1
2
Herbestemming Telefooncentrale Doetinchem
Project:
AT S4
Door:
Hans de Jong 0760575
[email protected]
Begeleiders:
ir. Harrie Janssen ir. Ruurd Roorda
Datum:
11 juni 2012 3
Inhoudsopgave Inleiding..................................................................................... 4 Concept masterplan..................................................................6 Concept gebouw........................................................................ 7 Masterplan................................................................................. 8 Programma van Eisen.............................................................. 11 Plattegronden............................................................................ 12 Aanzichten................................................................................. 16 Concept indeling....................................................................... 18 Constructie.................................................................................20 Bouwtechnische uitwerking.....................................................24 Conclusie.................................................................................... 41 Bijlagen....................................................................................... 43
4
Inleiding In opdracht van de gemeente Doetinchem heb ik gekeken naar de mogelijkheid om de telefooncentrale een nieuwe functie toe te bedelen. De telefooncentrale staat op de lijst van industrieel erfgoed. De gebouwen op deze lijst zijn bepalend geweest voor de ontwikkeling van de gemeente Doetinchem. Doordat de meeste van deze gebouwen hun functie hebben verloren en nu leeg staan, verkeren zij in verouderde staat. De gemeente Doetinchem wil weter wat er nog mogelijk is met deze gebouwen, daar zij het zonde vinden deze gebouwen zomaar te slopen. Als groep zijn wij begonnen met het analyseren van het gebouw en de directe omgeving hiervan. Voor het gebouw hebben wij als groep een masterplan ontwikkeld. Na afspraken gemaakt te hebben over wat voor functies zoal binnen het gebouw gerealiseerd moesten worden, zijn wij ieder individueel verder gegaan om tot een eigen ontwerp voor de telefooncentrale te komen. In dit verslag heb ik mijn ontwerp voor de telefooncentrale uitgewerkt. Ik zal eerst toelichten hoe ik tot mijn ontwerp ben gekomen. Vervolgens zal ik door middel van plattegronden en aanzichten aangeven hoe het gebouw in elkaar steekt en wat voor ingrepen er zijn gedaan in het gebouw. Verder zal ik de hoofddraagconstructie van het gebouw toelichten, waarna ik zal eindigen met de bouwtechnische uitwerking van het gebouw.
5
Concept Masterplan
Functies begane grond Detailhandel Horeca
In groepsverband is een masterplan opgesteld met daarin bepaalde eisen en richtlijnen waaraan het gebouw en de omgeving moest voldoen. Zo zou er aan de Westzijde van de telefooncentrale (waar zich voorheen het postkantoor bevond) een park aangelegd worden. Dit omdat er binnen de stad Doetinchem zelf weinig recreatief groen aanwezig is. Ook wordt getracht door middel van dit park een ontspannen plek te realiseren tussen het winkel- en parkeergebied, waar men na een drukke dag fijn kan vertoeven.
P P
Verder is gekeken naar wat voor functies in het gebouw ondergebracht zouden kunnen worden. Tijdens de analyse van de omgeving kwam naar voren, dat in de directe omgeving waarop het gebouw gericht zal worden zich veel detailhandel bevindt, met op de verdieping woningen. Deze indeling zal ook binnen de telefooncentrale voor een groot deel plaatsvinden. De Westvleugel van het gebouw zal hierop een uitzondering zijn. Hier zal een horecagelegenheid gevestigd worden. Er is een horecagelegenheid in het plan betrokken, omdat de meeste horeca zich aan de andere zijde van het centrum bevindt. De locatie is door de ligging aan het park op een drukke route uiterst geschikt voor een horecagelegenheid. Boven het restaurant is ruimte vrijgehouden voor kantoren. De locatie is geschikt voor kantoren, vanwege de goede ligging ten opzichte van het centrum en de verschillende uitvalswegen. De locatie van de verschillende functies in het gebouw is in nevenstaande afbeeldingen weergegeven.
Functies Verdieping Woningen Werkplaatsen
P P
6
Concept gebouw Met de uitgangspunten uit het masterplan in het achterhoofd ben ik gaan kijken wat naar mijn idee de sterke en zwakke punten van het gebouw zijn. Vervolgens ben ik gaan kijken hoe ik de gewenste functies het beste binnen het gebouw kon krijgen en hoe deze het best zouden aansluiten bij de omgeving. Gekeken heb ik naar het aanbod van winkels in de stad Doetinchem. Er is een mooi centrum aanwezig waar volop geshopt kan worden. Er is echter geen voorziening aanwezig om overdekt te winkelen. Om deze reden zat ik al vroeg in het proces te denken aan het realiseren van een klein winkelcentrum. De routing zou zich aan de buitenzijde van het gebouw moeten bevinden, omdat wanneer ik dit intern op zou lossen, veel winkeloppervlak verloren zou gaan. Ik heb het uitsteeksel aan de laatste uitbouw als uitgangspunt genomen, en deze in de vorm van een arcade voor de winkels langs getrokken. De oorspronkelijke gevel onder de arcade zou dan opengebroken moeten worden om open winkelpuien te realiseren. De arcade heb ik doorgetrokken in de uitbouw waar zich het restaurant bevindt. Hier is aan de onderzijde de gevel verwijderd en vervangen door een glazen gevel, waardoor de constructie bloot kwam te liggen. Om de bijzondere functie ten opzichte van de rest van het gebouw te accentueren, heb ik besloten ter plaatse van het restaurant en de kantoren een ingreep doen, waardoor dit deel van het gebouw extra op zou vallen. Het oranje pannendak beslaat heel het gebouw en werkt als bindend element. Door deze plaatselijk op te tillen wordt dit deel van het gebouw benadrukt. Tevens is op deze manier extra vloeroppervlak voor de kantoren ontstaan.
Impressie bestaande situatie
Schetsontwerp
7
Masterplan Arcade Telefooncentrale
P
Parkeerruimte
1:2000
P P
8
Masterplan
Bestaande routing winkelend publiek Winkelgebied
P
P
P P
Parkeerruimte
Het masterplan dat wij als groep opgesteld hebben, heb ik verder verfijnd naar dat wat voor mijn plan belangrijk is. Aan de Westzijde van de locatie is het park zichtbaar. Aan de Noordoostzijde van het gebouw bevinden zich een gebied dat meer privé zal zijn. Hier bevindt zich parkeerruimte voor de werknemers en de bewoners die zich in het gebouw bevinden. Verder zal hier het laden en lossen van de winkels en de horecagelegenheid plaatsvinden.
P
P
Aan de Zuidoostzijde van het gebouw zal zich een plein bevinden, dat voor verschillende activiteiten, zoals een kleinschalige markt, geschikt is. Dit plein wordt aan de Westzijde omsloten door de arcade van de telefooncentrale, waarachter zich winkels bevinden. Aan de Zuidzijde van dit plein bevind zich het Stedelijk Museum, wat ook een blikbepalend gebouw is. Ten Oosten van het plein bevinden zicht de achtzijdes van enkele winkels, die hun voorgevel aan de andere zijde van het gebouw hebben. Deze gevels stonden volgens de stedenbouwkundige van de gemeente Doetinchem binnen de gemeente ter discussie. Het aanpakken van deze gevel staat dus bij de gemeente al op de agenda. In mijn plan wordt het aantrekkelijker voor winkels om een voorgevel aan het plein te hebben, waar men eerst op een muur uitkeek. Er zal dus verandering komen in de huidige achterkantsituatie. Een probleem voor de locatie is de routing van het winkelend publiek. De telefooncentrale lag afgesloten van de omgeving, met zicht op allerlei achterkantsituaties. In nevenstaande afbeeldingen is te zien wat de bedoeling is van mijn plan met betrekking tot de routing van het winkelend publiek. Door het park en de veranderde functie van de telefooncentrale, zal het winkelend publiek zich graag vanaf de parkeerplaatsen ten Noorden van de locatie via het plangebied naar het centrum ten Zuiden van de locatie verplaatsen. Doordat de functies van het gebouw bij de functies in de omgeving aansluiten en deze zelfs versterken, zullen mensen de tijd nemen om de telefooncentrale aan te doen. Bovendien zorgt de horecagelenheid in het park ervoor dat men na een dag winkelen nog even kan ontspannen op een mooie locatie.
P
Verlangde routing winkelend publiek Winkelgebied
P
P
P P
Parkeerruimte
PP
P P
9
10
Probramma van eisen De uitganspunten die uit het masterplan naar voren kwamen, zijn doorontwikkeld tot een programma van eisen. In het masterplan stond dat er binnen het gebouw ruimte gemaakt moest worden voor woningen, werkplaatsen, horeca en detailhandel. Horeca Er moet een ruime horecagelegenheid komen, met rond de 80 zitplaatsen. Hier moet overdag geluncht kunnen worden of gewoonweg iets gedronken. ‘s Avonds moet men in het restaurant kunnen dineren. In het restaurant moet een grote bar aanwezig zijn, opdat het restaurant in de avonden eventueel gebruikt kan worden als feestlocatie. Het restaurant moet een groot glasoppervlak hebben, met een goed uitzicht over het park. Er moet een lage barrière zijn tussen binnen en buiten. Het terras moet makkelijk toegankelijk zijn. Om dit alles mogelijk te maken dient een ruime keuken aanwezig te zijn. Deze bevat bevat alle benodigde faciliteiten zoals een warme en koude keuken, een afwasruimte, een koeling en een vriezer. Verder moet binnen de keuken een logische routing aanwezig zijn om de aan- en afvoer van het eten te vergemakkelijken. Winkels De winkels zullen zich op de overige oppervlakte op de begane grond bevinden. Alle winkels dienen voldoende geveloppervlak aan de arcade te hebben. In het gebouw dienen vier ietwat kleinere winkels te komen (50-60 m2), drie middelgrote winkels (100-120 m2) en een grotere winkel (200-220 m2). In de kleinere winkeltjes komen zaken zoals een schoenenwinkel, telefoonwinkel. De grotere zaken zullen kledingwinkels herbergen. Iedere winkel dient een eigen opslag te hebben. De grote hiervan komt overeen met de grote van de winkel zelf en het type winkel dat in de ruimte gevestigd is. Woningen Op de verdieping bevinden zich boven de winkels verschillende woningen. In de oudste vleugel van het gebouw dienen vier kleine appartementen te komen, met veel geveloppervlak en dus veel zicht op het park. Deze woningen zijn geschikt voor jonge stellen. In de Oostvleugel bevinden zicht twee ruimere appartementen. Deze woningen zijn ook geschikt voor jonge stellen. Hier is echter meer ruimte aanwezig dus zal eventueel een extra kamer voor een jong kind ingericht kunnen worden. Kantoren Voor de kantoren is uitgegaan van flexwerkplekken. Dit is in Nederland met het sterk toenemende aantal zzp’ers een steeds meer voorkomend systeem. Doetinchem heeft echter nog niet echt ingespeeld op deze trend, aangezien veel jonge ondernemers uit de stad vertrekken. De telefooncentrale is een prima locatie voor dit principe. Zaken als een goede bereikbaarheid, inspirerende omgeving, aanwezige horeca en easyshopping staan hoog in het vaandel bij flexwerkers. Hier voldoet te telefooncentrale binnen dit nieuwe plan aan. Flexwerken volgt het principe, dat binnen een gebouw ruimte is om te werken, zonder dat je het pand hoeft te huren. Dit is ideaal voor zzp’ers en startende ondernemers, omdat men nooit een volle week op kantoor hoeft te zitten en het dus niet rendabel is vast een kantoorruimte te huren. Men kan hier in een algemene ruimte werken, waar veel interactie is tussen de zzp’ers en jonge ondernemers, opdat daar een wisselwerking kan ontstaan tussen deze personen. Ook kan men kleine kantoortjes individueel reserveren. Hier kan men eventueel klanten ontvangen, wat thuis vaak lastig gaat. In het gebouw moet dus ruimte gemaakt worden voor een gemeenschappelijke ruimte waar veel mensen kunnen werken. Verder dienen verschillende kleine kantoortjes aanwezig te zijn. Ook moet er ruimte gemaakt worden voor een grotere vergaderzaal. 11
Plattegronden
UP
UP
UP
UP
UP
Schaal 1:200
12
Begane grond De begane grond is grotendeels gevuld met winkels. Deze zijn zo gevormd dat ze allemaal voldoende geveloppervlak aan de arcade hebben. De arcade loopt voor de winkels langs. In de oudste vleugel van het gebouw is te zien dat een doorsteek gerealiseerd is, om ervoor te zorgen dat men niet om het gebouw heen hoeft te lopen om bij de andere winkels te komen. Onder de doorgang is de entree te zien waarvandaan de bewoners van de woningen op de verdiepingen hun woning kunnen bereiken. Verder is hier een ruimte ingericht voor installaties. De arcade komt uit in het restaurant, dat zich in de Westvleugel bevindt. Deze bevat veel ruimte voor gasten, een grote bar en ruime keuken. De routing in deze keuken is zo gemaakt dat het de aan- en afvoer van het eten bevordert. Bovendien zijn er voldoende toiletten aanwezig, die aan het zicht onttrokken zijn. Linksboven in de plattegrond is de entree van de flexwerkplekken te zien. Deze bevinden zich op de verdieping. Bij de balie kan men zich aanmelden en eventueel een ruimte reserveren. Via de trap bereikt men de flexwerkplekken zelf.
DN
DN UP
UP UP
DN DN
UP
UP
UP
UP
UP
DN
UP
Schaal 1:200
1e Verdieping In de Westvleugel zijn de flexwerkplaatsen zichtbaar. Veel losse bureaus en verschillende individueel te reservenren kantoortjes. Ook is een vergaderzaal aanwezig en voldoende toiletruimte. Vanuit de koffiecorner heeft men zicht op het park. Men betreedt de ruimte via een trap linksboven in de plattegrond, die vanuit de entree omhoog leidt. Aan de rechterzijde is een nooduitgang te zien, die uitkomt in het trappenhuis van de woningen. In de Zuid- en Oostvleugel bevinden zicht woningen. In de Zuidvleugel bevinden zich vier kleinere appartementen, die hetzelfde patroon volgen als onderliggende winkels, om veel geveloppervlak te verkrijgen. In de Oostvleugel bevinden zicht twee ruimere appartementen. De trappen zijn overal zo geplaatst dat zij geen dragende balken doorbreken. Verder zijn ze zo gesitueerd dat ze voldoen aan de eisen op het gebied van vluchtroutes. 13
UP UP UP
UP UP
DN
DN UP
UP DN
DN
UP
UP
Schaal 1:200
14
Tussenlevel Om gebruik te kunnen maken van de grote verdiepingshoogte binnen de woning. Is in de zuidvleugel een tussenlevel ingevoegd. Op deze manier wordt extra ruimte gerealiseerd en heeft men geen lange trap nodig om de afstand naar de zolder te overbruggen. De ruimte die hierdoor ontstaat is goed te gebruiken als een studeerkamer. Hoe dit precies in elkaar zit zal verderop in dit verslag duidelijk worden.
DN DN
DN
DN
DN
DN
DN
DN
DN
Schaal 1:200
Zolder In de Zuid- en Oostvleugel zijn de zolderruimtes van de onderliggende woningen zichtbaar. Om de zolder een aangenamere ruimte te maken zijn dakkapellen geplaatst. Vanuit deze dakkapellen heeft men een goed uitzicht op het park en de rest van de omgeving. In de Westvleugel is de opbouw boven de kantoren te zien. Hier is het dak opgetild om de functie van deze vleugel binnen het gebouw te benadrukken. Bovendien is op deze manier meer vloeroppervlak voor de flexwerkers gerealiseerd. Door het glassoppervlak rondom deze ruimte is een goed uitzicht op de omgeving gegarandeerd. 15
Gevelaanzichten
Gevelaanzicht-Noord
Noordgevel Dit is de meest gesloten gevel van het gebouw. Deze zijde van het gebouw heeft dan ook een meer privé functie. Hier bevinden zicht de parkeerplaatsen van de bewoners en werknemers. Tevens vindt hier het laden en lossen plaats. Het grootste deel van deze gevel is intact gebleven. Er zijn een paar ramen toegevoegd om de achterliggende ruimten leefbaar te maken. Ook zijn de dakkapellen en het opgetilde dak in dit aanzicht zichtbaar.
Gevelaanzicht-Oost
16
Oostgevel Aan deze zijde van het gebouw bevindt zich het plein. Wat opvalt is de arcade die hier voor het gebouw langsloopt. De ramen van de verdieping Lopen op dezelfde manier door in het dak van de arcade. Onder de arcade bevindt zich de glazen pui van de winkels. De arcade moet het idee geven dat de gevel als het ware opengeklapt is, waardoor de achterliggende constructie zichtbaar is geworden.
Gevelaanzicht-Zuid
Zuidgevel Hier is in het midden de kopgevel van het oudste deel van het gebouw zichtbaar, met aan de rechterzijde het plein en aan de linkerzijde het park. Ook hier is weer te zien dat de ramen van de verdieping doorgetrokken zijn in de arcade. Verder is aan de linkerzijde het deel te zien waarin zich het restaurant en de flexwerkplekken bevinden. De glazen gevel wekt ook weer het beeld op dat de bakstenen gevel daar opgetild is
Gevelaanzicht-West
Westgevel Hier is te zien hoe het gebouw er vanuit het park gezien uit zou zien. Aan de linkerzijde is het deel met het restaurant en de flexwerkplekkern zichtbaar, met het opgetilde dak wat deze positie benadrukt. In het rechterdeel zijn de dakkapellen te zien. Deze hebben dezelfde soort ramen als onderliggende verdieping en de arcade. Deze moeten de indruk wekken dat ze ooit daadwerkelijk zo gebouwd zijn. 17
Concept woning Hier is schematisch weergegeven wat de bedoeling is met de oudste vleugel van het gebouw. Uit het masterplan volgde dat in deze vleugel op de begane grond winkels gerealiseerd moeten worden, met op de verdieping woningen. De winkels zijn zo geschakeld, dat zij aan één gevel aan de arcade veel gevel-oppervlak hebben. Als een winkel de de volle breedte van het gebouw zou beslaan, zou waardevol geveloppervlak langs de arcade verspild raken, omdat men dan een voor en achterzijde zou hebben. Dit is voor de kleine zaakjes niet handig omdat men ook nog een kleine opslag nodig heeft. Om deze reden zijn de winkels in deze vleugel op een L-vormige manier geschakeld. Hierdoor bezitten de winkels een groot etalageoppervlak aan één gevel. Bovendien is hierdoor automatisch een terugliggende ruimte gerealiseerd die als opslag gebruikt kan worden. In deze vleugel van het gebouw zullen zich op de verdieping vier kleinere appartementen bevinden. Deze zijn op dezelfde manier geschakeld als de onderliggende winkels. In onderstaande doorsnede en de schetsen op de afbeeldingen die links te zien zijn, is tevens te zien dat deze woningen ook in verticale zin op een L-vormige manier geschakeld zijn. Op deze manier benutten de woningen op zolder wel de volle breedte van de woning. Door een dakkapel toe te voegen aan de Westzijde, hebben alle woningen bovendien zicht op het park. Op de verdieping is verder een tussenlevel ingevoegd. Dit om de grote verdiepingshoogte, die niet overal even nuttig is, optimaal te benutten. Dit tussenlevel bevindt zich niet boven de eigen ruimte, maar boven de badkamer van de buurman. Hierdoor zal een betere dieptewerking binnen de woning ontstaan. Er wordt voorkomen dat er een verdiepingshoge gesloten wand binnen de woning aanwezig is. Dit zou door de grote verdiepingshoogte benauwend werken op de bewoners. Wat voor ruimtelijke werking dit geeft, is in sfeerimpressies van de woning op de volgende pagina zichtbaar. In de strook die zich in het midden bevindt, zijn de zogenaamde ‘natte ruimten’ opgenomen. Zowel op de begane grond als de verdieping bevinden zicht hier ruimtes voor opslag en toiletten. Het boven elkaar situeren brengt voordelen met zich mee op het gebied van leidingen en kanalen.
18
In nevenstaande 3D-impressies is links de dieptewerking in de woning te zien die hiervoor al beschreven is. De grote ramen zorgen voor veel lichtinval in de woningen. Verder geven de 3D-impressies een idee van wat de bedoeling is met de buitenkant van de telefooncentrale. Een blik vanonder de arcade laat het uitzicht over het park zien. De ramen in de arcade zorgen voor veel lichtinval. Ook is te zien dat de Arcade door lijkt te lopen in het restaurant. Hier is de arcade echter niet meer open, maar omsloten door een glazen gevel. Onder de arcade moet het beeld opgewekt worden dat men zich echt in een winkelcentrum bevindt. De winkels en de binnenzijde van de arcade zijn dan ook strak wit afgewerkt. Wanneer men van buiten naar het gebouw zou kijken zou dit niet direct opvallen. Van buiten ziet men namelijk het bakstenen gebouw met het oranje dak. De dakkapellen liggen in het vlak van de onderliggende gevel. Hier zijn dezelfde ramen toegepast als op onderliggende verdieping. De uitbouw ter plaatse van de kantoren benadrukt het feit dat hier een andere functie gehuisvest is. Het oranje dak werkt hier als verbindend element. 19
Constructie
Schaal 1:200
20
Funderingsplan De bestaande fundering is overal intact gehouden en plaatselijk uitgebreidt. Het deel van de oudste vleugel dat helemaal onderaan het funderingsplan te zien is, is net als de gehele Oostvleugel van het gebouw onderkelderd. Verder is er sprake van een strokenfundering onder de constructieve wanden. In de Westvleugel zijn ter plaatse van de kolommen verzwaarde poeren in de strokenfundering opgenomen. Links op het funderingsplan is het deel van de fundering te zien dat de uitbreiding van het restaurant mogelijk maakt. Hier is gebruik gemaakt van dezelfde manier van funderen als in de rest van de vleugel. Ook zijn in het plan de poeren te zien die de krachten uit de kolommen van de arcade op zullen nemen.
UP
UP
UP
UP
UP
Schaal 1:200
Begane grond Op de begane grond zorgen de aanwezige gevels voor de stabiliteit. Ondanks dat er grote delen uit de gevel gehaald zijn ten behoeve van de glazen winkelpuien, is nog voldoende stabiliteit aanwezig. Alleen ter plaatse van het Restaurant is extra stabiliteit toegevoegd. Dit omdat twee zijden van deze vleugel een open gevel hebben. Om toch voldoende stabiliteit te verkrijgen zijn binnen deze ruimte in de scheidende muren kruisverbanden tussen de kolommen opgenomen. De kolommen van de arcade staan precies voor de kolommen in de oorspronkelijke gevel, die zich nu achter de winkelpui bevinden. Het wisselende ritme in de kolommen is dus afgeleidt uit de oorspronkelijke constructie. Hieraan is duidelijk te zien dat er ooit verschillende uitbreidingen zijn geweest. 21
DN
DN UP
UP UP
DN DN
UP
UP
UP
UP
UP
DN
UP
Schaal 1:200
22
1e Verdieping Op de verdieping is in principe voldoende gesloten geveloppervlak om stabiliteit te garanderen. Westvleugel is echter inpandig een kruisverband in de scheidingswand van de vergaderzaal opgenomen, om de krachten uit de bovenliggende dakopbouw naar de fundering over te brengen. Deze stabiele wand loopt vanaf de begane grond tot aan het dak door. In de woningen in de oudste vleugel is een tussenlevel toegevoegd. Deze wordt gedragen door houtskeletbouw elementen in de woningscheidende wanden, met daaroverheen een houten woningscheidende vloer. Hoe dit in elkaar zit zal later in dit verslag duidelijk worden.
DN DN
DN
DN
DN
DN
DN
DN
DN
Schaal 1:200
Zolder In de westvleugel is de staalconstructie te zien waarmee het opgetilde dak gerealiseerd is. Aan de Oostzijde van deze ruimte bevind zicht de stabiele wand de ook op onderliggende verdiepingen toegevoegd is. Net als in de Noord- en Zuidgevel is binnen de ruimte een kruisverband tussenen de kolommen opgenomen, om voor voldoende stabiliteit te zorgen. Hoe de dakkapellen in elkaar zitten zal in de bouwtechnische uitwerking duidelijk worden. De constructie bestaat in principe uit houtskeletbouw elementen, die een plat houten dak dragen. 23
Bouwtechnische uitwerking
H01 1:5
24
H02 1:5
Bij de bouwtechnische uitwerking van het gebouw viel meteen op dat het gebouw onvoldoende geisoleerd is. De gevel met porisoteen aan de binnenzijde voldoet niet aan de huidige eisen die aan een buitenmuur gesteld worden. Door de Porisosteen te verwijderen en een metalstud systeem aan de binnenzijde van de gevel te plaatsen, kan wel aan deze eisen voldaan worden. Tussen het binnenblad en het metalstud systeem is ruimte opengelaten. Dit is gedaan om inwendige condensatie te voorkomen, daar tussen het binnenblad en de isolatie een groot temperatuurverschil aanwezig kan zijn. De gipsplaat aan de binnenzijde van het metalstud element zorgt voor een gladde afwerking. In de bijlage is meer informatie over het principe van een metalstud systeem te vinden.
H03 1:5
Voor de woningscheidende wanden is ook uitgegaan van een metalstud systeem. Omdat de vloerconstructie niet berekend is op hoge puntlasten, moesten de wanden zo licht mogelijk worden opgebouwd. Omdat ze woningscheidend zijn moeten de wanden wel aan hoge eisen voldoen op het gebied van geluidsisolatie en brandveiligheid. Het metalstud systeem voldoet door de dubbele gipsen beplating aan de eisen op het gebied van brandveiligheid. Door de metalstud C-profielen om en om te plaatsen, en aan de boven en onderzijde akoestisch te bevestigen, worden trillingen tegengegaan. Hierdoor voldoet dit systeem ook aan de hoge eisen wat betreft geluidsisolatie. Ter plaatse van de gevel komt de woningscheidende wand in contact met een kolom. Om te voorkomen dat deze een koudebrug kan veroorzaken, is deze aan de zijkanten bekleedt met een strook hoogwaardig isolatiemateriaal. 25
V03
V02 V01
A UP
UP
UP
UP
UP
26
A’
Doorsnede AA’ Deze langsdoorsnede is genomen over de oudste vleugel van het gebouw. Hierin bevinden zich op de begane grond winkels en op de verdieping woningen. De bouwtechnische doorsneden zijn in de bijlage op schaal toegevoegd. Wat opvalt aan deze doorsnede is dat de trapgaten precies tussen de vloerbalken doorlopen. Verder is te zien dat het gebouw aan de binnenzijde geisoleerd is. Op zolder is ook te zien dat het dak geisoleerd is ter plaatse van de zolderruimtes van de woningen. De ruimte op zolder die niet gebruik wordt, is niet geisoleerd. Van deze doorsnede zijn verschillende punten in detail uitgelicht.
V02 1:10
V01 1:10
Op de begane grond bevinden zich winkels en op de verdieping woningen. Deze verschillende ruimten moeten zowel thermisch als akoestisch van elkaar gescheiden zijn. Om deze reden zijn op de bestaande vloeren zwevende dekvloeren toegepast, die ter plaatse van een scheidingswand van elkaar ontkoppeld zijn. De metalstud wand wordt op de cementvloer bevestigd en trillingsvrij afgewerkt. In de winkels is een verlaagd plafond toegepast, waardoor de winkels een strak uiterlijk krijgen. In dit verlaagde plafond is voldoende ruimte aanwezig om allerlei leidingen en luchtkanalen op te nemen. Hoe dit zit zal later nog duidelijk gemaakt worden. 27
V03
V04
V04 1:10
Impressie zolder
Op de zolderverdieping zijn dakkapellen toegevoegd om de zolder tot een prettige verblijfsruimte te maken. De dakkapel beslaat de helft van de zolderruimte. De andere helft van de dakkapel is van de buurman. Bedoeling was om te laten lijken alsof de dakkapel ooit zo gebouwd is. Hiervoor is de bakstenen uitbouw, waaraan de dakgoot bevestigd is, ter plaatse van de dakkapel verwijderd. Hierna is de gevel doorgemetseld, zodat de gevel van de dakkapel in hetzelfde vlak ligt als onderliggende gevel. De ramen komen overeen met de ramen van onderliggende verdieping. 28
V03 1:5
Omdat de gevel van de dakkapel moet aansluiten bij het bestaande gebouw, moeten ook de zijkanten van de dakkapel met baksteen bekleedt worden. Vanwege het hoge gewicht van de baksteen en het gewicht van het dak, is een stalen profiel in het dak opgenomen om deze krachten naar de gevel over te kunnen brengen. Op de rechterzijde van de bovenflens zijn L-vormige profielen gelast, die aan de onderzijde opgevuld zijn met cement. Hierdoor is een soort van trapligger ontstaan, waarop de bakstenen geplaatst worden. Deze trapligger zorgt ervoor dat de bakstenen niet van de ligger af kunnen schuiven. Op de linkerzijde van de bovenflens is een houten plank gemonteerd. Hierop kunnen de houten stijlen bevestigt worden die het dakpakket dragen. Het regenwater wordt door de afschotisolatie naar de achterzijde van de dakkapel geleidt, vanwaar het door een opening in de gevel in de goot terechtkomt, die langs de bakstenen gevel gemonteerd is. Deze transporteert het hemelwater naar de dakgoten, die het water op hun beurt weer naar de hemelwaterafvoeren geleiden. 29
UP
UP
UP
UP
B
B’
UP
V09
V08
V07
30
V05
V06 Doorsnede BB’ Deze doorsnede is genomen over de oudste vleugel van het gebouw. Deze is op schaal in de bijlage opgenomen. In deze doorsnede bevinden zich op de begrane grond winkels en op de verdieping woningen. De arcade sluit aan de onderzijde van de ramen van de woningen aan. Hierdoor hebben de bewoners geen last van het winkelen publiek onder hen. De grote ramen zorgen voor veel lichtinval en zorgen tevens voor een goed uitzicht over het park en het plein. In het dak van de arcade zijn ramen opgenomen om voor lichtinval in de arcade zelf en de achterliggende winkels te zorgen. In de doorsnede zie je verder de strook in het midden van het gebouw, waarin zicht de natte ruimten van de woningen en winkels bevinden. In de woning is een wand net wat teruggelegd, om de dieptewerking binnen de woning te bereiken, die bij het concept van de woningen in sfeerbeelden te zien is. Verschillende punten zijn in detail uitgelicht, om de opbouw te verduidelijken.
V05 1:5
V06 1:5
Pun van aandacht bij het project, is het feit dat binnen de woningen tussenlevels toegevoegd zijn. Dit is al eerder duidelijk gemaakt bij het concept van de woningen. De krachten die hieruit voortkomen zullen afgedragen moeten worden aan de verdiepingsvloer. Deze is echter niet op hoge puntlasten berekend. Om deze reden is een lichte vloer gerealiseerd, die tevens voldoet aan de eisen die aan een woningscheidende vloer gesteld worden. In het onderdeel constructie is al duidelijk gemaakt dat de houten vloer gedragen wordt door een houtskeletbouw raamwerk dat zich in de woningscheidende wanden bevindt. Door de gipsplaten waarmee de vloer afgewerkt is voldoet de constructie aan de eisen die aan de brandveiligheid van een dergelijke constructie gevraagd worden. Door de isolatie tussen de vloerbalken wordt ook voldaan aan de thermische eisen. Bovendien werkt dit geluidremmend. Op een laag underlayment is een Rigidur Estrich vloer aangelegd. Deze bestaat uit twee lagen van twee kruislings op elkaar gelijmde gipsvezelplaten, met daartussen een verende laag. Dit principe werkt uitstekend wat uitstekend op het gebied van het gegengaan van contactgeluid. In de bijlage is meer informatie over dit systeem te vinden. In de loze ruimte tussen de houten balken kunnen bovendien leidingen opgenomen worden. 31
V07 1:10
Deze details geven de opbouw van de gevel weer. De bakstenen gevel is ter plaatse van de winkels vervangen door een glazen winkelpui. De bakstenen zijn hergebruikt in de verschillende uitbouwen. Dit omdat precies dezelfde soort baksteen lastig te verkrijgen is. Het detail linksboven laat zien hoe de glazen winkelpui gemonteerd is. Op de bestaande betonnen vloer worden plaatselijk hoekprofielen gemonteerd. Hier wordt het kozijn aan bevestigt. Vervolgens is een zwevende dekvloer toegepast om een koudebrug uit de ondergrond en contactgeluid tussen de verschillende winkels te voorkomen. Het niveau van de arcade is ook opgehoogd, opdat de niveaus in de winkel en de arcade gelijk zijn. Om te voorkomen dat er vocht binnenkomt is de vloer van de arcarde wel onder afschot geplaatst, zodat eventueel voorkomend water naar het park kan aflopen. Het nevenstaande detail geeft aan wat er gebeurt ter plaatse van de verdiepingsvloer. De gevel wordt hier gedragen door een stalen gevelligger. Hieraan is het kozijn van de winkelpui gemonteerd. Het verlaagde plafond loopt achte rdit kozijn door. Hierdoor is er buiten het glas geen barrière tussen de binnen en buiten. Het dak van de arcade sluit onder het raam van de woning aan op de gevel. Een loodslabbe is onder de raamdorpel ingemetseld om het geheel waterdicht te krijgen. Het raam in de arcade steekt boven de pannen uit om overlopend water te voorkomen. Een goot aan de bovenzijde van het raam voert het hemelwater naar de zijkanten van het dakraam waar zich een goot bevindt. 32
V08 1:10
V09 1:10 Daar waar de gevel overgaat in het dak is de gevel intact gebleven. Wel is, zoals al eerder vermeldt is, de porisosteen aan de binnenzijde van de gevel verwijderd en vervangen door een metalstud systeem, waardoor de gevel aan de huidige eisen voldoet. Het dakpakket was voorheen niet geisoleerd. De ruimte tussen de dakgordingen is nu opgevuld met steenwol, en aan de onderzijde afgewerkt met beplating die bevestigd is aan de gordingen. Ook is de zwevende dekvloer zichtbaar. Deze is op zolder toegepast, omdat de onderliggende ruimte een andere eigenaar heeft dan de zolder zelf. 33
C UP
UP
UP
UP
C’
UP
V10
V11 V12
34
Doorsnede CC’ Deze doorsnede is genomen over de westvleugel. Hierin is op de begane grond de keuken te zien aan de linkerzijde en het restaurant aan de rechterzijde. Op de verdieping en de zolder zijn flexwerkplekken ingericht. Ook zijn hier de kantoortjes aan de rechter- en linkerzijde zichtbaar. De kantoortjes zijn van de algemene ruimte zowel thermisch als akoestisch ontkoppeld. Ook de keuken is van het publieke deel van het restaurant ontkoppeld. Dit is, net als eerder duidelijk is gemaakt, gedaan door het toepassen van zwevende dekvloeren in combinatie met een metalstud systeem. Ook hier zijn verlaagde plafonds aanwezig waarin leidingen en kanalen weggewerkt kunnen worden. In de liggers op de verdieping zijn sparingen aanwezig in de constructie. Hier is een toevoeging nodig geweest om de krachten uit de erboven toegevoegde kolommen naar de fundering te kunnen brengen. Deze sparingen zijn goed te gebruiken voor het doorsteken van leidingen en kanalen. De oorspronkelijke vloer van de zolder liep scheef. Deze is vlak gemaakt door houten balken op de vloer te monteren met daaroverheen beplating, dit bespaart gewicht en er is ruimte over voor leidingen. Hierop is een zwevende dekvloer bevestigd. Van de gevel zal duidelijk worden wat de bedoeling is met betrekking tot de gevelsystemen.
Lamellen in spouw
V10 1:10
Het dak van het gebouw is op deze plaats opgetild. Dit is gedaan door middel van een staalconstructie. Wel is getracht om hetzelfde type dak terug te brengen, met de kenmerkende oranje pannen. Hier is een nieuwe dakconstructie voor gebruikt, waarbij de oude pannen hergebruikt zijn. Voor de gevel is gekozen voor een vliesgevel, waarbij in de spouw zonwering is opgenomen. Hierin bevinden zicht lamellen. Deze lamellen zorgen ervoor dat er voldoende licht binnenvalt, terwijl de directe zoninstraling wordt tegengehouden. De warmte blijft in de spouw hangen en zal naar buiten worden afgedragen. Ondanks dat het directe zonlicht geweerd wordt, heeft men uitzicht over het park. Dit systeem is bevestigd aan een IPE-ligger, waarvan aan de bovenzijde een flens ontbreekt, opdat op de onderflens baksteen opgemetseld kan worden. 35
V11 1:10
Knikarmschermen
36
V12 1:10
Bij het restaurant is gekozen voor knikarmschermen als zonweringssysteem. Dit principe heeft als voordelen dat het de directe zoninstraling tegenhoudt. De warmte van de zon wordt dus tegengehouden. Ondanks dit komt er toch voldoende daglicht de achterliggende ruimte binnen. Door het gebruik van knikarmschermen is er een vrije doorlooproute en dus ook een vrij uitzicht onder de zonwering door. Dit in combinatie met de grote glasgevel zorgt ervoor dat het park vanuit het restaurant goed beleefd kan worden. Door de knikarmschermen in dezelfde oranje kleur uit te voeren als het dak van de arcade, lijkt het doek daadwerkelijk onderdeel van het gebouw. Het knikarmsysteem wordt door middel van chemische ankers in de betonnen vloer verankerd. De krachten uit het doek, die erg groot kunnen worden, kunnen door deze vloer opgenomen worden. Het kozijn van de vliesgevel van het restaurant is bevestigt aan de gevelligger, die de bovenliggende bakstenen gevel draagt. Deze valt samen vet het verlaagde plafond in het restaurant. Aan de onderzijde is het kozijn van de vliesgevel bevestigt op een T-staal. Deze kan de krachten uit het kozijn overbrengen op de fundering, waaraan hij bevestit is. Ook hier zijn zowel boven als onder de kozijnen zoveel mogelijk weggewerkt, om een barrièvrije overgang tussen het restaurant en het park te realiseren. Om dit te versterken is ook de omliggende bestrating opgehoogd onder afschot.
37
Installaties
Op verschillende plaatsen in het gebouw zijn speciale ruimten aanwezig die bestemd zijn voor installaties. Deze ruimten zijn afgezonderd van de overige ruimten en bevatten installaties op het gebied van verwarming en verkoeling. Bovendien bevinden zich hier de luchtverversingsinstallaties. Deze zijn nodig omdat doordat het gebouw aan de binnezijde geisoleerd is, het gebouw vrijwel geen thermische buffercapaciteit heeft. Herdoor is de ruimte makkelijk op te warmen, maar zal deze ook snel afkoelen waneer men de deur open laat staan. Om deze reden wordt er gebruik gemaakt van een gebalanceerd ventilatiesysteem met mechanische aan en afvoer. In de woningen is het wel mogelijk om een deel van de grote ramen open te klappen. Vanuit de ruimten die gereserveerd zijn voor installaties, lopen via verlaagde plafonds en verhoogde vloeren leidingen en kanalen die het gebouw kunnen voozien in zijn behoeften. Op nevenstaande doorsneden is schetsmatig te zien waar deze transportruimten zich bevinden binnen het gebouw.
38
39
In vrijwel het gehele gebouw is vloerverwarming aanwezig. De leidingen zijn opgenomen in de zwevende dekvloeren die in het gebouw aanwezig zijn. Deze vloerverwarming kan in een groot gedeelte van de warmtebehoefte voorzien. Op bepaalde plaatsen onder ramen of onder de vliesgevels zijn extra voorzieningen aangebracht om koudeval tegen te gaan. Onder de vliesgevels worden op verschillende plaatsen convectorbakken geplaatst. Koude lucht valt bij het raam naar beneden in de bakken, waar deze lucht wordt opgewarmd. Deze warme lucht wordt verdrongen door de invallende koude lucht. Op deze manier wordt de koudeval tegengegaan. Deze bakken zullen zich bevinden achter de winkelpuien. Verder zijn ze te vinden achter de vliesgevels van het restaurant en de kantoren. Onderstaande afbeelding geeft een impressie van een dergelijke convectorbak.
In de woningen en in de afzonderlijke kantoorruimtes zijn extra verwarmingspanelen aanwezig. Omdat er aan de binnenzijde geisoleerd wordt, zijn geen gewone radiatoren geplaatst. Deze zouden nog meer ruimte innemen en als obstakel ervaren worden. Gebruik is gemaakt van wandcomfortplaten. Dit is een systeem dat in een metalstud voorzet wand geintegreerd kan worden. Door buizen die in het isolatiepakket lopen, wordt warm water geleidt. Aan deze buizen zitten aftakkingen naar een speciale gipsplaat, die door dit water opgewarmd wordt. Deze wandcomfortplaat werkt verder volgens hetzelfde principe als een radiator. Het voordeel is dat deze nu strak afgewerkt in de muur opgenomen zit. Dit systeem vangt tevens de koudeval op wanneer het onder een raam geplaatst is. Dit systeem kan ook in de verlaagde plafonds opgenomen worden. De warmte wordt afgestaan door middel van straling. In het plafond kan een dergelijk systeem tevens voor verkoeling zorgen. Dit is in de wand niet mogelijk, vanwege het risico op inwendige condensatie. In de bijlage is extra informatie te vinden met betrekking tot dit systeem. Onderstaande afbeeldingen geven een impressie hoe deze systemen in de wand en het plafond opgenomen worden.
40
Conclusie Door dit ontwerp worden verschillende functies binnen de telefooncentrale geplaatst, die elkaar zullen versterken. Dit in combinatie met de gunstige ligging ten aanzien van het centrum, de goede ontsluitingsroutes en de ligging aan het park, zorgen ervoor dat het gebouw nog jaren mee zal kunnen. Met dit ontwerp wordt aangetoond wat er zoal mogelijk is met het gebouw. Het is voor de gemeente Doetinchem dus niet noodzakelijk om direct tot sloop over te gaan, daar er nog genoeg alternatieve mogelijkheden aanwezig zijn. Reflectie: Gedurende het verloop van het project heb ik van de verschillende disciplines die bij het project komen kijken veel geleerd. Ik heb dan ook met veel plezier aan dit project gewerkt en er veel tijd en moeite in gestoken. Wat ik een andere keer eventueel wel anders zou doen, is dat ik nu zoveel mogelijk van het gebouw wilde leren kennen en uitwerken. Dit vond ik wel leuk om te doen, maar hierdoor kwam ik tijd tekort om op bepaalde zaken dieper in te gaan, die ik anders nog wel had willen doen. Een volgende keer zou ik misschien een deel van het gebouw pakken en deze zover mogelijk uitwerken op het gebied van constructie, detaillering en installaties. Nu heb ik het idee dat ik van alles zo veel mogelijk te weten ben gekomen en uitgewerkt heb, maar van niets echt kan zeggen dat het honderd procent kloppend uitgewerkt is.
41
42
Bijlage - Doorsnede AA’ - Doorsnede BB’ - Doorsnede CC’ - Metalstud wandsysteem - Rigidur Estrich vloersysteem - Wandcomfortplaat
43
