Handleiding voor de startende hotelier in West-Vlaanderen bladzijde 88

Handleiding voor de startende hotelier in West-Vlaanderen

5

bladzijde 88

Management

Dit gedeelte van de handleiding is erop gericht oplossingen, adviezen aan te bieden op het gebied van management. Het moet de startende hotelier helpen om na zijn opstartfase een verdere doorstart te nemen en zich voor te bereiden op de toekomst. 5.1

Investeringsbeleid

Het eerste gebied dat zal besproken worden, is dat van het investeringsbeleid. Als startende hotelier moet men niet alleen met het heden bezig zijn, maar ook met de toekomst. Daarom is het belangrijk om naast het investeringsbudget ook een budget opzij te zetten waarmee men kan inspelen op veranderingen, waar de onderneming niet van onderuit kan. Het is dan ook nodig een goed uitgedokterd investeringsbeleid te voeren. Eerst en vooral moet er investeringsruimte98 zijn om in het heden veranderingen door te voeren. De meeste hotels voorzien maximaal tussen de 3% à 10%, van de omzet per jaar om opzij te houden voor investeringen. De bedragen die opzij gehouden worden, zijn voornamelijk bedoeld om herstellingen door te voeren of veranderingen waarvoor een niet al te grote investering voor nodig is. Daarnaast wordt er nog eens een provisie aangelegd die ook rond de 10% ligt. Deze provisie wordt eerder opzij gehouden om onderhoudswerken door te voeren die in de toekomst zullen plaats vinden en die eerder een groter budget nodig hebben. Afhankelijk natuurlijk van de grootte van de onderneming, kunnen deze percentages hoger of lager liggen. Wanneer het op te starten hotel eerder gericht is op businessgasten, zal men vooral inspanningen moeten leveren op technologisch vlak. Wanneer men eerder leisuregasten heeft, zal men vooral moeten investeren in ontspanningsruimtes. Daarnaast moet er ook gekeken worden welk imago het hotel wil aannemen. Wanneer men een eerder trendy hotel heeft, zullen de kosten voor nieuwe snufjes en dergelijke hoger liggen dan wanneer men een hotel heeft met een neutrale en tijdloze uitstraling. Afhankelijk van de plaats waar het hotel gelegen is en welk soort klanten men aantrekt, moet men het budget hiervoor aanpassen. Tevens moet men er in zijn investeringsbeleid rekening mee houden, dat het interieur99 van een hotel om de 5 à 10 jaar zeker moet vervangen worden. Hierbij is het verstandig uit te gaan vanuit de hotelclassificatie. Voor een driesterrenhotel kan men uitgaan van 15 000 tot 20 000 euro per kamer. Als we naar een viersterrenhotel gaan, ligt dit ongeveer tussen 20 000 en 25 000 euro per kamer. Dit zijn enkel richtcijfers die verkregen zijn bij enkele interieurfirma’s gespecialiseerd in hotelinrichting. Afhankelijk van de extra’s die men in de hotelkamer wil of zaken die men niet wil, kunnen deze bedragen vermeerderen of verminderen. Zulke bedragen per kamer zijn niet te onderschatten en het is dan ook verstandig elk jaar een provisie aan te leggen om deze moderniseringen te kunnen bekostigen. Om al deze kosten te kunnen betalen, kan het handig zijn om verschillende vennootschappen100 op te richten en via een overkoepelende holding te werken. Men kan bijvoorbeeld een vennootschap oprichten voor enerzijds de bouw van het hotel en anderzijds een vennootschap voor het management en deze twee overkoepeld door een andere vennootschap. 98

Cursus Business topics (schooljaar 2006-2007), Themacafé (2007) en opgenomen in Financieel horecaplan van Guidea 99 Cijfers zijn verkregen via interieurspecialisten binnen de horeca. De bevestiging van deze cijfers is terug te vinden in de bijlagen 100 Dhr. De Smet, kantoordirecteur Delta Lloyd bank Brugge en Dudzele. Samengesteld op basis van informatie die verkregen is via een persoonlijk gesprek over investeringsbeleid binnen de horecasector


bladzijde 89

Men gaat er hier dan van uit dat men eigenlijk een vennootschap heeft om alles te bekostigen en een werkingsvennootschap. Hierdoor kan men de kosten over beide vennootschappen spreiden en zijn er voordelen op fiscaal vlak. Wanneer de vennootschap die instaat voor de bouw van het hotel zonder geld zit, kan deze de huur voor de managementvennootschap doen stijgen. Hierdoor kunnen beide vennootschappen blijven overleven en is er toch een gezonde financiering. Deze structuur kan aangegaan worden door iedere startende hotelier. Moedermaatschappij

Managementvennootschap

Investeringsvennootschap

Een andere optie is het opstellen van een driehoeksstructuur.101

Managementvennootschap

Brand / Merk

Investeringsvennootschap

In deze structuur zijn er dus drie partijen betrokken bij het investeringsbeleid. Hier is het belangrijk te weten dat het investeringsbeleid grotendeels gestuurd wordt door de investeringsvennootschap, op vraag van de managementvennootschap en het merk. Deze constructie kan men gebruiken als men via franchising wil gaan werken en wanneer men dus deel wil gaan uitmaken van een grotere hotelgroep zoals Accor, Starwood,… . Het is ook mogelijk dat men deze constructie opzet als particuliere hotelier. De redenen kunnen zeer uiteenlopend zijn om voor dergelijke constructie te kiezen als particulier. Het is voor een startende hotelier eerder aangeraden via één vennootschap te werken of via een constructie waarbij men een investeringsvennootschap heeft en een managementvennootschap, waarbij het merk in de managementvennootschap verweven zit. Deze laatst voorgestelde structuur kan men gebruiken wanneer men ten eerste een grote hotelgroep wil gaan vormen of wanneer men een sterk idee heeft over een nieuw soort concept van hotels. Hierdoor wordt de brand gebruikt om andere hotels de mogelijkheid te geven toe te treden tot de groep en waardoor ze de mogelijkheid krijgen om het concept over te nemen, gebruik te maken van bepaalde nieuwe technologieën.

101

Dhr. De Smet, kantoordirecteur Delta Lloyd bank Brugge en Dudzele. Samengesteld op basis van informatie die verkregen is via een persoonlijk gesprek over investeringsbeleid binnen de horecasector


bladzijde 90

De beste structuur voor startende hoteliers, is te kiezen voor één vennootschap. Als na verloop van tijd de onderneming te groot wordt, kan men gaan opteren voor een structuur van twee of drie vennootschappen met daar al dan niet bovenop een moederonderneming die de ondernemingen stuurt waar nodig. Dit laatste is meestal in de eindfase van het groeiproces.

5.2

Personeelsbeleid

Een goed uitgekiend personeelsbeleid is nodig zodat men op het juiste moment kan zorgen voor in-, door- of uitstroom van personeelsleden. Men moet zorgen dat er geen tekorten zijn op bepaalde diensten en streven naar een maximale benutting van het personeel zonder daarbij de noden van dat personeel zelf te verwaarlozen.

5.2.1

Noodzaak

Waarom is in-, door- en uitstroom van personeel noodzakelijk?102 Gewoon omdat er anders geen personeel is om de gasten te bedienen en zonder personeel kan men geen hotel openhouden. Ze zijn als het ware het uithangbord van je onderneming, het menselijk kapitaal. Het is daarom van het allergrootste belang een goed personeelsbeleid te voeren. Mensen die uit de onderneming weggaan, moeten vervangen worden en wanneer er promoties uit te delen vallen is het belangrijk om eerst intern te kijken en daarna pas extern. Zo blijft men het personeel motiveren om beter te presteren. Vooreerst bespreken we de instroom binnen de hotelsector. Goede werknemers vinden en houden is zeer belangrijk voor iedere onderneming, maar zeker voor de horeca. In de horecasector zit men met het probleem van een negatief imago. De lange uren en de soms lage lonen schrikken nieuwe werknemers af. Als we kijken naar de grafiek103 op de volgende pagina, blijkt dat ongeveer 82% van de ondervraagde hoteliers al problemen heeft gehad bij het zoeken naar nieuw personeel voor hun hotels. Slechts 3% beweert nooit problemen gehad te hebben, wat een utopie lijkt.

102 103

Geïnspireerd op Cursus HRM (2007), in-, door- en uitstroom in ondernemingen, dia 46 ev. Eigen opgestelde grafiek op basis van afgenomen enquêtes (alle enquêtes zijn terug te vinden in de bijlagen)


bladzijde 91

Grafiek 35: Problemen bij het vinden van personeel in de provincie West-Vlaanderen Problemen bij het vinden van personeel in West-Vlaanderen

15% 3% Veel Middelmatig Nooit 52%

Geen antwoord

30%

Bron: Eigen opgestelde grafiek op basis van afgenomen enquêtes (alle enquêtes zijn terug te vinden in de bijlagen)

Uit de grafiek moet niet alleen worden afgeleid dat de horecasector te kampen heeft met te weinig personeel, maar dat het negatieve effect waarschijnlijk ook een impact heeft hierop. Dit negatieve effect kan niet alleen worden weggewerkt door de startende hotelier, maar moet door de gehele sector aangepakt worden. Dit zal een werk van lange adem zijn, maar er moet iets gebeuren om deze problematiek aan te pakken. Een startende hotelier kan al veel ophef voorkomen door te luisteren naar zijn werknemers en door in te spelen op hun noden. Het vooropgestelde probleem is tweeledig en moet dan ook apart opgelost worden. Vooreerst is er het probleem van de lange werktijden104, samengaand met weinig vakantiedagen,… Dit probleem kan men opvangen door het vaste personeel minder lang te laten werken en de overige uren te laten opvullen door interim-werkers. Men kan dit vooral toepassen in periodes waarin er veel werk is, zoals in zomermaanden aan de kust, piekmomenten in de Brugse binnenstad, … Zo krijgen vaste werknemers de kans om hun vakantiedagen op te nemen en hun batterijen weer op te laden om er daarna weer volledig tegenaan te gaan. Het is echter af te raden dit toe te passen in kalme periodes, want dan gaat men zijn vaste werknemers gewoon vervangen door interim-werkers. Het gevaar hiervan is dat men dan afhankelijk wordt van interim-bureaus en hun medewerkers, wat niet altijd even gemakkelijk is. Men moet als startende hotelier een goed evenwicht vinden tussen enerzijds de vaste werknemers en anderzijds de interims. Het tweede deel van het probleem is het negatieve imago105 van een laag loon in de horeca. Tevens bestaan er voor dit probleem oplossingen voor een startende hotelier om zo goede en gemotiveerde werknemers te behouden. 104

Lange werktijden in de horeca, http://www.werkenineenhorecabedrijf.nl/index.cfm?pid=213 (08/06/2008) 105 Waegeman E. 'Vlaamse horeca werkt aan imago', Knack (http://www.knack.be/nieuws/belgie/-vlaamse-horeca-werkt-aan-imago-/site72section24-article17369.html) 21/05/2008


bladzijde 92

Wanneer men de horeca gaat vergelijken met andere sectoren, zoals de banken de chemiesector, is het verschil niet te overzien. De verschillen lopen na verloop van tijd op tot meer dan 1000 euro bruto, wat voor sommige werknemers frustrerend kan werken. Als hotelier kan men enerzijds direct pay toepassen. Dit houdt in dat men zijn werknemers meer gaat betalen of dat er dus een hoger loon wordt toegekend. Als gevolg hiervan zullen de loonkosten gestaag toenemen. Een ander gevolg is dat wanneer men bepaalde lonen doet stijgen men de verworven rechten van de werknemers niet meer kan afnemen. Dus eenmaal een loonsverhoging106 toegekend, kan een vermindering niet meer. Bij de direct pay zijn de lonen van de horeca opgedeeld in verschillende classificaties. Om de lage lonen op te vangen kan men het personeel hoger classificeren. Hierdoor kan het personeel genieten van lonen die eigenlijk hoger zijn dan de werkelijk uitgevoerde taken. Men kan zo het huidige personeel behouden en blijven stimuleren om dezelfde kwaliteit te leveren. Als oplossing is dit niet het al te best, want hierdoor krijgt men een hoger loon voor hetzelfde werk dat men uitvoert. Tevens is het negatief voor een volgende werknemer die zich ook op die functieclassificatie zal baseren om een loon toe te kennen. Een andere oplossing is indirect pay. Hierbij gaat men de werknemers niet meer betalen in exacte zin van het woord. In dit systeem gaat men werknemers belonen door het toekennen van extra’s. Dit kan gaan van maaltijdcheques tot bedrijfswagens voor bedrijfleiders. Dit is voor de onderneming veel goedkoper dan direct pay, omdat dit systeem verworven rechten toekent. Bij indirect pay kan men extra’s toekennen wanneer bepaalde doelen door de werknemers zijn behaald. Hierdoor kan het personeel ergens naar toe werken en is er een waardemeter voor de ondernemer. Bovendien moeten er geen extra’s uitgedeeld worden wanneer de vooropgestelde criteria niet behaald zijn. Dit is een bijkomend voordeel voor de ondernemer.

5.2.2

Uitbesteding

In plaats van het zelf zoeken naar personeel voor instroom, kan men deze taak evengoed uitbesteden aan bedrijven die zich hierop toegelegd hebben. Binnen Vlaanderen en specifiek in West-Vlaanderen, hebben interim-kantoren begrepen dat er een andere aanpak nodig is voor het aanwerven van horecapersoneel en dat er andere noden zijn voor die ondernemingen dan voor alle andere bedrijven. Daarom zijn er speciale interimkantoren die gericht zijn op de horecasector. Om toch de juiste keuze te maken binnen de interim-sector is het goed te weten hoe de verschillende kantoren werken en wat ze aanbieden en hoeveel dit allemaal kost. Hierna volgt een beschrijving van een aantal van die bedrijven. Ten eerste is er Adecco107. Dit interim-bedrijf kan de startende hotelier op drie grote vlakken bijstaan. Vooreerst kunnen ze de onderneming bijstaan in Recruitment Process Outsourcing Deze vorm van participatie kan gaan van een tijdelijke vervanging van werk, een vermeerdering van werk tot een vaste werknemer die moet aangeworven worden, tot zelfs het integraal runnen van het HR departement. Ze kunnen dus gaan van een minimale service tot een full service, die voor een startende hotelier altijd meegenomen is. Dit zal dan ook wel zijn prijs hebben, maar men weet dan toch dat het door gespecialiseerde mensen gedaan wordt 106 107

Geïnspireerd op Cursus HRM (2007), direct and indirect pay, dia 262 ev. Adecco, http://www.adecco.be/Channels/adeccoNewVI_be/nl/clients/servicelines/tempstaf fing/tempstaffing1.asp (08/06/2008)


bladzijde 93

Vervolgens is er ook hun Legal Consulting. Naast het aanwervingsproces, wil Adecco ook juridisch advies geven in de complexe sociale wetgeving. Tevens kunnen zij u bijstaan bij de onderhandelingen van CAO’s. Als laatste grote service eenheid is er hun Safety Consulting. Dit kan het probleem bij het implementeren van een Interne dienst voor preventie en bescherming op het werk verhelpen. Ze kunnen trainingen organiseren voor uw medewerkers betreffende dit thema en zo ongevallen helpen te vermijden. Adecco heeft een gehele visie op het horecagebeuren. Voor hen zijn presentatie, vaardigheden en motivatie drie belangrijke sleutelwoorden. Deze sleutelelementen vormen de visie van Adecco Hospitality. Tevens zijn dit de zaken waarmee men rekening houdt bij de selectie en aanwerving. Voor verdere informatie kan men altijd op hun site terecht. De contactgegevens van de verschillende kantoren in West-Vlaanderen zijn ook te vinden in de bijlagen. Ten tweede is er Accent108. Met hun slagzin “Accent Food Services voedt de voedingsindustrie...” willen ze zich ook tot de horecasector richten. Net als de voorgaande onderneming bieden zij ook hulp bij de outsourcing van HRdepartement wanneer dit nodig zou zijn. Tevens willen ze instaan voor het aanreiken van arbeidskrachten voor piekmomenten of voor vast werk. Ze hebben niet, zoals Adecco, een juridische dienst die zich specifiek met de sociale wetgeving bezighoudt. Wel beschikken ze over de volledige informatie van zeer specifieke hygiëne en veiligheidsmaatregelen zoals Hazard Analysis Critical Control Points. Over geheel West-Vlaanderen heeft Accent 20 kantoren. Hiervan is er maar één gespecialiseerd en gericht op de horecasector. Voor verdere informatie kan men altijd op hun site terecht of zijn de contactgegevens van de verschillende kantoren in West-Vlaanderen terug te vinden in de bijlagen. Als derde grote speler is er Start People109. Zij willen samen met de ondernemer sterk aan de start staan. Start People wil mensen en bedrijven aansporen tot grootse prestaties.

108

Accent food services, http://be.accent.jobs/scripts/cgiip.exe/WService=brAccent/30web08b.html?txtLan d=B&txtProv=1&id=neaTjXabJilbrGab#sservices (08/06/2008) 109 Start People, http://www.startpeople.be/Home/Vouscherchezuncollaborateur/SolutionsRH/tabid /542/Default.aspx (08/06/2008)


bladzijde 94

Hun manier van werken noemen ze One-stop-shopping. Dit houdt in dat de startende hotelier alle services bij hen kan vinden. Deze verschillende diensten worden in volgende kernopdrachten weergegeven: -

uitzendwerk tijdelijk en vast werk werving en selectie projectmanagement in-house payrolling testing opleidingen HR-consultancy juridische begeleiding begeleiding op het vlak van veiligheid en hygiëne extranet en e-tools

Wanneer men contact wil opnemen met Start People, kan men de contactgegevens terug vinden in de bijlagen. Uit de lijst van kantoren zijn er drie gespecialiseerd in de horeca. Naast deze 3 voorgestelde interim-bedrijven, zijn er nog vele andere ondernemingen die dezelfde diensten aanbieden, maar die kleiner zijn dan de bovenvermelde bedrijven. Het is aan de ondernemer om uit te maken welke service primeert en welk bedrijf daar het meest kan bij helpen. Nadat de ondernemingen zijn voorgesteld, is het ook altijd goed te kijken of de huidige generatie hoteliers tevreden is over de service die deze interim-bedrijven bieden aan de hotels. Uit de grafiek op de volgende pagina blijkt dat de meeste hoteliers die geantwoord hebben geen problemen ondervinden met interim-kantoren. Er is 27% van de ondervraagde hotels dat nooit in de problemen is geraakt door een samenwerkingsverband in welke vorm dan ook aan te gaan. Slechts 30% heeft veel of middelmatig problemen ondervonden met interimkantoren.


bladzijde 95

Grafiek: 36: Problemen met aanbieders van werknemers in de provincie West-Vlaanderen Problemen met aanbieders van werknemers in WestVlaanderen

12% 18%

43%

Veel Middelmatig Nooit Geen antwoord

27%


Er moet voorzichtig met deze cijfers worden omgesprongen, omdat vele hoteliers niet op deze vraag hebben geantwoord. Dit kan misschien duiden op het feit dat ze de echte waarheid willen verzwijgen en dat de problemen groter zijn dan in deze grafiek voorgesteld. Het probleem is ook afhankelijk van welke service men vraagt aan het interim-kantoor.

5.2.3

Sociale wetgeving

Aanwerven van personeel gaat gepaard met een groot aantal verplichtingen. Dit gedeelte is erop gericht om de ondernemer te informeren over wat hij allemaal moet doen om in orde te zijn met de RSZ en andere sociale diensten. 5.2.3.1 Inschrijving bij RSZ110 Iedere werkgever, of dit nu een natuurlijke persoon of een rechtspersoon is, die voor de eerste keer of opnieuw een werknemer aanwerft, moet dit melden aan de RSZ. Dit noemt men de DIMONA-aangifte, Déclaration Immédiate of Onmiddellijke Aangifte. De werkgever heeft hiervoor twee mogelijkheden om die aanvraag in te dienen bij de RSZ -

110

De werkgever neemt zijn allereerste werknemer in dienst. Op het moment van zijn tewerkstelling dient de werkgever een onmiddellijke aangifte van tewerkstelling in. Deze aangifte start automatisch de procedure voorzien voor de identificatie als werkgever. De RSZ zal de werkgever de nodige identificatieformulieren per post toesturen. Deze vragenlijsten dient men zo snel mogelijk in te vullen. Omdat een dergelijk systeem niet echt werkbaar is voor een horecaonderneming, kan men deze DIMONA aangifte nu ook op andere meer technologische manieren doen. Zo kan men een DIMONAaangifte verrichten via de PC of via sms.

Aangifte bij de RSZ, http://www.onss.be/onssrsz/nl/home.htm (08/06/2008)


-

bladzijde 96

De andere situatie is dat men als werkgever een tewerkstelling voorziet in de nabije toekomst of men is, voor de betrokken activiteit, niet onderworpen aan een DIMONA-aangifte en men wenst zich vanaf heden te identificeren als werkgever bij de RSZ. Men moet de identificatieformulieren die op deze site van de RSZ voorkomen downloaden en deze zo vlug mogelijk terugsturen.

Naargelang van het statuut van de onderneming of de werknemer zijn er voor de tweede optie verschillende inschrijvingsdocumenten ter beschikking op de site van de RSZ. Het adres waarheen de nodige documenten moeten gestuurd worden, bevindt zich in de bijlagen. Als ondernemer kan men deze zaken zelf doen of laten uitvoeren via het sociaal bureau waaraan men verbonden is. Voor vaste werknemers kan men de tweede optie toepassen, voor een verhoging van de werkgraad zal het bijna onmogelijk zijn om de tweede optie toe te passen. Daarom zal men dus moeten kiezen voor optie 1. Het niet laten registreren van werknemers kan ernstige gevolgen hebben. De niet-aangifte wordt door de RSZ aanzien als zwartwerk, wat hoge boetes met zich meebrengt. Men is hiervoor zowel burgerlijk als stafrechterlijk aansprakelijk. Voorkomen is hier dus beter dan genezen. 5.2.3.2 Aansluiting bij kinderbijslagfonds111 Naast het inschrijven bij de RSZ, moet de werkgever zich tevens aansluiten bij een kinderbijslagfonds. Dit moet gebeuren binnen een termijn van 90 dagen nadat de werkgever loon- of weddentrekkend personeel in dienst genomen heeft en waarvoor er kinderbijslag verschuldigd is. Indien de werkgever dit niet of niet tijdig in orde brengt, is hij zonder enige kennisgeving aangesloten bij de Rijksdienst voor Kinderbijslag voor Werknemers. Wanneer de werkgever wel in die periode zich aansluit, kan hij zelf kiezen bij welk kinderbijslagfonds hij zich aansluit. Als ondernemer heeft men dan de keuze uit de kinderbijslagfondsen112 hieronder weergegeven: -

CICAF 1-Caisse Interprofessionnelle de Compensation pour Allocations Familiales - Groep S - Kinderbijslagfonds voor Werknemers - vzw - ENCARE kinderbijslag - Caisse de compensation pour allocations familiales de la région liégeoise asbl - ATTENTIA kinderbijslag vzw - ACERTA Kinderbijslagfonds - Kinderbijslagfonds van West-Henegouwen vzw - Kinderbijslagfonds SECUREX - ARENBERG Kinderbijslagfonds vzw - ADMB Kinderbijslagfonds vzw 111 Aansluiting bij kinderbijslagfond, http://www.belgium.be/nl/economie/onderneming/sociale_zekerheid/kinderbijslag fonds/ (08/06/2008) 112 Lijst me kinderbijslagfondsen, http://www.onafts.be/Fr/Info/Agencies/agencyListNumber.php (08/06/2008)


-

-

bladzijde 97

PARTENA Kinderbijslagfonds vzw Kinderbijslagfonds UCM Xerius Kinderbijslagfonds vzw Kinderbijslagfonds Cepa VZW HDP Kinderbijslagfonds Familienzulagenkasse Ostbelgien DE REGIONALE - Kinderbijslagfonds Kinderbijslagfonds Horizon Het Gezin VZW 80 (BK.1) Bijzondere Verrekenkas voor Gezinsvergoedingen ten bate van de Arbeiders gebezigd door de Ladings- en Lossingsondernemingen en door de Stuwadoors in de Havens, Losplaatsen, Stapelplaatsen en Stations (BK.4) Bijzondere Verrekenkas voor Gezinsvergoedingen ten bate van de Arbeiders der Ondernemingen voor Binnenscheepvaart Rijksdienst voor Sociale Zekerheid van de Provinciale en Plaatselijke Overheidsdiensten NMBS-HOLDING

5.2.3.3 Aansluiting bij vakantiefonds113 Het aansluiten bij een vakantiefonds is enkel nodig wanneer de onderneming arbeiders te werk stelt. Indien er alleen bedienden werken in het bedrijf, kan men deze verplichting naast zich neerleggen. De werkgever moet zich aansluiten bij de Rijksdienst voor jaarlijkse vakantie die bevoegd is voor het regelen van die vakantie door de overheid. Omdat er in een hotel maar weinig arbeiders zullen tewerkgesteld zijn, zal deze handeling weinig of niet voorkomen, maar het is altijd handig te weten wat men moet doen op zulke momenten. 5.2.3.4 Verzekeren tegen arbeidsongevallen Verzekeringen zijn al uit gelegd bij deel 4 onder punt 4.2.1. Iedere werkgever is verplicht deze verzekering aan te gaan. Een dergelijke verzekering is verplicht vanaf het moment van de eerste dag van tewerkstelling van de eerste werknemer, ook wanneer deze in zijn proefperiode zit. Wanneer de werkgever de verzekering niet of niet tijdig aangaat, wordt hij ambtshalve aangesloten bij het Fonds voor Arbeidsongevallen. 5.2.3.5 Opmaken van arbeidsreglement114 Elk bedrijf, privé of publieke sector, moet een arbeidsreglement opstellen. Dit is vastgelegd in een wet die dateert uit 1965 en door de jaren heen aangepast is aan de nieuwe sociale noden. Zo speelt de laatste aanpassing van deze wet in op de flexibele uurroosters die tegenwoordig worden gehanteerd.

113

Aansluiting bij vakantiefonds, http://www.belgium.be/nl/economie/onderneming/sociale_zekerheid/vakantiekas/ (08/06/2008) 114 Op maken van een arbeidsreglement, http://www.meta.fgov.be/defaultTab.aspx?id=397 (08/06/2008)


bladzijde 98

Afhankelijk van het aantal verschillende soorten werknemers, kan het zijn dat men als werkgever ook andere arbeidsreglementen moet opstellen, met aanpassingen per categorie van werknemer. Zo kan het zijn dat er verschillende arbeidsreglementen zijn voor arbeiders/bedienden, statutaire/contractuele,... of zelfs afhankelijk van de afdeling waarin men tewerkgesteld is. Omdat het arbeidsreglementen wettelijk is vastgelegd, zijn zowel de werkgever als de werknemer aan de bepalingen ervan verbonden. Velen zullen al eens een arbeidsreglement ondertekend hebben, maar wat moet daar nu precies inhoudelijk in staan? Vastgelegd in de wetgeving moeten volgende zaken opgenomen zijn in het arbeidsreglement: -

informatie over uurroosters en de opening van de werkplaats de wijze waarop men controle van arbeid zal doen bepaling voor de uitbetaling van de lonen ontslagregelingen de mogelijke straffen met maatregelen contactgegevens en regeling bij een ongeval bepaling van de jaarlijkse vakantie samenstelling van de ondernemingsraad en comité voor preventie en bescherming op het werk contactgegevens van de inspectiedienst vermelding van de CAO’s (collectieve arbeidsovereenkomsten) binnen de onderneming

Nadat men deze gegevens heeft verzameld, kan men beginnen het arbeidsreglement op te stellen. Het opstellen zelf is een wisselwerking tussen werkgever en werknemers. Meestal wordt het reglement opgemaakt door de ondernemingsraad van het bedrijf. Indien er een ondernemingsraad bestaat, stelt deze het reglement en de wijzigingen ervan op. Nadat het reglement is opgesteld en goedgekeurd, treedt het in werking 15 dagen na de goedkeuring ervan. Het kan ook zijn dat er geen akkoord ontstaat in de ondernemingsraad. Dan wordt er een inspecteur van de Inspectie van sociale wetten ingeschakeld. Deze zal pogen om de uiteenlopende standpunten binnen de 30 dagen te verzoenen. Wanneer er nadien nog geen akkoord bereikt werd met de bemiddeling van de inspecteur, zal de voorzitter van de ondernemingsraad het bevoegde paritaire comité contacteren en inlichten over de situatie. Voor de horeca is dat het paritaire comité 302. Het kan ook zijn dat het hotel geen ondernemingsraad heeft. In dat geval stelt de werkgever het ontwerp of de wijzigingen van het arbeidsreglement op. Nadien hangt hij het ontwerp of de wijzigingen uit. Gedurende 15 dagen vanaf deze aanplakking, kunnen de werknemers opmerkingen formuleren in een register dat daartoe ter beschikking gesteld wordt. Tevens kunnen ze opmerkingen rechtstreeks aan de inspecteur van de Inspectie van de sociale wetten laten weten. Eens deze termijn voorbij, zendt de werkgever het ontwerp en het register aan deze inspecteur. Als er geen opmerkingen werden gemaakt, treedt het arbeidsreglement in werking de 15de dag volgend op de dag van aanplakking. Als er wel opmerkingen werden gemaakt, tracht de inspecteur van de Inspectie van de sociale wetten de uiteenlopende standpunten te verzoenen binnen de 30 dagen volgend op het moment dat het ontwerp en het register hem werden toegezonden. Indien de inspecteur niet in zijn opdracht slaagt, dan stuurt hij onmiddellijk een afschrift van het proces-verbaal van niet-verzoening naar de voorzitter van het bevoegd paritair comité.


bladzijde 99

De werknemer moet te allen tijde dit reglement kunnen inkijken, bovendien moet hij van alle wijzigingen op de hoogte gebracht worden en moet hij bij zijn indiensttreding een kopie ervan overhandigd krijgen. Het is dan ook handig voor de startende hotelier om daar een bewijs van op zak te hebben. Er bestaan speciale regels voor studenten: de werkgever moet hen een afschrift van het arbeidsreglement bezorgen tegen ontvangstbewijs. Een kopie van dit ontvangstbewijs moet opgestuurd worden naar de Inspectie van de sociale wetten, samen met een afschrift van de arbeidsovereenkomst van de student. De werkgever moet ook binnen de acht dagen vanaf de datum van inwerkingtreding een afschrift bezorgen aan het regionale bureau van de Inspectie van de sociale wetten. 5.2.3.6 Oprichten van Interne dienst voor Preventie en Bescherming op het werk115 Iedere ondernemer is verplicht om een Interne dienst voor Preventie en Bescherming op het werk op te richten. Deze dienst zal zowel de werkgever als de werknemer bijstaan bij de toepassing van de regelgeving betreffende het welzijn van de werknemers. De structuur van dergelijke diensten is vastgelegd in de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk. De dienst moet opgericht worden op het hoogste niveau van de onderneming. Dit houdt in dat dit op beleidsniveau moet plaats vinden. Naast de dienst voor preventie en bescherming op het werk, kan het zijn dat er ook een comité aanwezig is in de onderneming. Afhankelijk van het werk dat men uitvoert, kan men hiervoor een comité oprichten. Dit is een overlegorgaan binnen de onderneming die kan bestaan per afdeling binnen de onderneming. Afhankelijk van de grote van de onderneming en de aanwezigheid van een dergelijk comité, zijn de volgende regels geldend: -

-

-

-

115

Er is één werkgever zonder comité en met minder dan twintig werknemers: één dienst met minimum één preventieadviseur. Deze persoon is in principe een werknemer verbonden met een arbeidsovereenkomst. In dit geval mag de werkgever ook zelf de functie van preventieadviseur vervullen. Er is één werkgever zonder comité met meer dan twintig werknemers; één dienst met minimum één preventieadviseur. Deze persoon is steeds een werknemer verbonden met een arbeidsovereenkomst. Indien er meerdere preventieadviseurs zijn, wordt één van hen belast met de leiding van de dienst. Er is één werkgever met één comité: één dienst met minimum één preventieadviseur. Indien er meerdere preventieadviseurs zijn, wordt een van hen belast met de leiding van de dienst. Er is één werkgever met verschillende comités: één dienst met een afdeling per comité. Er is ten minste één preventieadviseur per afdeling en bovendien één voor het geheel. Een werkgever met twee comités, bijvoorbeeld, moet een dienst oprichten met twee afdelingen. Er zijn ten minste drie preventieadviseurs: twee voor de afdelingen en één voor het geheel.

Oprichten van Interne dienst voor preventie en bescherming op het werk, http://www.meta.fgov.be/defaultTab.aspx?id=567 (08/06/2008)


-

bladzijde 100

Indien voor verschillende werkgevers één comité wordt opgericht omdat ze één technische bedrijfseenheid vormen: één dienst met minimum één preventieadviseur. Indien er meer dan één preventieadviseur is, wordt een van hen belast met de leiding van de dienst.

De organisatie van de afdelingen zelf wordt overgelaten aan de vrije keuze van de werkgever, in functie van de opdrachten die moeten worden vervuld. Het is de opdracht van de interne dienst om vooral een adviserende rol in de onderneming aan te nemen betreffende volgende zaken: -

het identificeren van gevaren en advies geven voor het oplossen ervan. onderzoeken van oorzaken van arbeidsongevallen. formuleren van algemene adviezen. het geven van advies over het opstellen van instructies, over informatie, onthaal en vorming van de werknemers. het ter beschikking staan voor alle vragen met betrekking tot de toepassing van de wetgeving. meewerken aan de toepassing van de maatregelen die genomen moeten worden bij ernstig en onmiddellijk gevaar, de uitwerking van de interne noodprocedures en de organisatie van de eerste hulp.

Naast bovengenoemde opdrachten hebben de preventieadviseurs exclusieve opdrachten: -

studie van de wisselwerking tussen mens en werk, en onderzoek naar de harmonisering van beide. het gezondheidstoezicht verzekeren toezicht houden op de organisatie van de eerste hulp en de dringende verzorging.

Het is dan ook de bedoeling dat deze opdrachten resulteren in enkele concrete activiteiten die moeten uitgevoerd worden binnen de onderneming zoals: -

-

-

de uitvoering van het onderzoek van de arbeidsplaatsen en werkposten op eigen initiatief, op verzoek van de werkgever, werknemers of het comité. een grondig onderzoek verrichten van de arbeidsplaatsen en werkpost, ten minste één maal per jaar. onderzoeken doen naar de arbeidsongevallen en incidenten, alsook alle andere onderzoeksdaden verrichten die als relevant worden beschouwd voor de verbetering van het welzijn van de werknemers. analyses en controles uitvoeren of laten uitvoeren. kennis nemen van de fabricageprocédés, werkmethodes en arbeidsprocessen en ze onderzoeken, zodat maatregelen ter vermindering van de risico's kunnen worden voorgesteld. bijhouden van de documentatie betreffende de wetgeving, de voorgeschreven documenten, de inventaris van bepaalde apparaten, gevaarlijke producten en preparaten, en emissiepunten betreffende de wateren luchtvervuiling


bladzijde 101

5.2.3.7 Melding van tewerkstelling bij het ontvangstkantoor directe belastingen116 Als laatste verplichting op sociaal vlak: bij de opstart van een hotel, moet men bij het ontvangstkantoor van de directe belastingen waarvan men afhangt een navraag doen. Men moet namelijk te weten komen bij welke dienst de ingehouden bedrijfsvoorheffing moet gestort worden. Dit kan men doen door de dienst documentatie van het hoofdbestuur der directe belastingen te contacteren. Zij zullen dan de nodige informatie verschaffen aan de startende hotelier. 5.2.4

Scholingsgraad

Naast het vinden van personeel, is het even belangrijk dat dit gevonden personeel een bepaalde scholingsgraad heeft. Het is niet voldoende om als werkgever tevreden te zijn met het gevonden personeel en dan tot de conclusie te komen dat de werknemer nog een heel opleidingsproces moet doorlopen vooraleer hij operationeel kan ingezet worden en een maximaal nut voor de onderneming kan betekenen. Men moet zoeken naar personeel dat al een bepaald niveau heeft dat aanvaardbaar is om zich in te werken binnen de onderneming. Volgens de enquêtes afgenomen in de regio West-Vlaanderen blijkt dat de scholingsgraad van het personeel eerder aanvaardbaar is en men in deze regio dus niet te klagen heeft. Grafiek 37: Problemen op vlak van de scholingsgraad van het personeel in de provincie West-Vlaanderen Problemen op vlak van scholingsgraad van het personeel in West-Vlaanderen


Geen antwoord

27%


Als we kijken naar bovenstaande grafiek, zien we dat 27% van de ondervraagde hoteliers geen probleem had met de scholingsgraad van zijn personeel. Daartegenover staat dat 46% veel tot middelmatige problemen had met de scholingsgraad van zijn werknemers.

116

Melding van tewerkstelling bij het ontvangstkantoor directe belastingen, http://www.brugge.be/internet/nl/Economie_Werk/Horeca/Reglementenenvergun ningen.htm#9 (08/06/2008)


bladzijde 102

Uit deze grafiek zouden we kunnen concluderen, op basis van de afgenomen enquêtes, dat het opleidingsniveau in de regio West-Vlaanderen aanvaardbaar is en dat minder dan de helft van de ondervraagde hoteliers last had met de scholingsgraad van zijn werknemers. Dit is echter zonder rekening te houden met de 27% hoteliers die niet geantwoord hebben op deze vraag. In vergelijking met punt 5.2.1, blijkt dus dat de scholingsgraad voor minder problemen zorgt dan het vinden van personeel in de regio West-Vlaanderen. Niet alleen in de hotelsector is dat zo, maar dit kan veralgemeend worden naar de gehele horecasector waar men vooral te kampen heeft met het vinden van personeel. Eenmaal men het geschikte personeel heeft, is het dan ook best het zo lang mogelijk in de onderneming te houden om het personeelsverloop zo laag mogelijk te houden. Bij het vinden van personeel is het belangrijke dat men een goede functiebeschrijving heeft en dat men gericht op zoek kan gaan om een bepaald profiel van werknemers aan te werven. Aan deze goede functiebeschrijving moet dan ook een competitief loon gekoppeld zijn, afhankelijk natuurlijk van de verantwoordelijkheden van de verworven job. Als startende hotelier is het dus van het allergrootste belang om alles duidelijk af te lijnen en te weten welk type werknemer men zoekt. Een goede start en socialisatie zijn dus van goudwaarde. 5.2.5

Opleidingen

Uit de vorige punten blijkt dat de scholingsgraad van het aangeworven personeel al bij al nog meevalt in West-Vlaanderen. Wanneer het toch nodig zou zijn om personeel op te leiden, is het altijd handig te weten welke vormingscentra er zijn in West-Vlaanderen en welke opleidingen zij aanbieden. Om te beginnen is er Syntra117 West. Deze organisatie biedt opleidingen aan in 20 sectoren en dit zowel in dag- als avondonderwijs. Dit kan verspreid over hun zes campussen in WestVlaanderen. Dit kan te Brugge, Ieper, Kortrijk, Oostende, Roeselare en Veurne. Deze centra zijn mooi verspreid over de vier regio’s in West-Vlaanderen. Wat ook de oprichtingsplaats is van uw onderneming, er is dus een opleidingscentrum in uw buurt. Naast het feit dat ze overal bereikbaar zijn, heeft de vzw Syntra West in maart 2005 ook een label ontvangen, namelijk het ISO- certificaat. De diploma’s zijn erkend door de Vlaamse gemeenschap Wanneer we dieper ingaan op de opleidingen, merken we dat zij maar liefst 78 verschillende cursussen aanbieden gericht naar horecabedrijven. Hieronder is te zien in welke categorieën de opleidingen zijn onderverdeeld. 117

Bakkerij (4 opleidingen) Café/Snack/Tearoom (2 opleidingen) Chocolade (4 opleidingen) EVW – Studiereizen (4 opleidingen) EVW – Wijn fundamenten (5 opleidingen) EVW – Wijn master classes (3 opleidingen) EVW – Wijn vervolmaking (5 opleidingen)

Vorming bij Syntra West, http://www.syntrawest.be/cursus/default.aspx?aanbod=open§or=HOV&indeli ng=HOR (08/06/2008)


-

bladzijde 103

Friturist (1 opleiding) Horeca (1 opleiding) Hotel (1 opleiding) IJsbereidingen (1 opleiding) Restaurant/Traiteur (42 opleidingen) Slagerij (4 opleidingen) Voeding (1 opleiding)

Als we de cursus onder ‘Hotel’ bekijken, is dit een eenjarige opleiding waarbij het beheren van een hotel wordt aangeleerd in al zijn facetten. Deze opleiding kan bijvoorbeeld interessant zijn om ongeschoolde of minder geschoolde werknemers die een positieve bijdrage zijn voor het bedrijf, te laten opklimmen binnen de bedrijfskolom. De andere opleidingen kunnen aangeboden worden aan zaal- en keukenpersoneel. Bovendien kan men bij Syntra West ook managementcursussen volgen. Dit kan interessant zijn ter vervolmaking van sommige personeelsleden of ter opfrissing van bepaalde zaken om toch bij te blijven bij de veranderende cultuur binnen het voeren en beheren van een onderneming. Wanneer men meer informatie wil over de inhoud van de opleiding kan men altijd de site bezoeken of contact opnemen met de verschillende centra. (Zie bijlagen voor contactgegevens) Vervolgens is er de VDAB118 of de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding. VDAB staat onder toezicht van de Vlaamse minister van werkgelegenheid. De VDAB heeft als publieke organisatie drie hoofdtaken: -

arbeidsbemiddeling training & opleiding loopbaanbegeleiding

Er zijn acht opleidingen voor de horecasector te volgen bij de VDAB, verspreid over de verschillende opleidingscentra in Vlaanderen. De onderstaande lijst was van toepassing op 1 maart 2008 -

Hotel: bar en cocktails Hotel: brood Hotel: horecareglementering Hotel: koude keuken Hotel: nagerechten Hotel: vleesbereidingen Hotel: voedingsmiddelenhygiëne Hotel: wijnkennis

Net als bij Syntra West, is het aangewezen ook hier te gaan kijken wat de opleiding inhoudt. Hierdoor kan men het best nagaan welke opleiding het meest geschikt is voor elke werknemer in de onderneming. Contactgegevens kunnen gevonden worden in de bijlagen.

118

Vorming bij de VDAB, http://www.vdab.be/mijnvdab/opleidingen/opleidingen.jsp?action=ZOEKOPLEI DINGEN (08/06/2008)


bladzijde 104

Vervolgens is er Horeca Vorming119. Dit is het Centrum voor Vorming en Vervolmaking in de Horecasector. Dit is een initiatief van de sociale partners in de horecasector (paritair comité 302), de werknemersorganisaties ABVV-Voeding-Horeca-Diensten, de CCVD-Voeding en Hotel en de werkgeversorganisaties Fed. Ho.Re.Ca Brussel, Fed. Ho.Re.Ca Vlaanderen en Fed. Ho.Re.Ca Wallonië. Het is een organisatie die verschillende opleidingen aanbiedt en die innoverend te werk gaat. Bovendien bieden zij gratis opleidingen aan voor de sector. Hun opleidingen voor het voorjaar 2008 zijn de volgende: -

Assertief leven Basissauzen en afgeleiden Bedrijfsfinanciën voor mensen zonder financiële opleiding Convenience food Hygiëne op de werkvloer Moleculaire gastronomie Nieuwe kooktechnieken in de gastronomie Streek gastronomie Whisky Voedselveiligheid in het horecabedrijf via E-learning

Bovendien kan er bij Horeca Vorming nog verder geklikt worden naar andere interessante links voor opleidingen in de horecasector. Naast deze drie centra/ organisaties in West-Vlaanderen is er ook nog IVO dat staat voor Informatie over Vorming en Opleiding (voor Volwassenen). IVO120 maakt het aanbod aan opleidingen, trainingen en cursussen in Oost-Vlaanderen transparant voor werkgevers en hun werknemers en voor werkzoekenden Het interessante aan deze organisatie is, dat ze opleidingen aanbieden die enigszins anders zijn en misschien een andere meerwaarde kunnen geven aan de onderneming. Wanneer er gezocht wordt naar opleidingen specifiek voor de hotelsector, komen er vier opleidingen te voorschijn: -

-

-

119 120

Algemene bierkennis: bij de voorgaande instituten, was er geen opleiding voorzien voor bierkennis. Enkel wijnkennis kwam aanbod. Dit kan een extra meerwaarde betekenen wanneer men deze opleiding aanbiedt aan jonge barmannen. Initiatie keuken voor medewerkers, extra’s en medewerkende partners in de horecasector: deze opleiding kan interessant zijn, wanneer men bijvoorbeeld veel met extra’s werkt en als men toch wil dat deze dezelfde standaard handelingen uitvoeren. Hierdoor toont men appreciatie voor het werk dat ze uitvoeren. Arabisch: almaar meer Arabieren trekken op reis. Meestal kunnen ze weinig of slechts zeer gebrekkig Engels. Daarom kan deze cursus interessant zijn om ten minste aan één van de receptionisten aan te bieden. Zo kan men extra gasten aantrekken en ze bovendien bedienen in hun eigen taal, wat altijd aangenaam is

Horeca vorming, http://www.horecanet.be/horecavorming/default2.asp (08/06/2008) IVO (zoekmachine voor opleidingen), http://www.ivo.be/ (08/06/2008)


-

bladzijde 105

Nederlands voor anderstaligen voor technische beroepen: weinig Belgen oefenen nog een technisch beroep uit en deze worden meestal vervangen door anderstaligen. Het is altijd handig hen een cursus Nederlands aan te bieden. Zo kunnen ze beter communiceren en bovendien zal de integratie binnen het bedrijf beter verlopen.

Niet alleen horecagerichte opleidingen zijn tegenwoordig belangrijk, nog interessanter en meer trendy zijn computertrainingen, te meer omdat men geen leven meer zonder kan inbeelden. Daarom is het ook noodzakelijk te weten waar men computertrainingen in de buurt kan volgen. De bovenvermelde opleidingscentra bieden eveneens computerlessen aan, maar het kan evengoed zijn dat men zich wil richten tot een gespecialiseerd IT-bedrijf. Één van die bedrijven is Executive Computer Training121. Dit gespecialiseerde bedrijf is gelegen in Gent/Merelbeke en biedt de meest uiteenlopende opleidingen aan voor IT - problemen. De opleidingen gaan van het werken met Microsoft, over het hanteren van Macromedia tot het leggen van eigen netwerken. Bovendien kunnen deze lessen in verschillende vormen aangeleerd worden. Men kan opteren voor groepslessen, maar ook privé-lessen zijn een optie. Zo kan men bijvoorbeeld een departement binnen het hotel op IT - opleiding sturen om gewend te geraken aan nieuwe software,… Dergelijke bedrijven kunnen vooral interessant zijn als het gaat om in te spelen op het vlak van nieuwe trends in software en hardware. Dit kan voor een hotel een extra meerwaarde opleveren en bovendien blijft men zo op de hoogte van nieuwe snufjes die niet specifiek voor de horeca zijn, maar die misschien wel te implementeren zijn. Hierdoor kan men dan een betere service aanbieden aan zijn gasten. De bovenvermelde opleidingscentra en opleidingen zijn maar het topje van de ijsberg. Er zijn zoveel opleidingen ter beschikking voor mensen in de horeca, dat een volledige lijst onbegonnen werk zou zijn. Met deze summiere lijst kan de hotelier al de juiste richting kiezen. Daarenboven is er nu een HOTbase122. Dit is een site waar je alle opleidingen kan zoeken die je maar wil. Het is een samenwerkingsverband in Vlaanderen tussen de Syntra’s, VDAB en VIZO. Opleidingen genoeg dus om elke werknemer klaar te stomen voor zijn opdracht.

5.3

Aankoopbeleid

Als startende hotelier is het van het allergrootste belang om een goede leverancier onder de arm te nemen. Dit voor zowel de toelevering van food als voor non-food. Een van de vele bedrijven in West-Vlaanderen is bijvoorbeeld Horeca Totaal123. Ze hebben een onderneming in Brugge en één in Oostende. Ze bieden als bedrijf een totaalassortiment aan voor de horecasector. Dit gaat van non-food, over food, naar dranken en zelfs specialiteiten.

121

Executive Computer Training, http://www.ect.be/ (08/06/2008) HOTbase, http://www.hotbase.be/ (08/06/2008) 123 Horeca Totaal, http://www.horecatotaal.be/brugge/index.htm (08/06/2008) 122


bladzijde 106

Daarnaast kan men ook bij hen terecht voor het aanschaffen van horecamateriaal dat men nodig heeft. Bovendien beschikken ze over een wagenpark van twee bestelwagens en vier vrachtwagens. Deze voertuigen zijn geschikt voor multitemperatuurtransport met temperatuurregistratie, conform de HACCP-regelgeving, wat een extra voordeel is. Hierdoor moet men dus niet zelf de goederen gaan ophalen. Om de kwaliteit van hun producten te benadrukken, werken ze samen met verschillende gerenommeerde partners zoals ISFI, Pidy, Bonduelle, … Naast Horeca totaal zijn er ook Pidy, Fribona, … Als men meer toeleveranciers wil vinden, kan men terecht op http://www.prohoreca.be/horeca-leveranciers Deze site biedt een uitgebreide lijst van verschillende toeleveranciers en dit per provincie. Naast deze grote toeleverancier voor food, is het altijd handig een kruidenier in de buurt te hebben, waar men ook af en toe wat inkopen doet. Hierdoor kan men een op deze mensen rekenen wanneer men plotseling een voorraadbreuk heeft en wanneer men niet kan terugvallen op de grote toeleverancier. Naast de aankopen op food, zijn er ook vele materialen zoals kooktoestellen, friteuses, … die moeten aangekocht worden voor de opening van het hotel wanneer men tevens een restaurantservice aanbiedt aan de gasten. Het is dan ook vanzelfsprekend dat men een toeleverancier in de nabijheid van de onderneming zal kiezen. Één van de ondernemingen met een goede prijs/kwaliteit is de BVBA Geert Casteleyn124, gelegen in Leffinge. Ze bieden een hele resem uitrustingen aan, van de beste merken. Naast deze onderneming zijn er nog heel wat andere bedrijven die ook horecabenodigdheden verkopen. Een volledige lijst van toeleveranciers van horecabenodigdheden is te vinden op de bovenvermelde site van prohoreca125. Als startende hotelier is het vooral belangrijk veel te gaan kijken, prijzen te vergelijken en de service na verkoop onder de loep te nemen van iedere onderneming. Bovendien moet de keuze gemaakt worden op basis van waar de toeleverancier gelegen is en of assistentie bij problemen aanwezig is. Het zal in het begin vooral een evenwichtsoefening zijn om te beste toeleverancier te vinden. Advies inwinnen bij bestaande hoteliers over de kwaliteit en de snelheid van de leverancier is altijd handig meegenomen. Toch blijft het meestal een kunst om op een bepaald moment de beste leverancier te vinden.

124 125

BVBA Geert Casteleyn, http://www.casteleyngeert.be/ (08/06/2008) Pro horeca (voeding), http://www.prohoreca.be/HORECA-nl-Voeding (08/06/2008)


5.4

bladzijde 107

Marketing

Met marketing staan of vallen sommige ondernemingen, anderen hebben dan weer geen grote marketingmachine nodig om hun product te verkopen. Dit gedeelte moet de startende hotelier de juiste richting aangeven van waar we aan toe zijn en waarheen we gaan. 5.4.1

Huidige marketing126

De huidige marketing staat of valt vooral met de vier P’s: Prijs, plaats, productie en promotie. Eerst is er de plaats. Dit is voor de startende hotelier de belangrijkste factor bij het opstarten van zijn zaak. Als men hier de mist ingaat, zullen alle andere factoren veel meer inspanning vergen omdat de eerste stap verkeerd genomen is. Momenteel zijn de regio’s Westhoek en Leiestreek echt in trek, maar voor hoe lang nog? Is het een goede beslissing om als startende hotelier daar van start te gaan, als men weet dat het verkrijgen van leningen in de regio’s moeilijker verloopt dan als men een hotel zou opstarten in Brugge? Alles is afhankelijk van welk soort hotel men wil oprichten, welk soort cliënteel men wil aantrekken en of dit alles past op de plaats waar men het hotel wil vestigen. Een businesshotel te midden van de gemeente Heuvelland zal misschien geen lang leven beschoren zijn. Daarom is het zeer belangrijk om de juiste locatie te kiezen voor het hotel dat men wenst te openen. Het is altijd handig om een analyse te laten uitvoeren door bedrijven die zich hierin gespecialiseerd hebben zoals Horecapartners, Guidea,… Als volgende punt is er de prijsbepaling voor de verkoop van kamers. Hier kan men op verschillende manieren te werk gaan. Men kan uitgaan van de prijzen die de concurrenten hanteren. Het gevaar hiervan is dat men in het eigen hotel, dat misschien beter is dan de concurrentie, een evenwaardige prijs zal betalen. Tevens is het niet altijd mogelijk om op dezelfde prijshoogte een kamer aan te bieden, omdat er soms een extra service aan de klant wordt geleverd. Dit moet dan ook duidelijk naar voor komen bij de voorstelling van de prijs naar de gast toe. Een tweede mogelijkheid is dat men de prijsbepaling doet op basis van de kostenstructuur. Hoe hoger de kosten, hoe hoger de prijs. Daarnaast bestaan er nog vele andere mogelijkheden om de prijsbepaling te doen. Het is aan de hotelier om de juiste balans hierin te vinden. Bovendien moet men er rekening mee houden dat als men start als hotelier, de basisprijs in het begin lager zal liggen, omdat men cliënteel wenst te lokken. Het derde punt is de productie. Het soort product en hoe men het aanbiedt aan toekomstige gasten is zeer belangrijk. Het productieproces binnen de onderneming is eigenlijk grotendeels afhankelijk van twee andere factoren, nl. promotie en plaats. Het productieproces zal groter worden naarmate men verhoogd van sterrenclassificatie en omgekeerd. Als laatste is er de promotie. Het gevoerde promotiebeleid moet men afstemmen op het product dat men wenst te verkopen. Hoe hoger de prijsklasse van het hotel, hoe meer men zijn promotie zal richten op kapitaalkrachtigere gasten en omgekeerd. Tevens is de plaats primordiaal. Als men zijn hotel gevestigd heeft in een gemeente waar weinig over gesproken wordt, dan zullen de promotionele inspanningen groter zijn dan in gemeenten die constant in de picture staan.

126

Gebaseerd op cursus Sales & Marketing, p. 1-52


bladzijde 108

Het is duidelijk geworden dat deze vier factoren onderling erg afhankelijk zijn van elkaar. Plaats en prijs kunnen enigszins apart gezien worden, maar promotie en productie zijn zonder enige twijfel verbonden met de twee vorige factoren. Daarom is het belangrijk als startende hotelier om deze vier zaken op voorhand door te nemen. Zo kan men de juiste beslissingen nemen voor zijn onderneming. 5.4.2

Strategie

Als we uitgaan van het nu gevoerde marketingbeleid, blijkt uit de ondervraging dat de meeste hoteliers weinig of geen problemen hebben om hun hotel aan de man te brengen. Ongeveer 32% van de ondervraagde hoteliers heeft nog nooit last gehad om zijn hotel draaiende te houden en mensen te laten overnachten. Grafiek 38: Problemen op vlak van verkoopbeleid binnen de provincie West-Vlaanderen Problemen op vlak van verkoopbeleid in West-Vlaanderen

16%

28%

Veel Middelmatig Nooit 24%

Geen antwoord

32%


Van de ondervraagde hoteliers zegt 40% dat ze veel tot middelmatige problemen hadden om hun hotel te verkopen aan de buitenwereld. Dit is vooral het geval voor hotels die aan de Kust gelegen zijn. Zoals gesteld in punt 2.2.1 blijkt dat vooral de Kust één van de regio’s is waar het verkoopbeleid de laatste jaren stagneert. Uit de afgenomen enquête blijkt dan ook dat ook die hoteliers uit die regio het meest aangeven dat het verkoopbeleid voor hun regio het minst goed loopt. Voor de Kust zou het dan ook niet slecht zijn mocht het huidige marketingbeleid omgekeerd worden en dat men een andere richting kiest om de Kust weer aantrekkelijk te maken bij de toeristen. Zoals bleek uit de voorstelling van de toeristen die zich aangetrokken voelen tot de Kust, zijn het vooral appartementen die verkozen worden boven een hotel. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de hotels in de Kust klagen. Het beste voor de hotels zou zijn om uit te zoeken wat de toerist werkelijk aantrekt tot de regio en om van deze kenmerken gebruik te maken en het hotel daaraan aan te passen. De


bladzijde 109

kenmerken die mensen vooral aantrekken tot de Kust zijn: familie, plezier, genieten, sport, samen zijn, … Deze kernwoorden hebben dus allemaal hun waarde en moeten zoveel mogelijk in de sfeer van het hotel geïntegreerd worden. Hierdoor kan men een beter verkoopbeleid voeren aan de Kust. 5.4.3

Toekomst

Zoals al verteld in het investeringsbeleid, is de toekomst minstens even belangrijk als het heden en misschien zelfs nog belangrijker. Een feit is wel dat je als hotelier het heden wel moet overleven om over de toekomst te kunnen spreken. 5.4.3.1 Voorbereiding Zijn West-Vlamingen echte ondernemers en kunnen ze goed omspringen met nieuwe trends of is het voor de hotelsector toch een heikel punt? Uit de enquête blijkt, zoals te zien op onderstaande grafiek, dat inspelen op nieuwe trends niet altijd even gemakkelijk is voor hoteliers. Grafiek 39: Problemen op vlak van toekomstbeleid binnen de provincie West-Vlaanderen Problemen op vlak van toekomstbeleid in West-Vlaanderen


Geen antwoord

16%


Zo te zien heeft toch 52% van de ondervraagde hoteliers middelmatig tot veel problemen om zijn beleid af te stemmen op de toekomst. Amper 16% beweert dat ze nog nooit problemen gehad hebben met hun toekomstbeleid. Dat is toch een veeg teken. Het voorbereiden op de toekomst is niet simpel en zo zal het ook blijven. Voor een startende hotelier is het nog moeilijker om in te schatten welke trend te volgen is en welke niet. De meer ervaren hoteliers kunnen daar al beter een onderscheid in maken, maar ook voor hen is dat niet altijd even gemakkelijk.


bladzijde 110

Daarom is het van belang veel informatie in te winnen bij collega’s en concurrenten, specifieke tijdschriften te lezen, trendmagazines te kopen,… om zo bij te blijven bij wat er gebeurt. Daarenboven moet men niet enkel rekening houden met trends, ook demografische veranderingen of plotse gebeurtenissen kunnen hun impact hebben op de gehele evolutie. Het is dus belangrijk als startende hotelier om met van alles rekening te houden en niet zomaar op de eerste de beste trend in te spelen. Meestal brengt dit hoge investeringskosten met zich mee, wat niet altijd gemakkelijk is voor een startende hotelier. Een goede balans tussen het implementeren van belangrijke trends en het gewoon verder werken op de manier waarop men bezig is, is aangewezen. 5.4.3.2 Faith Popcorn127 Als laatste onderdeel van marketing kon deze dame niet ontbreken in dit eindwerk. Ze werd door The New York Times uitgeroepen als “the trend oracle” en door Fortune bewierookt als “Nostradamus of marketing”. We hebben het dus over Fait Popcorn. Ze is één van de belangrijkste trendsetters en toekomstvoorspellers van dit ogenblik. In de jaren 1990 was zij de eerste die beweerde dat aan huislevering een enorme groei zou krijgen. Tevens voorspelde ze het cocooneffect en beide voorspellingen kwamen uit. Tegenwoordig consulteren vele grote bedrijven haar bedrijf om een opportuniteit te vinden in de markt, om een re-branding door te voeren of om juist een nieuw merk op te richten. Veel geld wordt er daarvoor neergelegd, maar met een 95% zekerheid dat het merk een succes wordt, kan er maar weinig fout gaan. In dit eindwerk wil ik één van haar boeken toelichten. Het boek: “EVAlutie, acht verkoopswetten om vrouwen te overtuigen” geeft ondernemers advies om vrouwen aan hun bedrijf te binden. Waarom verkoopswetten richten op vrouwen? Omdat onze huidige maatschappij voor een verandering staat. Na een hele tijd een mannencultuur gehad te hebben, is het volgens Faith Popcorn tijd om de rollen om te draaien. Om dit duidelijk te maken, enkele cijfer op een rijtje: - 80% van alle dagelijkse verkoopsbeslissingen worden genomen door vrouwen - 65% van alle auto’s en 50% van alle PC’s worden gekocht door vrouwen - iedere minuut opent een vrouw een nieuwe zaak - vrouwelijke ondernemers hebben meer mensen in dienst dan de bedrijven uit de Fortune top-500 Rekening houdend met deze gegevens moeten vrouwen gezien worden als een nieuwe markt, waarvoor ook andere marketingtechnieken nodig zijn.

127

Popcorn F. Acht verkoopwetten om vrouwen te overtuigen (EVAlutie). Uitgeverij Contact, Antwerpen/Amsterdam


bladzijde 111

Als visionaire heeft ze 8 wetten neergeschreven in haar boek, met elk hun eigen betekenis. Deze zijn: - Door vrouwelijke consumenten met elkaar in verbinding te brengen, voelen zij zich verbonden met jouw merk. Men moet als hotelier vrouwen met elkaar in contact proberen te brengen. Dit doe je volgens Fait Popcorn niet door haar een klantenkaart aan te bieden. Het moet veel meer zijn dan dat. Een site waar ze kunnen inloggen en met gasten kunnen communiceren. Een plaats waar ze informatie over je hotel kunnen uitwisselen, ervaringen, gedachten,… Het moet iets zijn dat haar verwachtingen overtreft. -

Als je marketing gericht is op een van haar levens, mis je alle andere. Marketing mag niet enkel gevoerd worden. Lang geleden werd de vrouw bestempeld als iemand die enkel diende om voor het huishouden te zorgen. In de huidige maatschappij zijn vrouwen meer dan dat. Ze zijn huisvrouw, carrièrevrouw, kinderoppas,… Zo komt het dat vrouwen meerdere levens hebben die door elkaar lopen. Men moet er als marketeer op gericht zijn de perfecte marketingmix te combineren om de verschillende levens van een vrouw te verenigen en de perfecte service hiervoor aan te bieden.

-

Als ze het moet vragen, is het al te laat. Gedaan met het afwachten, men moet aan anticiperende marketing doen. Als men bepaalde trends opmerkt moeten deze toegepast worden. Het is de hotelwereld zelf die de vragen moet stellen en niet omgekeerd, want als dat het geval is, is men rijkelijk te laat en loopt men achter de feiten aan. Anticiperen is dus de boodschap.

-

Richt je marketing op haar perifere gezichtsveld en ze zal je in een heel ander licht zien. Marketing moet dezer dagen niet meer frontaal aanvallend zijn. Beter is dat men zijn promotiemiddelen zachtjes tot bij de consument brengt. De marketing moet zo gevoerd worden, dat de consument je opmerkt en meer wil te weten komen over jouw hotel. Dit in plaats van al alles direct bloot te geven, gaat men op een mysterieuze manier klanten lokken. Men wil de interesse aanwakkeren om meer te weten te komen en daar te gaan overnachten. Creatieve gasten zijn dan ook het perfecte doelwit om deze reclametechniek op toe te passen.

-

Loop, ren, ga naar haar toe, verzeker je van haar eeuwige trouw. Door boekingen simpeler te maken, door in te spelen op nieuwe technologieën maakt men het leven van de gast gemakkelijker en dat is waar het hier om draait. Hoe efficiënter iets is, hoe meer tijd er wordt gewonnen en hoe minder stress er bij de gasten wordt gecreëerd. Een aangenaam boekingssysteem zonder al te veel omwegen kan niet alleen de boekingen verhogen, ook de binding met het bedrijf kan hierdoor stijgen en dat is wat alle bedrijven de laatste tijd nastreven.


5.5

bladzijde 112

-

Deze generatie vrouwelijke consumenten zal je naar de volgende leiden. Brands of merken die inspelen op de trend ‘volwassenheid’, zullen een grote toekomst hebben. Niemand wil betutteld worden. Men wil behandeld worden als volwassene en dit niet alleen voor echte volwassenen. Ook kinderen willen in snel tempo groot worden. Als men hen behandelt als volwassenen, kan men inspelen op hun noden tijdens elke levensfase. Zo is men niet enkel bezig een goede service te leveren, tegelijk creëert men loyale gasten die dit eeuwig zullen onthouden.

-

Co-ouderschap is de beste manier om een merk groot te brengen. Vrouwelijke consumenten willen niet meer lang de zijkant gehouden worden van je merk, om je enkel toe te juichen. Neen, ze willen er deel van uitmaken en er controle kunnen op uitoefenen. Hen medezeggenschap of de impressie ervan maakt hen trouwer en ook voelen ze zich meer gewaardeerd. Met coouderschap wordt dus bedoeld: laat je onderneming niet enkel van jou alleen zijn, laat het ook een deel van je consumenten zijn. Zo zullen zij je trouw zijn.

-

Alles doet ertoe, je kunt je niet achter je logo verschuilen. De consument is meer bewust geworden van wat men doet. Zo zal men bepaalde hotels weigeren te bezoeken als men bijvoorbeeld niet ecologisch werkt. Het is de stelregel geworden dat men zich achter niets meer kan en mag verbergen. Alles doet er toe van de aankoop over productie tot verkoop. Elk detail kan onderzocht worden en tevens in vraag gesteld worden of het bij de stijl van de onderneming past. Is dit niet het geval, dan moet men er vanaf. Anders heeft dit niet enkel gevolgen voor de onderneming, maar ook voor zijn klanten.

Belang van samenwerkingsverbanden

Samen staat men sterker. Dat zou een leuze moeten zijn van elke vereniging die opgericht wordt. Het is voor een startende ondernemer altijd belangrijk zich bij een vakorganisatie aan te sluiten. Hierdoor blijft men op de hoogte van alles wat er gebeurt in zijn sector. Bovendien kan men samen meer bereiken dan als men er alleen voor staat. Zo kunnen algemene problemen door de organisatie aangekaart worden bij de bevoegde instanties en sneller opgelost worden. In goedlopende organisaties kunnen ook vele zaken waargemaakt worden door het aansluiten bij een organisatie, maar dit is niet altijd het geval. Daarom is het goed om bij verschillende groeperingen aangesloten te zijn die meerdere belangen van je onderneming behartigen. Dit gedeelte geeft de verschillende organisaties weer met hun doelen en hun vooren nadelen. 5.5.1

Organisaties

In West-Vlaanderen zijn er veel verenigingen organisaties die zich richten op de horeca. Daarnaast zijn er nog andere organisaties die voor een ondernemer belangrijk kunnen zijn. Het is belangrijk te weten welke beroepsverenigingen in West-Vlaanderen zich richten op de horeca.


bladzijde 113

Als eerste is er Federatie Ho.Re.Ca Vlaanderen128. Deze organisatie werd opgericht in 1976. In de jaren die aan de oprichting voorafgingen werden verschillende organisaties opgericht in Vlaanderen. Omdat de versnippering in die tijd zo groot was, besliste een groep horecaondernemers om een nationale organisatie op te richten die de beroepsbelangen kon verdedigen. De staatshervorming die in het jaar 1976 werd doorgevoerd, zorgde er uiteindelijk voor dat er geen echte nationale organisatie kwam, maar dat deze werd opgedeeld in drie zusterorganisaties die toch nauw samenwerken. Het gaat in dit geval om: Fed. Ho.Re.Ca Vlaanderen, Fed. Ho.Re.Ca Brussel en Fed. Ho.Re.Ca Wallonië. Ze werken autonoom van elkaar, hebben hun eigen interne structuur en bepalen zelf hun toekomst. Toch bestaat er een ontmoetingsmoment tussen de drie zusterorganisaties om toch gemeenschappelijke standpunten in te nemen en deze dan op federaal niveau voor de horeca te gaan verdedigen. De Fed. Ho.Re.Ca Vlaanderen heeft als overkoepelende organisatie 15 deelorganisaties in geheel West-Vlaanderen. Deze zijn gevestigd in Blankenberge, Brugge, De Panne, Ieper, Knokke-Heist, Koksijde, Nieuwpoort, Middenkust, Zuid-West-Vlaanderen, Midden-WestVlaandere, Tielt, Veurne, Oostduinkerke, Poperinge en De Haan-Wenduine. Als organisatie hebben ze voor zichzelf vijf belangrijke doelstellingen vooropgesteld. Deze zijn: -

-

bij de politieke beslissers overleggen en lobbyen over diverse thema’s zoals de controle op de vestigingswet en de verhoging van de flexibiliteit voor het inschakelen van personeel in seizoensgebonden en/of onregelmatige werktijden. ondernemers en werknemers opleiden en vorming geven. systematische communicatie met (bestuurs-)leden en pers. horecaondernemingen informeren over wetgeving, administratieve verplichtingen, vergunningen,... de sector kwantitatief en kwalitatief vertegenwoordigen.

Naast deze vijf belangrijkste doelstellingen zijn er nog voordelen om zich aan te sluiten bij deze organisatie, zoals gratis informatie, juridische bijstand,… Tegenover tal van voordelen en de verschillende belangen die behartigd worden, staat natuurlijk ook een prijs. De bepaling van het lidgeld gaat uit van de omvang van de onderneming en daarbij wordt enkel rekening gehouden met het aantal vaste werknemers in dienst. Hieronder is de tabel te zien met tarieven voor het aansluiten bij Fed. Ho.Re.Ca Vlaanderen.

128

Fed. Ho.Re.Ca Vlaanderen, http://www.fedhorecavlaanderen.be/ (08/06/2008)


bladzijde 114

Tabel 7: Bijdrage voor toetreding tot Fed. Ho.Re.Ca Vlaanderen - minder dan 1 fulltime equivalent in dienst EN een commerciële oppervlakte kleiner dan 50m² - 1 tot en met 4 werknemers - van 5 tot en met 9 werknemers - van 10 tot en met 19 werknemers - van 20 tot en met 49 werknemers - 50 werknemers of meer

100 € 160 € 220 € 300 € 400 € 1.200 €

Bron: http://www.fedhorecavlaanderen.be/pagina/16/ (08/06/2008)

Vervolgens is er Westtoer129. Dit is het provinciebedrijf voor toerisme en recreatie in WestVlaanderen. Het werkt als een overheidsbedrijf met de flexibiliteit van een private organisaties. De hoofdopdracht van Westtoer is het voorbereiden en adviseren van het toeristischrecreatieve beleid van de provincie en het coördineren en effectief realiseren van dit beleid. De bevoegdheden van Westtoer situeren zich tussen het Vlaamse niveau en de gemeenten, privé-sector, … . Hun belangrijkste rol is om een goed lopende werking te creëren tussen deze groepen. Om dit te realiseren deelt Westtoer de provincie op in regio's (Kust, Brugse Ommeland, Westhoek, Leiestreek) zoals ook te lezen valt in het eerste gedeelte van deze handleiding. Als organisatie is Westtoer vooral actief en adviserend op de volgende gebieden: -

informatieverzameling en beleidsgericht onderzoek; strategische planning en beleidsvoorbereidend werk; toeristisch-recreatieve productontwikkeling; marketing, communicatie en distributie; regiowerking.

Westtoer richt zich vooral op zijn drie belangrijkste doelgroepen. Deze zijn: Figuur 18: Voorstelling van de werking van Westtoer

Bron: http://www.westtoer.be/westtoer/corporate.aspx?id=100046 (08/06/2008)

129

Westtoer, http://www.westtoer.be/westtoer/index.aspx (08/06/2008)


bladzijde 115

Vooraan staat de provincie West-Vlaanderen. Dit is de prioritaire partner waarmee ze een beheersovereenkomst afgesloten hebben. In dit kader moet Westtoer een reeks duidelijk afgelijnde taken uitvoeren met betrekking tot het toeristisch-recreatieve beleid en de realisatie ervan in West-Vlaanderen. Hiervoor ontvangt Westtoer een belangrijke jaarlijkse dotatie van het Provinciebestuur. Vervolgens zijn er de structurele partners van Westtoer. Dit zijn alle West-Vlaamse gemeenten en diverse West-Vlaamse professionele en toeristisch-recreatieve organisaties, die een samenwerkingsovereenkomst hebben aangegaan met Westtoer. Zij leveren een jaarlijkse bijdrage in de werking van Westtoer. De structurele partners hebben dan ook een voetje voor bij Westtoer. Zij participeren actief in de formulering van het toeristisch-recreatieve beleid via hun vertegenwoordiging in de regionale adviescomités (bestaande uit de politieke en sectorale vertegenwoordigers van de regio) en de regionale overlegplatforms (bestaande uit de toeristisch-recreatieve technici van de gemeenten en de professionele organisaties). Daarnaast kunnen andere geïnteresseerden die informatie willen vergaren aankloppen bij Westtoer. Bovendien moeten deze niet uit West-Vlaanderen afkomstig zijn om informatie in te winnen. Zij zullen dan opdrachten of projecten uitvoeren. In opdracht van deze nietstructurele partners wordt gewerkt tegen markttarieven. Het provinciebedrijf kiest hierbij voor het uitvoeren van opdrachten/projecten met een duurzaam maatschappelijk toeristischrecreatief nut. Men kan Westtoer in verschillende steden en gemeenten in West-Vlaanderen contacteren. Een uitgebreide lijst met de verschillende kantoren in de buurt is te vinden in de bijlagen. Naast Westtoer dat voor de provincie werkt, is er Toerisme Vlaanderen130, dat opgericht is door en voor de Vlaamse overheid. Toerisme Vlaanderen is een Intern Verzelfstandigd Agentschap met rechtspersoonlijkheid van de Vlaamse gemeenschap. De voornaamste taken van Toerisme Vlaanderen zijn het bevorderen van het vrijetijds- en zakentoerisme naar en in Vlaanderen en de kwaliteitsvolle ontwikkeling van het toeristische aanbod. Dat gebeurt binnen het beleid van de Vlaamse regering en in samenwerking met de hele Vlaamse toeristische sector. Vlaams minister Geert Bourgeois is voogdijminister van Toerisme Vlaanderen. Omdat hun belangrijkste taak is dat er kwalitatief een goede toeristische sector gecreëerd wordt, is het dan ook hun taak om verschillende regels op te stellen voor de sector en deze regels te controleren. Als hotelier moet men dan ook aan hun voorwaarden voldoen om een vergunning in handen te krijgen. Het is ook bij Toerisme Vlaanderen dat men de hotelvergunning zal moeten aanvragen. Bovendien kunnen via deze organisatie, gestuurd door de Vlaamse overheid, verschillende premies aangevraagd worden zoals toegankelijkheidspremies,… Tevens worden de brandveiligheidsnormen voor logiesverstrekkende bedrijven door Toerisme Vlaanderen opgesteld.

130

Toersime Vlaanderen, http://www.toerismevlaanderen.be/showpage.asp?iPageID=5 (08/06/2008)


bladzijde 116

Als een van de laatste grote organisatie waarmee men als hotelier gewild of ongewild mee in aanraking kan komen, is Guidea131 of het Kenniscentrum voor de Horeca in West-Vlaanderen. Guidea is een autonome vzw, die ten dienste staat van de werknemers, werkgevers en professionele dienstverleners in de sectoren horeca en toerisme. Deze vzw werd opgericht door een samenwerkingsverband tussen Toerisme Vlaanderen, Westtoer, Beroepskrediet, het Vlaams Centrum voor Vorming en Vervolmaking van de Horeca en de provincie WestVlaanderen. Guidea maakt en verdeelt cursussen, informatie, handige tools, brochures, tips en ideeën om werknemers en werkgevers naar betere resultaten te helpen. Heel wat van hun informatie wordt gratis op het internet geplaatst, wat een pluspunt is voor de startende hotelier. De kernactiviteiten van het Kenniscentrum zijn: -

inventariseren bestaande kennis werkgroepen samenstellen om kennis te ontwikkelen onderzoek doen uitbouwen van een netwerk van specialisten ontwikkelen van vormingsinhouden individueel advies geven praktische hulpmiddelen aanbieden checklists maken beleidsvoorbereidend advies uitwerken verspreiden van heel wat informatie

Om al deze taken te vervullen is er ook geld nodig. Daarom kan de vzw rekenen op steun van het Vlaams Centrum voor Vorming en Vervolmaking van de Horeca (VCVVH) en van Toerisme Vlaanderen. De provincie West-Vlaanderen ondersteunt hen ook qua huisvesting. Naast de verschillende aangereikte organisaties die specifiek instaan voor de horeca, zijn er natuurlijk ook enkele andere algemenere organisaties. Zij staan in voor de algemene belangen van ondernemers, zelfstandigen,… en zijn dus ook even belangrijk als de voorgaande organisaties. Eerst en vooral is er UNIZO132 of beter gezegd de Unie van Zelfstandige Ondernemers. Momenteel zijn er ongeveer 85.000 ondernemersleden aangesloten bij UNIZO, afkomstig uit alle sectoren in Vlaanderen. De organisatie is het sterkst vertegenwoordigd in ondernemingen met minder dan 10 werknemers. UNIZO als organisatie richt zich niet enkel en alleen tot de horeca, maar tot een brede waaier van ondernemers in verschillende segmenten. Ze willen vooral zoveel mogelijk aanwezig zijn in de verschillende levensfases van de ondernemer. Daarom is er UNIZO-Startersservice die (kandidaat-)starters helpt in het nemen van de eerste beslissingen. Daarnaast zijn er peterschapsprojecten voor zowel pas gestarte (Startmentor) als jonge (OVO) ondernemers. Wanneer het bedrijf groeit, is er KMO-Contact voor KMO-bedrijfsleiders. UNIZOInternationaal is er dan weer om ondernemingen en hun bedrijfsleiders te begeleiden naar internationale wateren. Tenslotte is er de site “Overnamemarkt.be”. Hiermee wil men vraag en aanbod in contact brengen met elkaar.

131 132

Guidea (Kenniscentrum voor de Horeca), http://www.guidea.be/page.asp (08/06/2008) UNIZO, http://www.unizo.be/watisunizo/ (08/06/2008)


bladzijde 117

Daarnaast is UNIZO een leverancier van gespecialiseerde diensten die de ondernemers adviseren en begeleiden op diverse vlakken. Het gaat om: -

SVMB (sociale zekerheid zelfstandigen) OVMB (aanvullende verzekeringen) ADMB (sociaal secretariaat) KMODirect (ondernemingsloket) IKMO (externe preventiedienst) VEKMO (milieu, veiligheid, hygiëne...) SOFIM (sociaal secretariaat)

Men kan lid worden van UNIZO door een bedrag te betalen van 147 euro. Hiervoor krijgt men een persoonlijke login op de site van UNIZO. Met deze login kan men gebruik maken van verschillende tools die op de site worden aangereikt. Bovendien geniet men als lid van verschillende voordelen zoals gratis eerstelijnsadvies, 275 modelbrieven en contracten ter beschikking, activiteiten en vorming, ... UNIZO kan men in de regio West-Vlaanderen bereiken in de volgende steden: Roeselare, Tielt, Izegem, Brugge, Oostende, Kortrijk, Diksmuide, Ieper, Poperinge en Veurne Als laatste belangrijke organisatie is er het VBO133 of het Verbond van Belgische Ondernemingen. Het is de enige inter-professionele werkgeversorganisatie die de ondernemingen uit de drie gewesten van ons land vertegenwoordigt. Het VBO wil vooral een woordvoerder zijn van zowel de kleine, de middelgrote als de grote ondernemingen. Men zet zich vooral in voor: -

het creëren van een optimaal ondernemingsklimaat; het behartigen van de belangen van de ondernemingen op federaal, Europees en internationaal niveau het bevorderen van de samenhang in de boodschap en de acties van ondernemers.

Het VBO staat ook open voor wat buiten de muren leeft en organiseert talrijke ontmoetingen en informatievergaderingen met een federale, Europese (European Business Summit) of internationale reikwijdte. Dit is vooral interessant wanneer men als startende hotelier een snelle start genomen heeft en de zaak zeer goed draait. De organisatie van het VBO is onderverdeeld in 33 sectorale bedrijfsfederaties. Daarbij komen nog toetredende en corresponderende leden. Samen vertegenwoordigen zij meer dan 30.000 ondernemingen, waarvan 25.000 KMO's. Het is dus geen kleine organisatie. Het is dan ook begrijpelijk dat deze organisatie een behoorlijke druk kan uitoefenen wanneer bepaalde zaken niet gunstig zijn voor haar leden.

133

VBO, http://www.vbo.be/index.html?page=2&lang=nl (08/06/2008)


bladzijde 118

Er bestaan 2 soorten lidmaatschap van het VBO: het effectief en toetredend lidmaatschap. Het laatste kan een opstap zijn naar het effectieve of volwaardige lidmaatschap van het VBO. Zoals alle organisaties, biedt ook deze verschillende voordelen. Daarom een kort overzicht: -

de mogelijkheid om deel te nemen aan de commissies en werkgroepen van het VBO het verkrijgen van eersterangsinformatie over de ontwikkelingen op het gebied van wetgeving, regelgeving en overeenkomsten; mee het werkgeversstandpunt helpen bepalen de mogelijkheid heeft om vragen te stellen over politieke en/of technische punten gebruik maken van het netwerk van relaties van het VBO met ministeriële kabinetten, overheidsdiensten en -instellingen en ambassades gebruik maken van de infrastructuur van het VBO

Om lid te worden van het VBO moet men contact opnemen met de heer François-Xavier Dubois. Via deze weg kan men meer informatie verkrijgen over de voordelen van de organisatie. Een kostprijs van het lidmaatschap was niet ter beschikking. Deze bovenstaande lijst van verschillende organisaties, is een zeer summiere lijst. Ze heeft aan de startende hotelier de mogelijkheid te kiezen bij welke organisaties hij of zij zich wil aansluiten, afhankelijk van wat men met de onderneming wil bereiken. Verdere informatie over alle organisaties is terug te vinden op hun site.

5.5.2

Nut

Het nut van deze verschillende organisaties is in het voorgaande deel al even aangereikt. Elke van de vermelde verenigingen heeft zijn eigen waarden en visies en staat in voor verschillende belangen die te behartigen vallen. Veelal streven ze naar dezelfde doelen, maar met een andere invulling en meer of minder voordelen afhankelijk van de grootte van de organisatie. De kostprijs voor lidmaatschap is ook weer afhankelijk van organisatie tot organisatie. Men moet als startend ondernemer afwegen welke van deze verenigingen het meeste voordeel kunnen opleveren en of de prijs-kwaliteitverhouding aanvaardbaar is. Men is als startende hotlier natuurlijk niet verplicht zich bij een van deze organisaties aan te sluiten of bij hen advies in te winnen. Enkel is men verplicht de richtlijnen van Toerisme Vlaanderen op te volgen wat betreft de classificatienormen en de brandveiligheidsnormen. Voor de rest kan men de verschillende organisaties links laten liggen als men wil. Dit zou bijvoorbeeld in Nederland onbestaande zijn. Daar is men wettelijk verplicht zich aan te sluiten bij een beroepsvereniging. Zou dat geen nieuw onderwerp kunnen zijn? De verplichting invoeren om zich aan te sluiten bij een beroepsvereniging?


bladzijde 119

Het zou er op zijn minst makkelijker kunnen op worden. Nu zit men met een kluwen van verschillende organisaties, met verschillende voordelen, verschillende belangen,… Zo zit men zelfs met twee gouvernementele instanties in West-Vlaanderen. De ene, Westtoer, wordt gesteund door de provincie West-Vlaanderen en de andere, Toerisme Vlaanderen, staat onderleiding van de Vlaamse Overheid. Hebben ze niet beiden als taak de kwaliteit van de logiesverstrekkende bedrijven te verbeteren? Daarenboven kan één gezamenlijke beroepsvereniging beter inspelen op de noden van zijn leden dan een versnipperd landschap van organisaties. Zo zijn er binnen de provincie WestVlaanderen nog andere organisaties die ontstaan en die op hun beurt weer andere belangen gaan verdedigen, denken we maar aan vzw Hotels Brugge, … Niet dat deze organisaties hun doel voorbij schieten, maar het kan allemaal effectiever en gunstiger verlopen. 5.5.3

Effect

Het effect dat deze organisaties vooral hebben is dat ze een steunpunt kunnen zijn voor de (startende) ondernemers. Ze bieden veelal informatie aan en sturen de ondernemers in de juiste richting. Dit is vooral zeer interessant wanneer men net als hotelier start. Zo kan men informatie verkrijgen over de regio, concurrentie,… Naast de uitwisseling van gegevens binnen de organisaties, is er ook het effect dat ze de belangen van hun leden zullen verdedigen bij de bevoegde instanties. Omdat het landschap van organisaties niet goed geordend is, kan dit in het nadeel spelen van de leden van die organisaties. Men zou als vereniging eens goed moeten nadenken of men wel op de juiste manier bezig is en of men op deze manier het optimale effect kan bereiken. Menselijke factor134

6

Een hotel oprichten en beheren is grotendeels zich bezig houden met cijfers, maken dat alle rekeningen betaald zijn, genoeg winst maken, … Anderzijds speelt de menselijke factor een grote rol. Men moet weten dat men 365 dagen per jaar beschikbaar moet zijn, dit 7 dagen lang per week en 24 uur per dag. Bovendien is dat nog niet genoeg. Men moet nog bepaalde kwaliteiten of kenmerken hebben om toch alles goed te laten verlopen. Dit laatste gedeelte wil bekijken welke kwaliteiten kenmerkend zijn voor een hotelier. 6.1

Kenmerken voor een goede hotelier

Werknemers moeten bepaalde kwaliteiten hebben om aangeworven te worden, waarom dan geen kenmerken opstellen om ondernemer te worden?

134

Werken in de Horeca, http://www.werkenineenhorecabedrijf.nl/index.cfm?pid=213 (08/06/2008) en op basis van gesprekken met hoteliers, ervaringsdeskundigen, stage-ervaringen en eigen ondervindingen


bladzijde 120

De volgende kenmerken moeten in acht genomen worden om het te kunnen maken als hotelier: -

Sociaal Als hotelier komt men in aanraking met verschillende culturen, mensen met verschillende ideeën, ras, stand, geaardheid, mentaliteit,… Men moet als ondernemer met deze verschillen kunnen werken en geen onderscheid maken. Het is belangrijk dat men iedereen op dezelfde manier behandelt. Daarom is sociaal zijn één van de belangrijkste factoren voor een startende hotelier.

-

Flexibiliteit Naast het sociaal zijn, speelt flexibiliteit zeker een rol. Niet alleen werknemers moeten hun werk flexibel opvatten, ook ondernemers moeten flexibel zijn, nog meer dan de werknemers zelf. Vooral in de horeca moet men kunnen inspelen op verschillende situaties en dit op onverwachte momenten. De juiste reactie geven op het juiste moment en daarvoor open staan, kan wonderen doen voor de onderneming.

-

Analytisch inzicht Analytisch denken en probleemoplossend denken is erg belangrijk in de horeca. Het juist aanwenden van bepaalde vermogensbronnen of het inzetten van mensen, het juist reageren op situaties en deze situaties juist schatten naar waarde, is zeer belangrijk voor de onderneming.

-

Rekenkundig inzicht Een onderneming leiden is en blijft iets cijfermatigs. Als de onderneming verlieslatend wordt, heeft het ook geen zin meer om deze verder in leven te houden. Daarom is het goed een rekenkundig inzicht te hebben. Zo moet men niet altijd vertrouwen op zijn boekhouder of boekhoudkantoor. Bovendien kan men direct inspelen op de problemen die zich in de onderneming stellen. Tevens moet men probleemdepartementen aanpakken en de juiste financiële beslissingen nemen.

-

Doorzettingsvermogen Deze term duidt vooral op het feit dat men als startende hotelier er niet zomaar kan uitstappen. Wanneer men ergens aan begint, hangen daar meestal hoge investeringskosten aan vast. Het is dan ook aangewezen dat men er na een tijdje niet de brui aan geeft. Men zal tijdens zijn carrière als hotelier met vele problemen geconfronteerd worden, wat soms demotiverend kan werken, maar het is belangrijk dat men er zich over zet. Doorzettingsvermogen is nodig in deze sector.


bladzijde 121

-

Durf Als voorlaatste kenmerk is er durf. De hotelsector is de juiste plaats kiezen om logies aan te bieden, maar soms moet men durven anders te doen dan anderen. Een totaal andere aanpak, een volledig nieuw systeem, … tegenstrijdig met alles wat er nu leeft kan in het begin misschien negatieve reacties uitlokken. Het is meestal niet goed om op korte termijn te kijken, maar op lange termijn kan een gewaagde beslissing soms echt positief uitdraaien. Daarom is durven en het doordrukken van een beslissing primordiaal, zolang het maar onderbouwd is.

-

Innovatief zijn Vernieuwende ideeën toepassen en op de juiste momenten implementeren kunnen de onderneming een USP (Unique Selling Proposition) geven, waardoor de concurrentie aangewezen is jouw trend in de toekomst te volgen. Het nadeel van het innovatief zijn, is dat dit soms zeer duur kan uitvallen. Met de huidige samenleving komt er veel technologie aan te pas en deze brengen veel ontwikkelingskosten met zich mee, zonder dat de echte waarde ervan gekend is. Het kan zeker geen kwaad om eens iets nieuws uit te proberen, zo kan men het vaste cliënteel toch blijven verrassen en aantrekken.

Deze kleine lijst van zeven eigenschappen, kenmerken, kwaliteiten, … kan helpen bepalen of iemand als persoon klaar is om de job als hotelier aan te gaan. Het is geen volledige lijst, maar het is een opsomming van de belangrijkste kenmerken. Deze kenmerken kunnen niet allemaal van in het begin aanwezig zijn bij een startende hotelier. Als persoon groeit men over de jaren heen door de opgedane ervaring. Toch moet er van elke eigenschap al een bepaald gehalte aanwezig zijn om effectief te kunnen starten. 6.2

365/365, 7/7 en 24/24

Hotelier zijn, is niet de 9-to-5-job aannemen. Het is iets waar men dagelijks mee bezig is en dit 24 uur per dag. Daarom is het ook belangrijk om op deze taak voorbereid te zijn. Als werknemer staat men op, doet men goed zijn werk en daar stopt het. Voor een hotelier begint het daar pas. Na de dagelijkse taken, zijn er ook administratieve zaken die moeten gebeuren, netwerken uitbreiden,… Dit alles neemt veel tijd in beslag, maar is wel noodzakelijk om de zaak draaiende te houden. Vele zaken kunnen tegenwoordig uitbesteed worden, zelfs het management, als men dit zou willen. Hierdoor heeft men wel minder vat op de organisatie van zijn onderneming, waardoor men eigenlijk geen hotelier meer is, maar eerder een investeerder. Bovendien moet men niet in het vak stappen als men het niet ziet zitten om hard te werken. Wel mogen nieuwe technieken toegepast worden om het managementgedeelte te ontlasten, maar men moet als hotelier alles nog zelf kunnen runnen om zo goed op de hoogte te blijven van alle ontwikkelingen binnen het bedrijf.


bladzijde 122

Rekening houdend met de kenmerken van een hotelier en het feit dat dit een job voor het leven is, is het best dat men twee keer nadenkt voor men hieraan begint. Zo kunnen onnodige faillissementen worden uitgesloten.


7

bladzijde 123

Conclusie

West-Vlaanderen is als toeristische provincie zeer complex en divers, met de verschillende regio’s die elk hun aparte cultuur en problemen hebben. Deze handleiding heeft getracht doorheen de verschillende onderdelen, meerdere mogelijkheden aan te reiken om problemen te omzeilen en een stappenplan aan te bieden dat kan gevolgd worden om een hotel te beginnen. In de eerste plaats moet de hotelier voor zich zelf uitmaken welk soort hotel hij wil beginnen. Dit kan gaan van iets kleinschaligs tot een groot project, afhankelijk van het budget. Nadien én gekoppeld aan het soort hotel moet de sterrenclassificatie gekozen worden. Hij kan hierbij kiezen gaande van een H0 tot H5 hotel zoals uitgelegd in het eerste gedeelte. Vervolgens moet de startende hotelier die een zaak in West-Vlaanderen wenst te beginnen, de meest geschikte locatie voor zijn hotel gaan kiezen. Hij heeft de keuze uit vier regio’s, nl. de Kust, Brugge en ommeland, de Westhoek en de Leiestreek. Om zijn keuze te staven, heeft de startende hotelier enkele parameters. De hotelier zal zijn of haar keuze maken aan de hand van de aankomsten en overnachtingen in een bepaalde regio, met in het achterhoofd de toerist die hij of zij wenst aan te spreken voor zijn of haar hotel. Zoals uit deel 2 gebleken is, zijn er twee regio’s binnen West-Vlaanderen die in opmars zijn. De regio Brugge en ommeland heeft het in de periode 2002-2006 niet gemakkelijk gehad. Er was een terugval te bemerken van zowel overnachtingen als aankomsten in de regio. De neerwaartse spiraal was het grootst bij de overnachtingen in het Brugse ommeland en tot op heden is er geen verdere informatie te verkrijgen dat deze teloorgang omgebogen wordt. Daarnaast was het toerisme in Brugge ook niet al te denderend tot het jaar 2004. In dat jaar zijn de dalingen op het vlak van overnachtingen en aankomsten omgebogen naar een meer positievere stijl. Tot op heden is Brugge nog niet op het niveau gekomen van 2002, maar het is wel op weg om betere cijfers voor te leggen dan de afgelopen jaren. Als Brugge de stijging van 2005 op 2006 verder zet, is er een mooie toekomst weggelegd. De regio Brugge en ommeland teert dus vooral op het succes van Brugge zelf en veel minder op die van het ommeland, dat het zwakke broertje is. Brugge en ommeland kan dus voor een startende hotelier een locatie zijn om zijn zaak op te starten, als men met een gloednieuw concept kan uitpakken in het centrum van Brugge, wat niet mogelijk is door de hotelstop. De conclusie luidt dus dat de regio Brugge en ommeland op dit ogenblik geen perspectief biedt voor een startende hotelier. Bovendien is er al een zeer ruim aanbod van hotels die perfect inspelen op de verschillende noden van de toeristen die zich aangetrokken voelen tot Brugge en ommeland De Kust is een zeer toeristische regio, maar heeft meestal te kampen met de seizoensgebondenheid en de afhankelijkheid van de goede zomer. Als we kijken naar de aankomsten en overnachtingen, blijkt dat de overnachtingen uit een diep dal komen. Van 2005 naar 2006 was er maar een kleine stijging vast te stellen voor de overnachtingen en de aankomsten zitten op hetzelfde niveau als vier jaar geleden. Op vlak van aantal toeristen blijft de Kust wel de ongeslagen kampioen, maar van evolutie binnen de regio is er in de periode 2002-2006 weinig te merken. Er wordt dus binnen deze regio eerder gewerkt aan het behouden van volume, in plaats van aan het aantrekken van potentiële gasten. Het is dan ook


bladzijde 124

niet verwonderlijk dat sommige hotels aan de Kust vooral teren op hun terugkerende cliënteel. Op basis van de aankomsten en overnachtingen lijkt het dus geen al te beste regio om een nieuw hotel uit de grond te stampen. Met het meeste aantal hotels binnen West-Vlaanderen en de minste stijging, is de concurrentie voor gasten binnen deze regio dus zeer groot. Wanneer we daarenboven gaan kijken naar de soort toerist die naar de Kust zal komen, blijkt dat deze weinig of niet op hotel zal gaan. Het is te merken dat de typische Kusttoerist eerder zal opteren voor een appartement, een camping, een vakantiehuisje,… Als deze toerist dan toch zou gaan voor een hotel, prefereert hij eerder een aparthotel boven een gewoon hotel. Dit maakt dus eigenlijk dat men binnen deze regio op toeristen jaagt die eigenlijk weinig op hotel zullen gaan. Al deze informatie leert ons dus dat er geen verbetering te vinden is bij de aankomsten en overnachtingen, dat men een grote diversiteit aan hotels heeft en dat deze allemaal uit een kleine vijver moeten vissen omdat de typische toerist van de Kust andere soorten verblijfplaatsen verkiest. Dit toont dus aan dat de Kust geen optimale regio is voor een startende hotelier. De Leiestreek is misschien onbekend en dus onbemind, maar deze regio heeft in de laatste twee jaar laten zien dat er een zekere groeimarge binnen de regio aanwezig is. Tot 2004 gingen de overnachtingen in dalende lijn, maar nadien is het alleen maar in opwaartse lijn gegaan. Bovendien toont het aantal aankomsten binnen deze regio niets dan goed. Met een spectaculaire stijging van 2005 naar 2006, toont het aan dat het zeker kan meespelen om toeristen aan te trekken binnen West-Vlaanderen. Men moet er echter wel rekening mee houden dat deze stijgingen enkel procentueel zijn. Als we enkel kijken naar de absolute cijfers, zien we dat het volume van toeristen het kleinst van alle regio’s is. Toch is dit niet echt negatief, want de Leiestreek telt zeer weinig hotels in vergelijking met de andere regio’s. Bovendien spelen de hotels binnen deze regio zeer goed in op de eisen die de toeristen stellen om naar deze regio te komen. Vooral B&B’s met een uitmuntende service worden ten zeerste gewaardeerd. De Leiestreek kan dus voor de startende hotelier een uitdaging betekenen. Er zijn niet zoveel hotels, de regio is in opmars en dat toont dus aan dat er zeker nog een aantal hotels extra kunnen bijkomen om de mogelijke opmars binnen deze regio op te vangen. De vierde regio binnen West-Vlaanderen is de Westhoek. Net als de Leiestreek lijkt dit een kleine speler, die echter de laatste jaren heeft bewezen dat hij zijn mannetje kan staan. Deze regio doet het zelfs nog beter dan de Leiestreek. Met zijn bijna constante stijging bij de aankomsten en overnachtingen lijkt dit een natte droom te zijn voor iedere startende hotelier. Bovendien heeft het aanbod van aantal hotels nog niet zijn maximum bereikt, als we uitgaan van een even grote of minder sterke stijging als de voorbije jaren. Bovendien is er binnen de categorie H1, H3 en H4 zeker nog ruimte voor extra hotels. Het belangrijkste binnen deze regio is, dat men vooral perfect moet inspelen op de wensen en noden van gasten die naar deze regio komen. Familiehotels, charmehotels en gastenkamers passen perfect bij de toerist die naar de Westhoek komt. Het is dus te zien dat er potentieel en ruimte is voor een nieuw hotel, aangepast aan de noden van de toerist. Dit alles duidt erop dat ook deze regio aangewezen is om een hotel op te starten. In het derde deel van de handleiding werd de startende hotelier een stappenplan aangeboden, dat tevens rekening hield met de problemen waarmee vele hoteliers tijdens hun opstartfase te kampen hadden. Zo kunnen nu startende hoteliers beter de eerste fase doorlopen. Eerst moet de hotelier zijn keuze maken uit een vennootschap of een eenmanszaak. Uit de enquête bleek dat de meeste hoteliers opteerden voor een vennootschap. Na de vergelijking tussen de vennootschap en eenmanszaak werd de juistheid van die keuze ook bevestigd,


bladzijde 125

omdat een vennootschap de startende hotelier meer veiligheid biedt voor zijn kapitaal en een beter fiscale regime aanbiedt. Vervolgens moet de startende hotelier, zoals iedere normale starter, een ondernemingsplan opmaken als men een vennootschap met beperkte aansprakelijkheid wenst op te richten. Dit wordt gevolgd door het aanmaken van een speciale, geblokkeerde rekening bij een bank naar keuze met de volstorting van het nodige kapitaal afhankelijk van de keuze van de soort onderneming. Daarna moet men ofwel een notariële akte laten opmaken voor een vennootschap of een onderhandse akte voor eenmanszaken. De volgende stap is dat men naar het ondernemersloket kan stappen om zijn onderneming op de rails te zetten. Na het inschrijven bij de KBO, wat gebeurt door een erkend ondernemersloket, zijn er nog verschillende vergunningen nodig. Deze zijn aan te vragen bij FAVV, Toerisme Vlaanderen, SABAM, … en ga zo maar door. Deze vergunningen zijn essentieel voor de onderneming. Zonder deze attesten kan de onderneming niet van start gaan. Het is dan ook belangrijk als startende hotelier om aan sommige procedures tijdige te beginnen omdat ze soms enige tijd voor de opening moeten aangevraagd worden. De nodige vergunningen staan helemaal uitgelegd onder punt 3.2.1.5. Daarna is de BTW-administratie aan de beurt. Men kan zelf contact opnemen met de BTWadministratie om zich te laten inschrijven of men kan dit laten doen door het ondernemingsloket waarbij men zich inschreef in het KBO. Na het aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds en een ziekenfonds zitten de meeste maatregelen erop. Zo kan men eindelijk van start. Het kan zijn dat men ofwel verbouwingen moet doorvoeren of een nieuwe milieuvergunning moet aanvragen. Deze twee vergunningen zijn de meest gevreesde voor startende hoteliers. Ten eerste omdat ze veel tijd in beslag nemen en ten tweede omdat er veel papierwerk en overtuigingskracht aan te pas komt. Zoals men kon lezen onder punt 3.3.1.2 is de procedure voor het voldoen aan de normen van de VLAREM wetgeving zeer omslachtig. Een extra last is dat de bouwvergunning gekoppeld is aan de milieuvergunning en omgekeerd. Beiden moeten dus samen in orde zijn, anders is er geen mogelijkheid om verder te gaan, maar ze worden wel door verschillende diensten behandeld. Dit maakt het voor de startende hotelier extra moeilijk. Het zou voor ondernemers in het algemeen, beter zijn dat beide zaken in één te verweven worden om de complexiteit te verlagen. In het vierde grote deel werd het financiële van een hotel onder de loep genomen. Omdat hotels redelijk wat problemen hadden met het aangaan van leningen werd daarop de nadruk gelegd. Het bleek dat de beste regio’s in West-Vlaanderen - de Leiestreek en de Westhoek die plaatsen waren, waar men het minst gemakkelijk een lening zou krijgen. Regio’s zoals Brugge en ommeland en de Kust die het de laatste tijd niet zo goed doen, krijgen meer vertrouwen en zullen sneller een aanvraag van een lening doorgeduwd krijgen. Bovendien is de aanvraag van een lening niet louter meer op basis van de streek, ook het aantal kamers in het hotel, het ondernemersplan en het vertrouwen in de ondernemer zijn van primordiaal belang voor banken. Tevens werden de nodige verzekeringen bekeken die nodig zijn voor de onderneming. Zoals aangehaald kan de onderneming niet van start gaan zonder de drie verzekeringen die verplicht opgelegd zijn door de overheid. Omdat verzekeringen voor niet zoveel problemen zorgden voor hoteliers, is het niet nodig om daar nog dieper op in te gaan.


bladzijde 126

Het laatste onderdeel van het financiële gedeelte ging over de vastgoedsector. Door het almaar groter wordende belang van deze sector was het zeker niet overbodig om dit ook aan te kaarten. Als provincie blijft West-Vlaanderen één van de goedkoopste, maar de vraag blijft hoe lang dit nog zal duren. De prijzen in de provincie stegen namelijk met iets meer dan 13% op één jaar tijd, die een extra kost voor de startende hotelier met zich meebrengt. Ook bleek dat de Westhoek en de Leiestreek de goedkoopste streken waren, maar dat er nogmaals moet gewezen worden op de moeilijke weg om een lening te verkrijgen voor een project. Het voorlaatste onderdeel van de handleiding bracht oplossingen op vijf belangrijke punten op management vlak. Eerst werd er gekeken hoe het investeringsbeleid gevoerd zou kunnen worden en welke financiële constructies er voor de hotelier het gunstigst zouden kunnen zijn. Het was vooral aan te raden om jaarlijks een percentage opzij te leggen om investeringen te kunnen bekostigen. Vervolgens werd het personeelsbeleid van naderbij bekeken. Het bleek dat hoteliers soms moeilijkheden hadden om hun personeelsbeleid op een efficiënte manier te voeren. Een oplossing hiervoor was het personeelsbeleid te laten uitvoeren door een gespecialiseerde onderneming, dit helemaal of gedeeltelijk. Daarnaast werd ook bekeken welke rechten en plichten een ondernemer had op het vlak van personeelsbeleid. Zo werden de belangrijkste zaken van de sociale wetgeving belicht en werden hun procedures uit de doeken gedaan. De meeste hoteliers waren redelijk tevreden met de scholingsgraad van hun werknemers. Dit brengt ons bij het volgende punt dat gaat over opleidingen. Binnen West-Vlaanderen en in Vlaanderen in het algemeen zijn er zeer veel mogelijkheden om personeel nog beter te laten functioneren en om hen te stimuleren om hun prestaties te verbeteren. Aankoopbeleid vormde het derde onderdeel bij marketing. Hier werd gekeken naar de mogelijkheden die een hotelier binnen West-Vlaanderen had. Zo heeft de startende hotelier een ruime keuze aan grote leveranciers, de ene al meer gespecialiseerd dan de andere. Het is ook belangrijk om niet enkel afhankelijk te zijn van deze grote leveranciers, goede contacten bij lokale ondernemers kunnen soms heel belangrijk zijn in hachelijke situaties. Omdat vele hoteliers het hadden over moeilijkheden om zich voor te bereiden op de toekomst, werd hieraan speciale aandacht besteed bij marketing. Prijs, plaats, promotie en productie blijven momenteel nog altijd essentiële kernwoorden binnen de marketing. Op basis van een goede mix tussen deze vier zaken staat of valt een onderneming. Bovendien is niet enkel de huidige marketingmix belangrijk, men moet inspelen op nieuwe trends. Één van die trends is het almaar belangrijker wordende koopgedrag van vrouwen. Dit beinvloedt niet enkel hun eigen aankopen, maar ook dat van anderen. Het is dus ook handig om daar als hotelier op in te spelen en nieuwe trends proberen te implementeren. De leuze “één voor allen en allen voor één” stond centraal bij het deeltje over samenwerkingsverbanden. Op dit moment kan een hotelier zich aansluiten bij verschillende organisaties, met elk hun eigen belangen. Het is zoals gaan shoppen in de supermarkt, men kan de organisatie aantrekken die het best bij de onderneming past. Op die manier wordt het organisatielandschap versnipperd, wat neerkomt op het feit dat belangen moeilijker verdedigbaar worden. Zoals eerder gesuggereerd zou er beter een overkoepelende organisatie gesticht worden, die alle andere samenbrengt en zo nog beter kan inspelen op de noden van de horeca en in het bijzonder op die van de hotelsector.


bladzijde 127

Als laatste, maar zeker niet minst belangrijke gedeelte werden de kwaliteiten van de mogelijk startende hotelier bekeken: een beperkte lijst van kwaliteiten waarover een ondernemer zou moeten beschikken. Zoals eerder gezegd is het niet van belang dat alle kwaliteiten even sterk aanwezig zijn. Een beter financieel inzicht en een minder sociale vaardigheid wil niet zeggen dat men geen hotel kan runnen. Toch moet men er als hotelier naar streven om in alle kwaliteiten uit te blinken om zo zijn gasten ten volle te kunnen verwelkomen en tevens een gedegen manager te kunnen zijn. Wanneer men dus de verschillende stappen doorheen deze handleiding doorlopen heeft, moet men in staat zijn om een goede keuze te maken van de geschikte locatie voor een hotel in West-Vlaanderen op basis van de verschillende criteria. Dit niet alleen voor de regio zelf, maar ook afhankelijk van de financiële en managementgerichte aanpak. Ten tweede was het doel van deze handleiding de opstartfase voor de hotelier te vergemakkelijken en oplossingen aan te bieden voor problemen waar de vorige generatie hoteliers niet omheen kon. Er is getracht om een zo uitgebreid en zo diepgaand mogelijke beschrijving te geven van alle verschillende stappen die de hotelier zou moeten ondernemen alvorens van start te gaan. Rechte lijnen naar een eindpunt bestaan, zoals een GPS u van start naar aankomst leidt, zo wil deze handleiding trachten uw persoonlijke leidraad te zijn in uw zoektocht naar uw eindpunt: het beheren van een eigen hotel.

Opgeven mag zeker niet in uw woordenboek staan. Hou vooral in gedachten: “Rome is ook niet in 1 dag gebouwd en een hotel zeker niet”

Victor Frederique KHBO Departement Handelswetenschappen en Bedrijfskunde Student Hotelmanagement Academiejaar 2007 – 2008


8

Lijst met tabellen

Tabel 1: Hotel- en kamerbestand in Brugge en ommeland Tabel 2: Hotel- en kamerbestand in de Kuststreek Tabel 3: Hotel- en kamerbestand in de Leiestreek Tabel 4: Hotel- en kamerbestand in de Westhoek Tabel 5: Vergelijkende tabel van BVBA, NV en eenmanszaak Tabel 6: Vergelijkende tabel voor het openen van een Business rekening Tabel 7: Bijdrage voor toetreding tot Fed. Ho.Re.Ca Vlaanderen

9

Lijst met figuren

Figuur 1: Brugge en ommeland Figuur 2: Alle profielen opgesteld door Toerisme Vlaanderen Figuur 3: Onafhankelijke Ontdekker in motivationele assen Figuur 4: Statuszoeker in motivationele assen Figuur 5: De Kust Figuur 6: De Actieve Genieter in motivationele assen Figuur 7: De Normatieve Genieter in motivationele assen Figuur 8: De Leiestreek Figuur 9: Perfectiezoeker in motivationele assen Figuur 10: Funreiziger in motivationele assen Figuur 11: De Westhoek Figuur 12: Sociale Genieter in motivationele assen Figuur 13: Veilige Reiziger in motivationele assen Figuur 14: Lijst met erkende operatoren in West-Vlaanderen Figuur 15: Voorstelling van West-Vlaanderen met referentieprijzen Figuur 16: Referentieprijzen per type in de provincie West-Vlaanderen Figuur 17: Referentieprijzen voor koopjes in de Provincie West-Vlaanderen Figuur 18: Voorstelling van de werking van Westtoer

bladzijde 128


10

bladzijde 129

Lijst met grafieken

Grafiek 1: Evolutie van het aantal overnachtingen over de periode 2002-2006 in Brugge Grafiek 2: Evolutie van het aantal aankomsten over de periode 2002-2006 in Brugge Grafiek 3: Evolutie van het aantal overnachtingen over de periode 2002-2006 in het Brugse ommeland Grafiek 4: Evolutie van het aantal overnachtingen over de periode 2002-2006 in Brugge en ommeland Grafiek 5: Evolutie van het aantal aankomsten over de periode 2002-2006 in het Brugse ommeland Grafiek 6: Evolutie van het aantal aankomsten over de periode 2002-2006 in Brugge en ommeland Grafiek 7: Hotelbestand in Brugge en ommeland Grafiek 8: Kamerbestand in Brugge en ommeland Grafiek 9: Vergelijking tussen het hotelbestand en kamerbestand in Brugge en ommeland per segment Grafiek 10: Percentage oprichtingsproblemen in de regio Brugge en ommeland Grafiek 11: Problemen bij oprichting in de regio Brugge en ommeland Grafiek 12: Evolutie van het aantal overnachtingen over de periode 2002-2006 aan de Kust Grafiek 13: Evolutie van het aantal aankomsten over de periode 2002-2006 aan de Kust Grafiek 14: Hotelbestand in de Kuststreek Grafiek 15: Kamerbestand in de Kuststreek Grafiek 16: Vergelijking tussen het hotelbestand en kamerbestand in de Kuststreek per segment Grafiek 17: Percentage oprichtingsproblemen aan de Kust Grafiek 18: Problemen bij oprichting aan de Kust Grafiek 19: Evolutie van het aantal overnachtingen over de periode 2002-2006 in de Leiestreek Grafiek 20: Evolutie van het aantal aankomsten over de periode 2002-2006 in de Leiestreek Grafiek 21: Hotelbestand in de Leiestreek Grafiek 22: Kamerbestand in de Leiestreek Grafiek 23: Vergelijking tussen het hotelbestand en kamerbestand in de Leiestreek per segment Grafiek 24: Percentage oprichtingsproblemen in de Leiestreek Grafiek 25: Problemen bij oprichting in de Leiestreek Grafiek 26: Evolutie van het aantal overnachtingen over de periode 2002-2006 in de Westhoek Grafiek 27: Evolutie van het aantal aankomsten over de periode 2002-2006 in de Westhoek Grafiek 28: Hotelbestand in de Westhoek Grafiek 29: Kamerbestand in de Westhoek Grafiek 30: Vergelijking tussen het hotelbestand en kamerbestand in de Westhoek per segment Grafiek 31: Percentage oprichtingsproblemen in de Westhoek Grafiek 32: Problemen bij oprichting in de Westhoek Grafiek 33: Vergelijking vennootschappen vs eenmanszaken in West-Vlaanderen op basis van de afgenomen enquête Grafiek 34: Soorten gekozen vennootschappen in West-Vlaanderen Grafiek 35: Problemen bij het vinden van personeel in de provincie West-Vlaanderen Grafiek: 36: Problemen met aanbieders van werknemers in de provincie West-Vlaanderen


bladzijde 130

Grafiek 37: Problemen op vlak van de scholingsgraad van het personeel in de provincie West-Vlaanderen Grafiek 38: Problemen op vlak van verkoopbeleid binnen de provincie West-Vlaanderen Grafiek 39: Problemen op vlak van toekomstbeleid binnen de provincie West-Vlaanderen


11

bladzijde 131

Bronvermelding/ Literatuurlijst

Aangifte bij de RSZ, http://www.onss.be/onssrsz/nl/home.htm (08/06/2008) Aansluiting bij kinderbijslagfond, http://www.belgium.be/nl/economie/onderneming/sociale_zekerheid/kinderbijslag fonds/ (08/06/2008) Aansluiting bij vakantiefonds, http://www.belgium.be/nl/economie/onderneming/sociale_zekerheid/vakantiekas/ (08/06/2008) Aan tonen van beroepskennis, http://www.ondernemersloket.be/direct/evap.webpagina.show?p_code=starter_ber oepskennis&p_site=kmo_starter (08/06/2008) Accent food services, http://be.accent.jobs/scripts/cgiip.exe/WService=brAccent/30web08b.html?txtLan d=B&txtProv=1&id=neaTjXabJilbrGab#sservices (08/06/2008) Adecco, http://www.adecco.be/Channels/adeccoNewVI_be/nl/clients/servicelines/tempstaf fing/tempstaffing1.asp (08/06/2008) Aparthotel en luxe hotel, http://nl.wikipedia.org/wiki/Hotel (17/05/2008) Arbeidsongevallen verzekering, http://www.dexia.be/Nl/Professional/SMC/Insure/boar/boarPeople/accident.htm (08/06/2008) Autoverzekering, http://www.dexia.be/Nl/Professional/SMC/Insure/boar/boarCars/index.htm (08/06/2008) Brouwers, F. Toerisme in België Product/ organisatie / beleid. Brussel, Drukkerij Steylaerts. (Juni 2001), p.8 Brugge Kunsstad, http://www.brugge.be/internet/nl/toerisme/geschiedenis.htm (08/06/2008) BTW- activeringsmethoden, http://www.ondernemersloket.be/direct/evap.webpagina.show?p_code=kmo_start er_btwactivering (08/06/2008) BVBA Geert Casteleyn, http://www.casteleyngeert.be/ (08/06/2008) Cursus Business topics (schooljaar 2006-2007), Themacafé (2007) en opgenomen in Financieel horecaplan van Guidea Definitie van een vennootschep, http://www.mesotten.be/boek_I.htm (08/06/2008)


bladzijde 132

De definitie van een (E)BVBA, http://www.unizo.be/starters/viewobj.jsp?id=4108 (08/06/2008) Definitie van een NV, http://www.unizo.be/starters/viewobj.jsp?id=4109 (08/06/2008) De aansprakelijkheid binnen een vennootschap, http://economie.fgov.be/SME/Starters/NatPers_nl-04.htm (08/06/2008) De eigenheid van Brugge en ommeland, http://www.westtoer.be/westtoer/regios.aspx?id=100035 (17/05/2008) De eigenschappen van een éénmanszaak, http://www.belgium.be/nl/economie/onderneming/oprichting/vennootschapsvorm en/Eenmanszaak/ (08/06/2008) De eigenschappen van een NV, http://www.belgium.be/nl/economie/onderneming/oprichting/vennootschapsvorm en/nv/ (08/06/2008) De eigenheid van het Brugse ommeland, http://www.westtoer.be/westtoer/regios.aspx?id=100035 (17/05/2008) De eigenheid van de Kust, http://www.westtoer.be/westtoer/regios.aspx?id=100033 (17/05/ 2008) De eigenheid van de Leiestreek, http://www.westtoer.be/westtoer/regios.aspx?id=100036 (17/05/2008) De eigenheid van de Westhoek, http://www.westtoer.be/westtoer/regios.aspx?id=100034 (17/05/2008) De Maght A. Gids voor de horeca, Stad Aalst, p. 15-17 en SABAM, http://www.sabam.be/nl/page_id106.htm (08/06/2008) De Maght A. Gids voor de horeca, Stad Aalst, p. 17 en Toegankelijkheidspremie van Toersime Vlaanderen http://www.toerismevlaanderen.be/showpage.asp?iPageID=189 (08/06/2008) De Maght A. Gids voor de horeca, Stad Aalst, p. 18-20, 31-33, 34-35 De vooren nadelen van een éénmanszaak, http://www.unizo.be/starters/viewobj.jsp?article=4106 (08/06/2008) De vooren nadelen van een vennootschap, http://www.unizo.be/starters/viewobj.jsp?id=4107 (08/06/2008) Dhr. De Smet, kantoordirecteur Delta Lloyd bank Brugge en Dudzele. Samengesteld op basis van informatie die verkregen is via een persoonlijk gesprek over het toekennen van leningen en over het investeringsbeleid binnen de horecasector


bladzijde 133

Excel bestand Toerisme Vlaanderen, Hotelgegevens West-Vlaanderen. (18/03/2007) Executive Computer Training, http://www.ect.be/ (08/06/2008) Familiehotel, http://nl.wikipedia.org/wiki/Fawlty_Towers (17/05/2008) Franchise, http://nl.wikipedia.org/wiki/Franchise_%28ondernemen%29 (17/05/2008) FAVV (Federaal Agentschap voor de Voedselveiligheid) http://www.favv.be/home/home/home_nl.asp (08/06/2008) Gebaseerd op cursus Sales & Marketing, p. 1-52 Geïnspireerd op Cursus HRM (2007), in-, door- en uitstroom in ondernemingen, dia 46 ev. en 262 ev. Guidea (Kenniscentrum voor de Horeca), http://www.guidea.be/page.asp (08/06/2008) Horeca vorming, http://www.horecanet.be/horecavorming/default2.asp (08/06/2008) Horeca Totaal, http://www.horecatotaal.be/brugge/index.htm (08/06/2008) HOTbase, http://www.hotbase.be/ (08/06/2008) Hotelvergunning bij ToersimeVlaanderen, http://www.toerismevlaanderen.be/showpage.asp?iPageID=195 (08/06/2008) IVO (zoekmachine voor opleidingen), http://www.ivo.be/ (08/06/2008) KBO, definitie en uitleg, http://economie.fgov.be/enterprises/crossroads_bank/KBO_nl.htm (08/06/2008) Kunststeden, http://www.anwb.nl/vakantie/buitenland/bestemmingen/land_uitgebreid.jsp?land= be (17/05/2008) Lange werktijden in de horeca, http://www.werkenineenhorecabedrijf.nl/index.cfm?pid=213 (08/06/2008) Lijst me kinderbijslagfondsen, http://www.onafts.be/Fr/Info/Agencies/agencyListNumber.php (08/06/2008) Melding van tewerkstelling bij het ontvangstkantoor directe belastingen, http://www.brugge.be/internet/nl/Economie_Werk/Horeca/Reglementenenvergun ningen.htm#9 (08/06/2008) Op maken van een arbeidsreglement, http://www.meta.fgov.be/defaultTab.aspx?id=397 (08/06/2008)


bladzijde 134

Oprichten van Interne dienst voor preventie en bescherming op het werk, http://www.meta.fgov.be/defaultTab.aspx?id=567 (08/06/2008) Popcorn F. Acht verkoopwetten om vrouwen te overtuigen (EVAlutie). Uitgeverij Contact, Antwerpen/Amsterdam Procedures voor het oprichten van de onderneming, http://www.belgium.be/nl/economie/onderneming/oprichting/belangrijkste_stappe n/oprichtingsakte/ (08/06/2008) Pro horeca (voeding), http://www.prohoreca.be/HORECA-nl-Voeding (08/06/2008) RSVZ, http://www.rsvz-inasti.fgov.be/nl/companies/company_insurance.htm (08/06/2008) Start People, http://www.startpeople.be/Home/Vouscherchezuncollaborateur/SolutionsRH/tabid /542/Default.aspx (08/06/2008) Stedenbouwkundige vergunning aanvragen (procedure), http://www2.vlaanderen.be/ruimtelijk/vergunningen/procedurebv.html (08/06/2008) Sterrenclassificatie, http://www.toerismevlaanderen.be/doc/UPL_2008031709445511596.pdf (17/05/2008) Tarieflijst voor het oprichten van een onderneming, http://www.ondernemersloket.be/direct/evap.webpagina.show?p_code=kmo_start er_tarieven (08/06/2008) Toersime Vlaanderen, http://www.toerismevlaanderen.be/showpage.asp?iPageID=5 (08/06/2008) Toerisme Vlaanderen (2006), Toerisme in cijfers 2006 XL (aankomsten), p. 16,19,25,29,39 Toerisme Vlaanderen (2006), Toerisme in cijfers 2006 XL (definities), p. 3 Toerisme Vlaanderen (2006), Toerisme in cijfers 2006 XL (overnachtingen), p. 16,19,25,29,39 Toerisme Vlaanderen en Guidea, Profielwijzer van de toerist ( Basismotivatie van de vakantiegangers uit de buurlanden) 2006. Brussel, Verdyck R. p 23,27,33,39,43,48,52,62 en 66 Trends vastgoedgids 2007. Provincie West-Vlaanderen: Goedkoopste provincie maar hoelang nog?, p.111 – 135 UNIZO, http://www.unizo.be/watisunizo/ (08/06/2008) UNSECO, http://www.brugge.be/internet/nl/toerisme/index.htm (17/05/2008) Val-i-pac, http://www.valipac.be/Belgie/over-val-i-pac/geschiedenis.php (08/06/2008)


bladzijde 135

VBO, http://www.vbo.be/index.html?page=2&lang=nl (08/06/2008) Vergunning voor het serveren van gegiste dranken, http://www.uitgaaninoostende.be/446.pdf (08/06/2008) Vergunning voor het serveren van sterke dranken, http://www.uitgaaninoostende.be/446.pdf (08/06/2008) Verledens L. Uw leidraad voor de vastgoedmarkt. Trends (vastgoedgids 2007) zomer 2007, p. 4-5 Verzekering BA-uitbating, http://www.axa.be/nl/ond_zvbko_vz_ext_com_rc.html (08/06/2008) Verzekering tegen alle risico’s elektronica, http://www.dexia.be/Nl/Professional/SMC/Insure/boar/boarGoods/artronic.htm (08/06/2008) Verzekering tegen bedrijfsschade, http://www.dexia.be/Nl/Professional/SMC/Insure/boar/boarContinuity/companyD amage.htm (08/06/2008) Verzekering tegen diefstal, http://www.dexia.be/Nl/Professional/SMC/Insure/boar/boarGoods/fire.htm (08/06/2008) Verzekering tegen machinebreuk, http://www.dexia.be/Nl/Professional/SMC/Insure/boar/boarGoods/machinery.htm (08/06/2008) Verzekering voor de objectieve aansprakelijkheid na brand of ontploffing, http://www.dexia.be/Nl/Professional/SMC/Insure/boar/boarContinuity/objectiveLi ability.htm (08/06/2008) Vestigingswet, http://www.ondernemersloket.be/direct/evap.webpagina.show?p_code=starter_be drijfsbeheer&p_site=kmo_starter (08/06/2008) VLAO, http://www.vlao.be/default.asp?webpageID=126 (08/06/2008) Vlarebo, http://www.ovam.be/jahia/Jahia/pid/535 (08/06/2008) VLAREM I en II, http://www.argusmilieu.be/ONLINEDOCUMENTATIE/VLAREM/Default.htm (08/06/2008) Voorwaarden voor het oprichten van een BVBA, http://www.belgium.be/nl/economie/onderneming/oprichting/vennootschapsvorm en/bvba/ (08/06/2008)


bladzijde 136

Vorming bij Syntra West, http://www.syntrawest.be/cursus/default.aspx?aanbod=open§or=HOV&indeli ng=HOR (08/06/2008) Vorming bij de VDAB, http://www.vdab.be/mijnvdab/opleidingen/opleidingen.jsp?action=ZOEKOPLEI DINGEN (08/06/2008) Waegeman E. 'Vlaamse horeca werkt aan imago', Knack (http://www.knack.be/nieuws/belgie/-vlaamse-horeca-werkt-aan-imago-/site72section24-article17369.html) (21/05/2008) Werken in de Horeca, http://www.werkenineenhorecabedrijf.nl/index.cfm?pid=213 (08/06/2008) en op basis van gesprekken met hoteliers, ervaringsdeskundigen, stage-ervaringen en eigen ondervindingen Westtoer, http://www.westtoer.be/westtoer/index.aspx (08/06/2008) West-Vlaanderen, http://www.westtoer.be/westtoer/regios.aspx?id=100061 (09/06/2008)

Handleiding voor de startende hotelier in West-Vlaanderen bladzijde 88

Recommend Documents