winter14 Kalk hoort in het water, maar niet te veel aub Watertorens verliezen hun functie, niet hun schoonheid
Water thuis
Een glaasje water van de dokter
heerlijk water
2 /
heerlijkwater
winter14
onderandere 10/ DrinQ
14/ Bubbels
Een nieuwe kraan die Limburgs kraanwater nóg lekkerder maakt.
Onder meer: hoe u energie kunt besparen met korter douchen en WML energie wint met dalende waterleidingen.
Verhuizen? Laat het weten!
Digitaal betalen: gemak voor u en winst voor het milieu
4/ Kalk in het water WML haalt veel van de kalk uit het drinkwater. Maar niet alles. We leggen uit waarom.
service
Klantenservice Onze Klantenservice kunt u het best bereiken via het contactformulier op onze website: www.wml.nl. Dit formulier vindt u onder het kopje Over WML > Contact. Verder zijn we gratis bereikbaar op werkdagen van 08.00 tot 17.00 via 0800 023 30 40. Voor storingen kunt u ditzelfde nummer 24 uur per dag en zeven dagen per week bereiken.
Om de administratie zo soepel mogelijk te laten verlopen, is het belangrijk uw verhuizing zsm door te geven aan WML. Dat gaat het gemakkelijkste en snelste via www.wml.nl > Meteen zelf regelen. Doe dat op tijd, zodat u afsluiting van water voorkomt. Er kunnen zich drie situaties voordoen: u kunt verhuizen binnen Limburg, van buiten naar een huis in Limburg verhuizen of juist Limburg uít verhuizen. In alle gevallen ontvangt WML graag online binnen acht dagen na de sleuteloverdracht een adreswijziging én de laatste of eerste meterstand. Die meterstand is van groot belang en daarom kunt u ook niet eerder een adreswijziging doorgeven. Zolang wij geen afmelding en eindstand van de watermeter hebben ontvangen, blijft u zelf aansprakelijk voor de betaling van alle kosten. Zorg er dus voor dat u, ondanks de verhuisdrukte, ook even aan een online melding bij WML.
Op termijn gaat de acceptgiro verdwijnen in Nederland. Vooruitlopend daarop biedt WML de mogelijkheid de waternota digitaal te betalen. Gemak voor u en winst voor een duurzamere samenleving. Snel, eenvoudig en veilig uw ‘waterzaken’ regelen wanneer het ú uitkomt? Kies dan voor AcceptEmail in combinatie met iDeal-betaling. Regel het via www.wml.nl > Meteen zelf regelen > Persoonsgegevens of stuur een mail met uw gegevens naar info@ wml.nl.
Nog meer gemak? Schakel dan over op automatische incasso. Regel het via www.wml.nl > Meteen zelf regelen > Automatische incasso.
3
Het water dat in Limburg uit de kraan komt, is overal hetzelfde. Gezond, duurzaam en lekker. Maar iedereen gebruikt dat echte Limburgse drinkwater op zijn eigen manier. We gaan daarom op onderzoek uit en stellen verschillende mensen de vraag ‘Hoe drink jij jouw Limburgs water’. In deze eerste aflevering: Servé Dekkers (61).
Het Heuvelwater van Servé Dekkers Professioneel is Servé iedere dag met ons Limburgs drinkwater bezig. Als distributiemonteur bij WML. Hij installeert watermeters, test brandkranen… alles bij grootverbruikers in de provincie Limburg. Bij fabrieken, maar ook bij appartementencomplexen. Daar wordt ‘m nog wel eens gevraagd naar de kwaliteit van Limburgs water. “Dan vertel ik ze waar we het vandaan halen, hoe we het zuiveren en dat het kwalitatief het beste water is dat je kunt drinken. Soms moet ik er vanwege een lekkage even de hoofdleiding afsluiten. Dan zie je dat mensen opeens beseffen hoe gewoon het eigenlijk is dat er water uit de kraan komt.”
Ook bij zijn grote liefhebberij wielrennen speelt het water van WML een belangrijke rol. Al sinds zijn 14e stapt hij voor zijn plezier op de fiets. Wekelijks rijdt hij met vier vrienden door het Limburgs landschap. “Ik zoek altijd de heuvels op en wil er als snelste overheen. En ja, als je dan tien, twaalf jaar ouder bent dan de anderen wordt het vanzelf een spannende wedstrijd.” Aan het frame van zijn fiets hangt steevast een bidon met Limburgs water. Op het keerpunt wordt die nog een keer bijgevuld. “We fietsen soms wel honderd kilometer. Zonder voldoende drinkwater red je dat niet. Bij zo’n inspanning heeft je lichaam het water hard nodig.”
heerlijkwater
WML maakt drinkwater van grond- of Maaswater, dat van nature kalk bevat. In sommige gebieden zelfs heel veel. Dat noemen we hard water. Als het water te hard is, haalt WML een flink deel van het calcium uit het water met speciale onthardingsinstallaties. Maar als we nu toch bezig zijn, waarom halen we dan niet al het kalk uit het water? Dan blijft onze waterkoker immers brandschoon en komen er ook geen witte vlekjes op de ruit van onze douche. “Omdat het wettelijk niet mag, “ legt Willem van Pol van WML uit, “en omdat het heel slecht kan zijn voor de waterleidingen in huis.” Hij legt het ons graag allemaal uit, maar wij begrijpen nu al, dat we ook in de toekomst af en toe met schoonmaakazijn de badkamer in moeten.
Kalk hoort in het water; maar niet te veel aub
4 /
5
Hoe hard is uw water? WML kan het u precies vertellen. Op de website van WML kunt u uw postcode invoeren om te zien hoe hard het water bij u thuis is. Vervolgens staat op de meeste wasmiddelen aangegeven welke dosering bij die hardheid volstaat voor een schone was.
“Het ‘harde’ van water is niet alleen calcium, maar ook magnesium”, vertelt Van Pol. “De wet schrijft ons voor dat we dat er niet allemaal uit mogen halen. Dat heeft enerzijds te maken met de volksgezondheid. We hebben namelijk allemaal calcium nodig en magnesium helpt tegen hart- en vaatziekten. Anderzijds zorgen we er met dat beetje kalk ook voor dat het water niet ‘zuur’ is. Water zonder kalk zou thuis de veelal koperen leidingen aantasten en dat zou veel problemen geven. Daarnaast is het ook nog eens zo dat het volledig verwijderen van alle kalk enorm duur zou zijn en de waterprijs onnodig op zou drijven. Om die drie goede redenen bevat alle WML-water dus toch nog wat kalk.” Met name in Zuid-Limburg is het water dat opgepompt wordt erg hard. Daarom zijn er speciale onthardingsinstallaties gebouwd die de hardheid van het water flink terugbrengen. Willem van Pol: “Niet dat hard water ongezond is, maar het is wel een aanslag op apparaten die water verwarmen. Kalk zet zich af op verwarmingselementen en zorgt ervoor dat die uiteindelijk minder goed gaan werken.
Daarnaast zie je dat je bij hard water meer wasmiddel nodig hebt om de was schoon te krijgen. Nu WML het water zo goed onthardt, moeten mensen ook vooral kijken of ze uit gewoonte niet nog teveel wasmiddel doseren.” Hoe belangrijk het is dat ons water een beetje kalk blijft bevatten, zien we ook in Noord-Limburg. Daar is veel van het water dat opgepompt wordt zo kalkarm dat het wat zurig en agressief is. WML laat dit water over speciale marmerkorrels lopen om er zo wat kalk aan toe te voegen en daarmee te waken over uw gezondheid en uw leidingen. De omgekeerde wereld dus van wat in het Zuiden gebeurt.
Tips
tegen kalkafzetting Boiler: Zet de warmwaterboiler op minimaal 60-65 oC vanwege legionella, maar liever niet hoger. Espressoapparaat: ontkalk regelmatig met het aanbevolen ontkalkingsmiddel. Waterkoker: laat het water niet langer doorkoken dan noodzakelijk en verwijder losse kalkdeeltjes regelmatig. Tegels en glas: de meeste schoonmaakmiddelen die u voor de douche gebruikt, bevatten al zuren. Schoonmaakazijn werkt ook zeer goed om kalk weg te poetsen.
6 /
heerlijkwater
Watertorens verliezen hun functie
niet hun schoonheid De Limburgse watertorens zorgden er van oudsher voor dat er een stabiele en constante druk op het water stond. Daartoe zit er een enorm waterbassin boven in de toren dat voor druk zorgt en een mooie buffervoorraad vormt bij pieken in het waterverbruik (zoals de rust bij een WK-wedstrijd, als iedereen naar de WC rent). Doordat er drukgeregelde pompen uitgevonden werden, verviel de ‘drukfunctie’ van een op hoogte gelegen voorraadvat en werden in de afgelopen jaren alle watertorens in Limburg overbodig. Op één na. Daar, bij de inmiddels 50 jaar oude watertoren van Heerlerheide, treffen we Jozef Niessen, met zijn 42 WML-dienstjaren zelf ook een monument dat nog volop in bedrijf is.
Prestige
Jozef Niessen
Niessen: “In het grijze verleden had zowat iedere gemeente zijn eigen waterleidingmaatschappij en ook zijn eigen toren. Dat was vaak haast een prestigeobject voor die waterleidingmaatschappijen en daarmee in veel gevallen een architectonisch hoogstandje. Voor mij is het absolute hoogtepunt in dat opzicht, niet deze toren in Heerlen, maar ‘de Reus’ van Schimmert. Deze watertoren uit 1927 is ook jarenlang het technische hart geweest van alle activiteiten van WML. Het administratieve centrum, van wat toen nog Waterleidingmaatschappij voor Zuid-Limburg heette, bevond zich toen ook al in Maastricht. Bij de toren van Schimmert heb ik het grootste deel van mijn carrière doorgebracht. Daar bevond zich ook de centrale wachtdienst. Ik was erbij toen ook die toren buiten bedrijf werd gesteld en dat gebeurde wat mij betreft toch wel met pijn in het hart. Het is jammer, maar ook wel begrijpelijk, want het onderhouden van dergelijke monumenten is een kostbare aangelegenheid. Vandaar ook dat WML op zoek is naar een koper voor ‘de Reus’, die daar een andere bestemming aan kan geven. Een galerie? Een restaurant of café?”
7
Hoogste punt Van de vele Limburgse watertorens is er nog slechts een elftal over. Maar dat is wél een top elftal als we zien hoe fier de torens in het Limburgs landschap staan. Het merendeel van de torens heeft inmiddels een andere bestemming gekregen. Daarnaast zien we, dat de hoog gelegen torens dankbaar gebruikt worden door alle aanbieders van mobiele telefonie. Dat is logisch. Niessen: “Voor de torens werd altijd het hoogste punt in de regio uitgezocht. De toren van Schimmert bijvoorbeeld ligt op 140 meter boven NAP. Daardoor hoefde de toren zelf maar 38 meter hoog te zijn.” Boven in de toren vinden we het enorme waterreservoir. We lopen met Niessen naar boven in de toren van Heerlen en aanschouwen de betonnen bak met daarin 1 miljoen liter water. Het is een simpel natuurkundig principe dat hier zijn werk doet en druk levert voor het leidingnet in de verre omtrek. Maar op termijn zal ook deze toren buiten gebruik worden gesteld. Gelukkig heeft een aantal van de torens de status van Rijksmonument en blijven zij op die manier als karakteristieke bouwwerken voor Limburg behouden.
Steyl
Roermond
Kunst De watertoren van Schimmert werd in 1927 in gebruik genomen. De toren, gebouwd naar een ontwerp van architect Jos Wielders, is een goed voorbeeld van de ‘Amsterdamse school’, die gekenmerkt wordt door fantasierijke vormen en de toepassingen van moderne bouwmaterialen en –technieken. De hoogste verdieping op 178 meter boven de zeespiegel is bereikbaar via 156 traptreden. De Reus van Schimmert is tijdens de kunstmanifestatie ‘Kunstroute rondje Watertoren Schimmert’ geopend voor publiek. Op zondag 26 april kunt u als bezoeker genieten van het weidse uitzicht vanuit het op één na hoogst gelegen dorp van Nederland en natuurlijk van de aanwezige kunstwerken. De expositie in de uitzichtruimte is, net als de overige vaak bijzondere en sfeervolle locaties, gratis toegankelijk.
Kijk voor meer info op www.rondjewatertoren.nl
Rimburg
Heerlen
Tegelen
8 /
heerlijkwater
In de vorige uitgaves van (H)eerlijk water lieten we zien hoe het kraanwater bij u thuis komt vanuit de grond of vanuit de Maas. Dit keer willen we in beeld brengen wat er thuis met al dat water gebeurt. Dagelijks gebruiken we gemiddeld ongeveer 120 liter water per dag (dat was in 1969 nog 190 liter). Het grootste deel daarvan (65%) wordt eerst verwarmd. Maar liefst 30% van de totale energierekening gaat daaraan op. Alleen al daarom is het goed het verbruik eens in beeld te brengen. Zo kunt u immers ook zien waar bespaard kan worden.
2
6
1
9
Water thuis 1
5
Water komt het huis binnen Via de watermeter komt het Limburgs water uw huis binnen. Ongeveer 120 liter per persoon per dag dus. De cijfers op de watermeter laten zien hoeveel kubieke meter water u verbruikt heeft. Een kubieke meter is 1.000 liter water. Op de meter zit een radertje. Dat geeft aan dat er water stroomt en dat moet dus stilstaan als alle kranen dicht zijn. Anders hebt u lekkage in huis.
2 Toilet Samen met de grote of kleine boodschap verdwijnt er dagelijks 36,2 liter water per persoon door het toilet. We gaan namelijk zes keer per dag. In sommige huishoudens wordt voor het doorspoelen ook wel ‘grijs’ water gebruikt; regenwater dat wordt opgevangen. Een oud toilet zonder spaarknop gebruikt tot wel 12 liter water per spoeling, terwijl sommige moderne toiletten maar 4 liter verbruiken.
3 Keuken
4
Voor het koken gebruiken we dagelijks maar 1,7 liter. Voor de afwas wordt over het algemeen meer dan dat gebruikt (10 tot 20 liter voor een gezin van vier). Daarbij maakt het voor het waterverbruik niet zoveel uit of we met de hand of met de vaatwasser afwassen. De vaatwasser gebruikt wél meer energie.
4 Badkamer
3
In de badkamer wordt heel veel water verbruikt. Een gemiddelde douchebeurt kost 39,7 liter water en bij de wastafel wordt dagelijks ook nog 5,1 liter water verbruikt per persoon. Omdat het vooral om verwarmd water gaat, loont het zeker de moeite om hier zuinig te zijn. Water is immers niet zo duur, maar het verwarmen daarvan wél. Sneller schoon worden kan wel degelijk, want buitenshuis (sport, werk, school) douchen we gemiddeld liefst 3 minuten korter dan thuis.
5 Wasmachine Ook de wasmachine gebruikt heel wat water. Reken op ongeveer 15 liter per persoon per dag. Niet elk merk gebruikt evenveel. De wasmachines zijn de laatste jaren zuiniger geworden. In 2001 gebruikte een machine 80,3 liter per wasbeurt, in 2014 was dat 55,6 liter per wasbeurt. Het energielabel is een goede indicator voor het waterverbruik.
6 Plantjes water geven Het overige water wordt op tal van plekken in huis gebruikt: om de CV bij te vullen, het lek in een fietsband te vinden, de auto te wassen, het zwembad te vullen, de plantjes water te geven of bijvoorbeeld de vloer te dweilen. Daarnaast hopen we dat meer en meer Limburgers lekker kraanwater gebruiken om hun dorst te lessen. Dat is immers gezond en heel erg duurzaam.
10 /
heerlijkwater
DrinQ;
koud en bruisend water, gewoon uit de kraan We weten het allemaal: kraanwater is de beste, lekkerste én goedkoopste dorstlesser die er is. Niet voor niets zetten veel mensen een kan met kraanwater in de koelkast en wordt kraanwater bij veel restaurants als tafelwater op de kaart gezet. DrinQ maakt het drinken uit de kraan nóg aantrekkelijker. Want deze gloednieuwe kraan koelt het kraanwater voor het uit de kraan komt naar koelkasttemperatuur en er is zélfs een type beschikbaar dat bruiswater uit de kraan laat stromen. We gingen proeven bij Sprankle uit het Limburgse Roggel, en waren direct enthousiast. WML roept immers al sinds jaar en dag, dat we niet met flessen hoeven slepen, maar gewoon uit de kraan kunnen drinken. Dat is honderden keren goedkoper, net zo lekker en veel beter voor het milieu. DrinQ maakt ons kraanwater heel aantrekkelijk, want koel en zelfs bruisend water tap je nu gewoon uit de keukenkraan. Er zijn twee types. DrinQ-basic biedt koud, warm en extra gekoeld water. DrinQ-plus biedt daarnaast ook koel bruisend water.
DrinQ is rechtstreeks te bestellen bij Sprankle (kijk op: www.drinq.info). Ook de koolzuurcilinders, die u gemakkelijk thuis kunt vervangen, bestelt u bij Sprankle. Met één cilinder tapt u zeker 400 glazen ‘WML-rood’... Voor de prijs van één fles bron-water tapt u thuis tot zo’n 1.000 liter water. ‘Hoe drink jij je Limburgs water’ vraagt WML op tal van plaatsen. Wie voor DrinQ kiest, antwoordt: koel en bruisend! Ga dus kijken op de site of proeven in de Sprankle-showroom: Markt 6 in Roggel.
Graag Het Nederlandse kraanwater is het beste ter wereld. WML maakt het drinken ervan graag nóg aantrekkelijker. Een van de producten die dat mogelijk maken, is DrinQ. WML en Sprankle brengen de kraan gezamenlijk op de markt.
11
Doe mee en win!
Puzzle
We hebben heel veel water-woorden in deze puzzel verwerkt. Van ‘bron’ tot ‘kraan’ en van ‘Maas’ tot ‘mond’. De woorden staan van links naar rechts, van boven naar onder, maar ook omgekeerd én diagonaal. Zoek alle woorden op en streep ze door. Dan blijven er uiteindelijk 15 letters over die samen een oproep vormen. Stuur ons die oproep per e-mail (
[email protected]). Uit alle goede inzendingen wordt een winnaar getrokken die een échte DrinQ-kraan krijgt: de kraan voor thuis die ook gekoeld en zelfs bruisend water geeft. In de volgende (H)eerlijk Water wordt de winnaar bekend gemaakt. Succes met puzzelen!
W M L G R U B M I L A T
P A I A G E Z O N D T E
U A T A T K O P E R R D
R S E E K B U U K I E I
D I R K R A A N T N M E
O D R U K T L E A Q M H
R N I R E K O K P P I D
S S B N E Z IJ R P W H R
T L I A M E T P E C C A
D K Z N D N O M N N S H
R IJ A F Z E T T I N G R
N K R B R O N T H A R D
De woorden die je moet wegstrepen: ACCEPTEMAIL AFZETTING AZIJN BADEN BETER BRON BRUIST DORST DIP DRINQ DRUK DRUP GEZOND HARDHEID KALK KOKER KOPER KRAAN KUUB LIMBURG LITER
antwoord:
MAAS MOND ONTHARD PRIJZEN SCHIMMERT TAPPEN WATERTOREN WML ZOET
heerlijkwater
Water drinken is gezond. Dat weten we allemaal. Maar is dat nou ook écht wetenschappelijk bewezen? (H)eerlijk water dook in de medische literatuur en kwam daar onomstotelijke bewijzen tegen. Met een glas of zes Limburgs kraanwater per dag hebben we minder hoofdpijn, denken we sneller, zijn we minder vermoeid, hebben we minder kans op een hartaanval en helpen we onszelf om niet te zwaar te worden. Uw kraan thuis, blijkt dus een waardevolle ‘medicijnkast’.
Een glaasje water van de dokter
12 /
13
Verschillen
water nodig
lichaam gewicht
per dag
Ons lichaam bestaat voor 75% uit water en voor 25% uit vaste stof. Voor de hersenen geldt zelfs dat ze voor 85% uit water bestaan. Daarom hebben we zes tot tien glazen zuiver water per dag nodig om gezond te blijven en alle biologische processen in ons lichaam goed te kunnen reguleren. Er zit nogal wat verschil tussen zes en tien glazen. Dat heeft ermee te maken dat ook ons gebruik van koffie, thee en alcohol en ons lichaamsgewicht natuurlijk sterk verschilt.
Vol gevoel In het ‘Journal of Clinical Endocrinology’, het vakblad van de klieren-dokter, lezen we dat water ook de stofwisseling sterk stimuleert. Voldoende water zorgt voor een 30% betere stofwisseling lezen we. En ben je een beetje te zwaar, dan helpt het om dat water voor het eten te drinken. Je krijgt er een vol gevoel van en dat zorgt er voor, zo zeggen de doktoren, dat je duidelijk minder eet. Hersenen
Longen
Dr. Batmanghelidj, een Iraanse arts, die zijn opleiding in Engeland kreeg, gaat nog veel verder. Hij zegt tegen veel van Hart & bloedvaten Huid zijn patiënten: je bent niet ziek, maar hebt gewoon dorst. Zijn boek ‘Water, het goedkoopste medicijn’ is ook in Nederland te koop. WeBotten kunnen de wetenschappelijke waarde ervan niet Spieren toetsen, maar het boek is zeker water het lezen waard. lichaam nodig
gewicht
per dag
en je krijgt al moeite met je korte termijn geheugen en je focus op het werk. Voel je een dip aankomen, drink dan een paar glazen water. Zo kun je zelf ervaren of uitdroging ook bij jou de oorzaak van de vermoeidheid is.
Hoofdpijn In het ‘Journal of Neurology’ kwamen we een boeiend onderzoek tegen onder patiënten met migraine. Een groep kreeg een nep-medicijn en een andere groep het advies om anderhalve liter water te drinken. Wat bleek: de groep die water had gedronken, had na 21 uur minder migraine en minder heftige migraine dan de groep die dacht een pilletje gekregen te hebben. Werkt ook bij een kater.
Hart Een groot universitair onderzoek in de VS, hield mensen zes jaar in de gaten. Uit het onderzoek bleek dat mensen die vijf of meer glazen water per dag drinken 41% minder kans hebben op een hartaanval dan mensen die minder dan twee glazen per dag drinken. Ook daarom is kraanwater dus van harte aanbevolen.
Reactiesnelheid Caroline Edmonds van de Universiteit van East London onderzocht de relatie tussen de reactiesnelheid van mensen en de hoeveelheid water die mensen drinken. Wat bleek: mensen die acht glazen water per dag drinken, reageren liefst 30% sneller dan mensen die minder drinken. Juist omdat de hersenen voor 80% uit water bestaan, is het voor hun functioneren essentieel dat er voldoende water gedronken wordt.
Hersenen
Longen
Hart & bloedvaten
Huid
Dip
Spieren
Veel mensen ervaren in de middag een dip in hun energie. Onderzoek wijst uit, dat dit bij de meeste mensen te wijten is aan uitdroging. Je hoeft maar 2% uit te drogen
Botten
Bier is toch ook vooral water! Menigeen meent dat als we in plaats van pakweg acht glazen water, acht glazen bier drinken, het effect hetzelfde is. Want bier is toch ook 95% water, redeneert men. Maar die vlieger gaat niet op. Alcohol zorgt er namelijk voor dat er meer vocht uitgescheiden wordt. Daarom leidt het gebruik van alcoholische dranken juist tot meer dorst. Lekker Limburgs kraanwater blijft dus belangrijk voor ons lichaam. Vaak wordt beweerd dat koffie en thee eenzelfde vochtafdrijvend effect hebben. Het Voedingscentrum spreekt dat echter tegen.
14 /
heerlijkwater
Bubbels Stroom uit drinkwater
Korter douchen! Nederlanders douchen steeds een beetje langer. Gemiddeld staan we nu negen minuten onder de douche. Als we in Nederland allemaal vijf minuten gaan douchen, besparen we jaarlijks 77.000 Olympische zwembaden vol met warm water of de CO2-uitstoot van 763.000 auto’s. En een gezin van vier personen bespaart dan 220 euro per jaar.
Goed watertapjaar De WML-Watertaps staan weer op stal voor het jaarlijks onderhoud en om ze te beschermen tegen de vorst. Het aantal WML-Watertaps is afgelopen zomer verder toegenomen. Dankzij nieuwe taps in onder meer Maastricht, Tienray, Vaals, Oirsbeek en Bergen, konden voorbijgangers inmiddels terecht bij 27 dorstlessers in de Limburgse openbare ruimte. WML wil de komende jaren op nog meer plekken WML-Watertaps plaatsen. Zo wordt de gezondste dorstlesser nog makkelijker bereikbaar en kunnen we, als we een eigen flesje vullen, de afvalberg wat kleiner maken.
Om water uit de kraan te krijgen, moet er druk op staan. Daarvoor gebruikt WML bijna altijd pompen. Dat kost uiteraard energie. Al proberen we dat energieverbruik natuurlijk zo klein mogelijk te houden. Nu is WML aan het kijken of we met waterdruk ook energie op kunnen wekken. Soms komt het water uit een hoger gelegen gebied naar klanten die lager wonen. We maken dan gebruik van het natuurlijk verval en de druk in de waterleiding kan dan zelfs energie opleveren. In het uiterste Noorden van Limburg, bij Mokerhei, doen we daar inmiddels ervaring mee op. Het water loopt daar via een turbine in de waterleiding, naar de klanten beneden. De proef verloopt goed. Daarom werkt WML inmiddels aan plannen om ook in de heuvels van Zuid-Limburg turbines in de waterleiding te plaatsen.
‘t Beste medicijn voor blijvend goed water Veel medicijnresten komen terecht in het oppervlaktewater en daarmee lopen we het risico dat deze ook in het drinkwater terecht komen. Dat is natuurlijk onwenselijk. Gelukkig is de concentratie geneesmiddelen in ons drinkwater nog steeds heel laag. Wie een leven lang drinkwater drinkt, krijgt nog geen 10% van een dagelijkse dosering medicijnen binnen. Maar we moeten wél alert blij-
ven. Zeker als straks door de vergrijzing het medicijngebruik toeneemt. Daarom pleit RIWA Maas (dat zich ook namens WML sterk maakt voor de kwaliteit van het Maaswater) voor normering én voor aanpak aan de bron. Zo kunnen we in de toekomst drinkwater van hoge kwaliteit blijven leveren zonder veel hogere zuiveringskosten.
15
Bubbels Meer over uw water op www.onswater.nl Nederland en ‘water’ zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Daarmee is water voor ons allemaal een vanzelfsprekendheid. Net als droge voeten overigens. Maar ondertussen moet er keihard gewerkt worden om schoon water uit de
kraan te krijgen en om ervoor te zorgen dat we veilig zijn achter de dijken en de duinen. Op de website www.onswater.nl kunt u uw postcode ingeven. Vervolgens laat de website zien welke projecten er in de buurt
Water uit een billboard Lima in Peru is een enorme stad midden in een droge woestijn. Drinkwater is hier een groot probleem en neerslag valt er nauwelijks. Maar de luchtvochtigheid is hoog (98%). In de stad staat nu een enorm billboard met een speciaal membraam dat vocht uit de lucht haalt. Onder aan de mast zit een kraan, waar de buurtbewoners nu meer dan 3000 liter water in de maand kunnen tappen. Wil je zien hoe het werkt, scan dan de QR-code.
gaande zijn om ook u van schoon water te voorzien en om het water op veilige afstand te houden. Daarnaast leest u er bijzondere waterverhalen van mensen die in hun dagelijkse leven met water bezig zijn. Er komen steeds nieuwe projecten, tips, trips en waterverhalen bij. Kijk dus regelmatig op www.onswater.nl
Nieuwe procesautomatisering Achter de schermen wordt bij WML gewerkt aan een volledig nieuwe procesautomatisering. Die gaat er onder meer voor zorgen dat de levering van water nóg betrouwbaarder wordt en dat storingen nog sneller verholpen kunnen worden. Alle locaties waar WML het Limburgs drinkwater maakt, gaan over op de nieuwe procesautomatisering. Het project loopt tot 2016. Dan is het mogelijk iedere installatie grotendeels van afstand te bedienen. Dat maakt de waterproductie een stuk efficiënter en helemaal klaar voor de toekomst. Scan de QR-code en bekijk in ruim vijf minuten hoe WML de productie van drinkwater georganiseerd heeft en hoe automatisering daarbij helpt.
colofon Heerlijk water is een uitgave van WML, Concept Zuiderlicht, Vormgeving Dim reclamebureau, Illustraties Le petit studio, Fotografie Bert Janssen, Edith Eussen en WML, Redactie Edwin Hendriks (WML) en Dim reclamebureau, Druk Senefelder Misset [wmlwater]
Zoet water Jouw drinkwater wordt gemaakt van zoet water dat we uit de grond of de rivier in Limburg halen. Sommige mensen denken dat zoet water écht zoet is. Dat we er suiker in doen... Dat is natuurlijk niet waar. We noemen water zoet om aan te geven dat het niet zout is (zoals zeewater). Maar zelfs zoet water is een heel klein beetje zout. En omdat er dus écht geen suiker in zit, kun je er veel van drinken zonder dik te worden.
Zonder water Raad eens welk dier het langst zonder water kan. Een kameel? Nee, een vis! Geloof het of niet, maar de Afrikaanse longvis kan twee jaar lang zonder water. Normaal leeft deze vis, die wel twee meter lang kan worden, in moerassen en rivieren. Maar wanneer deze opdrogen graaft hij zich in de grond en maakt een soort cocon. Komt er weer water, dan lost de cocon op en komt het dier weer tot leven.
Er loopt een man door de woestijn, zonder water en met vreselijke dorst. Dan komt hij een man op een kameel tegen. “Water, water, alsjeblieft.” “Sorry, maar ik verkoop alleen stropdassen”, zegt de man. De dorstige man kruipt voort. Even later komt hij weer een man op een kameel tegen. “Water, water, alsjeblieft.” “Sorry meneer, ik verkoop alleen stropdassen.” Na een tijdje ziet hij opeens een restaurant in de woestijn. “Eindelijk drinken”, denkt hij en kruipt met zijn laatste krachten naar het restaurant. Bij de deur wordt hij tegen gehouden. “Zonder stropdas komt u er echt niet in, meneer”.
Spannend proefje
Je kunt een heel leuk proefje met water doen. Spoel een hand vol muntjes en een glaasje goed schoon. Vul nu het glas helemaal tot aan het randje met water. Laat er nu heel voorzichtig, midden in het glas, een muntje in glijden. En nog één en nog één en één... Hoe kan dat nou? Het glas was toch vol! Kijk maar eens goed. Het water is bol boven het glaasje gaan staan, omdat het zo graag bij het andere water wil blijven. Dat noemen we oppervlaktespanning.
Mop
