JAARGANG 22 - nr. 1 januari februari maart - april 2016

1

JAARGANG 22 - nr. 1 januari – februari – maart - april 2016 (volgende editie verschijnt half april 2016)

INHOUD VAN DIT NUMMER: Rubrieken

Vooruitzichten

Woordje van de voorzitter – pag. 3 Planning activiteiten seniorenraad – pag. 4 Omaatje – pag. 5 en 6 Wandelen – pag. 7 en 8 Fietsen – Bowling – pag. 9 Daguitstap – pag. 10 en 11 Fietsdriedaagse – pag. 12 Meerdaagse reis – pag. 13 en 14 Uitnodiging nieuwjaarsreceptie 22 januari 2016 – pag.15 Uitnodiging Bijeenkomst Seniorenraad 25 maart 2016 – pag.16

Thema’s

Dialecten Gezondheid

Rechten Onder vrienden

Eureka EHBO Gedichten, Gedachten

DE REDACTIERAAD Gerald Biesemans Marc Hannes Malou Schelfthout

24 gezegden uit de Noorderkempen – pag.17 Niet vergeten je pyjama te verversen – pag.18 Hoe vaak moet je je hoofkussen vervangen – pag.19 Propere cijfers – pag.20 Mag ik een garageverkoop houden? – pag.21 Weetjes 22 en 23 Tuin weetjes 25 en 26 Zinloze weetjes – pag.27 De postzegel – pag.28 Herken een beroerte – pag.29 en 30 Merel – pag.31

Els Schoepen Jef Van der Linden

WERKTEN NOG MEE AAN DEZE KRANT Tinneke Van Bergen GRAFISCHE VORMGEVING Tineke Weverbergh 2

WOORDJE VAN DE VOORZITTER Els Schoepen Beste vrienden, De eindejaarsfeesten zijn druk maar ik vind het ook een heel gezellige periode. Tijdens het jaar leidt iedereen een beetje zijn eigen leven. Onze kinderen hebben een veeleisende job en zijn vroeg op weg naar hun werk en eveneens laat thuis. Onze kleinkinderen zijn bezig met hun studies tijdens de week en op hun vrije momenten gaat al hun aandacht naar sport en ontspanning. Onze agenda staat ook vol met uitstappen, bijeenkomsten en vergaderingen van de verschillende verenigingen waar we lid van zijn. Maar met Kerst en Nieuwjaar maken we meer dan anders tijd voor elkaar. We lassen een periode in waar al onze aandacht uitgaat naar de planning en het vieren van de eindejaarsfeesten. Ik begin al geruime tijd op voorhand met de voorbereidingen van de eindejaarsfeesten. Geduldig pluis ik alle tijdschriften en kookboeken uit op zoek naar originele recepten. Tegenwoordig moet je ook met van alles rekening houden. Sommigen van mijn gasten hebben een allergie en anderen eten graag vegetarisch. Dan zijn er ook die houden van exquise hapjes want met deze dagen moet het toch iets speciaals zijn, vinden zij… En natuurlijk stel ik graag iedereen tevreden. Mijn man moppert dan wel eens met zijn stelling dat ik er ‘teveel eieren onder leg’ en dat wij vroeger tevreden waren met zelfgemaakte kroketten met gebraad en ‘pekes en erwtjes’! Ieder jaar besteed ik ook heel wat tijd aan het zoeken naar de cadeautjes die genoteerd staan op de verlanglijstjes. Ik vind het zalig om te lezen op die lijstjes wat mijn schattebouten allemaal graag onder de kerstboom zien liggen. Er staan soms geschenken op waar ikzelf nooit zou aan gedacht hebben en ik me ook afvraag in welke winkel ze dit of dat verkopen. Het is dan ook een beetje zoeken naar het juiste geschenk dat binnen mijn budget past en waar ik niet het halve land voor moet rondrijden om dat te vinden. Mijn dochter zegt dan vaak dat ik veel zaken via het internet kan bestellen maar eerlijk gezegd winkel ik toch liefst daar waar ik het te kopen geschenk kan vasthouden en keuren en mooi kan laten inpakken. Als dan de dag er eindelijk is dat iedereen feestelijk uitgedost aanbelt, voel ik alle spanning van me afglijden en kan het samenzijn beginnen. Oneindig dankbaar ben ik dan op die momenten om vast te stellen dat we allen vredig en vreugdevol samenzijn rond een rijk gedekte dis. Hoe graag wil ik hen die rond de tafel zitten beschermen en behoeden maar besef dan ook dat geluk broos en breekbaar is. Genieten van elkaars aanwezigheid is zo oneindig waardevol. Deze dagen zijn er ook veel eenzame mensen die niet omringt zijn door familie of vrienden. Sommigen hebben een dierbare verloren dit jaar of zijn door ziekte of hoge leeftijd minder mobiel geworden. Met de leden van de Seniorenraad en andere organisatie hebben we de oudste bewoners in onze gemeente bezocht. We hebben hen een attentie bezorgd maar vooral veel belang gehecht aan een warme ontmoeting en een gesprek. Mijn wensen voor ieder van jullie, vredige eindejaarsdagen, en een zinvolle zoektocht naar wat diep in de harten van de medemensen leeft. Voorzitter Seniorenraad Zoersel Tel. 03 311 65 12 – e-mail: [email protected]

3

PLANNING ACTIVITEITEN SENIORENRAAD Malou Schelfthout

Hierna volgen de geplande activiteiten voor 2016: Datum

Activiteit

22 januari 2016 14 u

Bijeenkomst Seniorenraad ‘Nieuwjaarsreceptie’ de Kapel, AC Bethaniën, Handelslei 167, Zoersel (info zie p. 15) 25 maart 2016 Bijeenkomst Seniorenraad 14 u Lezing: ‘Toen armoede nog een misdaad was’ door Karel Govaerts de Kapel, AC Bethaniën, Handelslei 167, Zoersel (info zie p. 16) 21 april 2016 Daguitstap naar de Westhoek ’14-18 achter het front in het spoor van Albert I’ (info zie p. 10) 2 mei of 9 mei 2015 Seniorensportdag (meer info in volgende seniorenkrant) 22 mei tot en met 27 Meerdaagse reis naar Wenen (info zie p. 13) mei 2016 3 juni 2016 Bijeenkomst Seniorenraad de Kapel, AC Bethaniën, Handelslei 167, Zoersel 14u (meer info in volgende seniorenkrant) 17, 18, 19 augustus Fietsdriedaagse (info zie p. 12) 2016 30 september 2016 Bijeenkomst Seniorenraad de Kapel, AC Bethaniën, Handelslei 167, Zoersel 14 u (meer info in volgende seniorenkrant) 21 november tot en Seniorenweek met 26 november 2016 (meer info volgt)

4

OMAATJE Marc Hannes OLIËN Basisregels die je bij het gebruik van olie in acht moet nemen en verder bespreken we 10 courante oliesoorten. Eerst nog enkele tips: • In elke plantaardige olie zitten wel een aantal nuttige nutriënten (voedingsstoffen) zoals omega 3 vetzuren en vet oplosbare vitamines A, D, E of K. Maar hun verhouding varieert sterk naargelang het type olie. Wissel daarom regelmatig verschillende oliën af. • Omega 6 krijgen we al voldoende binnen • Een olie met veel enkelvoudig (olijfolie, arachideolie, zonnebloemolie) en meervoudig (koolzaadolie, notenolie, sojaolie, tarwekiemolie) onverzadigde vetzuren heeft een gunstigere samenstelling dan een verzadigde plantaardige olie (palmolie, kokosolie). • Spring vooral spaarzaam om met de verzadigde soorten. Hoe vloeibaarder de olie, hoe minder verzadigd vet. • Gebruik één tot twee eetlepels plantaardige olie (of vetstof) per hoofdmaaltijd en per persoon per dag • Beperk het gebruik van onzichtbare vetten - ze zijn overvloedig aanwezigin kant-en-klaarmaaltijden, snacks … • Bewaar olie in een niet doorschijnende fles of een metalen blik op een koele, donkere plek. • Sommige soorten – notenolie, koolzaadolie, … - zijn beter af in de koelkast. En dan komen hier onze 10 oliën: 1. OLIJFOLIE Rijk aan enkelvoudig onverzadigde vetzuren Bevat vitamine E Gebruik een eerste persing voor koude bereidingen (omwille van de smaak) Kies een geraffineerde olie om te bakken en te braden 2. PALMOLIE Bevat 50% verzadigde vetten Gebruik ze warm: bakken, wokken, … Zit heel vaak in koekjes, snacks, … 3. NOTENOLIE (amandel, walnoot, …) Rijk aan meervoudig onverzadigde vetzuren Koop kleine flesjes want deze olie is duur Bevat omega 3 Gebruik ze koud: perfect bij slaatjes, koude pasta, als finishing touch bij puree Kan gemengd worden met lijnzaadolie of koolzaadolie

5

4. KOKOSOLIE Bevat 85% verzadigde vetten Heeft een typisch Aziatische smaak Vooral geschikt voor warme bereidingen (bakken, wokken) want kokosolie stolt bij kamertemperatuur 5. KOOLZAADOLIE Rijk aan onverzadigde vetzuren Goede verhouding omega 3/omega 6 Vooral voor koude bereidingen Neutrale smaak 6. MAÏSOLIE Rijk aan meervoudig onverzadigde vetzuren Warme en koude toepassingen Rijk aan vitamine E 7. ARACHIDEOLIE Rijk aan onverzadigde vetzuren Stabiele olie, geschikt om te (roer)bakken en te frituren, maar ook voor vinaigrettes Vrij neutrale tot nootachtige smaak 8. ZONNEBLOEMOLIE Rijk aan meervoudig onverzadigde vetzuren Vooral omega 6 Zowel koud als warm te gebruiken Rijk aan vitamine E 9. SOLJAOLIE Rijk aan onverzadigde vetzuren Bevat omega 3 Vooral geschikt voor koude bereidingen 10. LIJNZAADOLIE Rijk aan meervoudig onverzadigde vetzuren Dé omega 3 ambassadeur: vijf keer meer omega 3 dan omega 6 Koud gebruiken

Bron: Diëtiste Lut Van Lierde

BESCHAVING IS EEN ZEER DUN LAAGJE VERNIS DAT GEMAKKELIJK IN ALCOHOL KAN WORDEN OPGELOST

6

WANDELEN – 4 KM

Verantwoordelijken 4 km wandelen: Simone Jansen – tel. 03 383 20 06 (voicemail: gelieve een boodschap in te spreken a.u.b.) Lydia Hendrickx – tel. 03 383 32 23

Verzamelpunt: Sint-Teunisplein datum 18 januari 15 februari 21 maart 18 april

afstand 4 km 4 km 4 km 4 km

uur van vertrek 13.00 uur 13.00 uur 13.00 uur 13.00 uur

inschrijven neen neen neen neen

Graag uw aandacht: Voor deelname aan onze sportactiviteiten vragen wij een bijdrage van € 5 per persoon. Gelieve dit bedrag pas vanaf maandag 4 januari 2016 én vóór 31 januari 2016 over te schrijven naar de rekening van de Seniorenraad nummer BE67-0682-4162-3387, met vermelding ‘sport 2016 + naam deelnemer’.

Oproep: Hebt u zin om de wandelingen mee te plannen of te begeleiden? Contacteer dan één van de verantwoordelijken van de wandelingen.

7

WANDELEN – LANGE AFSTANDEN

Verantwoordelijken langere afstanden: Emiel Cop – tel. 03 312 43 57 René Mertens – tel. 03 383 26 09

Verzamelpunt: Sint-Teunisplein

datum

afstand

uur van vertrek

inschrijven

4 januari 11 januari 1 februari 8 februari 7 maart 14 maart 4 april 11 april

12 km 8 km 12 km 8 km 12 km 8 km 12 km 12 km

12.30 uur 13.00 uur 12.30 uur 13.00 uur 12.30 uur 13.00 uur 12.30 uur 13.00 uur

neen neen neen neen neen neen neen neen

Gelieve propere reserveschoenen te voorzien.

Oproep: Hebt u zin om de wandelingen mee te plannen of te begeleiden? Contacteer dan één van de verantwoordelijken van de wandelingen.

8

FIETSEN Robert Vancampo – tel. 03 289 41 79 Verantwoordelijken: Wally Delarue, Bob Roofthooft, Robert Vancampo

Plaats van vertrek: seniorenlokaal Gestelsebaan 104 Tijdens de fietsactiviteiten worden fluo-vestjes gedragen.

datum 6 januari 20 januari 3 februari 17 februari 2 maart 16 maart 30 maart 13 april 27 april

afstand 25 km 30 km 25 km 30 km 25 km 30 km 35 km 45 km 35 km

uur van vertrek 13.00 uur 13.00 uur 13.00 uur 13.00 uur 13.00 uur 13.00 uur 13.00 uur 13.00 uur 13.00 uur

inschrijven neen neen neen neen neen neen neen neen neen

BOWLING

Verantwoordelijke: Jef De Bie – tel. 03 383 30 34 Plaats van afspraak: Thunderball Zoersel – 13u45

9

Daguitstap op 21 april “14-18 achter het front in het spoor van Albert I”

Een bezoek aan weinig gekende dorpjes en plaatsen achter het front 14-18. Een kennismaking met enkele rustige plekjes ‘Bachten De Kupe’.

Onze eerste halte is aan het sluizencomplex, de Ganzenpoot, te Nieuwpoort. Van hieruit werd bij de Slag om de IJzer de IJzervlakte onder water gezet om de oprukkende Duitsers een halt toe te roepen. We maken hier een korte wandeling langs enkele monumenten van WO I en krijgen er een koffiekoek met koffie of thee.

Verder naar De Panne van waaruit we de weg volgen die koning Albert I aflegde om de troepen aan het front te bezoeken. Hij vertrok vanuit de Koninklijke villa in De Panne naar De Moeren en de kasteelhoeve Sint-Flora (waar de Koninklijke familie een tijdje vertoefde). We rijden verder richting Houtem waar van 1915 tot 1918 het hoofdkwartier van het Belgisch leger was gevestigd. In Houtem was er ook een vliegveld en waren er drie brouwerijen. We wandelen er langs de pastorij en bezoeken het kerkhof waar een grafmonument van generaal Wielemans staat. Het bekende legerhospitaal l’Océan in De Panne verhuisde in 1917 naar barakken en tenten in Vinkem. Hier stierf Joe English, de ontwerper van het heldenhuldekruisje dat hier te

Het hier afgebeelde schilderij ‘Begrafenis met militaire eer te Houtem bij Veurne’ is van Alfred Bastien. bezichtigen is.

In Wulveringem is nog een intact gebleven cachot. En op het Belgisch militair kerkhof van Oeren is het graf met heldenhuldekruisje van Karel Uytroeven (1893-1915), een inwoner van Sint-Antonius, onderwijzer en soldaat die sneuvelde in Alveringem. In Alveringem drukte de frontbeweging de “Open frontbrieven” in het huis van het schoolhoofd. De legendarische Cyriel Verschaeve was hier onderpastoor. Bij voldoende tijd bezoeken we het kleine museum dat aan hem is gewijd.

10

In het restaurant van het IJzertorenmuseum te Diksmuide genieten we van een koude schotel. Nadien is er voldoende tijd voor een vrij bezoek op eigen houtje aan de toren en het museum. De IJzertoren is in de eerste plaats een herdenkingsmonument voor de Vlaamse gesneuvelden van de Eerste Wereldoorlog, maar hij staat tegelijk ook symbool voor de aan de IJzer ontstane wil tot meer politieke verzelfstandiging van Vlaanderen. Op de toren staat aan de vier zijden van de monumentale voet te lezen Nooit meer oorlog, in de vier talen van de strijdende partijen van het westelijk front tijdens de Eerste Wereldoorlog: Plus jamais de guerre, No more War, Nie wieder Krieg.

Tot slot bezoeken we in Vladslo het Duits militair kerkhof met het monument ‘Het treurend ouderpaar’ van Käthe Kollwitz. Hun 18-jarige zoon Peter sneuvelde in oktober 1914 en ligt hier voor het beeld begraven. In het beeldenpaar heeft Käthe Kollwitz een gebeiteld portret gemaakt van zichzelf en haar man Karl. Beide beelden beleven hun verdriet elk voor zich. De vader staart naar het graf van zijn zoon, de moeder is afgebeeld met gebogen hoofd.

Praktisch: -

De deelnameprijs bedraagt € 41,00 per persoon. Inbegrepen zijn het busvervoer, de gids, de koffie of thee met koffiekoek bij aankomst in Nieuwpoort, het middagmaal (gevarieerde koude schotel). Niet inbegrepen zijn de toegang tot het IJzermuseum (€6,00 in 2015), dranken en persoonlijke uitgaven.

-

Inschrijven kan enkel telefonisch vanaf dinsdag 5 januari 13.30u tot en met dinsdag 12 januari 16.30 uur via het onthaal op het telefoonnummer 03 2980 908.

-

Betaling van het volledige bedrag wordt verwacht voor 01/04/2016 op rekeningnummer BE67-0682-4162-3387 van de Seniorenraad Zoersel met vermelding ‘Westhoek’ opstapplaats Sint-Antonius of Zoersel en familiena(a)m(en) van de deelnemer(s).

-

We vertrekken om 8u00 stipt op de parking achter de Sint-Antoniuskerk en 10 minuten later aan de bushalte in de Kerkstraat bij de Sint-Elisabethkerk. Vermoedelijk terug rond 20 uur.

-

Gans deze uitstap wordt begeleid en becommentarieerd door Lionel Vandenberghe, die zelf van Houtem afkomstig is en de streek en zijn geschiedenis kent als zijn broekzak.

11

FIETSDRIEDAAGSE Zoerselse senioren fietsdriedaagse: 17, 18 en 19 augustus Zoals verleden jaar worden de tweewekelijkse fietsactiviteiten van de senioren bekroond met een driedaagse fietstocht naar Nederland: drie dagen telkens 65 tot 70 km fietsen, lekker eten en overnachten in een rustgevend gerenoveerd klooster. Alle Zoerselse senioren zijn welkom, maar het aantal deelnemers is beperkt tot 49 fietsers. Waar en wanneer? In 2016 fietsen wij naar Bosschenhoofd in Nederland en wij genieten er van comfortabele kamers en uitstekende maaltijden in het hotel “de Reiskoffer” van de hotelketen “Golden Tulip”. Wij vertrekken in Zoersel op woensdag 17 augustus, verblijven twee nachten in het hotel met telkens een driegangen menu en een uitgebreid ontbijtbuffet. ’s Middags eten wij onderweg. ’s Middags eten wij onderweg. Behalve de drank, is alles in de prijs voorzien. Wij hoeven ons zelfs geen zorgen te maken over de koffers en de fietsen: de koffers worden per wagen ter plaatse gebracht en de fietsen overnachten in een veilige fietsenstalling. Dit alles werd onderhandeld voor de scherpe prijs van € 178,50 per persoon in een dubbele kamer. De toeslag voor een eenpersoonskamer bedraagt € 30 voor de twee nachten.

Inschrijvingen Tussen 1 en 30 april 2016 kan iedere Zoerselse senior zich inschrijven door € 50 voorschot per persoon over te schrijven op de rekening van de Seniorenraad. Het saldo moet betaald worden op dezelfde rekening tegen 15 juli. Hopelijk ontmoeten wij u tijdens de driedaagse en misschien ook tijdens onze tweewekelijkse fietsuitstappen van 35 en 45 km (25 en 30 in de winter) die het ganse jaar door plaatsvinden. Bent u geïnteresseerd of wenst u meer details? Aarzel niet een folder per email aan te vragen op [email protected]. U kan ook meer informatie bekomen bij Robert Vancampo (03/289.41.79). De senioren fietsploeg, Wally Delarue, Bob Roofthooft en Robert Vancampo 12

6 dagen Wenen Zondag 22 mei t/m vrijdag 27 mei 2016 ‘Wien, Wien, nur du allein sollst stets die Stadt meiner Traüme sein’… Trendy stad aan de Donau, muziekmetropool, barokstad, cultuurstad en bruisend centrum van het eens zo machtige Habsburgse keizerrijk. Wenen is een wereldstad in het groen, een schatkamer van kunst, een vakantiestad met sfeer. We brengen enkele ‘keizerlijke bezoeken’: het Schloss Schönbrunn, de keizerlijke grafkelder, de opera, de Stephansdom… We zijn tevens aanwezig in het Wiener Rathaus, misschien wel het mooiste bouwwerk in Wenen, om te genieten van een dinner-show. Redenen te over dus om met ons deze stad te verkennen want ‘Wien ist eine Liebe wert’!

13

Inbegrepen: Voor deze zesdaagse reis hebben we een mooie prijs kunnen bedingen: slechts € 665,00 per persoon in een tweepersoonskamer. We kozen dit jaar terug voor de formule met volpension en dit vanaf het ontbijt dag 1 (heenreis) tot en met een broodmaaltijd ’s avonds op dag 6 (terugreis). - Een middagmaal in het restaurant op de Donauturm en een “Austrian Dinner Show” mét avondmaal in de Rathauskeller. De inkomtickets voor het bezoek aan: de Kapel Mayerling, de abdij Heiligenkreuz, de Hofburg, de Stephansdom, het Operagebouw, het Kasteel Schönbrunn, de Karlskirche, de keizerlijke grafkelders zijn inbegrepen. Niet inbegrepen: De toeslag voor een éénpersoonskamer bedraagt € 75,00 voor gans deze reis. Een annulatie-, reis- en bijstandsverzekering kan u nemen aan € 24,00 extra per persoon. De dranken tijdens de maaltijden en uw persoonlijke uitgaven. Praktisch. Op onze Wenen-reis kunnen maximaal 48 reizigers mee en inschrijven kan vanaf op dinsdag 5 januari 13.30u (enkel telefonisch) tot en met dinsdag 12 januari 16.30u via het onthaal op het telefoonnummer 03 2980 908. uw inschrijving is pas definitief na ontvangst van het voorschot van € 200,00 per deelnemer zonder reisverzekering of € 224,00 per persoon mét reisverzekering te storten op rekening nummer BE67-0682-4162-3387 van de Seniorenraad Zoersel met vermelding : “Wenen” 1 pers.k of 2 pers.k en de familiena(a)m(en) van de deelnemer(s). Wij kijken uit naar uw deelname. Els en Gerald

Een samenwerking van:

SENIORENRAAD

14

UITNODIGING Malou Schelfthout

Hierbij nodigen wij alle Zoerselse senioren uit op onze bijeenkomst van de Seniorenraad van vrijdag 22 januari 2016 om 14.00 uur.

Programma - Voorstelling resultaat enquête BPost bij de 80-plussers - door Katrien Schryvers - Terugblik op de activiteiten van de seniorenraad in 2015 - Vooruitzicht op de activiteiten in 2016 - Kasverslag 2015 - Nieuwjaarsreceptie met een toost op het nieuwe jaar en muzikale omlijsting

Vrije Toegang GEEN VOORAFGAANDE INSCHRIJVING NODIG! Er wordt u een nieuwjaarsreceptie aangeboden

Wij verwachten u in de Kapel, Handelslei 167

15

UITNODIGING Malou Schelfthout

Hierbij nodigen wij alle Zoerselse senioren uit op onze Bijeenkomst van de Seniorenraad van vrijdag 25 maart 2016 om 14.00 uur. Wij kennen allemaal de ‘kolonies’ van Merksplas en Wortel. Als je vroeger werd betrapt zonder voldoende geld op zak om een brood te kopen, werd je naar een van beide ‘kolonies’ gestuurd. Maar naar welke van deze twee ? En wat was het verschil tussen een landloper en een bedelaar ? En is er een vergelijking te maken met de huidige vluchtelingenproblematiek ? Karel Govaerts is ondermeer voorzitter van de vzw Marcblas, de heemkundige kring van Merksplas en van de vzw Gevangenismuseum in dezelfde gemeente. Vooral in deze laatste hoedanigheid is hij goed geplaatst om ons een antwoord op deze vragen te geven. Karel is een vlotte verteller en causeur en zal u zeker weten te boeien met zijn verhalen.

Vrije Toegang GEEN VOORAFGAANDE INSCHRIJVING NODIG! GRATIS KOFFIE EN CAKE

Wij verwachten u in de Kapel, Handelslei 167

16

DIALECTEN

24 GEZEGDEN UIT DE NOORDERKEMPEN

Daar zit niets in Dat is erg toevallig De koude Heide Dronken zijn Gedraag jezelf Ik ben aan het klungelen Ik ben moe Is dat een brave hond kijken naar mensen die aan’t werken zijn Mijn eten is juist van warmte Nee, dat mag niet Niks staan te doen Op den oprit Pak die tamme eend eens Tot het uiterste gaan voor iets dat gratis wordt weggegeven Uit de weg! Van hier naar daar Veel te veel Wat ben jij toch een klungel Wat is er met jou Wie zijn jou ouders Zeldzaam

zeik op ne riek Dat is ook den duzendste luk dekouwei Ne stuk in ouwe frak hemme Voegd uweige kzen ont klwote kzen jemmel tenne bettemakkemaai den diee stoa vandege in zn broek te krabben men eten is just van sloek Da ni ej Ston knolscheuren op de weirft Paktitamentis Ver niet stiendwood Ette pad! (2x doffe e) arrazegees Vutteveul Gij zijt nogal ne meutten he Wattegai Van wie zijde gai eentje Zelden of raar

Bron: www.mijnwoordenboek.nl/dialect-vertaler.php

17

GEZONDHEID Marc Hannes

NIET VERGETEN: je pyjama te verversen Draag je een week lang dezelfde kleren om naar je werk te gaan? Waarschijnlijk niet. Na twee à drie dagen gooien de meesten onder ons hun kledij in de vuile was. Maar met pyjama’s is dat een ander verhaal. Uit een studie blijkt dat de meerderheid van de mensen veel langer dan een week in dezelfde pyjama slaapt. Mannen dragen gemiddeld dertien dagen dezelfde slaapkledij. Vrouwen zouden zelfs pas na zeventien dagen van pyjama wisselen. Dat is niet zo onschuldig als we denken. We stoten immers constant dode huidcellen af, en die komen op onze kleren te zitten. Die huidcellen zitten vol bacteriën. Als we te lang dezelfde kleren dragen, hebben de bacteriën veel tijd om zich te vermenigvuldigen en op de verkeerde plaatsen op het lichaam terecht te komen. Denk maar aan kleine wondjes of de urinewegen, waar ze infecties kunnen veroorzaken. Veel mensen denken dat een pyjama niet ‘vuil’ wordt, omdat we er enkel mee in bed liggen en we hem niet zoveel uren per dag aanhebben. Bijna de helft van de mensen vertrouwt op zijn neus om te besluiten of zijn pyjama een wasbeurt verdient: pas wanneer hij begint te stinken, wordt de slaapplunje in de was gedaan. Experts raden aan om hooguit één week dezelfde pyjama te dragen. Bron: Primo

18

HOE VAAK MOET JE JE HOOFDKUSSEN VERVANGEN ? Iedereen weet dat je lakens regelmatig ververst moeten worden, dat een goed matras letterlijk en figuurlijk de steunpilaar van een goede nachtrust is en dat een buikslaper een andere kussen nodig heeft dan iemand die op zijn of haar zij ligt. Maar hoe vaak moet je dat hoofdkussen nu precies vervangen? Het is een vraag waar niet veel mensen van wakker liggen, zegt slaapspecialist Rafael Pelayo. “Ik werk al 22 jaar bij het Stanford Center for Sleep Sciences and Medicine, maar niemand heeft me ooit al een vraag gesteld over hoofdkussens. Nochtans is er een gemakkelijk trucje om te weten of je kussen nog wel voldoende ondersteuning biedt. Daarvoor is er de ‘schoentest’: vouw je kussen in twee, plaats een schoen bovenop het pakketje en als je kussen niet terugveert in zijn oorspronkelijke positie dan is het hoog tijd om naar een slaapwinkel te gaan. Toch is deze test bijlange niet voldoende. We spenderen ongeveer een derde van onze dag met ons hoofd op ons kussen, en zelfs wanneer het geen zichtbare verontreiniging (zoals gele zweetvlekken) vertoont bevat het vaak andere onfrisse zaken zoals huidschilfers en huisstofmijt (zie afbeelding).Zelfs wanneer je kussen dus nog terug in vorm springt na de schoentest is het wijs om je kussen regelmatig te vervangen.

Wanneer je een gewoon, goedkoop polyester kussen hebt zou je het toch iedere zes maanden moeten vervangen, schrijft Michael Breus in zijn boek ‘Good Night’. “Mensen met duurdere kussens met meer structuur, zoals een memory foam kussen, zijn dan weer 18 tot 36 maanden zoet met hun exemplaar”. Breus raadt evenzeer aan om twee soorten kussens op je bed te bewaren: een stevig en een zacht. “In het begin van de week zijn we relaxter en hebben we minder nood aan steun, maar wanneer de stress toeneemt, zo ook de functie van ons hoofdkussen. Op donderdag en vrijdag heb je echt wel nood aan een steviger exemplaar.”

Bron: Knack.weekend

19

PROPERE CIJFERS 83% van de Vlamingen trekt iedere dag een schone onderbroek aan. Een op de drie Vlamingen gaat nooit op de bril van een openbaar toilet zitten, bijna een op de vijf legt een laagje toiletpapier en 8% houdt zijn of haar plas op tot thuis. 17% van de Vlamingen ververst het beddengoed iedere week, 46% doet dit twee tot drie keer per maand en 7% laat de lakens langer dan een maand liggen. 54% wast zijn of haar handen na een bezoek aan het toilet. Bron: Libelle

BYE BYE BACTERIËN Op een toetsenbord zitten tot vijf keer meer bacteriën dan op een toiletbril. De grootste boosdoeners? Eten aan je bureau en ongewassen handen na een toiletbezoek. Te doen: klop je toetsenbord regelmatig uit, verwijder kruimels en stof met een speciale spuitbus van bij de elektronicawinkel en gebruik een wattenstaafje voor moeilijk bereikbare plakken. Het messenblok is een van de grootste bacteriehaarden in de keuken, zo blijkt. Te doen: Vervang je messenblok door een magnetische strip. Bron: Libelle

Mensen die gezond zijn willen 1001 dingen, mensen die ziek zijn willen maar 1 ding

20

RECHTEN Marc Hannes

Mag ik een garageverkoop houden met spullen die ik kwijt wil?

Als je een garageverkoop wilt houden, geldt dezelfde regeling als voor rommelmarkten: als particulier mag je zonder bijkomende verplichtingen een verkoop houden, zolang die occasioneel blijft en je alleen spullen verkoopt van ‘private overschotten’ zoals dat heet. Anders gezegd: spullen uit je eigen inboedel. Bij een garageverkoop mag je dus geen spullen aanbieden die je speciaal voor verkoop hebt aangekocht, zelf hebt gemaakt of hebt geproduceerd om te verkopen. Nu, stel dat je dit jaar te veel pompoenen in je tuin hebt of net iets te veel jam hebt gemaakt, dan mag je die wel verkopen. Ook bijvoorbeeld zelfgemaakte juwelen mag je aanbieden. Zolang je dat maar niet systematisch doet en het niet de bedoeling is om winst te maken. In dat geval ben je immers bezig als handelaar en moet je voldoen aan een aantal verplichtingen, zoals een leurkaart en een zelfstandig statuut. Voor een alleenstaande garageverkoop heb je geen toestemming van de gemeente nodig. Maar als je samen met vrienden of je buren zo’n verkoop wilt organiseren, dan heb je wél voorafgaande toelating nodig. Voor verenigingen – bijvoorbeeld een sport-, zang- of toneelgroep – geldt dan weer een andere regeling. Zij mogen wél aangekochte, gekweekte of zelfgeproduceerde goederen verkopen, maar moeten daarvoor een vergunning voor niet commerciële verkopen aanvragen bij het gemeentebestuur. Erkende jeugdverenigingen – die bijvoorbeeld elk jaar wafels of truffels verkopen – zijn daarvan vrijgesteld. Bron: Johan Verbelen (woordvoerder van FOD Economie)

Hoelang krijg je doktersbriefjes terugbetaald ?

Vond je een oud doktersbriefje terug en weet je niet of je nog recht hebt op terugbetaling? Doktersbriefjes en andere getuigschriften moet je binnen twee jaar binnen brengen bij je ziekenfonds. Nadien zijn ze verjaard en worden ze niet meer terugbetaald. Er is een uitzondering: als doktersbriefjes opduiken na bijvoorbeeld een overlijden of langdurige coma kun je bij het RIZIV toestemming vragen om de facturen alsnog terug te betalen. Bron: Libelle

21

WEETJES • MISVERSTAND: een lepeltje in de fles champagne houdt de prik erin. Hoewel veel mensen ervan overtuigd zijn dat het werkt, kun je een geopende fles champagne niet langer bewaren door er een zilveren lepeltje in te stoppen. Het misverstand is waarschijnlijk ontstaan door de opvatting dat zilver koolzuurgas afstoot, waardoor de bubbels in de fles blijven. Maar een lepeltje is eigenlijk te klein om de flessenhals volledig af te sluiten en de bubbels tegen te houden. Om te voorkomen dat de prik uit de fles ontsnapt, sluit je die dus het best af met een goede champagnestop. • DE ELEKTRISCHE FIETS Elektrische fietsen zijn in opmars. Maar hoe werkt zo’n fiets eigenlijk en wat als de batterij leeg is ? 1. Handig, zo’n batterij in je fiets Een elektrische fiets oftewel Pedelec (Pedal Electric Cycle) heeft een accu die je tijdens het trappen ondersteunt. Als er tegenwind is of als je een heuvel op fietst, kun je de bijstand verhogen. Als je wilt, kun je de accu ook uitschakelen. 2. Blijven trappen ! Elektrische fietsen werken enkel ondersteunend. Dat betekent dus dat je op de pedalen moet trappen voor de batterij in werking treedt. De ondersteuning stopt als jij stopt met trappen of als je sneller fietst dan 25 km per uur (afhankelijk van het type fiets). 3. Gaat lekker lang mee Hoe lang de accu meegaat, hangt af van hoe intensief je hem gebruikt. Als je weinig extra hulp van je elektrische fiets vraagt, kun je langer fietsen dan wanneer je de batterij in de hoogste versnelling zet. Met een volle batterij kun je toch gemiddeld 40 km afleggen. 4. Het kostenplaatje Een elektrische fiets is duurder dan een gewone fiets. De kostprijs varieert tussen 1500 en 3000 euro. Het prijskaartje hangt sterk af van de kwaliteit en de levensduur van de accu. Hou er wel rekening mee dat een batterij niet eeuwig meegaat. Sommige kun je tot 400 keer opladen, andere tot meer dan 1000 keer. Een nieuwe accu kost tussen de 300 en 500 euro. 22

5. Lege batterij, wat nu ? Een lege accu kun je gewoon via het stopcontact opladen. Dit duurt gemiddeld vier uur. Omdat elektrische fietsen heel populair zijn, zijn er in Vlaanderen verschillende plaatsen waar je je accu kunt opladen. Handig voor wie een lange fietstocht plant. Denk er wel aan om je oplader mee te nemen! Een overzichtje op www.fietsoplaadpunten.be Bron:Libelle

• Koffiedrab hergebruiken. - Doe een paar eetlepels koffiedrab in een kopje en plaats het in de ijskast. Werkt prima als geurvreter. Ververs één keer per week voor een optimaal resultaat. - Vermeng een lepeltje koffiedrab met vloeibare handzeep en scrub er je handen mee. Het verwijdert niet alleen dode huidcellen, maar vermindert ook nare kookluchtjes die aan je handen zitten. - Los een handjevol koffiedrab op in een liter water en giet er je planten mee. Instant voeding voor je groen!

Bron: Primo

23

24

TUINWEETJES

Zo blijven je snijbloemen langer mooi Vermijd regen of kou op weg naar huis. Waterdruppels geven vlekken op de bloemen en door vrieskou kan het kopje gaan hangen. Vraag dus eventueel een extra laagje folie bij de bloemist. Zet de bloemen zo snel mogelijk in lauw water. Bloemstengels nemen lauw water sneller op. Hoe houteriger de stelen, hoe warmer het water mag zijn. Hou je bloemen uit de buurt van fruit. Fruit vormt ethyleengas en daardoor verwelken de bloemen. Vooral anjers zijn hier gevoelig voor. Vermijd warmte. Direct zonlicht of de verwarming kan je bloemen sneller doen verwelken. Los al roerend een zakje bloembemesting op in het water. Heb je dat niet? Doe er 1 eetlepel witte limonade en een klein beetje bleekmiddel in. De limonade geeft de bloemen energie, terwijl het bleekwater de bacteriën in het water doodt. Snij de bloemstengels schuin af in een hoek van 45 graden, op één of twee centimeter. Is je stengel houterig of droog? Dan mag je best wat meer afsnijden. Doe dat wel altijd met een scherp mes. Verwijder de bladeren van het bloemgedeelte dat onder water komt te staan. Ook beschadigde bladeren of zijscheuten mogen eraf. Vermijd rokerige ruimtes. Zet de snijbloemen niet te dicht bij elkaar. Zo voorkom je dat ze gaan schimmelen. Een glazen of een plastic vaas is altijd beter dan een metalen. De te hoge zuurtegraad van metaal kan schadelijk zijn voor je bloemen. Ververs het water elke dag. Zo voorkom je de ophoping van bacteriën.

Strooien met gras Strooi grasmengsel in een laag van 3 cm – dikker gaat het rotten – in de borders, onder de hagen en tussen je groenten: het verstikt het opkomende onkruid en houdt de grond lekker vochtig. Strooi geregeld bij, want grassnippers vergaan snel. Wat ook weer goed is, want zo krijg je extra humus in de bodem

25

800 Euro winst Een moestuin van 40 m2 , goed voor een gezin van 1 volwassene en 2 kinderen, levert € 960 (winkelwaarde) aan groenten per jaar op. Trek je daar de kosten van je tuinmateriaal, zaden en plantgoed af, dan hou je nog altijd € 800 winst over. •

Bron: Libelle

VERSE OOGST IS ALTIJD GOED TE PRUIMEN.

26

ZINLOZE WEETJES • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

• • • •

Een brandende sigaret is 700 graden heet. 52% van de mensheid zijn vrouwen. Goud heet in het Azteeks ‘teocuitlatf’, ofwel ‘uitwerpselen van de goden’. In New York City verspillen kantoormensen 16,6 jaar van hun leven aan het wachten op een lift. Het meest gegoogelde recept van 2014 in Oekraïne is het recept voor een molotovcocktail. De bruinvis is niet bruin en ook geen vis. Lucht is overdag geladen met een spanning van 100 tot 500 volt per meter. Canada dankt zijn naam aan het Indiaanse woord voor groot dorp: ‘kanata’. De eerste vondsten van flessenvoeding voor baby’s dateren uit 1000 voor Christus. Er is nog nooit een struisvogel gespot die zijn kop in het zand stak. Frankrijk kent 246 verschillende kazen. In het oude China werd roven bestraft met het verwijderen van de neus. Mc Donald’s en Burger King bestrooien hun frieten met suiker om ze een gouden kleurtje te geven. De eerste wet tegen luchtverontreiniging dateert uit het Engeland van 1237. Tot aan de napoleontische tijd waren bruidsjurken rood. Het langste woord dat je met de bovenste rij letters van je toetsenbord kan typen is ‘topprioriteit’. Kreeften hebben blauw bloed. Toen de Denen IJsland ontdekten, was het land mooi groen. Ze noemden het ‘IJsland’ om eventuele kolonisten uit andere landen af te schrikken. Eén op de tien volwassenen heeft een extra rib. Het woord barbecue is van indiaanse afkomst en betekent heilig vuurbed. De barbecue werd namelijk in het Caraïbisch gebied uitgevonden: indianen legden roosters op lage vuurtjes om daarop repen vlees te braden en voilà, de rest is geschiedenis. Boerenkool bevat twee keer zoveel vitamine C als sinaasappelen. Aan de oorlellen van kippen zie je welke kleur eieren ze leggen. Als ze rood zijn, leggen ze bruine eieren. Witte oorlellen geven witte eieren. In de luchthaven van Zaventem wordt jaarlijks ruim 80.000 kilo chocolade verkocht. De maan drijft ieder jaar ongeveer 4 centimeter van de aarde weg.

Bron: Primo

27

EUREKA Marc Hannes In deze rubriek belichten we de ontstaansgeschiedenis van toestellen of voorwerpen die ons dagelijks leven net dat tikkeltje aangenamer maken.

DE POSTZEGEL In de 18de en vroege 19de eeuw werd in het Engelse postwezen gebruikgemaakt van een vreemd betalingssysteem. De kostprijs van brieven en pakketten werd bepaald door hun gewicht en hoe ver hun bestemming was. Het was echter vreemd genoeg niet de verzender, maar wel de ontvanger die deze kosten diende te betalen. De Britse minister van Posterijen Rowland Hill stelde daarom voor om in de toekomst met vaste tarieven te werken die door de verstuurder betaald dienden te worden. En een postzegel diende aan de brief of het pakket bevestigd te worden als bewijs van betaling. Op 6 mei 1840 werd de eerste postzegel – de ‘Penny Black’ (zie afbeelding) – uitgegeven, met daarop een zwart-wit portret van koningin Victoria in profiel. Al in de eerste maanden na het verschijnen van de ‘Penny Black’ begonnen mensen deze postzegels te verzamelen. Ze werden zelfs als behangpapier in de slaapkamer van welgestelde dames gebruikt. In 1849 werd de postzegel voor het eerst in België geïntroduceerd.

Italo Marchiony, een ijsverkoper uit New Jersey, vraagt in 1903 patent aan op de ijshoorn. Er zijn meer ijsverkopers die er een patent op willen aanvragen. Marchiony is hen echter net voor. Het patent wordt toegekend. De ijshoorn, gemaakt van wafeldeeg, wordt door Marchiony in 1904 tijdens de Louisiana Handelsbeurs in St.-Louis, Missouri, officieel geïntroduceerd.

Morris Michtom is een Amerikaan van Russische afkomst die in 1902 de eerste teddybeer maakte. Michtom runde samen met zijn vrouw een speelgoedwinkel. In 1902 zag hij in de Washington Evening Star een cartoon met daarop president Theodore Roosevelt die tijdens een jachtpartij weigerde een berenwelpje te doden. Deze gebeurtenis inspireerde niet alleen cartoonist C.K. Berryman voor het maken van een tekening, Morris Michtom komt op het idee een speelgoedbeer te maken. Aangezien de bijnaam van Theodore Roosevelt ‘Teddy’ was krijgt de eerste speelgoedbeer de naam teddybeer. Voordat het echtpaar Michtom de beer teddybeer noemde, vroegen ze president Roosevelt overigens of hij er bezwaar tegen had als zijn naam zou worden gebruikt. De president liet weten hier geen bezwaar tegen te hebben. Bron: historiek.net/lijst-van-uitvindingen

28

EHBO Marc Hannes

Beroerte: Tijdverlies = hersenverlies Als binnen 4,5 uur een stolsel oplossend medicijn toegediend wordt (trombolyse), lost de klonter op en krijgen de hersenen weer zuurstof. De schade aan de hersenen wordt beperkt. Daarom is het belangrijk een beroerte te herkennen en meteen de huisarts of een ambulance te bellen.

29

De FAST-methode: FACE : Vraag de persoon om te lachen of de tanden te laten zien. Let op of de mond scheef staat en een mondhoek naar beneden hangt. ARM : Vraag de persoon om beide armen tegelijkertijd horizontaal naar voren te strekken en de binnenzijde van de handen naar boven te draaien. Let op of een arm wegzakt of rondzwalkt. SPEECH : Vraag aan de persoon of aan de familieleden of er veranderingen zijn in het spreken (onduidelijk spreken of niet meer uit de woorden kunnen komen) TIME : Stel vast hoe laat de klachten bij de persoon zijn begonnen. Dit is van belang voor de behandeling. Bron: Nederlandse Hartstichting

30

GEDICHTEN, GEDACHTEN

Merel Ze keek me met haar kraalronde oogjes vertrouwelijk aan Haar kopje een beetje schuin, zo van ‘ik heb toch niets misdaan’ Terwijl ze heel de tuin omschopt In het rond tekeer ging en elke kever of worm opslokt En ieder blad omdraait, dat dan weer verder waait Vorige zomer had ze nog twee nesten, met elk drie gulzig etende kinderen Dit jaar niet, ze leek nergens op Ik zag haar krachten en pluimen met de dag verminderen Ik dacht ‘ze haalt het deze winter niet’ Ze zag er echt niet uit. ‘k Zag haar een paar weken niet Toch daar was ze weer, in vol ornaat Mooi in haar nieuwe verenkleed De schavuit, actiever dan ooit daar voren Dringend haar stukjes brood opvragend Liefst met veel boter besmeerd of met spekvet belegd

31

32