Handreiking Belinstructies voor de bevalling Versie voor verloskundigen
Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen Maart 2011
Inhoudsopgave 1.
Doel van deze handreiking
3
2.
Motivatie voor de handreiking
4
3.
Wat zijn de uitgangspunten bij uw belinstructie
5
4.
Prenatale voorlichting over het begin van de baring
6
5.
Waar houdt u rekening mee bij de individuele belinstructies
7
6.
Eerste bezoek
8
7.
Voorbeelden belinstructie
9
Bijlage
10
1.
Doel van deze handreiking
Belinstructies weerspiegelen de visie op begeleiding tijdens de baring en zijn het visitekaartje van uw praktijk. Daarom heeft de KNOV hiervoor een handreiking gemaakt. In deze handreiking vindt u dan ook achtergrondinformatie en ideeën voor het opstellen van uw belinstructies. Met deze informatie in de hand kunt u uw belinstructies nog eens opnieuw bekijken en beoordelen of de inhoud en formulering aansluit bij de visie van de KNOV. Zij streeft ernaar dat iedere praktijk haar belinstructies volgens deze visie formuleert. Deze handreiking ondersteunt u ook bij het voldoen aan de norm dat u de beschikbaarheid van de zorg voor uw cliënten garandeert. De volgende criteria uit de normenset van het praktijk analyse instrument van de KNOV zijn relevant: -De cliënte wordt geïnformeerd over de organisatie en werkwijzen in de praktijk. -In de praktijk is geregeld hoe wordt omgegaan met urgente en niet urgente vragen
3
2.
Motivatie voor de handreiking
Het belang van vroegtijdige ondersteuning en begeleiding van de barende vrouw wordt steeds meer ingezien. Eén van de aanbevelingen uit het stuurgroeprapport “Een goed begin” (december 2009) is dat de barende (vanaf de actieve fase) niet alleen gelaten mag worden. In de visie van de KNOV op de stuurgroepaanbevelingen (september 2010) komt naar voren dat een vroeg ingezette begeleiding meerwaarde heeft voor het verloop van de bevalling. Ook de KNOV-standaard niet-vorderende ontsluiting (NVO) beveelt vroegtijdige ondersteuning aan, omdat het kan bijdragen aan het voorkómen van een stagnerende ontsluitingsfase. Daarnaast is de boodschap die wij als verloskundigen aan cliënten uitdragen ook belangrijk. Het is een terugkerend thema in de rapportage van de klachtencommissie dat vrouwen zich niet altijd serieus genomen voelen als ze bellen. Het komt voor dat de verloskundige zodanige belinstructies geeft dat de vrouw (of haar partner) pas mag bellen als de weeën met een bepaalde frequentie komen terwijl de barende voor haar gevoel de verloskundige al eerder nodig heeft. Daarom is het belangrijk dat u bij uzelf nagaat of u, en zo ja welke concrete belinstructies u op uw website wilt vermelden. Uw belinstructies zijn het visitekaartje van de praktijk omdat zij de cliënt een indruk geven van de cliëntgerichtheid van uw praktijk.
4
3. • • • • •
• •
Wat zijn de uitgangspunten bij uw belinstructie Belinstructies moeten uitnodigend zijn en geen drempel vormen om te bellen. Het gesprek over de belinstructies wordt in de zwangerschap gevoerd met de meest bekende verloskundige. Zorg op maat, dus ook: belinstructies op maat. De belangrijkste boodschap is dat u er voor de vrouw bent. U legt een vroeg eerste bezoek af voor informatie, om te bepalen welke ondersteuning er nodig is en om te beoordelen in welke fase de vrouw zich bevindt. In het prenatale gesprek komt dit vroege eerste bezoek ook al aan de orde. Belinstructies op de website zijn een visitekaartje voor de cliëntgerichtheid van de verloskundige praktijk. De vrouw belt op het moment dat zij en haar partner steun, bevestiging of informatie nodig hebben.
5
4.
Prenatale voorlichting over het begin van de baring
Het is belangrijk om in de zwangerschap genoeg tijd uit te trekken om informatie te geven over het normale verloop van de bevalling. Ook van belang is informatie over hoe de start van een bevalling kan verlopen en waaraan de vrouw kan merken dat de bevalling begonnen is. Een deel van de algemene informatie kan gegeven worden tijdens voorlichtingsbijeenkomsten. Voor de instructies ‘op maat’ zal voldoende ruimte moeten worden gemaakt tijdens het spreekuur of het huisbezoek. Verwachtingen over wat een bevalling inhoudt beïnvloeden het vermogen om het begin van de baring te herkennen. Wat de vrouw gaat doen als ze het begin van de baring herkent, hangt af van de informatie die ze in de zwangerschap heeft ontvangen. Mantelzorgers spelen een belangrijke rol in het helpen herkennen van het begin van de baring en de reactie hierop. Betrek, als dit mogelijk is, de mensen die bij de bevalling aanwezig zullen zijn bij de voorlichting (Beebe & Humpreys 2006). Er kan een discrepantie zijn tussen de zorgverlener en de barende vrouw in hoe zij het begin van de baring markeren. Voor vrouwen is de hoeveelheid pijn het belangrijkste criterium van de start van de bevalling. Voor verloskundige zorgverleners is het belangrijkste criterium de hoeveelheid ontsluiting (Kane & Moffat). Vrouwen noemen veel verschillende signalen en symptomen als markeerpunt voor het begin van hun bevalling: opvallend is dat het voor alle vrouwen een concreet moment is (Gross 2003).
6
5. • • • • • • • • •
Waar houdt u rekening mee bij de individuele belinstructies Verwachtingen van de cliënt over verloop, pijn, weeën en begeleiding/steun. Eventuele angst en onzekerheid over de bevalling. Wensen van de cliënt en haar partner over begeleiding (hoeveelheid en persoon). Betrek hierbij een eventueel geboorteplan. Pariteit. Eventuele voorgeschiedenis; bijv eerdere miskramen, verloop van vorige bevallingen. Organisatie van de praktijk; geeft men voorkeur aan het zelf uitvoeren van eventuele continue begeleiding of werkt men hierbij samen met de kraamzorg. Aanwezige mantelzorg. Plaats van bevalling. Geef ook duidelijk aan wanneer men MOET bellen.
7
6.
Eerste bezoek
Na het eerste, meestal telefonische, contact is een bezoek aan de zwangere om meerdere redenen wenselijk. Het eerste bezoek is de start van de begeleiding van de baring. Dit geldt zowel voor het verloskundig beleid als vanuit relationeel en communicatief oogpunt. Dit eerste bezoek kan plaatsvinden direct nadat een zwangere zich meldt met signalen dat de baring mogelijk is begonnen of aangeeft uw begeleiding nodig te hebben. Het doel van het bezoek is allereerst om vast te stellen of de baring daadwerkelijk begonnen is. Daarnaast kan de verloskundige tijdens dit eerste bezoek een inschatting maken van de draagkracht van de barende en de benodigde mate van ondersteuning. Bekend is dat hoe vroeger (continue) ondersteuning ingezet wordt, hoe meer effect dit heeft! Uit onderzoek blijkt tevens dat vrouwen het belangrijk vinden dat zij informatie hebben over ‘hoe het ervoor staat’ (Beebe & Humpreys 2006). Tenslotte kunt u door snel een eerste bezoek af te leggen, het baringsverloop en de beleving van de baring positief beïnvloeden. Wanneer het eerste bezoek plaatsvindt, kan per barende verschillend zijn. Sommige vrouwen willen tijdens het eerste telefonische contact alleen melden hoe de stand van zaken is of een bevestiging van wat zij zelf denken. Met hen kunt u overleggen wanneer een bezoek gewenst is. Sommige barenden zijn onzeker of uit hun verhaal blijkt dat de baring zeer waarschijnlijk nog niet begonnen is. Ook met hun overlegt u wanneer uw aanwezigheid gewenst is. Het spreekt vanzelf dat de behoefte van de cliënt daarbij leidend is. Voor zowel de verloskundige als de zwangere is een zorgvuldige diagnose van de fase waarin de baring verkeert belangrijk. Immers, het verdere beleid en de verwachtingen van zowel de zwangere als de verloskundige hangen hiermee samen. Bovendien kan een te vroege diagnose van het begin van de baring tot onnodige interventies leiden. Zelfs voor een ervaren verloskundige is het niet altijd eenvoudig de juiste baringsfase vast te stellen. Als ondanks zorgvuldige observatie onduidelijk is of de latente fase al is begonnen, is het belangrijk om de zwangere te vertellen dat de baring mogelijk nog niet echt is begonnen en goede uitleg te geven over de geleidelijke overgang van de transformatiefase naar de latente fase. De verloskundige bespreekt dan met de zwangere wanneer zij zich opnieuw kan melden. Telefonisch is dit alles minder goed in te schatten. Een bezoek draagt ook bij aan het opbouwen of verstevigen van de relatie met de zwangere en haar omgeving: de zwangere en haar partner voelen zich gehoord. Een persoonlijk gesprek geeft de vrouw en haar partner meer het gevoel serieus te worden genomen. In de bijlage vindt u voorbeelden van belinstructies die op dit moment gebruikt worden op de websites van verschillende verloskundige praktijken. Het is een selectie van uitnodigende teksten, teksten die de zwangeren ontmoedigen om te bellen en voorbeelden met een dubbele boodschap. Hieronder volgt een voorbeeld dat gebruikt kan worden, geïnspireerd door teksten van websites van verloskundigen en vanuit bovenstaande visie.
8
7.
Voorbeelden belinstructie
1.
Tijdens de voorlichtingsavond wordt besproken hoe een normale bevalling kan verlopen. Op het spreekuur bespreken we met u wanneer u ons kunt en wanneer u ons moet bellen als de bevalling zich aandient. De belinstructies worden dan persoonlijk afgestemd. We vinden het prettig om op tijd gebeld te worden bij de bevalling, zodat we u goed kunnen begeleiden. Als u vindt dat u ons nodig hebt bel ons dan!
2.
U kunt op elk tijdstip telefonisch contact opnemen, ook midden in de nacht. Bel ons als u denkt dat de bevalling is begonnen. We willen benadrukken dat we nooit voor niks komen. Tijdens een bezoek kunnen we kijken in hoeverre de bevalling begonnen is of hoe de bevalling vordert. Ook kunnen we samen kijken welke begeleiding u op dat moment nodig heeft. Bevalt u niet van uw eerste kind dan kan vooral het laatste deel van de bevalling snel gaan. U doet er dan verstandig aan ons te waarschuwen zodra u het gevoel hebt dat de bevalling begonnen is. Verder moet u ons altijd bellen met: Bloedverlies, gebroken vliezen…verder in te vullen door verloskundige
9
Bijlage Bemoedigende teksten die wij tegengekomen zijn op de verschillende websites: • Het advies dat we geven is een algemeen advies, we komen hier tijdens onze voorlichtingsavond nog wat uitgebreider op terug. Het verloop van iedere baring is verschillend, je kunt ons dus ook altijd om andere redenen bellen. • We willen benadrukken dat we nooit voor niks komen. Ook al heb je nog geen ontsluiting of is de bevalling nog niet begonnen. Het kan je toch helpen als we je een bezoek brengen. • Je belt nooit voor niets! Liever een keer te veel bellen, dan te weinig! • Allereerst willen we jullie op het hart drukken dat als je onzeker ben niet moet schromen om ons op te bellen. We stellen jullie liever dan gerust of komen even extra langs om alles goed te controleren. • We vinden het prettig om op tijd gebeld te worden bij jouw bevalling, zodat we je goed kunnen begeleiden. Als je vindt dat je ons nodig hebt dan kun je ons altijd bellen. • Natuurlijk kunt u op elk tijdstip telefonisch contact opnemen, ook midden in de nacht; u mag altijd bellen. Wij komen dan langs. Samen met u maken wij een plan over hoe nu verder. • Heeft u ons eerder nodig laat het dan altijd weten, we zijn ervoor om u bij te staan tijdens het hele baringsproces, soms lukt dat een stuk alleen met uw partner soms ook niet, dat maakt niet uit. Ontmoedigende teksten: • …….of als je zelf denkt dat het 'spoed' is. • Eerste kind: weeën een uur lang om de 5 minuten die nog niet heel erg pijnlijk zijn, wacht nog maar rustig even af. Hoewel in de meeste boekjes staat vermeld dat bij regelmatige weeën, om de 5 minuten, die al een uur aanhouden, de bevalling is begonnen en je de verloskundige moet bellen, adviseren wij om dit nog niet te doen. Het bespaart je een mogelijke teleurstelling. Niets is zo frustrerend als wanneer jij denkt dat er al heel wat is gebeurd en de verloskundige komt en die moet vertellen dat er nog geen ontsluiting is • Bellen bij ongerustheid maar alleen overdag. • Wanneer je ongerust bent mag je ons bellen. We willen het liefst dat je overdag belt, en op vrijdag voor de middag. • Als je ze nog goed kan opvangen, mag je nog best even wachten met ons te bellen. • Bel ons daarom ook niet te vroeg. Het is zo’n teleurstelling als je pas 1 of 2 centimeter hebt. • Kunt u de weeën nog goed aan dan is het verstandig later te bellen, het is namelijk altijd in uw voordeel dat als u belt, u ook daadwerkelijk ontsluiting heeft. Let op zg ‘dubbele boodschappen’ in uw tekst: • Je belt ons als je vindt dat wij naar je toe moeten komen. Indien je het nog prima redt en de weeën voelen nog niet krachtig aan, mag je ons rustig laten slapen. Indien de weeën opeens heel vaak komen en heel hevig zijn, mag je ons ook eerder bellen. • Je kunt altijd bellen. Als je ongerust bent of even een hart onder de riem nodig hebt, mag je altijd bellen..... Soms is een telefoontje al genoeg om gerustgesteld te worden, in bepaalde situaties zal de verloskundige even bij je langskomen. Ons advies is dan ook om, zolang je je veilig voelt, bij een eerste kind niet al te snel te bellen. Maar als je er behoefte aan hebt mág (en moet) je natuurlijk altijd bellen.
10
•
•
Bij multen: je moet bellen met weeën om de 5 min. Je voelt feilloos aan wanneer de verloskundige moet komen. Als je wilt dat ze komt, moet je dat duidelijk aangeven. Realiseer je dat je haar hoogstwaarschijnlijk uit haar slaap belt. Geef haar even de tijd om wakker te worden en te reageren. Zolang je je veilig voelt niet te snel te bellen. Maar als je er behoefte aan hebt mag je natuurlijk altijd bellen.
11
