Help, ik ben aandeelhouder Actiemiddelen van de aandeelhouder ten aanzien van de vennootschap. Alain François

Help, ik ben aandeelhouder Actiemiddelen van de aandeelhouder ten aanzien van de vennootschap

Alain François 7 mei 2015

I. Inleiding  Vennootschap als haard van conflicten – Conflict ligt besloten in de grondvoorwaarden van het vennootschapscontract risico op conflicten zit ingebakken in het wezen van de vennootschap, haar finaliteit en haar organisatie

– Externe factoren wakkeren conflicthaard aan

p. 2

 Dubbel(zinnig)e rol van het vennootschapsrecht: wapen én remedie  Vennootschapsrecht biedt ruim arsenaal van actiemiddelen aan  Conflicthantering: gepast aanwenden van interne en externe actiemiddelen

p. 3

II. Overzicht van wettelijke actiemiddelen  Interne actiemiddelen – – – – –

Verplichte bijeenroeping AV Vraagrecht [Verdaging AV met 3 weken] Herroeping bestuurders Individuele controlebevoegdheid – [Uitkoop]

p. 4

 Gerechtelijke actiemiddelen – Vennootschappelijk deskundigenonderzoek – Nietigverklaring/opschorting besluiten – Actio mandati – Minderheidsvordering – Aanstelling gerechtelijk mandataris – Geschillenregeling – Gerechtelijke ontbinding om wettige redenen

III. Stappen van conflicthantering

 Stap 1: identificatie van het conflict  Stap 2: doelstellingen van de cliënt  Stap 3: beoordeling van het conflict i.f.v. de doelstellingen van de cliënt - strategiebepaling  Stap 4: dossieropbouw i.f.v. strategie  Stap 5: regeling van het conflict

p. 5

 Stap 1: identificatie van het conflict – Aanhoor uitvoerig feitenrelaas van de cliënt – Toets het feitenrelaas aan de stukken van het dossier – Onderzoek grondig statuten en evt. aandeelhoudersovereenkomst(en)

 Stap 2: doelstellingen van de cliënt – Ad hoc-oplossing (vb. herstel in functie na ontslag als bestuurder; schadevergoeding)? – Structurele oplossing (vb. uitsluiting, uittreding, ontbinding)? – Caveat: doelstellingen kunnen evolueren (vb. n.a.v. informatie die wordt bekomen of reactie van tegenpartij)

p. 6

 Stap 3: beoordeling van het conflict i.f.v. de doelstellingen van de cliënt – strategiebepaling – Staven feiten en stukken de door de cliënt gewenste oplossing?  Opgelet: – Hoe ingrijpender de oplossing, hoe “steviger” het dossier moet zijn (zie hierna “subsidiariteitregel”) – Tracht een zo objectief mogelijke inschatting te maken van het “vennootschapsbelang”

 Zo ja, bepaal het (de) aan te wenden actiemiddel(en)  Zo neen, stippel strategie uit om dossier te “maken” (“litigation plan”)

p. 7

 Stap 4: dossieropbouw i.f.v. strategie – Advocaat als openlijk of verdoken dirigent?  Verdoken dirigent kan onachtzame tegenpartij in de val lokken  Openlijk optreden leidt (doorgaans) tot tussenkomst van een tweede raadsman, wat een minnelijk akkoord kan bespoedigen

– Bouw dossier zoveel mogelijk op vertrekkende van interne actiemiddelen (zie hierna “subsidiariteitregel”) – Tracht ook rekening te houden met vereisten/kenmerken van gerechtelijke actiemiddelen (zie hierna)

p. 8

– Tips bij deelname “woelige” RvB/AV:  Bereid de vergadering zeer goed voor:

– Tracht verschillende scenario’s te voorzien en anticipeer op reactie tegenpartij – Maak (als raadsman van de vennootschap/controleaandeelhouder) in functie daarvan notulen op voorhand op – Bereid in voorkomend geval schriftelijke verklaring voor  Laat u evt. vergezellen/begeleiden door derden (gerechtsdeurwaarder, accountant of bedrijfsrevisor, notaris…)  Doe evt. (eenzijdig) beroep op de rechter  Let op (voor) deontologische regels  Let op (voor) vormgebreken  Tracht uw cliënt goed in de hand te houden

p. 9

 Stap 5: regeling van het conflict – Sta open voor minnelijke regeling – Kies het (meest) gepaste actiemiddel

p. 10

IV. Interne actiemiddelen  Ruime waaier van vennootschapsinterne actiemiddelen: – – – – – –

Verplichte bijeenroeping AV Vraagrecht [Verdaging AV met 3 weken] Herroeping bestuurders Individuele controlebevoegdheid [Uitkoop]

 Hebben gemeen – Dat ze geen beroep op de rechter vereisen, tenzij  Om een overijverige aandeelhouder halt toe te roepen, of  Om een onwillige vennootschap te sanctioneren

– Dat zij een gerechtelijke actie faciliteren (“subsidiariteit”) of juist uitlokken (vb. na herroeping) – Dat ze niet aan (wettelijke) inhoudelijke eisen moeten voldoen

p. 11

 Grote diversiteit in interne actiemiddelen: – Qua finaliteit:  Informerend (vb. vraagrecht en individuele controlebevoegdheid; evt. verplichte bijeenroeping AV)  Sanctionerend (vb. herroeping van een bestuurder; verplichte bijeenroeping AV; evt. uitkoop)  Ontmijnend (vb. wettelijk verdagingsrecht van de RvB)

– Qua mogelijkheid tot aanwending:  Stijgende drempelvereisten (vb. verplichte bijeenroeping voorbehouden aan 20%-aandeelhouder; herroeping voorbehouden aan meerderheidsaandeelhouder op AV)  Elke aandeelhouder (vb. vraagrecht en individuele controlebevoegdheid)

p. 12

V. Gerechtelijke actiemiddelen

 Oplossen van conflicten in vennootschappen vergt niet per se een beroep op de rechter  Integendeel: rechtbanken hanteren dubbele subsidiariteitregel – Pas rechterlijke inmenging na uitputting interne actiemiddelen  Rol van interne actiemiddelen om conflict te beheersen, op te lossen of juist aan te wakkeren (“dossier opbouwen”)  Toepassing van het minst ingrijpende gerechtelijke actiemiddel

p. 13

 Dubbele bron van gerechtelijke actiemiddelen – Miskenning/misbruik van interne actiemiddelen – Aanwending van vennootschapswettelijke actiemiddelen

 Ruime waaier van gerechtelijke actiemiddelen – – – – – – – –

Vennootschappelijk deskundigenonderzoek Nietigverklaring/opschorting besluiten Actio mandati Minderheidsvordering Aanstelling gerechtelijk mandataris Geschillenregeling (uitsluiting/uittreding) Gerechtelijke ontbinding om wettige redenen Pro memorie: strafrechtelijke actiemiddelen (tweesnijdend zwaard)

p. 14

 

Geschillenregeling is “kampioen” van de gerechtelijke actiemiddelen Regeling van geschillen is nochtans meer dan geschillenregeling: – Geschillenregeling regelt enkel conflicten tussen vennoten onderling en evt. de vennootschap – Geschillenregeling geldt enkel in de BVBA en de niet-publieke NV – Geschillenregeling is “subsidiair” wegens zijn verregaande, structurele gevolgen – Geschillenregeling stelt drempelvereisten (uitsluiting) en inhoudelijke eisen (“gegronde reden”) – Geschillenregeling is moeilijk of niet combineerbaar met andere gerechtelijke actiemiddelen (bevoegdheid Vz. Kh. zoals in kort geding)

p. 15

 (Te?) grote diversiteit in gerechtelijke actiemiddelen: – Qua finaliteit:  Informerend (en dus eerder voorbereidend) vb. vennootschappelijk deskundigenonderzoek  Sanctionerend:

– Ad hoc vb. nietigverklaring, actio mandati, minderheidsvordering – Tijdelijk vb. aanstelling voorlopig bewindvoerder, vennootschappelijk deskundigenonderzoek – Structureel vb. geschillenregeling, gerechtelijke ontbinding  Hoe ingrijpender, hoe meer subsidiair

p. 16

– Qua rechtsingang:  Drempelvereisten (minimum participatie) vb. minderheidsvordering, vennootschappelijk deskundigenonderzoek, uitsluiting, actio mandati  Elke aandeelhouder vb. gerechtelijke ontbinding, uittreding  Elke belanghebbende vb. nietigverklaring, aanstelling voorlopig bewindvoerder  Rechtsingang niet per se in verhouding tot subsidiariteit

p. 17

– Qua inhoudelijke eisen:  Gegronde reden vb. geschillenregeling  Wettige reden vb. gerechtelijke ontbinding  Ernstige (dreigende) schending van belangen van de vennootschap vb. vennootschappelijk deskundigenonderzoek  Artikel 64 W.Venn. (wettelijke gronden tot nietigverklaring)  Door rechtsleer en rechtspraak ontwikkelde gronden vb. aanstelling voorlopig bewindvoerder  Inhoudelijke toetsstenen zijn meestal variaties op toets aan vennootschapsbelang

p. 18

– Qua bevoegdheid:  Rechtbank van koophandel vb. gerechtelijke ontbinding, nietigverklaring…  Voorzitter Rechtbank van koophandel in kort geding vb. aanstelling voorlopig bewindvoerder  Voorzitter Rechtbank van koophandel zoals in kort geding: enkel voor geschillenregeling  Let op voor arbitragebedingen  Rechterlijke versnippering is moeilijk verenigbaar met subsidiariteit

p. 19

VI. Casus Aandeelhouderschap/bestuur van de NV BFF:

Mark Suikerberg

Danny Winkelvos 70%

30%

NV BFF Raad van Bestuur: - Mark Suikerberg - Schoonbroer Gedelegeerd bestuurder: - Schoonbroer

20

© Eubelius

Eubelius wordt geraadpleegd door Danny Winkelvos  Stap 1: u aanhoort de feiten en toetst deze aan de stukken van het dossier  Stap 2: u vraagt naar de doelstellingen van Danny Winkelvos (ad hoc oplossing of structurele oplossing) 1. Positie als 30% aandeelhouder binnen de NV BFF handhaven 2. Positie als aandeelhouder binnen de NV BFF versterken, minstens m.i.v. herstel in functie van bestuurder

21

© Eubelius

 Stap 3: strategiebepaling in functie van doelstellingen 1. Danny houdt zich gedeisd:  

Geen gegronde redenen creëren die uitsluiting door Mark mogelijk maken 30% aandeelhouderschap geeft Danny een eerder comfortabele positie: men heeft hem nodig om statutenwijzigingen door te voeren en bij gebreke aan aandeelhoudersovereenkomst kan hij niet verplicht worden zijn aandelen te verkopen

2. Danny ageert:   

22

Beoordeling van de informatie waarover Danny reeds beschikt inzake transacties met verbonden ondernemingen Beoordeling van de omstandigheden van het ontslag van Danny als bestuurder (correcte oproeping?; misbruik van meerderheid?) Beoordeling van de informatie waarover Danny beschikt inzake de strategische opties

© Eubelius

 Stappen 4 en 5: Welke actiemiddelen? – Doelstelling 1: Geen actiemiddelen – Doelstelling 2: a) Dossieropbouw: optreden om meer informatie te bekomen:   

Verplichte bijeenroeping AV met oog op uitoefening vraagrecht Indien geen commissaris: uitoefening individueel onderzoeks- en controlerecht Desgevallend: vennootschappelijk deskundigenonderzoek

b) Optreden om (voldoende bewezen) tekortkomingen te sanctioneren:    

Opschorting/nietigverklaring besluit AV tot herroeping Danny als bestuurder wegens vormgebrek en misbruik van meerderheid [Aanstelling bestuurder ad hoc] [Minderheidsvordering in aansprakelijkheid] Uitsluiting van Mark –

23

veronderstelt dat Danny een nieuwe financier kan aantrekken © Eubelius

Vragen? Voor meer informatie, contacteer:

Alain François T +32 2 543 31 00 [email protected] www.eubelius.com