HAPTONOMI E- HAPTOTHERAPI E

5750 - Google Drive

pagina 1 van 17

ove r zicht | be w e r k |

5750

H APTON OM I E- H APTOTH ERAPI E Aan deze pagina w ordt o.m . gewerkt door Carine ALDERWEI RELD, in het kader van haar eindverhandeling

I N LEI D I N G Naast m ij n opleiding t ot psychologisch consulent volgde ik een opleiding m assaget echnieken. Zowel als gever als ont vanger van een m assage ervoer ik dat een goede m assage de m ens in zij n gem oed raakt . I n m ij n zoekt ocht naar een int egrat ie van beide opleidingen ont dekt e ik dat deze al best ond onder de vorm van hapt onom ie / hapt ot herapie. Aanraken en aangeraakt w orden zij n van levensbelang, zowel in j e kindert ij d als in j e verdere leven.( cf. de behoeft e aan vacht cont act - hoofdst uk behoeft en en verlangens 4550) . Denk m aar aan het deugdoende effect van een st evige knuffel of het ont spannen gevoel van een zalige m assage. Hapt onom ie gaat nog een st apj e verder. Deze leer gaat ervan uit dat j e door j e gevoel en t ast zin t e ont wikkelen en j e open t e st ellen voor het cont act m et anderen, bet er kunt leren om gaan m et spanningen, pij n, st ress en verdriet . Met andere woorden aanraken en aangeraakt w orden helpt psychische en fysieke klacht en voorkom en en helen.

W AT I S H APTON OM I E- H APTOTH ERAPI E? De hapt onom ie houdt zich bezig m et de relat ie t ussen de t ast ( het voelen) en het gevoelsleven en daarm ee, in ruim ere zin, m et de gevoelsm at ige wisselwerking t ussen m ensen. Het woord ‘hapt onom ie’ is afgeleid van de Griekse woorden Hapsis en Nom os. Hapsis = t ast en, aanraken, gevoel. Nom os = wet , regel Hapt onom ie = de leer van het m enselij ke gevoel en gevoelsleven. De leer van de aanraking ‘Hapt o’ van het Griekse werkw oord ‘hapt ein’ bet ekent : ik raak aan, ik verenig, ik vest ig een relat ie, ik hecht m ij aan... I n overdracht elij ke zin: ik m aak t act iel cont act om gezond t e m aken, t e helen, t e bevest igen. Dit t act iele cont act karakt eriseert de hapt onom ische benadering: helend ( = ’heel’m akend, heel de m ens om vat t end) ont m oet end aanraken om de ander in zij n wezen t e bevest igen. Hapt onom ie gaat ervan uit dat het m enselij ke lichaam - en vooral de beleving van dat lichaam - van fundam ent ele bet ekenis is binnen alle m enselij ke com m unicat ievorm en. Het lichaam wordt gezien als drager van gevoelens en heeft bij wij ze van spreken een geheugen voor gevoelservaringen. Deze ervaringen zij n in het lichaam t erug t e vinden. Bij voorbeeld door blokkades in bewegingspat ronen, rem m ingen in gevoelsbewegingen, voorkeurshoudingen en voorkeursbew egingen en het verm ogen t ot het aangaan en beleven van cont act . Het lichaam doet al deze ervaringen op via het t ast en en voelen. Hapt ot herapie is er de t herapeut ische t oepassing van. I n de hapt onom ie wordt er groot belang gehecht aan het t egem oet reden van pij n en leed in plaat s van het ont kennen en negeren ( vlucht en) ervan. Het j ezelf t oest aan pij n t e voelen, t oe t e eigenen en t e doorleven.

https://docs.google.com/document/d/1zBY5CZZV3KiVsi_TVDKccfN9UImFgy0tytmcXRnaAU0/preview

10/08/2013

5750 - Google Drive

pagina 2 van 17

Frans Veldm an is de grondlegger van de hapt onom ie in Nederland.

ON TSTAAN VAN H APTON OM I E Mensen zij n geen solit aire wezens, m aar leven in een sociale cont ext . De verbinding m et de ander kom t t ot st and door wat j e zegt , m aar vooral door wat j e laat zien, wat j e uit drukt m et j e lichaam en j e bewegingen. Het licham elij k com m uniceren, het non- verbale gedrag, is zo oud als de m ensheid. De t alige com m unicat ie is pas lat er ont st aan. Hapt onom ie, als geheel aan inzicht en in de gevoelde, affect ieve m enselij ke com m unicat ie, elkaar ( aan) raken en ont m oet en, kort om het gevoelsm at ig m et elkaar om gaan, werd in de j aren 1950 door Frans Veldm an vast gelegd. Hij baseerde zij n gedacht engoed op 2 drij fveren nl.: 1.De m ensonwaardige aspect en van de t echnologische vooruit gang en de verzakelij king in de m enselij ke om gang Hij const at eerde dat de m agie uit het leven verdwenen was doordat de wet enschap st eeds m eer vorderde. De m ens zag zichzelf door de t echnologische vooruit gang als vervreem de waarnem er van zij n eigen leefwereld. Een individu weet st eeds m eer over kleinere onderdelen van de werkelij kheid, w aardoor ieders bij drage een klein rader in het grot e geheel werd, zonder zich daarm ee nog verbonden t e voelen. Zo is dus een grot er afst and t ot het geheel ont st aan, m en voelt zich geen deelgenoot m eer. De vervreem ding van onszelf werd sinds WOI I nog st erker door het st reven naar effect ivit eit , efficiënt ie en nut t igheid. De om gang m et andere m ensen leek st eeds m eer in het t eken t e st aan van deze crit eria. Het cont act t ussen m ensen verschraalde. Vaak verloopt het huidige cont act t ussen m ensen elekt ronisch, efficciënt en snel m aar zonder gevoel of em ot ie. Deze const at ering vorm den deels de drij fveren voor Veldm an om t e kom en t ot zij n wet enschap van de affect ivit eit : de hapt onom ie. 2. Zij n persoonlij ke ervaring als fysiot herapeut . Hij behandelde onder m eer m ensen m et pij nklacht en. De aanraking van Veldm an in zij n m assages, m aar ook in het uit voeren van oefeningen, had geen m echanisch karakt er, m aar een aanraking van de m ens in “ heel zij n wezen” , geen ‘ding- lichaam ’. Bij een goede aanraking ont spant het lichaam zich en ont st aan er opt im ale m ogelij kheden t ot genezing. De nat uurlij ke neiging van het lichaam t ot herst el wordt daarm ee aangesproken. I n goed cont act is er sprake van w ederkerigheid. Wanneer j e j ezelf aan de ander laat zien en voelen, zal de ander zich voor dat cont act openst ellen en daarin zichzelf ervaren en zich vanuit dat cont act openst ellen. I n t herapiesit uat ies zal de pat iënt zich ook m eer lat en zien en voelen aan de t herapeut als er sprake is van oprecht e bet rokkenheid. De pat iënt wordt aangesproken op zij n eigen ( sluim erende) m ogelij kheden. Dit geldt niet alleen in t herapie, m aar ook in het dagelij kse leven. Bob Boot ( hapt ot herapeut ) is echt er van m ening ( en ik deel hierbij zij n m ening) dat de genoem de t echnologische ont wikkelingen niet alleen negat ieve gevolgen voor de m ens en zij n cult uur hebben gehad, m aar ook posit ieve, nam elij k dat er ook m eer individuele vrij heid is ont st aan. De huidige m ens is echt er op zoek naar een nieuw evenwicht . Een balans t ussen individuele vrij heid enerzij ds en verbondenheid en veiligheid anderzij ds. De vrij heid die is ont st aan door individualisering en het ont wikkelen van een eigen leven kan het persoonlij ke leven inst abiel m aken. Er zij n sinds de j aren 1950 m inder vast e pat ronen en veel m eer keuzem ogelij kheden voor de m anier w aarop j e j e leven wilt leven. Wat veel m ensen onzeker m aakt , hen w einig houvast heeft . Dagelij ks m oet en we uit duizenden product en kiezen, inform at ie kom t langs alle kant en op ons af. We worden er als het ware door overspoeld. I ndividuele vrij heid is het hoogst e goed, m aar daarin wordt vaak niet veel rekening gehouden m et anderen. Grot ere vrij heid heeft als schaduwkant een veel geringer gevoel van veiligheid. De zoekt ocht naar evenw icht t ussen j e persoonlij ke ont wikkeling en zelfont plooiing enerzij ds en verbondenheid m et anderen anderzij ds is niet gem akkelij k en vraagt inzicht in wat j e voelt , beweegt en verlangt . Hapt onom ie doet een appèl op deze verwezenlij kingen in


10/08/2013

5750 - Google Drive

pagina 3 van 17

verbondenheid m et de m edem ens.

BALAN S TUSSEN VOELEN EN RED E. I n onze huidige sam enleving zij n we het ‘voelen’ verleerd. We zij n vervreem d van onze licham elij kheid, hoew el de koest erende aanraking onze allereerst e t aal was. Onze focus is vooral naar buit en gericht en hierdoor verliezen we het cont act m et ons innerlij k. We zij n als voelers geboren en t ot denkers gem aakt . Het doel van hapt onom ie is de denkers weer t ot voelers t e m aken, w aarbij het st reven niet alleen is ons gevoel acht erna t e lopen. Mensen zij n redelij ke w ezens in die zin dat w e onze rede, ons verst and bezit t en. Verant woordelij k zij n voor j ezelf bet ekent voort durend zoeken naar een balans t ussen rede en gevoel, waarbij deze t wee elkaar onderling beïnvloeden. Het bet ekent ook zoeken naar j e eigen oorspronkelij ke beweging, los van verwacht ingen en convent ies. Veldm an spreekt van een “ gevoel doorst raalde rede” . Van uit j e gevoel naar de rede. Op basis daarvan kan ieder individu zij n eigen verant w oordelij kheid nem en voor zichzelf . Ta boe op ‘a a nr a k e n’. Licham elij k cont act zonder er iet s voor t erug t e verwacht en lij kt bij na onm ogelij k. Het wordt al snel in verband gebracht m et erot iek of seksualit eit . Aanraken verliest daardoor in onze cult uur haar onschuld. Schuldgevoel en schaam t e gaan onderhuids een rol spelen. Aanraken krij gt m ede hierdoor een m echanisch karakt er. Alleen als het prakt ische nut ( bvb. kinesit herapie bij een blessure) heeft dan kan het . We zij n zelfs zover dat ouders zich bij het aanraken van hun kinderen gaan afvragen of dat wel m ag en hoort . Het verst and gaat bepalen wat m ag en niet m ag. De eigen gem oedsbeweging wordt daarm ee onder cont role gebracht van de rat io. Als voe le r s ge bor e n, t ot de nk e r s ge m a a k t . Al vrij snel na de bevrucht ing is het zich ont wikkelende kind in st aat t e voelen. Het lij fj e van een baby verwij dert zich int uït ief van bedreigingen en wendt zich t ot iet s wat goed voelt . Een afwerende react ie, een verkram ping of verst ij ving van de baby is voelbaar als de aanraking op een of andere m anier niet klopt , als die t e hard of t e wild is, niet afgest em d op het kind. Een kind dient in een m um van t ij d zich aan t e passen aan de behoeft en van zij n ouders, de regels van de kinderopvang en de m aat schappij , t erwij l hij alleen gekend wil worden in zij n behoeft es. Het dagelij kse leven is gericht op prest eren en prest ige. Hoewel de laat st e j aren de aandacht beet j e bij beet j e lij kt t e verschuiven naar gevoel, em ot ionalit eit en verbondenheid. Toch lopen veel m ensen vast , m eer en m eer m ensen m et psychische problem en: burnout , depressie, overspannen, m edisch onverklaarbare fysische klacht en. Kennelij k kunnen ze het leven niet leven. De druk is t e groot . De onderlinge cont act en zij n schraal en oppervlakkig. Het leven wordt als onveilig ervaren en st eun van gezin, fam ilie of vrienden ont breekt veelal. Gezinnen w orden st eeds kleiner. Het is ieder voor zich. De kwalit eit van het leven lij dt onder de algem ene druk van de econom ische groei, ondanks alle welzij n, vooral in m at eriële zin, die deze ont wikkelingen ons ook gebracht hebben. En ondanks de verworven persoonlij ke vrij heid. Het is opvallend dat we professionele hulp nodig hebben als zich vervelende gebeurt enissen voordoen. De grond onder onze voet en lij kt direct t e gaan wegzakken zodra er iet s gebeurt , er is geen t ij d om st il t e st aan bij de pij n of het verdriet . Mensen uit de om geving hebben het nam elij k ook druk en zij n veelal erg m et hun eigen st reven naar succes en am bit ie bezig. Ook heeft m en m eer en m eer behoeft e aan cont role en m aakbaarheid, het kom t t ot uit ing in de wens om geboort e, leven, ziekt e en dood t e beheersen. Nem en we de t ij d om t e rouwen, het verdriet t e voelen of gaan we snel over t ot de orde van de dag en gebruiken w e de verkregen t ij d om de geslagen gat en in ons gevoel snel t e dicht en m et zakelij ke successen en het bevredigen van m at eriële behoeft en? Het gevolg daarvan kan zij n dat we onszelf langzam erhand uit het oog verliezen en we st eeds verder verwij derd st aan van ons gevoel. We vervreem den van onszelf. We belanden in een onverklaarbare depressie of vlucht en in drank, drugs, m edicij nen of krij gen psychosom at ische klacht en. Met andere woorden verdriet die geen kans krij gt om gevoeld t e worden, er niet


10/08/2013

5750 - Google Drive

pagina 4 van 17

m ag zij n, zoekt een andere uit weg. He t be la ng va n onze zint uige n . De zint uigen zij n van levensbelang, zonder waarnem ing, herkenning en int erpret at ie van invloeden van buit enaf en binnen in ons lij f is er geen kans op overleven. Het t ast en is de basis van alle zint uigen. Het t ast zint uig bevindt zich in de huid, het groot st e m enselij ke orgaan, op de grens van de binnen- en buit enwereld. Via dit grensvlak vindt com m unicat ie m et de buit enwereld plaat s. Bij de ont wikkeling van eicel t ot em bryo is de t ast het eerst e zint uig dat zich ont w ikkeld. Maar ook vlak na de geboort e is de baby vooral voelend aanwezig in de wereld en gaat het kind pas lat er bet er zien en horen. De oren, m ond, neus en ogen zij n in feit e allem aal gespecialiseerde t ast organen, gevorm d uit de oorspronkelij ke celwand. Prikkels, die via de t ast en ook via de andere zint uigen binnenkom en worden opgeslagen in ons geheugen. Deze prikkels vorm en o.a. de basis voor onze ont wikkeling ( m ot orisch, verst andelij k, em ot ioneel) . De prikkels die we krij gen, worden geïnt erpret eerd door ons lichaam ( onbew ust ) en onze hersenen( bewust ) . I nt erpret eren gebeurt op basis van onze voorgeschiedenis van de m ens in evolut ie, het genet ische m at eriaal van de ouders, m aar ook op basis van onze eigen levenservaring, dat ligt opgeslagen in het lichaam . He t voe le n die nt ge voe d t e w or de n. Pasgeborenen verkennen de wereld uit sluit end via hun gevoel. Ze m aken onderscheidt t ussen gevoelens van behagen en onbehagen van lust en onlust , en reageren daar heel prim air op. Voelen hoeven ze niet t e leren, dat kunnen ze al. Het uit en van deze em ot ies of gevoelens is een im pliciet e int ent ie t ot cont act , m aar wanneer deze gevoelens vaak niet worden beant woord kan het voelen snel beschadigd raken. Het kind zal zij n gevoelens niet m eer uit en, om dat ze niet m eer worden gezien of gehoord, en raakt zodoende in een isolem ent . De int ent ie om door de ander in zij n gevoel erkend t e worden kan verdwij nen, om dat er geen vert rouwen m eer is dat het uit en van em ot ies zal worden beant woord. Het voelen dient gevoed t e worden. Een kind heeft behoeft e aan affect ieve bevest iging, de behoeft e wordt bevredigd door onvoorwaardelij ke liefde in eerst e inst ant ie van de ouders ( Rogers ) . Bij een goede aanraking zal het kind reageren m et t oenadering en een glim lach, een onj uist e m et huilen en verst ij ven van het lichaam , deze uit ing van onbehagen is ook een uit ing van de wens t ot goed cont act . Door het j uist e aanbod van aanraking zal het kind leren vert rouwen op zij n eigen gevoelens en em ot ies. Op deze m anier wordt het voelen gevoed en zal het kind zich in em ot ioneel en psychisch opzicht op een gezonde m anier ont wikkelen. Toen m ij n oudst e docht er ‘Oona’ w erd geboren, nu 19 j aar geleden, kreeg ik van veel m ensen de w aarschuwing dat ik haar aan het verwennen was, dat daar niks goeds kon uit voort kom en. I k droeg haar veel bij m ij , st ak haar regelm at ig in een draagzak, knuffelde haar veel en gaf haar veel aandacht . I k kreeg van Kind en Gezin een schem a m et de uren van de flesvoeding, de hoeveelheid en het aant al, dat er dienden gegeven t e worden. Het werd st erk aangeraden om het schem a t e volgen. Borst voeding werd t oen helem aal niet geprom oot en werd enkel door een zonderling nog gegeven. I k had er helem aal geen goed gevoel bij . Terwij l m ij n gevoel zei dat het goed was haar dicht bij m ij n lichaam t e voelen, veel cont act m et m ij n kind t e hebben, haar t e voeden enkel wanneer Oona dat aangaf, begon ik t och t e t wij felen aan m ij n gevoel en begon ik m eer en m eer de verwacht ingen van anderen in t e volgen. Gelukkig w eet m en ondert ussen bet er en worden j onge m oeders aangem oedigd hun gevoel t e volgen. Kinderen j onger dan 3 m aanden kun j e niet slecht opvoeden door veel aandacht t e schenken, in t egendeel enkel in cont act m et anderen kan het groeien en zich erkend voelen. Voe le n is be w e ge n. Om t e voelen of iet s hard of zacht is m oet en we onze vingert oppen bewegen. Voelen en bewegen zij n onlosm akelij k m et elkaar verbonden. Je beweegt naar iet s t oe of van iet s af. Het kan een bew eging zij n in verplaat sen, m aar ook een beweging in ons lij f, een gem oedsbew eging. Het w oord em ot ie is afgeleid van het woord e- m overe. De t erm heeft zich in het Engels ont w ikkeld t ot ‘t o m ove’, wat ‘bewegen’ bet ekent . De t oevoeging ‘e’ geeft aan dat het een naar buit en gericht e beweging is, anders zou er ‘in’ voor st aan. Em ot ie is dus een expressie van ons gem oed naar buit en, naar een ander t oe. Het is een m iddel om de ander t e


10/08/2013

5750 - Google Drive

pagina 5 van 17

bereiken. Bij de verschillende em ot ies lat en we verschillende bewegingen zien. Als een kind boos is gaat hij st am pvoet en, is hij bang dan kruipt hij in elkaar. Het kind t oont zij n em ot ies in fysieke bewegingen. Volwassenen hebben dat vaak afgeleerd, zij hebben zich leren beheersen en t onen een gelij km at iger expressie die m inder aut hent iek is, m inder van onszelf, m eer van wat er van ons verwacht w ordt . Het lichaam slaat deze em ot ies op, m aar deze hebben behoeft e om naar buit en t e kom en. I n hapt onom isch cont act wordt j e op affect ieve wij ze aangesproken op wat j e bent en wat er in j e lij f verborgen ligt , acht er de opgebouwde spierspanning. Het kan voelbaar voor j e worden dat j e em ot ies hebt ingeslikt en verdrongen, m aar ook dat er weer bew eging kan kom en in j e verst arde lij f als j e de m oed hebt spanning los t e lat en en zo gevoelens weer kunt lat en st rom en. Opnie uw le r e n voe le n “a ls ge voe l de vr ij he id k r ij gt , ve r a n de r t le e gt e in r uim t e ” • Be w ust w or de n v a n de signa le n die j e licha a m a a nge e ft Zolang j e j e niet bewust bent van de signalen die j e lichaam geeft , kan j e er ook niet s m ee doen. Zo kun j e ook niet de grenzen van j e lichaam respect eren. Dat zelfde geldt ook voor gevoelens van angst , boosheid of verdriet . Zolang j e ze niet opm erk, kan j e er ook niet over nadenken en ernaar handelen. I n noodsit uat ies handel j e puur vanuit j e reflexen en dat heeft ook zij n nut . Nadien kan j e erover nadenken, hoe er verder m ee om t e gaan. Bewust waarnem en van j e eigen em ot ies voorkom t dat ze ongem erkt opgeslagen worden in j e lichaam . Waargenom en en benoem de em ot ies en gevoelens kunnen dus als kom pas dienen voor ons handelen. Het al dan niet handelen naar j e gevoelens is ieders eigen verant woordelij kheid. • Le e r j e buik boodscha p h e r k e nne n e n se r ie us ne m e n. Als er iet s van j e verlangd wordt krij g j e zowel een “ buikboodschap” als een “ hoofdboodschap” . Bij voorbeeld: een vriendin belt j e op m et de vraag kun j e op m ij n kindj es passen na school? Je buikboodschap kan zeggen “ hier heb ik geen zin in, ik wil eens een rust ige avond zonder j engelende kinderen” , t erwij l j e “ hoofdboodschap” j e zegt ,” ik kan m oeilij k nee zeggen, w ant anders zal ze m e niet m eer willen als vriendin of een vriendin hoort in t e st aan om een helpende hand t e bieden” . Het gevaar hierin best aat dat we enkel alleen m et onze hoofdboodschap nog beslissen en zo onszelf st elselm at ig t e kort doen. • W a t w il j e licha a m j e v e r t e lle n ? Een verst andig besluit is een besluit genom en op basis van j e verst and. Dit is niet een goed of een fout besluit , het is een besluit dat niet genom en is vanuit j e gevoel. Wanneer er veel t egenst ellingen best aan t ussen verst and en gevoel gaat het wringen. Dat roept spanning op in ons lij f. We m oet en dan iet s doen m et die spanning om die t egenst ellingen m et elkaar in balans t e krij gen. Enerzij ds kunnen we de gevoelens van spanning enigszins negeren. We verdringen ze dan en doen of er niet s aan de hand is, dit kun j e even volhouden, m aar uit eindelij k breekt deze houding j e op. Het lichaam gaat vroeg of laat signalen geven die niet m eer zij n t e negeren. Als j e voort durend m aagklacht en, rugklacht en, hoofdpij n hebt , t erwij l j e daarvoor nooit last had, dan kun j e j e afvragen of j e lichaam j e m isschien iet s wil vert ellen. Ook als de oorzaak licham elij k is, kun j e afvragen waarom ze j uist nu opt reden en j uist in die organen.( vb griep wordt veroorzaakt door het influenzavirus, m aar als j e im m uunsyst eem is aanget ast door st ress, grot e verm oeidheid, dan kan j e lichaam de st rij d t egen het virus m oeilij k winnen) . Anderzij ds kunnen w e de gevoelens serieus nem en en ze gebruiken als richt ingaangever voor ons handelen. Op deze m anier liggen verst and en gevoel in dezelfde lij n. Er is geen sprake van int erne inconsist ent ie. Verst and en gevoel zij n in balans. Een relat ie niet verbreken om dat j e anders financieel in de problem en kom t , kan vanuit een zakelij k oogpunt nut t ig zij n. De relat ie wordt dan ook zakelij k van karakt er, “ een verst andshuwelij k” . Maar als j e gevoel iet s anders aangeeft , is het result aat dat j e niet gelukkig wordt , w ant het voelt niet goed. Je kunt dan de spanning, onrust of verm oeidheid voelen. I nconsist ent e gevoelens kost en energie. Ze zorgen voor spanning in j e lichaam en als het t e lang duurt , zorgen ze voor ziekt e of gevoelens van onbehagen, m oeheid, som berheid en depressivit eit . Het bewust worden van gevoelens dient niet alleen om richt ing t e geven aan ons handelen, m aar heeft het ook een voorspellende waarde. Hoe vaak hoor j e m ensen niet zeggen na afloop van een sit uat ie, dat ze het eigenlij k al lang aanvoelden. Je lichaam


10/08/2013

5750 - Google Drive

pagina 6 van 17

heeft j e dus signalen, j e kunt ze negeren, m aar weet dat j e lichaam nooit liegt . Je verst and kan j e som s op j e verkeerde been zet t en. Je m oet leren de signalen opm erken en op waarde leren schat t en, wat niet alt ij d gem akkelij k is, om dat we niet m eer gewend zij n ons zo bewust op ons lichaam en gevoel t e richt en. Keuzes m aken bet ekent verant woordelij kheid nem en voor j ezelf en dat kan som s m oeilij k zij n, om dat het last ige sit uat ies of conflict en kan opleveren. Wat heel duidelij k m oet zij n is dat er niet gezegd wordt dat j e alt ij d alleen j e gevoel m oet volgen. Het verst and is ook een kwalit eit . ( wanneer j e angst ig bent voor een exam en, is dat goed en norm aal, dat wil niet zeggen dat j e dat exam en niet m oet afleggen, het is een zekere w eerst and die j e m oet overwinnen) . Het gevaar bij niet waarnem en van j e voelen is dat j e vaak j e grenzen overschrij dt om dat j e ze niet voelt . • W e lk e licha a m st a a l spr e e k j e ?Het is belangrij k j e eigen lichaam st aal t e leren int erpret eren. Kij k eens goed naar wat j e lichaam doet in bepaalde sit uat ies. Hoe voelt j e m aag aan als j e gespannen bent ? Wat gebeurt er m et j e adem haling als j e j e slecht voelt ? Hoe reageert j e lichaam bij pij n, angst , verdriet , boosheid en blij heid? • St a e e ns st il bij w a t j e licha a m j e w ilt v e r t e lle n ove r hoe j e j e voe lt bij be pa a lde pe r sone n ?w ordt j e nerveus? w il j e weg? voel j e j e op j e gem ak? en st a eens st il bij het feit waarom j e lichaam dat aangeeft ? doet deze persoon j e denken aan bepaalde personen uit j e verleden of huidige kennisenkring? • W a t ge e ft j e e ne r gie , w a a r w or dt j e m oe va n?Wat j e energie geeft is goed voor j e. Bij act ivit eit en die heel veel van j e vergen, is het goed om st il t e st aan of het wel iet s voor j ou is. • Ge e f j e zint uige n e e n ve r w e nbe ur t schakel het zint uig zien uit door j e bij voorbeeld t e blinddoeken, zo kom en j e andere zint uigen op de voorgrond. Voelen, ruiken en horen worden int enser. • D a ns zonde r na t e de nk e n concent reer j e op de m uziek en op j ezelf, zonder rekening t e houden m et wie of wat dan ook. Voel hoe j e lichaam reageert op de m uziek. Voel wat er in j e om gaat voor, t ij dens en na het dansen. • Pr ogr e ssie ve ont spa nningst e chn ie k e n ( zie hoofdst uk relaxat iet echnieken AI P) , zo wordt j e bewust van j e spanningen in j e lichaam • Body m indt r a ining lichaam sdeel per lichaam sdeel wordt overlopen, j e aandacht wordt op een bepaald lichaam sdeel gericht : hoe voelt het m om ent eel aan? st ij f, hard, zacht , m oe, koud, warm enz. Wat is het eerst e woord dat bij j e op kom t ? Waar st aat het lichaam sdeel voor? I s er pij n of st ij fheid aanw ezig? zoj a, aan welke sit uat ie is deze pij n gelinkt ? I s die pij n al lang aanw ezig? Wordt de pij n erger? Gaat de pij n som s over en zoj a in welke t oest anden? Hoe voelt het als iem and zij n hand legt op dat lichaam sdeel? Welke spreuken kom en bij j e op bij dat lichaam sdeel ( vb j e been st ij f houden, de bibber in j e knieën) • Ga e e ns j e e r fe lij k e be la st in g na va n j e licha a m . Hoe m ensen zich voelen wordt voor een groot deel bepaald door de boodschappen die ze vroeger hebben m eegekregen. Wat hebben andere m ensen gezegd over j e lichaam ? Je seksualit eit ? Hoe hebben fam ilie, vrienden of m ensen op school j e die boodschap gebracht ? Wat doet het nu m et j e eigen em ot ionele beleving? Met de beleving van j e lichaam ? Welke van die dingen vind j e pret t ig? Waar wil j e van af? Wat was w el en niet veroorloofd als kind - bij voorbeeld op het gebied van lucht geven aan woede, uit ing geven aan creat ivit eit , vreugde, droefheid, seksualit eit , angst of andere em ot ies? Om welk soort gevoelens veroordeel j e j ezelf in j e huidige leven? Wat hebben we m oet en doen en w at doen w e nog st eeds om liefde en aandacht t e krij gen? • Wie de neiging heeft om m et een de analyse in t e duiken in plaat s van t e voelen, kan eens proberen om de dingen anders t e benaderen. bvb als iem and j e beledigt denk dan niet m et een: die zal wel gelij k hebben, w ant ik heb inderdaad iet s verkeerd gedaan. Maar leg eens j e hand op j e buik en vraag j e af hoe het voelt : boosheid? angst ? verdriet ? • Er k e n k inde r e n e n volw a sse n in hun ge voe le ns e n e r k e n j e e ige n ge voe le ns kom er voor uit en eis dat ze er m ogen zij n. Niem and heeft t oest em m ing nodig om t e voelen, want em ot ies zij n er gew oon. Hoe eerder w e ze herkennen en erkennen, hoe bet er we af zij n. Om de negat ieve gevolgen die em ot ies op ons lichaam hebben in de hand t e houden is het belangrij k ze t e herkennen. ‘La a t m e voe le n w a t ik voe l’Een kind dat weent om dat op zij n


10/08/2013

5750 - Google Drive


pagina 7 van 17

10/08/2013

5750 - Google Drive


pagina 8 van 17

10/08/2013

5750 - Google Drive


pagina 9 van 17

10/08/2013

5750 - Google Drive


pagina 10 van 17

10/08/2013

5750 - Google Drive


pagina 11 van 17

10/08/2013

5750 - Google Drive


pagina 12 van 17

10/08/2013

5750 - Google Drive


pagina 13 van 17

10/08/2013

5750 - Google Drive


pagina 14 van 17

10/08/2013

5750 - Google Drive


pagina 15 van 17

10/08/2013

5750 - Google Drive


pagina 16 van 17

10/08/2013

5750 - Google Drive


pagina 17 van 17

10/08/2013

HAPTONOMI E- HAPTOTHERAPI E

Recommend Documents