Frisdrank Toepassingsgebieden: Voeding/Biochemie Informatie en communicatie
. Heel wat jongeren houden van frisdrank. We willen er nu zelf een maken.
Jouw opdracht: bedenk en ontwikkel een nieuwe frisdrank. Vink aan, aan welke criteria je frisdrank moet voldoen:
Lekker smaken Er lekker uitzien Lekker ruiken Een mooie verpakking hebben Gezond zijn ……………………………………. ……………………………………. ……………………………………. …………………………………….
Project “Frisdrank”
Techniek
Mevr. Loncke
1
Vooraleer je een nieuwe frisdrank kunt ontwikkelen, moet je eerst enkele dingen onderzoeken.
Start het internet op en surf naar: http://www.wikipedia.be/ In het veld „zoeken‟ tik je: frisdrank.
Wat is frisdrank? ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… Bevat frisdrank alcohol? …………………………………
Voorbeelden van frisdranken:
Zonder koolzuurgas
Met koolzuurgas
……………………….
……………………….
……………………….
……………………….
……………………….
……………………….
Waarom wordt vaak koolzuurgas toegevoegd aan frisdranken? …………………………………………………………………………………………………
Project “Frisdrank”
Techniek
Mevr. Loncke
2
Hoe maak je koolzuurgas?
Experiment 1 Vul 1 glas met water. Voeg een halve eetlepel bakpoeder toe. Roer zachtjes. Wat gebeurt er? ……………………………………………………………………………….......…….
Experiment 2 Vul 1 glas met water. Voeg een flinke scheut azijn toe. Voeg een halve eetlepel bakpoeder toe. Roer zachtjes. Wat gebeurt er? ……………………………………………………………………………….......……. Welke verschil is er met het eerste experiment? ……………………………………………………………………………………………
Project “Frisdrank”
Techniek
Mevr. Loncke
3
Dansende rozijnen?
Experiment Dit heb je nodig: 1 glas water 6 rozijnen bakpoeder (soda) 1 lepel azijn Zo ga je tewerk:
Wat stel je vast? ……………………………………………………………………………….......…….
Hoe verklaar je dat? ……………………………………………………………………………….......……. ……………………………………………………………………………….......……. ……………………………………………………………………………….......……. ……………………………………………………………………………….......…….
Project “Frisdrank”
Techniek
Mevr. Loncke
4
Een zuur, wat is dat?
Experiment Vul 1 glas met water, 1 glas met limonade en 1 met water en azijn. Hou in ieder glas een stukje lakmoespapier.
Wat gebeurt er? -
In het glas met water: ………………………………………………….......……
-
In het glas met limonade: .…………………………………………….......…….
-
In het glas met azijn: ………………………………………………….......…….
Hoe verklaar je dat? De kleur van lakmoes is in een neutrale oplossing ………………………………. Lakmoes is een kleurstof die uit …………………………………………….. wordt gewonnen. Het is dus een stof uit de natuur, geen synthetische stof. In een zure oplossing reageert het lakmoes en wordt het ………………………... Hoe zuur een stof is, wordt uitgedrukt in Ph. Water is ongeveer pH- neutraal. Hoe zuurder de oplossing hoe ……………………………. de Ph waarde .
Project “Frisdrank”
Techniek
Mevr. Loncke
5
Een biochemisch proces, wat is dat?
Experiment Dit heb je nodig: 1 liter melk pan kookplaat azijn eetlepel zeef kommetje vormpje(s)
Zo ga je tewerk:
Als we zuur toevoegen aan melk treedt er een reactie op. Om kaas te maken wordt aan melk een bepaald soort zuur (stremsel) toegevoegd, dat bacteriën bevat. De bacteriën zorgen ervoor dat de melk omgezet wordt in kaas.
Project “Frisdrank”
Techniek
Mevr. Loncke
6
Hoe komt het dat bacteriën een biochemisch proces veroorzaken? Omdat bacteriën enzymen aanmaken.
Wat zijn enzymen? ………………………………………………………………… …………………………………………………………………
Experiment Dit heb je nodig: 4 gelatineblaadjes Water Wasmiddel met enzymen Schaaltje Eetlepel 2 glaasjes Waterkoker Koelkast Zo ga je tewerk:
Wat stel je vast? ……………………………………………………………………………………………….......……. ……………………………………………………………………………………………….......…….
Project “Frisdrank”
Techniek
Mevr. Loncke
7
Verklaring: Wat doet gelatine met water? …………………………………………………………………………………......……. Hoe ziet het water eruit als het afgekoeld is? ……………………………………… Wat zit er in wasmiddel? …………………………………………… Welke functie hebben die? …………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………. Waaruit wordt gelatine gemaakt? ……………………………………………………. Wat gebeurt er met de gelatine wanneer je wasmiddel toevoegt aan het water? …………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………
Welk nut hebben enzymen? ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………..………… . Waarom maakt men nu ook in de industrie gebruik van enzymen? …………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………….
Enzymen zijn niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven. Enkele voorbeelden: …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………
Project “Frisdrank”
Techniek
Mevr. Loncke
8
…………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… Waspoeder met enzymen is milieuvriendelijk, beweert men. Zoek 2 argumenten op die deze bewering staven! …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… Enzymen worden ook gebruikt bij de productie van brood. Zoek 4 voordelen hiervan op. …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………
Biotechnologie biedt een oplossing voor het afvalprobleem op festivalweiden, welke? …………………………………………………………………… Bedenk zelf eens 2 toepassingen waar deze techniek ook kan ingezet worden? …………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………
Geef 3 voorbeelden van grondstoffen die gebruikt kunnen worden als bio-brandstof: …………………….., …………………………. en …………..……………
In vergelijking met de traditionele petrochemie hebben bioraffinaderijen verschillende voordelen. Welke? …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………
Project “Frisdrank”
Techniek
Mevr. Loncke
9
Wat zit er in frisdrank? Op de verpakking van voedingswaren is er steeds een etiket of bedrukking. Je kunt er een ingrediëntenlijst op terugvinden. Kleef hieronder de ingrediëntenlijst van cola (of limonade) en die van fruitsap.
Welke 4 ingrediënten komen in beide frisdranken voor? …………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………. Waarvoor dienen aroma‟s? …………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………. Waarvoor dienen kleurstoffen? …………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………….
Project “Frisdrank”
Techniek
Mevr. Loncke
10
Heeft de kleur van frisdrank invloed op de smaak?
Experiment Vul 2 glazen met gele limonade. Doe in één van de glazen een paar druppels rode voedingskleurstof. Roer zachtjes. Je ziet nu een glas met gele limonade en een glas met rode limonade. Noteer hieronde welke smaak je verwacht bij het drinken van: de gele limonade: …..…………………………………………………….......……. de rode limonade: …..…………………………………………………….......…….
Proef nu van de gele en daarna van de rode limonade.
Welke limonade smaakt het lekkerst? ……………………………………………………………………………………………
Project “Frisdrank”
Techniek
Mevr. Loncke
11
Er zijn 2 groepen frisdranken: light en gewoon. In lightproducten zou er minder suiker in zitten. Is dat wel zo? Hoeveel suiker zit er in cola? Experiment
Giet een blikje cola in een pan, en weeg dit. Schrijf het gewicht op. ………………………. gram
Zet de pan op een zacht vuurtje, en laat koken. Roer ondertussen, zodanig dat het water kan verdampen. Na enige tijd blijft enkel een kleverige stroop over. Deze stroop is zuiver suiker! Weeg de pan met de stroop opnieuw. Je zult merken dat het gewicht heel wat minder is. Schrijf dit gewicht ook op. ………………………… gram Nu gaan we even rekenen:
gewicht cola - gewicht stroop = gewicht van het verdampte water ……………g - ……..……… g = …………………………… g
gewicht cola - gewicht verdampte water = gewicht suiker ……………g - …………….…………… g = …………………………… g
In light frisdranken zijn er i.p.v. suikers, kunstmatige zoetstoffen aan toegevoegd. Voorbeelden: …………………………………………
Op de site www.sugarstacks.com wordt elk voedingsmiddel uitgedrukt in klontjes. Zo heb je een idee hoeveel suiker we allemaal consumeren.
Project “Frisdrank”
Techniek
Mevr. Loncke
12
Ga naar de site www.sugarstacks.com.
Zoek het aantal gram suiker op voor volgende dranken. Vul het getal in op de stippellijn in onderstaande tabel:
Start Excel op. Maak een calculatie op om het suikergewicht per 100 ml uit te rekenen. (Dit om te kunnen vergelijken).
Stel de vergelijking van het suikergehalte in de dranken, grafisch voor d.m.v. een kolomgrafiek.
Doe nu hetzelfde voor enkele soorten fruit:
Project “Frisdrank”
Techniek
Mevr. Loncke
13
De frisdrank die je gaat maken: moet gezond zijn moet lekker ruiken moet lekker smaken moet „belletjes‟ hebben..
Dit heb je nodig:
Deze gereedschappen heb je nodig:
0,5 l water 1 sinaasappel (of citroen) 2 eetlepels bloemsuiker ¼ eetlepel natriumbicarbonaat (bakpoeder, maagzout)
Kommetje Fruitpers Mesje 2 glazen
Zo ga je tewerk: Doe twee eetlepels poedersuiker bij het water en één theelepel bakpoeder.
Roer het goed door.
Snij de sinaasappel (of citroen) in tweeën en pers de beide helften uit. Giet het sinaasappel(citroen)sap in het watermengsel en weer goed roeren. Klaar!
Project “Frisdrank”
Techniek
Mevr. Loncke
14
De frisdrank die je gemaakt hebt, moet gezond zijn. Dat wil zeggen de vitamines van het fruit moeten er nog in zitten. Je gebruikte sinaasappel of citroen, daarin zit heel wat vitamine C. Is die vitamine C nog aanwezig in de frisdrank? Experiment Doe 1 theelepel aardappelzetmeel in een bekerglas. Meet 200 ml water in de maatbeker en giet bij het zetmeel Druppel er 15 druppels betadine bij. Roer goed: de vloeistof is nu donkerblauw. Neem 3 bekertjes en vul ze elk voor 1/3de met de donkerblauwe vloeistof. Doe in : Bekertje 1: 10 druppels van je frisdrank Bekertje 2 10 druppels frisdrank uit de winkel Bekertje 3: 10 druppels multivitaminensap Schud kort maar krachtig en wacht 10 min. Wat stel je vast: …………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………...
In de verschillende vruchtensappen zitten onder andere vitamines. Vitamine C en E zijn bekende anti-oxidanten. Anti-oxidanten zijn stoffen die oxidatie tegengaan. Een voorbeeld van een oxidatie is het bruin worden van een appel. Dit stopt als je er citroen (vitamine C) op doet. Het zetmeel en de betadine kleuren samen de oplossing blauw. De anti-oxidanten reageren met de betadine. Daardoor verdwijnt langzaam de blauwe kleur.
Project “Frisdrank”
Techniek
Mevr. Loncke
15
Voldoet het resultaat aan je verwachtingen?
ja
neen
Is de frisdrank gezond?
ja
neen
Ruikt de frisdrank lekker?
Ja
neen
Smaakt de frisdrank lekker? Wat zou je er nog aan veranderen? ………………………………………………………………………………..……………….. ………………………………………………………………………………………………….
Hoe wordt een frisdrank gemaakt in de fabriek? Hoe ziet het productieproces van grondstof tot eindproduct eruit? Start het internet op. Bekijk even dit filmpje: http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20071220_frisdrank01 Vul in: De belangrijkste ingrediënten voor frisdrank zijn: …………………, ………………….. en ……………………………….. (vb. limoen). Die zitten in grote …………………….. Via allerlei ………………………. worden die stoffen bij elkaar gebracht en gemengd. De ………………………… wordt toegevoegd en dan gaat de frisdrank naar de ……………………………………….. De flessen worden nog even ……………………, het etiket wordt er opgeplakt en dan gaat de drank erin. De dop erop en dan in de file voor de ………………………………. Daarna wordt de frisdrank gereed gemaakt voor transport naar de klant.
Project “Frisdrank”
Techniek
Mevr. Loncke
16
Op welke manieren worden frisdranken verpakt?
Zoek voor ieder verpakkingsmethode één voordeel en één nadeel.
Welke zou jij verkiezen voor de frisdrank die je maakte? ……………………………… Waarom? ………………………………………………………….……………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………..
Project “Frisdrank”
Techniek
Mevr. Loncke
17
De verpakking van frisdranken vervult meerdere functies. Zoek er een 5-tal op! De verpakking moet: …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………
Week een etiket af van een flesje fruitsap en kleef het hieronder:
Wat staat er allemaal op dit etiket? ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… De wet verplicht de fabrikant om heel wat informatie op het etiket van een voedingsproduct te vermelden, om aldus de verbruiker in te lichten over wat hij koopt.
Project “Frisdrank”
Techniek
Mevr. Loncke
18
Lees eerst aandachtig onderstaande vraagjes.
Bekijk nu de documentaire:
“
Probeer nu het antwoord te vinden op deze vragen:
Welk probleem wordt hier behandeld? ………………………………………………. Wat is er mis met de Fujivulkaan in Japan? ……………………………………………… …………………………………………………………………………………………………. Waarmee is Ken Noguchi bezig? …………………………………………………………. Hoe komt het dat in het begin weinig mensen wilden helpen met hem? ……………… ………………………………………………………………………………………………… Wanneer was de doorbraak van de plastiekindustrie? ………………………………….. Wat wordt bedoeld met “de kwaliteiten van plastiek zorgen ervoor dat het ook onze grootste vijand wordt”? …………………………………….……………………………….. …………………………………………………………………………………………………. Hoe komt het plastiek terecht in de oceanen? ……………………………………………. ………………………………………………………………………………………………… Wat heeft Kapitein Charles Moore ontdekt op de kust van Hawaï? ………………….. ………………………………………………………………………………………………… Van waar komt die afval? …………………………………………………………………… Hoe groot is die? ……………………………….. Hoe is dat ontstaan? ……………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………. Hoe komt het dat er in het oceaanwater maar zo weinig leven zit? …………………… ……………..…………………………………………………………….……………………. Project “Frisdrank”
Techniek
Mevr. Loncke
19
Welk gevaar is er wanneer de vissen zich voeden met het plankton uit deze oceaan? ………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………
Vorig jaar,op het eiland Midway in het Noordwesten van de Archipel, stierven er heel wat kuikens van de albatrossen. Verklaring? ..………………………………………..… ………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………
Met dezelfde zorgeloosheid, putten we de grondstoffen van de aarde uit. Hoeveel ton grondstoffen verbruikt een Europeaan tijdens zijn leven? …………………. Wat is er zo speciaal aan het eiland Gunkanjima? ……………….……………….…….. …………………………………………………………………………………………………. Hoe komt dit? ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………….. Welke activiteiten gebeuren er in de achterbuurten van de stad Guiyu ? ……………… ………………………………………………………………………………………………….. Van waar komt dit afval? …………………………………………………………………….
De arbeidsomstandigheden zijn erbarmelijk. Geef een voorbeeldje. …………………..……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………….. In geheugenchips zitten kleine hoeveelheden edele metalen. Hoe halen de arbeiders dit er uit? …………………………………………………………………………..
Hoe komt het dat de kinderen van deze arbeiders 3 keer meer lood in hun bloed hebben dan het Chinees gemiddelde?..................... ……………………………………. …………………………………………………………………………………………………. Welke gezondheidsproblemen komen er veel voor? …………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. Waarom recycleren de rijke landen hun elektronisch afval niet zelf? ………………….. ………………………………………………………………………………………………….. Project “Frisdrank”
Techniek
Mevr. Loncke
20
Hoe gaan we dit probleem oplossen?
Een Nederlandse politicus heeft verschillende oplossingen voor het afvalprobleem op een ladder gezet: de ladder van …………………………
De ladder vertelt ons wat we met al dat afval kunnen doen.
Schrap wat niet past:
Helemaal bovenaan staat de beste /slechtste oplossing.
Hoe meer we dalen op de ladder hoe slechter /beter de oplossing is voor het milieu.
Schrijf op de bordjes die de mannen vasthouden de mogelijke oplossingen, volgens de ladder van Lansink.
Project “Frisdrank”
Techniek
Mevr. Loncke
21
Op heel wat verpakkingen zie je dit symbool staan: Wat betekent dit?
…………………………………
……………………………………………………………..……………….. Leg uit. ………………………………………………………………………………………… …....................................................................................................................................
Geef 3 voorbeelden: …......................................................................................................................... …......................................................................................................................... …......................................................................................................................... ….........................................................................................................................
............................................................................................................................. ….........................................................................................................................
Afval voorkomen is beter dan recycleren. Maar dat lukt niet altijd! Om het afval te kunnen recycleren, moet je het soort bij soort houden. In het containerpark mag je afval brengen, maar je mag het niet allemaal door elkaar smijten. Er zijn per soort afval afzonderlijke containers voorzien! Zoek op wat je allemaal afzonderlijk moet houden. Vul het in in de tweede kolom. In de laatste kolom zoek je telkens één tip om dit soort afval te voorkomen.
Project “Frisdrank”
Techniek
Mevr. Loncke
22
Project “Frisdrank”
Techniek
Mevr. Loncke
23
Wanneer de klant frisdrank van slechte kwaliteit drinkt, kan hij daar wel eens ziek van zijn. Bijvoorbeeld als de frisdrank bedorven is of wanneer er ergens tijdens het proces „vervuiling‟ of „chemische stoffen‟ in de grondstoffen komen. In iedere stap, van grondstof tot eindproduct, kan er iets mislopen, dat uiteindelijk de gezondheid van de verbruiker kan schaden. De wetgever controleert de voedselveiligheid. Dit wil zeggen: iedereen die te maken heeft met voedselproductie (de landbouwer, de bakker, de slager, de winkelier die voedingswaren verkoopt, de firma die de voedingswaren vervoert, de producent van frisdranken enz.) moet zich houden aan een wettelijke kwaliteitscontrolesysteem, en dit wordt ook gecontroleerd! Het basisidee van dit kwaliteitscontrolesysteem steunt op voorkomen van onveilig voedsel.
Leg dit uit met eigen woorden:
Het systeem verplicht: HACCP-normen = …………………………………….………………………………… …………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………..
Integrale ketenbewaking = ………………………..……………………………………. ………………………………………………………….………………………………….. ……………………………………………………………………………………………..
Traceerbaarheid = ……………………………………………………….……………… ………………………………………………………….………………………………….. ……………………………………………………………………………………………..
Project “Frisdrank”
Techniek
Mevr. Loncke
24
Een belangrijk nevenproces in de productie van voeding, is het tussentijds reinigen van de proceslijnen. Hierbij worden allerlei hulpstoffen gebruikt. Bij ondeskundig gebruik, kunnen deze stoffen leiden tot een risico op lichamelijke letsels of gezondheidsschade.
Bij verpakte stoffen is een leverancier verplicht op het etiket van een product aan te geven of het gaat om een gevaarlijke stof. Dit gebeurt door middel van een gevaarsymbool op de verpakking. Ken je er de betekenis van?
Project “Frisdrank”
Techniek
Mevr. Loncke
25
Voeding wordt onder andere gemaakt in fabrieken. De mensen die daar werken, helpen mee aan dat productieproces. Ze zijn er een schakel. Deze mensen oefenen een procestechnisch beroep uit.
Procestechnische beroepen:
Competenties …………………………………………………………….. …………………………………………………………….. ……………………………………………………………..
………………………………………
…………………………………………………………….. …………………………………………………………….. ……………………………………………………………..
…………………………………………………………….. …………………………………………………………….. …………………………………………………………….. ………………………………………
…………………………………………………………….. …………………………………………………………….. ……………………………………………………………..
…………………………………………………………….. …………………………………………………………….. …………………………………………………………….. ………………………………………
…………………………………………………………….. …………………………………………………………….. ……………………………………………………………..
Project “Frisdrank”
Techniek
Mevr. Loncke
26