pairs’.
TILU TESIS ALIRAN PRAHA Medar metodologi linguistik a. analisis sinkronis b. metode komparatif c. analisis hipotesis konvergensi 2. Medar wangun linguistik, a. sora basa b. kecap c. gundukan kecap 3. Medar fungsi basa intelektual jeung fungsi emotif 1.
ALIRAN LINGUISTIK KOPENHAGEN Tokohna Louis Hjmslev (1899-1965) Ngulik basa ku cara matematik medalkeun istilah glosem anu konsepna sarimbag jeung morfem. Ngawanohkeun istilah
– – – – –
substansi eusi (dunya luar basa) substansi ekspresi (lisan, tulisan, isarah) wangun eusi (eusi basa) wangun ekspresi (wangun fonemis) relasi sintagmatis & paradigmatis
ALIRAN LINGUISTIK AMERIKA 1)
AWAL LINGUISTIK AMERIKA a. Tokohna Frans Boas (nu ngulik masalah tata basa Indian), jeung Edward Sapir (1884-1939) b. Fahamna Mentalisme: - basa mangrupa aktivitas mental. - mikir bakal mangaruhan makena basa. - harti nangtukeun struktur. - akal mangaruhan aktivitas mekanis - analisis basa deduktif.
ALIRAN BLOOMFIELDIAN – Tokohna Bloomfield (1877-1949) – Fahamna behaviorisme, 1) nganalisis basa ku cara distribusional atawa taksonomik. 2) basa mangrupa aktivitas mekanis tina S-r…s--R. 3) make basa nu pangpentingna struktur lain harti. 4) basa mangaruhna pikiran. 5) kamaheran basa dipilampah ku cara latihan. 6) Analisis basa induktif.
PASCA-BLOOMFIELDIAN 1)
ALIRAN STRATIFIKASI a. Tokohna ku Sydney M. Lamb. b. Basa teh diwangun ku lapisanlapisan (strata) nu diatur ku kaedah atawa taktik, anu ngawengku: - fonemik - leksemik - morfemik - sememik
ALIRAN TAGMEMIK Tokohna Kenneth L. Pike Ngawanohkeun istilah tagmem, nya éta konstituén tina konstruksi nu mangrupa gabungan fungsi, kategori, harti jeung kohesi Dua hal nu penting dina teori tagmemik – bedana etik (pola-pola unit basa tanpa niténan fungsina dina system basa) jeung emik (pola-pola unit basa nu fungsional) – hierarki tagmemik nu ngawengku fonologi, leksikal, jeung gramatikal
ALIRAN LINGUISTIK LONDON
Bronislow Malinowsky data basa téh kudu omongan sapopoé, sabab fungsi basa téh mangrupa alat komunikasi. Firth ngawanohkeun tata basa kontekstual – objek ulikan basa nya éta kanyataan makéna basa – unggal unsur basa dititenan tina hubungan struktural jeung sistemik nu kudu ditafsirkeun dumasar kana konteks situasina. Halliday ngawanohkeun tata basa sistemik. Saterusna ngawincik analisis basa téh dumasar kana kategori jeung skala.
