HEDENDAAGSE TWEEDE WERELDOORLOG FILMS HISTORISCH ONDERZOEK

HEDENDAAGSE TWEEDE WERELDOORLOG FILMS HISTORISCH ONDERZOEK

Naam:

Joey Larioza

January 3, 2009

HISTORISCH ONDERZOEK

Inhoud Inleiding

pagina 3

Hoofdstuk 1 Films

pagina 4

Hoofdstuk 2 Verhaallijnen

pagina 5

Hoofdstuk 3 Insteek

pagina 7

Hoofdstuk 4 Regisseurs

pagina 9

Hoofdstuk 5 Critici en historische waarde

pagina 11

Conclusie

pagina 13

Bijlage 1 Filmposters

pagina 14

Page | 2

January 3, 2009


Inleiding In het kader van de Minor Tweede Wereldoorlog Educatie dient er een bescheiden historisch onderzoek te worden uitgevoerd. Dit historisch onderzoek dient in mijn digitale portofolio te worden geplaatst. Het onderwerp van het werkstuk moet een duidelijke connectie te hebben met mijn opleiding, namelijk Commerciële Economie. Nu behelst mijn opleiding verschillende aspecten, maar heb ik mij voornamelijk beziggehouden met het houden van (markt)onderzoeken en het positioneren van verschillende diensten, producten, bedrijven en merken. Na oriënterend contact te hebben gehad met mijn docent, de heer Wim Borghuis, heb ik het volgende onderwerp vastgesteld waarin mijn historisch onderzoek zal plaatsvinden.

Het onderwerp zullen de hedendaagse Tweede Wereldoorlog films zijn. De centrale vraagstelling bij dit onderzoek luidt als volgt: ““Wat is de historische waarde van een hedendaags Tweede Wereldoorlogsfilm?” Allereerst zal ik de centrale vraagstelling ontleden en toelichten. Met ‘historische waarde’ wordt gewezen op de feitelijke gebeurtenissen die in de films aanbod komen en de relevantie ervan. Is bijvoorbeeld een Duitse film als Sophie Scholl – Die Letzen Tage Waarheidsgetrouw? In de vraagstelling betrekt het woord ‘Hedendaags’ op de periode ’98 tm ’08’. Nu roepen de woorden ‘Tweede Werelodoorlogsfilm’ verschillende soorten assosiaties op. Het komt erop neer dat het verhaal van de film zich afspeelt in tijd van de Tweede Wereldoorlog en dat de personages er direct mee in contact zijn. Nu is er onderscheid tussen een high-budget studio (Hollywood) en een independent film. Met een independent wordt bedoeld een film die is geproduceerd buiten de Hollywood studio’s zoals Paramount Pictures en Universal Pictures. In dit onderzoek zullen verschillende soorten films worden onderzocht en vergeleken. Bij de centrale vraagstelling horen de onderstaande deelvragen. Deze zullen helpen een antwoord te vinden op de centrale vraagstelling. 1. “Wat is het genre van deze film?” 2. “Wat is de doelgroep van deze film?” 3. “Wat zijn de unieke eigenschappen van deze film?” In de volgende hoofstukken zal antwoord worden gegeven op de bovenstaande vragen. Dit mondt uiteindelijk uit in een conclusie die antwoord geeft op de centrale vraagstelling.

Page | 3

January 3, 2009


Hoofdstuk 1 Films Voor het onderzoek heb ik een selectie gemaakt die ong. een weerspiegeling weergeeft van de hedendaagse Tweede Wereldoorlogsfilm. Deze zal ik met elkaar vergelijken. Ik heb gekozen uit een aantal Amerikaanse, Duitse en Nederlandse films. De titels zijn als volgt: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Saving Private Ryan The Pianist Pearl Harbor Der Untergang Sophie Scholl – Die Letzen Tage Zwartboek Oorlogswinter

Ik gekozen voor deze films omdat ze divers zijn, onder het publiek qua populariteit hoog scoren en omdat deze, naar mijn mening, een juiste weergave geven van de hedendaagse Tweede Wereldoorlog film. Hierbij heb ik gekeken naar het soort film. Is het bijv. een drama of een echte oorlogsfilm en wie is de regisseur. Ook heb ik de films geselecteerd op herkomst. Zo heb ik gekozen uit Amerikaanse (Hollywood) films en Europese films. Als laatste heb ik gekeken naar de recensies van critici omdat zij gespecialieerd zijn in het beoordelen van films. Bij het laatste punt heb ik mijn eigen mening en hetgeen wat ik heb geleerd tijdens de colleges ook toegepast. Dit om niet blindelings de meningen van de rececenten te volgen en hun bevindingen aan te nemen. Allereerst heb ik de films in een tabel geplaatst zodat de verschillende kenmerken ervan kunnen worden bekeken en vergeleken.

Titel

Jaar van Regisseur uitkomst 1998 Steven Spielberg

Genre

Acteurs

Land(en)

Taal/talen

Actie/Drama/ Oorlog

Tom Hanks Tom Sizemore Matt Damon e.a. Adrien Brody Thomas Kretschmann Frank Finlay e.a.

USA

Engelse, 170 min. Frans, Duits & Tsjechisch Engels, Duits & 150 min. Russisch

$ 90.000.000

Engels, Japans & Frans

183 min.

$ 140.000.000

Duitsland, Italië, Oostenrijk Duitsland,

Duits, Russisch

156 min.

$ 13.500.000

Duits

120 min.

onbekend

Nederland, België, Duitsland, Nederland, België

Nederlands, Engels & Duits

145 min.

€ 17.800.000

Nederlands, Duits & Engels

103 min.

€ 4.000.000

1

Saving Private Ryan

2

The Pianist

2002

Roman Polanski

Biografie/Drama/ Muziek/Oorlog

3

Pearl Harbour

2001

Micheal Bay

Actie/Romantisch/ Oorlog

4

Der Untergang

2004

Oliver Hirschbiegel

5

Sophie Scholl Die Letzen tage

2005

Marc Rothermund

6

Zwartboek

2006

Paul Verhoeven

Biografie/Drama/ Geschiedenis/ Oorlog Biografie/Misdaad/ Drama/Geschiedenis/ Oorlog Drama/Thriller/ Oorlog

7

Oorlogswinter

2008

Martin Koolhoven

Drama/Geschiedenis/ Oorlog

Ben Affleck Josh Hartnett Kate Beckinsale Bruno Ganz Alexandra Maria Lara Corinna Harfouch Julia Jentsch Gerald Alexander Held Fabian Hinrichs Carice van Houten Sebastian Koch Thom Hoffman Martijn Lakemeier Yorick van Wageningen Jamie Campbell Bower

Frankrijk, Duitsland, Polen en Engeland USA

Duur

Budget

$ 35.000.000

Tabel 1.1

Page | 4

January 3, 2009


Hoofdstuk 2 Verhaallijnen Elke film heeft een eigen verhaallijn. Om een juiste indruk te krijgen ervan zal deze stuk voor stuk kort worden toegelicht. Saving Private Ryan De film begint bij een oude blanke man die de massa begraafplaats bezoekt in Normandië, Frankrijk. Vervolgens komt D-Day in beeld, de landing van de geallieerden op het strand in Normandië op 6 juni 1944. We volgen Kapitein Miller en zijn mannen die proberen levend het strand over te komen. Dit lukt ze maar één van de Ryan broers overlijdt tijdens de landing op het strand. Nu blijkt dat in totaal drie van de vier broers tijdens de oorlog om het leven zijn gekomen. Kapitein Miller en zijn mannen moeten de laatste broer leven uit de oorlog halen en terugsturen naar de Verenigde Staten. Deze bevindt zich ergens landinwaarts en niemand weet waar precies. Naarmate de missie vordert beginnen de mannen zich af te vragen wat het nut is van deze missie. Er sterven uiteindelijk een paar soldaten en ook Kapitein Miller. Deze sterft in de armen van Ryan die ze uiteindelijk vinden in de buurt van het Franse plaatsje Ramelle. De oude man in het begin van de film blijkt Ryan te zijn. The Pianist In het begin volgt het verhaal het leven de Poolse Jood Władysław Szpilman en zijn famillie. Hij is een getalenteerd pianospeler en bekend in Warschau. Al snel breekt de Tweede Wereldoorlog uit en de famillie verhuisd naar de vreselijke ghetto. Eerst is de famillie nog positief maar dit veranderd snel. Er is heel weinig eten en er sterven steeds meer mensen. Op een gegeven moment wordt de hele famillie op transport gezet naar een werk/vernietigingskamp. Wladyslaw weet met hulp uiteindelijk te ontsnappen. Eerst probeert hij te overleven in de ghetto, daarna bij een aantal onderduik adressen en uiteindelijk zelfstandig in de verlaten gebouwen van Warschau. Op een gegeven moment wordt hij ontdekt door Hosenfeld, een SS-Officie,r maar deze wordt overrompeld door zijn piano talent. Hij laat hem leven en brengt hem zo nu en dan wat eten. Op een gegeven moment is de oorlog voorbij en Wladyslaw is weer een succesvolle pianist. Hij doet nog een poging om Hosenfeld te vinden maar tevergeefs. Pearl Harbor Twee piloten van de US Airforce, Rafe McCawley en Danny Walker, kennen elkaar al sinds hun kinderjaren. Rafe heeft een relatie met de verpleegster Evelyn Johnson en verrast hen beiden om in Groot-Brittannië met de Royal Air Force tegen de Duitsers te vechten. Hij wordt neergeschoten en voor doodverklaard. Danny brengt Evelyn het slechte nieuws. Beiden worden spoedig overgeplaatst naar Pearl Harbor op Hawaï waar zij verliefd op elkaar worden. Kort voor de Japanse aanval, duikt Rafe opeens op. Er ontstaat een ruzie tussen de twee vrienden, die hevig wordt onderbroken door de aanval op hun basis. Een bloedige slag volgt, waarbij meerdere schepen tot zinken worden gebracht en talloze soldaten omkomen. De beide mannen nemen deel aan de tegenaanval van de Verenigde Staten: de Doolittle Raid op de Japanse stad Tokio. Nadat de mannen tijdens de aanval door brandstofgebrek neergestort zijn en Danny dodelijk gewond raakt, vergeten ze hun conflict over Evelyn. Rafe vertelt dat Evelyn zwanger is van Danny, waarop Danny vraagt of Rafe koste wat kost voor het kind wil zorgen.

Page | 5

January 3, 2009


Der Untergang De film Der Untergang laat de laatste dagen van Adolf Hitler en zijn staff zien in de Berlijnse bunker. Het verhaal wordt gevolgd vanuit de ogen van zijn secretaresse, Traudl Junge. Vanuit de bunker regelt Hitler de aanvallen en verdediging van Berlijn, maar Het Rode Leger heeft Berlijn met grote overmacht omringd. Het wordt voor velen duidelijk dat het onhaalbaar is wat Hitler wil doen, maar hij blijft (vaak onmogelijke) orders uitgeven. Dan wordt het voor Hitler ook duidelijk dat er geen houden meer aan is en zijn plannen niet uitvoerbaar zijn. Adolf Hitler en zijn vrouw Eva Braun plegen uiteindelijk zelfmoord. Zijn secretaresse weet met een kleine jongen te ontsnappen. 1 Sophie Scholl Het gaat over het waargebeurde verhaal van de Duitse studente Sophie Scholl, die in een geweldloos verzet zat genaamd Die Weisse Rose. De groep bestond in totaal uit vijf personen, waaronder Sophie en haar broer Hans. Zij maakten illigale pamfletten tegen het nazi-regime en verspreidde deze in grote Duitse steden. In de film worden Sophie en haar broer opgepakt wanneer ze pamfletten aan het verspreiden zijn op de Universiteit van München. Gedurende de film zie je hoe Sophie wordt verhoord door de gestapo. Uiteindelijk worden haar broer, Christoph (een vriend van hun die mee heeft geholpen) en zij in de rechtbank tot dood veroordeeld. Zwartboek Rachel Stein staat centraal in deze fictieve film. Zij is Joods en de kijker volgt haar leven tijdens WOII. In het begin wordt haar famillie vermoord en moet zij onderduiken. Vervolgens komt ze in het Nederlandse verzet terecht waarna ze undercover gaat bij de Nazi’s. Ze krijgt echter gevoelens voor een Nazi officier terwijl ze Joods is. Uiteindelijk blijkt er ook nog is een verrader in het verzet te zitten. Wanneer de oorlog is afgelopen wordt Rachel als een ‘moffenmeid’ gezien. Ze vlucht naar Israël waar ze als lerares werkt. Oorlogswinter De film speelt zich af tijdens de hongerwinter van ’44 op de Veluwe. Michiel is zoon de burgemeester van het plaatselijke dorpje. Zijn oom Ben zit in het verzet en daar kijkt hij zeer tegenop. Wanneer Michiel door omstandigheden een brief van het verzet met een locatie in bos in handen krijgt, besluit hij zonder het tegen iemand te zeggen naar de locatie toe te gaan. Michiel fietst er naartoe en vindt daar de gewonde Jack. Dit is een ondergedoken Amerikaanse piloot die is neergestort met zijn vliegtuig. Samen met zijn zus verzorgt hij Jack die voor hulp aan de overkant van de Ijssel moet komen. Uiteinlijk wordt zijn vader vermoord en blijkt zijn oom een verrader te zijn. Michiel schiet Ben dood en Jack bereikt al hangend onder een brug de overkant van de Ijssel.

1

nl.wikipedia.org/wiki/Der_Untergang

Page | 6

January 3, 2009


Hoofdstuk 3 Insteek In dit hoofdstuk licht ik de insteek van de films toe. Hierbij gaat het om de personages/bevolkingsgroepen die aan bod komen en de filmsoort daarbij. De bevolkingsgroepen zijn belangrijk omdat de verhalen draaien om een oorlog waarbij verschillende aanwezig groepen met elkaar in strijd zijn. In Saving Private Ryan komen er hoofdzakelijk twee groepen in voor, namelijk de Amerikanen en de Nazi-Duitsers. In één scene komen er Fransen in voor en deze worden afgebeeld als bange hulpeloze personen die moeten worden gered voor de Amerikanen. Dat er ook Britten aan de landing in Normandië hebben meegedaan wordt niet in beeld gebracht. De Poolse-Joodse mensen spelen in The Pianist de hoofdrol. De film volgt hun belevingen, en later die van de Pools-Joodse man Władysław Szpilman, na de inval de van de Nazi’s in Polen in september 1939. Er komen hoofdzakelijk drie groepen in voor namelijk de ‘normale’ Polen, de Joodse-Polen en de Nazi Duitsters. Aan het einde van de film komen kort de Socialistische Russen in beeld na het bevreiden van Polen. In de film Pearl Harbor komen er drie bevolkingsgroepen in voor, namelijk de Amerikanen, de Britten en de Japanners. De top van de Nazi Duitsers spelen in Der Untergang de hoofdrol. Vanuit de ogen van Traudl Junge, secretaresse van Adolf Hitler, worden de laatste uren van Adolf Hitler en zijn officieren in de Berlijnse bunker vertoond. Ook in deze film komen de socialistische Russen aan het einde in beeld nadat ze Berlijn hebben veroverd. In Zwartboek spelen drie bevolkingsgroepen centraal de rol. De gehele film volgt het verhaal van de Nederlandse Jodin, Rachel Steinn tijdens de Tweede Wereldoorlog. In het begin komt ook haar famillie in beeld en aan het einde Joodse Israeliërs. Daarnaast spelen de Nederlanders en de NaziDuitsers en rol in de film. Hierbij kan onderscheid worden gemaakt tussen het Nederlandse verzet én het ‘gewone’ Nederlandse volk. De kijker van Oorlogswinter volgt het verhaal van de Nederlandse Michiel en zijn famillie tijdens de hongerwinter van ’44. De Nazi Duitsers en een Amerikaanse Piloot spelen ook een rol in de film. Tot zover de personages en bevolkingsgroepen. De filmsoort zal nu bespoken worden. Elke film kan deels als een drama worden beschouwd, maar niet als een oorlogsfilm. Saving Private Ryan is een oorlogsfilm vanwege de vele scenes waarin bepaalde oorlogs confrontaties en slagen plaatsvinden. Om het leed en gruwelijk wordt niet heen gedraaid en dit komt dus ook duidelijk in beeld. Beroemd is de scene met de landing van de geallieerden op het strand van Normandië. Vanwege het camera- en kleur gebruik lijkt het of de kijker zelf deelneemt aan de landing. Dit is dus een uniek aspect van de film. Pearl Harbor is een typische ‘Hollywood-snelle-actie + romantisch-plot-film’. In de film spelen jonge, bekende en aantrekkelijke acteurs. De nadruk ligt met name op het romantische plot en de explosies dan op de historische feiten. De destijdse aanval op Pearl Harbor is slechts een aanleiding om er een aantrekkelijk verhaal omheen te binden. The Pianist is een biografie en een oorlogsdrama. De film is gebaseerd op het boek van de Joodse Pool Wladyslaw Szpilman. Het volgt zijn leven tijdens het uitbreken van de oorlog en het einde ervan.

Page | 7

January 3, 2009


De film wordt niet gedramatiseerd en er worden geen actie scenes aan toegevoegd. Dat er leed en verdriet in voorkomt komt enkel door het waargebeure verhaal. Het is vrijwel een stille film. Er is geen muziek aan toegevoegd, je hoort zo nu en dan de piano die Szpilman bespeeld.2 Net als The Pianist is Der Untergang gemaakt naar een waargebeurd verhaal. In dit geval wordt het verhaal gevolgd van Traudl Junge, de secretaresse van Adolf Hitler tijdens zijn laatste dagen in de Berlijnse bunker. Het is een oorlogsdrama waarbij o.a. het beklemmende gevoel van de bunker en de woede uitbarstingen van Hitler zorgen voor de benodigde dramatiek. In die zin is het ook deels een thriller omdat het toewerkt naar een (spannende) ontknoping. In Sophie Scholl – Die Letzten Tage komen er enkel Duitsers in beeld. Er kan wel een onderscheid worden gemaakt tussen de Nazi’s en het Duitse verzet, waar Sophie bij hoort. Het is een biografische drama over de laatste vier dagen van het leven van Sophie Scholl. Hierbij volgen we ook haar broer Hans en (mede lid van het verzet) Christoph Probst. Het acteren en de verhoringen tijdens de film staan centraal. Het is een soort drama-thriller waarbij de spanning elke duidelijk aanwezig is. Zwartboek is een gedramatiseerde speelfilm en niet waargebeurd. Het neigt lichtelijk naar een Hollywood actie film. Wellicht dankzij de regisseur, maar in de paragraaf die hier op volgt wordt er dieper op in gegaan. De film kent een controversiele romantische tint door de relatie tussen de Jodin en de Nazi officier.

2

The Pianist.pdf, 26-07-2007

Page | 8

January 3, 2009


Hoofdstuk 4 Regisseurs Spielberg, de regisseur van Saving Private Ryan is een zeer bekende Hollywood regisseur. Hij heeft films geregisseerd als Jaws, Indiana Jones, Jurassic Park, Minority Report en Catch Me If You Can. Naast Saving Private Ryan heeft Spielberg ook de WOII film Schindlers’s List geregisseerd. Voor deze film kreef hij zijn eerste Oscar uitgereikt voor beste film en regie. De films die Speilberg heeft gemaakt hadden een groot budget. Dit vanwege de grote productiemaatschappijen die het hebben gefinancieerd. Zijn films staan bekend om de uitgebreide sets, special effects en bekende acteurs. De regisseur van The pianist is de Poolse Roman Polański. Deze Joodse acteur en filmmaker is geboren in Frankrijk en verhuisde met zijn ouders twee jaar voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog naar Polen. Zijn beide ouders werden tijdens de oorlog naar een concentratiekamp gebracht en uiteindelijk is zijn moeder daar overleden. Hijzelf wist te ontsnappen uit de Joodse ghetto en overleefde bij verschillende famillies op het Poolse platteland. Na de oorlog werd hij herenigd met zijn vader. Het verhaal van The Pianist vertoont dus enige gelijkenis met zijn eigen leven.3 Michael Bay is een Amerikaanse regisseur en begon met het maken van videoeclips voor o.a. Tina Turner en Lionel Richie. Vervolgens regisseerde hij reclame commercials en maakte hij uiteindelijk de stap naar films. Op één film na werkte hij altijd samen met producer Jerry Bruckheimer. Bay staat bekend om zijn grote omzet makende actie films. Elke film die hij regisseerde, behalve The Island, haalde een omzet van meer van $ 100 miljoen. Enkele voorbeelden hiervan zijn Bad Boys, The Rock en Transformers. Pearl Harbor is een goed voorbeeld van zijn soort film met veel gedramatiseerde actie en explosies. 4 Der Untergang is Olivier Hirschbiegel’s meest succesvolle film. De Duitse regisseur werd populair dankzij zijn tv-films. De eerste door hem geregisseerde film die in de bioscoop uitkwam was Das Experiment. In deze film wordt het gedrag van mensen onderzocht in een gesimuleerde gevangenis. Hirschbiegel creeërt in zijn drama films veel claustrofobische omgevingen wat goed te zien is in der Untergang.5 Samen met scriptschrijver Fred Breinendorfer heeft Marc Rothermund gewerkt aan Sophie Scholl – Die Letzen Tage. Rothermund begon als regieassistent en regisseerde zijn eerste bioscoop film genaamd Das merkwürdige Verhalten geschlechtsreifer Großstädter zur Paarungszeit in 1998. 6 Dit is een romantische komedie en was de best bezochte film , na Lola Rennt. De regisseur van Zwartboek staat bekend om zijn seksuele, science fiction en gewelddadige films. Het gaat hier om Paul Verhoeven. Verhoeven’s bekendste Nederlandse films zijn Soldaat van Oranje, Turks Fruit en Zwartboek. Naast deze heeft hij ook Hollywood films geregisseerd zoals Robocop en Totall Recall, beide science fiction films.7 De Nederlander Martin Koolhoven begon met het schrijven en regisseren van korte drama producties, videoclips en twee speelfilms. In Koolhoven’s bioscoopdibuut AmnesiA speelt Carice van 3

imdb.com/name/nm0000591/bio imdb.com/name/nm0000881/bio 5 imdb.com/name/nm0386570/bio 6 de.movies.yahoo.com/schauspieler/r/marc-rothemund/biografie-58914.html 7 imdb.com/name/nm0000682/bio 4

Page | 9

January 3, 2009


Houten ,waar hij later vaker mee zou gaan werken. Hij heeft verschillende soorten films gemaakt, zoals het commerciële Schnitzelparadijs en het meer artistieke De Grot waar hij een Gouden Kalf voor beste regisseur mee won.

Page | 10

January 3, 2009


Hoofdstuk 5 Critici en historische waarde Voor de recensies van critici heb ik de volgende bronnen gebruikt namelijk imdb.com en rottentomatoes.com. Het Internet Movie Database (imdb.com) bezit één van de grootste databases met gegevens over o.a. internationale films en televisie programma’s. Via rottentomatoes.com zal ik de verschillende recensenten van de grote Amerikaanse kranten vergelijken en hier uiteindelijk een samengevatte conclusie trekken bij elke film. Tevens worden de historische feiten die in de films aan bod komen belicht. Saving Private Ryan staat op #59 in de IMDB Top 250. De critici zijn met name te spreken over de openingsscene. Deze beschrijven ze als realistisch, direct, spectaculair, bloederig, meelevend en confronterend. De meesten beschouwen het zelfs als een meesterwerk, maar andere ook als een aaneenschakeling van cliche’s. Er is kritiek op de afgebeelde stereotypen soldaten en de weinig inhoudelijke diepgang van de karakters. Maar één ding zijn ze voornamelijk eens, de begin scene is gruwelijk waarbij de wreedheden niet worden verscholen. 8 Voor de historische waarde dient er kritisch naar de film te worden gekeken. Vanuit het oogpunt van de Amerikaanse soldaten is de landing waarheidsgetrouw. Het schokkerige beeld en de bloederige gruwelijkheden waren er ook in werkelijkheid. Ook was er een soort van policy over het terughalen van soldaten. Het avontuur wat de soldaten meemaken is echter fictie. Zo bestaat het plaatstje Ramelle waar ze uiteindelijk uitkomen niet in het echt. The Pianist wordt bejubeld door zijn rauwheid en werkelijkheid. De stilte in de film en anti-held Adrien Brody weergeven een zo waarheidsgetrouw beeld. Niet cultuur, ideologie of zelfs liefde is belangrijk als je alles er aan doet om te overleven. Dat verschijnt ook op het scherm. Doordat de film niet is geromantiseerd met bijvoorbeeld muziek of een liefdesverhaal is deze zo realistisch en meelevend. Het ontwijkt cliche’s en dit spreekt de critici enorm aan.9 Door al deze aspecten én het autobiografische verhaal heeft de film een grote historische waarde. Het is een uitstekende film om historische feiten over te brengen. Critici beschrijven Pearl Harbor als een geromantiseerde actie film met de nadruk op actie. Het romantische verhaal met jonge aantrekkelijke acteurs beschouwen zij als een cliché. Vooral de welbekende explosies en special effects van de regisseur in samenwerking met de producer worden besproken. De critici zijn niet verrast over het resultaat omdat de regisseur hier bekend om staat. Andere bekende actiefilms van de regisseur worden dus ook vergeleken met Pearl Harbor. Het enige wat waarheidsgetrouw is, daadwerkelijk de aanval op Pearl Harbor.10 De film heeft dus een minimale historische waarde. Zelfs de overweldigende ontploffingen bij de daadwerkelijke aanval schijnen minder heftig te zijn dan in de film. Der Untergang staat op imbd.com op de #74 van de Top 250. De critici van de grote Amerikaanse kranten prijzen de film, met name de rol van Adolf Hitler gespeeld door Bruno Ganz. Hij speelt hem menselijk en natuurgetrouw op een intrigerende en beangstigende manier. De film laat duidelijk zien dat Duitsland aan de rand van de afgrond staat. Dat Hitler een uitzichtloze, furieuze en emotionele dictator was die pas echt aan het einde doorhad en toegaf dat hij had verloren. Historisch gezien 8

efilmcritic.com rollingstone.com/reviews/movie/5947729/review/5947730/the_pianist 10 usatoday.com/life/movies/pearl-harbor/2001-05-25-pearl-harbor-review.htm 9

Page | 11

January 3, 2009


heeft de film een grote waarde. Door de film hebben veel mensen een waarheidsgetrouw beeld gezien van Adolf Hitler en zijn laatste dagen. Een beeld van zijn karakter, woede uitbarstingen, macht en ongeloof over de situatie van de Duitsers rondom Berlijn. De hoofdsperoon Sophie Scholl in de gelijknamige film wordt volgens critici spectaculair neergezet. Het toont een heldin met moed en idealisme. Het belangrijke vrijheid van meningsuiting wordt ook door een critici besproken die in hedendagse tijden vaker een rol speelt. Door de uitkomst van de film vergaart het vrijwel onbekende verhaal hierbij publiciteit. De kijker wordt blootgesteld aan hetgeen wat zij zouden doen als zij in haar positie verkeerden.11 Net als Der Untergang wordt er een waarheidsgetrouw beeld van de werkelijkheid vertoond. Zo laat deze film zien dat niet iedere Duitser het eens was met Hitler en recht achter zijn idealen stond. De grote consequenties zijn de belangrijkste redenen waarom de Duitser uit die tijd er niet tegen in durfden te gaan. Dat wordt duidelijk met deze film. Het Nederlandse publiek verkoos Zwartboek tot beste Nederlandse film ooit. Critici hadden echter verdeelde meningen. De één ergert zich aan de ‘Paul Verhoeven seksscenes’, de ander meent dat het in wezen niet meer is dan een spannende thriller. De meerderheid meent wel dat het een typische Verhoeven film is met extremen. Zoals de rijke Joden die in vol ornaat met bontjassen en juwelen in een bootje op de Biesbosch varen, de ‘goede’ die slecht zijn en andersom, maar boven al de ongegeneerde ‘seksscenes’. Mede door dit is de film niet geschikt voor het gebruik in de klas. De scene waarin het schaamhaar wordt geblondeerd heeft totaal geen toegevoegde waarde. Slechts een seksuele tint. Het verhaal is fictief maar de gelijke gebeurtenissen zijn volgens Verhoeven wel degelijk gebeurd. De film heeft dus een minimale historische waarde. Nederlandse critici zijn over het algemeen positief over de film Oorlogswinter. Ze noemen het een goede degelijke film, maar niet één die het genre overstijgt. Wel zijn ze zeer te spreken over het actueertalent van de hoofdrolspeler, Martijn Lakemeijer. Terwijl de regisseur Martin Koolhoven het duidelijk geen ‘Pietje Bell in de oorlogsfilm’ wilde laten worden, beschrijven critici het toch als een film met jongensboek achtige aspecten. Dit valt naar mijn mening niet te weiten aan Koolhoven omdat de film gemaakt is naar het gelijknamige boek van Jan Terlouw wat juist een kinder(jongens)boek is.12 Voor de film Oorlogswinter heb ik beschikbare recensies uit de grote Nederlandse kranten (Volkskrant, NRC & AD) met elkaar vergeleken. Ze zijn allemaal over het algemeen positief over de regisseur Martin van Koolhoven. Zijn keuze om het in de sneeuw te filmen was een goede zet. Ook over het acteer debuut van Martijn Lakemeir zijn de reacties positief. Hij speelt de hoofdrol heel natuurlijk, waarschijnlijk doordat hij dezelfde leeftijd en belevingswereld heeft van het personage. Oorlogswinter is een mooie, maar geen onderscheidende film. Het verhaal brengt niets nieuws. Bekende symboliek zoals het maken van keuzes en het verraderlijke goede tegenover het slechte zijn aspecten die al vaker zijn toegepast in Nederlandse oorlogsfilms.

11

rottentomatoes.com/m/sophie_scholl_die_letzten_tage/?page=4&critic=columns&sort by=date&name_order=asc&view=#contentReviews 12 volkskrant.nl/kunst/article1098947.ece/De_film_is_eerlijk_over_wat_oorlog_is

Page | 12

January 3, 2009


Conclusie De centrale vraagstelling bij dit onderzoek luidde als volgt: ““Wat is de historische waarde van een hedendaagse Tweede Wereldoorlogsfilm?” Na het onderzoek kan er duidelijk antwoord op worden gegeven. De historische waarde van elke flm wordt bepaald door het hoofddoel van de film. Dit kan bijvoorbeeld zijn, puur winst maken of juist de historische feiten aan een groot publiek bekend maken. Het geheel van regisseur, producer(s), script en budget geeft eigelijk al aan wat er uiteindelijk wordt opgeleverd. En waar de nadruk op licht. Pearl Harbor is daar een goed voorbeeld van. Aan de hand van de reputatie van Michael Bay, de grote productiestudio én het genre van de film is het te verwachten wat voor soort film het wordt. Met andere woorden, de historische waarde is bepaalbaar. Al aan het begin wordt vastgesteld hoe belangrijk deze wordt. De ene film is een plot om een historisch feit heen gedraaid, in een ander wordt hetgeen juist benadrukt en staat het centraal. Met het grote gevarieerde film aanbod van tegenwoordig is er duidelijk verschil te zien in de bepalende waarheidsgetrouwe feiten. Zo is Der Untergang een zo waarheidsgetrouwe film en Pearl Harbor een romantisch verhaal om een historisch feit. De historische waarde van een hedendaagse Tweede Wereldoorlogsfilm verschilt dus enorm per film. Bij de één heeft het een duidelijke rol en bij de ander ligt het meer op de achtergrond. Het is voor een specieke doelgroep gemaakt en deze houden van bepaalde dingen in een film. Plat gezegd is er voor ieder wat wils. Het heeft de schijn tegen dat er nu alleen maar commerciële films worden gemaakt die weinig inhoud hebben. Dit komt grotendeels door de grote publiciteit die deze films vergaren en hiermee de ‘kleine’ onbekende films als het ware overschaduwen.

Page | 13

January 3, 2009


Bijlage 1 Filmposters

Page | 14

HEDENDAAGSE TWEEDE WERELDOORLOG FILMS HISTORISCH ONDERZOEK

Recommend Documents