haatweeOoh! water in de wereld Pedagogisch dossier bij de tentoonstelling
Jeugd & Vrede vzw, Kon. Astridlaan 160, 2800 Mechelen, tel. 015/43.56.96, fax 015/43.56.97,
[email protected] www.jeugdenvrede.be samenstelling pedagogisch dossier: Leen De Graeve.
Pootje – baden: Voorwoord Water – het is zo’n vanzelfsprekend gegeven voor ons dat we er niet bij stil staan hoe ‘water-nodig’ het wel is. Wij hoeven de kraan maar open te draaien, en dit doorschijnende levensmiddel stroomt te voorschijn. Maar dat is niet overal op de wereld het geval. In vele landen spenderen waterdragers uren per dag om hun huishouden van water te voorzien. Of het aanwezige water is vervuild, wat de oorzaak is van vele buikziekten. In andere landen zorgt de privatisering van de waterverdeling er dan weer voor dat het water te duur is voor armere mensen. Waterproblematiek is echter geen “ver-van-mijn-bed”-gebeuren. Ook in eigen land zijn heel wat rimpelingen in het waterlandschap. Zo is ons water erg vervuild, zijn er te weinig waterzuiveringstations en is er een overexploitatie van het grondwater. Zijn er dan geen lichtpuntjes in dit waterdal? Jawel. Er worden waterparlementen georganiseerd, watermanifesten, wereldwaterdagen, … Jonge mensen zetten zich in voor solidariteitsacties met waterarme gebieden. Je kan ook zelf een lichtpuntje zijn door bewuster met water om te gaan. Met deze tentoonstelling hopen wij alvast een druppeltje bij te dragen aan de wereldwaterproblemen. De tentoonstelling wil jongeren laten duiken in een wereld van water. Ze geeft een heleboel informatie over water in de wereld: hoe is het verdeeld, welke functies kan het vervullen, welke conflicten veroorzaakt het, en wat zijn oplossingen hiervoor, … De jongeren worden ook uitgenodigd om stil te staan bij hun eigen watergebruik. In dit pedagogisch dossier vindt u informatie over de opstelling van de tentoonstelling en een korte samenvatting ervan; een diepere duik in de tentoonstelling. U vindt ook ideetjes om met uw groep voor of na de tentoonstelling nog wat verder te zwemmen. Daarna volgen nog enkele websites, boeken, … waar u al watertrappelend extra info en educatief materiaal kan vinden. Tot slot geven u nog de antwoorden van de werkkaart mee. Wij wensen u alvast veel plezier bij deze duik in een wereld vol water!
Duiken!
●
de tentoonstelling
De tentoonstelling is opgebouwd uit vijf modules. Een module heeft de vorm van een zuil met vier of drie zijpanelen. De tentoonstelling hoeft niet in één bepaalde volgorde doorlopen te worden, jongeren kunnen bij gelijk welke module beginnen of eindigen. Het kan een goed idee zijn om de jongeren op te delen in groepjes en ze per groepje de tentoonstelling te laten bekijken. Ieder groepje kan dan aan een andere module beginnen. Bij de tentoonstelling hoort ook een werkkaartje, met vragen en opdrachtjes die betrekking hebben op de verschillende panelen. Iedere module heeft één bepaald thema centraal staan, waar meer informatie over wordt gegeven. Module 1 Module 2 Module 3 Module 4 Module 5
Algemene info over water in de wereld Conflicten rond water en oplossingen Hoe kan je water goed beheren? Hoe kan je goed omgaan met water? Over “water op verplaatsing” en kraantjes- en flessenwater
17 panelen zijn verspreid over deze modules. Zij gaan telkens dieper in op één bepaald aspect van waterproblematiek, bewust omgaan met water, … . Aan ieder paneel is er ook een interactief kantje. Jongeren moeten zo niet enkel tekstfragmentjes lezen, maar kunnen ook door kijkgaatjes loeren, een waterzakje op hun hoofd dragen, zelf een “hoe ga ik met water om”-test uitvoeren, … Hier volgt een korte samenvatting van de inhoud van de verschillende panelen en hoe ze verder uitgewerkt zijn. Module 1 Paneel 1: Startpaneel Paneel 2: De bikkelharde realiteit Zelf hoeven we de kraan maar open te draaien en er stromen liters zuiver water uit. Dit is helaas niet overal in de wereld het geval. Water is voor vele mensen ontoegankelijk, omdat het te duur is, vervuild, of gewoon niet aanwezig. Naast dit slechte nieuws geeft dit paneel ook enkele tips hoe jongeren zelf iets kunnen doen aan deze problemen. Deze zullen in de loop van de tentoonstelling verder uitgewerkt worden. Paneel 3: Water op aarde Op onze “blauwe planeet” is er erg veel water beschikbaar, maar niet al dat water is geschikt om te drinken. 97,3 % is zout water, en van de overige 2,7 % zoet water is slechts 0,0026 % ook effectief bereikbaar. Dit water is bovendien niet gelijk verdeeld over de aarde. Vooral in het Midden-Oosten en in Noord-Afrika is
er waterschaarste. Maar ook in het noorden van China, in Californië, in zuidelijk Europa en in Zuid-Afrika is er de laatset tijd schaarste. Paneel 4: water als Mensenrecht Water is iets dat we nodig hebben om te overleven. Toch is het niet erkend als mensenrecht. De Verenigde Naties en ook niet-gouvernementele organisaties zoals Protos en GREEN streven er wel naar dat water een universeel erkend recht wordt. Op dit paneel worden voorbeeldjes gegeven van plaatsen waar water geen evidentie is: in Mexico City heeft men een tankwagen nodig om water aan te voeren, in Engeland en Australië zorgt de privatisering van de watersector voor duurder en ongezonder water. Ook in Manilla is water in de sloppenwijken te duur. Module 2 Paneel 5: in de bres vooR water Jonge mensen kunnen zelf meehelpen aan een beter waterbeleid. Door deel te nemen aan waterparlementen, watercongressen en wereldwaterdagen zetten zij zich in voor water in de wereld. Ook in België zelf valt er nog heel wat te verbeteren. Wij bezetten namelijk een laatste plaats in de rangschikking van het Wereldwaterrapport van de Unesco. Op dit paneel kunnen de jongeren luisteren naar getuigenissen van jongeren die zich inzetten voor een betere waterwereld. Paneel 6: stroomGebieden Rivieren kennen geen grenzen. Wanneer we Europa opdelen in stroomgebieden, vallen de landgrenzen weg. Dit wil zeggen dat landen waar eenzelfde rivier doorstroomt, moeten samenwerken om die rivier goed te beheren. Op de kaart die te zien is op dit paneel, kunnen de jongeren alvast uitzoeken in welk stroomgebied zij thuishoren. Paneel 7: water tussen Twee vuren Waar water gedeeld moet worden, ontstaan er gemakkelijk conflicten. Dit kunnen conflicten zijn tussen twee landen, maar ook tussen verschillende watergebruikers van één land of streek kan het wel eens mislopen. Zowel industrie, landbouw en huishoudens hebben water nodig. Op een wereldkaart worden enkele plaatsen aangeduid waar het misgelopen is. In het Boliviaanse Cochabamba en in de landen aan de Rijn lijken de problemen opgelost, maar de Coloradorivier is nog steeds uitgedroogd, in Kenia blijven de zwembaden zoet en het grondwater zout en in het Midden-Oosten speelt de Jordaan nog steeds een rol in het conflict tussen Israëli’s en Palestijnen. Paneel 8: Watervluchtelingen Over politieke, economische of oorlogsvluchtelingen hebben we allemaal al wel eens gehoord, maar over watervluchtelingen wordt veel minder gesproken. Toch
zouden er zo’n 25 miljoen mensen op de vlucht zijn omdat ze een tekort hebben aan drinkwater. Module 3 Paneel 9: twee emmertjes waTer dragen Wij hoeven de kraan maar open te draaien, en er stroomt water uit. Dat is echter niet overal het geval. Op plaatsen zonder kraantjeswater zijn het vooral vrouwen en jonge kinderen die ettelijke uren per dag bezig zijn om water van de bron naar huis te dragen. Op de klokjes afgebeeld op dit paneel kan je zien hoeveel tijd dit overal ter wereld in beslag neemt. Als de jongeren grabbelen in de waterzak die er hangt, kunnen ze het verhaal lezen van Halima uit Marokko. Paneel 10: milleniumdoelStellingen In 1999 stelden de Verenigde Naties milleniumdoelstellingen op. In 2015 zou het aantal mensen dat geen toegang heeft tot sanitaire doelstellingen (2,5 miljard) en drinkwater (1,2 miljard) met de helft gehalveerd moeten zijn. Het geld dat hiervoor nodig is (26,6 miljard), is de helft van wat we jaarlijks uitgeven aan flessenwater. Nu gaat er bovendien een heleboel geld naar medische kosten voor mensen die besmet water dronken. Paneel 11: waternood of waterSnood Er lijkt niet altijd water te kort, maar soms lijkt er juist water te veel. Denken we maar aan de vele berichten van overstromingen of orkanen. Op het paneel kunnen de jongeren door te kijken door een rode respectievelijk blauwe filter, lezen waar er water te veel of net te kort is. Om watertekort of overstromingen te vermijden, worden vaak grootse projecten op touw gezet, dit terwijl het met eenvoudigere middel ook mogelijk is om dergelijke problemen te bestrijden (betere irrigatie, lekken in waterleiding dichten, rivieren hun natuurlijke overstromingsgebieden teruggeven). Paneel 12: integraal waterBeheer Verschillende partijen maken gebruik van rivierwater (industrie, landbouw, huishoudens, recreatie, …). Wanneer er een waterprobleem is (te veel of te weinig) kan dit best opgelost worden door met al die partijen samen te gaan zitten en te kijken wat voor iedereen de beste oplossing is. Dit heet integraal waterbeheer. De Doode Bemde in Leuven is alvast een mooi voorbeeld van geslaagd integraal waterbeheer. Op dit paneel zijn ook twee prentjes te zien, één van een rivier vroeger, en één van hoe ze er nu meestal uitziet. De voor- en nadelen van beiden worden besproken. Module 4 Paneel 13: rationeel waterGebruik
Op dit paneel kunnen jongeren testen hoe zij zelf omgaan met water. Door te antwoorden op vragen en het juiste aantal kralen te verschuiven, ontdekken ze of ze een hoog, gemiddeld of ecologisch gebruik hebben. Onder de test zijn enkele middeltjes opgesomd die voorbeelden zijn van ecologisch watergebruik: het composttoilet, gelwater, mistwater, een baksteen in de spoelbak, membraantechnologie en regenwater. Door kijkgaatjes kunnen de jongeren hier fotootjes van zien. Paneel 14: bewust boeren = bio boeren Er zijn op dit paneel twee prentjes van appels te zien. De jongeren kunnen kiezen in welke ze het liefst zouden bijten, en kunnen dan door een kaartje uit de appel te halen, lezen of ze voor bio gekozen hebben of niet. Op dit paneel is meer te lezen over bio-boeren en er worden enkele voorbeeldjes gegeven van plaatsen waar gewoon boeren voor waterproblemen zorgde. Deze gaan van het ontstaan van Zweedse killeralgen en het uitdrogen van het Aralmeer, tot het telen van sinaasappelen in Zuidoost Spanje “Paneel 15: Tijdlijn” Dit paneel ziet er ietwat anders uit dan de andere: het is één grote “tijd-rol”. Door eraan te draaien kunnen de jongeren de geschiedenis lezen van watergebruik. Module 5 Paneel 16: weLdadig water Toerisme kan soms nefast zijn voor het water in toeristische oorden. Niet alleen verbruikt een toerist veel meer water (zwembaden, sauna, stoombad, golfterrein, …), hij draagt ook bij tot de vervuiling ervan: het afvalwater van badplaatsen komt in zee terecht. Zo gaat het slecht met vele tropische koraalriffen, zorgt op Mallorca overtoerisme ervoor dat er zout water in zoetwaterbronnen sijpelt en is kunstsneeuw op wintersportvakantie erg giftig. Er zijn echter lichtpuntjes. Duurzaam toerisme en duikscholen die meehelpen aan het herstel van de koraalriffen zijn alvast een stap in de goede richting. Paneel 17: flessenwater of kraantjeSwater Vele Belgen verkiezen flessenwater boven kraantjeswater. Is dit werkelijk gezonder? Op dit paneel is een vergelijkende tabel te zien tussen flessenwater en kraantjeswater. Wat is het goedkoopste, het zuiverste, het lekkerste, zorgt voor het minste afval, … Paneel 18: virTueel water Virtueel water is water dat opgeslagen zit in invoerde producten. Om één ton graan te produceren, heb je 1000 ton water nodig. Als je dus één ton graan invoert, heb je 1000 ton water van je eigen land bespaard. Dit klinkt als een goede oplossing voor waterarme gebieden: gewoon landbouwproducten invoeren, dan hoeven ze zelf minder water te gebruiken! Maar zo simpel is het
niet, het is niet altijd goed om voor de import van basislevensmiddelen te moeten afhangen van de grillige wereldmarkt. Op dit paneel kunnen de jongeren alvast testen hoeveel virtueel water er in een aantal producten zit. Ze hoeven enkel de twee kolommen met elkaar te verbinden, en is de verbinding juist, dan branden de lampjes.
Verder zwemmen ● Water in de klas U kan op verschillende manieren verder werken rond de tentoonstelling. Dit kan gaan van een kringgesprek tot zelf de handen uit de mouwen te steken en een project rond water op touw te zetten. Er bestaan bovendien een heleboel educatieve cd-rom’s, video’s, brochures, … over water en hoe rond dit thema te werken met jongeren. In Vlaanderen zijn er ook enkele organisaties die workshops en vormingen organiseren rond water. Hierover vindt u meer in Watertrappelen. Hier zijn alvast enkele eerste ideetjes en tips. Kringgesprek U kan de kinderen aan de hand van enkele concrete vraagjes laten stilstaan bij hun eigen watergebruik. Dit kan een aanleiding vormen om te praten over ecologisch watergebruik. Vraagjes -
Hoeveel keer hebben de jongeren vandaag al de kraan opengedraaid? Waarvoor gebruiken zij zelf water allemaal? (wassen, drinken, toilet doorspoelen, koken, zwemmen, waterspelletjes, …?) Kennen zij beekjes, rivieren, een meer, … bij hen in de buurt? Hoe zou het met de waterkwaliteit daarvan gesteld zijn? Zouden zij er bijvoorbeeld zelf in willen zwemmen? Of van drinken? Ga eens met de klas na hoeveel water jullie allemaal samen op een dag gebruiken. Vb. w.c. – doorspoelen douche
9 liter/liter per keer 55 liter/douche van vijf minuten
Voor meer informatie over welke activiteit hoeveel water verbruikt: www.wwf.be: wat kan jij doen > thuis > zoet water verder klikken op: Interactieve module. -
Wat denken de jongeren over eco-toerisme? Wat vinden zij het belangrijkste: of Een hotel met zwembad Goede kwaliteit sneeuw om te skiën
-
drinkwater voor de plaatselijke bevolking iets slechtere kwaliteit, maar geen verontreinigende sproeistoffen
Is waterproblematiek actueel nog in het nieuws geweest? U kan samen met de jongeren de kranten induiken of rondsurfen op het web om op zoek te gaan naar hot topics. Zien jullie ook manieren om deze conflicten te blussen?
Inleefopdracht -
Hoe zou een wereld zonder water eruit zien? U kan de jongeren dit eventueel laten tekenen/collage maken Als zijzelf twee/drie/vijf uur per dag water zouden moeten dragen, welke activiteiten zouden ze dan allemaal moeten laten?
Multimedia -
-
www.xard.be Deze site is ontwikkeld door Protos en is gericht naar jongeren uit het beroeps- en technisch secundair onderwijs. Deze interactieve site laat jongeren kennis maken met water in België en de derde wereld. Een zeer informatieve en interactieve site. U kan jongeren er zelf op laten rondsurfen, of er ideetjes uithalen om zelf in de klas te doen. Ook GREEN heeft een heleboel interessante educatieve Cd-rom’s ontwikkeld rond water. Zie watertrappelen voor meer info hierover.
Zelf de handen uit de mouwen! -
Ontwerp een plan voor een waterbewuste school. Gebruiken jullie regenwater om de planten water te geven? Laten jullie de kraan lopen terwijl je je handen wast? Hebben jullie ecologische toiletten op school?
-
Ga naar een beek, riviertje, vijver, … in de buurt van de school. Hoe zit het met de waterkwaliteit hiervan? U kan allerlei fysische, chemische en biologische tests uitvoeren. Weet u zo gauw niet hieraan te beginnen, dan kan je terecht bij GREEN voor begeleiding.
-
Ook bewustmaking van de waterproblematiek is belangrijk. Jullie ontdekken met de klas misschien wel een leuke en originele manier om hierrond te werken. Een eigen “watertoneel” maken, een krantenknipselcollage rond waterproblemen in de wereld, een kaartje met tips rond zuinig watergebruik maken en verspreiden, een waterkrant maken, of misschien wagen jullie jullie wel aan een echt waterkunstwerk?
-
U kan zelf een actie uitwerken rond water. Organisaties als Protos en GREEN helpen je hier graag bij.
-
Neem zelf deel aan een jongerenparlement voor water. Meer informatie hierover vindt u op de website van GREEN. www.greenbelgium.org
-
Misschien zijn er wel jongeren die lid willen worden van het Youth Water Network. Meer info vindt u op: www.youthwaternetwork.org
Watertrappelen ●
extra info
Educatie en vormingen GREEN Belgium vzw GREEN (global rivers environmental education network) is een milieuorganisatie die aangesloten is bij de Bond Beter Leefmilieu. Zij ondersteunt en begeleidt projecten en acties rond duurzame ontwikkeling, water, educatie en participatie. Zij bieden tal van educatieve spelen, workshops en cd-rom’s aan, voor alle leeftijden wat wils. Naast uitgewerkte animaties voor jongeren, organiseren zij ook vormingen voor leerkrachten die graag rond het thema water aan de slag willen. Ze bieden ook digitale lessen aan en hebben een uitleendienst waar tal van educatief materiaal uitgeleend kan worden. Een inventaris van hun producten vind je op hun website. Koningsstraat 171/3 ● 1210 Brussel Tel. 02/209 16 38 ● fax 02/209 16 31
[email protected] www.greenbelgium.org Protos Protos is een Vlaamse niet-gouvernementele ontwikkelingsorganisatie (NGO) die aangesloten is bij 11.11.11.. Water is één van de thema’s waarrond zij projecten opstellen die geïntegreerd zijn in de plaatselijke cultuur en sociale omstandigheden. Zij richten zich speciaal op een rechtvaardig, duurzaam en participatief waterbeheer in Noord en Zuid. Zij werken ook rond watereducatie. Zo kan je hen vragen om mee een eigen waterproject uit te werken. De educatieve dienst van Protos ontwikkelde de jongerensite Xard die boven al vermeld werd. Limburgstraat 62 ● 9000 Gent Tel. 09/235 25 10 ● fax 09/225 66 07
[email protected] www.protos.be Jongerensite: www.xard.be WWF De zoetwaterproblematiek is ook één van de thema’s waar het wereld wijd natuurfonds rond werkt. Op hun site vind je tips over hoe je thuis en op school zuiniger met water kan omspringen. Je kan er ook de brochure “Water voor morgen” downloaden of bestellen. Emile Jacqmainlaan 90 ● 1000 Brussel Tel. 02/340.09.92
[email protected] www.wwf.be Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening Ook de Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening (vmw) ontwikkelde enkele educatieve brochures en boekjes. “Wim en wis drinken water” maakt lagere schoolkinderen wegwijs in de wereld van drinkwater en “Mensen maken drinkwater” (video of brochure) doet hetzelfde voor jongeren uit het secundair onderwijs. Samen met Technopolis werd een “OntdekWaaier Water” ontwikkeld met 10 wetenschappe-leuke proefjes om enkele principes rond water en drinkwater te ontdekken. Belliardstraat 73 ● 1040 Brussel Tel.: 02/238.94.11 ● Fax: 02/230.97.98
[email protected] www.vmw.be
Lezen haatweeOoh De milieuorganisatie 'GREEN Belgium', de ontwikkelingsorganisatie 'PROTOS' en de jeugdorganisatie van de vredesbeweging 'Jeugd en Vrede' - drie verenigingen die werk maken van duurzame ontwikkeling - ontwikkelden “haatweeOoh!”, een bruisend boek over water in de wereld vanaf 15 jaar. Je vindt er waterweetjes over het milieu, eco-consumptie, gezondheid en nog veel meer het alfabet rond. haatweeOoh, 2002, Bakermat Uitgevers Blauw boek Alles wat u had willen weten over uw drinkwater en de behandeling van afvalwater vindt u in dit “Blauw boek” uitgegeven door de Belgische beroepsfederatie voor de watersector, Belgaqua. Kolonel Bourgstraat 127-129 ● 1140 BRUSSEL Tel. + 32 (02) 706 40 90 ● Fax + 32 (02) 706 40 99 gratis informatienummer: Blauwe Lijn: 0800 14 614
[email protected] www.belgaqua.be Wees wijs met water In dit pedagogisch dossier voor het 5de en 6de leerjaar word je wegwijs gemaakt in de wondere wereld van het water, die vanuit verschillende vakken belicht wordt. Aan de hand van teksten en foto's kunnen de vragen opgelost worden. BIWM & BIWD Wolstraat 70, 1000 Brussel Tel. 02/518.81.11 - Fax 02/518.83.06
[email protected] www.biwm.be Water. Elke druppel telt. Deel 1: een milieuvriendelijk huishouden": De Vlaamse milieuadministratie verzamelde gedragstips en technische oplossingen om water en dus ook het milieu te sparen. AMINAL Graaf de Ferrarisgebouw, Koning Albert II-laan 20 ● 1000 Brussel Tel. 02/553.80.11 ● Fax 02/553.80.05
[email protected] www.mina.be en www.vlaanderen.be/milieu
Uitstappen Bezoek aan een productiecentrum voor drinkwater Wil je zien waar het kraantjeswater opgediept wordt? Het antwoord kan je vinden in de productiecentra voor drinkwater. De BIWM biedt de mogelijkheid om een kijkje te gaan nemen in de waterwinningen van Tailfer (vanaf 12 jaar), Modave (vanaf 9 jaar) en Vedrin (vanaf 9 jaar). Dien een schriftelijke aanvraag in. Brusselse Intercommunale Watermaatschappij Wolstraat 70 ● 1000 Brussel De AWW stelt haar productiecentrum voor aan de geïnteresseerde klassen. www.aww.be
Bezoek aan een waterzuiveringsstation Afvalwater komt terecht in de riolen en met een beetje geluk komt dit vervuild water nog een waterzuiveringsstation tegen alvorens het de zee bereikt. Brussel-Zuid. Jongeren vanaf 12 jaar kunnen een kijkje gaan nemen in het zuiveringsstation Brussel-Zuid.Coördinatie Zenne leidt jullie met plezier rond in de "waterwasmachine". Coördinatie Zenne Akenkaai 2bis ● 1000 Brussel Tel. 02/201 08 08 ● Fax 02/203 07 09
[email protected] Pidpa in Herentals kan je bezoeken in combinatie met het water-doe-ontdek-centrum Hidrodoe. Meer info, zie verder. www.pidpa.be Aquafin is in Vlaanderen verantwoordelijk voor de uitbating van zuiveringsstations. Meer info op www.aquafin.be
Spetterende uitstappen en activiteiten Water in Brussel-gids Deze gids geeft een overzicht van de activiteiten voor scholen of het grote publiek op en om het water in Brussel. Aan te vragen bij Coördinatie Zenne, Akenkaai 2bis, 1000 Brussel, Tel. 02/201.08.08, Fax 02/203.07.09,
[email protected] Inventaris wateractiviteiten in Brussel Heeft je klas zin in een activiteit rond het thema water? Wandelingen, boottochten, fietstochten, toneel, tentoonstellingen of animaties, je vindt voor elk wat wils. Aan te vragen bij GREEN en La Maison de l'Eau et de la Vie, Koningsstraat 171/3, 1210 Brussel, Tel. 02/209.16.35, Fax 02/209.16.31,
[email protected]
Hidrodoe Dit interactief waterdoecentrum laat kinderen kennis maken met de wereld van het water. Zowel over de chemische en fysische eigenschappen van water, als over de geschiedenis van watergebruik, als over zijn functie en verspreiding in de wereld kom je op interactieve wijze alles te weten. Het is gelegen aan een zuiveringsstation en één deel is dan ook gewijd aan de werking ervan. Op hun site vind je alvast enkel voorproefjes. Haanheuvel 7 ● 2200 Herentals Tel.: 014 44 26 44 ● Fax: 014 44 26 45
[email protected] www.hidrodoe.be
Projecten Drinkwaterfonteintjes in Brussel De Brusselse Intercommunale voor Waterdistributie (BIWD) en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest hebben de handen in elkaar geslagen om in de herfst van 2002, 92 drinkwaterfonteintjes te installeren in 61 geselecteerde scholen. Door het grote succes wordt de campagne dit jaar herhaald. Momenteel worden de drankfonteintjes geplaatst in de geselecteerde basisscholen. Vervolgens wordt hen een vorming aangeboden voor de directie, leerkrachten, ouders en onderhoudspersoneel. De jongeren van een voortrekkersklas leren via een animator die in de klas komt hoe ze zorg kunnen dragen van de drankfontein en op welke manier ze het gebruik ervan kunnen promoten bij de andere jongeren. Kraantjeswater is een lekker en gezond alternatief voor gesuikerde dranken en regelmatig gebruik doet de afvalberg op school opmerkelijk slinken. www.drinkwaterfonteintje.be
Antwoorden werkkaart Module 1 1. Open vraag 2. kaartje Marokko, Tunesië, Algerije, Libië, Egypte, Sudan, Israël, Libanon, Jordanië, Syrië, Turkije, Saudi-Arabië, Oman, Verenigde Arabische Emiraten, Jemen, Iran, Irak, Afghanistan, Pakistan, Indië. 3. Open vraag Module 2 4. Open vraag 5. Nederland en Duitsland 6. het Midden-Oosten - 130 liter water per dag voor de ene, 10 liter voor de andere; Kenia Zwembaden met zoet water, zout water om te drinken; de Rijn - Vissterfte door de brand in een chemisch bedrijf; Bolivia - Geen gratis water voor armen meer door privatisering; de Colorado - Stuwdammen doen de verdere loop van de rivier opdrogen 7. de VN schat het aantal ‘watervluchtelingen’ op 25 miljoen; open vraag Module 3 8. Waar vind je water; welke bron is betrouwbaar; hoe zuiver je water; hoe krijg je water thuis zonder te morsen Naar school gaan – meer spelen – hobby’s uitoefenen – sporten – etc. 9. 2,5 miljard mensen hebben momenteel geen toegang tot sanitaire voorzieningen. 1,2 miljard mensen hebben geen toegang tot drinkwater. Volgens de milleniumdoelstellingen moet dit gezakt zijn tot de helft in 2015 10. Open vraag 11. bochten in rivier vs rechtgetrokken rivieren – er kon meer water in de rivier, minder overstromingen – rivier is langer, niet voordelig voor de scheepvaart weilanden vs asfalt – een weiland neemt water op, asfalt niet – met asfalt kan je wegen aanleggen moeras vs huizen – natuurlijk overstromingsgebied – in een moeras kan je niet wonen Module 4 12. Test: Welke van de drie uitspraken past het beste bij jouw gedrag? Verschuif het aantal bolletjes op het telraam. 1. Een emmer, een spons en water uit de 1. Javel? Nee bedankt! De bacteriën die javel regenton. Meer moet dat niet zijn. doodmaakt, brengen toch geen ziekten over! 2. Moet de auto echt elke week gewassen 2. We gebruiken af en toe javel om de badkamer worden? We wassen de auto met een te ontsmetten. emmer water en een spons als hij vuil is. 3. Enkel waar het ruikt naar javel, is het echt 3. Een auto moet blinken. Geef hier die proper. Dan zijn alle bacteriën gedood en is tuinslang. de badkamer volledig ontsmet. 1. Ik hou van regenwater ... in onze 1. Een afwasbak met wat ecologisch afwasmiddel wasmachine. en een spoelbak. Zo doe ik de afwas. De was voelt heerlijk zacht aan 2. Hoe meer schuim, hoe properder de afwas. zonder wasverzachter. En daarna goed afspoelen onder de lopende 2. Wasmachine vol? Laat dan maar draaien. kraan. 3. Ramp: mijn lievelingsbroek is vuil en ik 3. Onze afwasmachine draait elke dag, vol of moet vanavond naar een fuif. Ik laat vlug de niet vol. wasmachine draaien voor mijn broek. 1. I’m singing onder de spaardouche. Zelfde 1. Aan regen geen gebrek. Wij spoelen er comfort, minder watergebruik. onze 2. Een dagelijkse douche van vijf minuten, zalig WC mee door. onmisbaar… 2. We hebben een spaartoets. Met de kleine 3. Wat is er heerlijker dan een dagelijks bad knop spaar je telkens zes liter water uit! boordevol schuim en geurtjes? 3. Twee toetsen op de WC? Ik gebruik altijd de grootste om er zeker van te zijn dat alles is weggespoeld.
1 - 6: ecologisch gebruik 7 - 12: gemiddeld gebruik 13 – 18: hoog gebruik 13. Open vraag 14. Doorstrepen: doorspoelen van het toilet – elke dag in bad – elke dag in bad – kraantjeswater – wasmachine Module 5 15. zwemmen (in zee en zwembad), douchen, baden, sauna, stoombad, watersporten, aqua-park, golfterrein, mooie aangelegde tuin, toilet, drinkwater, … 16. Zelf uit te kiezen 17. Test de antwoorden op het paneel.
