hel lendoorn-n ijverdal. Verenigingsblad van IVN Hellendoorn-Nijverdal. JAARGANG 29 nr. 1 januari. februari en maart 2015

SPINSELS WAAR STAAT HET IVNVOOR? Het IVN wil bijdragen aan een duurzame samenleving door mensen te betrekken bij natuur, milieu en landschap.

Verenigingsblad van IVN Hellendoorn-Nijverdal

JAARGANG 29 nr . 1

januari. februari en maart 2015

Wij concentreren ons op de verhoging van de kwaliteit en de kwantiteit van de natuur. Het middel om dat te bereiken is natuureducatie en duurzaamheid Hiervoor wordt samengewerkt binnen een landelijk netwerk van vrijwilligers en beroepskrachten.

IN DEZE SPINSELS Van de bestuurstafel Geslaagde Groencursus Jaarverslag: Bosuilen Torenvalken Programma's werkgroepen Nacht van de Nacht Verslagen van: Excursies Wandelingen Lezingen Landelijke natuurwerkdag

www. ivn. n1/hel lendoorn-n ijverdal

Bestuur Voorzitter

Vice - voorzitter Secretaris Penningmeester Lid Lid Ledenadministratie

Naam adres Telefoon (0548) Wim van Ommeren P.C. Boutensstraat 23 750445 wim [email protected] 7442 ZL Nijverdal Jan van Rijn Cornelis Kuyperweg 25 [email protected] 7441 BC Nijverdal 613464 Marri Bruins De Stroekeld 112 512938 [email protected] 7463 AP Rijssen Leo van Es Konijnenbergstraat 12 613079 [email protected] 7442 BB Nijverdal 620436 Carin Brinker Korenbloemstraat 4 [email protected] 7442 LD Nijverdal Laurens Oude Voshaar, Salomonsonstraat 30 624024 [email protected] 7442 AB Nijverdal Leo van Es (zie boven) Kosten per jaar: leden:€ 20, - (gezinslid: € 8,50) Donateurs: € 12,50 (minimale bijdrage) Bankrelatie: Rabobank: NL 12 RABO 0120907526

Werkgroepen Geologie Heemtuin Cursussen Natuurgidsen

Coördinatoren Willem Zuethoff Hendrik ter Haar Ton Kappert Jan van Rij n

Aan te vragen excursies Paddenstoelen Planten

Hanneke van Schooten [email protected] . Herman Stevens [email protected] 0546-563237 Johan Alferink [email protected] 614501 Marianne Verhoeven [email protected] 0548-625588

Vogels

Anton v. Beek

[email protected]

Voorlichting & Educatie Vrijwillig Natuurbeheer Fotogroep

vacant Henry Maneschijn Marijke Hegeman Sonja Borst Jannie Knol André Marissen

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

Groen voor ouderen Reptielen en amfibieën Spinsels, afdelingsblad Redactie Redactie-adres

Email [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

Telefoon (0548) 654909 610647 610237 613464

363799

615347 620240 0546-575435 654148 617736

verschijnt vier maal per jaar Willem Zuethoff, Marri Bruins en Dini Zuethoff Dini Zuethoff, De Marsjes 33, 7447 BZ Hellendoorn [email protected]

654909

Overige activiteiten CNME Gerrit Tijhof privé Op woensdagmiddag en donderdagmorgen CNME: Milieu Fokke Bakker Publiciteit Carin Brinker

[email protected] [email protected] [email protected]

611612 623940 654108 620436

Internet www.ivn.nl/afdeling/hellendoorn-nijverdal webmaster:Ton Kappert

[email protected]

610237

[email protected]

618994

Coördinatie bezorging

Eric van Leeuwen

De Spinsels wordt op chloorvrij papier geprint door: Explano Grafische Dienstverlening Almelo

KOPIJ VOOR DE VOLGENDE SPINSELS INLEVEREN VOOR 10 MAART 2015 2

VAN DE BESTUURSTAFEL Onlangs las ik een stukje in de Volkskrant onder het kopje wetenschapsnieuws. Het ging over de afname van het aantal wadvogels . Er werd gesteld dat vooral broedvogelsoorten die in de Waddenzee schelpdieren eten problemen ondervinden ten opzichte van andere soorten zoals de rotgans en de grote sterns waarbij je een stabilisatie of juist toename van de populatie ziet. Opmerkelijk is ook dat de visstand aan het veranderen is in de Waddenzee. Men doet daar al zo'n vijftig jaar aan visstand metingen en is tot de conclusie gekomen dat er soorten aan het verdwijnen zijn maar dat er daarentegen ook weer andere soorten voor in de plaats komen zoals de buitenaal die daar verdwenen is en de zeebaars die zijn plaats heeft ingenomen. Dit zou mogelijk ook verband kunnen houden met de opwarming van de zee namelijk zo'n twee graden in de afgelopen jaren . Ook op de Sallandse Heuvelrug vinden dit soort veranderingen plaats waarbij de Korhoen populatie steeds meer afneemt en er weer andere diersoorten voor in de plaats komen . Als IVN willen we zorg dragen voor natuurbehoud en bescherming maar soms moet je gewoon vaststellen en accepteren dat dingen veranderen en moet je daarin meegaan. Een delegatie van ons bestuur heeft op 2 december een overleg gehad met de burgemeester en de wethouder voor groen van onze gemeente Thomas Walder om te praten over de veranderingen met betrekking tot het Nationale Park de Sallandse Heuvelrug . We zijn met elkaar tot de conclusie gekomen dat ons Nationale Park een kroonjuweel is dat we moeten koesteren en beschermen maar dat er ook mogelijkheden moeten zijn om het te gebruiken voor diverse doelgroepen. Daar zit een spanningveld tussen vermarkten en beschermen . Als IVN afdeling zijn we blij dat we samen met andere partijen kunnen meepraten en denken over hoe we dat in de toekomst gaan invullen en wat onze rol daarin kan zijn. Het was in ieder geval een zinnig overleg waarbij we aan de bestuurders onze mogelijkheden en visie hebben kunnen uitdragen en ons visitekaartje hebben afgegeven . Zo wordt onze IVN afdeling ook betrokken in het tot stand komen van het groenbeleidsplan in onze gemeente en hebben we daar samen met de milieuraad en de verantwoordelijk ambtenaar Bas van Os onze ideeën en verbetersuggesties kunnen spuien . Dit geeft ons meer zeggenschap over hoe onze gemeente met groenvoorziening om kan gaan en kan zorgen voor meer biodiversiteit en duurzaamheid . In dat kader wil ik nog het Blokkenpark noemen waarin wij ook een rol van betekenis spelen bij de realisatie van het vernieuwde park. In samenwerking met de gemeente, de woningstichting , milieuraad en de wijkverenigingen proberen we ook hier om een park te realiseren waarbij het gaat om natuurbehoud van vooral de oude en waardevolle bomen , biodiversiteit en bescherming van inheemse flora . Als laatste wil ik nog vermelden dat wij , en dat zijn Laurens Oude Voshaar en ondergetekende op 7 november hebben deelgenomen aan de Nijverdalse Beursvloer in het huis voor Cultuur en Bestuur. We hebben daar een viertal matches kunnen realiseren waaronder het maken van een of meerdere marktkramen door de Fa. Hegeman en het verzorgen van dekzeil voor de kramen door de Fa . Akro in ruil daarvoor gaan we hen fêteren op een natuurexcursie met hapjes en drankjes die weer worden gemaakt door Zorgaccent locatie de Parallel waarvoor zij dan weer een natuuruitje voor een aantal bejaarden krijgen aangeboden. En als laatste match gaan we samen met Bed en Breakfast Maarbeek in Nijverdal reclame maken om hun gasten en de wandelaars die het Pieterpad lopen te attenderen op onze arrangementen waarbij zij in ruil daarvoor een advertentie in onze Spinsels krijgen . Al met al lijkt het me dat we in dit laatste kwartaal van het jaar als IVN afdeling flink aan de weg timmeren en dat we met elkaar kunnen zeggen 2014 was een mooi jaar. Ik wens u een mooie december maand met fijne feestdagen en een goede jaarwisseling en ik hoop u te zien tijdens de kerstwandeling op 2e kerstdag. Wim van Ommeren , voorzitter

KOPIJ VOOR HET JAARVERSLAG 2014 INLEVEREN VÓÓR 31 JANUARI 2015 3

EXCURSIE VOGELWERKGROEP NAAR DIEPHOLZ 15-11-2014 Helaas "moest" de aandacht voor de excursie worden gedeeld met de contact bijeenkomst voor vrijwilligers in de Weerribben en de excursie naar de Kraanvogels. Gelukkig bleef er genoeg belangstelling over voor de excursie. Zes leden met twee gasten stonden gereed om naar "Diepholz" te gaan. Het was droog maar zekerheid omtrent de gehele dag was er niet. Het is toch altijd maar afwachten in deze tijd van het jaar. Eerst nadat het meningsverschil over wie er wel of niet bij wie in de auto mocht of wilde zitten opgelost was , konden we aan de heenreis beginnen . De uiteindelijke bestemming , Moordamm 10 te Hemsloh , via "Henk Henk" ingevoerd . Even tanken voor de ongeveer twee uur durende heenreis , en huppakee op weg . Onderweg wel veel regen , daardoor weinig spectaculairs te zien. Uiteindelijk toch nog wel een paar reeën te zien gekregen. In het gebied aangekomen , was het gelukkig toch nog droog geworden. Nagenoeg direct vanaf de snelweg in het Opperweher Moor, werden we ontvangen door een 15tal Grote Zilverreigers. Andere jaren hadden we onderweg al wel een aantal Kraanvogels te zien gekregen maar daar was nu geen sprake van . Om 10.00 uur vertrokken, eerst regen maar later toch nog droog , zagen we n de verte op de "stoppelakkers" wel een paar Kranen foerageren , niet veel maar toch een redelijk begin. Na kort overleg werd besloten dat we in de buurt rond gingen "neuzen". De moerasgebieden zijn wel een vast gegeven , maar waar ze op de akkers zijn is toch altijd maar weer een gok. Zoals het met de wegen aldaar ook een gok is of ze (als er geen bord staat) wel of niet verhard doorlopen . Zodat het best kan voorkomen dat je op een gegeven ogenblik op een zandpad , onbedoeld , als een afgaande bom komt storen in een rustplek . Tja kan gebeuren . Wel een paar Watersnippen gezien dat wel , maar was zooo niet de bedoeling. Tussendoor ook maar weer even naar de dam wezen kijken . Nou op, of liever in , de uitkijktoren werd al les gegeven om allemaal tegelijk dezelfde kant op te kijken . Deed je dat daar niet, dan keek je met je kijker in de ogen van je buurman of buurvrouw. Daar hingen ze er om 15.00 uur al "met de benen buitenboord". Toch nog even verder in de buurt rondgekeken , maar niet veel te zien. Het werd ook een beetje mistig , dus toch maar weer terug naar de dam. Daar kwamen ondertussen de eerste Ganzen en een enkele Kraanvogel al weer binnen . Terwijl we op de dam stonden trok de mist nog wel weer op en werd het toch nog een mooie zonsondergang , niet helemaal zo spectaculair als gehoopt. Maar zo nu en dan toch vele Ganzen en Kraanvogels die tegelijk binnen kwamen vallen was het wel weer een mooie vogeldag . We hebben , vorige jaren , wel eens meer "Kranen" en Ganzen tegelijk gezien . Ook op de akkers en dichterbij , maar dat hebben we al zeker drie jaar niet meer gezien . Of dat aan de jacht of wat dan ook te wijten is. Maar tja dit gaat op voor diegenen die al vaker geweest zijn , maar voor diegenen die dit fenomeen voor de eerste keer meemaakten was het toch wel een bijzondere dag. Ook wel weer iets om naar uit te kijken voor een volgende keer. Als we de kans krijgen , dan gaan we zeker weer. Het blijft moeilijk om te voorspellen wanneer het de beste tijd is om te gaan . Zeker omdat we ver van tevoren een tijdstip moeten kiezen , zodat die ook in Spinsels kan worden opgenomen. Deze keer was de topdrukte wat kraanvogels betreft zo'n 14 dagen eerder met een aantal van ongeveer 100.000 vogels. Nu waren er volgens de telling, 35.000. Die hebben we niet gezien maar het blijft, zoals gezegd , een prachtige belevenis. We zagen: Blauwe Kiekendief, Blauwe reiger, Buizerd , Fazant(torquatus) , Fazant(colchicus) , Grauwe Gans, Groenling , Grote Zilverreiger, Holenduif, Houtduif, Huismus, Kauw, Keep, Kievit, Klapekster, Knobbelzwaan , Kokmeeuw, Kolgans , Kraai , Kraanvogels , Kramsvogel, Kuifeend , Meerkoet, Merel, Roek , Smient, Spreeuw, Torenvalk, Vink, Vlaamse Gaai , Watersnip, Wilde Eend én vier Reeën

Henny Hennink 4

WISSELING IN HET BESTUUR Na eerst een jaar als waarnemend secretaris en daarna als secretaris actief te zijn geweest, heb ik besloten , mede gezien mijn leeftijd , mij tijdens de Jaarvergadering in 2015 niet meer herkiesbaar te stellen als bestuurslid. Aangezien ook Carin Brinker aftreedt als bestuurslid (en daarmee verdwijnen de dames uit het bestuur) roepen we bij deze leden op als kandidaat bestuurslid. Het is geen noodzaak, maar dames zouden de voorkeur verdienen . Leden , stel het bestuur niet teleur. Marri Bruins

Vanaf 1 januari 2015 is Marianne Verhoeven samen met Johan Alferink coördinator van de plantenwerkgroep. Zij hopen op een fijne samenwerking met de leden van de werkgroep. Voor het activiteitenplan van het eerste kwartaal 2015 zie elders in deze Spinsels.

{r{r{r{r{r{r{r{r{r{r{r{r{r{r{r{r{r{r{r{r{r{r{r{r{r{r{r{r{r{r{r{r{r{r{r{r

*i {r i {r

WERVING NIEUWE BESTUURSLEDEN Beste IVN leden en andere geïnteresseerde natuurliefhebbers ,

t* {r t{r

Ons bestuur zal bij de komende ledenvergadering in april twee bestuursleden moeten gaan missen . Carin Brinker die gaat trouwen en in Goor gaat wonen en Marri Bruins die ook te kenA nen heeft gegeven te willen stoppen , en gezien haar leeftijd van tachtig jaar vinden we dat een A v hele begrijpelijke beslissing . v \r Dit betekent dat we twee nieuwe bestuursleden zoeken die de taken van Public Relations en \r {r van secretaris op zich willen nemen . {r {r {r Je vraagt je misschien af, wat maakt het aantrekkelijk om in een bestuur te willen plaatsne{r men? {r {r Je wordt direct betrokken bij zaken die zich op groengebied , flora , fauna en milieu afspelen in {r A je directe omgeving . Voorbeelden hiervan zijn het meepraten en beslissen over de inrichting A v van het Blokkenpark, het groenbeleidsplan in onze gemeente en het Nationaal Park de Sal"W' \r landse Heuvelrug. \r {r Je werkt samen met een groep enthousiaste en bevlogen mensen die met een groen hart za- {r {r ken voor elkaar proberen te krijgen om onze omgeving leefbaarder en natuurlijker te maken en {r {r te houden . {r {r Je ontmoet veel verschillende mensen vanuit allerlei geledingen in de maatschappij die een {r gezamenlijk doel nastreven en daar heel veel plezier aan beleven. \r En zo kan ik nog wel een paar argumenten opsommen om jullie over de streep te trekken . Dus {r \r schroom niet en laat van je horen . Kom eens een vergadering meekijken en proeven hoe het \r {r is en of het iets voor je is. Kom uit de anonimiteit en doe mee want in het kader van de partici- \r {r patiemaatschappij is dat een wens die voor velen van ons geldt! {r 4J Wij vragen ook uitdrukkelijk om vrouwelijke kandidaten om een zo evenwichtig mogelijk be- \r {r stuur te kunnen formeren . Ik hoor graag van jullie! \r

t

Wim van Ommeren , voorzitter

t

*

{r \r\r\r\r\r\r\r\r\r\r\r\r\r\r\r\r\r\r\r\r\r\r\r\r\r{r{r{r{r{r{r{r{r{r{r{r 5

JAARVERSLAG VAN DE WERKGROEP DE BOSUILEN 2014 Vanwege de zachte winter en het vroege voorjaar zijn we op 5 maart gestart met de eerste ronde aan de noordzijde van de N35. Er hangen daar 17 kasten . Bij de eerste kast was het meteen raak. Er vlogen twee uilen af, helaas geen eieren . Aan de rand van de Hellendoornse Es was het wel raak, een nest met vier tamelijk grote jongen. Ze zijn twee weken later al geringd en dat mag je behoorlijk vroeg noemen. Verder nog twee legsels met 4 en 3 eieren . Bij twee kasten vloog wel een uil af, maar geen eieren . Op 13 maart hebben we de zuidzijde gecontroleerd. Het resultaat viel tegen , twee legsels met 3 en 4 eieren . De kast in het van de Landenbos hebben we definitief laten vervallen. Net als vorig jaar was deze niet terug te vinden. Aan de Ligtenbergerweg hebben we met verbazing gekeken hoe een nijlgans met moeite en veel lawaai uit een kast tevoorschijn kwam. Ze had op dat moment vijf eieren en bij de tweede controle elf. In een andere kast troffen we vijf eendeneieren aan. Bij de tweede controle waren ze verdwenen. Verder vloog er nog een uil af bij een kast. Rondom Holten signaleerde de groep drie legsels met in totaal negen eieren. Ook troffen ze een kast aan met drie koude eieren op een takkennest. Toch nog maar even afwachten. Bij de tweede ronde hebben we de moederuil afgevangen en gecontroleerd op de ring . Een keer bleek dat we het mannetje hadden gevangen . Hij vertoonde in tegenstelling tot de vrouwtjes geen broedvlek. Bij de Plaggenweg vingen we een uil die in 1998 al door onze werkgroep was geringd. We hadden haar ook al twee jaar in een andere kast aangetroffen . Uiteindelijk hebben we dit jaar 10 legsels. Helaas bleek bij de derde ronde 1 kast te zijn gepredeerd . Bij de kast met de koude eieren vonden we bij het schoonmaken ook nog twee duiveneieren. Voor het ringen van de uiltjes uit de kast met de webcam werden we een dag te laat gewaarschuwd. We hebben met de eigenaar afgesproken dat hij ons een week eerder moet inseinen . Het eindresultaat is 30 jonge uiltjes, waarvan we aannemen dat ze allemaal zijn uitgevlogen. Gezien de zachte winter en de gunstige muizenstand viel het ons tegen . In meerdere kasten troffen we een flink aantal bosmuizen aan , die al klaar lagen voor de jongen om gevoerd te worden . Aan de Luttenbergerweg hebben we een kast die van de boom was gevallen niet vervangen. Al jaren was deze onbezet. Kast 27 is verplaatst naar Huize Eelerberg. Eerst aan de noordzijde, maar daar bleek de voederplek voor de zangvogels zodanig verstoord te worden dat we hem een paar weken later hebben opgehangen aan de andere kant van de woning. In de buurt van de Hellendoornse Es hebben we een kast verwijderd . Deze hing te dicht bij een door een particulier geplaatste kast, waarvan wij dachten dat die te klein zou zijn, maar wel al twee jaar bezet is. We hebben er een laag rommel van 20 cm . uitgehaald . Nu maar afwachten of de uil ons weer goed gezind is. Verder hebben we drie oude, verrotte kasten vervangen. Het valt ons op dat de bezette kasten vaak liggen in of aan de rand van half open terreinen of vlakbij woningen met een tuin grenzend aan bosgebied . Ons beleid is dan ook om kasten die in besloten , dichte bosterreinen hangen te verplaatsen naar meer open gebieden . Wij ervaren dit werk als zeer plezierig en de particulieren waar we komen zijn altijd heel erg enthousiast. Hopelijk wil de overheid ook meer meewerken en voorwaarden scheppen om de biodiversiteit te bevorderen .

6

Het aantal jonge bosuilen van de laatste vijf jaar. 50

40 30

-t-~~~~~-====-~~~~~~~~~~~~~~~~~~~--'- 2010

..........

i--~--.

~~~~~~~~~~~~~~~~~

•2011 • 2012

20

•2013

10

• 2014

0

De bosuilenwerkgroep, Douwe Slot en Wim Kulsdom

~te\\e(

:Maar6eek Bed & Breakfast

1aarhe.:'- is niet alleen .:en leu'- e 11ed en 11rea'-fasl in lij verdal. maar ged1 ook e.:n aantal korte en langen: curu en work hop . Allemaal in kleine groepen. du veel begeleiding en een ontspam1en sfeer. BY -poriretboetseren in e.:n weekend (eer ·tvolgende eind januari 2015) of" ekelijks op een Ya t dagdeel (6x). -tc;1,.1id / handiger met de naa inrnchinc. 10 x wek dijk. ,·ana f half maan 2015 -patchwork en quilten. 4 bijcenkomskn op maandag of dinsdag \'anafhalfmaart 2015

ne precieze dagdelen /tijdstippen worden a fgesproken in overl eg met de aa ngemelde ursi . ten. Een maatwerk af1 praak voor e.:n eigen groepje kan ook. D.: cur isten die u voorgi ngen waren tot nu toe all emaa l blij verrast met hun resultaat l\ker \\den? www.maai·hcek.nl

emai l :maarhcek 10~1 g mail.rnm

7

or hl!I : 05-'8 S-'7805

JAARVERSLAG TORENVALKEN IN DE GEMEENTE HELLENDOORN 2014 Inmiddels zijn op meerdere plekken de welbekende kasten opgehangen . Uitbreiding van het aantal kasten ligt voor de hand , vooral in gebieden waar het steeds kaler wordt en daardoor geen nestlocaties meer bieden voor de Torenvalk. Het seizoen kon hoopvol beginnen omdat er heel veel voedsel aanbod n de vorm van muizen beschikbaar was. Verwonderlijk was het dat veel paren pas laat terug kwamen in onze omgeving , maar uiteindelijk kwam het goed . De bezette locaties van 2013 waren vlot bezet en aarzelend kwamen er meerdere meldingen van erfbewoners dat hun kasten ook in de belangstelling stonden van torenvalken. Zeven kasten trokken belangstelling en 1 paar bezocht weer de ruimte in een landbouwschuur.

Biddende Torenvalk Jongen van ruim 3 weken

Op onze controle ronde moesten wij een echtpaar, welke een nestkast op hun erf had teleurstellen. De kast bleek wel bewoond geweest, maar toch geen legsel. Mogelijk dat hier een ongenode gast op bezoek is geweest. Rond hun woning zijn steenuilen en spreeuwen uit hun redelijk goede nestkasten geroofd . Voor de torenvalken kasten is het vrij spel om er binnen te wandelen en als je dan honger hebt. ... Naar bewijs voor onze vermoedens zijn we nog op zoek, vroeg of laat komen er sporen van mogelijke daders. Bedenk in dit geval ook dat de torenvalken geen lieverdjes zijn. Het is eten en gegeten worden , dat is de natuur. Afgelopen seizoen hadden de Torenvalken de beschikking over 16 nestkasten in onze gemeente. Zes kasten werden dit seizoen bezet door Torenvalken In deze 6 kasten werden 28 jongen grootgebracht. Alle 28 zijn van een ring voorzien. Ook zijn er vanuit een natuurlijk nest in een landbouwschuur 4 jongen uitgevlogen , zij zaten veilig op grote hoogte. Het eerste nestje wat geringd is op 24 mei bestond uit 6 jongen. Hier is het eerste ei gelegd op 2 april. Het laatste geringde stel was op 7 juli, ook 6 jongen in het nest en hier zijn de ouders 7 mei begonnen met hun eileg . Bijna 5 weken verschil is opmerkelijk, maar niet uitzonderlijk. Van de geringde torenvalken uit voorgaande jaren is niets terug gemeld. Dit in tegenstelling tot alle uilensoorten waar wel terugmeldingen van binnen komen. Wij gaan in gebieden waar Torenvalken voorkomen en nauwelijks nestlocaties voorhanden zijn ons kasten netwerk uitbreiden. Kent u geschikte locaties , meld ze ons. Albert Stevens

8

Het groencentrum waar uw eigen ideeën

OOK VOOR AL UW

.tot leven komen".

BERG EN WANDEL SCHOENEN

·- ,. ~

\e

,,en•."aa1 '"

1u1t •••l

Boomcatrwrg 92 - N1jvrrdal - Tel. 0548 612513 E-mail: [email protected] - www.zonn•hrld .nl

•

WWW.ll f 1Blll·SCHll111.lll

Booll'nV>~ Lan d.sc:h:apsond erhoud

•

H oU1h"deJ

•

Onc-ed rertebesttijd l nc

•

Nau.ru rexc::ursioe.s

John Meijer'i n

EP: Niïverdal -TV--Vi•ide•o--H-om_e_C1-·ne-m-a-W-i-tgo-ed--/-nb-ou-w--~~~n=ze~S==-e-rV-:ÎC~~J...---

ElectronicPartner

Grotestraat 158 -Nijverdal - Telefoon: 0548- 620 600 www.epnijverdal.nl 9

mvaearks!~~I

--

_ --

EXCURSIE NAAR DE IKEA! Zaterdag 13 - 09 - 2014 De eerste vogelexcursie na de vakantie was "geprikt" naar de Vogelkijkhut "Oelemars" ,nabij Losser, en natte gebieden bij Latrop. Helaas werpt de nieuwe oproep via een poster nog geen vruchten af. Maar we denken toch dat de aanhouder gaat winnen . We kwamen nu tot een select groepje van slechts zes personen die belangstelling hadden voor deze excursie. Eén auto vanuit Nijverdal, en de "rest" gingen op eigen gelegenheid , zonder gasten dus . Om 07.00 uur toog deze groep richting de Oelemars. In de hut zat al een fotograaf met een levensgroot kanon de "binnenkomende" vogels op te wachten om ze met een welgemikt (bijna niet te missen) mitrailleur geratel te verwelkomen . Er was de vorige dagen ook de Kleinste Jager gezien en een Zwartkopmeeuw, maar nu door ons helaas niet. Wel 6 Watersnippen , Slobeenden , IJsvogel, Smient en Dodaars mooi te zien allemaal. Het riet was ietwat te hoog om hem te zien , maar een Waterral daarin wel gehoord. De volgende dag hadden er wel een paar bofkonten een , voor de hut heen en weer zwemmende, Waterral met een juryrapport van 9,5 op de foto gezet. De IJsvogel liet zich niet, op het stokje voor de hut zittende , betrappen. Deze keer geen spannende opnames kunnen maken van enorm zeldzame types. Dus maar verderop in het diepe oosten getrokken. De nieuwe natuur in het "Beneden- Dinkeldal" lijkt een daverend succes te worden. Voor de weidevogels waren we weliswaar aan de late kant, en het ziet er allemaal nog heel "vers "uit. Maar we kunnen al wel zien dat het een mooi gebied wordt. De Blauwe Kiekendief foerageerde er, toen wij aankwamen. En de eerste doortrekkers kwamen , na een paar ererondes gemaakt te hebben , ook al binnen. Even staan kijken , tot er iemand op het lumineuze idee kwam dat er deze dagen in de buurt van de lkea een Roze Pelikaan - Pelecanus onocrotalus was gesignaleerd . Op één van de twee locaties moesRoze Pelikaan - Pelecanus onocrotalus ten we hem (of haar) kunnen zien. De eerste plek was vlak aan de weg , daar niks. Bij de andere te komen was een iets moeilijker opgave . Daar moest eerst een eind langs de Woolderbinnenbeek gelopen worden. En ... ter plekke bleek, heerlijk door de koeieflatsen geschaatst worden . Ja we hebben 'm gezien. Speldeknop grootte weliswaar, maar toch . Wel met een prettig idee huiswaarts gegaan , ook een leuke morgen gehad , dat wel. Die dag gezien : Aalscholver Bergeend Blauwe Kiekendief Blauwe Reiger Brandgans Buizerd Dodaars Ekster Fuut Grauwe Gans Grote Canadese Gans Grote Mantelmeeuw

Holenduif Houtduif Kauw Kievit Kleine Karekiet Krakeend Kuifeend Kokmeeuw Meerkoet Nijlgans Oeverloper (Roze) Pelikaan

Rotgans Slobeend Smient Spreeuw Torenvalk Vlaamse Gaai Waterhoen Watersnip Wilde Eend IJsvogel Zwarte Kraai Henny Hennink

10

GALLENLEZING EN EXCURSIE PLANTENWERKGROEP Zoals als de meeste leden van de plantenwerkgroep wel weten is Anny Alferink, altijd zeer geïnteresseerd in gallen en insecten. Toen dan ook een veldgids over Plantengallen verscheen , was Anny een van de eerste bestellers. De schrijver van deze gids, Roelof Jan Kaaps bleek in Dalfsen te wonen , dus het contact was snel gemaakt en zo was er op 25 september 2014 in het Buitencentrum een interessante lezing over de wonderlijke wereld van de gallen en op zaterdag 27 september een excursie. Het is verbazingwekkend wat voor een wonderlijke wereld schuil gaat achter de kleine verdikkingen en bobbeltjes die je op blad en stam kunt vinden en waar je meestal achteloos aan voorbij gaat. Ook de verschillende insecten die hier in wonen , zoals de galmug , mijt, luis, aaltje en wesp , die hier onderdak voor hun eitjes vinden . Ondanks dat het seizoen ten einde loopt hebben we onderweg toch mooie en interessante exemplaren gezien , vooral de eiken waren zeer voorzien van diverse soorten. Al met al een bijzondere ervaring , die je altijd weer doet beseffen , dat natuur blijft boeien .

Jaarvergadering De jaarvergadering vindt plaats op vrijdag 10 april om 19.30 uur in het Buitencentrum

KOPIJ VOOR HET JAARVERSLAG 2014 INLEVEREN VÓÓR 31 JANUARI 2015

---"-"

............on. ...,.._, __ _.....,-bi -•ki'*.....

~--"~~t.N..loaa.fWI

Jlll:tlW.-Mfl

~9ft..ti. . . . "

_.-

,_,,.,,._....,_dllrt••

"1fHrowrsteunWG1tft.tobobontop~t~

'

11

Wereldwinkel Ganesha Grotestraat 186 7443 BR Nijverdal Tel.: 0548-623783 http:/ /www.were ldwinkelnijverdal. nl

wereldwinkel Ganesha verkoopt originele cadeaus en heerlijke levensmiddelen uit andere culturen. Onze producten zij n gemaakt met respect voor mens en milieu. Omdat de producenten - zoals zilversmeden, pottenbakkers en koffieboeren - er een rechtvaardige prijs voor krij gen, kunnen ze een menswaardig bestaan opbouwen. Wist u dat wereldwinkel Nïverdal maandelij ks een digitale nieLNVsbriefverstuurt? Als u interesse hebt om deze te ontvangen, stuur dan een berichtje naar We reldw NijverdalNieuwsbrief@gm ail.com

In onze dierenwinkel Rijssensestraat 59 in Nijverdal kunt u terecht voor al uw huisdieren, buitendieren en cadeau artikelen

~etS\ place

debestevr!endvanj e dier

8TI~HTIIG ZOI1fE'WOVm Zorg voor jou

Dagopvang , vakantie- en weekendopvang , yogalessen in een rustige groene omgeving , speciaal voor mensen met een verstandel ijke beperking. Kleinschaligheid, rust, plezier, ontspanning en een duidelijke structuur staan bij ons voorop. Vrugteveensweg 8b, Hellendoorn, (0548) 62 13 53, www.stichtingzonnewoud.nl

12

AGENDA Algemeen programma (wijzigingen voorbehouden) Vrijdag 16 januari 2015 Lezing: Tuinvogels leren kennen door Anna Kemp Weet u welke vogelgeluiden u hoort als u buiten rondloopt? Gebeurt het vaker dat u een vogel in uw tuin ziet die u niet kent? Door de vogels te leren herkennen kunt u nog meer van ze genieten! Tijdens deze lezing leert u aan de hand van beeld en geluid meer dan 25 vogels dichtbij huis en het platteland. Het leuke hiervan is ook dat u de vogels in uw tuin nog eerder op zult merken. Tevens krijgt u allerlei tips om meer vogels in uw tuin te krijgen . Wat eten ze, waar nestelen of vinden ze een beschut plekje als er gevaar dreigt? En wanneer, waar en hoe u nestkastjes op kunt hangen . U zult een schat aan vogelkennis opdoen waarmee u thuis zelf vol inspiratie aan de slag kunt gaan . Zie voor meer informatie: http://www.natuurlijkbuiten.ni/ Hiermee zult u ook meer genieten van het tellen van de vogels tijdens de Tuinvogeltelling in het weekend van 17 en 18 januari. Hierover kunt u alles lezen op www.tuinvogeltelling .nl. Aanvang:20.00 tot 22.00 uur. Plaats: Buitencentrum Sallandse Heuvelrug , Grotestraat 281, 7441 GS, Nijverdal Zaterdag 17 en zondag 18 januari 2015 Nationale Tuinvogeltelling Leden van de !VN-vogelwerkgroep zijn in het Buitencentrum aanwezig met een telescoop en verrekijkers waardoor u naar de vogels kunt kijken. Zij kunnen u helpen met de namen en het tellen van de vogels. Aanvang : 12.00 tot 16.00 uur. Plaats: Buitencentrum Sallandse Heuvelrug, Grotestraat 281 , 7441 GS, Nijverdal Kinderactiviteit: boomstammetje vullen met vogelvoer In het kader van de vogelvoederingsactiviteiten kunnen kinderen deze middagen een boomstammetje vullen met allerlei soorten vogelvoer. Aanmelden is verplicht. Voor wie: kinderen van 6 Urn 12 jaar Opgave: Urn 10 januari via [email protected] 12.00 tot 16.00 uur Aanvang : Plaats: Buitencentrum Sallandse Heuvelrug , Grotestraat 281 , 7441 GS, Nijverdal Kosten : € 2,50 Vrijdag 27 maart 2015 lezing Tuinslakken door Herman Roede Een regenbui en daar heb je ze weer. Met honderden tegelijk, vaak met huis en al. We hebben het over slakken, een uiterst interessante groep, waarvan het bestaan zich afspeelt op een ander niveau dan ons jachtige mensenleven. Herman Roode neemt ons mee naar de wereld van de landslakken en zal vertellen over de levenswijze, herkenning en over het werk dat hij verricht voor het Atlasproject Nederlandse Mollusken . Slakken zijn bij veel mensen niet geliefd , vooral de naaktslakken zijn niet populair. Mensen met liefde voor hun tuin zien ze doorgaans liever gaan dan komen . Toch zijn het heel interessante beesten . Naast bouw, voortplanting en levenswijze behandelt Herman ook de verschillende soorten en hij leert hoe je die kunt herkennen. Genoeg stof dus voor een interessante avond met veel foto's. Aanvang : 20.00 tot 22.00 uur. Plaats:Buitencentrum Sallandse Heuvelrug , Grotestraat 281 , 7441 GS, Nijverdal Elke zaterdag en zondag vanaf 28 maart t/m 10 mei én ma 6 april 2015 (tweede paasdag ). Kijken naar baltsende Korhoenders In het Nationaal Park De Sallandse heuvelrug . Leden van de !VN-vogelwerkgroep wijzen u de weg naar de bijzondere show die de zeldzame Korhoenders in deze tijd van het jaar opvoeren . LET OP: U moet vanaf de parkeerplaats bij het Buitencentrum Sallandse Heuvelrug op eigen initiatief zo'n 3 km de voor autoverkeer afgesloten Nijverdalsebergweg (Toeristenweg) aflopen of fietsen richting Holten . Dáár ontmoet u de leden van de vogelwerkgroep. Aanvang : vanaf 7.00 uur (vanaf 11 april: 6.00 uur) tot 9.00 uur. Plaats: Nijverdalsebergweg (Toeristenweg), vanaf Parkeerterrein bij Buitencentrum Sallandse Heuvelrug , Grotestraat 281 , 7441 GS Nijverdal. Dan nog zo'n 3 km lopen of fietsen . Algemene Informatie Bovengenoemde activiteiten zijn voor iedereen die zich voor de natuur interesseert, voor jong en oud. U hoeft zich hiervoor in de meeste gevallen niet op te geven. Deelname is (meestal) gratis en op eigen risico; in geval van een gratis activiteit: een vrijwillige bijdrage wordt op prijs gesteld. Heeft u vragen of opmerkingen over bovenstaande activiteiten, neem dan contact op met: Anny Alferink I Ton Kappert, tel. 0548 - 610 237, [email protected]. Ook voor algemene vragen over de /VN-afdeling Hellendoorn-Nijverdal kunt u daar terecht. Zie ook onze website: www.ivn.nl/afdelinglhellendoom-nijverdal

IVN EN GROENE ACTIVITEITEN IN DE REGIO IVN Markelo

Donderdag 12 februari Fotopresentatie 'Zeevogels van de Farne eilanden en Bass Rock' door Han Bouwmeester, 20.00 uur Herberg de Pol, Diepenheim . Gezamenlijk met IVN Diepenheim IVN Haaksbergen

Zondag 4 januari 2015 Winterwandeling Assinksbos. Start: 13.00 uur vanaf parkeerplaats Veddersweg. 13

GROENCURSUS 5 APRIL t/m 18 OKTOBER 2014 Een aankondiging in de plaatselijke huis aan huis krantjes met de mededeling dat de IVN afdeling Hellendoorn/Nijverdal in april een groencursus wil gaan starten , was de aanleiding dat er 13 zeer enthousiasten cursisten zich aanmeldden. De opzet van de cursus is bedoeld om wat meer kennis op te doen van je omgeving en de natuur om je heen. En zo startten we op 5 april met een heel gevarieerd programma en met zeer deskundigen docenten (de meesten uit de eigen stal). De onderwerpen die op het programma stonden waren: sporen, vogels, insecten, geologie, planten, bomen en paddenstoelen We begonnen eerst met een theorieavond en de zaterdag daarop volgend een praktijkles . Met een gezonde dosis leergierigheid en enthousiasme gingen we aan de slag om sporen te ontdekken, die

Les over bomen

Arend Spijker ons zal laten zien en ruiken! Dat een vos bijvoorbeeld zijn uitwerpselen op een verhoging legt (op zich al een kunst) en een geur afzet wanneer hij indruk wilt maken op de andere bosbewoners. Bij de das is het allemaal wat meer geordend: die maakt netjes meerdere putjes in de buurt van de burcht. De vogeltheorieles werd ons aangeboden in het natuurdiorama op de Holterberg. Een prachtige powerpoint presentatie en daarna een zoektocht door het museum. Onze docenten waren Anton van Beek en Marijke Hegeman . Op de theorieavond over insecten hebben we door microscopen de kleinste geheime wapens van insecten en vlinders kunnen waarnemen. Elke keer werden we weer verrast van die geheimen en vooral het verhaal er achter van zulke kleine diertjes. Bij Hankate (bij de vistrap) zijn we met schepnetjes in de weer geweest. Dat waren bijzondere netjes die op een zeer lumineuze manier in elkaar zijn geknutseld door Anny en Ton (in heel Nijverdal waren er geen zeven meer te koop). Het weer zat mee, dus was er ook tijd voor een kopje meegebrachte koffie . Prachtige waterjuffers en nog vele andere waterbewoners gespot,en o ja die stapstenen in het water, ... wat waren die glad! Wil je van het ontstaan van De Sallandse Heuvelrug meer weten , dan kan Willem Zuethoff je als geen ander daar alles over vertellen. En met al die jaartallen begint het je al gauw te duizelen , maar Willem weet je goed bij de les te houden. We hebben o.a . ook meegekregen dat we wat vaker naar de grond moeten kijken, want daar ligt onder je voeten namelijk de geschiedenis van De Sallandse Heuvelrug. Bij de presentatie van de planten werd er ook weer eens flink uitgepakt met

Excursie over insecten 14

een prachtige powerpoint presentatie, gemaakt door John Rolf. Ondergetekenden hebben de excursie moeten missen , maar van de medecursisten hebben we gehoord dat Anny Alferink er een mooie en leerzame wandeling van heeft gemaakt, iets met een dobbelsteen(?). Ja , en dan de fiets van stal gehaald en met nog weer zo'n bevlogen persoon op pad geweest. Want als je een boom wilt opzetten over bomen , dan is Mannes Konijnenbelt de juiste persoon daarvoor. Bijzonder was de excursie op de begraafplaats bij de Ninaberlaan , daar kun je zomaar onder een Hemelboom of Treurwilg worden begraven , hoe toepasselijk. Maar ook de straten en plantsoenen , wat een diversiteit aan bomen hebben we toch in Nijverdal.

Les over insecten

Tja , en dan oktober: de paddenstoelenmaand bij uitstek. Tijdens de theorieles hadden we allemaal voor paddenstoelen gezorgd en kregen we een les determineren. Nou dat is nog niet zo eenvoudig , maar wel weer heel leerzaam. In het Doktersbos hadden we een excursie en even nog een leuk weetje over de Tonderzwam die je nu heel veel ziet, in tegenstelling tot de jaren 60 , toen waren ze nauwelijks waarneembaar, Helaas geen vliegenzwam , maar wel weer heel veel andere soorten gezien. Met Herman Stevens en Gerard ten Have komen we aan het einde van de groencursus .

paddenstoelenexcu rsie 15

plantenexcursie

Aan het applaus van de cursisten was duidelijk te horen dat het een zeer geslaagde cursus was en voor herhaling (voor nieuwe geïnteresseerden en belanghebbenden) zeker vatbaar. Onze dank gaat uit naar de motor achter deze cursus en die het toch allemaal maar naast z'n werk mogelijk heeft gemaakt (en dat heeft hij vast niet allemaal alleen gedaan, zonder brandstof kan een motor niet draaien) : Ton Kappert en Anny Alferink heel veel dank!

Diny Lonink en Marianne Verhoeven

Planten determineren

16

LANDELIJKE NATUURWERKDAG 2014 Op 1 november jongstleden werd de landelijke natuurwerkdag georganiseerd door Staatsbosbeheer. Van onze coördinator vrijwillig natuurbeheer Henry Maneschijn kregen we onderstaand bericht Zaterdag 1 nov. is het weer de landelijke natuurwerkdag. Dit jaar gaan we werken aan de Holtense kant van de heuvelrug . Wij verzamelen op onze vaste plek aan de Holterweg . We vertrekken uiterlijk om 9.00 uur. Om ca. 9.15 uur moeten we bij Woody's in Holten . Hier beginnen we met koffie . We werken tot ca. 15.00 uur. Staatsbosbeheer zorgt voor de lunch (broodjes en soep) Geef even vooraf door af je mee gaat i.v.m. het aantal auto's. Aldus geschiedde en op 1 november om omstreeks 09.00 uur werd er door de natuurwerkers verzameld op de afgesproken plek. Zoals altijd gaat dat meestal gepaard met grappen en grollen van de heren totdat iedereen aanwezig is en we met een aantal auto's konden vertrekken richting Woody's in Holten. André Elbertsen was weer met zijn Volvo gekomen en kon , omdat hij een zogenaamde ontheffing had via de zandwegen binnendoor rijden naar Woody's. Dit bleek een ruige ervaring gezien de gesteldheid van het terrein maar het was hem met veel stuurmanskunst weer gelukt om de solide kar op zijn bestemming te krijgen. Bij Woody's werden we ontvangen door de aanwezige boswachter Ine Nijveld met koffie en cake en dit lieten we ons natuurlijk goed smaken wetende wat een ontberingen ons weer te wachten stonden in het veld! De opkomst was redelijk te noemen (ongeveer dertig personen waaronder ook een paar kinderen). Laten we hopen dat we volgend jaar meer vrijwilligers kunnen bewegen om mee te doen . Vervolgens gingen de groepjes naar de heide waar we door Wilco van Burken een uitleg kregen over het omzagen van de berkjes en vliegden netjes waarbij het moto was" beter een paar boompjes goed en vakkundig omgezaagd dan een massa boompjes die niet goed afgezaagd zijn" . De voorzieningen op de werkplek waren uitstekend, een dixie om de eventuele behoefte te kunnen doen in plaats van een latrine met zelf gegraven gat. Een schaftkeet om indien het zou regenen de inwendige mens van voedsel te kunnen voorzien en diverse uitklapbare picknicktafels om lekker in buitenlucht te eten en te rusten . Ook het gereedschap was in ruime mate voorhanden en voldeed aan de hoogste kwaliteitseisen. Iedereen ging enthousiast aan de slag dit mede door het prachtige najaarsweer. Tegen de middag was het al knap warm, ik denk zo tegen de twintig graden en werden we onthaald op een heerlijke lunch, soep met broodjes en dat ging er wel in. Als je naar de heide keek zag je al wel dat er al behoorlijk resultaat was geboekt door de vrijwilligers. De passerende wandelaars en toeristen hadden dat ook wel door en menigeen gaf ons complimenten om vooral zo door te gaan . Een enkeling dacht dat we in opdracht van bureau Halt de heide moesten schonen maar dat konden we hen snel uit het hoofd praten . Zo waren er ook sommige fietsers die het spandoek van SBB zagen en dachten dat het een pleisterplaats was voor leden om koffie en thee te drinken dit tot hilariteit van de harde zwoegers. Enfin rond drie uur werd iedereen weer uit het veld opgetrommeld en kregen we nog , na een woord van dank, een bidon mee naar huis. Tevreden en met een natte rug werd de terugtocht aanvaard waarbij de Volvo van André (met ontheffing) tot stilstand werd gemaand op een van de zandpaden door een fourwheeldrive van SBB. Gelukkig bleek alles in orde en konden we de terugtocht hervatten waarbij de grappen die in de auto werden gemaakt niet van de lucht waren . We kunnen terugkijken op een prachtige dag waar we met elkaar lekker hebben kunnen zagen en knippen en de heide weer een stukje hebben opgeschoond . Vooral de saamhorigheid en de gezelligheid maken dat dit soort initiatieven als zeer positief worden ervaren! Wim van Ommeren

17

WERKGROEPEN Plantenwerkgroep Met ingang van 1 januari 2015 neemt Marianne Verhoeven het coördinatorschap over van Ria Jelsma. Samen met Johan Alferink hopen zij op een mooie voortzetting van de samenwerking met de leden van de werkgroep.

Plantenwerkgroep. Eindejaars plantenjacht. Start zaterdag 27 december om 10.00 uur bij Marian, Bergleidingweg 17. Van daaruit vertrekken we naar de Veldkamp. In bijna een uur kunnen we om de sportvelden heen lopen en noteren welke planten er nog bloeien . We zijn benieuwd welke planten er in deze ogenschijnlijk onmogelijke periode nog in bloei staan en welke bloeiende plant het meest wordt gezien . De resultaten worden doorgegeven aan FLORON Nederland. Als het regent gaat het niet door. Bij vorst en/of sneeuw gaan we gewoon een stukje wandelen . Na afloop koffie bij Maria.

Programma 2015 van de plantenwerkgroep Zaterdag 10 januari nieuwjaarswandeling bij het Numendal onder leiding van Annie. Vertrek 09.30 uur vanaf de parkeerplaats bij het Buitencentrum . Zaterdag 21 februari wandeling bij Markelo. Leiding Jetty Dorresteijn . Vertrek 09.30 uur vanaf parkeerplaats bij het station (Leo ten Brinkestraat). Zaterdag 21 maart lentefietstocht Zunase Heide tuin Oosterhof. Vertrek 09.00 uur vanaf parkeerplaats Holterweg hoek Bergleidingweg . Maandag 6 april (tweede paasdag) is er een buitenmarkt van SBB bij het Buitencentrum Woensdagavond 8 april Buitencentrum 19.30 uur. Determinatie-avond (witte) kruisbloemigen. Zaterdagmorgen 11 april inventariseren Tatums. Vertrek 09.00 uur vanaf parkeerplaats noordzijde station (Leo ten Brinkestraat). Woensdagavond 27 mei inventariseren Tatums. Vertrek 19.00 uur vanaf parkeerplaats station (Leo ten Brinkestraat). Men kan ook rechtstreeks naar de Heuversteeg rijden en daar wachten bij het Pannenkoekenhuis. We zijn daar om ongeveer 19.30 uur. Woensdagavond 10 juni tuin van de heer en mevrouw Heetkamp in Rhaan . Vertrek 19.00 uur per auto vanaf parkeerplaats station. Woensdagavond 1 juli Tatums. (zie verder bij 27 mei) . Woensdagavond 8 juli determineren gele composieten . Woensdagavond 26 augustus Tatums. (zie verder bij 27 mei). September wordt het weekend gehouden (4, 5 en6). Maandagavond 9 november bijeenkomst voor het programma voor 2016 in het Buitencentrum . Aanvang 19.30. Zaterdag 14 november wandeling De Barkel onder leiding van Gerrit Tij hof. Vertrek 09.00 uur vanaf de parkeerplaats bij het station. Woensdagavond 16 december kerstbakjes maken onder leiding van Gerard; Buitencentrum , aanvang 19.30 uur. Ook mensen van buiten de plantenwerkgroep zijn welkom . Neem dan van tevoren even contact op met Johan Alferink (0548-610451) .

Werkgroep Vrijwillig Natuurbeheer Heideschonen 2014-2015. Verzamelen om 9.00 uur kruispunt Holterweg-Bergleidingweg.(nabij Talent Noetsele) . Zaterdag 10 jan/ 31 jan/ 14 feb/ 7 maart 2015. 18

Vogelwerkgroep Excursies: Zaterdag 17 januari 2015; Domelaar en Overtoom (nabij Markelo) . vertrek 10,00 uur vanaf Buitencentrum opgave: Hermien Hulman [email protected] of 0546-657022 Zaterdag 14 februari 2015 ; Ketelmeer (IJsselmeer). vertrek 8,00 uur vanaf man [email protected] of 0546-657022

Buitencentrum opgave: Hermien Hul-

Zaterdag 14 maart 2015; Engbertsdijksvenen (Hoogveengebied bij kloosterhaar) . vertrek 8,00 uur vanaf centrum opgave: [email protected] of 0546-657022

Buiten-

Elke zaterdag en zondag vanaf 28 maart tlm 10 mei én ma 6 april 2015 In het Nationaal Park: Kijken naar de baltsende Korhoenders. Leden van de !VN-vogelwerkgroep wijzen u de weg naar de bijzondere show die de zeldzame Korhoenders in deze tijd van het jaar opvoeren Aanvang: vanaf 7.00 uur (vanaf 11 april : 6.00 uur) tot 9.00 u Plaats: Nijverdalsebergweg (Toeristenweg), vanaf P Buitencentrum Sallandse Heuvelrug, Grotestraat 281 , Nijverdal nog zo'n 3 km lopen of fietsen .

NIEUW!! Er is een nieuwe werkgroep opgericht, de werkgroep Trolleys! Deze bestaat uit: John Rolf en Wim van Ommeren namens IVN en Jan Brinkman namens SBB

De natuurmarkt bij het Buitencentrum is IN 2015 op tweede paasdag , maandag 6 april. De organisatie is in handen van SBB en het IVN .

Jaarvergadering De jaarvergadering vindt plaats op vrijdag 10 april om 19.30 uur in het Buitencentrum

KOPIJ VOOR HET JAARVERSLAG 2014 INLEVEREN VÓÓR 31 JANUARI 2015

Werkgroep paddenstoelen Doel van de werkgroep paddenstoelen: Het leren kennen/genieten van de vele soorten paddenstoelen die in onze omgeving voorkomen. Dit gebeurt door in het veld de paddenstoelen te bekijken/bestuderen. Voor de liefhebbers is het mogelijk zich verder te verdiepen in o.a. microscopische kenmerken . De gevonden soorten worden verwerkt in lijsten die gearchiveerd worden . Duur van de excursies is zonder reistijden plm. 2 uur! Normaal starten we om 09.00 uuur vanaf nieuw centraal station Nijverdal. Iedereen die eens een keer mee wil, dus ook de IVN-gids, is van harte welkom ! Contactadres: coördinator Herman Stevens, De Nachtegaal 11 Vriezenveen tel: 0546563237 of 06-52786351 . mail :[email protected]. Niemand thuis? Dan weet ook Gerard ten Have tel: 0548-611542 e.e.a. 19

(Bestu u rs )vergaderingen Het bestuur bestuursvergaderingen zijn in het Buitencentrum op

12 januari 16 februari

19.30 uur 19.30 uur

De coördinatoren vergaderen op: 19 januari om 19.30 uur in het buitencentrum .

BESTUURSUITBREIDING Jan van Rijn is als vice voorzitter in het bestuur benoemd . Hans Hofman wordt als kandidaat penningmeester voorgedragen om Leo van Es op te volgen na de volgende ledenvergadering.

Ledenmutaties en wijzigingen: Nieuwe leden: H.J. Bremmer J.H. de Olde-Hummels J.Hulsegge J.Ruiter Kin 't Veld K.K.Frey D.Lonink M.Rouweler S.Schellekens Landelijke leden:

[email protected] Noordelijke Hoofddijk 21 7443RV NIJVERDAL [email protected] Nije Allee 34 7609ZT ALMELO 7441KG NIJVERDAL [email protected] De Croese 4 [email protected] A.F.Lanckerstraat 7 7447EB HELLENDOORN [email protected] Lavendel 8 8101CP RAALTE Morgenster 43 7443LC NIJVERDAL [email protected] Bendien Smitshof 1 7442NV NIJVERDAL [email protected] Jacob van Houtenstraat 210 7442NH NIJVERDAL [email protected] Helmichstraat 2 8105AG LUTIENBERG S.Abbink, Fonteinkruid 39 7443LW Nijverdal M. van Heugten, De Joncheerelaan 103 7441HD Nijverdal ALLEN VAN HARTE WELKOM Opgezegd: Mevr. L.C.W. Stuurman , Hoofdweg 186 7676AI Westerhaar H.A. Blankenvoorde, Konijnenbergstraat 30 Nijverdal Overleden: De heer W. Frederiks, Prins Hendrikstraat 18 Nijverdal

Jaarvergadering De jaarvergadering vindt plaats op vrijdag 1O april om 19.30 uur in het Buitencentrum Zaterdag 8 november j.I. hoorden we dat Willem Frederiks. sinds 2010 lid van de IVN fotoclub, na een kortstondige ziekte is overleden . Wij verliezen in hem een man met veel humor en een fotograaf met een eigen gezicht op de te fotograferende onderwerpen . Een mooi voorbeeld daarvan waren de kalenders met fraaie foto's die hij de laatste jaren heeft uitgebracht. Wij willen zijn vrouw, kinderen en kleinkinderen veel sterkte wensen in deze moeilijke tijd .

KOPIJ VOOR HET JAARVERSLAG 2014 INLEVEREN VÓÓR 31 JANUARI 2015

20

Mededeling van het bestuur inzake contributie 2015 Contributie 2015 Door het bestuur is besloten aan de Algemene Ledenvergadering van de IVN Hellendoorn-Nijverdal voor te stellen de hoogte van de contributies en de minimum donateurbijdragen over 2015 niet te verhogen. Dat betekent dat de bijdragen als volgt (op het niveau van 2014) worden vastgesteld : € 20,00 volwassen leden huisgenoot leden € 8,50 jeugdleden € 7,50 donateurs € 12,50 Automatische incasso Leden en donateurs die een incassomachtiging hebben verstrekt, hoeven geen actie te ondernemen. De contributie en donateurbijdrage zullen eind april 2015 automatisch van de bankrekening worden afgeschreven . Handmatige betaling Leden en donateurs die geen incassomachtiging hebben verstrekt, worden vriendelijk verzocht de verschuldigde bijdrage voor 1 mei 2015 over te maken op bankrekening NL 12RAB00120907526 t.n .v. IVN H'doorn-N'dal. NB: Er kan niet overgeschreven worden naar de Triodosrekening, omdat deze per 31-12-2014 is opgeheven. Incasso 2014 Helaas is gebleken dat door sommige leden en donateurs de over 2014 verschuldigde bijdragen nog niet zijn betaald . Zij zullen in de maand december 2014 nog per mail/post worden aangeschreven om zo spoedig mogelijk de bijdrage 2014 over te maken op bankrekening NL 12RAB00120907526 t.n .v. IVN H'doorn-N 'dal. Incasso 2015 Teneinde administratieve handelingen en de bankkosten zoveel mogelijk te kunnen beperken , doet het bestuur hierbij een beroep op leden en donateurs die handmatig betalen om een machtiging voor automatische incasso af te geven. Het is praktisch voor de vereniging (bestuursleden zijn ook vrijwilligers) en voor u (u heeft er geen omkijken naar). Door een mail te sturen naar de penningmeester HansHofman( j.a.hofman@ison .nl) kan dit geregeld worden en stuurt hij u een machtigingsformulier toe.

Bestuur IVN Hellendoorn-Nijverdal

21

DE TIENDE NACHT VAN DE NACHT Op 25 augustus 2014 zijn we met de voorbereidingen gestart. Tijdens die avond is de 10e Nacht van de Nacht in de "grondverf' gezet. Dat moest ook wel want op 10 september verwachtte de redactie van Spinsels de kopij. Tijdens ons volgend overleg, op 23 september, hebben we de laatste knopen doorgehakt. Op 21 oktober zijn de plannen in het Buitencentrum uiteengezet aan de begeleiders. Dat duurde een uur waarna de gidsen van de korte wandeling de route in het donker konden voorlopen. In het begin was het erg donker, maar na verloop van tijd merk je dat je ogen aan het donker beginnen te wennen. Halverwege de tocht zijn we gestopt, omdat we het in de verte hoorden onweren . Onweer en wandelen in een bos is geen goede combinatie. Het voorlopen in het donker, ook al was het maar een halve afstand, was echter een goede ervaring.

Dit jaar was de opzet in vergelijking met vorig jaar op een paar punten gewijzigd . Deze keer moesten de kinderen bij de gezinswandeling hun weg zonder hulp van een gids vinden. Dat was best spannend. Sommigen kinderen durfden niet en lieten hun opa en oma de wandeling maken. Zelf bleven ze in het Buitencentrum . De kinderen die wel durfden kwamen onderweg langs een aantal posten. Daar werden hun zintuigen getest. Al met al een zeer geslaagd experiment. We hebben geen gebruik kunnen maken van het planetarium . Deze was namelijk al gereserveerd door een andere groep. Voor de korte wandeling kon men zich digitaal inschrijven . 30 personen hebben zich op deze manier aangemeld . In het artikel in het Twents Volksblad werd niet vermeld dat men zich digitaal moest inschrijven. Hierdoor bleef het ook deze keer tot 20.00 uur spannend hoeveel mensen zouden komen opdagen.

Het thema ditjaar was "In het donker ... " Zaterdag 25 oktober was het zover. Alle wandelaars werden vanaf 18.30 uur verwelkomd door Hennie Bouwhuis en Janny Kremers . Het was ook heel fijn dat de winkel open was en dat de bezoekers met hun vragen bij Erik Ruiter en Gerda Alting terecht konden , Achter de schermen is er hard gewerkt door Carin Brinker (verkeersregelaar, publiciteit en vergunningen) Wim van Ommeren en Eric van Arcken (verkeersregelaars). Zoals ieder jaar was er ook dit jaar weer een incident. Deze keer is er iemand tegen de IVN slagboom gereden , waardoor schade aan de slagboom is ontstaan . Er waren 3 soorten wandelingen: De lange wandeling , de korte wandelingen en de gezinswandeling . De voorbereiding van iedere wandeling was in handen van kleine werkgroep. Iedere groep heeft een eigen invulling aan het thema gegeven . De lange wandeling Johan Alferink, Angela te Pas en Agnes Bouwhuis hebben met een aantal "meelopers" een bezoek aan Sterrenwacht gebracht en hebben daarna een wandeling van ± acht kilometer gemaakt. De korte wandeling Tijdens deze tocht werden de wandelaars op verscheidene plekken verrast: Boswachter Arend Spijker vertelde wetenswaardigheden over een aantal nachtdieren . Met name over de vleermuis , de kerkuil, de hermelijn en het wezeltje. Bij Hanneke van Schooten en Hanneke Elbertsen werden er twee kringen gevormd en kreeg een wandelaar een natuurvoorwerp in de hand gedrukt. Aan de hand van zijn I haar beschrijving moesten de anderen raden wat het was . Elke wandelaar kwam aan de beurt. Het was niet altijd even gemakkelijk maar wel heel leuk om te doen In de Schaapskooi werden we verwelkomd door Marten 22

Westra. Hij vertelde iets over het gebied. We konden ook genieten van pianomuziek. Mooi ten gehore gebracht door Rens Elbertsen. Tevens kreeg iedereen een appel. In de buurt van de schaapskooi stonden telescopen opgesteld. Het was niet altijd helder maar sommige wandelaars hebben op aanwijzing van de leden van de Sterrenwacht Cassiopeia goed kunnen zien . In het bos hoor je soms de vreemdste geluiden . Gerrit Tijhof had een aantal op een bandje gezet. Hij liet ze ons horen en was benieuwd of wij wisten wie deze geluiden voortbracht. Dat viel niet altijd mee. Midden in het bos verraste Herman Kremers ons op mooie vertelling over een meisje dat in het bos een spannend avontuur beleefde . De vijf groepen werden begeleid door Ton Kappert, Anny Alferink, Hein van Schooten , Henry Maneschijn , Gerard ten Have en Jan van Rijn . De belangrijkste taak van de meewandelende gidsen was , de wandelaars zonder kleerscheuren door het bos te loodsen. Ze zijn daarin prima geslaagd . Alle wandelaars voltooiden de wandelingen gezond en wel , zodat de 2 EHBO'ers niet in actie hoefden te komen. De gezinswandeling De kinderen werden bij aankomst verwelkomd door Flora Koerssen. Sonja Borst zette hen vervolgens op het goede pad . De kinderen kwamen eerst langs Derek en Corry Fosberry. Derek en Corry hadden allerlei leuke ruikopdrachtjes gemaakt. Deze werden door de kinderen erg op prijs gesteld. Vervolgens moesten ze een puzzel oplossen en kwamen ze bij Marianne Verhoeven en Annemiek van Rijn. Daar werd hun gehoor op de proef gesteld en kregen de opdracht te tekenen wat ze gehoord hadden. Daarna kwamen de kinderen bij Marri Bruins en Madeleine Gimpel. De kinderen kregen als opdracht het laatste stukje van de tocht al balancerend over een boomstam af te leggen. Gelukkig konden ze zich vasthouden aan een touw en aan Marri en/of Madeleine. De kinderen en hun begeleiders vonden het een spannende en leuke wandeling. De mensen van de Sterrenwacht Hellendoorn geven ieder jaar een extra dimensie aan de Nacht van de Nacht. Op drie plekken (1 bij de dassenburcht en 2 bij de Schaapskooi) stonden telescopen opgesteld om de bezoekers iets te vertellen over de sterrenhemel en over de plaatselijke sterrenwacht. De bewolking was soms spelbreker maar er waren ook momenten dat er volop sterren te zien waren. We weten niet precies hoeveel bezoekers er zijn geweest. De gidsen van de gezinswandeling schatten het aantal bezoekers aan hun wandeling op ongeveer 50 personen. De gidsen van de korte wandeling hebben samen ongeveer 110 personen door het bos geloodst en met de lange wandeling zijn 5 personen meegelopen . Bij elkaar komen we op zo'n 165 personen en dat is toch zeker weer de moeite waard .

23

IVN ZOMERWEEK 2015 HET GROENE HART Een actieve natuur-excursieweek rond de Nieuwkoopse Plassen van 31 juli tlm 7 augustus 2015. De /VN Zomerweek, een compleet verzorgde excursieweek voor natuur- en cultuurliefhebbers vanaf 5 jaar. Dit keer gaan we naar het Groene Hart met een verscheidenheid aan natuurgebieden, zoals De Groene Jonker, de Meyegraslanden, Ruygeborg, lusthof de Haeck, het Jos Gemmekepad, eilandjes zoals o.a. Geitenkamp en veel meer. Een enthousiast jeugdteam begeleidt deze week overdag de kinderen , zodat ook ouders zelf op excursie kunnen. Wij verblijven met 60 personen op de rustieke kampeerhoeve "Koele" ten noorden aan de Nieuwkoopse Plassen met de hele week biologische maaltijden . Hier kunnen wij "ons Groene Hart ophalen" met- fiets , wandel- en vaarexcursies in de wijde omgeving en een gevarieerd avondprogramma. Er zijn binnenslaapplaatsen en er kan weer gekampeerd worden . Zowel binnen als buiten is er een mooi weids uitzicht over de landerijen en er is veel speelruimte . Het natuurgebied vormt een schakel in de reeks wateren in het westen van ons land. Hoewel Nederland ooit voor een groot deel uit laagveen bestond , komen zulke uitgestrekte laagveengebieden en hun unieke flora en fauna tegenwoordig niet veel meer voor. De huidige populaties van de bijzondere purperreiger, groenknolorchis en Noordse woelmuis behoren tot de belangrijkste van Nederland . Voor informatie: Harrie Moonen, Kapelaan Koopmansplein 63, 5212NV 's Hertogenbosch . Tel : 06-38106238 . [email protected] of [email protected] Zie ook de website: www.ivn .nl/zomerweek

WATISDATNOU: EEN INTERACTIEVE TUINVOGELGIDS Watisdatnou is een nieuwe, interactieve tuinvogelgids waarmee het voor iedereen eenvoudig is te achterhalen welke vogel in je tuin rondscharrelt. De digitale tuinvogelgids geeft uitgebreide informatie over 50 tuinvogelsoorten . De gids is gemaakt voor de smartphone (lphone en Androïd) voor mensen die weinig van vogels weten. Via een eenvoudig menu kom je snel uit bij de vogel waarvan je de naam wilt weten . Via de gids is van veel tuinvogelsoorten ook de zang te horen. De digitale vogelgids is te downloaden via de app van uitgeverij Anoda Publishing in Velp . Deze Anoda-app is gratis en te vinden in de Apple Store of Google Play store. De digitale tuinvogelgids kost€ 1,79. 24

PADDENSTOELENWANDELINGEN

Tijdens de voorbereiding vond Gerard ten Have deze prachtige kogelwerper (Sphaerobolus stellatus). In werkelijkheid slechts 2 mm groot.

Traditiegetrouw verzorgde de paddenstoelenwerkgroep in de herfstvakantie weer paddenstoelen-wandelingen voor een groot publiek. Op zondag 12 oktober om 11 .00 uur en om 14.00 uur leidden de gidsen Herman , Gerard , Johan , Hennie , Loes, Hanneke en Anny ruim 130 mensen rond over de Sprengenberg . Met fraai herfstweer en een mooie locatie genoten jong en oud van deze geslaagde activiteit. Ondanks het droge weer van de laatste weken was er genoeg te zien. De vliegenzwamlolly's van Gerard zorgden zoals altijd voor grote verbazing bij de jongere kinderen.

Van Natuurmonumenten mochten we in Informatieschuur De Pas een tentoonstelling inrichten . Vooral Herman en Gerard zorgden ervoor dat het er heel aantrekkelijk uitzag. Marten en Joke zorgden namens NM voor koffie en thee , Agnes verraste de medewerkers tussen de middag met heerlijke paddenstoelensoep . Angela was als vliegende keep onmisbaar. Wilt u meer foto 's zien? Kijk dan op onze website www.ivn.nl/afdeling/hellendoornnijverdal . De fotoos zijn door Loes Lievers gemaakt.

25

UW KLEINE BIJDRAGE AAN NUL C02- UITSTOOT IN 2100 In zijn laatste rapport roept het klimaatpanel IPCC regeringsleiders op nu toch echt actie te ondernemen. In de tussentijd : enkele eenvoudige maatregelen die iedereen zelf kan nemen . Inleiding De zon is een heel belangrijke bron van energie. Als een plant of een boom groeit, wordt er zonneenergie opgenomen . In de loop van miljoenen jaren vormden zich aardolie, aardgas en kolen uit afgestorven resten van dieren , planten en bossen. Iets wat afgestorven is , noemt men fossiel. Daarom worden olie , aardgas en kolen ook wel fossiele brandstoffen genoemd. Het Nederlandse aardgas is ongeveer honderd miljoen jaar geleden ontstaan. Dit gas is in feite in het verleden opgeslagen zonne-energie . Kooldioxide (C02) komt vrij bij de verbranding van aardgas, kolen en olie . De afgelopen 20 jaar wordt het waarschijnlijker dat het klimaat verandert. Dit komt door de toename van de uitstoot van broeikasgassen , zoals C02 . Dit zijn gassen die de straling van de zon en van de aarde opnemen . Deze gassen vormen als het ware een steeds dikker wordende deken om de aarde: ze zorgen voor warmte-isolatie : het broeikaseffect. Om die deken wat dunner te maken wil de regering C02 opslaan . Of het broeikaseffect bestaat is voorwerp van discussie. Maar ook als we niet geloven in het broeikaseffect is er alle reden om het gebruik van fossiele brandstoffen te verminderen . Wereldwijd gebruiken we nu in één jaar de fossiele energie die zich in één miljoen jaar heeft gevormd . In een rap tempo maken we de fossiele energie op. Er komt een einde aan het gebruik van fossiele energie als in het verre verleden opgeslagen zonne-energie. C02-opslag is dus geen duurzame oplossing voor het energievraagstuk. Het is niet meer dan een lapmiddel waarmee de regering eigenlijk erkent dat de samenleving te veel C02 uitstoot. Alleen duurzame energie uit zon en wind helpen ons verder. Het klimaat! De rest is geneuzel De kosten van geen actie ondernemen tegen de opwarming van de aarde zullen gruwelijk veel hoger zijn dan die van actie', waarschuwt het internationale klimaatpanel IPCC in het deze week gepubliceerde vijfde klimaatrapport. De wetenschappers zijn stelliger dan ooit: de mens is verantwoordelijk voor de opwarming van de aarde en als we de uitstoot van broeikasgassen voor het jaar 2100 niet tot nul hebben gereduceerd , zetten we de toekomst van de kinderen van onze (klein)kinderen op het spel. Welke maatregelen kunnen we zelf nemen om onze C02-uitstoot te verlagen? Een Nederlander stoot gemiddeld 11 kilo koolstofdioxide per dag uit. De C02-uitstoot valt grofweg op te delen in drie categorieën . • Het verbruik van kachels en elektrische apparaten in en om het huis , • vervoer en • het voedsel dat we tot ons nemen . Om de C02-uitstoot volledig te compenseren , zou ieder huishouden een bos met vierhonderd bomen moeten planten . Een weinig realistische doelstelling. Maar met een reeks makkelijke maatregelen en investeringen kan iedere Nederlander zijn eigen C02-uitstoot fors verlagen . Energieverbruik in huis Vandaag nog te realiseren : Als volk kunnen we nog aanzienlijk besparen op de C02-uitstoot door onze huishoudelijke apparaten als televisies , stereo's en computers volledig uit te schakelen als we ze niet gebruiken. Bij elkaar opgeteld gebruiken alle Nederlandse huishoudelijke apparaten op standby net zoveel energie als een kleine kolencentrale aan stroom produceert. De kachel , de douche en het bad zijn daarnaast grote energieslurpers. Wie de kachel iets lager zet en korter doucht, kan de C02-uitstoot van het huishouden met tientallen procenten terugbrengen . Spaarpot aanbreken Het energieverbruik in en om het huis zijn volledig klimaatneutraal te maken. De prijs van zonnepanelen is al gezakt tot 400 euro voor een paneel van 1,5 vierkante meter. Een gemiddeld huishouden heeft aan vijftien panelen voldoende om volledig zelfvoorzienend te zijn . Op de lange termijn levert een investering in zonnepanelen een beter rendement op dan spaargeld op de bank. Voor de huidige generatie panelen geldt bij de meeste fabrikanten een garantie van 25 jaar. De investering in de panelen is met de huidige stroomprijzen binnen tien jaar terugverdiend. Daarna leveren ze geld op . Met investeringen van enkele duizenden euro's in warmtepompen en zonneboilers kan het gasverbruik worden beperkt. 26

Vervoer Vandaag nog te realiseren : De gemiddelde Nederlander stoot eenderde van zijn C02 uit tijdens verplaatsingen. Naar werk, naar sportclubs , tijdens zakenreizen en op vakantie . De keuze voor het vervoermiddel heeft grote invloed op de persoonlijke C02-uitstoot. Een busreiziger stoot per 100 kilometer drie kilo C02 uit, de uitstoot van een treinreiziger over dezelfde afstand bedraagt vijf kilo . Automobilisten stoten bij gemiddeld verbruik en rijstijl zeven kilo uit over dezelfde afstand. De uitstoot van snelheidsmaniakken , of automobilisten die zonder bijrijder de weg op gaan , ligt hoger. Het vliegtuig is de grootste vervuiler. Een luchtreiziger stoot gemiddeld 35 ,5 kilo C02 uit per 100 kilometer. De uitstoot van C02 op reizen is voor de meeste Nederlanders onvermijdelijk. De klimaatschade kan worden beperkt door de uitstoot te compenseren met het (laten) planten van bomen. Dit kan via diverse gecertificeerde websites. Spaarpot aanbreken Wie over genoeg vermogen beschikt om een elektrische auto aan te schaffen , of autoritten over kortere afstanden per elektrische fiets of scooter aflegt, kan zijn C02-uitstoot fors beperken. Bij de aanschaf van een elektrische auto mag je je verheugen op royale belastingvoordelen. Let wel : de elektrische auto wordt pas echt schoon wanneer deze wordt opgeladen met duurzaam opgewekte energie. Om zelf voldoende stroom op te wekken om een elektrische auto te kunnen laden , zal de eigenaar extra zonnepanelen op zijn of haar dak moeten leggen . Auto's zijn energieslurpers . Financieel wegen de belastingvoordelen voor de relatief dure elektrische auto nog niet op tegen de veel goedkopere kleine , of tweedehands , benzineauto's. Voeding Ons voedsel is verantwoordelijk voor eenderde van onze dagelijkse uitstoot van broeikasgas . Vlees en zuivelproducten zijn de grootste C02-uitstoters uit ons voedingspatroon . Het dieet van de gemiddelde Nederlandse man leidt dagelijks tot de uitstoot van 3,5 kilo C02 . Voor vrouwen ligt dit iets lager. Ze eten minder, maar belangrijker: ze eten minder vlees. Door wekelijks 100 gram minder rundvlees te eten , wordt de C02-uitstoot van het dieet met ongeveer 10 procent verlaagd. Het loont dus om vegetarisch te eten. Toch wordt ook bij de productie van groente en fruit C02 uitgestoten. Ook hier is sprake van grote verschillen tussen de voedingsmiddelen . Zo ligt de C02uitstoot van exotische groenten en vruchten die vers per vl iegtuig naar Nederland zijn gebracht, vele malen hoger dan lokaal geproduceerde biologische appels. Ook in Europa gekweekte kasgroenten en -fruit hebben een hogere C02-uitstoot dan voedsel dat in de buitenlucht is gekweekt. Alleen in de natuur geplukte vruchten , of zelfgeschoten wild , gelden als volledig klimaatneutraal. Mits ze bij het bereiden niet worden verwarmd en de consument niet per auto naar de andere kant van het land rijdt om een portie 'klimaatneutraal ' voedsel bij elkaar te scharrelen. Bron Volkskrant 7 november 2014

Jaarvergadering De jaarvergadering vindt plaats op vrijdag 10 april om 19.30 uur in het Buitencentrum

KOPIJ VOOR HET JAARVERSLAG 2014 INLEVEREN VÓÓR 31 JANUARI 2015

27