2020
Hasselt Een visie op stadsontwikkeling
“Hasselt 2020” is een basis voor een geïntegreerde visie op stadsontwikkeling in Hasselt. Als stadsbestuur willen en moeten we aangeven waar we naartoe willen met Hasselt, opdat inwoners, investeerders en toekomstige Hasselaren weten hoe de Hoofdstad van de Smaak er in de toekomst zal uitzien. We zijn ervan overtuigd dat Hasselt mag groeien en ambitie moet tonen, maar dat het een stad op mensenmaat moet blijven, compact en gezellig. We vinden het belangrijk om onze stedelijke ontwikkeling in goede banen te leiden met oog voor kwaliteit. Deze visie is tot stand gekomen via gesprekken met inwoners, ruimtelijke planners en architecten. Het is geen eindpunt, maar een begin. We werken elke dag aan een warm Hasselt, voor elke Hasselaar! Hilde Claes Burgemeester
Rob Beenders Schepen Ruimtelijke Ordening
“Hasselt is stedenbouwkundig goed bezig, maar het ontbreekt aan samenhang.” Met deze uitspraak in een bekend weekblad daagde de jonge Hasseltse architect Massimo Pignanelli het stadsbestuur uit. En eerlijk gezegd: hij had gelijk. Hasselt wil vandaag van haar stedenbouwkundige visie een speerpunt maken om kwaliteit te blijven bieden aan haar inwoners. Met deze brochure willen we de inwoners dan ook graag een inzicht geven in de thema’s die wij als stadsbestuur belangrijk vinden in de verdere stadsontwikkeling van Hasselt. Welke punten zijn belangrijk voor het bestuur? Er moet meer aandacht komen voor de publieke ruimte: straten, pleinen, parken en plekken brengen mensen samen en creëren samenhang tussen verschillende initiatieven rond stadsontwikkeling. We moeten
ervoor zorgen dat mensen er willen verblijven, er naar toe willen komen en er zich veilig voelen. Hasselt moet Hasselt blijven en de openbare ruimtes moeten gegeven worden aan de inwoners. De ideeën, standpunten en schetsen die we in deze publicatie voorstellen, zijn geen eindpunt maar een begin. We gaan nu werkgroepen creëren, specialisten betrekken en ook de stem van de inwoners horen om onze visie verder uit te werken en vorm te geven. Ook de stadsdiensten zullen in een vervolgverhaal een antwoord geven over de uitwerking van deze visie. Wij hebben als stad een belangrijke ambitie: elke dag hard werken, zodat de inwoners graag in Hasselt wonen en er gelukkig zijn.
Inhoudstafel 1. De publieke ruimte ............................p.09 2. De spelregels van kwaliteit ...............p.11 3. Hasselt 2020:
- creatieve stad . .............................p.13
- stad voor jong en oud ...................p.15
- open stad . ....................................p.17
- stad aan het water . ......................p.18
- de hele stad ..................................p.21
4. Ambities van en voor Hasselt ............p.23
1. De publieke ruimte Een stad is er voor haar inwoners. Zij wonen er, zij werken er, zij leven er. Maar een stad is meer dan elke inwoner apart. In een stad wonen mensen samen, werken mensen samen en leven mensen samen. In een stad ontmoeten mensen elkaar. Dat gebeurt in de publieke ruimte. Daar creëer je een gezellige, bevattelijke, creatieve, sociale en warme stad. Zo een stad wil Hasselt zijn. De publieke ruimte is de openbare ruimte in de stad, met haar straten, pleinen, parken en plekken die van alle mensen zijn. Daar willen we als stadsbestuur volop in investeren. Want zonder publieke ruimte is er geen sociaal leven. Bij elk nieuw project staat de publieke ruimte voorop en geven we de rest daarna een invulling. In de publieke ruimte worden we pas echt een smaakvolle en smaakmakende stad. Als stadsbestuur willen we de publieke ruimte aan de mensen geven. We nemen de regie van onze stad in handen. Samen met de Hasselaren en met specialisten stellen we spelregels op die de kwaliteit van de publieke ruimte moeten garanderen. Deze regels worden bewaakt door een toekomstige Hasseltse bouwmeester in samenwerking met een kwa-
liteitskamer. De gebruiker, de Hasselaar, staat daarbij altijd centraal. Iedereen moet gebruik kunnen maken van de publieke ruimte. Alle generaties moeten zich thuis voelen in Hasselt. Zowel kinderen, jongeren, volwassenen als senioren moeten er samen kunnen komen en samen leven. Als stadsbestuur kiezen we ervoor om de publieke plekken op een natuurlijke manier te verbinden. Naast de pleinen krijgen de routes tussen deze pleinen een belangrijke rol. Door aan de pleinen en hun randen verschillende functies te koppelen, bevorderen we het divers gebruik en karakter ervan. Want de publieke ruimte is er voor iedereen.
2. De 10 spelregels van kwaliteit voor de publieke ruimte Hasselt kiest voor een gecontroleerde groei We groeien van ons historisch centrum naar de Groene Boulevard en de Singel (Grote Ring). Daarom zal de Groene Boulevard geleidelijk aan de rol van centrum en het Kolonel Dusartplein de rol van centraal plein overnemen. Belangrijk is dat alle publieke plekken en pleinen goed bereikbaar zijn. Deze plekken en vooral de Groene Boulevard kunnen we opwaarderen met interessante publieke gebouwen, maar ook met kiosken, bloemenstanden, fietspunten, banken, terrassen,… Onze deelgemeenten mogen niet groeien om te groeien. Als stadsbestuur kiezen we voor een gecontroleerde groei. Niet elke vierkante meter moet volgebouwd worden. Elke wijk verdient haar park, plein en open ruimte. Deze dienen aangelegd te worden met veel aandacht voor groen, banken en belevingsruimtes. De deelgemeenten vormen samen met het centrum de kracht van Hasselt en verdienen maximale aandacht en maximale leefkwaliteit. De spelregels die de kwaliteit van de publieke ruimte in Hasselt moeten garanderen, in het belang van de inwoners, zijn de volgende: 1/ De publieke ruimte houdt rekening met het karakter van Hasselt.
2/ Elk project in de publieke ruimte heeft de juiste schaal. 3/ Elk project is duurzaam. Dit vatten we niet enkel ecologisch op, maar betekent ook dat een plek zijn waarde moet behouden. 4/ De publieke ruimte is aanpasbaar. Er kan flexibel gebruik van worden gemaakt. 5/ Door het gebruik van de juiste materialen streven we naar homogeniteit in de publieke ruimte. 6/ De belevingsregels van de publieke ruimte worden bepaald en gerespecteerd. 7/ De publieke ruimte heeft een verbindende kracht. Mensen komen er samen. Daarom moet er voldoende aandacht zijn voor de verblijfskwaliteit, beleving, het straatmeubilair en het groen. 8/ De publieke ruimte stopt niet aan haar grens. De publieke ruimte wordt in haar bredere omgeving en context bekeken. Hierbij brengen we ook diversiteit, leefbaarheid en mobiliteit in rekening. 9/ Elk gebouw streeft naar identiteit met een specifieke neutraliteit. 10/ Inspraak van de Hasselaren is essentieel.
3. Hasselt 2020 Hasselt staat in de nabije toekomst voor een aantal uitdagingen en mogelijkheden om de publieke ruimte optimaal in te richten. Als stadsbestuur willen we deze kansen met beide handen grijpen. Daarom stellen we nu reeds een reeks belangrijke randvoorwaarden op, in het belang van de Hasselaren.
Creatieve stad “Het creatief lint langs het Kanaal via de Elfde Liniestraat tot aan het Dusartplein – Quartier Canal – wordt een zone waar cultuur, industrie en creatieve economie de toon zetten. De publieke ruimte creëert hier een creatieve beleving en slaat een brug met het onderwijs en de bestaande industrie.”
Ruimte voor creativiteit Creativiteit kan en mag je niet sturen. Daarom willen we dat de kanaalzone eerder een hybride zone of een groeizone wordt voor jonge starters in de creatieve economie. In deze zone wil de stad een plan voor wonen, werken en ontspannen opstellen.
Creativiteit verbinden De oversteek van het creatief lint aan het kanaal naar de Elfde Liniestraat en het centrum is meer dan een technische oplossing. Er is ruimte voor een park dat de verbinding tussen leren en creativiteit op een aantrekkelijke manier realiseert. Deze creatieve zone aan het kanaal staat in het teken van “verbinden”: verbinden met de stad, verbinden van functies, verbinden met het water.
Creativiteit aan het water Water speelt een belangrijke rol in Hasselt. Dit kan op verschillende manieren ingevuld worden: door de kade autovrij te maken, het water binnen te trekken in het gebied, wonen aan het water toe te laten of een verblijfsplek aan het water te creëren. Er moet geïnvesteerd worden in groen, opdat het oudste industrieterrein van Hasselt een rustplek wordt voor de Hasselaren.
Stad voor jong en oud “Met de komst van onder meer de rechtenfaculteit moeten we de groeiende studentenpopulatie goed opvangen en laten gedijen, zodat dit talent het jonge en creatieve karakter van Hasselt kan versterken.”
Leerstad Hasselt is een onderwijsstad en wordt dat met de komst van onder meer de rechtenfaculteit en de groei van de universiteit nog meer. Studenten zorgen voor leven in de stad. Zij kunnen ook een oplossing bieden voor heel wat uitdagingen: studentenkoten tegen leegstand boven winkels, meer leven op de Groene Boulevard, de uitbouw van de creatieve zone…
Jonge stad Hasselt is een ‘jonge’ stad, met naast een universiteit, hogescholen en middelbare scholen ook jonge gezinnen en jonge starters. We willen dat jonge Limburgers die in Hasselt gestudeerd hebben, hun leven hier verder uitbouwen. Zo kan Hasselt een jonge stad blijven. Dit houdt in dat we voorzieningen voor
deze mensen ontwikkelen: stadsparken, speelpleinen, ruimte voor gezinnen, betaalbare woningen…
Zorgstad Iedereen moet zich goed voelen in Hasselt. Vandaar dat Hasselt de kaart trekt van de zorg. Hasselt zal de nodige stedenbouwkundige keuzes maken om de zorgstad van de toekomst te worden, met een ultramodern ziekenhuis, voldoende serviceflats, rusthuizen, een goed uitgewerkt openbaar vervoersnet en een optimale samenwerking met het OCMW.
Open stad “Hasselt is een open stad waar de inwoners buiten leven, winkelen en zich ontspannen. Zo ontstaat leven op straat, dit moeten we als bestuur blijven stimuleren.”
Ruim centrum
Doorsteekjes in de wijken
Hasselt is meer dan ‘de winkelstraat’, met in het midden de Grote Markt. Hasselt heeft een ruimer centrum. Door de Groene Boulevard over zijn hele lengte op te waarderen, zal ook de binnenstad mee profiteren. De stad zal meer gezien worden als een schakeling van pleintjes, galerijen en straten, eerder dan als een hoofdstraat met vertakkingen.
In de Hasseltse wijken moeten we streven naar een maximum aan gezellige doorsteken en praktische servitudes. Op deze manier kunnen achtertuinen ontsloten worden, waardoor je als inwoner makkelijk met je fiets op straat kan of je vuilcontainer op de stoep kan zetten. Deze gezellige doorsteekjes geven een aangename en open beleving in de Hasseltse wijken.
Sterke kernen in de deelgemeentes Hasselt bestaat uit een weefsel van sterke kernen in de deelgemeenten. Deze kernen moeten versterkt worden door stedelijke ontwikkelingen die in de juiste schaal gerealiseerd moeten worden. Geen overdreven hoogbouw, maar projecten die passen in de omgeving.
Stad aan het water “De Blauwe Boulevard moet een stedelijke verblijfsplek aan het water worden met een verscheidenheid aan functies en een stadsbalkon dat een verbinding creëert tussen het historisch centrum en het water.”
Demerstad Hasselt is een Demerstad. Laten we onze eigen stroom dan ook meer bij de stad betrekken door hem opnieuw open te leggen waar mogelijk, in de richting van het groen, de stadskern en zijn omgeving. Een echt Demerpark kan een sterke verbinding vormen tussen de Blauwe Boulevard en de campussen richting Diepenbeek. Ook het fietspad langs de Demer, komende vanuit Herkenrode, moet worden aangelegd opdat de Hasselaren een optimale beleving krijgen van de Demer.
Functies van het water Welke functie krijgt het water? We hebben een aantal mogelijkheden: de jachthaven opwaarderen als een havengebouw; randen op het gelijkvloers inzetten als commerciële functies, terrassen en aangename verblijfsplekken; een nieuwe voetgangersbrug aanleggen als verbinding tussen beide zijden; een mix creëren van functies zoals wonen, winkels, kantoren, kunstgalerijen en studiegelegenheden…
Recreatie Ook recreatie op het water versterkt Hasselt als ‘stad aan het water’. Het gebied tussen de sluis en Stokrooie heeft de mogelijkheid om waterrecreatie te voorzien zoals een zomers openluchtzwembad met een eigen strand, zeilaccommodaties, elektrische taxi-bootjes… Natuurlijk moeten ook verkeersvrije zones aan de kade, parkeergelegenheden, voetgangersverbindingen en groene zones worden voorzien.
De hele stad “De Hasseltse wijken zijn zo belangrijk dat we er een werkwoord van willen maken. ‘Wij wijken’ wil zeggen dat alle Hasselaren meetellen, over goede voorzieningen beschikken, inspraak hebben, buitenkomen en een echt wijkgevoel beleven.”
Eigenheid Iedere wijk heeft zijn eigen karakter en eigenheid. Stevoort is anders dan Runkst of de Katharinawijk. Kermt is anders dan Godsheide of Kuringen. Om de eigenheid van elke wijk te bepalen en te versterken, willen we weten hoe de inwoners de toekomst van hun wijk zien. De betrokkenheid van de bewoners is cruciaal. Via de publieke ruimte willen we de fierheid en verbondenheid in de wijk bevorderen.
Mobiliteit Met de uitbreiding van het centrum naar de Singel (Grote Ring) ontstaan wijken die bij het oude centrum aansluiten en op termijn ook een centrumfunctie krijgen. Uiteraard is het belangrijk om de gebieden binnen de Singel (Grote Ring) zo efficiënt mogelijk in te richten. Het verkeer dient bijvoorbeeld de invalswegen te kiezen zoals de Kuringersteenweg, Maastrichtersteenweg, Sint-Truidersteenweg en Kempische Steenweg. De woonwijken
binnen de Singel (Grote Ring) zijn leefbare gebieden met een maximum aan groen en fietsverbindingen. Het autoverkeer in deze gebieden beperkt zich tot de eigen inwoners en de bezoekers van deze inwoners. Om dit te realiseren, worden duidelijke beleidskeuzes gemaakt, zoals eenrichtingsverkeer waar mogelijk, voetgangersgebieden en fietspaden. Elke deelgemeente van Hasselt verdient een verkeersplan op maat, zodat de leefkwaliteit en de verkeersveiligheid gegarandeerd is.
Sociale cohesie Elke wijk krijgt haar publieke ruimte: een park, een wijkcentrum, buurtvoorzieningen… Zo vergroten we de sociale cohesie in die wijken. Terwijl nu de perceptie bestaat dat Hasselt enkel het centrum is en er angst bestaat voor grote bouwwoede, willen we in iedere wijk meer aandacht besteden aan de publieke ruimte. Zo willen we in Hasselt een echte wijkreflex creëren.
Klimaatwijken Met klimaatwijken streven we naar duurzaamheid op wijkniveau. Dit kan gaan om gemeenschappelijke zonnepanelen, waterrecuperatie… Hasselt wil een CO2-neutrale stad zijn en daar willen we graag elke inwoner bij betrekken. Zonder kwaliteit van de publieke ruimte is er geen gemeenschap. Het is de taak van de stad om de kwaliteit van de publieke ruimte te bepalen en te bewaken. Hasselt wil een stad zijn waar mensen samenkomen en samen leven.
4. Ambities van en voor Hasselt We zetten nog even de belangrijkste ambities van en voor de publieke ruimte op een rij: • het opwaarderen van de Groene Boulevard, zodat mensen er graag vertoeven en er gebruik van maken. Samen met het Kolonel Dusartplein wordt ze het nieuwe kloppende hart van Hasselt. • een Demerpark dat de Blauwe Boulevard met de campussen in Diepenbeek verbindt. • een overbrugging tussen de Elfde Liniestraat en de creatieve zone aan het kanaal. • meer doorsteken en steegjes zodat de mensen van plek naar plein kunnen struinen. • Hasselt als jonge leerstad, als garantie voor de verjonging van Hasselt en de toekomst. • de Blauwe Boulevard als symbool voor Hasselt als stad aan het water.
• een wijkreflex waarmee we het centrum verbinden met alle wijken en de wijken vanuit hun specifieke eigenheid verder ontwikkelen. • invalswegen naar het stadscentrum met een publieke functie. • een voor iedereen toegankelijk Hasselt. • een stad waar iedereen zich goed voelt en waar alle inwoners de garantie hebben op een goede leefkwaliteit. • de invoering van een verwaarlozingsheffing of een instandhoudingsverplichting om een levendig en bruisend Hasselt te garanderen. • een actief grondbeleid in de deelgemeentes dat ervoor zorgt dat niet elke vierkante meter volgebouwd wordt en er voldoende ruimte wordt gereserveerd voor groen, pleinen, scholen,… • de invoering van een rollend fonds waarmee de stad proactief panden opkoopt om ze dan grondig te renoveren of af te breken en te vervangen door (betaalbare) nieuwbouw.
S
trakke blik, hippe smaak. Naast twee lege flesjes op het aanrecht, Vedett en Vittel, verraadt vooral de zelfingerichte loft van Massimo Pignanelli (31), kind van migrantenouders uit Zwartberg en Waterschei, dat hij zijn wortels is ontgroeid. Maar verloochenen zal hij die niet. ‘Ik ben geen zoon van een minister, die onmiddellijk met allerlei prominenten in contact komt. Ik stam uit een bescheiden Italiaanse mijnwerkersfamilie en wil me als jonge architect onderscheiden. Wat ik al bereikt heb, heb ik vooral aan mezelf te danken’, zegt hij. Met excuses voor het huizenhoge cliché vertelt Pignanelli hoe graag hij als jong ventje al met legoblokjes speelde. Altijd maar bouwen, en later ook tekenen, tot hij uiteindelijk van zijn hobby zijn beroep kon maken. Dat spelen met vormen doet Pignanelli vandaag deels voor eigen rekening,
maar vooral voor het Hasseltse bureau Lens°ass architecten. Dat vormt samen met de vermaarde Berlijnse architect Jürgen Mayer H. en het Hasseltse bureau a2o de architectengroep Twins, die het ontwerp maakte voor het nieuwe gerechtsgebouw, een speerpunt in het masterplan van de Hasseltse stationsomgeving. Als vastberaden twintiger zat Pignanelli mee aan de tekentafel, vandaag volgt hij als ‘de esthetische architect’ het project voor Twins mee op. Pignanelli moet ervoor zorgen dat het gebouw mooi blijft. En daar komt aardig wat strijd bij kijken, zo vertelt hij. MASSIMO PIGNANELLI: Het gerechtsgebouw is op dit moment niets meer dan enkele betonnen kolommen en schijven, maar die worden uiteraard nog mooi omhuld. Samen met ingenieurs en andere leden van het bouwteam zijn we nu aan het uitdenken hoe we de gevel, de huid rond
dat beton, praktisch voor elkaar kunnen krijgen. Maar aan bouwtechnische oplossingen hangt een prijskaartje, en dat heeft soms consequenties voor het ontwerp. De ramen bijvoorbeeld steken in het ontwerp vijftien centimeter uit ten opzichte van de houten boomstructuur die we hebben gemaakt. Omdat het ongelooflijk moeilijk is om zo’n detail te ontwikkelen had men gevraagd of het niet mogelijk zou zijn om de ramen met de rest van de gevel gelijk te laten lopen, of het glas zelfs gewoon weg te laten. Dan zeg ik: hola! (lacht) En proberen we een alternatief te bieden. Daar werken we nu nog aan. Dat het een overheidsgebouw is, welke gevolgen heeft dat voor jullie werk? PIGNANELLI: Het gebouw zoals het er uiteindelijk zal uitzien, stemt niet overeen met het originele beeld waarmee we de wedstrijd hebben gewonnen. Er is nu een consensusontwerp, maar daar is veel getouwtrek aan voorafgegaan. Politieke partijen, de cel
Stedenbouw, de uitvoerende architecten, studiebureaus... iedereen moest er zijn zegje over doen. Het volk kijkt ernaar, dus lag het allemaal heel gevoelig. Wat is er dan veranderd? PIGNANELLI: Aan de architectuurtaal en de kracht van het ontwerp is niet geraakt. Maar technisch is er ongelooflijk veel veranderd.
Wat zal de impact zijn van het gebouw op de stad? PIGNANELLI: Het gerechtsgebouw wordt straks de inzet van een debat pro of contra. Het zal een architectuurdiscussie opleveren, op Europees en zelfs op wereldvlak. Omdat het zo’n speciale vorm heeft, zullen van overal mensen naar Hasselt komen om het te zien. Hopelijk trekt het nog andere hedendaagse architectuur aan en tillen we Hasselt zo op een hoger niveau. Het gerechtsgebouw zal het eerste zijn op de nieuwe site. Om iets te maken wat daar-
mee in dialoog kan treden zal men flink moeten nadenken. Architectuur kan heel sober zijn of expressief, maar moet een gevoel opwekken, een verhaal vertellen. En naar welk verhaal kijken we hier dan precies? PIGNANELLI: (lacht betrapt) Of je iets mooi of vies vindt, dat is uiteraard subjectief. De symboliek van het gebouw is voor hoofdontwerper Jürgen Mayer ontstaan toen hij hier voor het eerst in Hasselt rondreed. Rechtspreken gebeurde vroeger onder een boom, dus toen hij het logo van de stad zag, met daarin twee hazelaren, was het basisidee geboren. Qua vormtaal liet hij zich inspireren door de staalstructuren van ons steenkoolverleden en de art nouveau.
Niet alleen de stationsomgeving, ook andere delen van de stad worden grondig hertekend. Hoe evalueert u het Hasseltse stedenbouwbeleid?
Een kritische kijk “Het stadsbestuur heeft mij als jonge architect uitgedaagd, naar aanleiding van een artikel in een weekblad, om mee te brainstormen over de visie van de stad. We hebben ervoor gekozen om een aantal collega-architecten bij deze oefening te betrekken: jonge talenten die met een open geest en een frisse kijk hun droombeelden hebben gecreëerd van wat Hasselt zou kunnen zijn. Door een sterke ploeg te vormen bereiken we een beter resultaat.”
Kuringen. In het centrum is de geplande heraanleg van het plein aan de Molenpoort een goed voorbeeld. Rondom het centrum vragen de Stationsomgeving, de Blauwe Boulevard en de groene zone van het Cultureel Centrum nog veel aandacht om te komen tot goede resultaten. Vooral de ontwikkeling rondom het nieuwe Gerechtsgebouw en het nieuwe stationsplein met de verbinding richting de stad scheppen bij mij zeer hoge verwachtingen.”
keersader met een bomenrij in het midden. Ik denk niet dat dit de bedoeling was. Als er culturele en/of commerciële functies toegekend worden aan de kruising met de belangrijke invalswegen, kan de Groene Boulevard opgewaardeerd worden en wordt het stadscentrum ineens veel groter, met het Dusartplein als nieuwe kern.”
“Er worden vandaag serieuze stedenbouwkundige initiatieven genomen rondom, buiten en binnen de stad. Dat de aandacht toeneemt voor de stadsontwikkelingsvisie, is een logisch gevolg.”
“Een belangrijk aandachtspunt is dat ieder stedenbouwkundig plan vertrekt vanuit een visie op de publieke ruimte. De juiste architecturale invulling komt daarna vanzelf wel. Nu gebeurt het vaak omgekeerd. Zo staat bijvoorbeeld vandaag het nieuwe Gerechtsgebouw nog moederziel alleen, zonder een openbare ruimte. We zijn er ook van overtuigd dat de Groene Boulevard een sterkere verbindende kracht kan hebben dan ze vandaag heeft. Nu is het vooral een ver-
“Zoals Rob Beenders het ook zegt: de ideeën, standpunten en schetsen die we in deze publicatie voorstellen, zijn geen eindpunt maar een aanzet tot nadenken en verdere uitwerking.”
“Er moet ook meer aandacht komen voor de publieke ruimte: straten, pleinen, parken en plekken. Goede ruimtelijke voorbeelden in de wijken zijn het solidariteitsplein in Stevoort en het vernieuwde centrum van
Massimo Pignanelli architect
PIGNANELLI: Persoonlijk vind ik dat de stad goed bezig is. De nieuwe wind is komen aanwaaien met de heraanleg van de kleine ring, dankzij Steve Stevaert, die dat project er ondanks veel kritiek door heeft geduwd. In de geest daarvan zijn er een heel aantal nieuwe projecten ontstaan, zoals het masterplan voor de stationsomgeving, de heraanleg van de Kanaalkom, en het park Ekkelgarden. Los van elkaar zijn dat goede initiatieven maar ik heb het gevoel dat de samenhang wat ontbreekt. Doordat ik ook buiten Limburg werk, in Antwerpen of Gent bijvoorbeeld, merk ik dat Hasselt nog geen overkoepelende visie heeft. Daar wordt momenteel wel aan gewerkt. Maar hoe bijvoorbeeld de Kanaalkom straks met de binnenstad zal worden verbonden, is mij nog niet duidelijk. In Hasselt ontstaat een initiatief meestal door een bouwpromotor. Een investeerder koopt grond en neemt een
Geloven in de jongeren, is geloven in de toekomst van Hasselt Een groep jonge en veelbelovende architecten is uitgenodigd om een toekomstbeeld van Hasselt te tekenen. Uiteraard is dit slechts een visie en geen definitief plan voor Hasselt. Op de volgende pagina’s zie je hun bevindingen en dromen. Geniet en geraak geïnspireerd!
Pieter Cloeckaert (PHL)
Elien Neyens (PHL)
Michèle Moors (PHL)
Laura Joosten (PHL)
Melanie Huysmans (PHL)
Massimo Pignanelli
Oswald Devisch
Frank Vanden Ecker
Manu Gelders
Anne Moerman
Jan Bloemen
Bart Hoylaerts
Wout Sorgeloos
Dimitri Minten
Tim Vekemans
(MASS Architects)
(PHL)
(De Gouden Liniaal Architecten)
([mAgM]a rchitecten)
([mAgM]a rchitecten)
(Casacosmos)
(Casacosmos)
(Casacosmos)
(RE-ST)
(RE-ST)
MASS Architects
PHL
De Gouden Liniaal Architecten
[mAgM]a rchitecten
Casacosmos
RE-ST
Massimo Pignanelli
Departement Architectuur
Frank Vanden Ecker
Anne Moerman & Manu Gelders
Jan Bloemen - Bart Hoylaerts -
Dimitri Minten – Tim Vekemans
Meldertstraat 30 b6
Agoralaan (gebouw E)
Reinpadstraat 13 bus 1b
Oude Luikerbaan 4 - 3500 Hasselt
Wout Sorgeloos
Carnotstraat 39
3500 Hasselt
3590 Diepenbeek
3600 Genk
T 0486 93 60 01
Manteliusstraat 42
2060 Antwerpen
T 0477 84 55 06
T 011 24 92 13
T 089 50 35 00
T 0486 94 15 36
3500 Hasselt
T 03 345 15 45
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
T 0496 37 16 84
[email protected]
www.massarchitects.be
www.phl.be
www.degoudenliniaal.be
www.magmarchitecten.be
[email protected]
www.re-st.be
Pieter Peerlings
Jan Das
Hans Maes
Wim Dhoore
Jan Vanweert
(SCULP(IT))
(Das Maes)
(Das Maes)
(dhoore_vanweert architecten)
(dhoore_vanweert architecten)
SCULP(IT)
Das Maes Architecten
dhoore_vanweert architecten
Silvia Mertens – Pieter Peerlings
Jan Das - Hans Maes
Jan Vanweert – Wim Dhoore
Huikstraat 47
Souwstraat 15/1
Boomkensstraat 13
2000 Antwerpen
3530 Houthalen
3500 Hasselt
T 03 289 07 24
T 0477 43 22 93
T 011 26 27 77
[email protected]
[email protected]
[email protected]
www.sculp.it
www.dasmaesarchitecten.net
www.dhoorevanweert.be
huidige toestand: droom:
De Gelatinevillage als een herinnering Een van de belangrijke stedelijke monumenten van Hasselt is de Gelatinetoren. Rondom deze toren vinden we vandaag een erfgoed terug van prachtige industriële gebouwen als een herinnering aan een bepaalde tijd. Helaas zijn de meeste gebouwen hier in een verval geraakt. Laat ons dit industrieel binnengebied een nieuwe invulling geven: onderwijs, studentenhuisvesting, recreatie, cultuur, alternatief wonen… kunnen daar huisvesten en de ‘herinnering’ opnieuw tot leven brengen.
Massarchitects
huidige toestand:
droom:
Een museumplein als trekker De splitsing van de Blauwe Boulevard richting stad met de kanaalzone richting hybride, creatieve zone vormt een stedelijk kruispunt. Deze knoop vraagt een trekkersfunctie om de Blauwe Boulevard een eindpunt te geven en de hybride zone een beginpunt. Een nieuwe stads-toren met een stedelijk culturele functie aan een nieuwe architecturale brug maken dit geheel als een hedendaagse stadspoort, herkenbaar vanuit de binnenstad en haar omgeving.
Massarchitects
huidige toestand:
droom:
Een open stad: Botermarkt Hasselt heeft een aantal straten die toe zijn aan een nieuw gezicht, een nieuwe invulling en een doordachte infrastructurele aanpak. De Raamstraat in de binnenstad is een goed voorbeeld. De straat getuigt van wanorde, slordigheid en disfunctionaliteit. Hierdoor vindt het geen aansluiting op de openbare ruimte van de stad en de commerciële route. De initiatieven aan de kop, ter hoogte van La Bottega, zijn goede aanzetten. De andere kopzijde en het midden van de straat daarentegen getuigen het tegendeel. Deze plekken moeten nochtans dienen als ‘trekkers’ om deze straat te ‘willen’ gebruiken. Etalage functies, doorsteken naar de rest van de binnenstad, stedelijke rustpunten en groeninvullingen zullen dit concept nog meer versterken. Massarchitects
droom: huidige toestand:
Hybride zone aan het water Het kanaalgebied vraagt dringend een andere invulling. Vandaag is deze zone vooral een ongedefinieerd deel van de stad, met een versnipperde identiteit. Het gebied schreeuwt om een nieuw doordacht ruimtelijk kader, met daarin een aantal stadstorens als dragers binnen een mix van functies zoals onderwijs, onderzoek, creativiteit, cultuur, alternatief wonen en recreatie. Het water is een verrijking en positioneert de stad binnen een ruimer kader. Het ‘extra’ ontwikkelen van de openbare ruimte rondom deze waterlijn is noodzakelijk. Deze zal verder de mix van functies, het groen en een noodzakelijk nieuw infrastructureel netwerk met elkaar verbinden.
Massarchitects
Party-point Elien Neyens (studente Provinciale Hogeschool Limburg) vertrekt vanuit de vaststelling dat het Leopoldplein niet als een plein functioneert, maar als een grote infrastructuurknoop van verkeerslichten, signalisatieborden, fietsstroken, busbanen, vluchtheuvels… Een plek waar voor de voetganger geen plaats is. Haar voorstel is om deze plek ‘s avonds om te vormen tot een party-point waarbij alle aanwezige infrastructuurobjecten onderdeel worden van een lichtshow. Het doorgaand verkeer wordt afgesloten en een mobiel podium wordt geïnstalleerd. Het plein wordt tijdelijk een dansvloer, om de volgende ochtend opnieuw wakker te worden als een infrastructuurknoop.
Provinciale Hogeschool Limburg - Elien Neyens
De vijf gezichten van het Kolonel Dusartplein Michèle Moors (studente Provinciale Hogeschool Limburg) stelt dat het publieke karakter van het Kolonel Dusartplein onder druk staat omdat het plein geen duidelijke identiteit heeft en omdat de Groene Boulevard het plein doormidden snijdt. Haar voorstel is om op het plein een rechthoekige ruimte af te bakenen met lindebomen. Deze geven het plein een duidelijke oriëntatie en verbergen de grillige pleinwanden achter een groen gordijn. Daarnaast stelt zij voor dat auto’s het plein op meerdere manieren kunnen oversteken, afhankelijk van het publieke gebeuren dat op dat moment plaatsvindt. Het resultaat is een plein met een sterke identiteit dat zich toch kan plooien naar het ritme van de stad.
Provinciale Hogeschool Limburg - Michèle Moors
Een plein voor de Bampslaan Volgens Laura Joosten (studente Provinciale Hogeschool Limburg) is de Bampslaan niet meer dan een verkeersruimte waaruit iedereen zo vlug mogelijk weg wil. De verblijfswaarde van de plek is nihil, ondanks de talrijke winkels en horeca. Ze stelt voor om een aantal plekken te creëren op de Bampslaan waar het aangenaam is om te vertoeven. Een eerste ingreep is het bannen van alle autoverkeer. Een tweede ingreep is het ‘draaien’ van het station zodat dit over de sporen en over het huidige stationsplein komt te liggen. Hierdoor krijgt de Bampslaan een duidelijk begin/einde. Door het gelijkvloers van het huidige postgebouw open te werken en te vullen met winkels ontstaat een plein waar mensen wat tijd willen doorbrengen vooraleer op de trein te springen.
Provinciale Hogeschool Limburg - Laura Jossten
Vierluik Runkst Pieter Cloeckaert (student Provinciale Hogeschool Limburg) stelt vast dat veel straten in woonwijken niet meer zijn dan parkings zonder enig publiek karakter. Het werkelijke leven speelt zich in de huizen af. Hij wil leven in de straten brengen en de wijk opnieuw als gemeenschap laten werken. Concreet benadert hij een straat als een theater waarbij de gevels van de woningen het decor vormen en de bewoners de acteurs. Door een straat onder te verdelen in een reeks aan elkaar geschakelde ruimten (met gigantische gordijnen), ontstaat een opeenvolging van theaterstukken. Bezoekers beginnen aan de ene kant en doorlopen samen één na één de verschillende stukken. Als een doek opengaat, geeft de straat een stuk van haar geheimen prijs en wordt ze beetje bij beetje terug ingenomen door haar bewoners.
Provinciale Hogeschool Limburg - Pieter Cloeckaert
Totems voor de Heilig-Hartwijk Na een bevraging in de Heilig-Hartwijk besluit Melanie Huysmans (studente Provinciale Hogeschool Limburg) dat het merendeel van de bewoners weinig contact heeft met zijn naaste buren. Enkel tijdens de jaarlijkse barbecue ontmoeten ze elkaar. Haar voorstel is om dit te veranderen door een iconentaal te introduceren waarmee de bewoners elkaar boodschappen kunnen geven zoals ‘babysit gezocht’. Deze iconen worden bevestigd op een paal met daarop vogelhuisjes. Door deze huisjes en iconen te combineren ontstaan ‘totempaalconstructies’ waarmee de bewoners elkaar een blik in hun dagelijks leven geven.
Provinciale Hogeschool Limburg - Melanie Huysmans
De Groene Boulevard: op zoek naar een nieuwe centraliteit Mag Hasselt niet wat meer stedelijkheid uitstralen? Heeft het bijgevolg geen nood aan een ruimer ‘centrum’? Ligt hier niet een unieke kans weggelegd voor de Groene Boulevard? Deze heeft genoeg draagkracht om er een aantal nieuwe kleine en grote (centrum)functies op te enten. Om ze op die manier met nog meer stedelijkheid op te laden en zo een nieuw spanningsveld, een spanningsboog rondom het stadshart aan te leggen: de Boulevard als centrum. Door de Boulevard over haar hele lengte op te laden, zal ook de binnenstad hier mee van profiteren: eerder dan de gebruikelijke Noord-Zuidbeweging over de winkelas kan zo een betere doorwading tot stand komen, in alle richtingen, en zal de stad meer gelezen worden als een schakeling van pleintjes en straten dan als een hoofdstraat met vertakkingen.
De Gouden Liniaal Architecten
Beleving op de Blauwe Boulevard We willen de site nieuw leven inblazen door nieuwe gebouwen en functies te plaatsen in dialoog met de oude te herbestemmen gebouwen van de gelatinefabriek. Zo wordt een dialoog tussen oud en nieuw gecreëerd en tussen de verschillende ‘smaken’ van de bewoners, passanten en gebruikers. Sommige gebouwen zullen zich profileren als ‘smaakmakers’ omwille van hun statigheid of functie. Zo kan een oude silo een nieuw aantrekkelijk parkcafé worden. We willen ook een stedelijke energie creëren: een aantrekkelijke mix van wonen, werken, leren, recreëren, cultuur en winkelen. Het straatniveau is bedoeld voor publieke functies en voetgangerscirculatie. Er zijn plekken voor rust en amusement, buurtactiviteiten, kinderdagverblijven, restaurants en cafés, gespecialiseerde winkels en winkels voor de alledaagse boodschappen. Er komen grote open en overdekte terreinen, een nieuw park, een strand en een vernieuwde jachthaven met eventueel een geïntegreerd buitenzwembad.
SCULP(IT)
SCULP(IT)
Wijken voor de poorten De steenwegen (als verlenging van de historische poorten) en de kleine ring worden intens gebruikt als ontsluiting en zorgen voor een harde scheiding, zowel fysiek als visueel, tussen de verschillende stadsdelen. Dit creëert een homogeniteit. Een stad heeft juist nood aan een heterogene voeding, met een wisselwerking tussen het historisch centrum en de omliggende wijken enerzijds en de wijken onderling anderzijds. Deze ontsluitingswegen moeten terug aan de inwoners en andere stadsgebruikers gegeven worden. Omwille van hun ligging lenen ze zich uitstekend tot nieuw publiek domein, waar aangrenzende groepen de mogelijkheid hebben om elkaar te ontmoeten en te verblijven. < (K. Astridlaan) [mAgM]a rchitecten
(Boudewijnlaan) >
Boudewijnlaan Ons gebouw staat op de Boudewijnlaan, nu een ‘tijdelijke’ parkeerzone. Het is een groot raster van betonnen kolommen en balken met enkele vaste publieke elementen zoals wegen, parken en pleinen, maar ook een zwembad en een shoppingcenter. Mensen kunnen een ‘perceel’ kopen in het raster en dit opvullen met hun huis, een winkel of een kantoortje. Door de vele verdiepingen krijgen we een veelvoud van de beschikbare, gelijkvloerse bouwgrond en een daling van de ‘grond’prijs. Zo krijgt iedereen de mogelijkheid te bouwen in het centrum van de stad. Door een minimum aan bouwvoorschriften, zullen de gevels een kleurrijk lappendeken worden: een weerspiegeling van het leven, met zijn imperfecties maar ook zijn rijkdom aan indrukken.
Das Maes
Das Maes
Kanaalkom Hasselt, alias de Blauwe Boulevard Vandaag wordt de verbinding tussen de kanaalkom en de binnenstad onderbroken door het drukke verkeer op de kleine ring. Daarom stellen we voor dat de voetgangers onder de Groene Boulevard door gaan. Een grote trappenpartij brengt hen naar het ‘verlaagde’ plein, dat plaats biedt aan horecazaken, met terrasjes op het zuiden en een prachtig zicht over de waterspiegel. Dit plein vindt op zijn beurt aansluiting bij de verlaagde kades met zijn wandelpromenades, de hotels op wandelafstand en het ondergronds parkeren rondom dit plein. Zoals iedere ‘inkompoort’ in Hasselt zijn baken heeft, zo zou ook op de kop van de kanaalkom een toren kunnen staan, als baken en uithangbord voor de Blauwe Boulevard.
(Kanaalkom)
dhoore_vanweert architecten
DO_RE-DO_UN-DO Inzetten op publieke ruimte is er zorg voor dragen, soms door te doen, soms door te herdoen maar vaak door het wegdoen. Een strategie van DO/RE-DO/UN-DO... De architecten van RE-ST stellen onder meer voor om de pleinwanden van de Grote Markt terug zichtbaar te maken. De terrassen kunnen beter centraal op het plein georganiseerd worden dan aan de rand, waardoor de historische loopassen terug leesbaar worden. De evenementen van de Grote Markt kunnen verplaatst worden naar het Kolonel Dusartplein, dat als nieuw stadsplein kan opgewaardeerd worden. Door het zorgvuldig inplanten van een overdekte ruimte op de binnenzijde van het Dusartplein geeft dit het plein terug een gepaste schaal.
(Dusartplein)
RE-ST
DANKWOORD HASSELT 2020 is een aanzet om de woon- en leefkwaliteit in Hasselt te garanderen. Het is geen eindpunt. We bereiden ons volop voor om een volgende stap te zetten in de richting van een goede ruimtelijke ordening in Hasselt. Deze visie is enkel tot stand kunnen komen dankzij de inzet en steun van: - het college van burgemeester en schepenen - alle architectenbureaus die hebben meegewerkt - VKW Limburg en Kaai 16 voor het ter beschikking stellen van vergaderzalen - Roland Hermans en Philippe Vangelooven voor hun schitterende foto’s - Dwarsdenkers voor het begeleiden van de vergaderingen - Scaramanga voor de redactie en vormgeving
En ten slotte: - alle Hasselaren die deze visie gelezen hebben V.l.n.r.: Michiel Liefsoens, Brigitte Smets, Rob Beenders, Valerie Del Re, Jean-Paul Houben, Hilde Claes, Laurence Libert, Karolien Mondelaers, Tom Vandeput, Toon Hermans
2020
Hasselt ...dit is nog maar een begin
v.u.: Hilde Claes, Groenplein 1, 3500 Hasselt
