hart & bloedvaten Over uw cardiovasculaire gezondheid

hart & bloedvaten augustus 2008

Spataderen: niet alleen een esthetisch probleem Pagina 5

Over uw cardiovasculaire gezondheid

Hartstilstand: beter voorkomen dan genezen Pagina 8

Je eigen gezondheidsmanager zijn Pagina 11

Vernauwde slagaders: dotteren en bypass chirurgie Pagina 15

D I A B E T E S VOORDEEL Diabetesvoordeel

Alle glucose teststrips nu € 29,95 per verpakking

120 kaneelcapsules € 22,50 Rechtstreekse verrekening mogelijk met meerdere zorgverzekeraars.

www.diabetesvoordeel.nl Tel. 070 - 325 77 15

De inhoud van deze bijlage valt niet onder verantwoordelijkheid van de Telegraaf-redactie

Themabijlage hart & bloedvaten

Waakzaamheid geboden ondanks positieve ontwikkelingen

HART & BLOEDVATEN AUGUSTUS 2008

Over uw cardiovasculaire gezondheid

Hans Stam is directeur van de Nederlandse Hartstichting. Hij ziet een aantal positieve ontwikkelingen in de preventie van harten vaatziekten. Dat neemt niet weg dat waakzaamheid is geboden. door marjolein straatman

E

en miljoen mensen in Nederland hebben een hart- of vaatziekte. Een fors aantal, dat in de komende twaalf jaar volgens schattingen uitgroeit tot bijna anderhalf miljoen. Een van de oorzaken hiervan is dat de sterfte afneemt als gevolg van succesvollere behandelingen. Hierdoor veranderen harten vaatziekten in toenemende mate in chronische aandoeningen. In Westerse landen zijn de ziekten in de acute fase steeds minder dodelijk.

Verder is er tussen nu en vijf jaar een grote rol weggelegd voor de zogenaamde biomarkers. Dat zijn biologische moleculen in het bloed die meetbaar zijn. Ze tonen bijvoorbeeld aan dat iemand bevattelijk is voor een ziekte, ook als er nog geen symptomen waarneembaar zijn. Een positief punt met het oog op preventie. De relatie tussen erfelijkheid en ziekten ontwikkelt zich de komende tien jaar eveneens. Met behulp van DNA uit het bloed zijn de risicoprofielen van een patiënt nog beter te beschrijven. Eveneens gunstig, omdat de specialist in die gevallen snel kan handelen en de behandeling kan aanpassen. Tenslotte leidt stamcelonderzoek over een jaar of tien tot genezing van beschadigde weefsels. Denk aan beschadigde harten die beter herstellen.

In de afgelopen periode is er al aanmerkelijke winst geboekt. Belangrijke nieuwe medicijnen, zoals cholesterolverlager, zorgen voor een afname van de sterfte aan coronaire hartziekte. Er is een perfectionering van de zogenaamde stents. Dit zijn kraagjes die de specialist aanbrengt in bloedvaten, zodat de vaten weer opengehouden worden. Tegenwoordig worden ze ook wel bekleed met een geneesmiddel, waardoor het medicijn plaatselijk en specifieker zijn werk doet. Operatietechnieken zijn daarnaast verfijnder. De verwachting is zogezegd dat harten vaatziekten chronischer worden en later optreden. Voor vrouwen worden de risico’s groter met het ouder worden. Dit in tegenstelling tot bij de mannen, waar het verhoogde risico al eerder optreedt. Een verklaring is hiervoor vooralsnog niet te geven. Er blijft uiteraard aandacht voor een gezondere leefstijl met goede voeding, beweging en stoppen met roken. Een verbetering van de kwaliteit van voedsel brengt de Nederlander een aanmerkelijke algemene gezond-

Spataderen: niet alleen een esthetisch probleem Pagina 5

Hartstilstand: beter voorkomen dan genezen Pagina 8

Je eigen gezondheidsmanager zijn Pagina 11

Vernauwde slagaders: dotteren en bypass chirurgie Pagina 15

D I A B E T E S VOORDEEL Diabetesvoordeel

Alle glucose teststrips nu € 29,95 per verpakking

120 kaneelcapsules € 22,50 Rechtstreekse verrekening mogelijk met meerdere zorgverzekeraars.

www.diabetesvoordeel.nl Tel. 070 - 325 77 15

DE INHOUD VAN DEZE BIJLAGE VALT NIET ONDER VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE TELEGRAAF-REDACTIE

°

INHOUD

Het hart als ketel van de CV p. 4 Spataderen p. 5 olifant op de borst p. 6 Weg met het rokertje p. 6 twee harten p. 6 Als het pompen stopt p. 8 Onderuit in de douche p. 8

heidswinst. Maar dan moeten we wel wíllen. De tendens is dat gezonde mensen nog gezonder worden. Helaas geldt dat lang niet voor iedereen. Een grote groep vraagt speciale aandacht. Mensen uit sociaal zwakkere milieus meten zich namelijk minder snel een gezonde leefstijl aan. Hierdoor komen gezondheidsproblemen onder hen relatief vaker voor. Vooralsnog heeft de overheid moeite hen hiervan te doordringen. In die zin is dat zeker een aandachtspunt voor de komende jaren.

Meer specifiek zien we de komende jaren vier belangrijke ontwikkelingen op het gebied van hart en bloedvaten. Deze zijn gericht op een individuele benadering van (mogelijke) patiënten. Allereerst is er een enorme kwaliteitswinst van beeldverwerkende technieken. Scans zijn zó verfijnd dat specialisten veel eerder zien wat er aan schort bij een patiënt. Slagaderverkalking bijvoorbeeld is veel eerder te herkennen. Die ontwikkeling zet zich door, waardoor mensen eerder en beter kunnen worden geholpen.

Mediaplanet produceert, financiert en ontwikkelt themakranten In pers, online en via broadcasting. www.mediaplanet.com

Uiteraard hoopt de Nederlandse Hartstichting volop steun te blijven krijgen. Die is hard nodig om het genoemde wetenschappelijk onderzoek naar harten vaatziekten te financieren. Hierdoor kunnen we op termijn aandoeningen daadwerkelijk voorkomen en diagnoses eerder en beter stellen.

Als elke minuut telt p. 9 diabetes in beeld p.10 Je eigen gezondheidsmanager zijn p. 11 Overgewicht bij kinderen p. 11 Geweld in het bloedvat p. 13

Met vriendelijke groet, Zeven feiten over cholesterol p. 13 checklist: Ben je goed voor je hart? p. 14 bloeddruk verlagende pacemaker p. 14 Vernauwde slagaders p. 15

Hans Stam Directeur Nederlandse Hartstichting

hart & bloedvaten - publicatie Mediaplanet publishing house B.V. Project Manager: Tom Ruijgrok, Mediaplanet Publishing House B.V. +31 20 7077 018 Production Manager: Birte van Ouwerkerk, Mediaplanet Publishing House B.V. +31 20 7077 003 Design & Repro: Thomas Rohlfs, [email protected], +31 20 7077 011 Tekst: Vitamedia; Marjolein Straatman & Marian Vleerlaag, Annemiek de Waard

IN samenwerking met:

Mediaplanet is de leidinggevende Europese uitgever van themakranten in pers, online en via broadcasting. Als u zelf een idee heeft over een onderwerp, of misschien wel een heel thema, aarzelt u dan niet om contact met ons op te nemen. Mediaplanet Publishing House, Kristiina Kansen, Country Manager Tom Ruijgrok

tel: +31 20 70 77001 www.mediaplanet.com Gedistribueerd met De Telegraaf, augustus 2008

De Nierstichting is jarig. Kadotip: word donateur.

Met uw gift komt een toekomst met zo min mogelijk nierziekten en een betere toekomst voor nierpatiënten dichterbij. Kijk op www.nierstichting.nl of bel 035 697 80 55.

( advertorial )

Bemer 3000 helpt niet alléén de doorbloeding te verbeteren! Is het niet fijn van uw arts te horen “U bent een medisch wonder?!” 8 Minuten liggen of zitten op de Bemer-mat kan de doorbloeding tot in 4 miljard haarvaten verbeteren en dat met zuurstofrijker bloed. Als aanvulling op hetgeen uw arts u voorschrijft, een goede extra hulp voor het stimuleren van de „zelfgenezing“. De Bemer activeert de cellen, verbetert ook de stofwisseling en geeft méér energie en méér weerstand. Bij ca. 10% van de mensen geeft de Bemer helaas niet het verwachte resultaat.

Tot 4 miljard haarvaten worden extra doorbloed. Vaak een goede hulp bij chronische ziekten en tegen griep en verkoudheid.

vóór inschakeling

3 minuten ná activering van de Bemer3000 therapie

Enkele van de ca. 1000 gebruikers melden ons spontaan: Mevr. J.G.S. diabetes -“Maar wij zijn ervan overtuigd, als wij de mat niet gebruikt zouden hebben, het been geamputeerd had moeten worden.“ Mevr. T.K. maculadegeneratie - „Ik had eerst 60/60 zicht en het is nu 80/100, iedere oogarts kan je vertellen dat er niets aan te doen is.“ Fam. ten H. diabetes: „sinds jaren niet zulke goede bloedwaarden“ Hr. N.P. diabetes - „....zowel bij mij als bij mijn vrouw tot normale hoogten zijn teruggebracht. De Bemer behandeling heeft zeker succes, zodat wij ook minder medicijnen kunnen gebruiken“. Hr. B.v.V. energie-tekort „......energieker en fitter. Vooral C. die na enige jaren van energietekort weer begint te bruisen“ Mevr. A.B. altijd moe „De intense vermoeidheid is zo goed als weg, heb mijn nordic stokken weer uit de kast gehaald“. Hr.P.K. „bij mij werkt het geweldig, ik ben al van mijn carpal tunnelsyndroom af“ Hr.F.Z. 83 jarige man met oedeem-been, „na enige dagen resultaat met Bemer!“. Mevr A.K. „de geplande longtransplantatie van mijn man is dankzij o.a. de Bemer afgesteld“ Mevr. J.M.de H. sarcoidose - „heb sarcoidose sinds 15 jaar...kan weer dopjes opendraaien en betrapte mijzelf erop dat ik huppelend de trap opliep“ Mevr. T.R. M.S.- „aan de hand van de foto‘s zei de dokter, dat ik wel in een rolstoel zou moeten zitten, echter, ik loop, rijd paard en werk halve dagen...“

Bemer helpt niet alleen de doorbloeding te verbeteren en de bloedstroom te versnellen (belangrijk voor het afvoeren van de afvalstoffen), maar kan ook de werking van de witte bloedcellen activeren. Het is niet alléén het hart dat het bloed transporteert... ook het vasomotie-gebeuren. Dat is de pompbeweging van de vaten. Het Bemer-signaal is het enig bekende, dat ook de vasomotie stimuleert. Bemer3000 is in ca. 100 landen gepatenteerd. In de Duits sprekende landen is de Bemer reeds lang bekend en meer dan100.000 x verkocht, (daaronder zijn ca. 6000 artsen/therapeuten en 300 ziekenhuizen), in Nederland bijna 1000 x en dat altijd na een proeftijd van 3 maanden. Pas na 3 maanden beslist u of de Bemer ook bij u de verwachte werking geeft. De voorwaarden sturen wij u graag.

Informatie: bel svp. 0314-66 85 92 of mail: [email protected] Een korte film van de werking in het lichaam ziet u op www.bemer3000.nl Bemer Nederland bv. Postbus 136, 7040 AC ´s Heerenberg


Het hart als ketel van de cv Ons hart is de motor van ons lichaam. Samen met de bloedvaten vormt het een zeer ingenieus systeem. Zonder kunnen we niet bestaan. Maar hoe werkt het nu precies? Door Marjolein Straatman

Ingenieus systeem Ons vaatstelsel bestaat uit aders en slagaders. De laatste voeren zuurstofrijk bloed aan. Via de zogenaamde haarvaten, fijne vertakkingen, komt het bloed in alle lichaamsdelen. De aders voeren het zuurstofarme bloed weer terug naar het hart. Zonder zuurstof kunnen we niet functioneren. Onze hersenen, bijvoorbeeld, kunnen zonder zuurstof niet lang overleven. Via het ingenieuze ‘cv-systeem’, sa-

men met de ademhaling, komt de zuurstof op de juiste plaatsen terecht. Bloeddruk De bloeddruk is de druk in de bloedvaten die met de hartactie en de bloedstroom samenhangt. Pompt het hart bloed de bloedvaten in, dan spreken we van de bovendruk. De rustfase van het hart is de onderdruk. Om goed te functioneren moeten de vaten soepel zijn. Worden ze wijder, dan daalt de bloeddruk. Met het ouder worden raken de bloedvaten wat stugger en minder soepel. Dit is heel natuurlijk en normaal. Van Drenth: “De bloeddruk stijgt wat mee, niet per definitie zorgwekkend. Is een slagader ernstiger vernauwd, bijvoorbeeld door slagaderverkalking, dan moet het hart wel harder werken. Soms zo hard dat het hart er onder lijdt en klachten als een infarct of hartfalen op de loer liggen.”

RECHTER BOEZEM

LINKER BOEZEM

LONGEN

RECHTER KAMER

Doodsoorzaak nummer 1 “Omdat harten vaatziekten nog steeds doodsoorzaak nummer een zijn in Nederland, is het erg belangrijk aandacht te besteden aan ons harten vaatstelsel. Dat doen we uiteraard door op onze gezondheid te letten, bijvoorbeeld met gezonde voeding. De ziekten hangen samen met onze manier van leven in de Westerse welvaartslanden, met overgewicht als moderne risicofactor. Maar liefst veertig procent van de Nederlanders kampt ermee. Tegelijkertijd is dat ook heel kansrijk. Het betekent namelijk dat een grote groep er zelf veel aan kan doen.”

LINKER KAMER

LICHAAMSWEEFSEL

H

art en vaten werken zo feilloos samen dat er sprake is van een gesloten systeem. Vergelijk het met de centrale verwarming. Het hart is de pomp, de ketel. De bloedvaten zijn de leidingen en de organen de radiatoren. “Ons hart voert het bloed met zuurstof en voedingsstoffen via de slagaders naar alle organen en weefsels van het lichaam. Het bloed voert ook afvalstoffen af via bijvoorbeeld de nieren en de longen. Ons hart is vuistgroot. Het is een holle spier met vier ruimtes, bestaande uit twee boezems en twee kamers. De vier gedeelten zijn gescheiden door hartkleppen. Hierdoor wordt het bloed één richting opgepompt. Het hart zelf ontvangt bloed via de twee kransslagaders”, vertelt Ank van Drenth van de Nederlandse Hartstichting. Het hart van een volwassene trekt in rust zestig tot zeventig keer per minuut samen en pompt zo bloed het lichaam in. Dan ontspant het zich even en vult zich weer met bloed. Op deze manier wordt per minuut vier à vijf liter bloed rondgepompt.

copyright www.vascuvitaal.nl

Nog altijd doodsoorzaak nummer 1 Elke dag sterven gemiddeld 116 mensen in Nederland aan de gevolgen van harten vaatziekten. Hoewel dit aantal langzaam daalt, daalt tegelijkertijd de leeftijd waarop de eerste signalen zich manifesteren. “We krijgen op steeds jongere leeftijd problemen – een alarmerende ontwikkeling”, aldus professor Michael Jacobs, directeur van het Hart- en Vaatcentrum in Maastricht. door marian vleerlaag

H

art- en vaatziekten zijn nog altijd doodsoorzaak nummer een. Maar bewustwording over de juiste leefstijl met goede medicatie en een vroege identificatie zorgt voor een daling van de sterftecijfers. “We zijn namelijk steeds beter geworden in secundaire preventie”, volgens Jacobs, “dus nádat zich een hartaanval, tia of ander probleem heeft voorgedaan. Aan de hand van metingen in het bloed, waaronder meting van het cholesterolgehalte, kunnen we voorspellen hoeveel risico er is en dit

Cijfers • In 2006 zijn 42.522 personen in Nederland overleden aan de gevolgen van een hart- of vaatziekte. Dat is 32 procent van het totale sterftecijfer. • Iets meer vrouwen (53 procent) dan mannen (47 procent) overleden aan een hart- of vaatziekte. • De afgelopen 25 jaar nam het aantal mensen dat overlijdt aan een hart- of vaatziekte af. • Een hartinfarct en een beroerte (CVA) zijn de meest voorkomende aandoeningen, respectievelijk 33.750 en 38.750 nieuwe gevallen per jaar.

meteen behandelen.” Het kwaad is dan echter al geschied, beseft hij. “Maar in de nabije toekomst kunnen we bij de foetus al het hele spectrum bepalen van erfelijke ziekten, aandoeningen en afwijkingen: een soort medisch paspoort. Deze aandoeningen kunnen we dan preventief behandelen.” Preventie is de belangrijkste behandeling in de strijd tegen harten vaatziekten. Jacobs: “Ook nu al kunnen we in een vroegtijdig stadium constateren welke risicofactoren iemand heeft. De

meest voorkomende aandoening aan hart en vaten is de verkalking van de bloedvaten. “Of het zich nu in de hersenen, benen of het hart manifesteert, het is dezelfde aandoening. Maar het komt wel op steeds jongere leeftijd voor als gevolg van het snel groeiend aantal jonge mensen met overgewicht en diabetes. Een groot probleem: jonge mensen met extreem overgewicht hebben 25 procent meer kans op een hersen- of hartinfarct dan hun leeftijdgenoten.”


Kun je spataderen voorkomen? “Niet tot nauwelijks. Als je vaak staat, helpt het om regelmatig te bewegen en steunkousen te dragen. Maar als je er aanleg voor hebt – spataderen zitten vaak in de familie – kun je er weinig aan doen.

Spataderen: niet alleen een esthetisch probleem Twee specialisten geven antwoord op de meest gestelde vragen over spataderen. door marian vleerlaag

Wat is de oorzaak van spataderen? Hendrik Discart vaatchirurg/fleboloog bij het Nederlands Centrum voor Spataderchirurgie: “Ons bloed moet tegen de zwaartekracht in vanuit de voeten naar boven worden gebracht. Daarbij is hulp nodig van kleppen in de aderen van de benen. Als deze kleppen niet goed meer werken, stroomt het bloed in de verkeerde richting. Ook neemt de hoeveelheid bloed in de aderen sterk toe. De aderen worden langer en breder: spataderen.”

ken vaak pijn en zwelling van de benen. Onbehandeld kunnen zij leiden tot ernstige complicaties, het is niet alleen een esthetisch probleem. Open benen met moeilijk behandelbare zweren op de enkels komt bij één procent van de populatie voor. Een ander mogelijk probleem is klontervorming, trombose, in de spataderen. In de diepliggende aderen kan een losgekomen bloedklonter leiden tot verstopping: een trombosebeen of een longembolie.”

Zijn spataderen gevaarlijk? “Spataderen verdwijnen nooit uit zichzelf. Zo’n twintig tot veertig procent van alle mensen heeft ze, variërend in vorm en ernst. Ze veroorza-

Waarom hebben vooral vrouwen hier last van? “Mannen hebben ook spataderen maar vrouwen vaker: 4 op 1 ongeveer. Het probleem wordt namelijk

gedeeltelijk hormonaal bepaald. Bij een hoge hormoonspiegel met progesteron zetten de aderen uit. De kleppen kunnen dat niet altijd aan. Bij zwangerschap is de hormoonspiegel constant hoog. Na bevalling en

borstvoeding keren aderen vaak terug naar de oorspronkelijke afmeting maar soms blijven zij verbreed en sluiten kleppen niet meer. Als een klep het laat afweten, wordt de volgende dubbel belast.”

Geen missverkiezing Esther Pol (41): “Spataderen zitten in de familie, mijn moeder heeft er ook ernstig last van. Dat ik lang een staand beroep heb uitgeoefend, was funest. Op mijn 23ste heb ik een spatader laten wegspuiten. De ingespoten vloeistof veroorzaakt een allergische reactie zodat er bindweefsel ontstaat, de ader beknelt en afsterft. Daarna was het probleem vrij lang weg. Na mijn derde zwangerschap werd het echter heel ernstig. Vooral rond mijn menstruatie had ik last van een ader die van mijn lies tot kuit vol bloed zat.

Is er een behandeling voor? Cees Wittens, vaatchirurg bij het VU in Amsterdam: “Ja, meerdere. Eerst wordt echografisch bepaald welke aderen slecht functioneren en behandeld moeten worden. Vaak zijn dit twee grotere oppervlakkige aderen die net iets dieper liggen dan de zichtbare spataderen. Deze aderen kun je strippen, wegspuiten met schuim of van binnenuit verhitten door bijvoorbeeld laser of radiofrequente ablatie. Strippen is het verwijderen van de ader, dat gebeurt vaak onder narcose. Door nieuwe technieken kan dit tegenwoordig echter ook poliklinisch of in dagbehandeling. Bij spuiten wordt schuim in de ader gespoten. Het bloed verdwijnt en de ader sluit zich in zeventig à tachtig procent van de gevallen. Bij laser wordt de ader van binnenuit verhit door lichtenergie en bij radiofrequente ablatie door een elektrische stroom. De hitte brandt de ader van binnenuit blijvend dicht. Alles wordt heel zorgvuldig echografisch gevolgd. Bij beide technieken is een jaar later bij 85 tot 95 procent de ader nog steeds succesvol afgesloten. Kleine spataderen kunnen of met de Mullertechniek verwijderd worden – met haakjes worden via mini-incisies de aderen verwijderd – of met een vloeistof of schuim worden weggespoten. Per patiënt moet gekeken worden welke combinatie van behandelingen het meest geschikt is.”

Deze is door een chirurg in het ziekenhuis poliklinisch gestript. Middels sneetjes in je lies en kuit trekken ze de ader er binnenstebuiten uit. Onder algehele anesthesie natuurlijk. Het is heel goed gegaan, de pijn is verdwenen en na twee maanden was ik mijn blauwe plekken kwijt. Maar met mijn benen hoef ik aan een missverkiezing niet mee te doen. Je moet reëel zijn, dit is een blijvend probleem. De grote ader die weggehaald is, was de A1. Nu die eruit is, zal de file op de wegen er omheen ontstaan.”

154 MM

Eindelijk...

KWALITEIT, SERVICE EN SNELHEID!

een oplossing voor pijnlijke benen en spataderen

127 MM

Spataderen? De Closure procedure is de nieuwste methode om spataderen te verwijderen. De methode wordt in Amerika al vele jaren toegepast. Het grote voordeel is dat u na de behandeling geen blauwe of pijnlijke plekken krijgt en dus al de volgende dag uw normale werkzaamheden kunt doen. U hoeft zelfs geen steunkousen te dragen.

Medinova Kliniek Klein Rosendael maakt uw benen weer mooi! • Uw verzekering vergoedt! • Korte wachttijden • Gespecialiseerde chirurgen • Zowel laseren als strippen mogelijk Wacht niet langer, onze zorg is er ook voor u!

Kijk voor meer informatie, en een overzicht van alle ziekenhuizen die met de Closure methode werken, op

www.spataderenvrij.nl

Bel met 023 - 8900247 maandag t/m vrijdag van 8.30 - 16.30 uur Wij noteren uw gegevens, nemen samen een medische vragenlijst door en kijken welke datum u schikt.

www.medinova.com


Weg met het rokertje Tabaksrook is zeer schadelijk met het oog op harten vaatziekten. Het rookverbod in de horeca is al een stapje in de goede richting. Door Marjolein Straatman

S

toffen in tabaksrook hebben een direct effect op hart en vaten. Koolmonoxide neemt de plaats in van zuurstof in het bloed en zorgt dat het bloed minder zuurstof kan vervoeren. Bovendien leidt roken onder meer tot een hogere bloeddruk, hogere hartfrequentie en vernauwing van de vaten. Rokers hebben als gevolg daarvan bijvoorbeeld vaak koude handen en voeten. “Nicotine laat het hart sneller slaan. Het moet harder werken terwijl er minder zuurstof is. Rokers vergen dus veel van hun hart”, zegt Lies van Gennip van de stichting STIVORO. Ongeveer dertig procent van het aantal nieuwe gevallen van coronaire hartziekten en ongeveer 22 procent van de sterfte er aan is toe te schrijven aan roken. Rokers hebben twee tot vier keer meer kans om te overlijden aan coronaire hartziekten. Die aandoeningen hebben te maken met de kransslagaders.

Olifant op je borst

Niet gelukkiger met tabak Patiënten met coronaire hartziekten die stoppen met roken hebben vijftig procent minder kans op een hartin-

farct vergeleken met patiënten die blijven roken. Wie al een hoge bloeddruk heeft, versterkt dat door tabakgebruik. Nicotinetekort veroorzaakt stress, zodat het logisch is dat een sigaret als ontspannend wordt ervaren. Onderzoeken tonen echter aan dat rokers niet gelukkiger of meer ontspannen zijn. Integendeel, ze lijken meer bevattelijk voor depressies en andere psychische klachten. Stoppen Ophouden met de tabak heeft zeer gunstige gevolgen. Wie stopt met roken heeft na vijf jaar bijvoorbeeld een zelfde kans op een beroerte als iemand die nooit heeft gerookt. In dit opzicht is het rookverbod in de horeca positief. De verwachting is dat op termijn minder mensen kampen met rookgerelateerde klachten. Van Gennip: “In Italië zorgde het rookverbod voor elf procent minder opnames vanwege hartinfarcten. Ook in Schotland, Ierland, Engeland en Frankrijk zijn dit soort spectaculaire dalingen gezien. Dat komt vooral ook doordat mensen minder meeroken. We verwachten dezelfde ontwikkeling voor ons land.”

Angina pectoris betekent pijn op de borst. Wat is de oorzaak, wat merkt iemand ervan en hoe is het te behandelen? Door Annemiek de Waard

H

et hart pompt dag en nacht zuurstofrijk bloed door ons lichaam om de weefsels te voeden. De hartspier krijgt zelf zuurstof via de kransslagaders. Als deze vernauwd zijn, waardoor de hartspier te weinig zuurstof krijgt, kan er pijn op de borst optreden. De patiënt heeft dan last van een beklemmend gevoel dat kan uitstralen naar de linkerarm, nek, rug of keel. Angina Pectoris “Pijn is eigenlijk het verkeerde woord en daarom wordt angina pectoris ook vaak in eerste instantie ontkend door de patiënt”, zeg dr. Hans Kragten. “Maar als je doorvraagt, blijkt het toch om angina pectoris te gaan. Een gevoel van een olifant op je borst. De patiënt heeft daarbij vaak last van transpireren, angst en een bijna wurgend gevoel”, vervolgt de cardioloog van het Atrium MC. “Angina pectoris is niet

Onstabiele angina pectoris kan een voorbode zijn van een hartaanval hetzelfde als een hartinfarct, maar kan er wel toe leiden.” Hoe krijgt iemand angina pectoris? “Bij een kleine groep zit het in de familie. Het merendeel krijgt angina pectoris mede door risicofactoren als overgewicht, suikerziekte, te hoge bloeddruk, te hoog cholesterolgehalte, roken, stress en gebrek aan beweging. Of erger nog: combinaties hiervan.” Er zijn twee soorten angina pectoris. Bij de stabiele soort zijn de symptomen voorspelbaar en treden de aanvallen vooral op tijdens inspanning, emotionele stress of na een zware maaltijd.

Behandeling Bij de onstabiele vorm ontstaan de klachten vaker en soms in rust. “Onstabiele angina pectoris kan een voorbode zijn van een hartaanval. Het kan vrij plotseling ontstaan en je moet dan niet te lang wachten met naar een arts of ziekenhuis te gaan”, waarschuwt Kragten. “Het goede nieuws is dat je niet doodgaat van stabiele angina pectoris. Het is vaak met medicijnen goed te behandelen.” “Bewegen heeft een toegevoegd effect op de medicijnen. Neem bijvoorbeeld de trap in plaats van de lift. Jammer dat sporten, in tegenstelling tot medicijnen, niet vergoed wordt. Verder helpt gezond eten, afvallen en vooral niet roken. Soms is een operatie of dotterbehandeling noodzakelijk.”

Twee harten Willem Bavinck (52) is een van de langstlevende personen die een harttransplantatie onderging. Wel slikt hij de nodige medicijnen om zijn hart goed te laten functioneren. Door marian vleerlaag

“De meningen verschillen erover of mijn hartafwijking is aangeboren. Ik vermoed dat het is ontstaan door een virus. Feit is dat ik een vergroot hart heb als gevolg van een hartspierziekte. In 1983 kreeg ik een transplantatie. Mijn oude hart hebben ze laten zitten, dat zit naast mijn nieuwe. Een harttransplantatie is een intensieve medische ingreep waarbij het hart van een overleden donor geplaatst wordt bij een hartpatiënt met levensbedreigende problemen. Je komt alleen voor een harttransplantatie in aanmerking als alle andere behandelmogelijkheden zijn uitgeput.

Ik heb een prima leven, maar moet wel medicijnen slikken. Zou ik dat niet doen, dan ben ik binnen twee weken dood. Bijwerkingen zijn er wel. Mijn huid is gevoeliger voor huidkanker. En die heb ik ook, al is het geen ernstige vorm. Het veroorzaakt ook een lager hartritme, waardoor ik minder energie heb. Niettemin ben ik heel tevreden. Het slikschema van vier keer per dag is een automatisme geworden. Het hindert me absoluut niet. Ik kan er prima mee leven!” Meer informatie: www.harten-twee.nl

DOSSIER HARTSLAGVERLAGING

Hoeveel hartslagen heeft u nog? Geschreven door dr. J.J. Schipperheijn, cardioloog verbonden aan het LUMC te Leiden.

Hippocrates schreef ooit: “Elk leven begint met de eerste hartslag en eindigt met de laatste“. Er wordt beweerd dat de mens tussen de eerste en laatste slag 2.8 miljard hartslagen gegeven zijn. Hoe sneller je hart klopt, des te eerder je door dat aantal heen bent. Anders gezegd: hoe trager je hart klopt, hoe langer je leeft. De grafiek laat zien dat dit geldt voor alle zoogdieren, van walvis tot muis, van kat tot mens. Een muis leeft met 600 hartslagen per minuut maar 2 jaar, een olifant met 40 slagen per minuut wel 50 jaar. Dat klopt niet helemaal, want mensen met een gezond hart leven tegenwoordig veel langer dan waar ze volgens deze theorie recht op hebben. Dit komt door goede huisvesting, gezonde voeding en medische zorg. Mensen met een ziek hart (door hartfalen of vernauwde kransslagaderen) krijgen veel minder hartslagen dan ze toekomt. Hartslagverlagende middelen belangrijk bij behandeling harten vaatziekten Bij hartfalenpatiënten is, afhankelijk van de ernst van het hartfalen, de levensverwachting slechts enkele maanden, tot hooguit enkele jaren. Hartspierschade herstelt helaas niet en hartfalen is dus niet te genezen. Slechts een beperkt aantal patiënten komt in aanmerking voor een harttransplantatie. De levensverwachting bij hartfalen is zo kort, omdat het toch al zwakke hart continu extra zwaar wordt belast, enerzijds door toeneming van de vulling, anderzijds door een hogere hartslag in rust. Iemand met hartfalen houdt vocht vast, zijn hartvolume wordt groter en de normale rusthartslag van omstreeks 70 slagen per minuut kan oplopen tot boven de 100. Deze overbelasting heeft weinig zin, want het hart gaat daardoor echt niet beter presteren. Het werkt zelfs nadelig, want de hartfunctie gaat daardoor nog sneller achteruit en de toch al sterk beperkte levensverwachting wordt nog korter. De behandeling van hartfalen bestaat daarom uit vermindering van de schadelijke overbelasting met behulp van medicijnen die de overvulling tegengaan en de hartslag verlagen. Hierdoor kunnen hartfalenpatiënten zich beter inspannen en hun levensverwachting verbetert.

De medicijnen worden bij hartinfarctpatiënten niet gegeven om bij inspanning pijn in de borst te voorkomen. Bij diverse onderzoeken is gebleken dat door verlaging van de hartslag de levensverwachting verbetert. Hartslagverlaging met bètablokkers Al vijftig jaar geleden werden medicijnen ontwikkeld die de hartslag verlagen. Dat waren de bètablokkers, stoffen die de inwerking van adrenaline op bloedvaten en op het hart blokkeren. De bètablokkers doen echter veel meer dan de hartslag verlagen, ze verlagen onder meer ook de bloeddruk door hun werking op bloedvaten. Omdat er indertijd nog maar weinig goede bloeddrukverlagende medicijnen waren, werden ze voor die indicatie al snel de eerste keus. Spoedig bleken ze ook bij patiënten met kransslagadervernauwing de inspanningspijngrens te verhogen. Later werd aangetoond dat ze bij patiënten met vernauwde kransslagaderen die een hartaanval hadden doorgemaakt de levensverwachting verbeteren. Pas tien jaar geleden werd vastgesteld dat dit geldt voor alle patiënten met hartfalen, ongeacht de oorzaak daarvan. Door behandeling met bètablokkers blijven deze patiënten langer leven. Het probleem bij bètablokkers is, dat ze niet alleen de hartslag verlagen, maar ook andere functies beïnvloeden, niet alleen in de hartspier maar zelfs in nieren en hersenen. Dat maakte het moeilijk om aan te geven op welke manier de bètablokkers de levensverwachting bij hartfalen en kransslagadervernauwing verbetert. Het leek echter wel waarschijnlijk dat vermindering van de hartbelasting door verlaging van de hartslag daarbij een belangrijke rol speelde, maar de neveneffecten in bloedvaten of elders in het lichaam waren niet uit te sluiten. Omdat hartslagverlaging toch het meest belangrijk leek voor de behandeling van vele hart-en vaatziekten, bestond de behoefte aan een selectieve hartslagverlager, zonder de neveneffecten en bijwerkingen van de bètablokker. Eind jaren negentig werd daarvoor een geheel nieuw type medicament ontwikkeld, dat selectief de hartslag verlaagt. Dit middel is inmiddels beschikbaar.

Recente ontwikkelingen hartslagverlagende medicijnen Betekent dit nu dat de bètablokkers binnenkort afgeschaft zullen worden? Ze zijn als middel tegen hoge bloeddruk al niet meer ‘eerste keus’ en nu is ook nog vastgesteld dat ze bij kransslagadervernauwing en bij hartfalen vervangen kunnen worden door een selectief werkend, puur hartslagverlagend middel. De bètablokkers zijn echter niet schadelijk, giftig of gevaarlijk. Hun effectiviteit bij kransslagadervernauwing en hartfalen is in vele onderzoeken aangetoond en is onomstreden. Veel mensen met hoge bloeddruk hebben er, al dan niet in combinatie met andere middelen, baat bij. Dus als middel tegen hoge bloeddruk blijven ze in gebruik, alleen niet meer als eerste keus. Er is dan ook geen reden om bij alle patiënten met hartfalen, of kransslagadervernauwing nu de bètablokkers te gaan vervangen door een selectief IF-kanaal remmer. Voorop in de behandeling van vele harten vaatziekten staat het verlagen van de hartslag in rust naar 50-60 slagen per minuut. Dat betekent dat patiënten een dosis moeten verdragen die dat mogelijk maakt. Bètablokkers in een dosis hoog genoeg om de hartfrequentie te verlagen tot 50-60 slagen per minuut, worden vaak niet goed verdragen door hinderlijke bijwerkingen zoals koude handen en voeten, erectiestoornissen, nachtmerries en spierzwakte. Om de streefwaarde van 50-60 slagen per minuut toch te halen kan een selectief werkend middel uitkomst bieden. Eind augustus worden de resultaten gepubliceerd van een onderzoek naar het effect van selectieve hartslagverlaging met een IF-kanaal remmer bij patiënten met kransslagadervernauwing en tekenen van hartfalen. Als blijkt dat selectieve hartslagverlaging bij deze patiënten de levensverwachting even goed, zo niet beter, verlengt dan een bètablokker, door een betere hartslagverlaging, dan zal dit zeker gevolgen hebben voor de behandeling van patiënten met kransslagadervernauwing en tekenen van hartfalen. De meerwaarde van selectieve hartslagverlaging was al eerder aangetoond voor patiënten met alleen pijn op de borst bij inspanning door een vernauwde kransslagader.

Ook patiënten met vernauwde kransslagaderen hebben baat bij beperking van de belasting van het hart, maar dan vooral bij inspanning. Het hart is een pomp die voeding en zuurstof nodig heeft om te kloppen. Het aanbod van zuurstof wordt door kransslagadervernauwing beperkt, zodat bij inspanning een zuurstoftekort in de hartspier ontstaat. Dat maakt dat zulke patiënten bij traplopen snel kortademig worden en een pijnlijk en zwaar drukkend gevoel in de keel, of hoog in de borst kunnen krijgen. De aangewezen behandeling bestaat uit het verlagen van de hartslag, zodat bij dezelfde inspanning de vraag naar zuurstof van het hart afneemt. Wanneer met deze medicijnen de klachten niet voldoende verminderen, kunnen patiënten voor een dotterbehandeling of bypassoperatie in aanmerking komen. De levensverwachting van patiënten die een hartaanval hebben doorgemaakt is beperkt, door hartspierschade, beperkte zuurstofvoorziening van de hartspier en eventueel door een nieuwe hartaanval. Ze krijgen dezelfde hartslagverlagende medicijnen; beperking van de vulling van het hart is doorgaans niet nodig. J.H. Levine. JACC 1997; 30 (4), 1104-1106.


Als het pompen stopt Duizenden mensen krijgen jaarlijks een hartstilstand buiten het ziekenhuis. Voorkomen is beter dan genezen. Door Marjolein Straatman

Wat is nu precies een hartstilstand? “Bij een hartstilstand pompt het hart niet meer, de functie valt acuut weg. Er is geen bloedsomloop meer en de organen krijgen geen zuurstof. De hersenen merken dat onmiddellijk. Het slachtoffer raakt dan ook binnen enkele seconden bewusteloos. Vaak is een vernauwing van de kransslagaders de oorzaak. Hierdoor vermindert de zuurstoftoevoer naar de hartkamers. We zien daar-

door dat de spiervezels in de hartkamers fibrilleren, trillen. Ze werken niet meer samen. De aansturing raakt verstoord en hierdoor stopt het hart met pompen.”

Er zijn niet altijd voorafgaande klachten Cardioloog Ton Gorgels van de Universiteit Maastricht vertelt hoe we dit zo veel mogelijk kunnen voorkomen. Hoe zie of voel je een hartstilstand aankomen? “Er zijn niet altijd voorafgaande klachten. Maar sommige patiënten hebben uren van tevoren al een beklemmend gevoel of pijn op de borst. Dat gebeurt aanvankelijk vaak bij een inspanning van het lichaam. Anderen ervaren al tijden chronische moeheid.

Soms straalt de druk op de borst uit naar de linkerarm. Probleem is alleen dat je niet altijd meteen aan hartklachten denkt.” Wie moeten er extra opletten? “Mensen die ongezond leven, veel overgewicht hebben en rokers. Daarnaast speelt leeftijd een rol. De meest frequente oorzaak van een hartstilstand is een verstopping van de kransslagaders. Wie ouder wordt, krijgt vaak een verminderde doorbloeding van de kransslagaders. Bovendien krijgen mannen vaker een hartstilstand, vrouwen zijn beschermd tot de menopauze. Zij krijgen minder snel harten vaatziekten in hun vruchtbare periode. In de overgang maken ze juist weer een inhaalslag. Andere factoren zijn een hoog cholesterolgehalte, genetische aanleg, hoge bloeddruk en ouderdomsdiabetes. Die zaken tezamen verhogen het risico op een hartaanval en een hartstilstand.”

Onderuit in de douche Toon Aalders (62) kreeg vorig jaar een hartstilstand: zijn hart stopte met pompen. Gelukkig waren zijn vrouw en zoon er op tijd bij. Door Marjolein Straatman

“

Het was ’s ochtends vroeg. Ik stond onder de douche en had zin in een nieuwe dag. Voor ik er goed en wel erg in had, werd het zwart voor mijn ogen. Ik kan me er weinig van herinneren,

maar ik schijn het douchegordijn vast te hebben gegrepen en ben onderuit gegaan. Door de herrie werden mijn vrouw en zoon wakker. Zij hebben me gereanimeerd. Vanwege mijn werk als instructeur

EHBO had ik drie jaar geleden een AED (Automatische Externe Defibrillator) aangekocht, dus konden ze me meteen schokken toedienen. De meeste hartstilstanden komen voor als het hart in rust is, tussen drie en ze-

Ilse Tonn, vrijwilliger Leeftijd: 42 jaar Beroep: huisvrouw Woonplaats: Molenhoek Gezinssituatie: Getrouwd, 2 kinderen Functies: Collecte-organisator, collectant

Ik had geen pijn, geen klachten, geen voortekenen verzwakte hartspier, dragen er een. Toch is mijn leven sindsdien niet veranderd. Ik at al gezond en dat doe ik nog steeds. Ik doe weer precies wat ik voorheen ook deed. Misschien ben ik er af en toe zelfs iets te nuchter onder. Echt geschrokken ben ik namelijk niet. Mijn vrouw en zoon hebben het psychisch gezien meer voor hun kiezen gehad. Die hebben me immers gevonden. Maar ik kan gelukkig alles nog.”

Voldaan gevoel! Heerlijk dat gevoel van zomervakantie, tijd voor jezelf om te kunnen doen wat je zelf leuk en belangrijk vindt. Even niet hoeven werken, maar genieten van de vrije tijd. Nieuwe energie op doen om er straks weer tegenaan te kunnen.

‘Eigenlijk is het maar een kleine moeite, terwijl het effect zo groot is’

ven ’s morgens. Niets wees er op dat ik dit zou meemaken. Ik had geen pijn, geen klachten, geen tintelingen, geen voortekenen. Om te voorkomen dat dit een tweede keer gebeurt, heb ik na overleg met de cardioloog nu een ICD. Dat is een inwendige defibrillator. Deze implanteerbare cardioverter-defibrillator (ICD) meet continu het hartritme. Ontstaat er een storing of afwijking, dan geeft de ICD binnen twintig seconden een schokje in het hart zelf. De succeskans is hierdoor bijna honderd procent. Vooral mensen met een sterk verhoogd risico op een hartstilstand, zoals patiënten met een (ernstig)

Nieuwe energie die je bijvoorbeeld zou kunnen gebruiken om je in te gaan zetten voor de Nederlandse Hartstichting. In het hele land zoeken wij vrijwilligers die willen strijden tegen doodsoorzaak nummer één: harten vaatziekten. Hoe kun je ons helpen? Loop bijvoorbeeld mee met de Dam-tot-Dam Loop in september of help ons bij het bemannen van stands op grote evenementen. Op tal van manieren dragen vrijwilligers van de Hartstichting hun steentje bij om de doelstellingen van de Hartstichting uit te dragen. Zo zijn de Vrienden actief op braderieën en tijdens sportevenementen, houden ze zich bezig met het organiseren van reanimatiecursussen en voorlichtingsbijeenkomsten en met fondsenwerving. Ook ondersteunen Vrienden de campagnes van de Hartstichting. Kortom...de Vrienden zorgen ervoor dat het werk en de doelstellingen van de Hartstichting onder de aandacht komen van het publiek.

www.hartstichting.nl/vrienden

Vrijwilligerswerk geeft voldoening en is leuk. Uit onderzoek is gebleken dat meer dan driekwart van de vrijwilligers aangeeft het vrijwilligerswerk dat zij doen nuttig te vinden en dat het hun levenservaring verbreed. Zij hebben er plezier in, hebben prettig contact met collega-vrijwilligers en vinden het fijn te worden gewaardeerd. Herken je de behoefte aan een voldaan gevoel? De Hartstichting helpt je graag aan vrijwilligerswerk op maat. Vul via www.hartstichting.nl/vrienden onze interessetest in om er achter te komen wat het beste bij je past. Wat doet de Hartstichting voor jou? Je krijgt goede begeleiding door de coördinator bij jou in de buurt, bent welkom op speciale bijeenkomsten en trainingen en bent aanvullend verzekerd tijdens de vrijwilligerswerkzaamheden. Help ook! Met jouw hulp kunnen wij doodsoorzaak nummer één, harten vaatziekten, onder de aandacht van de bevolking brengen. Kijk op www.hartstichting.nl/vrienden of bel voor meer informatie met (070) 315 55 39 en geef je op als vrijwilliger!


Als elke minuut telt…

Duizenden Nederlanders krijgen jaarlijks een hartstilstand buitenshuis. Gelukkig wordt een gedeelte op tijd gered. Reanimatie is essentieel. Bovendien hangen op steeds meer plaatsen Automatische Externe Defibrillators (AED’s). Hiermee is de overlevingskans groter. door marjolein straatman

R

eanimatie omvat alle handelingen die een hart weer op gang moeten brengen na een hartstilstand. Dat begint met het herkennen ervan. En dat is in de praktijk nogal lastig. Vaak lijkt het immers of iemand flauwvalt en ontdekken omstanders pas later dat het hart niet meer werkt. “Heb je een hartstilstand vastgesteld, dan dien je nog vóór de reanimatie 112 te bellen voor de hulpdiensten. Belangrijk is dat je binnen zes minuten handelt en een elektrische schok kan geven met een AED. Dan heeft iemand een grote kans het te redden”, vertelt Ruud Koster. Hij is cardioloog in het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam. Tot er hulp komt Basaal reanimeren bestaat uit de afwisseling van borstcompressie met beademing. “Hierbij plaats je je handen midden op de borst van het slachtoffer en wissel je hartmassage af met beademen. Komt de ambulance, dan kan de patiënt meteen aan de hartmonitor. Wat volgt is eventueel een elektrische schok met een defibrillator, meestal in combinatie met verdere hartmassage en beademing.” Als je niet binnen zes minuten adequaat ingrijpt, volgt overlijden. Je kunt dus iemand reanimeren via een handmatige hartmassage door op de borst te drukken, honderd keer per minuut. Dit combineren we met mond-opmondbeademing om zuurstof in het lichaam te brengen. Het advies is dertig keer drukken af te wisselen met twee keer inblazen. Verder is vooraf 112 bellen voor de hulpdiensten en het gebruik van een Autmatische Externe Defibrillator (AED) essentieel. Dergelijke ap-

paraten zijn op steeds meer openbare plaatsen te vinden en dienen elektroshocks toe waardoor het fibrilleren stopt. Dit heet defibrilleren.

Dankzij deze apparaten zijn de overlevingskansen op zijn minst verdubbeld Zelf schokken toedienen AED’s zijn ook goed te bedienen door mensen die niet deskundig zijn. Koster: “Ze redden levens. Op Schiphol bijvoorbeeld hangen er veel. Niet overbodig, want daar krijgen jaarlijks zo’n twintig mensen een hartstilstand. Dankzij deze apparaten zijn de overlevingskansen op zijn minst verdubbeld.” Een AED heeft ongeveer de grootte van een kleine, platte schoenendoos en bevat twee plakkers. Een ervan bevestig je rechts onder het sleutelbeen, de ander komt vlak onder de linkeroksel. Een speciaal computerprogramma registreert het hartritme en beslist zelf wanneer en of er een schok dient te komen. Brandt er een lampje, dan dient de gebruiker op de knop te drukken. De plakkers geleiden deze schok. Dat het apparaat zelf gesproken instructies geeft aan de gebruiker, maakt het uitermate gemakkelijk te bedienen. “Toch is het geven van een hartmassage daarnaast vaak vereist. Met zijn tweeën reanimeren en defibrilleren is

daarom het beste. Inmiddels zijn er duizenden AED’s en komen er nog steeds meer bij. Ook al vindt driekwart van de hartstilstanden binnenshuis plaats. Of we er thuis ook een zouden moeten hebben? “Niet per se. De kans dat je ‘m nodig hebt is namelijk extreem klein. Wel pleit ik er voor dat elke woonwijk een AED heeft, het liefst in combinatie met een vast team van mensen die kunnen reanimeren.” Ziekenhuis Na een schok van de AED is er een kans dat de patiënt al wakker wordt. Meestal echter is het slachtoffer nog niet bij bewustzijn als de ambulance komt en vertrekt hij of zij bewusteloos naar het ziekenhuis. Ambulancepersoneel vervolgt vaak de reanimatie. “Eenmaal op de intensive care-afdeling vindt steeds vaker een relatief nieuwe behandeling plaats. De specialist brengt via hypothermie (koeling) de lichaamstemperatuur naar 32 graden. Dit kan de overlevingskans van een patiënt aanmerkelijk verhogen en het beperkt eveneens de kans op schade, vooral in de hersenen, als gevolg van de hartstilstand. Als de lichaamstemperatuur naar beneden wordt gebracht vertragen alle stofwisselingsprocessen, ook de schadelijke in de hersenen als reactie op het zuurstofgebrek. Dat proces eindigt in circa 24 uur, zodat daarna de lichaamstemperatuur weer omhoog kan. Reanimeren blijft ontzettend belangrijk. Uit de praktijk blijkt namelijk dat tachtig procent van de mensen die het ziekenhuis verlaten er in goede toestand uit komen.”

AOC Snijders zorgt voor uw veiligheid en gezondheid

Een AED redt levens! www.AEDnu.nl

Cardiac Science, Philips, Defibtech

www.aoc-snijders.nl

Tel: 076 5204999

10


Diabetes in beeld

Er is aanzienlijk meer risico op harten vaatziekten als je diabetes hebt. Een man heeft driemaal zo veel kans en een vrouw zelfs vier- à vijfmaal. door marian vleerlaag

Diabetes mellitus Een chronische stofwisselingsziekte. Het lichaam kan de suikers (glucose) uit onze voeding niet goed verwerken. De glucose komt wel in het bloed maar de cellen nemen het niet goed op. Spieren, hart en lever krijgen onvoldoende brandstof en de hoeveelheid suiker in het bloed wordt te hoog.

Oorzaak Om glucose op te nemen in de cellen is het hormoon insuline nodig. Je hebt twee soorten diabetes. Bij diabetes type 1 is er (vaak onverklaarbaar) een blijvend tekort aan insuline, dat levenslang bij gespoten moet worden. Bij diabetes type 2 reageren de lichaamscellen niet goed meer op de insuline. Deze zogehe-

ten resistentie tegen insuline ontstaat sluipenderwijs en gaat vaak samen met overgewicht en een ongezonde leefstijl. Meer dan een miljoen mensen met diabetes in Nederland Fred Storms, internist Antonius Mesos Groep te Utrecht: “Diabetes is een snel groeiend probleem, volgens de laatste

schatting zijn er in Nederland nu al meer dan een miljoen mensen met diabetes. Dat getal was voorspeld voor 2015 maar dat hebben we nu al bereikt. Zo’n 800.000 mensen weten dat ze het hebben, 200.000 echter nog niet.” Diabetes verhoogt risico op harten vaatziekten Storms: “Een te hoog bloedsuikergehalte tast bloedvaten aan. Ze slibben sneller dicht. Aan de binnenkant van de vaten bevindt zich een laagje endotheel, zeg maar de binnenband van de vaten. Dat laagje laat bij diabetes meer vetten en eiwitten door. Die vetzuren zijn heel schadelijk voor de vaatwanden.” Manuel Castro Cabezas, internist van het Sint Franciscus Gasthuis in Rotterdam. “En omdat insuline de aanmaak onderdrukt van cholesterol en vet in de lever, krijg je daar te veel van door het tekort aan insuline. Ook daardoor neemt het risico op harten vaatziekten toe. Alle risicofactoren moeten bij diabetes daarom gezamenlijk worden behandeld, niet alleen de glucose.” Voor altijd? Castro Cabezas: “Diabetes is een ellen-

dige aandoening waar je dagelijks mee wordt geconfronteerd. Maar diabetes type 2 kan soms verdwijnen als je je leefstijl verandert.” Storms: “De hoeksteen van de behandeling van diabetes is een gezond eetpatroon – wetenschappelijk bewezen – eventueel aangevuld met medicijnen of insuline. Als je weet dat je diabetes hebt en je leeft er naar, dan wordt het risico op harten vaatziekten aanzienlijk kleiner.” Castro Cabezas: “Dat moet je echter wel levenslang volhouden. Als je er gevoelig voor bent, komt het terug als je ongezond gaat leven.” Overgewicht, dus ook diabetes? Castro Cabezas: “Niet iedereen met overgewicht krijgt diabetes, sommige mensen hebben blijkbaar een natuurlijke bescherming. Recent onderzoek bewees dat niet het overgewicht het risico bepaalt maar de plaats van het vet in het lichaam. Is dat verdeeld over het hele lichaam, dan heb je minder kans. Zit het vet in de buik en dus vlakbij de lever, dan leidt dat sneller tot diabetes.”

Meer informatie: www.diabetesfederatie.nl

SPORTEN EN ONTSPANNEN IN EEN SFEER VAN LUXE EN COMFORT KIJK OP DAVIDLLOYD.NL VOOR MEER INFORMATIE ALTIJD EEN DAVID LLOYD SPORTS & HEALTH CLUB BIJ JOU IN DE BUURT: Amsterdam | Capelle a/d IJssel | Dordrecht Rotterdam Centrum | Rotterdam Blijdorp Utrecht | Veldhoven

11


Je eigen gezondheidsmanager zijn Hart- en vaatziekten worden veroorzaakt door meerdere factoren. Zij kunnen per onderdeel behandeld worden door de huisarts of de specialist. Steeds vaker klinkt echter de roep om alle risicofactoren tegelijk in kaart te brengen en deze gezamenlijk aan te pakken. Met als hoofdverantwoordelijke de patiënt zelf. “Je moet als het ware je eigen casemanager worden.” Door Marian Vleerlaag

K

arin Kaasjager is internist en vasculair geneeskundige van het Rijnstate Ziekenhuis in Arnhem. Zij pleit voor een gecombineerde aanpak bij harten vaatziekten en hielp mee aan de ontwikkeling van een landelijke richtlijn en zorgstandaard “Het gaat niet alleen om bloed-

Je kunt prima lekker leven maar het gaat om de keuzes die je maakt druk of diabetes – alles heeft invloed op elkaar. Vroeger werd je met suikerziekte of een hoog cholesterolgehalte alleen daarvoor behandeld en dat was het dan. Maar bij harten vaatziekten zijn er veel risicofactoren die elkaar beïnvloeden en versterken.” Acht jaar geleden begon Kaasjager met collega’s aan een poli waarin een compleet risicoprofiel wordt opgesteld voor patiën-

ten met harten vaatziekten. “Want alleen dotteren bij een hartinfarct is geen goede geneeskunst. Je dient alle getallen in kaart te brengen en zorg te dragen voor de lange termijn: bloeddruk, cholesterol, bloedsuikerspiegel, enzovoort. Plus leefstijl, want daar is winst te behalen: anders eten, meer bewegen, stoppen met roken.” ‘Totaal vasculair risicomanagement’ noemt de internist dat. “Je kunt zelf veel doen. Maar je moet als het ware je eigen casemanager worden. Terwijl veel mensen met een beroerte of een bloedvatprobleem in de benen niet weten dat slagaderverkalking dan al in het hele lichaam zit. Naast medische behandeling heb je informatie nodig en begeleiding om je leefstijl te veranderen.” Een kleine twee jaar geleden kwam er een richtlijn voor en door huisartsen en specialisten over deze gecombineerde aanpak. En sinds kort is er een landelijk platform, Vitale Vaten, van allerlei instanties rond dit thema. “Samen ontwikkelen we een boekje, een zorgstandaard, voor behandelaar en patiënt. Zodat je weet wat je zelf kunt doen en wat je van je arts mag verwachten. Die kun je daar ook op aanspreken.”

“Overgewicht en diabetes voorkomen is meestal een kwestie van gewoon je gezonde boerenverstand gebruiken”, aldus Kaasjager. “Je kunt prima lekker leven maar het gaat om de keuzes die je maakt. Daar is soms hulp bij nodig.” Nu is de politiek aan zet, volgens haar. “Je kunt richtlijnen en zorgstandaarden opstellen maar zonder geld kan een gespecialiseerd verpleegkundige mensen niet begeleiden en zijn er geen speciale sporttrajecten. Om het groeiend aantal mensen met overgewicht, diabetes en harten vaatziekten tegen te gaan, moeten we met elkaar aan het werk.”

Meer informatie: www.platformvitalevaten.nl

Bereken je ideale gewicht

Met de centimeter kan het ook

De Body Mass Index (BMI) is een methode om te checken of je op het juiste gewicht zit (niet voor kinderen, zwangeren en topsporters). Bereken je BMI door je lichaamsgewicht in kilo’s te delen door je lengte in meters. Deel deze uitkomst nog eens door de lengte. Een BMI tussen de 18,5 en 25 is prima, er is sprake van een ideaal of gezond gewicht. Bij 18,5 of minder is sprake van ondergewicht, bij een BMI van 25-30 van overgewicht. Bij obesitas is de BMI hoger dan 30.

Bepalen of je een gezond gewicht hebt, kan ook door de tailleomtrek te meten. Bij vrouwen is minder dan 80 cm een goed gewicht, bij mannen minder dan 94 centimeter. Tussen de 80 en 88 centimeter lopen vrouwen risico op gezondheidsproblemen, mannen bij een omtrek tussen de 94 en 102 centimeter. Meer dan 88 centimeter bij vrouwen? Dan is er sprake van een sterk verhoogd risico. Bij mannen is dat bij meer dan 102 centimeter.

Overgewicht bij kinderen gevaar voor de volksgezondheid Nederland kampt met grote problemen. Nu al is een op de zes kinderen te dik, en het ziet er naar uit dat dit in de nabije toekomst alleen maar meer wordt. “Zij krijgen straks onherroepelijk problemen met hart en bloedvaten”, aldus Karen van Reenen, programmaleider Jump, het jeugdfonds van de Nederlandse Hartstichting. door marian vleerlaag

H

et stijgend aantal kinderen en jongeren met overgewicht wordt beschouwd als een groot gevaar voor de gezondheid. Ook Karin van Reenen benadrukt dit. “Mensen die overgewicht hebben op jonge leeftijd hebben meer kans op harten vaatziekten. Als er niets verandert, zal deze generatie minder oud worden dan hun ouders.” Schrikbarend vind zij het dat er wereldwijd nu al meer kinderen met overgewicht zijn dan kinderen die te mager zijn. “Binnenkort worden de nieuwe overgewichtcijfers gepresenteerd waaruit blijkt dat de trend van toename van overgewicht bij kinderen alleen maar doorzet.”

Veel te dik! Volgens TNO onderzoek (2006) is veertien procent van de Nederlandse jongens en zeventien procent van de meisjes tussen vier en vijftien jaar te dik, variërend van overgewicht tot ernstige obesitas. Ten opzichte van 1997 is dat een schrikbarend snelle stijging, in sommige leeftijdsgroepen zelf een verdrievoudiging. Chronische ziekten als diabetes type 2 en hartaandoeningen liggen op de loer. Er wordt gesproken over een epidemie.

Over de oorzaak van het overgewicht kan Van Reenen kort zijn: “Er wordt meer energie ingenomen dan verbruikt. Kinderen van nu zitten vaker achter een beeldscherm en zij fietsen of lopen niet langer zelf naar school.” Uit de monitor Bewegen en Gezondheid van TNO blijkt inderdaad dat jongeren niet voldoende bewegen. De Neder-

landse Norm Gezond Bewegen voor jongeren is dagelijks zestig minuten matig intensief bewegen. Van de jongens tussen de twaalf en zeventien jaar haalt maar 33 procent dat, van de meisjes slechts negentien procent.

Er wordt calorie rijker gegeten met een verkeerde samenstelling Maar de grootste boosdoener is volgens Van Reenen de voedselinname. “We hebben een ander consumptiepatroon dan vroeger: calorierijker eten met een verkeerde samenstelling. En de reclame speelt hier handig op in door vooral ongezonde maar wel lekkere dingen aan te prijzen.” De aanbevolen twee stuks fruit en twee ons groenten per dag worden door weinig jeugdigen gehaald. Bij jongeren tussen de tien en achttien jaar ligt de gemiddelde groente-inname tussen de

tachtig en honderd gram. Qua fruit haalt men dagelijks tachtig gram in plaats van de aanbevolen 200. Uit onderzoek blijkt ook dat overgewicht bij kinderen vaker voorkomt bij ouders met een lagere opleiding en een minder hoog inkomen. “Dat heeft vaak te maken met een gebrek aan kennis en geld. Daarnaast is het mogelijk minder een probleem om dik te zijn.” Als tegenbeweging probeert Jump de lesmethode Lekker fit! landelijk uit te rollen op de basisscholen. Van Reenen: “We willen kinderen zelf leren wat gezonde voeding en een gezonde leefstijl is. Met een fittest kun je elk jaar meten hoe kinderen er voorstaan: hoe gezond eten ze, ontbijten ze, bewegen ze voldoende? Zo leg je een goede basis voor een gezonde leefstijl.”

Meer informatie: www.gezonderwijs.nl www.heartjump.nl

12


Geweld in het bloedvat Van een hoge bloeddruk zelf merk je meestal niets. Maar van de gevolgen jammer genoeg des te meer. De aandoening is namelijk verantwoordelijk voor twintig tot dertig procent van de totale sterfte aan harten vaatziekten. Door Marian Vleerlaag

Boven- en onderdruk Ons hart pompt het bloed voortdurend door onze slagaders. De snelheid waarmee dat gebeurt, bepaalt de bloeddruk. Deze wordt gemeten in boven- en onderdruk. Bij de bovendruk trekt het hart samen waardoor veel bloed in de slagaders wordt geperst. Bij de onderdruk ontspant het hart: de druk van het bloed op de slagaders neemt af. Een goede bovendruk ligt rond de 120 en een mooie onderdruk rond de tachtig. “Maar dat verschilt per persoon”, aldus Peter de Leeuw, hoogleraar Interne Ge-

neeskunde van de Universiteit Maastricht. “Leeftijd, aanleg en leefomstandigheden bepalen de ideale druk. Het kan hoger zijn en toch gezond.” Kans op slijtage De bloeddruk kan stijgen door vernauwingen in de slagaders of een minder soepele vaatwand. Het bloed ondervindt dan meer weerstand, waardoor het hart harder moet werken om het rond te pompen. De Leeuw: “Hoe hoger de druk op een bloedvat, hoe meer kans op slijtage.

Het werkt hetzelfde als een fietsband die je te hard oppompt.”

Leeftijd, aanleg en leefomstandigheden bepalen de ideale druk

vaatwand met uiteindelijk slagaderverkalking als gevolg. Want op beschadigingen in de vaatwand kan cholesterol en vet uit voeding zich gemakkelijk vastzetten. De aderen slibben dicht, bloed en zuurstof kunnen niet goed bij de organen komen. “Vooral hart, hersenen en nieren zijn kwetsbare organen waardoor een hartinfarct of een beroerte kan optreden.”

Slagaderverkalking Het geweld in het bloedvat leidt tot onder andere ontstekingsprocessen in de

Zelf omlaag brengen of medicatie? Een hoge bloeddruk is het gevolg van een verkeerde leefstijl, maar kan ook

erfelijk zijn. “Vaak kan de bloeddruk omlaag gebracht worden door gezond te leven. Eet minder zout, gebruik matig alcohol en beweeg veel. Ook met medicatie kan de bloeddruk omlaag gebracht worden. Per type mens moet je bepalen welk middel het meest geschikt is.” De Leeuw benadrukt dat men bij een hoge bloeddruk therapietrouw moet zijn. “Medicijnen moet je alleen minderen in overleg met de arts. Maar probeer liever zo lang mogelijk te voorkomen dat de bloeddruk omhoog gaat.”

DaxTrio medische producten van 149,95

voor 119,95* * Geldig tot 15 oktober 2008

+ Gr

van 119,95 atis

lich tnet ada pte

r t.w .v. € 9

voor 95,50* ,95

* Geldig tot 15 oktober 2008

USB Omron M10 IT • Volautomatische innovatieve bloeddrukmeter. • Biedt de mogelijkheid een ochtendpiek te herkennen, een belangrijke risicofactor voor de gezondheid. • Unieke auto mode (meter meet automatisch 3 maal achter elkaar en toont daarvan het gemiddelde). • Voorzien van Intellisense oppomptechniek. • Supersnelle meting. • Comfort manchet - past op normale en dikkere bovenarmen. • Geheugen voor twee personen (2 x 84 metingen). • IT aansluiting (USB) + CD Rom en USB kabel. • Inclusief batterijen en Nederlandstalige gebruiksaanwijzing. • Klinisch gevalideerd volgens BHS en Internationaal protocol.

Omron M6 Comfort • Intellisense: comfortabel en geheel automatisch meten. • Oppompdruk wordt automatisch bepaald. • Supersnelle meting. • Comfort-manchet voor een bovenarm-omvang van 22-42cm. • Weergave van beweging of onregelmatige hartslag. • Geheugen voor 90 metingen, met datum/tijd. • Kan gemiddelde over 3 metingen uit geheugen tonen. • Bijzonder laag energieverbruik: tot 1500 metingen. • Inclusief batterijen en Nederlandstalige gebruiksaanwijzing en draagtasje. • Lichtnetadapter optioneel verkrijgbaar. • Klinisch gevalideerd volgens BHS en Internationaal protocol.

Bloeddrukmeters zijn te bestellen via onze website www.daxtrio.nl of af te halen in onze showroom in Broek op Langedijk. Onze adresgegevens zijn : DaxTrio medische producten - Vreekesweid 1 - 1721 PP - Broek op Langedijk - Tel. 0226 - 31 22 22

bestel uw bloeddrukmeter op www.daxtrio.nl

13


Zeven feiten over cholesterol

1

Bij cholesterol denken de meeste mensen aan een gevaarlijke stof voor ons lichaam. Maar cholesterol is juist een onmisbare bouwstof. Alleen een overmaat schaadt. Twee specialisten leggen uit. Door Marian Vleerlaag

Cholesterol is een belangrijke bouwstof voor het lichaam Bas Bredie, internist/vasculair geneeskundige van het UMC St. Radboud te Nijmegen: “We hebben cholesterol nodig om lichaamscellen en hormonen te bouwen. Het wordt voor driekwart door onze eigen lever aangemaakt en voor de rest uit ons voedsel opgenomen. Echter, als het cholesterolgehalte te hoog is, heb je meer kans op harten vaatziekten. Een normaal cholesterolgehalte ligt bij jongeren rond vier en bij ouderen rond vijf tot zes.”

Je kunt met voeding je cholesteren vetgehalte zelf beïnvloeden

2

Er is goed en slecht cholesterol Bredie: “Om cholesterol in ons lichaam te kunnen vervoeren, wordt het verpakt in Low Density Lipoprotein (LDL) en High Density Lipoprotein (HDL) deeltjes. Te veel aan LDL zet zich vast in de slagaderen waardoor ze dichtslibben en hartinfarcten, beroertes en vernauwde beenvaten ontstaan. Om deze reden wordt LDL-cholesterol wel het ‘slechte cholesterol’ genoemd. HDL-deeltjes voeren overmatig cholesterol af. Zij vertegenwoordigen dus het ‘goede cholesterol’.”

halte en vetgehalte gedeeltelijk zelf beïnvloeden. Voorkom overgewicht, let op verkeerde vetten en teveel aan calorieën, eet veel groenten en fruit en regelmatig vis. Maar een hoog cholesterolgehalte kan ook in de familie zitten, dan is het erfelijk bepaald. Naast een goede leefstijl zijn dan vaak cholesterolverlagende medicijnen nodig.”

nerende lever die het cholesterol onvoldoende uit het bloed kan halen. Vaak is het cholesterolgehalte meer dan twee keer zo hoog als normaal. Dat geeft een forse verhoging van het risico.”

6

Veel harten vaatziekten in de familie zijn een signaal Van Laarhoven: “Hart- en vaatziekten onder de zestig jaar hangen vaak samen met een familiair probleem. Laat je eigen cholesterolwaarde bepalen. DNA-onderzoek middels een familiescreening geeft zekerheid (zie hiervoor www.stoeh. nl). Dan kun je behandelen met medicijnen. Hoe eerder, hoe beter. Slagaderverkalking is namelijk onomkeerbaar.”

4

Te veel vet maakt cholesterol agressief “De hoeveelheid en het soort vet in je lichaam bepalen hoe het cholesterol zich gaat gedragen. Hoe hoger het vetgehalte in het bloed, hoe agressiever het LDL, hoe lager het HDL en hoe groter het risico op harten vaatziekten. Daarom kijken we tegenwoordig niet meer alleen naar cholesterol, maar ook naar het vetgehalte in het bloed. We kunnen steeds beter inschatten of iemand een verhoogd risico loopt. Eenvoudige leefstijlmaatregelen zijn vaak al voldoende om het risico te verminderen.”

7

Medicatie helpt! “Bij een te hoog cholesterolgehalte wordt vaak medicatie voorgeschreven. Zij remmen de aanmaak van cholesterol in de lever. De lever krijgt cholesterolhonger en haalt meer cholesterol uit het bloed. Daarmee verlaagt het cholesterolgehalte van vijftien tot zestig procent. Het zijn veilige middelen, alleen is het ene krachtiger dan het andere. Er zijn ook andere middelen die er voor zorgen dat het cholesterol dat in de darmen komt, niet opnieuw opgenomen wordt in het lichaam. Daarmee kun je het cholesterolgehalte met nog eens twintig procent verlagen.”

5

Eén op de 400 mensen is erfelijk belast met een te hoog cholesterolgehalte Hans van Laarhoven, directeur van de patiëntenorganisatie Stichting Bloedlink: “Zeventig procent van hen weet dat niet. Familiaire hypercholesterolemie is een stofwisselingziekte. Het te hoge cholesterolgehalte komt niet door leefstijl maar door een slecht functio-

3

Je cholesterolgehalte kun je zelf beïnvloeden “Je kunt met voeding je cholesterolge-

Meer weten over erfelijke belasting? Ga naar www.bloedlink.nl en naar www.stoeh.nl.

- p

1$

1-

nggjkd][`lk

a&h&n&)1$/-

9Zgff]]ogj\]f7 Klmmj\]Zgfgh hgklr]_]dakfa]lfg\a_! :]dlab\]fkcYflggjmj]f_jYlakfYYj(0((%*+-+--+ Kmj^fYYjooo&kYfl]gfdaf]&fd'l]d]_jYY^

YZgf

f]e] klghl fl Ymlge Ylak[ `

Klmmj\]Zgfaf]]f]fn]dgh hgklr]_]dfa]lfg\a_!fYYj2KYfl$Yfloggj\fmee]j)//,$*(((N;@YYjd]e

B9

acoadnggj\]da_c]ffakeYc]fe]lKYfl]ff]]e]]fYZgff]e]fl nYf-fmee]jknggj1$1-&Achjgâl]]jnYfeYYjda]^kl-(cgjlaf_]feabf YZgff]e]flklghlYmlgeYlak[`& Eabf_]_]n]fkrabf2 FYYe'nggjd]ll]jk 9\j]k Hgkl[g\] L]d]^ggffmee]j GhegZa]d" Gh]%eYadY\j]k"

NE

OggfhdYYlk ?]Zggjl]\Ylme

:]lYYdoabr]

AceY[`la_KYfl\]YZgff]e]flk_]d\]fYmlgeYlak[`nYfeabfj]c]faf_Y^l]k[`jabn]f fa]l nggjd]r]jkaf:]d_a!&:Yfc%'_ajgfmee]j2
Hgkala]^$]]jdabc]f_]rgf\

@Yf\l]c]faf_2

al YYfZg\ _]d\l af F]\]jdYf\ ]f :]d_a lgl ) gclgZ]j *((0& :]lYdaf_ _]k[à]\l h]j YmlgeYlak[`] af[Ykkg& B] YZgff]e]fl klghl YmlgeYlak[` fY < -fmee]jk&B]_]_]n]fkogj\]fgh_]fge]fafgfr]\YlYZYk]$YYf_]e]d\Zab`]l;:H<]f@YY_&;G<=2+()(&(0(0'-CJF1 "OadacnYf@Y[`]ll]>adahY[[àE]\aY$`YYjhYjlf]jk]frgj_nmd\a__]k]d][l]]j\]Z]\jabn]fafl]j]kkYfl]YYfZa]\af_]fgflnYf_]f aceYYcZ]roYYjl]_]fn]jklj]ccaf_nYfeabf_]_]n]fkYYf\]j\]f

14


Checklist: ben jij goed voor je hart?

De thuistest Op de markt verschijnen steeds meer zelftesten. Qua harten vaatziekten kan men onder andere de cholesteroltest, de digitale bloeddrukmeter en trombosezelftest aanschaffen via drogist, apotheek of internet. Let er op dat zij het volgende keurmerk dragen: CE-merk. Daarmee voldoen ze aan de regels van de Europese Richtlijn betreffende medische hulpmiddelen.

Lekker eten, een gezonde portie stress: het moet kunnen op zijn tijd. Maar als er vaak vet gegeten wordt, stress chronisch blijkt en beweging schaars is, worden de risico’s op harten vaatziekten flink groter. Doe de check om te zien hoe gezond jij bent voor hart en bloedvaten.

Marianne van Oosterhout, projectmanager Gezondheidscheck: “Weten hoe je gezondheid ervoor staat, is belangrijk. Maar zelftesten hebben ook nadelen. Ze meten maar één aspect. Bij risicofactoren voor harten vaatziekten moet je kijken naar de combinatie van factoren. Daarnaast moet je de zelftest op de juiste manier interpreteren en er zit geen vervolgtraject aan vast. Laat je liever door een professional checken. Momenteel werken professionals samen met de Nederlandse Hartstichting, het Diabetesfonds en de Nierstichting aan een medische richtlijn voor vroege opsporing. Begin 2009 is deze gereed. Mensen met een licht verhoogd of hoog risico op een hart- of vaatziekte kunnen samen met professionals stappen zetten om ziekte te voorkomen. In de richtlijn staat ook waar een goede check aan moet voldoen. Handig voor de consument die zich wil laten testen. Dan weet je zeker dat je kwaliteit krijgt voor je geld.”

Door Marian Vleerlaag

Zelf invloed uitoefenen “Je hebt natuurlijk niet alles in de hand”, aldus Alix Bruens, projectmanager Voorlichting bij de Nederlandse Hartstichting. “Hart- en vaatziekten, ofwel cardiovasculaire ziekten, worden veroorzaakt door een combinatie van fac-

De helft van alle Nederlanders beweegt genoeg

toren. Bloeddruk, cholesterolgehalte, familiaire aanleg, ouder worden, diabetes, roken, voeding, beweging, stress – het werkt allemaal mee of juist tegen. Erfelijke aanleg en ouder worden zijn niet te sturen maar je leefstijl wel. Daarmee kun je een behoorlijk grote invloed uitoefenen. Met goede voeding kan tien procent van de sterfgevallen qua harten vaatziekten in Nederland voorkomen worden, met meer bewegen zes en met het verliezen van overgewicht vijf procent. Trek daarbij nog de 5.000 sterfgevallen aan harten vaatziekten per jaar af die veroorzaakt worden door het roken en tel uit je winst.” Wie haalt de norm? De norm voor gezond bewegen, een half uur matig intensief, haalt maar de helft van alle Nederlanders. En de conditienorm, drie maal twintig minuten intensief bewegen per week, haalt maar een op de vijf mensen. Minder dan een kwart haalt twee ons groenten en twee stuks fruit per dag. Qua vetten is maar vijf procent van de Nederlanders goed bezig. Dat betekent dat 95 procent te veel van de verkeerde vetten binnenkrijgt die harten vaatziekten juist in de hand werken. Amerikaanse toestanden? Beleidsmedewerker Ineke van Dis van de Nederlandse Hartstichting:

“We gaan Amerika achterna, daar is tweederde van de bevolking te dik. Gelukkig krijgen we in Nederland meer kans om te bewegen en wordt er door de levensmiddelenfabrikanten hard gewerkt om het voedselaanbod te verbeteren. Overgewicht leidt tot diabetes, een hoger cholesterolgehalte en een hogere bloeddruk: factoren die harten vaatziekten in de hand werken. We verwachten een flinke toename. In de sterftecijfers is dat nog niet te zien, maar wel in het aantal mensen met diabetes, wat het risico op een hart- of vaatziekte enorm vergroot. De overheid zou een sterkere regierol moeten nemen in het terugdringen van reclame voor slechte voedingsmiddelen gericht op jongeren en daarnaast gezonde voeding en beweging moeten promoten. Het Convenant Overgewicht, waarin alle grote partijen zijn verenigd, is alvast een goede ontwikkeling, maar er zouden duidelijker doelen afgesproken kunnen worden.”

Wat kun je doen? 1. Stop met roken 2. Beweeg elke dag een half uur 3. Zorg voor een goede afwisseling van spanning (dus stress) en ontspanning 4. Eet twee stuks fruit en twee ons groenten per dag 5. Eet twee keer per week vis waarvan één keer vette vis zoals zalm, makreel en haring 6. Vermijd verzadigde en geharde vetten (vooral aanwezig in koekjes, gebak en kant-enklaarproducten) 7. Gebruik halfvolle melkproducten en minder vette kaas 8. Gebruik (olijf)olie of vloeibare margarine (onverzadigd vet) in plaats van pakjes boter voor bakken en braden 9. Sla geen maaltijd over, begin de dag met een goed ontbijt 10. Eet gevarieerd

Meer informatie www.convenantovergewicht.nl.

Bijna de helft van de Nederlanders te dik In 2007 had 51 procent van de Nederlandse mannen en bijna veertig procent van de vrouwen overgewicht. Daarvan had tien procent van de mannen en twaalf procent van de vrouwen obesitas oftewel ernstig overgewicht.

Uitgebreider checken? Ga voor een digitaal leefstijladvies op maat naar www.gezondlevencheck.nl.

(Bron: CBS)

Bloeddrukverlagende pacemaker Als pillen niet helpen om de bloeddruk te verlagen, is er nog een middel: een nieuw soort pacemaker dat ons lichaam voor de gek houdt. Door Marian Vleerlaag

“

Het apparaat, de baropacer, werd eind jaren zestig al bedacht. Maar pas nu is de technologie zo ver dat het adequaat uitgevoerd kan worden”, aldus hoofdonderzoeker en hoogleraar Peter de Leeuw van de Universiteit van Maastricht. “We passen het toe als mensen met een hoge bloeddruk met

medicatie niet goed onder controle te krijgen zijn. We bevinden ons in de onderzoeksfase maar de resultaten zijn positief.” Het apparaat is te vergelijken met een pacemaker. Draadjes – elektroden – op de halsslagader worden verbonden met een klein batterijenkastje op de

borst. “De baropacer suggereert aan het lichaam dat de bloeddruk veel hoger is dan die in werkelijkheid is. De hersencellen willen de stijging ongedaan maken en geven daarom hart en bloedvaten opdracht om de bloeddruk te verlagen.” Na twee jaar onderzoek zijn er nog geen bijwerkingen vertoond. De bloeddruk bleek bij

de meeste patiënten blijvend verlaagd, de hartfunctie aanzienlijk verbeterd en de nieren niet verder achteruitgegaan. “Maar de baropacer vereist wel een operatieve ingreep en aandacht van de gebruiker. Bovendien bevindt het zich nog in een onderzoeksfase. Het betreft een zenuwstimulatie, wij onderzoeken of er

geen andere zenuwprikkels door ontstaan.” Het apparaatje zal daarom voorlopig nog niet op de markt verschijnen. Dat kan nog een paar jaar duren, aldus De Leeuw. “Maar voor mensen waarbij niks werkt, kan het nu al een oplossing zijn.”

15


Ingezonden Mededeling

Vernauwde slagaders Gedurende ons leven kunnen onze bloedvaten vernauwd raken, met alle vervelende gevolgen van dien. Gelukkig is dit in veel gevallen goed te verhelpen. Twee specialisten van het Antonius Ziekenhuis te Nieuwegein vertellen hoe. Door Marjolein Straatman

Dotteren Cardioloog Jur ten Berg: “Met een dotterbehandeling verhelp je vernauwingen in de kransslagaders. Hierbij zijn een ballon en een zogenaamde stent vereist. Met het opblazen van de ballon wordt het bloedvat weer wijder. Daarna plaatst de specialist een metalen stent (veertje) dat eeuwig blijft zitten. Die stent houdt het vat open en zorgt dat het bloed weer normaal naar het hart kan stromen. Twee groepen patiënten komen voor een dotterbehandeling in aanmerking. Mensen met een hartinfarct die plotseling pijn op de borst hebben ervaren. Vaak is er

bij hen sprake van een stolsel dat de slagader opeens verstopt. Normaliter haalt de ambulance ze op. Ze dienen binnen een uur in een dottercentrum de behandeling te ondergaan. De tweede groep heeft stabiele pijn op de borst bij inspanning. Zij komen vaak eerst op de polikliniek en ondergaan uiteindelijk een zelfde behandeling. In ons land worden jaarlijks zo’n 35.000 mensen gedotterd.’’ Innovaties “Dotteren is nog steeds in ontwikkeling. Heel positief is de vrij recente drug eluting stent. De stent bevat een

geneesmiddel dat langzaam wordt afgegeven aan de vaatwand. We voorkomen daarmee dat de vernauwing terugkomt, het remt de celgroei. Er ontstaat namelijk littekenvorming op de plaats waar gedotterd is. Het heeft waarschijnlijk te maken met de schade die je aanbrengt op de vaatwand en komt vanuit de diepere lagen in de vaatwand. De een heeft er meer last van dan de ander. Vroeger was de kans daarop veertig procent, nu is dat minder dan tien procent. Bij de behandeling van het hartinfarct is er ook vooruitgang. Als gevolg van het dotteren werd voorheen het afsluitende stolsel

Bypasschirurgie bestaat al heel lang, maar heeft de laatste jaren een ware revolutie beleefd in kleine stukjes verplaatst naar kleine vaatjes. Maar daarmee verplaats je het probleem eigenlijk. Nu zuigen we met een klein kathetertje steeds vaker eerst de stolsels weg voor het dotteren begint. Dat maakt de behandeling dus beter en veiliger.” Bypass Hartchirurg Wim Jan van Boven: “De kransslagaders kunnen door verschillende factoren verstopt of vernauwd raken. Gevolg is dat vet zich kan gaan ophopen. Op den duur ontstaan vernauwingen in de vaatwand die de natuurlijke doorstroming van

zuurstofrijk bloed belemmeren. Hierdoor komt er te weinig zuurstof bij het hart. Soms zijn de vernauwingen van de kransslagaders zodanig uitgebreid dat dotteren niet voldoet of zelfs onmogelijk is. Het team van specialisten kan na overleg besluiten tot een bypassoperatie. Een bypass is feitelijk een omleiding. De chirurg probeert namelijk de vernauwing in een vat om te leiden door een nieuw bloedvat aan te leggen. Het nieuwe vat is afkomstig elders uit het lichaam, bijvoorbeeld uit een been. Deze ‘nieuwe’ (slag)ader plaatsen we voorbij de vernauwing handmatig met fijne hechtingen op de kransslagaders. Daarmee omzeil je dus de verstopping. Het hart ontvangt via de nieuwe (slag)ader weer gewoon zuurstofrijk bloed en functioneert weer.” Revolutionair “Bypasschirurgie bestaat al heel lang, maar heeft de laatste jaren een ware revolutie beleefd. De operatie is sinds enkele jaren ook uitvoerbaar zonder het gebruik van een hart-longmachine. Dat wil zeggen dat de chirurg de omleiding legt terwijl het hart gewoon zelf klopt. Groot voordeel is dat bijwerkingen van de machine, zoals ontstekingsreacties, tot het verleden behoren. Wel is de operatie moeilijker omdat het hart nogal beweegt. Secuur de omleiding handmatig aanleggen is daardoor lastiger, het vereist nog meer precisie. Wetenschappelijk is nog niet aangetoond dat de ene of de andere techniek beter is. Fabrikanten zijn wel betere hart-longmachines gaan maken. De zogenaamde mini-hart-longmachine is hier een goed voorbeeld van. Er is ook aangetoond dat de laatste nieuwe machines duidelijk minder bijwerkingen hebben. Mede door beide bovengenoemde ontwikkelingen nam het gebruik van donorbloedproducten stevig af. Meer in het algemeen is bypasschirurgie de laatste jaren korter in duur van de ingreep, veiliger en efficiënter. De laatste ontwikkelingen betreffen zogenaamde automatische anastomose devices. Dit zijn apparaten waarmee je in één shot een gehele bypass kunt aanleggen.”

Cardio-MRI mobiel Voor goede diagnostiek van het hart kan een cardioloog gebruik maken van de cardio-MRI (Magnetic Resonance Imaging). Dit apparaat maakt afbeeldingen van dwarsdoorsneden van het hart met behulp van een magneetveld en radiogolven. Niet alle ziekenhuizen beschikken over een cardioMRI. Zij gebruiken andere technieken zoals echografie of röntgen die minder nauwkeurig zijn. In Duitsland is in een groot onderzoek (11.000 patiënten) aangetoond, dat de cardio-MRI een betrouwbare onderzoeksmethode is. Hierbij zijn meer dan 2.200 patiënten in een mobiele cardio-MRI onderzocht. Dat deze mobiele cardio-MRI net zo betrouwbaar is als een stationaire onderzoeksunit, bleek voor veel cardiologen een eye-opener. De mobiele cardio-MRI biedt een waardevolle aanvullende onderzoeksmethode en geeft een duidelijke indicatiestelling door een kwalitatief hoogwaardige diagnostiek van harten vaataandoeningen. In Nederland zullen steeds meer cardiologen gebruik gaan maken van deze mobiele cardioMRI die goed bereikbaar op het ziekenhuisterrein kan worden opgesteld, met patiëntenlift voor bedden en rolstoelen. De mobiele cardio-MRI is een betrouwbaar alternatief voor ziekenhuizen om het aanbod aan onderzoeksmethoden uit te breiden. Alliance Medical BV, Amersfoort www.alliancemedical.nl

( advertorial )

additional treatment options for aortic stenosis heart valve disease Patients with severe aortic heart valve stenosis, a narrowing of the

patient’s chest is opened, he or she is placed on a heart-lung machine

valve that restricts blood flow, who are considered to be high-risk or

and the heart is stopped.

non-operable for conventional open-heart valve replacement surgery traditionally have had limited or no treatment options.

However, as many as one-third of patients with aortic stenosis may not receive surgical treatment, because they are very ill or it has

Now a new treatment option is available for these patients in

been determined that they cannot undergo open heart surgery – and

The Netherlands, in which the aortic valve is replaced without

while treatment is based on the overall health and condition of each

performing open heart surgery.

patient, the primary treatment for aortic stenosis is surgical valve replacement.

The Edwards SAPIEN transcatheter heart valve is mounted onto a balloon delivery catheter and compressed to about the size of a

In the pioneering transcatheter valve replacement procedure,

pencil. The catheter is threaded through the patient’s circulatory

the skill sets of the surgeon and the interventional cardiologist

system from the leg (transfemoral approach) or inserted between

complement each other to provide for better patient care.

the ribs (transapical approach) directly into the heart’s pumping

Collaborative surgeon/interventional cardiologist teams screen

chamber and deployed across the patient’s diseased valve. The

patients and ensure that patients receive the most relevant and

procedure is done while the heart continues to beat, without opening

appropriate transcatheter access procedure – whether transfemoral

the patient’s chest and without cardiopulmonary bypass. Based

or transapical – according to a pre-determined set of guidelines.

on these factors, the procedure has the potential to shorten patient recovery times.

More than 1,000 patients around the world have received the

Traditionally the valve replacement has been achieved with open

Edwards SAPIEN™ transcatheter heart valve for the treatment of

heart surgery, in which the damaged “native” valve is removed

severe aortic stenosis, and the innovative valve technology is enjoying

and replaced with a prosthetic valve. During this procedure, the

broad interest with hospitals, clinicians and patients across Europe.

De mooiste en gezelligste reizen! naar Frankrijk Kerstreis Disneyland® 3 dagen Hotel Mercure o.b.v. logies en ontbijt

Inclusief t5XFFEBHFOUPFHBOHUPUEF beide Disney Parken Vertrek woensdag 24 december

v.a.

naar Italië Rimini

10 dagen Hotel Brotas o.b.v. volpension

209

v.a.

499

Excursies t#F[PFLBBO'MPSFODFJODM rondleiding met Nederlandstalige gids t#PPUUPDIUMBOHTEFLVTU t#F[PFLBBO(SBEBSB FOUSFF kasteel excl.) t%BHUPDIUOBBS7FOFUJFJODM boottochtje t#F[PFLBBO4BO.BSJOP Optionele excursie t5SFJOSJUKFEPPS3JNJOJ Diverse vertrekdata

©Disney

©Disney

U gelooft uw ogen niet: het Kasteel van Doornroosje schittert als een winters paleis en een reusachtige kerstboom reikt tot de sterren! Main Street, U.S.A. is één groot geweldig winterfeest, vol versieringen en zacht dwarrelende sneeuw. Ontmoet de enige echte Kerstman en schud hem de hand in z’n werkplaats. Geniet van de betoverende Enchanted

Candleabration; een prachtig ballet met Disney Prinsen en Prinsessen die de magie van Kerstmis uitdrukken, afgesloten door een spectaculaire lichtshow, waarna het Kasteel van Doornroosje verandert in een adembenemend glinsterend ijspaleis…. Tot slot volgt Disney’s Fantillusion Parade. Reiscode: BE30075. Boek met deze code op peterlanghout.nl

©Disney

Rimini, omringd door strand, zee, uitgaansmogelijkheden, historie en cultuur. U beleeft hier zeker een droomvakantie! Ga gezellig winkelen en geniet van de gezelligheid op straat en in de vele cafeetjes. Ga met ons mee naar de historische stad Florence en wandel over de Ponte Vecchio. Beleef bovendien een bezoek aan het ministaatje San Marino

en geniet in romantisch Venetië! Het hotel staat garant voor comfort, vriendelijkheid en gezelligheid met een Nederlandse hotelier. U hoeft slechts 50 meter te lopen en u ziet een prachtig strand, blauwe zee, bont gekleurde strandcabines, barretjes en talloze bloemen en planten. Reiscode: BE28173.

naar Duitsland

naar Luxemburg

naar Frankrijk

Berlijn

4-landenreis

Parijs en Disneyland®

5 dagen Park Hotel Blub o.b.v. logies en ontbijt diverse vertrekdata

v.a.

229

5 dagen Hotel Du Chateau o.b.v. halfpension diverse vertrekdata

v.a.

259

3 dagen Hotel nabij Parijs o.b.v. logies & ontbijt diverse vertrekdata

v.a.

139

©Disney

U kunt wandelen en winkelen in de beroemde winkelstraat de Kurfürstendamm of een bezoek brengen aan slot Charlottenburg. In het voormalige Oost-Berlijn proeft u nog volop de sfeer van vóór de val van de muur. Reiscode: BE28205

We verblijven in Luxemburg en bezoeken de omringende landen. Wat dacht u o.a. van een bezoek aan Trier en de Belgische Ardennen? Natuurlijk vergeten we de mooie Luxemburgse stadjes als Clervaux en Echternach niet. Reiscode: BE28148

naar Nederland

naar Duitsland

Genieten in Drenthe

Beiers bier en Oktoberfest

3 dagen Hotel Het Witte Veen o.b.v. halfpension diverse vertrekdata

v.a.

65

De omgeving leent zich uitstekend voor fiets en/of wandeltochten. Of u nu komt voor de heide, de stuifzanden of de bossen, u vindt het hier allemaal. Overal zijn er gezellige dorpjes die zeker het bezoeken waard zijn. Reiscode: BE30087

5 dagen Hotel Post o.b.v. halfpension vertrek 24 september

Bezoek de Eiffeltoren, de Nôtre Dame, de Arc de Triomph en vele andere bekende gebouwen die Parijs rijk is en beleef daarnaast een onvergetelijke tijd in één van de geweldige Disney® Parken. Reiscode: BE28126

Vraag nu onze nieuwe najaar-kerstbrochure aan v.a.

289

Tijdens deze reis zal u de gezellige sfeer van het Oktoberfest proeven. Natuurlijk hebben we ook een uitgebreid excursieprogramma met bezoekjes aan Kulmbach, een bierbrouwerij, het hopmuseum en natuurlijk München. Reiscode: BE30331

met kerstshopping Düsseldorf, Keulen, Berlijn, Praag en vele andere plaatsen. Prachtige kerstreizen naar o.a. Londen, Praag, Wenen, Tirol, Costa Brava en Italië. TELEGR33

Meer weten? Onze reisinformatrices vertellen u graag meer (ook op zaterdag en zondag):

bel 0900-0991 Of surf naar

PLH_TG33_v3.indd 1

(€ 0,15 p.m.)

peterlanghout.nl en bespaar tot € 20,- reserveringskosten

De prijzen zijn per persoon. Prijzen zijn excl. reserveringskosten en calamiteitenfonds. Aan eventuele fouten en/of vergissingen kunnen geen rechten ontleend worden.

28-07-2008 11:44:56

hart & bloedvaten Over uw cardiovasculaire gezondheid

Recommend Documents