Jaarcongres 2008 - Programmagids
De advocaat:
Held van de Rechtsstaat
De verschillende rollen van de advocaat Vrijdag 19 september 2008 - Theater aan de Parade - ’s-Hertogenbosch
Programma
vrijdag 19 september
10.00 - 19.00 uur Gespreksleider: Annemarie van Gaal, investeerder en uitgever 10.00
Ontvangst in Ordecafé
10.30
Welkom, opening en Dekenrede door Willem Bekkers, landelijk Deken
11.00
Advocaat en samenleving Welke rol speelt de advocaat? Algemeen belang versus cliëntbelang Harm Brouwer, voorzitter van het College van procureurs-generaal
11.25
Onafhankelijkheid en algemeen belang. Is dat nog van deze tijd? Willy Thomassen, raadsheer in de Hoge Raad der Nederlanden
11.50
Uitreiking OSR Sonja Boekmanprijs
12.00
Optreden The Exclusive Strings
12.30
Lunch in Ordecafé
13.45
Eerste ronde parallelprogramma
14.45
Pauze in Ordecafé
15.30
Tweede ronde parallelprogramma
16.30
Borrel en buffet in Ordecafé
19.00
Einde Jaarcongres
Kernwaarden
(Voor meer details parallelprogramma zie vanaf pagina 10)
Deze congresgids is samengesteld door de Nederlandse Orde van Advocaten en wordt uitgegeven door Reed Business Information bv. Samenstelling Nederlandse Orde van Advocaten, met medewerking van ROSTRA Congrescommunicatie Vormgeving Haagsblauw Foto’s Roy Beusker, Marc de Haan, Jimmy Thepass, Allard de Witte Advertenties Brouwers Direct Marketing Druk PlantijnCasparie Den Haag
Voorwoord
Willem Bekkers De titel van het Jaarcongres De advocaat: held van de rechtsstaat wijst op ambitie van de Nederlandse advocatuur en nodigt uit tot debat. Advocaten zonder ambitie zijn niet goed voorstelbaar, maar wat vindt de samenleving van de advocatuur? Zijn advocaten inderdaad heldhaftige mannen en – vrouwen, die de kernwaarden van hun nobele metiér – zoals onafhankelijkheid, partijdigheid, integriteit en deskundigheid – met kracht en lef uitdragen en zonodig verdedigen tegen duistere tegenspelers?
H
et zijn deze onderwerpen waarover wij tijdens het
Er zijn altijd wel tegenpartijen, rechters of kantoorgenoten die
Jaarcongres 2008 in gesprek willen komen. Een gesprek
hem bij de les houden.
over de fundamentele vraag wie wij zijn, en waar
Wie echt onafhankelijk is, durft te twijfelen en kan ook het
wij als onafhankelijke, professionele juridische dienstverleners
standpunt van de wederpartij met verve verdedigen. Wie waarlijk
met een vertrouwensberoep voor staan. Een gesprek over de
staat voor een goede rechtsbedeling, denkt verder dan de deal.
dilemma’s waartegen wij in onze dagelijkse praktijk aanlopen, de
De echte held van de rechtsstaat behoudt het evenwicht tussen
verwachtingen die de samenleving van ons heeft, de krachten die
intellectuele twijfel en gerechtvaardigd zelfvertrouwen.
ons bedreigen, en de kansen die er liggen om met recht een held te worden genoemd.
Wij nodigen alle advocaten en de gasten van de Orde uit dit jaar
Het is een uitgelezen moment om dat gesprek aan te gaan, omdat
deel te nemen aan dit congres van bezinning. Bezinning op de rol
het goed gaat met de Nederlandse advocatuur. Het internationale
van de advocaat, en de meerwaarde die hij heeft in de Nederlandse
bedrijfsleven blijkt zeer tevreden over de juridische dienstverlening,
rechtsstaat. Bezinning ook op de rol die de Nederlandse Orde van
en ook particulieren die zelf ervaring hebben met de advocatuur
Advocaten daarbij moet spelen als publiek orgaan. Door open
hebben over het algemeen een positief beeld. Dat mag best gezegd
met elkaar het debat aan te gaan hopen wij gezamenlijk een nieuw
worden. Een zekere mate van trots voedt het zelfvertrouwen dat een
bewustzijn te creëren, opdat wij, als advocaten, beseffen waar wij
advocaat moet hebben om zijn onafhankelijkheid en partijdigheid
ten diepste voor dienen te staan.
te kunnen waarborgen en om met verve de belangen te kunnen
Wij zijn verheugd dat we dit kunnen doen op een bijzonder
behartigen van degene die een beroep op hem doet.
inspirerende locatie: op en rond de Parade in ’s-Hertogenbosch.
Dat is iets anders dan een dienstverlener die zelfgenoegzaam is. Willem Bekkers
Het risico om dat te worden loopt een advocaat niet zo snel denk ik.
1
g e s p r e k s l e i d ER
Annemarie van Gaal 2
Annemarie van Gaal (1962) maakte naam en fortuin in Rusland waar ze samen met Derk Sauer Independent Media oprichtte, de uitgeverij van publieksbladen als Cosmopolitan en Playboy, en de Engelstalige krant The Moscow Times. Eenmaal terug in Nederland focust Van Gaal zich op diverse activiteiten, variërend van de aankoop van panden op de P.C. Hooftstraat tot het presenteren van het tv-programma Ten einde raad.
A
ls investeerder zit ze tevens in het panel van het programma
‘In mijn werk heb ik dagelijks contact met advocaten. Als onder
Dragon’s Den, en ze heeft een eigen uitgeverij die onder
nemer merk ik dat advocaten, net als andere adviseurs, slechts raken
andere de bladen AM Magazine en Catherine uitgeeft.
aan een deel van de vragen waarmee ik als ondernemer zit. Wat voor
Vanaf september is Van Gaal bovendien columnist voor het
mij een detail is, is voor hen de wereld. Dat is soms frustrerend.
Financieele Dagblad. Daarnaast treedt zij vijf tot zes keer per
Het is heel belangrijk dat een advocaat die frustratie begrijpt, en
maand op als gastspreker of dagvoorzitter. De opbrengsten van
toch vasthoudt aan zijn vakmanschap. Soms heb ik de neiging zelf
deze activiteiten besteedt zij aan het goede doel. ‘Ik selecteer de
even snel wat op te stellen, een klein contractje of zo, maar dan blijk
aanvragen voor dagvoorzitterschappen altijd op gevoel. Soms past
ik toch vaak net wat over het hoofd te zien. Het is belangrijk dat
een onderwerp mij als een jas, maar ik kan ook een bijeenkomst
een advocaat echt meedenkt, sparring partner is. Hij moet begrijpen
leiden van een organisatie waarmee ik juist helemaal niets heb.
hoe ik als ondernemer denk, dat ik risico’s neem, gecalculeerde
Alles wat met formulieren, regels en protocollaire toestanden heeft
risico’s. Hij mag mij waarschuwen voor een mogelijke valkuil,
te maken, vind ik vreselijk. Maar juist daarom kan het interessant
een rechtszaak misschien. Maar ik neem de beslissing, en ik draag
zijn zo’n gesprek te leiden, omdat ik dan ook mijn eigen boodschap
daarvoor de verantwoordelijkheid. Dat is mijn vak.’
en de dingen waarin ik geloof kwijt kan.’
‘In Rusland was, althans in de tijd dat ik er zat, nauwelijks
‘Bij de presentatie van Ten einde raad kies ik vaak voor de
sprake van een rechtscultuur. We hadden te maken met de meest
pragmatische oplossing. De deelnemers aan het programma
bizarre formaliteiten, er was sprake van intimidatie, regels werden
zijn vaak aan het eind van hun Latijn, omdat ze eindeloos zijn
misbruikt. Ik heb daar geleerd hoe bureaucratie de rechtsstaat kan
afgewezen, door instanties, in procedures. Ze lopen op tegen regels
ondermijnen. Hoe gevaarlijk het is als iemand roept “regels zijn
die soms een eigen leven lijken te leven. Onder die regels ligt vaak
regels”. We hebben een raamwerk van regelgeving nodig, maar we
een andere laag, die ik aanboor, omdat die menselijker is.
moeten niet alles dichttimmeren. Er moet een zekere vrijheid blijven
We hebben ons aan de regels te houden, maar ik probeer een
bestaan, voor de ondernemer, maar ook voor de burger. Ik pleit voor
oplossing te vinden die recht doet aan mensen.’
een raamwerk van regels waarin de mens niet wordt vergeten.’
3
Advocaat en samenleving Harm Brouwer Harm Brouwer heeft in zijn leven heel wat advocaten voorbij zien trekken. Als bedrijfsjurist bij Philips, als rechter en raadsheer, als hoofdofficier van justitie en rechtbankpresident, en tegenwoordig, als voorzitter van het College van procureurs-generaal. Over de juridische kwaliteit van de Nederlandse advocatuur is hij niet ontevreden. Aan de proceshouding valt echter nog wel wat te verbeteren.
‘A
ls rechtbankpresident heb ik jaren kort gedingen
effectiviteit van het optreden van de advocaat ook ten goede zal
gedaan. Ik zag advocaten van allerlei kunnen. Pieken
komen en dat is in het belang van zijn of haar cliënt.’
en dalen. Over het algemeen ben ik niet ontevreden
‘Wat mij verder verbaast is het gebrek aan zelfreflectie binnen
over de juridische kwaliteit, hoewel dat sterker geldt voor de civiele
de advocatuur. Dat baart mij soms wel zorgen. Wij hebben naar
advocatuur dan voor de strafrechtadvocatuur. Ik heb daar geen
aanleiding van onder andere de Schiedammer Parkmoord de
verklaring voor. Dat de strafrechtadvocatuur zich specialistisch
Commissie Evaluatie Afgesloten Strafzaken (CEAS) opgetuigd.
heeft ontwikkeld tot een volwaardige discipline, heeft goed gewerkt,
Wij hebben onszelf op de pijnbank gelegd. We analyseren ons
het vak is daardoor duidelijk op een hoger plan gekomen. Als je
gedrag, onderzoeken de mankementen en leggen daarover
kijkt naar een superspecialisme als de strafrechtelijke kant van het
verantwoording af aan de samenleving. Dat is een kwetsbaar, maar
ordeningsrecht, dan lopen daar zeer bekwame specialisten rond.
voor de waarheidsvinding noodzakelijk proces. Heel voorzichtig zie
Wat mij echter bezighoudt, en waarover ik ook tijdens het
je op dit punt ook iets van beweging bij de Rechtspraak. Maar waar
Jaarcongres zal spreken, is de proceshouding van sommige
blijft de advocatuur? Is men werkelijk zo tevreden over zichzelf als
strafrechtadvocaten. De toonzetting lijkt ingegeven door
uit de reacties op de CEAS-rapporten blijkt? Ik denk dat het in het
de polemiek die op haar beurt veelal lijkt ingegeven door
kader van de waarheidsvinding en de kwaliteit van de rechtspraak
mediaprofilering. Maar ons strafrechtssysteem is niet polemisch.
heel nuttig zou zijn als ook advocaten hun eigen optreden eens tegen
In ons systeem staan officier van justitie en advocaat niet tegenover
het licht zouden houden of aan de wetenschap vragen dat eens meer
elkaar zoals in landen met een accusatoir stelsel het geval is.
te doen. Dit zou heel louterend kunnen werken, alles in het belang
Ik denk dat een minder polemische en botsende houding de
van een goede rechtsbedeling.’
4
Kernwaarden Willy Thomassen Willy Thomassen, raadsheer in de Hoge Raad der Nederlanden, studeerde in Leiden en begon in de jaren zeventig haar carrière als sociaal advocaat. Na tien jaar stapte zij over naar de rechterlijke macht. Ze werkte achtereenvolgens in Den Haag als rechter, als wetgever op het departement van Justitie en als raadsheer en vice president bij het gerechtshof. Tussen 1998 en 2004 was Thomassen rechter bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg.
S
inds 1 januari 2006 bekleedt Thomassen tevens het gasthoogleraarschap van de Sanders wisselleerstoel Internationalisering aan de faculteit der Rechtsgeleerdheid van
de Erasmus Universiteit Rotterdam, met als leeropdracht de rechten van de mens. Tijdens haar oratie stelde zij de vraag centraal of we in Nederland niet meer aandacht zouden moeten besteden aan Europa als waardengemeenschap. Volgens Thomassen heeft Nederland al meer dan vijftig jaar een Europese grondwet van fundamentele waarden die wordt gevormd door het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens en de jurisprudentie van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). Vanuit haar veelzijdige juridische ervaring reflecteert Thomassen tijdens het Jaarcongres op de kernwaarden van de Nederlandse rechtsstaat, en de belangen van de mens in het recht. De raadsheer is van mening dat de rol van de advocaat in dat geheel van onschatbare waarde is. Opvallend genoeg lijken advocaten zelf wel eens uit het oog te verliezen hoe belangrijk ze eigenlijk zijn. De raadsheer wil in haar bijdrage aan het Jaarcongres dat besef weer flink oppoetsen.
5
Sonja Boekmanprijs 2008 Dit jaar wordt de OSR Sonja Boekmanprijs uitgereikt aan het advocatenkantoor met het meest effectieve diversiteitsbeleid. De winnares van vorig jaar, Wanda van Kerkvoorden, gelooft dat vrouwelijke advocaten vooral baat hebben bij herkenbare voorbeelden, praktische tips, en een dosis lef. Een speciale site kan hen daarbij helpen.
‘P
owergirls zijn als rolmodel niet altijd geschikt’, zegt de winnares van de OSR Sonja Boekmanprijs 2007, en een van de oprichters van SOLV advocaten in Amsterdam.
‘Supervrouwen die alles schijnbaar moeiteloos combineren, zijn geen dwarsdoorsnede. Om echte verandering te bewerkstelligen, hebben we herkenbare rolmodellen nodig. Vrouwen die eerlijk zijn over het vinden van balans.’ Van Kerkvoorden, zelf fulltime advocaat en moeder van twee jonge kinderen, kent de dilemma’s, de ambities en de frustraties. Het combineren van een carrière met kinderen is gewoon zwaar, zegt ze. ‘En het is een dure grap om een nanny te hebben. Die kun je je pas permitteren als je in die top zit. Juist de weg daarheen moet worden gefaciliteerd.’ Een van de eerste initiatieven die Van Kerkvoorden daartoe nam, is het reserveren van een domeinnaam. Het is de bedoeling de site www.up-or-out.nl te lanceren op het Jaarcongres. De site richt zich vooral op vrouwelijke advocaten van middelgrote en kleine kantoren en zal vooral praktische informatie bieden. Daarnaast is het een virtuele ontmoetingsplaats voor vrouwen die van elkaar willen leren. Van Kerkvoorden geeft een voorbeeld van
Wanda van Kerkvoorden
een praktische tip: ‘Geef bij een gezamenlijk overleg aan wanneer
6
je dochter een balletvoorstelling heeft. Verzin geen smoesjes, die komen altijd uit. Zeg dat je tussen 18.00 uur en 20.00 uur liever geen conference call hebt. Wees helder, durf. Veel vrouwen denken dat zoiets niet professioneel is, maar niemand twijfelt aan mijn professionaliteit, juist omdat ik duidelijk ben.’ Els Unger, oud-Deken van de Orde en voorzitter van de commissiediversiteit, weet uit ervaring dat vrouwen het meest van elkaar leren. Ze is docent van het female development programma dat OSR Juridische Opleidingen heeft opgezet, en organiseert met de commissie veel seminars en bijeenkomsten over het onderwerp. ‘Vorig jaar tekenden de 26 grootste kantoren de diversiteitsverklaring waarin ze aangeven serieus met het onderwerp bezig te zijn’, zegt Unger. ‘Het staat op de agenda. Bewustwording is heel belangrijk, er blijkt een grote behoefte aan informatie.’ Ook Unger geeft een praktisch voorbeeld. ‘In de praktijk doet zich een groot probleem voor bij vrouwen die na hun zwangerschap terugkeren op kantoor. Hun praktijk blijkt verdeeld, of zelfs helemaal overgenomen, en veel vrouwen weten niet goed hoe ze daarop moeten reageren. Wij hebben een cursus voorgesteld voor kantoren om te leren hoe zij om kunnen gaan met iemand die er vier, vijf maanden uit is. In Engeland is dat al heel normaal: daar
Els Unger
worden lunchbijeenkomsten georganiseerd voor jonge vrouwen én mannen over de vraag hoe ze het ouderschap met hun carrière in evenwicht brengen.’
advocatuur werkzaam zijn, en ook mannen steeds vaker aangeven een rol als vader te willen spelen, is het wellicht tijd het systeem van
Up or out
up or out fundamenteel te herzien. ‘Wat is er mis met een paar jaar
Om vrouwen in de advocatuur echt een kans te geven, zou Van
hard werken, dan je positie een tijd lang consolideren en daarna nog
Kerkvoorden het bestaande selectiemodel graag veranderen. ‘Het
eens die extra inspanning leveren’, vraagt Van Kerkvoorden zich
moederschap loopt ongelukkig samen met opbouw van je carrière’,
retorisch af. ‘Een flexibeler systeem werkt volgens mij veel beter dan
zegt ze met gevoel voor understatement. Nu er meer vrouwen in de
de financiële oplossingen die veel kantoren nu kiezen.’
7
Tentoonstelling over de lotgevallen van Joodse advocaten in Duitsland en Nederland
H
et Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie
korte biografieën. De tentoonstelling was onder meer te zien in
(NIOD) voert in opdracht van de Nederlandse Orde van
Amsterdam en Den Haag.
Advocaten een onderzoek uit naar de rol en de positie
van de Nederlandse advocatuur tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Alle bijna tweeduizend Nederlandse advocaten en procureurs
Speciale aandacht gaat uit naar de lotgevallen van de Joodse
ontvingen begin februari 1941 een enveloppe met de circulaire van
advocaten. Dit onderzoek is begin 2010 gereed.
secretaris-generaal Tenkink en de ‘Joodverklaring’.
Aanleiding voor het onderzoek is de Duitse
Alleen de Joden onder hen moesten deze verklaring
tentoonstelling Anwalt ohne Recht die onder
inzenden. Op grond van deze circulaire (van 5
de titel Lawyers without rights – The fate
februari 1941) werd een lijst opgesteld met 217
of Jewish lawyers in Germany after 1933 is
Joodse advocaten en procureurs die vanaf 1 mei
geweest in Amerika, Canada, Mexico en Israël.
1941 uitsluitend voor Joden werkzaam mochten
De Nederlandse Orde van Advocaten heeft
zijn. Feitelijk betekende dit de doodsteek voor hun
deze reizende tentoonstelling in mei 2008 naar
advocatenpraktijk. De op 30 april 1940 verzonden
Nederland gehaald. Een speciaal onderdeel
lijst onderging daarna nog enkele wijzigingen.
van deze tentoonstelling gaat in op Joodse
Een gedeelte van deze lijst en een aantal
slachtoffers binnen de Nederlandse advocatuur.
Joodverklaringen is te zien op de Nederlandse
Het bestaat uit diverse foto’s, documenten,
panelen die aan de tentoonstelling zijn toegevoegd.
afschriften van Joodverklaringen en lijsten met
Tijdens het Jaarcongres worden deze panelen
Joodse advocaten in Nederland, evenals enkele
tentoongesteld.
8
Programma
donderdag 18 september
De Nederlandse Orde van Advocaten en de Orde van Advocaten in het arrondissement ’s-Hertogenbosch organiseren ook 18 september een reeks van activiteiten. 10.00
Vergadering College van Afgevaardigden
10.00
Golftoernooi aanvang wedstrijd 12.10 uur
15.30
Symposium en debat over vakbekwaamheid en de opleiding van de advocaat
ontvangst vanaf 15.00 uur
Panelleden: Bas Kortmann, voorzitter Mies Westerveld Steven Schuit Afke Gerritsen Glenda Raap
18.00
Ontvangst door de burgemeester van ’s-Hertogenbosch: Tom Rombouts
19.00
Diner Buffet
ijdens het diner zal spreken de heer meester Jo Stevens, voorzitter van de Orde van T Vlaamse Balies te Brussel, over de gerechtelijke kaart van België en de afschaffing van de procureur.
Aansluitend “Stadswandeling”
Voor nadere informatie zie de advertentie in Advocatenblad nummer 12.
9
Parallelprogramma
vrijdag 19 september Bij het parallelprogramma van de middag kunt u kiezen uit drie verschillende programmaonderdelen: het bijwonen van een lezing, parallelsessie of deelname aan een zogeheten thematafel. Het parallelprogramma bestaat uit twee rondes: de eerste begint om 13.45 uur, de tweede om 15.30 uur. De drie onderdelen van het parallelprogramma kennen een verschillende graad van publiekspartici patie. De lezingen worden in beginsel aangehoord, bij de parallelsessies is er gelegenheid tot het stellen van vragen en discussie en bij de thematafels draait het juist om de inbreng van deelnemers. Er wordt aan de hand van stellingen gedebatteerd. Ook het aantal deelnemers verschilt. Bij de thematafels is voorzien in 12-15 deelnemers, de parallelsessies 75 deelnemers en de lezingen onbeperkt. Voor met name de thematafels geldt: wie het eerst komt, het eerst maalt! Deelname aan het middagprogramma wordt gewaardeerd met twee opleidingspunten in het kader van de Permanente Opleiding. Het parallelprogramma vindt plaats op verschillende locaties in ’s-Hertogenbosch.
10
Uitdagingen voor de advocaat:
held van de rechtsstaat
De carrière van de advocaat gaat niet steeds over open veld, maar door struikgewas en langs moeras. Zo moet de advocaat zich partijdig opstellen en niet minder onafhankelijk, in de bres staan voor cliënten en ook samen met de rechter en officier van justitie recht doen, de schouders zetten onder de Orde en maatschappelijke betrokkenheid aan de dag leggen, juridisch excelleren, integer handelen, economisch renderen. De uitdagingen van de advocaat raken de hoofddoelen van de Algemene Raad en het College van Afgevaardigden: vakbekwaamheid, toegang tot het recht, toezicht, goed bestuur. Het parallelprogramma van het Jaarcongres ligt in het verlengde van deze prioriteiten. Met alle lezingen, sessies en thematafels is dit programma een soort Tom Tom voor de advocaat: held van de rechtsstaat.
11
Parallelprogramma
A
eerste ronde
13.45 - 14.45 uur
LEZINGEN
B
C
SESSIES
Het recht te doen zegevieren is het vak van de advocaat?
De advocatuur een modern gilde
Interactieve workshops, in gezamenlijk
Op collegiale saamhorigheid en welwillendheid
debat dilemma’s uitdiepen
De advocaat als onafhankelijk belangen
tussen advocaten zit de burger niet te wachten.
behartiger of officer of the court?
Ook voor sommige advocaten is het idee deel
Partijdigheid is een belangrijke kernwaarde van
uit te maken van een gilde al lang volslagen
Beroepsethiek onder druk van commerciële prestatie
de advocatuur. Daar heeft een wederpartij wel
ouderwets, net als het traditionele opleidings-
Staat de titel van advocaat voor een fatsoen-
eens moeite mee. Tegelijk moet een advocaat
model van de stagiaire met een patroon. Het
lijk en betrouwbaar dienstverlener? Wie
altijd onafhankelijk zijn tegenover alles en
kantoor moet in hun visie verantwoordelijk
bepaalt wat moreel professioneel is? Komt een
iedereen; tegenover de eigen cliënt, maar zeker
zijn voor de al tijdens de stage gespecialiseerde
advocaat bij het bepalen van wat moreel toe-
ook tegenover de overheid. Dat is de rechts-
opleiding en dus niet een patroon of de Orde.
laatbaar is een absolute persoonlijke vrijheid
statelijke meerwaarde van de advocaat. In
Pas bij het toetsen van het eindresultaat komt
toe of dient de advocatuur een soort gemeen-
hoeverre heeft een advocaat een verdergaande
de Orde in beeld.
schapsmoraal te hebben en uit te dragen?
publieke verantwoordelijkheid? Is hij mede
Is de Orde een klassiek gilde, een ondernemers-
Kan een rechter een advocaat nog op zijn
verantwoordelijk voor een goede rechts
vereniging of iets daar tussen in?
woord geloven?
bedeling? Is hij een soort officer of the court,
Waar ligt de grens voor advocaten tussen het Sprekers:
verdedigen van verdachten en het faciliteren
Jac Rinkes, hoogleraar privaatrecht, Open
van criminelen? Ben ik mijn broeders hoeder
Sprekers:
Universiteit Nederland, bijzonder hoogleraar
of mag een advocaat als het hem uitkomt de
Hendrik Kaptein, universitair hoofddocent
Europees consumentenrecht, Universiteit
andere kant opkijken?
rechtstheorie en -filosofie, Universiteit Leiden
Maastricht en raadsheer-plaatsvervanger,
Co-referent: Marjolijn Februari, rechtsfilosoof,
gerechtshof Arnhem
Sprekers:
columnist de Volkskrant
Co-referent: Margreet Ahsmann, vice-president
Rob Geene, advocaat bij Geene, Doornbosch,
Gespreksleider: Annemarie van Gaal
rechtbank Rotterdam/lector civiel recht SSR
De Willigen Advocaten
Gespreksleider: Gerhard Gispen, partner bij
Pim de Vos, De Vos & Partners Advocaten
Simmons & Simmons
en auteur van Advocaat of maffiamaat?
of juist niet?
Locatie: Theater aan de Parade: Grote Zaal
De wankelende Rechtsstaat. (september 2008) Locatie:
Gespreksleider: Jeroen Brouwer, voormalig
Theater aan de Parade: Cinemaclub
algemeen deken van de Nederlandse Orde van Advocaten Locatie: Muziekcentrum De Toonzaal
12
Parallelprogramma
eerste ronde
13.45 - 14.45 uur
D
de helden en beschermers van de rechtsstaat.
Sprekers:
Er wordt een documentaire vertoond over de
Iris van Rooij, advocaat bij Weerts &
Behoud de jonge advocaat!
missie die L4L in juni 2006 organiseerde naar
Van Rooij Advocaten
Hoe aantrekkelijk is het togaberoep, en meer
de Filippijnen.
Niels Hupkes, beleidsadviseur Nederlandse Orde van Advocaten
speciaal de advocatuur, voor een jong jurist? Hoe vrij zijn de jonge vrije beroepers? Worden
Spreker:
het klonen of eigenzinnige, onafhankelijke
Phon van den Biesen, voorzitter Stichting
Locatie:
individuen? Hoe snel is de advocaat “binnen
Advocaten voor Advocaten
Theater aan de Parade: Foyer 2e etage
en/of op”? Een gesprek over de voor- en nadelen van het samenwerken met verschillende
Locatie:
generaties. Hoe lang moet iemand soldaat of
Golden Tulip Hotel Central: Amadeirozaal
Waar staan de Ordes voor?
bijrijder blijven? Sprekers: Barbara van Duren-Kloppert, advocaat bij
G
F
THEMATAFELS In kleine groepen aan tafels discussiëren
De Brauw Blackstone Westbroek
De Nederlandse Ordes van Advocaten zijn publiekrechtelijke beroepsorganisaties. Zij dragen zorg voor de wettelijke taken die de advocatuur zijn gegeven. De lokale Orde bepaalt de omvang van de toezichthoudende taak van de
Advocaten
De advocaat als specialist: einde van de generalist?
Gespreksleider: Lenet Leusink, trainer,
Het blijkt voor de onervaren burger lastig om
Een spitse discussie over de gerechtelijke kaart
coach en mediator bij GroeiNu!
een bij hem en zijn vraag passende advocaat
van Nederland, de inschrijving van de advocaat
te vinden. Er wordt gesproken van informa-
bij een rechtbank en de rol van de lokale Orde
Locatie:
tie-asymmetrie. De Nederlandse Orde van
tegenover de landelijke Orde. Wat heeft de
Golden Tulip Hotel Central: Jeroen Bosch zaal
Advocaten kent een specialisatieregister. Dit
advocaat aan zijn Ordes en wat kan hij beteke-
is bedoeld om de burger behulpzaam te zijn
nen voor zijn beroepsorganisaties?
Guido Schakenraad, advocaat bij Schakenraad
E
lokale Deken en zijn Raad van Toezicht.
bij zijn advocatenkeuze. De vermelding in het specialisatieregister is geen kwaliteitsgarantie,
Sprekers:
Stichting Advocaten voor Advocaten
maar laat alleen de keuze van de betreffende
Theo van Schagen, advocaat bij Van Schagen
De Rule of Law Principles en Duties and
advocaat zien. Voor de advocaat schept die
& Klop Advocaten
Responsibilities of Lawyers wereldwijd.
keuze wel kwaliteitsverplichtingen.
Adrienne Hoevers, beleidsadviseur
Waar staat de Stichting Advocaten voor Advo-
Een debat over de toekomst van de specialist
Nederlandse Orde van Advocaten
caten (L4L) voor? Enkele projecten van L4L,
en de generalist en de specialisatieverenigingen.
waaronder projecten in China, Libanon en de
Heeft de generalist niet langer een bestaans-
Locatie:
Filippijnen, worden toegelicht. In deze landen
recht of is juist het generalisme een nieuw
Theater aan de Parade: Foyer 2e etage
zijn de bedreigde mensenrechtenadvocaten
specialisme?
13
Parallelprogramma
H
tweede ronde
15.30 - 16.30 uur
LEZING
Ethische bagage als noodzakelijke competentie
bedreigd. Vraag is of dat zorgelijk is en of de
Gespreksleider: Marjoleine de Boorder,
Orde zich daartegen tot een uiterste moet ver-
advocaat bij De Boorder Schoots
zetten. Verstandige burgers zullen altijd wel de weg naar de advocaat weten te vinden.
Selectie op ethische waarden?
Locatie: Muziekcentrum De Toonzaal
Wie alleen maar tienen haalt, kan nog steeds
Sprekers:
normbesef missen. Een geweten laat zich lastig
Theo van Schagen, advocaat bij Van Schagen
meten. Natuurlijk moet een advocaat beschik-
& Klop Advocaten
ken over een goed ontwikkeld ethisch besef.
Fred Schalker, advocaat bij SRK Rechts
Maar ja, wat is de ethiek van de moderne pro-
bijstand
De sociaal-advocaat: hoeder van de rechtsstaat?
fessional eigenlijk? Hoe verhoudt het papieren
Gespreksleider: Joost Berculo, advocaat bij
De overheid heeft in het Coalitieakkoord een
ideaal zich tot de praktijk? En kun je advoca-
Berculo Van Kalmthout advocaten
taakstelling opgenomen voor de door de over-
ten wel selecteren op hun ethische gedrag?
heid gefinancierde (ten onrechte genoemde
Sprekers:
Locatie:
gesubsidieerde!) rechtsbijstand van 50 miljoen
Theater aan de Parade: Cinemaclub
euro vanaf 2009. Hoe ziet de toekomst van
Paul Jansen, hoogleraar bedrijfspsychologie, Vrije Universiteit Amsterdam Co-referent: Sylvia den Engelsen, managing
K
deze rechtsbijstand er uit? Een film over de
geschiedenis van 25 jaar sociale advocatuur
J
leidt de discussie in: moet niet iedere advocaat
partner Legal People
De advocaat als ondernemer
tenminste tijdens een bepaalde periode “echte”
Gespreksleider: Annemarie van Gaal
Een advocaat is niet alleen een juridische
rechtshulp aan particulieren verlenen?
professional, maar ook een ondernemer. Locatie:
Hoe zwaar drukt het ondernemerschap op de
Sprekers:
Theater aan de Parade: Grote Zaal
schouders van de juridische dienstverlener?
Harm Gelderloos, advocaat bij Advocaten
Hoe houdt de advocaat-ondernemer zich
kantoor Torenstraat
staande in een competitieve markt? Een discus-
Hein Vogel, advocaat bij Cleerdin & Hamer
I
SESSIES
sie over knelpunten en kansen van commercie
Advocaten
Procesmonopolie in het jaar 2008: de betekenis in economisch en kwaliteitsopzicht
en cliënten.
Gespreksleider: Bernard de Leest, advocaat
Meer zaken voor de kantonrechter, meer
Amma Grapperhaus, advocaat bij
Locatie:
juridische adviseurs op de markt, het laatste
Nieuwenhuijsen, Grapperhaus en
Golden Tulip Hotel Central: Jeroen Bosch zaal
overgebleven deel van het procesmonopolie
Baggen advocaten
van de advocaat lijkt aan alle kanten te worden
Robert Kroon, advocaat bij Damsté
bij De Waal & Zumpolle Advocaten Sprekers:
14
Parallelprogramma
tweede ronde
15.30 - 16.30 uur
Sprekers:
L
Steven Schuit, council bij Allen & Overy
O
De advocaat bij collectieve schade
Fenneke van der Grinten, beleidsadviseur
Strafrechtadvocatuur in de toekomst
Een debat over de rol van advocaten tegenover
Nederlandse Orde van Advocaten
De verdedigingsrechten van een verdachte
andere juridische dienstverleners bij massascha-
staan onder druk. Het strafrecht lijkt meer
de, collectief leed en collective redress. Zijn het
Locatie:
en meer een spel van “zij tegen wij” waarbij
bestrijders van onrecht of ambulance chasers?
Theater aan de Parade: Foyer 2e etage
“wij” lijkt uit te dunnen tot slechts de cliënt en
Welke acquisitiemethoden en honorariumafspraken zijn toelaatbaar, en hoe staat het met de capaciteit van de rechterlijke macht?
zijn raadsman. Hoe zorgen wij ervoor dat een verdachte niet wordt ondergesneeuwd door
N
de huidige pragmatiek van better safe than
De grenzen van het tuchtrecht
sorry? Is specialisatie, imagoverbetering of een
Sprekers:
Eugène Teeuwen, advocaat en oud-Deken van
voorlichtingscampagne de oplossing? Twee
Ben Knüppe, voorzitter Raad van Bestuur
Maastricht praat met Marieke van der Pijl,
bestuursleden van de Nederlandse Vereniging
Dexia Bank Nederland
beleidsadviseur van de Orde over de manier
van Jonge Strafrechtadvocaten gaan met u in
Natalie Vloemans, advocaat bij Loyens &
waarop rotte appels uit de advocatuur kun-
discussie en vragen u mee te denken over de
Loeff
nen worden verwijderd. Voldoen het toezicht
strafrechtadvocatuur in de toekomst.
Gespreksleider: Willem Calkoen, advocaat
van de Deken en de Raad van Toezicht en de
bij NautaDutilh
tuchtrechtelijke colleges of zijn in de toekomst
Sprekers:
heel andere maatregelen nodig om het zelf
Kerem Canatan, advocaat bij Meijers Canatan
Locatie:
reinigend vermogen van de advocatuur op peil
Advocaten
Golden Tulip Hotel Central: Amadeirozaal
te houden?
Niels van der Laan, advocaat bij De Roos & Pen advocaten
M
THEMATAFELS
Sprekers: Eugène Teeuwen, advocaat bij Paulussen
Locatie:
Jonge advocaten aan tafel met de top van de advocatuur
Advocaten
Theater aan de Parade: Foyer 2e etage
Professor Steven Schuit, counsel bij Allen &
Nederlandse Orde van Advocaten
Marieke van der Pijl, beleidsadviseur
Overy en Fenneke van der Grinten, beleidsadviseur van de Orde praten met jonge juristen
Locatie:
over de macht en onmacht van de “grote”
Theater aan de Parade: Foyer 2e etage
advocatuur. Vreugde en verdriet op de Zuidas! Wat is een topadvocaat? Deze thematafel biedt dé kans voor jongeren om vragen te stellen over de advocatuur.
15
Waar moet u zijn?
p l at t e g r o n d ’ s - h e r t o g e n b o s c h
16
p l at t e g r o n d T h e at e r a a n d e pa r a d e
1e verdieping in Grote Zaal A/H
Begane grond in Grote Zaal A/H en in Cinemaclub B/I Toiletten
Toiletten Internetcafé
Reg e r ob istratieb alie & Garde
Naar 1e etage
Kennismarkt & Ordecafé
Bar -1 Cinema club
B/I
Kennismarkt & Ordecafé
Grote Zaal Plenair programma Lezingen A/H
Grote Zaal Naar 2e etage
Bar
Lift
Lift Bar Ordecafé Bar
Entree
2e verdieping in Foyer F/M, O en G/N Toiletten Naar 1e etage
F/M Thematafels O
G/N Lift Zaal 1 Kinderopvang
Zaal 4
17
Grote Zaal
Plenair programma Lezingen A/H
o PTREDEN 1 2 . 0 0 u u r
The Exclusive Strings
Vier beeldschone violistes met passie, uitstraling en veel power. Geen Stradivarii, maar hightech strings. Een eigentijdse sound met een mix van klassieke en popmuziek gebracht door geschoolde topmusici die op het podium een metamorfose ondergaan.
T
he Exclusive Strings veroverden in korte tijd Amsterdam, Barcelona, Berlijn, Brussel, Cannes, Caïro, Dubai, Londen, Madrid, Wenen, Beijing en vele andere wereldsteden. Hun
geheim: een wervelende podiumact, die een onvergetelijke indruk nalaat bij de deelnemers aan topevenementen uit de wereld van de cultuur en het bedrijfsleven. Dit internationaal kwartet bestaat uit Elena Lavrenov (Bulgarije) op de 1ste viool, Larissa Lismont (België) op de 2e viool, Blandine Moreau (Frankrijk) op de altviool en Nancy Tormo (Spanje) op de cello.
Het verhaal achter de viool Deze vier bloedmooie en getalenteerde jonge vrouwen studeerden viool aan het Conservatoire Royal de Musique de Liège. Orkestleider Jan Ceulemans bracht hen samen. In februari 2006 traden zij voor het eerst op als The Exclusive Strings. De wereldpremière vond plaats in de Koningin Elisabethzaal in Antwerpen. De rest is geschiedenis. In amper twee jaar tijd brachten The Exclusive Strings 250 concerten op prestigieuze locaties over de hele wereld. The Exclusive Strings maken furore met een adembenemende mix van klassieke meesterwerken en pop. Moeiteloos schakelen zij over van ingetogen naar meeslepend, van beheerst naar experimenteel. Maar altijd musiceren zij met overgave en passie.
19
Standhouders
BaseNet Advocatuur
Elsevier Juridisch
BaseNet Advocatuur is HET pakket voor de innovatieve advocaat.
Elsevier Juridisch is een juridische uitgeverij en richt zich op de
Uw digitale praktijk inclusief boekhouding altijd en overal bij de
(aankomend) juridisch professional: advocaten, notarissen en
hand! BaseNet Advocatuur is geen statisch pakket, het groeit voort-
juristen. Uitgaven in print en digitaal. Het Advocatenblad,
durend. Door de gebruikersinput van de inmiddels meer dan 15000
juridische vakliteratuur, studieboeken, maar ook een juridische
CRM gebruikers wordt het pakket continu afgestemd op de wensen
vacaturesite, kennisbanken, een alimentatierekenprogramma en een
van de klant. BaseNet neemt online werken serieus!
dossierbeheerprogramma. Focus ligt steeds meer op het uitgeven van online producten die het werk van advocaten, notarissen en andere juristen ondersteunen. Elsevier Juridisch is onderdeel van Reed Business.
Commissie-diversiteit en multicultureel talent Bewustmaking is de voornaamste taak van de commissiediversiteit van de Orde. Daarbij gaat het vooral om de doorstroom
Kluwer
van vrouwen naar de top, en de instroom van multicultureel
Kluwer, onderdeel van het internationale, beursgenoteerde uit-
talent. Zo stond de commissie in april van dit jaar op de beurs
geefconcern Wolters Kluwer, is een toonaangevende uitgeverij op
Diversity Works, die is gericht op hoog opgeleide allochtonen, en
het gebied van juridische, fiscale, financiële, bestuurlijke, HRM en
organiseerde de commissie in juni samen met het instituut voor
management uitgaven in Nederland. Kennis is onze core-business.
multiculturele ontwikkeling, FORUM, een “tour d’advocatuur”
Wij zorgen ervoor dat deze kennis bij onze klanten komt. Ons brede
langs diverse kantoren.
assortiment producten en diensten varieert van losbladige uitgaven,
‘25 procent van de afgestudeerde juristen is allochtoon, we mogen
boeken, nieuwsbrieven, vakbladen en opleidingen tot geavanceerde
die groep niet laten liggen’, stelt de voorzitter van de commissie,
elektronische werk- en procesondersteunende tools op cd-rom,
Els Unger. Bij de stand kunt u ook meer informatie krijgen over de
on-linedatabanken, softwarepakketten en internetdiensten.
website www.up-or-out.nl
Voor meer informatie: www.kluwer.nl
20
S tichting A dvocaten voor A dvocaten lawyers for lawyers
Movir Arbeidsongeschiktheidsverzekeraar Movir heeft haar convenant met
Stichting Advocaten voor Advocaten
de Stichting Pensioenfonds Nederlandse Orde van Advocaten en
Voor het goed functioneren van de rechtsstaat is het onontbeerlijk
BaliePlus vernieuwd. Hierdoor profiteert u van een aantrekkelijke
dat advocaten hun beroep vrij en onafhankelijk kunnen uitoefe-
premie en een winstdeling in de vorm van premierestitutie. Naast
nen. Maar in veel landen worden advocaten bedreigd, vervolgd of
verzekeren richt Movir zich vooral op preventie en re-integratie na
vermoord. De Stichting Advocaten voor Advocaten ondersteunt
arbeidsongeschiktheid. Een voorbeeld van preventie is de ‘Werkbe-
advocaten die in hun beroepsuitoefening worden onderdrukt.
levingsmeter’ die we samen met counselingbureau ICAS aanbieden.
Advocaten voor Advocaten is in 1986 o.a. met steun van de
Onze inspanningen op re-integratiegebied blijken onder meer uit de
Nederlandse Orde van Advocaten opgericht.
intensieve persoonlijke begeleiding van arbeidsongeschikte verzekerden. Meer over onze dienstverlening leest u op www.movir.nl
OSR Ook dit jaar reikt OSR Juridische Opleidingen op het Jaarcongres van de Nederlandse Orde van Advocaten de Sonja Boekmanprijs uit. De prijs gaat dit jaar naar het kantoor met het meest effectieve diversiteitsbeleid. OSR verzorgt al meer dan 25 jaar praktijkgericht onderwijs voor de advocatuur op diverse rechtsgebieden en niveaus. Altijd actueel en voortdurend vernieuwend. OSR: ontwikkelen, ontplooien, ontmoeten. Voor meer informatie: www.osr.nl
21
Algemene informatie
Adres
Annuleren
Kinderopvang
Theater aan de Parade
U kunt kosteloos schriftelijk annuleren tot
Er is professionele kinderopvang voor de
Parade 23
twee weken voor het Jaarcongres. Bij latere
allerjongsten van 0 tot 4 jaar. U kunt op het
5211 KL ’s-Hertogenbosch
annulering wordt u 50% van de deelname-
antwoordformulier aangeven of u gebruik
Telefoon: 073 6 809 809
kosten in rekening gebracht. Bij annulering
wenst te maken van deze service.
op de dag zelf bent u de volledige kosten
Bereikbaarheid
verschuldigd. Bij verhindering kan een
Punten Permanente Opleiding
Vanaf Centraal Station ’s-Hertogenbosch
ander van uw inschrijving gebruik maken.
De Orde accrediteert het parallelpro-
is het ongeveer een kwartier lopen naar het
Wij verzoeken u een vervanging door te
gramma (13.45 tot 16.30 uur) met twee
theater. U kunt ook gebruik maken van
geven aan ROSTRA Congrescommunicatie,
opleidingspunten. Bij binnenkomst tijdens
de stadsbus 61 of 64 (richting Aawijk) en
Jacqueline Bol, per fax (070) 356 28 78, per
het congres ontvangt u een badge met uw
uitstappen bij halte ‘Parade’.
e-mail
[email protected] of telefonisch
naam. Deze badge speelt een belangrijke
Voor actuele informatie kunt u kijken
(070) 364 87 03.
rol bij de accreditatie. U kunt deze badge
op www.9292ov.nl of bellen met
tijdens borrel en buffet in persoon inleveren
0900-9292 (€ 0,70 per minuut).
Kennismarkt en Ordecafé
bij de registratiebalie in het Theater aan de
De parkeergelegenheid in het centrum van
Tijdens het Jaarcongres is een kennismarkt
Parade om in aanmerking te komen voor de
’s-Hertogenbosch is zeer beperkt.
ingericht (zie ook pagina 20 en 21 van
opleidingspunten. Er worden geen punten
Wij adviseren u om uw auto buiten het
deze gids). Het is een uitgelezen plek om te
toegekend wanneer slechts een gedeelte van
centrum op Transferium Vlijmenseweg
netwerken. Diverse organisaties hebben een
het middagprogramma is bijgewoond.
of Transferium de Vliert te parkeren.
stand waar u informatie kunt krijgen.
Stadsbussen vertrekken iedere tien minuten
Het Ordecafé is de gehele dag geopend
Enkele dagen na het congres ontvangt u per
en stoppen op de markt.
en er zijn computers beschikbaar met
e-mail een evaluatieformulier. Het certificaat
Voor nadere informatie en een route
internetfaciliteiten.
zult u (enige tijd later) per post ontvangen.
beschrijving www.rostra.nl
Aanmelden
Hotels Met diverse hotels is een prijsafspraak
U kunt zich aanmelden via www.rostra.nl.
gemaakt voor de nacht van 18 op 19
De deelnamekosten voor het Jaarcongres
september. Kamers op beschikbaarheid.
bedragen € 95.
De lijst, inclusief prijzen vindt u op www.rostra.nl
22
2
Antwoordkaart J_ aarcongres 2008 Antwoordkaart v r i j d a g 1 9 s e p t e m b e r - t h e a t e r a a n d e p a r a d e - ’ s - H e r t o g e n b o s c h
Ja, ik neem deel aan het Jaarcongres op vrijdag 19 september 2008*
Naam deelnemer: dhr/mw_ ___________________________________
Titulatuur, voorletters:_______________________________________
E-mail:_ __________________________________________________
Kantoor/organisatie:_________________________________________
Postadres:_________________________________________________
Postcode/plaats:_ ___________________________________________
Telefoonnummer:___________________________________________
Ja, ik maak gebruik van de professionele kinderopvang service.
Mijn kind is
jaar oud (tot 4 jaar)
Nee, ik ben helaas verhinderd U kunt deze kaart ook faxen: (070) 356 28 78.
Online aanmelden: www.rostra.nl * Uiteraard hoeft u deze kaart niet in te sturen als u zich al heeft ingeschreven.
postzegel niet nodig
ROSTRA Congrescommunicatie Antwoordnummer 18486 2501 WK Den Haag
Optijd Opdehoogte OpMaat
Ontvang de meest recente juridische informatie. Direct. Als juridisch professional lost u dagelijks problemen op. Hiervoor heeft u vakinformatie nodig. Op elk gewenst moment. OpMaat helpt u daarbij. Via dit online portal heeft u 24 uur per dag toegang tot een uitgebreide, overzichtelijke en actuele juridische database. Een innovatief zoeksysteem brengt u snel tot de kern van de zaak. Alle nieuws, wet- en regelgeving, officiële publicaties en jurisprudentie zijn onderling gekoppeld. Zo behoudt u steeds het overzicht. Automatisch op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen? Ontvang dagelijks, drie keer per week of wekelijks een e-mailattendering. Uiteraard volledig afgestemd op uw informatiebehoefte en uw specifieke vakgebied.
Nu gratis 2 maanden op proef. Kijk voor meer informatie op: www.sneltotdekern.nl
