HARE BESTRIJDERS, I NZE ~ UNTREGELING. Mr. N. P. VAN DEN BERG B ATAVU., OGILVIE & Co. DOOR

,

-

/

I NZE

~ UNTREGELING EN

HARE BESTRIJDERS, DOOR

Mr. N. P. VAN DEN BERG.

B ATAVU. ,

OGILVIE & Co. 1887.

b

ONZE MUNTREGELING EN

H ARE BESTRIJDERS, DOOlt

tir.

~.

•- .

,,~~

DIE~

lIIERG .

• Les pCBOnnes 'lui abo rdent (t's quoations monétnirflA ponr 111 llmllliAm roil! l Ol r61olvon t immêdial~mont; C0l108 ll ui le8 ont ctudiéclI avee soi n bb it cnt; celln qui Bont obligées

do les Ilnltiqucr d outont ot. l 'arrHant. ctrraycos \lu poi!!s d'unc ónormll rospon sabilitó."

J . U. DUllAi .

Mag men het steeds aangroeicnd getal von hen, die zich geroepen achten tegen de voor Nedet'landsch-Indië verOl'dende muntregeling te velde te tl'ckkcn, gelooYl'n, dan ligt de verklaring van den niet te loochellen achteruitgang van de algpmecnc volkswelvnart in deze gewesten, en van den ongunstigen toestand, waarin dientcngc,'olgc handel en nijverheid nu reeds oe nige jaren achteree n V e 1'keeren, als van zelf voor de hand, Die muntregeling, waardOOI' de waarde van ons ruil- en betrmlmiddel onttrokken is aan de waardevermindering en de waal'dewisselingcn van het zih'er, om zich even als in Nederland te blijven richten naar de meer standvastige waarde van bet goud, die muntrcgeling alleen is de bron en de oorzaak van al het kwaad, malorum immensa v01'ago et gurges! Zij draagt de schuld, dat de prijzen van onze uitvoerprouuct
4 zijn. Aan haal' heeft men te wijten de vermindering van het koopve l'mogen del' bevolking en de daarm ede pamenhang~ nde kwijning van den inroerhandel; en de vroeger ongekende doch nu laatstel ijk aan he t licht gekomen insoHditeit van d en tweede-band shand.l staat in het nauwste verband m et den noodlottige n m aa tregel om de 'vrije aanmunting van zih-Cl' ook ten Lchoc,'o van Nederlandseh-Indi ë onmogelijk te maken. H et is in éé n wool'd voor heil, die aldus r edene creIl, ecne uitgemaakte en VQOl' geen t egensprank meel' vatbare. zaak, dat de m anne n vnn het goud ons Indië ten verde rvc Yoct'en, even zckc t' als het in hun oog is, dat lll'i tsch-Indië zijn tegmr.roo rdigen bloei en WeIVAAl't alleen t e danken heeft aan de omstandigheid , da t men dáar, tengevolge va ll het 0 11\'01'anderd behoud van den in 1835 ingevoerde n enkelen zilveren stand aa rd , in haal' yolll' n om va ng van de daling del' zilve rprijze n heeft kunn en partij trekken. Wie keil nis mocht hebben genomen van hetgeen ik oye r het sinds 18 72 aanhangige muntvraags tuk af en toe heb in bet midd e n gebracht, wcct, dat ik de laatste zijn zal om den invloed, dien de hi eL' en in l3l'itse h-Indië gevolgde muntpolitiek op den gang van zaken heeft uitgeoefend, te miskennen. In strijd met de door LEUOYfl EAULIE U en zijne geestverwnnt.en v oo rgedragen leer (1), dat "de al ge lnt~e n e malaise", die nu laatstelijk schier overal zich heeft doen gC\'oelen, met do muntquaestio " niets te maken heeft" . was ik steeds de meening t oegedaan, dat sommige belangen dool' de ten ol1zent tot stand geb rachte munthervol'ming zee l' stellig zijn benadeeld; da t, om te herhal en wnt ik op bI. 40 van de afzonderlijke uitgaaf van r:nijno voorl ezing over de YOO1'- en nadecle n onzer tegenwoordige muntregeling opmerkte, onze producenten Cl' betel' aan toe zonden zijn, bijaldien zij me t cIc daling van het (1) Zie tij n in lIc RetJlle oeJ oeutr mom/u van 15 Mei 1886 0llgenomen nTtihl La óauJI de' pri.J: et /tl crile c011lmlrCÎale r14tu Ie m01iue. waorvan de Locomotief van 17 en 18 SeptcIT.ber lSSû ee n goed ge!chreyen overzicht bcYutte olltlcr het opschrift: ] )(J algemel"e malai,e.

5 ziker hun ,"oordeel hadden kunnen doen, e,"en als de pro· ducenten in Bl'itsch-Tndië; maar het beweren, dat met het herstel "311 den zilveren standa:ll'd de tegenwoordige gc~

clruktheid in zaken voor eenen de volmaaktheid nabij komenden toestand zal plaats maken, getuigt, naai' mijne

opvatting, vnn ceno eenzijdigheid en oppervlakkigheid, die mij onwillekeurig denken doen aan het rijmpjo: manq\lc i\. la riv ièrc, U'est In flluto
QUA",l I'CRU

C'cst In f:\IItc de

ROUS SC 811 !

\Vfit heeft b. v. do muntquaestio te maken met de kleine koffieoogsten nn cle laatsto jaren, clie op de volks welvaart een zoo noodlottigen indoed moesten uitoefenen? 'frcffelHI zijn in dit opzicht de cijfers, zooals wij dio uit dc officicele opgaven van

ue

Regp.cl'ing leeren kennen.

Het aan haar geleverde quantum koffie toch heeft, wat Java betreft, bedragen in 1882 l. 024.088 pikols

1.080.G14 1883 " 1.011.400 1884 " 500.243 1885 " 1886 817.000" terwijl ,"oor het 100peIHlo jaar 1887 op het binnenkomen ,"an niet veel meel' dan 340.000 pikols - het laagste " " " "

cijf~r sedert de ill\'ocring "all de Gouverncments koffiecultuur bij ordonnantie van 8 Augustus 1832 No. 35gerekend wOI'dt. Tegen de vastgestelde betaling vanf 1~ per pikol is dus in handen ,"an de bevolking gekomen in 1882 f 14.337.232.

,,1883 ,,1884 " 1885 " 1886 en zal zij in 1887

,, 15.128.596. ,,14.159.600. ,,7.003.402. ,,11.438.000.

±

11

4 . 7GO.000 ontvnngenjcnwio

kan, met deze cijfers voor oogen, olltkennen, dat het tc-

6

genv.Uen ,'an den koffieoogst gedurende de laatste drie jaren een van de zeer tastbare oorzaken is Vfin de vermiudcrd p. welvaart, die in de meeste streken van Jal"ll valt waal' te nemen? Met de resultaten van de pal,ticuliel'c koffiecultuur was het oycr bet algemeen niet vcel gunstiger gesteld, en ook ui,t dezen hoofde is op ,'ele plaatsen ' eene belangl'ijke bl'On van inkomst aan de bevol!;:ing ontvallen, Even onschuldig als aan de mindere koffi eprod uctie is

onze mnntl'egeling aan de van 1884 dagtcekenende daling der rijstpl'Uzen, die in velerlei opzicht op den oeconomischen toestand dol' bevolking een niet minder nadccligen

invloed uitoefent, Die daling toch is in de allereerste plaats een volkom~1l natuurlijk gevolg van de ruimc oogsten van de drie laatste jaren, zooals men die uit dc opgaven van de l\:oloniale Verslagen kan loeren kennen . Nu heeft rncn wel is waar de juistheid dier opgaven meermalen in twijfel getrokken, en gemeend daaraan alle waarde te moeten ontzeggen (1); maar geheel ten onrechte, naar het mij voorkomt, want ik meen te kunnen aal~toonel1, dat eene zeer opmerkelijke overeenstemming bestaat tusschen die opgaven en hetgeen van elders omtrent den loop van zaken valt waar te nemen. 'Vanneer men namelUk de gegevens van de Koloniale Verslagen omtrent de rijstpl'oductie in de Gouvel'nements residentit!n van Java, dus met uitzond er~ng van de particuliere landerUen hewesten de Tjimanoek en de beide Vorstenlandell, in verband brengt met de gegevens van de handelsstatistiek omtrent de hoeveelheden rijst, die Java heeft in- en uitgevoerd, dan verkrijgt men het yolgende resultaat (2 pikols padi gelUkstellende met 1 pikol gepelde rijst):

(1)

~ic

Kolo1liaal YeN/ag vat, 1879, bI. ]76.

7

Productie.

In voer.

Jnren.

Uitvoer.

Voor verbruik tbOSchikbnar.

Gemiduelcl per jnnr, in pikol" 1875/77

28.102.000

I 1. 430.000

180.000 29 . 352. 000

1878/80

30.507.000

1. 06'1. 000

162. 000 31. 409 . 000

188 1/ 83

30.01 3 000

2 .075 .0 00

95.000 31. 993.000

1884;85

35.299.000

506.000

517.000 35.2i8.00 o

lIet gemiddeld zielental vnn de Gouvernements residentiën bedroeg: 111 de jaren IH75/ 77 16.144.000 " " ,,1878/80 16 .967.000 " " ,,1881/83 l i . 684.000 " " ,,1884/86 18.676.000 en derhalve is pOl' hoofd del' bevolking aan gepelde rijst beschikbaar geweest: in de jaren 1875/ 77. gemiddeld per Jaar 1. 83 pik "" ,,1878/80, " " " 1.85 " ] 881/83, " " " 1.80 " " " " " " IJ 1884/ 86, " " " 1.90 " Nemen wij nu met DI'. J. H. F . SOLT,EWIJN GELPKE (zie bI. 129 van zijne GegelJem VOQ1' eene nieuwe landrente 07uounantie) aan, dat ,"oor de behoeften der Leyolking noodig zijn: i n de 1\'Iatlocrceschc streken G, in lJagelen 8, en in de o':erige residentien 9 t/2 pikols rijst in het jaar pel' lluisgezin van vijf personen, dan komt men tot een cijfer van 1. 82' pikols pel' hoofd. en uit een en ander blijkt dus op de meest overtuigende wijs. dat alleen in de laatste drie jaren een belangrijk grooter 'luantum rijst ter beschikking van dc bevolking heeft ge.

I

l

8 staan dan ,oor haal' yerl 'l'uik lloodig was. Dit exceuent heeft minstens 1 112 millioen pikols in het jnar bedragen, en niets is natuurlijker dan dat onder d~n invloed hiervan de prijzen del' rijst tet een sedert velè jaren ongekend lang standpunt zijn teruggeroopen. In verband hiermede heeft de ,-erhouding met betrekking tot den in- en uit"oer van rijst van Java dan ook ccne volslagen wijziging

ondergaan.

111 .. .. ..

Immers volgens de handel.stalistiek bedmeg :

de im'oe,': 1881/ 83, gcm. pI" jr. 2 . Oi5. 000 pik. 1884, 555.000.. 1885, 481.000 " 1886, 15 . 000"

de uitvoer: 95.000 pik. 167.000 .. 460 . 000 .. 931. 000 ..

en nu moge het moeilijk voor tegenspraak vatba:ll' zijn,

dat bU koersverhoudingen als zich in Britseh-[ndië doen gelden, de uit"oer van rUst mn ,Java naar het buitenland nog grooter verhoudingen zou hebben aangenomen dnn waarop thans te wijzen valt, en dat de gl'ootCl'C vraag

voor uitvo~r de daling per prijzen in meerdere of mindere mate zou hebben tegengewerkt; maal' of deze factor een groaten invloed zou hebben uitgeoefend op den stand del'

l'ijstprijzen in de binnenlanden is, minst genomen, twijfelachtig, want, zooals Dl'. K. W. VAN GOR1\:O)I ons in deel I, bI. 139 van zijne Oost-lndisclllJ CUltU1'CS in bet1'ekldng tot handel en nijverheid mededeelt., kan de Ja\'a-I'ijst, "van de bc\'oiking opgekocht, moeilijk duurzaam geacht of voor ex port bestcmcl worden . Dool' wanm olens en andere zoiveringswcrktuigen kan men ze van stof en vuil bevrijden,

maar de gebroken en dof gcwl'even korrels kan men niet zuiycr 501'teeron, en deze juist zijn ge\'3..'lrlijk voor de

massa." Een voor exporteurs gunstign wisselkoers zou ongewUfcld aan de eigenaren mn de particuliere landerijen, voor

ZOOVOl'

deze zoogenanmdc tnfell'ijst leveren, ten

goede komen; maal' het algemeene peil dcr rijstprUzen op Java zal in de eerste plaats afhankelijk blUvcn van de uitkomsten van den oogst, zoolang het artikel ton

9 minste niet geschikt is voor uitvoer naar Europa op grootor schaal dan tegenwoordig. Ecnc wijziging van onze muntregeling in den geest als dool' hal'C bestrijders "erlangd wordt, zal Jan ook op den stand der rijstprijzen weinig of geen invloed kunnen uitol3fel1cn.

En nog veel mi ntlcr heil ware van

CCllO

dergelijke

wijziging te wachten met betrekking tot den toestand van den tweedebands· handel, waan'an in bet al,tikel, dat mU deze regelen in de pen geeft (1), een zoo treffend tafereel wordt opgehangen. Daal' toch vinden wij als een van de treurige gevolgen van onze tcgcnwool'digt3 muntl'cgcling gewaagd van "de kolossale ,'crliczcn, dool' de chronisch ge worden accoorden cn faillissementen van twccde-handshandclarcn mot al den aankleve van niet te qnalifieeercn gesebarrel; altemaal zaken", gelUk bet ter aangehaalde plants luidt, Ildie enorm depresseerend op bandel en handeldrUvenden influenceeren". Ook in een Hoegel' opstel (overgedrukt in bet 1'ijdsclwift voor Hijve,.".;,l en Landbouw in N. L van Juli 11.) had dezelfde schrijver dit th ema zecr in den brcedc uitgewerkt dool' o. a, aan zU"e lezers eelle bloemlezing uit de Verslagen del' J avasehe Bank voor te zetten, ten bewUze, volgens hem, dat met de invoering van onze muntregeling een inderdaad rampzalig en voor de handelsbelangen noodlottig tijdperk is anngdn'oken, onder de zeer nadrukkelijke opmerking voorts "dat alle verslagen der Javasebc Bank v66r 1876 den toestand van den ha ndel t,eer rooskleurig afschilderden." N iets is echter minder waar dan deze voorstelling va n zaken. In bet verslag ol'er boekj aar 1871; 72 wordt op bi. 20 gesproken van " bet bederf va n deu invoerhandel tengevolge van eell overvoerde markt" ell van de daarmede samenhangende "faillissementen, waarvan op den duur zoowel koopel" als verkoopers de slaebtoffers gewor(1) Uc JiDnrltl m ds MtlnlqllQ"tie door Ben Koopman, opgenomen in de LIJcomolief \'aU 2iS en 27 J uJi Il.

10

den zijn." Uit dat "an het vorige boekjaar 1870/ 71 blijkt, dat de geringe ve"diensten del' Bank een gevolg waren van de inkrimping van het credietstelsel, noodig geworden door "den gedrukten toestand van den bander" waarop

reeds het verslag van 1869/ 70 de aandacht vau belangstellenden bad gevestigd. Maal' wie vollediger inlichtingen verlangt omtrent den toestand van den invoerhandel in deze gewesten onder de werking van den thans als middel van herstel aangeprezen zilveren standaard, raadplege de Verslagen van de Bataviasche Kamer van Koophandel en Nijverheid van de jaren 1867, 1868 en 1~69 , die juist omtrent dit punt zeer omst.andige berichten bevatten. Zoo leest men op bI. 364 van het Verslag van 1867 0. a. het volgende: "De lijnwaadhandel, de vool'llaam'l,ts t k v~Q den iQ voel'. verkeerde het geheele jaar door il1 eene lustelooze en kwijnende stemming, hoofdzakelijk tengevolge van .teeds regelmatigen teruggang van prijzen, waarvan aanzienlijke verliezen voor de importeurs het dirûcte gevolg waren.

Niet minder werd nemende insoliditeit en de onder hen faillissementen, die

de inporthandel gellrnkt dool' de toevan de Chiueesche lijnwaadh.ndelaren, plaats gehad hebbende aanzienlijke ook voor de Europoosche huizen ge-

voelige verliezen na zich sleepten"'.

En verdcr op bI. 392 van datzelfde Verslag vindt men Dog a.ngeteekend, dat "op het eind des jaars de lijnwaadhandel bijua tot eeu volkomen stilstand was gekomen, en het langeu tijd zal moeteu duren alvol'ens die handel weder tot eeu gezonde positie zal zijn teruggebracht". Nog veel treuriger echter bleek het bij bet eind van 1868 met de zaken gesteld te zijn. "De handel in lijnwaden", dus heet het op bI. 168 van het Verslag "an dat jaar, JJ verkeert in eene hoogst ongunstige positie"; hij kon slechts "een ziekelijk en kwijnend bestaan voortslepen", omdat "van de zijde der verhruikers zich nimmer een recht levendige, gezonde vraag heeft voorgedaan'" en aan den anderen kant "onder de

b

..,

11

Chineesche handelaren faillissementen plaats vonden, di e in talrijkh e id e n uit ge br e idh ei d in de hand e ls gesc hi e d e ni s van Java gee n wedergade vind en" , Zoodoende was tegen het eind van 1868 "de handel in lijnwaden letterlijk tot volkomen stilstand gebracht, zonder dat men zelfs in het verste verschiet eenige teekenen van betersenap kan bespeuren". Van deze verklaring behoefde de K amer in haar volgend verslag niets terug te nemen. "De verwachting", zoo leest men daar op bI. 512, "dat over 1869 geen gezonde lc\'cndigc handel in lijnwaden kon worden te g~­ moet gezien, heeft zich ten volle bevestigd. Tusschen

de inkoopprijzen in Europa en de verkoopprijzen in Indiê bestond voortdurend ecne belangrijke wanverhouding, die \'0 0 1' de importeurs in den regel nadeelige gevolgen had .

'Wel is waal' waren de faillieten onder de Chineesche lijnwaadhamlelaren, in vergelijking met die van 1868 minder beduidend, de schok echter, die in dat jaar aan het eredict wordt toegebracht, was oorzaak dat aan bijna geen

enkelen Chineesehen handelaar crediet verleend werd en de omzettingen werden daardoor a1s het ware tot een mini-

mnm beperkt." (bI. 481) . Met deze aanhalingen kan, naar ik meen, worden vol-

staan. Zij zullen het den lovers van het verledene duidelijk maken hoe het hier met den invoerhandel gesteld was lang v66l' het tot stand komen van ecne munthel'vorming, die thans in het oog van hare tegenstanders de schuld draag t van toestanden en verhoudingen, waaraan

geene mnntregeliug tel' wereld feitelijk iets gebeteren kan. H et is helaas slechts al te waar, dat Indië op het oogenblik een ellendigen tijd doorleeft, waarin alles vervalt en verloopt en tot stilstand gedoemd schijnt; maar waar de feiten zelve zoo duidelijk spreken, als uit het voorafgaande blijkt, daal' behoeft waarlijk niet gezocht te worden naar verklaringen, die het groote publiek zoo

licllt op een dwaalspoor brengen kunnen, want vooral

L

12 met betrekking tot den invloed, dien de toestand van het muntwezen op het ,·erkeer uitoefent, I(eldt voor velen de opmerking van een Fransch schrijver "qne tout ce que nous avoms peine à. comprendt'c a pout' "n ous des séductions particulièrcs."

Niets is gemakkelijker dan onze tegenwoordigen muntregeling, krachtens welke de waarde va" ons ruilmiddel zich moet richten naar de waarde van het goud op de wereldmarkt, tot zondebok te maken van den achteruitgang op het geuied von handel en nijverheid, waarvoor Indië zich

in de laatste jaren geplaatst ziet; maar gelijke oorzaken plegen gewoonlijk gelijke gevolgen te hebben; en nu is het zeker hoogst opmerkelijk hoe onder de werking van één en hetzelfde muntstelsel het handelsverkeer van het ecne land een vlucht kan nemen, waarvan cIders geen spoor valt te ontdekken. Sedert 1~72 is het goud in nagenoeg alle Europeesche staten feitelijk de eenige waardemeter ge · worden, zij het ook dat de invoering vnn den zuiver gou.

den standaard nog geenszins allerwege 4aar beslag heeft gekregen. Integendeel: behalve in Engeland bevindt zich in de meeste staten, en in Nederland meer dall ergens elders, nog een aanzienlijke hoeveelheid zilveren teekenmunt in den omloop; maar wie

mCCll CU

mocht, dat tus-

schen dit feit en de ontwikkeling van het handelsverkeer eenig verband bestaan mocht, beql'iegt zich, want de beschikbare statistieke gegevens loeren, dat de handelsomzet, dat wil zeggen de gezamenlijke waal'de van in - en uitvoeren

(vooy zoover het namelijk betreft den invoer tot verbruik en den uitvoer uit het vrije verkeer, wat de Fransche statistiek commerce spécial noemt, in wgenstelling met commerce

général, den algemecnen in- en uitvoer) lleeft bedragen : in 1872114 in 1883186 gemiddeld llcr j"Rf Engel.nd ltali. Frankrijk Duitschland Balg;e Nederland Ver.Statenv.N. A.

Jl Lire jI'rnll c8

Marken Francs Guldens DollarB

±

687.000.000 of 2 % 2 .417.000.000. 4 • ":.293.000.000 7.669.000.000" 5 " 5.SIiû.000 . OOO 0.26&.000000" 7 " 2.438 . 000.000 2.73'.000.000" . 12. 1.160.000 .()OO 1.879.000.000. .62 " 1.090.000.000 1.891.000.000 .. ,,27 .. 678 . 000 .000

2 . S36 . 0~0.000

13 Het zal zeker niemand in den Zlll komen op grond VAn deze eUfers te beweren, dat Nederland den inderdaad hoogst opmerkclUken "ooruitgang "an zijn handelsverkeer te danken heeft aan zijne muntl'cgcling, die, de gl'ooto

mossa teekOllmunt daargelat~n, yolkomcn gelijk is aan de in Dnitschland, FrankrUk en België bestaande; cu eyen onredelijk nu ware het om met de bestrijders van onze muutregeling "ol te houden, dat in de in 13ritsch-Indië gevolgde muntpolitiek de naaste oorzaak is gelegen van

den onmiskenbarcn yool'uitgnng, die ook uhlaar op bet gebied van den handel valt waar te nemen. In dit opzicht zUn de cijfers, die de handelstatistick ons aan de band doet, onbetwistbaar welsprekend, want het wanrdebedl'ag van deu gezamcnlijkeu in- en uitvoer was gemiddeld

per jaar in 972.000.000 en 1872/ 74 1. 560.000 .000 1883/85 " een yool'llitgang dus vnu CR 60 pel'cent (1) I waarbij het

Ilngenocg

stationair

gebleven

hamlulsverkeer van

Nederlandsch-Indië inderdaad aileron gunstigst

afsteekt;

maar het ware ecne hoogst avcl'cchtsche en eenzijdige toepassing van het post lwc e1'90 propter hoc-argument om, naar aanleiding van de medegedeelde cijfers, te besluiten

tot de \'Oortreffelijkheid van de in I3ritseh-Indië van kracht geule\"en muntl'egeling. rvlen staat daal' \"001' ceno schier van janl' tot jaar toencmendc depreciatie vRn het ruil-

middel, en dat eene dergclUke depreciatie een weldaad kan zUn ,'oor land en "olk, dacht '"U steeds een dwaalbegrip, dat allerminst steun vindt in de feiten, waarop een dergelijke leer heet gegrond te zijn. !-Iet is \"olkomcll waar, dat in de laatste zes jaren, dus 1!adat de waarde(1) Jntllslcben hOllde men wel in het oog, dat de vermefrderiug vau het waardebedrng VRII de" handelsomzet \'no llritsch·lodië meer Ichijn dao werkelijkheid is, Wflut iu slerling hcrleid 5telt het cijfer van Jt. 972.000.000 tot den koer" "all 1 8h. 11, den middenkoers \'110 dejareo 1872/3-1874/5, een bedrAg voor van E 93,000.000, en dat \'1\0 de jaren 1883/4-1e85/6, tot deu lIliddcllkocn vnn 1 sh. 7, eeu bcdr'lg ""11 ~ 123.000.000, zoodnt iu wcrkelijklleitl dt vermcerJcring niet meer dn.u 33 perceut gcweeit is .

14 daling van ' het zilvet' haar invloed reeds acht jaren acbtereen ongestoord bad. doen gevoelen, 'de uitvoer waarin sommigen van g ranen uit Bl'itsch-Indiè, tL'ouwens juist het tegenovergestelde 1'an ecn weldaad meenen te moeten zien (1) - ('cne vlucht heeft genomen, waaraan vóór dien tijd door niemand gedacht werd, en

ditzelfde, ofscboon in mindere mate, is ook van toepassing op het artikel zaden.

Maal'

VQOl'

het overige tooncn de

cijfers van de handelsstatistiek niet aan, dat de zich naar de depreciatie van bet ruilmiddel regelende koersvel'llOudingen een zoo alles overwegenden invloed op den uitvoerbandel van Britsch-Indië gehad bebben. Men raadplege slecbts het volgende vergelijkend overzicbt van den uitvoer van Bl'itsch-Indië's voornaamste uitvoer-produc~ ten, waaraan reeds eene plaats werd ingeruimd in het

Verslag van de Javasehe Bank over boekjaar 1885/86,

bI. 34. (1) A. K. CONNELL, lnd-i",., Railtoay, and Inti-u,. IYheaf, in bet JOI!rtlal of tlte Slalilfical Society van 1885, bI. 236.

I

Koffie .... . ...... . .. Owts. Indigo . . . . .. .... . ... Rij.t.. .. ....... .. ... Jute ...... . ... _ . . ... S:!teter. . ..... . ... .. Zen ... . ..........

B

0

1860/61 tot

1870/71 tot

1882/83 tol

"

H

" "

H H

Zijde...... . .. . ...... Lb• . Thee . ....... . ...... H Wol ................ " Tarwe . . ... ... . ... .. Cwts. Zilverprijs te Londen ..

deld per jaer.

deld per jaar.

197.374 4 . 018.674 87.479 14 . 687.480 1. 526 .429

61 1/2 d.

388.112 5 . ö23.722 112 . 472 18.890.473 5 . 774.022 474.710 4.863.733 2.258 . 549 17.062.163 21.366.648 426.543 60 d.

2/0 " •.

l / ll

onbekend.

3.550.090 1.413.935 2.952.546 20.339.610

-

Wisselkoers van Cal·

cuttn op Lenden ...

Verhouding

Verhouding

tusschen

tusschcn

a cn b.

IJ

1863/64 gcmid- 1873/74 gemid- 1884/5 gemid-

..

Katoen . ... ..... . ... .

A

3/s.

en c.

deld per jnar.

340.555 100 ]lOt. meer. 32 5.737.943 "H 154 . 750 30 "H 26.527 . 860 28 H H 8.578 . 527 278 " -" 447 . 716 16.253.974 38 H " 52 1. 509 .116 " 60.613 .327 473 " "H 20 . 175.224 5 "H 16.985.064 2 1/2 pOt minder. 50 1/2 d.

1/715 /16 '

5'/10

H

"

10 pCt. mindor. 8 H meer .

37 40

48 5 235 34 255 6 2130

H

H

"

"

H

H

"

" "

" 11

"

minder. meer.

minder. meer. minder. meer.

16 pCt. minder. 19

H

•

... ""

16 Blijkens dit ovarzicht zijn er dus meerdere artikelen,

en daaronder zeer belangrijke, gelijk de katoen, de jute, de thee, waal'van (\c uit,·ocl' percentsgewijze meer toe·

nam in het tijdperk voorafgaallde aan, dan in dut volgelide op de depreciatie van het ruilmiddel, en het blijft dan ook zeer de vraag of niet zij gelijk hebben, die de mccnil1g voorstaan, dat de reusachtigo \'oOl'uitgang van lll'itsch·lndië's uitvoer van granen en zaden "ÓÓ1' alles moet worden toegeschreven aan d-.:l1 aanleg van do Sp~Ol'­ wegen, waardoor, ook in verband met de lage vrachttarieven

(1), vroeger geheel afgesloten en ontoegankelijke gewesten binnen het bereik van het handelsvel'keel' zijn gebracht, veclce l' dan aan de gunstige koersverhoudingen, al valt het ook niet tegen te spreken, dat die den uitvoerhandel in meerdere of mindere mate zijn ten goode gekomen.

"Though the depreciated rupee lUay have given a fillip to Ihe wheat trade of India", zoo merkte nog onlangs de te Bombay verschijnende Times of India in zijn mail-editie van 20 Mei jJ. p. 19 op, ooit is palpably absurd 10 make it solely responsible for tho incl'eased \"olume of tradej" ün volgens datzelfde gezaghebbende orgaan der pers is het volkomen onwaar, "that India needs (1) Ia hel Ad".illiltffltion report on i!t~ railtIJayl in Jnrlia lor 1885/86 Dij Colonel l'~. S. STANTON, Virector General of railwaye, vindt men op bI. 73/74 cenige opgaven omtrent j:llOorwegvrachten over gelijke afstauden in \'erachillende landen, met behulp wanrvan het ondervolgend Hrgclijkend o'CTzicht ia samengesteld (de cijfcr! bcicckeocn Engehcbe stuiven, met on-

derdeclcn in decimalen): Granen

Katoen Manufacturen per Engchche ton-mijl. J.J2 2.77 2.64 1.S~ Hl 2.06 2.22 1.1.74 1.61 0.96 0.61 0.85 U3 1.28

Suiker

IJler

106 Engeland 1.54 Duibehland 0.78 J.lS België 0.59 0.79 0.61 Nederland 0.96 0.85 Briboh-Tndië 0.93 .Tbc Jnitiao rates quoted", zoo leest men ter aangehaalde plaats, .. are tbe tarift' ratel Cor ,hort distal1ce trafIic, but spocial llltes exist for long dietanee tramc, '.g, grain nnd &eeds are carricd by Enst·ladian Hoilway from Helhi to lfowrah, 954 miles, at 0.27 d, lJcr tou I,cr milc, "

17 to rely on su eh a rott e n er11toh os a d ep reeinted l' u

pee to maintain her present posi tion in thc whent

trade of the wol'ld". Al'o tt en 0 l' U t eh! Ziedaar waarillede men ter plaatse zelf de depreciatie van het rnilmiddcl vel'gelijkt, en nan dicm:elfdcn vel'rotten steun zou men zich hier willen yast

klampen als middel om te ontkomen aan de moeilijkheden en de ellende, waaronder ons Indië gebukt gaat tengevolge van ecn samenloop "an omstandigheden, tegenover het mccrcndecl van welke de mensch even onmachtig staat

.Is tegenover de Krakatau-ramp, die vier jnren geleden W est-Java teisterde! ~faar

laton wij

\"001'

con oogcnblik aannemen, dat dc

dool' mij bestreden opvatting wel degelijk juist is; dat Bl'itsch-Indiê den bloei en de welvaart, clie cr hecrschcll, en de hicrmede getrouw Y~rband houdende ontwikkeling ,'an zijn handelS\'erkcer werkelijk alleen te danken heeft aan de dool' "ijne bestuurdel'en geyolgde muntpolitiek ; dan nog warc het yolstl'ekt geen uitgemaakte zaak, dnt de beyolking van Nederlandseh-Indië in gelijke mate zou gebaat zijn door het beh oud en het gebruik van een naar de wnal'de van het 7-ilvcl' zich richtend ruilmiddel, WDA1'mede men in Britseh-Indië tot nu toe zich steeds is blijven behelpen. Groot toch is het verschil in de oeconomische toestanden en verhoudingen ginder en hicr; een verschil, waarop vooral bij de behandeling "nn het Yraagstilk, dat ons thans bezig houdt, nauwkeurig dicnt gelet. Ongeveer vier vijfden of tachtig percent del' uih·oercn van Bl'Îtsch-Indië vertegcnwoordigC'n de rC'sultnten van inlandschcn nrbeid en inlnndscllC inclustl'ic, zonder eenige hulp of tusschenkomst van Emopeesch kapitaal of Emopeesehe ondernemers, terwijl, met uitzondering van cenige rijst, kapok, huiden, pf'pcr en de bosch producten ,nn nnbul'ige eilanden, zoon18 gomsoorten en rotting - de totale waarde "an al welke artikelen een bedrag van vijf h zes millioen

I

l

18 guldens in het jaar uiet te boven gaat - al de voorname uitvoer-artikelen. van Java, nIs suiker, koffie, indigo, thee, tabak, arak, tin, enz. - waarvan het wnarde-

bedrag dooré." meer _ dan honderd millioen gulden per jaar beloopt - geteeld, bereid of vel'werkt worden doo ,Europeesche ondernemel's, die zich de Prod uctieve kraohteu del' natuur ten nutte maken door middel van den bezoldigden arbeid van iulandsche daglooneJ's en werklieden. Derhalve is het belang van cle inlandsche bevolking rechtstreeks VOOI' geen grooter bedrag dan vijf ,\ zes millioen gnlden in het jaar bU den uitvoerhaud~ 1 betrokken, terwijl hij den invoerhandel zeker minstens het tienvoud van die som VQor hare rekening komt, en

tenzij nn de onhoudbaarheid van deze stelling moel,t worden aangetoond, kan het antwoord niet twijfelachtig zijn op de v ... ag, wat voor de belangen van diezelfde bevolking in het algemeen cene depreciatie van het ruilmiddel en eene zich daarnaar regelende koersv(>rbouding

tegenover het bnitenlaud zon te beteekenen hebben.

AI

de voor haar v~rbruik noodige invoer-artikelen zullen, wanneer de tegenwoordige zilverprijzen als grondslag van

berekening ,vorden aangenomen, haar op p. m. 35 pel'cent meel' dan zU el' op het oogenblik voor heeft te betalen, te staan komen, hetgeen ovel' I 60 millioen een bedrng van f 21 millioen per jaar uitmaakt, of anderhalf maal meer dan zij zelfs bij den gunstigstcn koffieoogst ooit in handen heeft gekregen, te(wijl zij aan den and ..en kant slecbt p. m. f 2 milliocn meer zal te ontvangen bebben wegens haar rechtstreekscb aandeel in den producten-uitvoer. Aan de inlandsche bevolking zal de hervatting van de vl'ije aanmunting l'an zilver dus te staan komen op eene geldelUke opoffel'il1g van ongeveer 'n twintig millioen gulden in het jaar, en hot is mij niet duidelijk hoe men zich, met het oog op deze m. L niet te ontwUken conclusie, nog een oogenblik vleien kan met het vooruitzicht, dat een terngkeer nnal' den zilveren standaard tot eene vel'lM·endiging van den invo Qr-handel

19 leiden zal.

Naar mijne vaste overtuiging staat. veeleer het

tegendeel te duchten; eene overtuiging, die,ik eerst dan zal kunnen prijs geven, wanneer mij op afdoende gronden bewezen wordt, dat het voor de inlandsche bevolking voortvlof'iend nadeel uit de dool' mijne tegenstande'l's gcwenschtc depreciatie van ons ruilmiddel zal worden opgewogen dool' het hMr te goed komend aandeel in de voordeelen, die voor de Europcesche landbouwondel'llcmcl's en indus~ trieelen in Indië uit ceno waardevermin.dering . van het geld, zij het ook slechts tijdelijk, zooals zelfs Mr. N. G. PIERSON in zijn opstel in de ECo'lOmut van M ei 11. toegeeft, moeten voorL\'loeien.

Op dit belangrijk betoog van den geachten president del' Nederlandsehe Bank hoop ik terug te komen, zoodra ik in het bezit zal zijn van al de gegevens omtrent den loop van loonen en prijzen ged urend e de laatste twaalf of

vijftien jaren,

te l'

verkrijging waarvan ik de hulp en medewer-

king van de Dj) Ja va gevestigde planters-vcreenigillgf!D heb ingeroepen; doch in nfwnchting van het hiervan nader te maken gebruik moet ik voorshands blijven y.sthouden aan mijn door Mr. PIERSON bestreden meening, dat, welke ook de voordeclcn van onze tegenwoordige mnlltl'egeliJlg zijn mogen, zij yoot' onze landbouwondernemers in het algemeen hare nadceHge zijde heeft gehad. V oor he n ware het in mijn oog een swl1ig voordeel geweest, indien zij op gelijken yoet als de planters in Britsch-Indië van dc daling van het zilver en de daarmede gepaard gaande g unstige koersverhoudingen hadd en kunn en partij trekken; maal' wie kan beweren, dat dat voordeel voor een eenigszins noellll'llswaardig bedrag aan de inlandschc bevolking zou zijn ten goede gilkomen ? I-Ioe men ook moge doordrongen wezon van de o'"el'groote beteekenis der particuliel'o landbonwnijverheid voor de algemeene volkswelvaart van Java,en in de ernstige wnardeering van dien zoo onmisbaren steun, tel' verzekering ook van den geregelden gang van onze staatshuishouding, wenscll ik voor niemand onder te

20 doen, zoonIs zoo menig geschrift "an mijn hand getuigen

kan; - het is nu eenmaal niet tegen te spreken, dnt, gelijk het in de Soeknboemische Memorie "an pto!nber 1885 geschreven staat, veel te zeggen is voot' de opvatting, dat men

de uitbreiding van de pal'ticulie!"c landbouwnijvcl'heid van Europeanen in deze gewesten in zeker op:dcht als eon nood,nkelijk kwaad kan beschouwen. Immers het wu YOOl' de belangen van het land en zijne inl,oorlingen oneindig aanbc\elenswaal'digcl' wezen, indien zij zeI ven bij machte WQl'E'll met eigen kapitaal en eigen beleid de

hand te slaan aall de ontwikkeling van hun vruchtbaren bodem, op denzelfden voet als dit thans geschiedt door ondernemende vreemdelingen, die in den regel met hunne Ovcl'gcgaal'de kapitalen weder vcrdwijnf:!u, wanneer het lot hen ten minste gunstig is g ewees t. ]llc'"en die kapitalen in handen van de eigen landzaten, het land zou el' des

te betel' dool' varen; doch wie telt het aantal jaren, dat noodig zul zijn om een toestand te doen geboren worden nIs waarop biel' gedoeld wordt? Zooals het thans nog met de verhoudingen op dit gebied gesteld is, zijn de belangen "an de inboorlingen des

lands niet dan indirect bij het be,taan van den zoogenaamden grooten landbouw betrokken, hetzij als verbuurders voor korteren of langeren tijd ynn de gronden, die de ondernemers voor hun bedrijf behoeyen - en niemand zeker zal kunnen beweren dat waar cr sprake is van huurovereenkomsten op langen termijn, zooals in de Vortenlandcn b. Y ., een waardevermindering van het

ruilmiddel een weldaad \'oor de verhuurders zijn kan hetzij als loontl'ekkende arbeiders of leveranciers yan materialen en transportmiddelen, zoon1. karren, prauwen,

enz. Nu heeft wel is waar de winnende hand den naam van mild te ,ijn; maar de inlandsehe gemeente kan er niet op roemen dat zij in dit opzicht verwend is, althans niet van den kant \'an den Staat, want el' is zelfs nooit aan gedacht om der bevolking wnt meel' voor hare aan den lande geleverde koffie te betalen, zelf.

21 in de jaren toen men hier in Jlublieke yeiling f 60 pel' pikol bedong YOO" de koffie, di e van de beyolking voor f ] 4 pel' pikol was ingekocht, en zoo zal ook van de winsten, die cellO YOOl' den planter gu nsti ger koersverhouding llcm, hetzij dan YOOl' korteren of '"001' lcmgcl'en tijd, moet ople"ercn, zeker slech ts een luttel deel in den \"01'11\ van hooger loon of hooge)' betaling voor geloverde di ensten en benoodigd hcden aan de inlandsehe bemlking teil goede komen . In geen geval zullen de tah-ijke be\\'oners Vfin die gewesten, waal' zoo goed als in het gellecl geen gl'oote landbouw wordt aangetroffen, dool' gewU û gde koersverhoudingen WOl'd Cll gehaat. ZU zullen cr alleen de nadcclcn van onrl ervinden dOOL' het duurdel' worden van alle invoc rartikelcn, en wanneer men nu nagaat hoc kort geleden nog aanzienlijke hoeveelheden rijst van buitenaf op J ava moesten wOl'den ingevoerd, ten einde ill de behoefte der bevolking aan voedin gsmiddelen te ,'oOl"l,ien, verdient dan het drijven van hen, die voor de invoering van den zilveren standaard in deze gewesten ijveren, niet op één lijn gesteld te worden met de pogingen vun de Fransche protectionisten, die geleid hebben tot het belasten van buitenlandsche grallen met 5 francs pel' metrieke quintal; ecne belasting gelijkstaande met 27 percent van de tegenwoordi gc waarde. eH tengevolge waarvan sedert hare invoering in April H. de bl'oodpl'ijzen reeds bijna overal belang t'Uk gestegen zijn? (1), H et kan niet anders ot cene opzettelijke waardeverminderin g van het ruilmiddel tot een bedrag van 30 11 35 percent, mct welk cijft!l" men thans r ekening zal hebben te houd en bij vrije aanmunting van zilver, staat in de praktijk volkomen gelijk met de invoerin g van een ver(1) .A Rode7., Ie pril au pnin a. hnu ssé de Cl centimes IlAr kilo, n NA rbOllne de 4 ccntim es, i\ J,ovol {le 5, etc. 1..0. II1Imieillnlité de Mo.rseille a dö. r établir In tne offi('irlle. A '1'ouloolic il cn est de même. Pnrtout enfin, Ic pllin nugmellte ,tc pril". uns qll'OIi pUiS8C prévoir, jU!qu'oll. ira. la hausse,"

JOI'Tllat tiel tconomislll. Juillct 18!:!7,"11. 45.

22 hoogd invoerrecht tot een

zplfde bedrag, en ik bewonder

den moed van hen, die met luchthartillheid heenglUden over de gevolgen, die ecn dergelijke ingrijpende maatrf!gcl voor het geheele maatschappelijke verkeol' noodwendig moet

na zich slepenj ja, zich zelven en anderen diets maken dat dool' het inslaan vnn dien weg ccn betere toekomst .... 001'

Indië zal aanbl'eken!

Begrijpt 'men dan niet, dat

zoodoende alle loopende overeenkomsten en verbintenissen op ruwe wijze uit haal' verband gerukt en verstoord zuI-

len worden; dat de geldmarkt voornI het hoofd zal hebben te bieden aan schokken, waarvan de omvang en de wer-

king vooraf onmogelUk zUn te voorûen en te hepalen; dat men in één woord een sprong in het duister wil wagen tOl'

aanbeveling waarvan, voor zoover mij althans bekend

werd, in geen land tel' wereld ooit één si em weru vCl'no·

men, behalve die van de Kamer ,"an Koopha",lel te Delfzijl in haar aan de Tweede Kamel' gericht requrst ,'an 12 Augustus ISSG, dat nergens in Nederland eenigen weerklank heeft gevonden? En nu moge mcn aam'oeren, dat men VOOl' ons lndi(! geen plotselingen ovcl'gnng yatl onze tegenwoordige gouden wnardcmaat tot een zuiver zilveren waardemnat bedoelt, dat die overgang geleidelijk moet geschieden j maal' dit is eenvoud ig se 11ayel' de mots, zoonl8 een Fl'allsclunan zeggen zou~ want wat volgens dicl1:tclfden Franschman van een deur geldt, geldt ook van de Munt te Utrecht, en van elke andere Munt, - zij moet open of dicht zijn \"001' de vrije aanmunting van een der beide

metalen, of van beiden te gelijk, elj van het oogenhlik dat ten behoeve van deze gewesten de deuren del' Munt voor het zilver mochten worden opéngezet, kan men cr zeker van zijn, dat men hicr zal te taan komen voor gebeurtenissen, waarvan geen denkend mAn de vcrnnt-

woordelijkheid

kan aanvaarden.

Men winne hierover

slechts het gevoelen in van degenen, wien de zaak het naaste aangaat, van onze Kamers van Koophandel, van onze handels- en cu1tuurbanken b. v" en ik ben zeker, clat mUne opvatting ten deze ook de in~temming van de

23 mannen dcl' praktijk, van heil die uit den aard van hun bedrijf dagclij~s hebben te rade te gaan met den stand en de n loop der wisst!lkocl'scn op het buitenland, zal

wegd ragen. U oe ik het vl'"agstuk, uat thans in opmerkelijke tegenstelling met Vl"Oegcl' zoo \'clc hoofden wal'Ol maakt, dan oo k bcschouwc e n O\'crwcge, ik \'OO l' mij kom

steeds tot dczelfê.lc conclusiE>, welke ik him' nogmaals zoo beknop t maal' zoo dllidelijk mogelijk wil trachten weder te geven.

Een terugkeer tot den enkel zi k crcn standaard, met vrije aanmunting van zil ve r du s, zal de waarde vnn ons ruilmidd el op stannden voet in overeenstemm ing brengen met de mal'ktwaard e van I)ct zilvcrm etaa l, en nua l' di e waarde zullen de wissel koersen op het buitenl and zich onver wij ld regelen. In de laa tste maa nden was dc prijs van baarzil\'er gemiddeld onge\'ccr -14 d. pel' ons standaard, in verband waarmede het wisselpari lil et L onden op f 16,~0 Indisch coumnt pel' pond sterlin g en met Amsterdam op f 72,30 Nederlandseh Comant pCl' f 100 Indisch Courant of f 138,30 Indisch COUl'.nt pel' f 100 Ncucl'l. Cou rant ,,-al te staan komen. Van den stand vnu den wisselkoers hangt de prijs af, dien de koopman bij ~ijllc inkoopen van uitvoe rprodu cten kan aanleggen, even als he t bed rag, dat een plnnt~l' rechtst reeks in handen krUgt, wanneer hij ~ijn product voo r eige n rekening naar Europa tcn vCI'koop ,,-cn dt, gelUk de t..'lbak- e n th eel'la ntel's \'an Java gedwongcn zijn dit te doen, om de eenvoudige reden dat hi el' voor hunne waal' geen gcl't.:)gelde markt bestaat, zooals dit voor suikcr, koffie, indigo, peper, eme. wel het geva l is. I s nu b, v, Java-suik .., tel' markt te L onden 14 sh, pel' ton waard, en bestaat Cl' Vaa l' den ex porteur gelegenheid om zic h de noodigc scheepsruimte te verzekeren tegen 30 sh. per ton, dan zal hij bij den tegenwool'iligen stand van den Engelschen wisselkoers "on f 11 ,80 na-

24 genoeg f 8 pcr pikol Hij aan bOOl'd aan den fabrikant kunnen betalen; maar mocht hij zijn tegen rle suiker te trekken wissel op de basis van f ) G,60 pcr pond ster1ing kunnen llcgo tieeren, in welk g('vul hij \'oor elk te trekken pond sterling f 4,80 Indisch Courant meer dan thans in handen zal krijgen ! dan knn hij VQor de in te koopen suiker f 11 ,30 per pikol besteden, zonder dat dit voor hem al s kooper eenig verschil hocgcnnnmd zal maken. D e koopman-exporteur is slechts tusscl lenpel'500n, en alleen dan zou het voordeel YQn een hoogcren

wisselkoers hem ten goede komen, indien

Cl'

gecne mede-

dinging bestond, die hem dwong om deu plnntcl' den hoogsten prijs te bieden, die in ,·erband met de bestaande koersverhoudingen kan worden aangelegd. Met den koopman als lusschenpersoon heeft de theeplanter van Java daarentegen niet te mak en.

D ool' be-

middeling van zijne op de plaats van afscheep gevestigde agenten laat hij zij n prod uct voor eigen rekening naar Amsterdam of L ondcn zcnden, en gesteld uu dat, om \'00 1' mij liggende afl'ekening tot ,'oOl'beeld

eene toevallig

te nemen, cene te Londen ,·erkochte pat'tij thee van 84060 halve kilo's aldaar netto t 3108 heeft opgebracl,t, dan zal. dat bed rag hem alhier bij den tegenwoordigen koers ,'all f 11.80 met f 36,674 Indisch COlll'ant of 43' /, centen netto pel' h, k, worden uitbetaald , terwijl hij onder ove";gens volkomen gelijke omstandigheden f 51.592 Indisch courant of ruim 61 centet! ne UA per h. k. in handen zou krijgen, indien de afrekenilJg op den voet van f 16,60 per pond sterling 'mocht kunnen geschieden, 'Vat cr dus met de producten gebeure, hetzij zij plaatselijk hiel' verkocht of voor planters rekening tcu verkoop naar Europa werden gezonden, het voordeel "an cen gunstigcr kocrsvel'holldjn'g moet nagenoeg: in zijn vo llen om-

vang aan den producent ten goede komen, en hij zal in bet ongestoorde genot van dat voordeel hlij"cn,

znnlall[/

de gewijzigde koersverhoudingen zijne. noodzakelijke productiekosten niet in gelijke mate zullen Ilebben doen stij-

25 Hoe tang dit nu duren kan, ziedaar de oenige vraag, omtrent de oplossing waarvan ik met de heeren PIERSON

gen.

en COllEN STUAUT in meening verschil. Huns inzien zul· len alle pl'Uzell en loonen, zoo niet onmiddellijk dan toch zeer spoedig zich md schiel' mathematische juistheid naar do gewijzigde koersverhoudingen en de veranderde waarde van het ruilmiddel regelen, en is deze opvatting juist (wat v~o,' het oogenblik in bet midden bIU\'e, onder voorbehoud haar eerlang aan een nader onderzoek te onderwerpen) dan is Cl' hoegenaamd niets in te brengen tegen

de slotsom van hunne l'cdeneering, dat het cene zuivere dwaasheid is zich te v erbeelden, dlt \'001' onze planters oenig duurzaam voordeel uit ccne waardevermindering van het ruilmiddel kan voortvloeien. Is daal'cntegcn mijne

opvatting juist, dat het jaren duren kan v66r de door eene muntdepreciatie teweeg gcbl'achtc verbreking van het evenwicht in de onderlinge verhouding van prijzen en loonen zich herstelt, zooals ik dit in mU"e Soekaboemiseho voorlezing met een beroep op de in Oosten rUk, ltnlië en Noord AmCl'ika waargenomen feiten meen te heb-

ben bewezen, dan kan cr ook bezwaarlijk iets vallen af te dinge,; op de daaruit afgeleide gevolgtrekking, dat tengevolge van onze muntregeling aàn de landbouwondernemers in deze gewesten een voordeel wordt onthouden, waarvan hunne concurrenten in Britsch-Indië en Ceylon

enz, sedert ja ,'en ongestoord parlU t,'ekken, Indien het nu vast stond, dat de bijzondere belangen van onze planters volkomen samenvallen met de belangen van het algemeen, dan zou er voor het streven naar de wederinvoering van den zilveren stanc1aard zeker veel te zeggen ·vallen; maal' eeno dergelijke overeenstemming van

belangen bestaat hiel' evenmin als elde,'s, Voo,, den grondeigenaar en den landbouwer in Nederland ware do invoering van een hoog inyoerrccht van buitenlandsche granen zeker ceno zecr gewenschte zaak; maal' het belang van het algemeen, moet zich teg en het nemen van een

dergelijken maatregel verzetten, even als de hiel' bestaando

26 verhoudingen het volstrekt onmogelUk maken om op het gebied van het muntwezen alloon aandacht te schenken aan de belangen van een deel del' ingezetenen, boc zwaar die belangen ook in andere opzich ten wegen mogen.

H et zal onnoodig zUn in bijzonderheden to herhalen wat hierover boven reeds werd gezegd . H et kan moeilijk geloochend worden, dat de voordeclen, die een voor onze

planters gunstiger koersverhouding en de daarmede gepaard gaande prUsverhooging van de producten aall hen moeten opleveren, slechts VDor een gering deel zullen ten goede komen aan de inlandsche bc \'olking, VDor ZOQver haar bestaan van de particuliere landbollw-onder-

nemingen afhankelijk is. Gering is, gelUk wU zagen, ook haal' rechtstreeksch belang bij den producten-uih'oor, en tegenover de weinigen, die zoodoende in meerdere of mindere mate dool' eene waardevel'lllÏndel'ing van het ruilmiddel kunnen worden gebaat, staa t nagenoeg de ge-

heele inlandsche maatschappij, die als verbrnikstor van scbi er alles wat do invoerhandel hiel' "anbrengt de directe nadeelen van cene dergelijke waardeverlllindering in hun vollen omvang zou moeten ondervinden. En wat onze EUl"('peesche maatscbappij betroft kan ieder voor zich

zeIven gemakkelijk naga,n wie, bU het tot stand komen van eene hervorming als de door mijne tegenstanders aangeprezene, tot de winnende, wie tot de verli ezende partij zal behooren. In elk geval meen ik, wat dit punt betreft, te kunnen volstaan mot eenc vcrwijzing naar hetgeen ik er over in mijne j ongste voo rlezing heb in

bet midden gebracht ter toelichting van mijne meening, dat door eene omverwerping der bestaande muntregeling aan de g roote massa del' inge1.ctencll van :Nedel'landsch·

Indië een schromelUk onrecht zou worden aangedaan. Ik weet zcer goed, dat het Yasthouden aan deze meening mij de "erbolgenheid op den hals zal halen "an velen, voor wier belangen ik nimmer aarzelde in de bres

te springen daal' waar ' het pas gaf; maar dit kan voor

27 mij geen reden wezen 0m te zwijgen of mijne overtuig ing geweld aan te doen. S toud ik ecnige jaren geleden moet'malen tegenol.·e)· de R egeering waar het de bes trijding gold ,'au cene iu mijn oog onstaatkundigc en onbillij ke belasting , thans sta ik trouw aan lta1'e zijde tel' ver· dedig in g van de dool' haal' gevolgde muntpolitiek, die het welzijn bc(loelt van de overgroote meerderh eid van de

inlhudsche bevolking en van de Europccsc1m maatschappij, al betreur ik het ook, (lat daarbij van den aanvang af niet met meer voortvarendheid cu met meer doortastendheid is te werk gegaan, want eerst dàn zal de toestand van het N ederlandscho Clt het Indische muntwezen kuunen gezegd wo rden gezond te zijn, wanneer het zilver tot de rol van hulpbetaalmiddel voor een beperkt bedrag teruggebracht, en de thans nog in omloop zijnde overmatige hoeveelheid "ilveren teekeumunt daarui t verwijderd zal wezen; cc ne operatie, die onder de tegenwoordige omstandig heden misschien nog meel' millioencn kosten zal dan waarop indertijd het berstel van Îlet muntwezen in het moedm'land en hiel' is te staan gekomen. Niet minder betreur ik het, dat de Regecring steeds een gesloten oor heeft gehad voor de zoo dikwerf onder hare aandacht gebrachte opmerkin g, dat de door . haar verordende Ifluntregeling op de belangen van onze prodncenten een nncleeligcn in vloed heeft uitgeoefend; maar reeds wees ik cr in mijne voorleziug op, a at het onbillijk ware de verzachtende omstandigheden te miskennen, die op de ten deze door de R cgccring aangenomen houding van invloed moesten wezen. 'V elke dio omstandigheden zijn heb ik daal' ter plaatse uiteen gezet, en beboeft dus niet op nie uw besproken; maal' wcl veldient de v raag overwf!ging, of het thans aan de ol'de zijnde drijven tot herstel ·van den zilveren standaard in deze ge westen eenige kan s heeft om haar tot bet aannemen van cene andere dan de dusver gevolgde h ouding te nopen . In de raadslagen der R egeerin g ben ik niet ingewijd, en het is mij onbekend welken indruk de op touw gezette

28 beweging ten behoeve van het zilver als waardemeter

voor hdië bU haa,' heeft teweeggebracht; maal' wèl is mij met zekerheid gebleken, dat men e,' in het moederland zeer ongunstig over denkt, en dat zij mijn streven groo-

tendeels heeft verUdeld om ook dáá,' de overtuiging te doen veld winnen dat, welke voo,'deelen de bestaande muntregeling aan de mcel'dcl'h()id dcl' ingezetenen moge hebben gewaarbo"gd, zU voor onze planters en inclustl'Îeelen hare nadcelige zUde gehad heeft en nog steeds heeft. Al mUne berichtgevers - en ik heb het voorrecht daaronder mannen van gezag te tellen, wien het wclzij n dezer ge-

westen niet minder na aan het hal't ligt dan aan mij zl!lven, - al die berichtgevers, zeg ik, zijn eenstemmig in hun oordeel, dat aan de grootc belangen van onzen land-

bouwen nUverheid geen slechter dienst kon worden bewezen dan dool' den hier aangebonden strUd tegen de beginselen van onze tegenwoordige muntl·('geHng.

Het is

een stl'Îjd zonder uitkomst, want al mocht hij voo,' een oogenhlik tot de omverwerping van het bestaande kunnen leiden, d.n zullen onmiddellijk nog veel luider jammerklachten opgaan van den kant van hen, die in dat geval het kind van de rekening moeten worden, en nan wier zijde zich ook weldra zullen schal'Cn al degenon, wien de ervaring te wachten staat, dat ceno waardevermindering van het ruilmiddel wel aan enkele leden del' samenleving kan ten goede komen, maar nimmer een oorzaak van algemeenen bloei en welvaart worden kan, Integendeel, gelddepreciatie moet op den duur, tenzij een bUzondere sameuloop van omstandigheden hare we,'king onschadelijk maakt, tot vervalen verwaning leiden, gelijk Nedel'landschIndiê dit vroeger op zoo gevoelige wijze heeft ondervonden, en daa,'om betaamt het allen, diè, tengevolge van maatrogelen van' staatswege genomen om ecno waardevermindering van het ruilmiddel te voorkomen, verstoken

blijven van de voordeelen, die voor hunne bijzondere belangen uit eene dergelijke waardeve,minderilig zouden kunnen voortvloeien, zich in het oDl'ermijdelUko te

29 schikken, zonder daarbij echter te versagen in hunne pogingen om bev rijd te worden "au do lasten, waardoor de strijd om het bestaan bun zooveel zwaarder wordt gemaakt dnn aan hen, aan wie die begeerde voordeelen in hun vollen omvang ten deel vallen. In dit opzicht hoop ik steeds de zijde van onze landbouwondernemers te blUveu kiezen, gelijk ik dit lot dusver onverpoosd gedaan heb, waal' het mij slechts mogelijk was j doch tegen eIken van hen uitgaandcll nalldl'~lllg tot omverwerping van de bestartndc muntl'egeJing moe t ik mij verzetten, niettegenstaande eene dergelijke oplossing der quaestic aan mijne cigE'n geldelijke b~Iangcn zeel' zou ten goede komen.

Ik zon op deze reeds eenmaal door mU afgelegde verklal'in g (zie het Balaviaaacl. Nieuw,blad van 16 Juni 1886 N0, 163) niet zijn terug gekomen, indien ik ten slotte nid met een enkel woord nog wcnschte te wijzen op de zondorlinge argumentcIl 1 wnarOlcdc men bij het g roote publ iek mtine houding tegenover hel munlvraagstuk tracht in venlenking te brengen . V olgens den een steun ik de tegenwoordige muntpoliti ek, niettegenstaande ik "beter dan iemand anderg weet hoe v~e rkant die politiek staat tegenover het belang van de RegcCl'ing. van het volk, van den handel en van den landbouw in Nederlandsch-Indie" (1). Volgens een ander zijn mijnn geschriften over de muntqnaestie, en meel' in het bijzonder mijne Soekabocmischc voorlezing, "van begin tot cilld een pltádooi VOOl" de bCl'.ittp.nde klasse, een verded iging tegt'll aanslagen op het kapitl.lal ; geen enkel flink woord vindt men Cl' in tcn g unste del" inlandschc bevolking, slechts één flauwe zi nspe ling Oi) haar belangen j nergens een krachtig protest ten behoeve van den kwijnenden handel en van de talrijke schaal' dergenen, die door nchteruitgallg van ha ndel, landbouw en industrie juist het (1)

/Je JIf/ mt cTi3Î8 door .\.

DE JAOEIt;

bi. 32.

30 meest steun behoeven" (1). V olgens eqn derde eindelijk "was het niet voor de massa del' bevolking, mlmt' yoor de lIIiljoen.!nhouders, de groeten der aarde, dat de muntwet van 1877, waarbij de heer VAN DEN HEnG met ol1verdroten ijver is werkzaam gcwc...'st, moe t worden dool'gedrayen" (2), en kan het dan ook niet missen of diezelfde heel' VAN DEN BEUG moet, mot "de toon voerders bij het instellen der tegcnwool'digc knoeistandaal'd" (sic), "ineenkrimpen vall zelfverwijt voor h.t leed, de armoede en ellende, welke hij aan miljoenen ingezetenen dezer gewesten heeft berokkend", wanneer hij .,een terugblik slaat op den loop der omstandigheden in landbouw, handel en nijverheid, gedu,'cnde de laatste tien jaren" (waarvan de eerste zes intnsschell zich dool' een grootc mntc van voorspoed in vele bedrijven ke nmerkten). Elders weder word ik door den laatst aangehaalden schrijver onderhanden genomen, omdat ik mij zou hebben schuldig gemaakt aan IJCCIl gJ'oote pal'atloxe H - zooals cr zoo velen in mijne voorlezing voo rkomen, voegt bij er cursiveel'cnd bij door de stelling in herinnering te brengen, dat stanaaal'dmunt di e munt is, welke, afgezien van het maakloo n, geen hoogel'e waarde heeft dan de hoeveelh eid edelmetaal bezit, waaruit zij bestaat j maar het fraaist van allen zijn de argumenten dool' mijne tegellstanders aangevoerd ten betoogc, dat de uelangen van de Javasche Bank het mij onmogelijk maken om dell toestand eerlijk €'H onbeyool'ool'deeld onder de oogen te zien. De Javasche Bank, dus heet het, moet tot eIken prijs tl'achten haar zilver in goud te conver teer en, en daarom is het behoud van den "gedwonge n wisselkoers" ,"oor haar onmisbaar (A. DE JA GER, o. e. bI. 35). "I s" , dns schrijft een ander in het SOClYlb. Handel. blad van 27 Juni 11. , " is eenmaal de groo te voo rraad zil ver in de J avasche Bank zoover in goud omgezet, als noodig wordt geoordeeld voor de circulatie VAll het zilvcl', dan (1) De nQ11(}el e,,· rit munlrJlltullie door Ben KooJman in .Ic Locomotief von 27 Juli l!. (Z) So"daiIUlu" 114nd-e1161ad \'Il n 15 Augustu s 11 .

31 heeft die Bank een aat'dige winst beha"ld en hare positie zeer " erstel'kt", terwijl in het zelfde opstel aan den heer

PIEnsoN de woorden word en in der. mond gelegd : "nu de gouden standaard is ingevoerd hebben Mr. VAN DEN BERG en ik 'n mooie gelegenheid om op gocdknope wijze onzen g l'oatcll yoorraad zilver in goud te verruilen ."

Kan het kintlurachtigel'? zou ik, met het oog op deze nog zeel' bekn opte bloemlezing van de grieven, waaraan mijne tegenstanders in znke muntregeling "met onvordrote n ijver" tegen mij luclil geven, willcn vragen. Noch

mijn persoonlijk belang, l1 \)oh dat van de Javaschc Uank is betl'Okken bij de zaak, die ik \'001'5! 0 . H ct togendeel is vee leer het geval, want ik deel geheel het gexoclen deol' Mr. 'V. C. MEES, den vorigcn President det' N ederlandschc Bank, uitges proken in zij n V e rslag over

boekjaar 1882/83: "dat voor de Ihnk niets wensehelijker zou geweest zijn, dan dat de zilyel'cn muntstandnul'd bad k\111n en behouden word en"; - en wat mij zelven be-

treft herhaal ik hi er in volle oprechtheid de afgelegde ye rkllll'ing, waarop ik zoocven doeld e, dat CIJ Il met de wanrde "an het zilve r verbancl houdende wissclkocl's mij

als medebelanghebbende bij oenige hicl' gevestigde cultuurmaatschappijen ecn jaal'lijk sch voordeel yan e ttelijke dui· zenden zou hebben bel:ü rgd en nog' zou bezorgen; maar dat ik niettemin elke poging om tot ccn del'gE'lijkcll toestand te gCl'ake n ten stelligste moe t blijven afkeuren,

omdat ik de verantwoordelijkheid niet mede wil dragen van een omm ekeer nm zaken, waardoor het gehcele maatschappel ijke ve rk eer uit zijn verband gerukt, e n een toestand kan geboren w ord en, nog yeel "desnstreusel'" dan die, tel' bez wering waan'an men een dCl'gclijken omm ekecr zoil wenschen in het leven te roepen.

W'ellicht zal het den lezer, die het geduld had mij tot hiertoe te volge n, zijn opgevallen, dat ik mij in de

voorafgaande bladzijden in hoofdzaak slechts heb bezig gehoud en met eCH "an mijne tegenstanders, den ach-

32 ter het pseudoniem Een Koopman zich verbergenden schrijver in de Locomotiqj, en dat ik niet dan terloops gerept heb van het onlangs verschenen meer uitvoel'ig geschrift

van den heer A, DI; JAGEn en zelfs in bet geheel niet \'an dat van den heer J, DrNGE" WZN, D e reden biervan is geen andere dan dat ik volkomen beg l'ijp wat Een Koopman verlangt ; doch dat het m\j nog nict is gelukt

te vatten, waar do beide andere schrijvel" eigenlijk heen willen. Een K oopman verlang t tel'ugkocl' tot den zuiver zil ve ren standaard doo r openstelling

YOOl'

een ieder van dc

gelegenheid om t en behoeve van den geldsomloop in deze g ewesten vrijelijk zilv er te kunn en doen a~U1mnntcn. Dit is een stelsel, van de we rking waarva n ik mij cene juiste

voorstelling kan maken, al blijft het mij min of meer duister boe de ontwerper bat zo u willen aangelegd zien om den overgang van den bestaande n tot den door hem gewenscliten toestand geleidelijk en met eenige omzichtigheid te doen plaats hebbel], Maal' ik kan mij niet voo rstellen hoc het in de praktijk gaan moet met ile dool' den heel' DE JAGEI< aan de hand gedane oplossing, d oo l' d e n g oud e n standaard b ee n t el'h g n a ar d e n zilv e r e n (zie zijn in den J ava-Bode van Au g ustu s opge lI omen betoog: Een voor8tel tot oplossing der 11Hmtkwe8tie) , en volkomen onverklaarbaar is bet mij hoe diezelfde scbrijve r in zijne onlangs versrlwllen brochure De m'Untorisis ats het ware in één adem de in Nederland en bier bestaa nde muntregeling kan yoroordeelen, want volgens die bl'ocbure is hij mede verantwoordelijk voor het in F ebruari 11. aan de Tweede Kamer afgezonden telegram van de Vorstenlandsche plantel'svereenigingen, wanl'in te verstaan werd

gogeven, dat de zilveren standaal'd een gewin zou zijn V OO l'

het nationaal vermogen, omdat hier jaarlijks voor

eene waarde ,'.n j in ge \'ocrd

wordt ; en

40 millioen meer uitgevoerd dan nu is één van tweeen waar, óf

het hier gebezigde argument is juist, in welk geval de invoering van den zilveren standaard voo I' Nederland een niet ' te berekenen ramp moet worden, omdat daal'

33 met betrekking tot het handelsverkee r eene volkomen \'cl'llOuding wordt waargenomen, aangezien de wnarde van den inyoer in Nederland de waarde van den uitvoe r jaarlUks met ongeveer f 200 millioen te boven gaat; - of het argul1Ient is onjuist, en in dat geval kan m en het slechts betreuren, dat cr op zoo lichtzinnige wijze gebruik van is ge maakt. Ook de heel' DINGEn. trekt in zijne onlmigs vorschenen brochure : De l1adeelen van onze tetJenwo(yrdige ?nunt1'CgelingCl', - di e zich in hoofdzaak bij d e betoogen ,"an den heer DE JAGER aansluit, zood at deze haar dan ook beschouwt als celle ",ool'tzettillg Vfin zijn fl.l'bcid (1) - met

tcg,~n ovcrgestcldc

(I) Zit! lijn artikel JJellot!lll of onöevoegd? in den Jt1r;llfJo1~ van 23 en 24 Augustu8 11 . No. ]94 en 195. lle beer lJll'WEIL mnnkt cr lllÜ eengricr van, dot ik n. ell ter :I rwering wallfvnn de Staat in · het belnrlg van het alge meen al
nadruk te velde tegen de in Nederland en hi el' gevolgde muntpolitiek, ja eigenlijk tege n alle muntrt>gelingen, waarmede het men schdolll het tot dus ,re l' ,"oor lief heeft genome n ; maar die bl'ochurc geert geen duidelijk antwoord op de vraag of ee n terugkeer tot den zih'eren standaard op den voet als Een Koopm,un dit verlangt, in Iwt belang va n deze gewesten gel'ade n lnoet wOl'den geac ht, en tlit is toch de eenige vraag, waal'op het hier voor het oogcnblik aankomt. Uit cene aan het slot van zijne si udie voorkome nd e tirade meen ik te moeten opmaken, dat de heel' DING ER tot ec ne ontkcnnende beantwoording Cl' van ovc rh elt .1); maal' welke 1110et dan in zijn ,tnnduflr
7R7I1llloe=tn 1U)ou::f1I;,{Vlc tlOl' :;'ïn" . (1) .. Maar de vraog i8: hoc komen wij dien afgrond uoor? Met ceD sp rong zooals bet plobeliug opeDstel1eu van de lIlllIltinrichting voor zi lver er eeD is? ....... ik raad dien af; wij komen t r te soel; wij zonden to pletter vallen! A Ilo ellenden, die gaandeweg berokkend zijn 1\8n de industrie. zouden op eenmad en plotseling ten deel vallen Ul\n degenen, die tot dua verre niet Jlebben geleden, maar wier doe rt en luten invloed heeft op den bloei der industrie"; bI. 75,

35 oog de oplossing zijn ? G esteld dat het hem als een tw eeden C no~lwELr. gelukken kon om ons P arlement uitee n te jage n (zie bI. 41 " a n zijne brochure) en de sta atslieden te doen verbannen, die volgens zijne opvatting schuldig stnRn aan het misdrijf "van Z. M . den K oning den 21 M ei 1873 te Groningen een stuk te hebben doe n teckCIlf' 1l als de wet tot sluiting van cie ~Innt voor zilver" (zie bI. 50 van zijn bl'Ochure), zal de I,eo l' DeNOER dan van zijIIe di ctatori ale mac ht gebruik make n 0111 het vraagstuk, waal'VOO l' mee l' in het bijzonder Nederlandseh-Indië

zich geplaatst ziet, op te lossen door toepassing van het middel op bI. 56/7 van zij n geschrift aa n de hand godaa n, en hiel'op ltcc!.erkom cndc, dat alle stato n zich voo r den "crroIgc bepalen zullen tot het stempelen of ijken van zekc r~ hoeyeelheden goud en zih'cl', 0 111 lwt verder aan de n na tuurlijken Joop van zaken ove r te late n op welken voe t en in welke ond erlinge waarde verhouding men in het verkee r vun beide met31 cn Als ruilmiddel zal willen gebruik mak en? Maal' wat warc dit anders dan cc ne herhalin g va n eelle reeds vroeger genomen proef, waArV OOl' in theorie indel'daad wel iets te zeggen viel; doch die in de praktijk te eencnmalc scllipbrcuk leed, - ik bedoel de in de oeconoIllische gcscllicdenis van :Frankl'ijk als mi sgeboo rte bekend geLle,'en wet "an Thel'midol', an In ? V olgens cle bepalingen van die wct (l) zoud en geslagen word en gouden en zilveren schijven van 10 g L'am elk met ee n gehalte van D/IO fij n, waarvan het verkeCl' zich naar welgevallen zou kunn en bedienen tel' regeling van alle geldelijke ove ree nk omsten CIl ve rbintenissen, naar gelang belanghebbenden aan het ee n of andcl' metaal dc voorkeur zouden wensch cn te geven, Maal' die bepalingen bleken t o't niets te leiden, omdat bet publiek zich ni et kan inlaten met de berekeningen, di e onder een op di en voe t (1) Vgl. Lu in31itlllion3 11Ionlta';,rl'3 dil lil Franc, ava1.t IIt d11J/1i3 1789 par H . GOST~S; Paria, 1885; p . S.

136 ingericht muntwezen schier l>ij elke transactie on ve1'mijdelUk zijn (1), en zoo bleef men .ich dan ook ,"oor rekeningseenheid uitsluit end bedicl1PJ1 van het in het stelsel passend onderdeel van 5 gram zilver ondel' de oude benaming van franc, totdat de wct van G el'lllinal an XI het stelsel ,"an den dubbelen standaard met eene wettelijk vastgestelde wanl'dcverhouding tu sschcn goud en zilver van 1 tot 15l/2 invoerde ; een stelsel, waarvan niet alleen Frankrijk zelf, maal' bij terugslag ook alle andere toongevende staten op muntgeuicd gedurende zeventig jaren achtereen de heilzame w'l'king hebben ondervond en, en bij de nlgcmccne toepassing wnUl'ran de thans aan de orde zijnde en in veel opzichten zoo onheilspellende muntqunestic ons zeer stellig zou zijn bespnal'rl gebleven. Intusschen is het dool' den heer DnWElt en den Lecl' DE JAGEH, voorgestane beginsel, dat clk denkbeeld van een wettelijken standnal'd moet worden tcr zijde gezet} en (1 ) Prof. STANUY JEVONS. die in l.ijn in ] 876 vc rs : henell wcrk Jlon,!/ OM Ihl mlchanis1tl of urNt/1/.!]1 ook li et .
expert !Llld un sc rupulou . at tlle cXllcnse of the }Joor alld ignorant . O\\'illg to these oh,ious oLjectionl 110 gnernment hu ever, I believe ellrl'ied into }at\.Ctice n s)' stelll of mon ey of the kind desed! ed" (p, 93) , '1'0011 anrzelt de heer nr~ o );R niet om ZUD vel'oordeelcnd vonui l uit te 'Imken over de grondllllgen. wno rop de muulregel illgcll VI\Il olie beschaarde staten in de oude en de nieuwe wcrt'1d tegenwoordig rusten, Niets danrvan vindt in lijn oog genade; allern dan zal 'OM de wereld een ge. wenscllte toestand geboren worden, Wfllmecr de ver~cbiJl en d e sh tcn zich in het geheel niet meer lllet de regeling \'au bet muntwezen inlaten en 'Lemoeien! Ganrne eerbiedig ik deze uker 0IJ nauwgezette studie ru stende overtuiging; mao.l' ik voor mij houd mij liever alln de ouderwetfeh e op\'nt· ting van eARL KNI~:8: .'F!!, ;st Auf~nbeuerShahgc,· alj.diejenigeWii.bnlllg :r1o.tzgreifen l.U lassen, welche dlLl Geldverkelmbedür{l1i s 1IIu1 dil! flii.e hliehe Ziel einer W ii hr ung cl'beilcht." (Geld. mui CruJjt; Ucrlin, ] 873; ] , v, 233),

37 de Staat zich alleen met de zaak van bet muntwe, cn heeft te bemoeien in zijne hoedanigheid yan )) waagmeester" "au al het hem ter ijking en stempeling aan te bieden goud en zilver, ook in Frankrijk steeds eenige voor-

standers blijven tellen, zooals o. a. blijken kan uit de beraadslagingen van de Société d'Économie politique te P arijs in hare verg.dering van 5 April 1876, toen de bekende staathuishoudkundige JOSEPR GARNlER de stelling verdedigde, "qu' i1 fallait rempl.eer Ie rapport fix. entre l'or ct I'.rgent par 1. rapport commercial officiellement constaté à des époques régulières". Als lid van den Franschen senaat diende hij zelfs ter zitting van 5 Februari 1877 een in dien geest bewerkt ontwerp van wct in (Propositio" de loi reluti·ce à la Tefon te des mol/naie.; in haar geheel opgenomen in het Journal des .ÉxmomÎ8tea van 1876, IV, p. 43/ 67); maar van zijn kant liet hij de zaak eenvoudig rusten

(nil

ne crut

zoo.ls zijn necroloog

DE

MOL1NARl

p...'lS

devoir yinsister'"

opmerkte), en het

blijkt niet dat er dool' anderen ooit ~en ige de minsw nan-

dacht aan is geschonken. Nu wiL ik gaarne toegeven, dat dit Diets tegen de deugdelijkheid van bet voorgebracbte plan bewijst; maar wel ligt, dunkt mij, de vraag voor de band of voor

0I1S

re-

delijkerwijs eenig heil is te verwachten van de plaatselijke toepassing van eene her,"orming, waaraan men zelfs in de meest ontwikkelde staten van Europa nog niet heeft durven denken? AI mocht anes waal' zijn wat de beer DINGEn. goed vindt aan te voeren firn het vertrouwen in onze munt regeling te ondermijnen (1), dan nog kan zijn (I) Wat ik iu de brochure ....m den heer 1)1:"1 0 1::11. voon1 b~treul' il, dat zij voed&el geeft aan de voortwoekerende opvatting, dat ollze Regrering door hare maatregelen oJU ous ruilmiddel op zijn volle goudWAArde te handhaven bedrog !llefgt tegenover het publieIc, en dat de miàdelen hur moelel\ ontbreken om tot werkelijkheid te mnken wat thans alleen Ol) liet papier i!,eregeld ;8. Vooreent Loch kan cr geen spraKe van bedrog zijn ooolallg men zich voor Lwanl( van onze zilveren gu ldens, tegenwoordig zelfs voor elf gulden en drie kwart, door middel vtm een te Londen beta.o.lbnren wiiit:l bet bezit vsn een gom] en .Övereign }.:nu verzekeren, al ill cr op die wijl ook een ~ckere tijd

j

38 betoog ons geen stap verder brengen zoolang hU ons geen "klaren wijn l' schenkt, en zich niet zOJ).der eenig voorbe· houd schaart aau de zijde van de voorstanders of de tegenstanders van de vrije aanmunting van zilver ten behoeve vau den geldsomloop in deze gewesten. Reeds bleek ons uit het slot van zUn betoog, dat hij voor zich de verantwoordelijkheid van een dergelijken maatregel niet durft aanvaarden, dat hij dieu maatregel zelfs teu sterkste afraadt; maar iu dit geval, dunkt mij, heboort hij zich ook neder te leggen bij de zienswijze, die ik voor jaar en dag steeds toegedaau ben geweest: dat namelijk aan de be.taande moeilijkheden op muutgebied alleen kan worden te gemoet gekomen dool' de rehabilitatie van bet zilver als ruilmiddel en waardemeter, krachtens ceue zoo nitgebreid mogelijk internationale mnntunie op bimetallieken mede j!;cmocid; manr wd ....are liet vall de n kanl der Rcgeering bedrog indien zij lar kwijting van han geldelijke verblnteniBscn gebruik wilde maken vlln een guldcustuk, waarvan men er tegenwoordig zest.ien ot zeventien zou behoeven om 'leb een ~owlen sovereign aan te schaffen. Zoo gaM, het is waar, de Uegeering van HritlCb·lndiö te werk; maar het ont· breekt hMr dan ook niet. aan nrwljten, dat zij zich &
39 grondslag; - en dat ingeval eene dergelijke oplossing mocht blijken onmogelijk te zijn, of af te stuiten op .Ien onwil van sommige staten, er ook voor ons niêts anders kan avel'blijven dan de aangevangen hervorming van ons muntwezen op den voet van den enkeleu gonden standaard zoo spoedig mogelijk door te zetten en te voltooien dool' aan den omloop te onttrekken al de overtollige zilveren teekenmunt, waarvan het verkeer zich thans nog bedient" Kan het bimetallisme, - zooals de nieuwere staathuishoudkunde deze zelfs door hare tegenstanders nIs thoOl"etisch juist erkende leer heeft aanvaard (1), - ons de begeerde oplossing niet bl"engeu, dan moet de knoop op den grondslag van den zui vcr gouden of den zuivel' zilveren standaard worden doorgehakt, en meer beslissende dan de tot dus ver yoorgebrachto en in deze bladzijden gewogen, maar, naar het mij voorkomt, te licht bevonden argumenten zullen door de bes trijders van het (1) Ur. AD. SOnlli:Etl, de grootc voorvechter vnn den enkel gouden dan· dnard voor UuitschI"nd, zegt cr O.o.. het volgenrle \'8n : • Wir baHeD ein internationales Uebereinkommrn \'legell einel gleichmii.'ligen DimctnllismuB nach den vorbin Ingedtuteten Grund,ügen !iir nicht gCtl\dczu uDmöglich und gltmbcn, dnsl iJnuurch viclleicht tûr Hiugerc Zeit sich dcr Zweck crreichen liesse, der weiteren Silberentwerthullg und starken Sc hwlLnkungcn des Silberpreises vorzubcugcn" . Di, "allptliic!di,.Ii,,, Pro61,1116 dl' 1YiillrlUJ!Jlfrage, in CONllAD'S Jolubiiclter /iir NationaliU;ono. i8 mul Statislil.:; ] 880, J, 24. Het ffillg bevreemding wekken dat E,,, Koopma" iTi de Locomotief, wiens opstellen vnn meer dan gewone belezenheid getu igen, het intcrDt\tion Ble bimttallisme bestrijdt met de Mgumentcn, die tJr089" tegen het atelsel van dcn op zich zelr shanden dubbelcD standBllrd dienst Jeden, cn hij sch ijnt du s onbckend te zijn gebleven lOet het doer w ~ ) ell Mr . W . C. MEES in 1869 in de Koui ok lijke Akademie van Wetensc happen voorgedragen betoog Or/81' rl8M 'nlmlltl1Maartl i,. fllfr6atul mil d, poging,,, tot inl108TiMfJ van 86nlieid Dan inl/l, t. waarin deze geleerde de stelling ontwi kkelde, dRt de dI/Mil, standsard in eeu algemeeo gelijkvormig munutelsel vnn o.lIe beschaafde volken der aarde. of ook mut voor ten groot gedeelte der beschanrûe wcreld, niet alleen onschadelijk, maar zelt. verre \'erkieslijk zou wezeo hoveo den ed,lell. hetzU gouden of Zi14 veren. Ik geloof niet, unt de toen door Mr. MEES voorgedragen leer in Nederland één tegenstanrler meet telt, en hoe onze tegenwoordige Regeering doordrongen ia van hare juiltheid lect en ons d~ volgende woorden uan den Min iste r HEEMSKERK ter zittiog der 'l'weede Ko.mer van 2:t }'ebrullrÎ U.;

, I

40 goud moeten worden aang,,,,oerd, alvoren8 ik in voldoening aan hun verlangen mij als bekeerlin g tot het zilve r zal kunnen gewonnen geven. Ik ontken volstrekt niet de aan onze nog onvoltooide muutregeling eigen gebreken; maar toch is zij naar mijne gemoedelijke o\lertuigin g verre verkieslijk boven het door mijne tegenstsnde rs aangeprezen stelsel, dat ten bate van enkelen de groote massa der ingezetenen gevoelig moet b enadeelcn, en daarom geloof ik allen, wien het welzijn van deze gc,vestcn tel' harte gaat, te mogen herinn er en aan de moraal, die JUPYN den ontevreden moerasbewoners voorhield, toen zij klachten uitbrachten over den hun geschonken Koning : De celui·ci coutelltez:-voU3,

Ue peur d'en TCDconlrcr 1111 lJi re! • W nt voorzeker eminente voordeelen n:m het volk zou scheuken, ware cene toelndiug lot cene bimetallistische uuie; dezo zou oogetwijreld in vele t oe8tnnden von mo.loiac g roote verlichting geven, Wue het mogl'lijk daartoe thans cenc \'oordracht te doen, ik zou lcggen: laat deze ontwerpen (d ie betreffende de Grourl.wehheuiening:) voor een oogenbhk tcr zijde ell bebandel die voordracht in de eente pluh." En velen in Engeland rijn dezelfde overt uiging toegedaan, want ter jongfote alge meene vergtdcring van nandeel houdera vtm CI"wfertd B ank of I ndia, ÁrlIlra,lio. aud ChiIlO, gehouden te Londen dcn 20 A pril 11. werd bij acclamatie instemming bet uigt met de volgende woorden vaD den Manager J , H OWARD GwnHER: .Jf )'OU want prosperity and lltaCe for t.be Chartered Bank p«ach bimt1alli,m, for without bimeinlliJm the tradc ol England with silver using count ries can never be profitable and peace(u)", (CAuTI),Mone!! Markt! ReDietQ, April 23, 1887 .

oe